Over Blauwvingers met groene vingers

Stap voor stap van het gas af

Wormen die wonen in een hotel

Tegels eruit, groene daken, auto delen

Klimaatkrant Iedereen doet wat in Zwolle. Wat doe jij?

klimaatwerk Zwolle

Wat doe jij? 3

Het regenwater van Salland wordt door de binnenstad afgevoerd naar het IJsselmeer.

Bij storm perst al het water vanuit het IJsselmeer richting Zwolle.

Regenwater stroomt door de weteringen uit het oosten de stad in.

Bij bouwprojecten en herbouw van wegen wordt rekening gehouden met hogere toekomstige waterstanden. Dit zijn

voorbeelden van ‘nieuwe Deltawerken’ in de stad.

In perioden met veel regen in combinatie met een westerstorm stijgt het water in Zwolle. Door klimaatverandering worden de extremen groter en hierdoor kan de waterstand in de stadsgracht in de toekomst hoger worden.

Tegel eruit helpt onze stad in kurkdroge en kletsnatte tijden

Aan de ene kant van Zwolle ligt het IJsselmeer, aan de andere kant de IJssel, Vecht en Sallandse wete-ringen. Al dat water stroomt door de stad richting IJsselmeer. Maar als het water in het IJsselmeer hoog staat, kan het rivierwater niet weg. Als er dan ook nog een harde noordwestenwind waait, geeft dat nog meer problemen. De wind stuwt het water in het IJsselmeer naar Zwolle. Zo ontstaat een botsing van systemen. “Als je daar geen rekening mee houdt, is Zwolle kwetsbaar in natte tijden.” Dat zeggen Andreas van Rooijen en Mark Heide-veld van de gemeente Zwolle. Beiden houden zich bezig met het Zwolse water en de omgeving: dus met blauw en groen.

Verbonden met IJsselmeer“We kunnen makkelijk aan water komen”, vertelt Mark. “Dat is fijn. Maar hoog grondwater geeft problemen in kruipruimtes en kelders omdat Zwolle laag ligt. Door klimaatveranderingen red je het dan niet met alleen techniek zoals water wegpompen en dijken verhogen.” Andreas vertelt dat het IJsselmeer en Zwolle direct met elkaar verbonden zijn. “Net als het IJsselmeer en de zee. Stijgt de zeespiegel, dan stijgt het IJsselmeer. Dus wordt het in Zwolle ook natter. Bij erge droogte willen mensen in het westen verzilting tegengaan.

Om tegen te gaan dat de bodem en het grondwa-ter steeds zouter wordt, wordt dan water uit het IJsselmeer gepompt. Daardoor zakt het waterpeil. Tegelijk voeren IJssel, Vecht en weteringen bijna geen nieuw water aan. Het gevolg? Kurkdroge Zwolse grond, verdord groen en verzakkingen in de bodem.”

DeltawerkjesZwolle houdt al rekening met kurkdroge en kletsnatte tijden. Andreas: “Dat willen we meer uitbreiden en met elkaar verbinden. Zo gaan we de vijvers van de wijk Dieze verbinden met de Aa-landen. Water kan dan beter doorstromen, hoosbuien worden goed afgevoerd en de kwa-liteit van water neemt toe.” Bewoners kunnen helpen de stad robuuster en steviger te maken. “Je kunt je steentje bijdragen door een steentje weg te halen”, zegt Mark. “Geveltuintjes, groene daken, groene tuinen; belangrijk in warmere én natte periodes. Elke tegel eruit heeft effect. Groen houdt water vast. En groen zorgt dat regenwater makkelijker in de grond zakt, met stenen is dat lastiger. Wat ook helpt is regen-water opvangen in regentonnen en opnieuw gebruiken. Al deze acties noemen we groene deltawerkjes. Een verwijzing naar de grote Deltawerken, waarmee we Nederland bescher-men tegen hoogwater van de zee.” Andreas ten slotte: “Iedere druppel die je in je tuin vasthoudt maakt Zwolle robuuster.”

