PuberteitsontwikkelingPuberteitsontwikkeling

Dr. R. SchatsDr. R. SchatsIVF CentrumIVF Centrum

VU mcVU mc

PuberteitPuberteit Van kind naar volwasseneVan kind naar volwassene Rijping endocriene systeemRijping endocriene systeem Afnemen gevoeligheid voor E2 van Afnemen gevoeligheid voor E2 van

de hypothalamusde hypothalamus Het op gang komen van de Het op gang komen van de

menstruele cyclusmenstruele cyclus Vruchtbaarheid Vruchtbaarheid

Gebeurtenissen in de Gebeurtenissen in de PuberteitPuberteit

GroeispurtGroeispurtSchaambeharingSchaambeharingBorstontwikkelingBorstontwikkelingOkselbeharingOkselbeharingMenarcheMenarche

Over HAAR gesprokenOver HAAR gesproken

Sexuele haar:Sexuele haar:Schaam- en okselbeharingSchaam- en okselbeharing

Bij de man: baard maar ook: Bij de man: baard maar ook: kaal worden !!kaal worden !!

Ander soort haarAnder soort haarDeels rasgebondenDeels rasgebonden

Borstontwikkeling en Borstontwikkeling en SchaambeharingSchaambeharing

Indeling volgens TannerIndeling volgens TannerVijf, zes stadia Vijf, zes stadia Stadium zegt iets over Stadium zegt iets over fase van de ontwikkelingfase van de ontwikkeling

Met andere woorden: de Met andere woorden: de hormonale statushormonale status

Borstontwikkeling: Stadia Borstontwikkeling: Stadia volgens Tanner volgens Tanner

I. Niets, prepuberaalI. Niets, prepuberaal II. Klierschijf < 4 cmII. Klierschijf < 4 cm III. Kegelvormige borst door groei III. Kegelvormige borst door groei

klierschijfklierschijf IV. Vetafzetting: kegelvorm wordt meer IV. Vetafzetting: kegelvorm wordt meer

rond, areola verheven boven op de borstrond, areola verheven boven op de borst V. Volwassen half bolronde vorm, areola in V. Volwassen half bolronde vorm, areola in

niveau, pigmentatie areola niveau, pigmentatie areola

Schaambeharing:Schaambeharing: Stadia volgens Tanner Stadia volgens Tanner

I. Niets, prepuberaalI. Niets, prepuberaal II. Enkele haren langs de labia majora, II. Enkele haren langs de labia majora,

weinig gepigmenteerdweinig gepigmenteerd III. Gepigmenteerde gekrulde haren op III. Gepigmenteerde gekrulde haren op

labia majora, begin op mons pubislabia majora, begin op mons pubis IV. Peervormig op mons pubis, IV. Peervormig op mons pubis, V. Driehoekige beharingV. Driehoekige beharing VI. Verdere uitbreiding zoals bij de man VI. Verdere uitbreiding zoals bij de man

normaal is normaal is

Borstontwikkeling en Borstontwikkeling en Schaambeharing (1)Schaambeharing (1)

Borstontwikkeling en Borstontwikkeling en Schaambeharing (1)Schaambeharing (1)

MammaontwikkelingMammaontwikkeling

De eicellen in de ovaria De eicellen in de ovaria Maximaal: eind tweede trimester van Maximaal: eind tweede trimester van

de zwangerschap: ongeveer 6 miljoen! de zwangerschap: ongeveer 6 miljoen! Geen oergeslachtscellen, dus geen Geen oergeslachtscellen, dus geen deling meerdeling meer

Geboorte: 1 á 2 miljoenGeboorte: 1 á 2 miljoen Menarche: ongeveer 600.000Menarche: ongeveer 600.000 Menopauze: enkele honderden, te Menopauze: enkele honderden, te

weinig voor een cyclus weinig voor een cyclus

Eicelvoorraad en LeeftijdEicelvoorraad en Leeftijd(Faddy et al, Hum Reprod 1992; 1342-46)(Faddy et al, Hum Reprod 1992; 1342-46)

Kans op syndroom van DownKans op syndroom van Down en maternale leeftijd en maternale leeftijd

0,0936 0,0965 0,1017 0,11120,1284

0,15970,2169

0,32150,5102

0,855

1,4925

2,6316

4,7619

0,01

0,1

1

10

20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44

Maternale leeftijd

% ri

sico

Ontwikkeling uitwendige Ontwikkeling uitwendige geslachtsorganengeslachtsorganen

Tussen geboorte en puberteit gebeurt Tussen geboorte en puberteit gebeurt

er niets door de afwezigheid van er niets door de afwezigheid van

oestrogenenoestrogenen

Met name de labia minora en clitoris Met name de labia minora en clitoris

vertonen groeivertonen groei

Stoornissen in de Stoornissen in de puberteitsontwikkeling puberteitsontwikkeling

Pubertas praecox: pseudo of veraPubertas praecox: pseudo of vera

Pubertas tardaPubertas tarda

Stoornissen in de Stoornissen in de puberteitsontwikkeling puberteitsontwikkeling

Pubertas praecox Pubertas praecox

Pseudo: “schijn”, van “buiten” afPseudo: “schijn”, van “buiten” af

* 21-hydroxylase deficiëntie * 21-hydroxylase deficiëntie

Stoornissen in de Stoornissen in de puberteitsontwikkeling puberteitsontwikkeling

Pubertas praecox Pubertas praecox

Vera: “vruchtbaarheid”Vera: “vruchtbaarheid”

Na gebeurtenissen met CZS:Na gebeurtenissen met CZS:

ontstekingen, trauma’sontstekingen, trauma’s

Puberteitsontwikkeling:Puberteitsontwikkeling:SamenvattingSamenvatting

Van kind naar volwassene, zowel Van kind naar volwassene, zowel lichamelijk als geestelijklichamelijk als geestelijk

Het endocriene systeem rijptHet endocriene systeem rijpt Dit uit zich in het afnemen van de Dit uit zich in het afnemen van de

gevoeligheid voor E2 van de gevoeligheid voor E2 van de hypothalamushypothalamus

Resultaat: menstruele cyclusResultaat: menstruele cyclus Vruchtbaarheid Vruchtbaarheid