Zwolle heeft allerlei grachten, plassen en stroompjes. Niet vreemd, in onze stad komen verschillende rivieren en weteringen

samen. Door al dat water ligt Zwolle in een delta. Dat maakt ons kwetsbaar voor klimaatverandering. De stad moet sterker,

robuuster worden. Zwollenaren kunnen helpen door zelf deltawerkjes aan te leggen.

Hoe ging het vroeger?Ooit was Zwolle een zeehaven van de Zuiderzee. Er was elke dag eb en vloed in de stad. Die wisselende waterstanden bepaalden hoe Zwollenaren leefden. Ze bouwden hun binnenstad hoog. Bij spring-vloed wisten de Blauwvingers dat hun kelders vol water kwamen. Dan haalden ze hun spullen naar boven.

De Afsluitdijk kwam. Zuiderzee werd IJsselmeer. Zwolle is nu geen zeehaven meer, maar wel nog een deltastad. Het is een lage plek waar de IJssel, Vecht en Sallandse weteringen samenkomen om verder te stromen richting het IJsselmeer. Dat ging jarenlang goed. Nu verandert het klimaat. Het weer wordt extremer: nu eens nat, dan weer droog.

In veel van die kelders zitten nu slaapka-mers of keukens. Ruimtes die je niet even snel leeghaalt. Ook andere plekken in de stad zijn kwetsbaar. Niet alleen bij klets-natte, maar ook bij kurkdroge periodes.

‘Elke tegel heeft effect’

Wat doe jij? 5

Gemeentelijk Energieloket Zwolle: ‘Wij zijn er om te helpen’

In 2050 moeten alle huizen in Nederland afge-sloten zijn van het aardgas. Dat lijkt nog ver weg. Toch helpt elk stapje. Nu al je huis voorbereiden op een tijd zonder aardgas? Dat kan, zegt Coos Timmermans van het Energieloket Zwolle. “Het begint met isoleren. Denk aan dak, vloer en mu-ren. Kieren dichten. Zorg wel voor een goede ven-tilatie, want dat is beter voor je gezondheid.” Een goed geïsoleerd huis heeft minder energie nodig voor de verwarming. “Dan kun je aan een andere soort verwarming denken: lage temperatuur ver-warming ofwel een ltv-systeem.” Eenmaal zonder gas gebruik je vaak meer energie. “Zelf energie opwekken is slim. Dat kan met zonnepanelen. En je kunt nu ook al kijken naar andere manieren om te koken zonder gas.”

Gratis energiescanCoos vertelt hoe het Energieloket Zwolle helpt. “Je kunt via ons bijvoorbeeld een gratis energie- scan laten doen door een energiecoach. Die geeft tips, zodat je met simpele aanpassingen minder stookkosten hebt. En tips hoe je je huis nu al kunt voorbereiden op een tijd zonder aardgas.” Energieloket Zwolle kan meekijken bij de aanvraag van een subsidie. Een energieadviseur kan mee-rekenen hoe je iets kunt aanpakken. De adviseurs komen ook graag met de bus langs voor uitleg op een bijeenkomst in jouw buurt. “Energieloket Zwol-le helpt écht”, zegt Coos. “We beantwoorden niet alleen vragen, we lossen ook dingen op. Schrijf je in via de website van het Energieloket Zwolle. Dan blijf je op de hoogte: www.energieloketzwolle.nl of info@energieloketzwolle.nl.”

Acties van het Energieloket Zwolle • Zwolle isoleert via het isolatiecollectief.• Een naden en kieren-actie. • Aluminiumfolie achter de radiator.• Een gratis energiescan.• De actie waterzijdig inregelen, zodat precies de

juiste hoeveelheid warm water door alle radiato-ren stroomt.

• En binnenkort een actie om samen zonnepanelen aan te schaffen.

Heb je vragen over het isoleren van je huis? Of hoe je geld kunt besparen op je energierekening? Daarvoor is het

Energieloket Zwolle. Iedereen kan er met allerlei vragen terecht. En, goed om te weten: het Energieloket is onafhankelijk.

Energieloket Zwolle

Verbeter & Bespaar

Smalle straatjes, huizen zonder voortuintjes en veel geparkeerde auto’s. Assendorp is een ge-zellige en drukke wijk. Maar het mist ook groen en het gevoel van ruimte. Wijkbeheerder Marijke Sterkenburg kijkt samen met mobiliteitsmake-laar Arjen Broer hoe Assendorp eruitziet als er minder geparkeerde auto’s zijn. Ze zien oplossin-gen die ook prima in andere wijken passen.

Marijke: “Minder auto’s, minder stenen en meer groen is beter voor ons leven. Nu kan in veel straten regenwater tijdens heftige stortbuien niet goed weg. En in de zomer blijft de warmte juist weer heel lang hangen. Dat los je op met planten; tegels eruit, geveltuintjes maken en dus minder auto’s.”

Driehonderd meter lopenNa een rondje vragen stellen in de wijk ontdek-ten ze dat mensen best wel een paar honderd

meter willen lopen naar hun auto. Dus zochten ze geschikte parkeerplaatsen. Er zijn parkeer-terreinen van de gemeente die niet elke dag vol staan, ook in Assendorp. Tussen de Van der Laenstraat en de Van Karnebeekstraat ligt zo’n parkeerplaats.

Bloembak op parkeerplaatsLever je, met je buren, twee parkeerplaatsen in, dan krijg je een grote bloembak. Afgelopen win-ter kreeg je er gratis een kerstboom bij. Mensen reageren enthousiast. Marijke: “Iedereen doet nog steeds mee. Ze willen geen tijdelijke bloem-bak. Ze willen juist voor altijd een plantenbak voor hun deur in plaats van een auto. Ze zeggen: ‘We hebben meer ruimte in de straat, meer plek om te zitten, meer speelruimte en het is gezon-der’. Daarvoor lopen ze graag een stukje naar hun auto. Maximaal driehonderd meter is die afstand.”

Auto delenJe kunt je auto ook helemaal wegdoen. Ook daar-voor zijn goede alternatieven, weet Marijke. “Veel auto’s in Assendorp kun je al lenen via Snappcar en MyWheels. Op de parkeerplaats achter de Van der Laenstraat komt ook een laadpaal en een elektrische auto om samen te gebruiken. Als je als Assendorper denkt ‘ik ga boodschappen doen’ kijk je of die auto beschikbaar is. Je reserveert een tijd. Dan krijg je een code en met je mobiele telefoon open je de autodeur. Na afloop moet je de auto wel weer aan de elektrische oplader terugzetten.” Wil je meer weten? Kijk dan op: www.50tintengroenassendorp.nl.

Weg met dat blik in de straat, hallo groen‘Je kunt je auto ook helemaal wegdoen’

Wat doe jij? 7

GRIP-wagen: mooi voor elkaar in Zwolle

GRIP staat voor Grondstoffen Inlever Punt. En voor Grondstoffen Informatie Punt. De naam zegt het al: hier kun je terecht met je afval. Afval dat toch nog waardevol is. Zelfs al is het kapot! En je kunt de medewerker van de GRIP-wagen vragen stellen over afval.

PiepschuimIn elke Zwolse wijk staat de GRIP-wagen op een vaste plek en tijd. Je kunt er allerlei soor-ten afval brengen. Pieter-Jan Oppenhuizen, chauffeur van de GRIP-wagen bij ROVA legt uit: “Al die spullen zijn nog goed bruikbaar als grondstof. Er wordt weer iets anders van gemaakt. Bijvoorbeeld piepschuim. Wat som-mige mensen niet weten: piepschuim is geen pmd (plastic verpakkingen, metalen verpakkin-gen en drankenkartons). Maar om het bij het restafval te gooien is zonde. Van piepschuim

worden weer nieuwe verpakkingen gemaakt. Of isolatiemateriaal. Lever piepschuim dus in bij de GRIP-wagen.”

Krat“Je kunt de GRIP-wagen zien als aanvulling op het milieubrengstation”, vertelt Pieter-Jan. “Daar brengen Zwollenaren hun grof huishoudelijk afval heen. De GRIP-wagen is handig als je kleine hoeveelheden wilt inleveren. Hoe klein? Iets dat past in je grote boodschappentas of een krat.” Bij de GRIP-wagen is goed te zien hoe je je afval kunt scheiden. Er zijn verschillende bakken en contai-ners voor alle grondstoffen.

Koffiemok en theeglasDe GRIP-wagen rijdt sinds september 2018 door Zwolle. Er wordt goed gebruik van gemaakt. Pie-ter-Jan: “Vaak is de wagen aan het eind van de dag goed vol. Dat is mooi omdat er dan minder restafval is.” Uitleg over afval door de GRIP-me-dewerker blijkt vaak erg handig. Wat doe je met die kapotte koffiemok of glazen vaas? “De glazen vaas of theeglas horen niet in de glasbak. Die smelten namelijk bij een andere tempera-tuur dan flessen en potjes. Bij de GRIP-wagen doe je ze bij het Vlakglas. Je koffiemok van aardewerk kan bij Puin.”

Te groot of te veel?Past jouw afval nou niet in een boodschap-pentas of kratje? Geen probleem. Breng het dan naar het ROVA milieubrengstation aan de Rijnlandstraat op de Hessenpoort. Je kunt je grof tuinafval of grof huishoudelijk afval ook laten op-halen. Neem dan contact op met het ROVA-Klant-contactcentrum via www.rova.nl/contact. Voor tijden en locaties van de GRIP-wagen kijk je op www.rova.nl/grip. Wil je een melding op jouw te-lefoon ontvangen als de GRIP-wagen in de buurt staat? Download dan de ROVA-app.

Wat moet ik hier nou toch mee? Dat kun je je thuis soms afvragen bij iets wat

kapot of niet meer nodig is. Past het in een boodschappentas of krat? Dan is de

GRIP-wagen dé oplossing!

In deze krant vindt u allerlei handige tips om rekening te houden met het klimaat. Als wethouder duur-zaamheid vind ik het belangrijk dat we de Zwollenaren daarover goed informeren. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen! Gelukkig zijn er in Zwolle allerlei mogelijkheden om onze kinderen te leren over de natuur en het milieu, van lessen en materialen over voeding of groen, maar ook buiten school: met je klas struinen in de natuur of op bezoek bij ROVA om te zien hoe afval weer grondstof wordt.

Natuurlijk geef ik daarbij graag het goede voorbeeld als wethouder. Dat is niet moeilijk: zo houden we thuis ons afval apart. Dat scheelt toch snel een loopje naar de ondergrondse container. Doet u mee?

William Dogger, wethouder Beheer openbare ruimte, milieu en afval

Wat breng je naar de GRIP-wagen? Bij de GRIP-wagen breng je geen afval, maar grondstof. Er wordt weer iets anders van gemaakt.• Elektrische apparaten, zoals kapotte

tandenborstel of koffiezetapparaat.• Piepschuim.• �Hout en puin, kleine restjes zoals kapotte

stoeptegel, dakpan of koffiemok.• Klein chemisch afval, zoals lege batterij-

en en frituurvet in gesloten verpakking.• Vlakglas, zoals spiegels, ruitenglas,

maar ook een kapotte glazen vaas of theeglas.

• Harde kunststoffen; plastic emmers, bijzettafeltje, gieter.

• ��Metalen; oude pannen, deksels, gereed-schap.

• Als tijdelijke proef kun je ook resten kaarsvet en oude cd’s en dvd’s inleveren voor hergebruik.

‘Vaak is de wagen aan het eind van de dag goed vol’

Wat doe jij?8

‘Ook een oud huis kun je zonder cv-ketel verwarmen’Olaf Heinen woont, met zijn vrouw Judith en kinderen Joris en Anna, in een van de oudste huizen van Assendorp. Het rijtjes-

huis uit 1895 in de Eendrachtstraat is meer dan honderd jaar oud. “We zijn de geschiedenis ingestapt, maar we willen na-

tuurlijk wel warm en prettig wonen. Dus moest iets gebeuren om het huis klaar te maken voor deze tijd.”

Een nieuwe douche, een nieuwe keuken, dat wa-ren de normale verbouwingen. Maar ook de cv-ke-tel moest vervangen worden. “We wilden het gelijk goed doen. Dus van het gas af. Energiezuinig. Goed voor het klimaat. Maar iedereen bleef maar zeggen: ‘Het is een oud huis, hier kun je niks. Het is allemaal enkel steens gebouwd. Dat kun je niet isoleren. Het levert niks op’.” Olaf negeerde al die opmerkingen en bleef zoeken. Via twitter vond hij iemand die zei ‘het kan wel’. “Ik kreeg twee velle-tjes papier vol mogelijkheden van hem.”

Isoleren, isoleren en isolerenTwee jaar later en zestienduizend euro verder heeft Olaf alles wat hij wilde. Omdat het een rijtjes huis is met aan beide kanten buren, zijn de zijmu-ren automatisch geïsoleerd. Verder zijn het dak en de vloer geïsoleerd. Alle deuren zijn geïsoleerd door ze kierdicht te maken, ook hebben ze rub-bers en een dranger zodat de deuren automatisch

dichtgaan. De ramen hebben dubbel HR-glas. Ook liggen er 23 zonnepanelen op het platte dak, heeft hij een warmtepomp in plaats van een cv-ketel, vloerverwarming, twee lage temperatuur radia-toren, een driehonderd liter buffervat én alles is aangelegd door een professional.

Geld terug“De temperatuur in ons huis is nu altijd goed. Het blijft altijd rond de 19 graden. Ook als het zomers heel warm is. En als het ’s winters heel koud is, voelt het nog steeds lekker warm. We hebben een heel lage energierekening. En we krijgen ook nog eens ieder jaar geld terug dankzij de zonne-panelen. Want daarmee wekken we meer stroom op dan we verbruiken.”

Zonnepanelen op oosten en westenOver zonnepanelen heeft Olaf nog een goede tip. Zijn panelen wijzen niet naar het zuiden, zoals normaal. “Dan zou je midden op de dag, wan-neer de zon het hoogst staat, de meeste energie opwekken. Maar juist ’s ochtends en ’s avonds gebruik je thuis veel meer energie.”Een deel van

zijn zonnepanelen staan dus op het oosten ge-richt. Daar waar de zon opkomt. Het andere deel wijst naar het westen, waar de zon ondergaat.

Waar heb je verwarming nodig?Een andere tip heeft te maken met de verschil-lende ruimtes. Waar heb je echt verwarming nodig? “Je wilt geen radiatoren ophangen die je toch niet gebruikt, dat is heel onvoordelig. Wij hebben alleen in de woonkamer en in de bad-kamer verwarming. Op andere plekken hangen voor noodgevallen infraroodpanelen. Maar die gaan alleen aan als het extreem koud is en hard vriest.”

Zet steeds kleine stapjesVoor iedereen die zelf aan de slag wil met zijn huis zegt Olaf: “Assendorp heeft, via Blauwvinger Energie, Hoomdossier. Hiermee ontdek je hoe je energie kunt besparen. Gebruik ook subsidies. En bedenk dat er geen haast is. Zet steeds kleine stapjes. Dan heb je over vijf jaar ook een zuinig en prettig leefbaar huis. En ook nog eens een huis dat je geld oplevert.”

‘Het kan wel’

Wat doe jij?8

Wat doe jij? 9

Wormen aan het werk

Het wormenhotel staat in de tuin bij de Waterto-ren. Die tuin en het gebouw zijn eigenlijk van de gemeente, maar de mensen die er wonen wilden de tuin graag samen inrichten en onderhouden. Petra Schepens is blij met het wormenhotel in de gemeenschappelijke tuin. “De wormen krijgen ie-dere week zo’n veertien bakjes groente-, fruit- en tuinafval.”

Honderd wormenDat is per jaar 3.700 liter restafval. Groente-, fruit- en tuinafval is het grootste deel van wat normaal gesproken in restafval terecht komt. Petra: “Dat verteren die wormen nu dus tot com-post. Voor de gemeente is zo’n wormenhotel ook interessant. Zij betalen voor afval per gewicht.” Trouwens, het zijn geen regenwormen, maar tijgerwormen die druk zijn met compost maken. “Het wormenhotel kwam met zo’n honderd wor-

men. Hoeveel er nu zijn? Dat is afhankelijk van hoeveel groente-, fruit- en tuinafval ze krijgen en van de buitentemperatuur. Als ze veel eten en het is warm dan vermeerderen ze zich.”

WormentheeEind oktober 2019 kwam het wormenhotel en al vrij snel daarna werd het eerste sap geoogst: percolaat of wormenthee. Tuin- en kamerplan-ten vinden dat heerlijk. De eerste laag compost is ook al geoogst. Dit ligt nu in de buurttuin waar kruiden en eetbare bloemen groeien. “Die plantjes gebruiken we weer in onze keukens. En daarna komt dat groente-, fruit- en tuinafval weer in het wormenhotel. Hoe kringloperig wil je het hebben?”

Mag dit erin?Tom Horstman is adviseur afval van de gemeen-te: “Met elkaar in een buurttuin een wormenho-tel houden, vond ik gelijk een leuk idee. Er zijn wel een paar voorwaarden. Je kunt groente-, fruit- en tuinafval van maximaal dertig be-woners gebruiken. De gemeente is eigenaar,

verder loopt het contact via de wijkbeheerder.” Het belangrijkste vindt Tom dat het wormenho-tel het gedrag van mensen verandert. “Bewo-ners vragen aan elkaar: mag dit erin? Ze gaan anders nadenken.” Volgens Tom is het wor-menhotel een goed idee voor een plaats waar je moeilijk een groene gft-container kwijt kunt. Woningen krijgen standaard drie containers. Een groene bak voor groente, fruit en tuinafval (gft). Een blauwe bak voor papier. En een oranje bak voor plastic en metalen verpakkingen en drinkpakken (pmd). “In appartementen kunnen mensen kiezen of ze een gft-container willen. Wel kunnen ze altijd pmd en papier gescheiden weggooien.”

Appgroep voor wormenhotelIeder wormenhotel is aangepast aan de plek waar hij staat. Bij wijkboerderij Schellerhoeve ligt de nadruk op ‘leren’. In Holtenbroek is het onder-deel van een moestuin met elf deelnemers. Elk wormenhotel heeft een eigen app- of mailgroep voor vragen. Het vierde Zwolse wormenhotel staat gepland in Assendorp.

Wat krijg je als je allemaal wormen bij elkaar zet? Een wormenhotel! Bij de Turfmarkt staat er eentje. De beestjes maken een

grondverbeteraar, compost, van de groente- en fruitschillen. Dat afval krijgen ze van de bewoners van de Watertoren.

‘De eerste laag compost is al geoogst’

1110

1 Zonnepanelen

2 HR+++beglazing

3 Tochtstrip,rubberprofielenaanbrengen,kittenetc.

4 Ledlampen

5 Radiatorfolie

6 Leidingenisoleren(buisisolatie)

7 Woningisoleren(dak,muur,ramen/kozijnenenvloer)

8 Regentonofwaterwall

9 Sponswerkingvergrotenindetuin:

a Steneneruit,groenerin

b Grindkoffer

c Geveltuin

d Groendak

e Vijveraanleggen

10 Bloemenvoorbijenenvlinderszaaien(kanookop hetgroendak)

11 Bomenplanten

12 Afvalscheiden

13 Letopenergielabelbijaankopenapparatuur

14 Vakerdefietspakken

15 Verwarminguitopdebovenverdieping(slaapkamers)

16 Opeenlageretemperatuurwassen

17 Hangnatwasgoedtedrogen(i.p.v.drogertegebruiken)

18 Minderlangdouchen

19 Waterbesparendedouchekop

20 Keteloptimaalafstellen

21 Cv-pompoplaagstestandzetten

22 Gordijnenofmeubelsvoorradiatorenveroorzaken verspillingvanwarmte

23 Plaatseenkoelkastnietnaasteenfornuis/kachel/oven

24 Plaatsemmersophetbalkonomregenwateroptevangen voorkamerplanten

• Isolerendedeuren

• Isolerendemuurverf

• Regenwaterafkoppelen

• Infiltratiekrattenenwadimakenomsponswerking tevergrotenindetuin

• Afgedanktespullennaardekringloopvooreentweedeleven

• Mindervleeseten

• Mindervaakvliegen

• Dethermostaateengraadjelager

• Lampenuitdoenendeurendichtnaverlatenvertrek

• Doucheni.p.v.inbad

• TVnietopslaapstandlatenstaan

• Verwarmlaagalsjenietthuisbent(15graden– klokthermostaat)

• Verwarming‘snachtslaag

• Verwarming’savondseenuureerderlagerzetten

• Houddeurendichtnaarruimtesdiejenietverwarmt

• Maakventilatieopeningenvandekoelkastenvriezer regelmatigschoon

• Ontdooiregelmatigdevriezer

• Opladersnietinstopcontactlatenzitten

1

2

3

3

4

16

18

19

13

14

1323

515

6

20

21

7

10

11

17

17

10

12

10

10

22

24

9a

9b

9e

9d

9c

78

7

Kleine en grote maatregelen om je milieu-impact te verminderen...

...en wat je nog meer kunt doen

Illus

trat

ie:F

rank

Zui

thof

-w

ww

.logo

-sho

p.nl

Wat doe jij?12

Lint van groene daken

Daken vol plantjes, bloemetjes, hommels, bijen en vlinders. Zo’n groen dak houdt het regenwater langer vast. Het zorgt dat

het riool niet overstroomt. En eronder blijft het warm of juist koud, want plantjes isoleren. Goed voor onze stad, goed voor de

natuur en het ziet er ook nog eens heel gezellig uit. Een groep buren van tien huizen in Zwolle-Zuid zag dit wel zitten.

Kirsten Notten vertelt hoe 50 tinten groen Assen-dorp met stapjes tot mooie dingen komt. “Hou het leuk en praktisch.”

Ineens valt je blik op een dak met zonnepanelen. Dat lijkt je ook wat. Maar hoe pak je zoiets aan? Je zoekt op internet, maar er is veel informatie. Teveel. En dus haak je af. Eigenlijk wil je graag je steentje bijdragen. Energie besparen. Je huis isoleren. Meer groen in de wijk. Maar waar begin je?

Hou het gezellig?“Precies! Als je het als buurt leuk hebt met elkaar, is dat fijn. Samen sta je sterk. Want zeg nou zelf, zonnepanelen, huisisolatie… Dat is best pittig. 50 tinten groen heeft in Assendorp 25 straatambas-sadeurs. Dat zijn gewoon mensen die de rest van hun straat, hun buren, op de hoogte houden van onze acties. Dat doen ze door een berichtje in de Whatsapp-groep van hun straat. Of ze stoppen een flyer van 50 tinten groen in de brievenbus.”

Heel persoonlijk dus.“Zeker, juist doordat zo’n flyer van de buurman of buurvrouw komt. Als je hem of haar tegenkomt, kun je makkelijk een vraag stellen. Hoe zit dat nou

met die actie? Gezelligheid is belangrijk, maar vertrouwen zeker ook!”

Wat kan er in zo’n flyer staan?“Een actie voor een wijk of straat bijvoorbeeld. De straatambassadeur kan die buur uitleggen dat die flyer niet van een bedrijf komt. Het is geen recla-me. Zo werkt 50 tinten groen niet.”

Dus winst maken is niet het doel?“Bij een zonnepanelenactie selecteren we goede bedrijven die ze kunnen leggen. Daarbij letten we niet alleen op de prijs, maar ook of ze vriendelijk met klanten omgaan. We lezen beoordelingen van andere klanten, luisteren naar bewoners die al panelen hebben laten leggen. Een groep buren die dat leuk vindt, kiest daaruit de beste offertes met de scherpste prijzen. En vertelt waarom zij juist die bedrijven kozen.”

Dat scheelt veel zoekwerk!“Inderdaad. Sommige mensen vinden het fijn om zoiets uit te pluizen. Maar misschien denk jij: waar moet ik beginnen? Hoe weet ik wat goed is? Nu krijg je een paar goede opties, waar je uit kunt kie-zen. Dan doen wij een stapje terug, maar we kijken wel of het goed verloopt.”

Wat voor acties doet 50 tinten groen?“Bijvoorbeeld dingen voor veel buren tegelijk. Samen je vloer of dak isoleren. Of groene daken aanleggen. Een kleine actie kan ook. Zo begon een straatambassadeur met afval rapen. Eens per twee maanden. Nu doen een heleboel buren mee.”

Vertel eens over de huiskamergesprekken van 50 tinten groen.“De straatambassadeur nodigt buren uit voor een avondje bij een gastheer of gastvrouw. Die avon-den zijn altijd gezellig. Met koffie, wat lekkers. Vol geklets. En herkenbare verhalen. Douchet jullie puber ook zo lang? Of: mijn vrouw heeft altijd koude voeten. Mensen geven elkaar tips. Er ont-staan plannen: bijvoorbeeld om samen de vloer te isoleren. Of om geveltuintjes te maken.”

En als er niks uitkomt?“Ook goed, alles gaat stap voor stap. Het past bij wat mensen zelf willen en kunnen. Dit soort din-gen heeft tijd nodig. Het leuke is dat buren elkaar zo beter leren kennen. Ze vragen elkaar makkelij-ker om hulp. Zo wordt een buurt ook mooier.”

www.50tintengroenassendorp.nl

Het Waterschap betaalde een groot deel mee. Ook kregen de buren korting bij de man die het groen kwam leggen. Marian Volkers wilde graag een groen dak en vertelt wat het voordeel was: “In plaats van 55 euro per vierkante meter om het te laten leggen, betaalden wij maar 22 euro per vierkante meter.” Samen doen maakt het extra leuk, zegt Marian. “Ik heb weer nieuwe mensen leren kennen. In straten verderop zijn ze nu ook enthousiast. Op die manier ontstaat vanzelf een lint van groene daken in Zwolle.”

Het dak opTips van Marian: “Voordat je een groen dak legt, moet je wel kijken of je dak geschikt is. Kan je dak het gewicht houden? En is je dakbedekking jong ge-noeg, of moet je eerst het dakleer vervangen? Daar heb je advies van een deskundige voor nodig.” Je hoeft je groen dak niet te maaien. Maar je moet wel zo nu en dan het dak op. Om los blad en uitgebloei-de bloemen eraf te halen en om de vetplantjes, het sedum, te bemesten. “Met de buurt hebben we een appgroep en we doen dit soort dingen nu samen.”

Kruiden en bloemenSedum is een vetplant die altijd groen blijft. In de zomer bloeit het in verschillende kleuren. Marian kijkt nu regelmatig uit haar raam om te zien of er al iets bloeit. “Wij hebben nog extra kruiden en bloemen gezaaid. Misschien zaai ik straks nog wel klaprozen. Die groeien hoger, dan kan ik ze zien vanaf de straat.”

Maak je buurt mooier met kleine stapjes

Wat doe jij? 13

Wat gebeurt er zoal in Zwolle?

In deze Klimaatkrant lees je over initiatieven in allerlei wijken. Op deze pagina

vind je nog meer. Kijk waarbij je kunt aansluiten. Of doe ideeën op hoe je samen

iets bereikt.

BerkumIn Berkum is een project voor een aardgasvrije wijk: Berkum Energieneutraal. Bewoners, gemeente, provincie, sociale woningcorporatie en bedrijven overleggen samen welk energie- systeem goed bij Berkum zou passen. “We kijken naar technieken, kosten en draagvlak”, vertelt Timo Veen van Berkum Energieneu-traal. “We zijn ook bezig om energieverbruik te verlagen en beginnen binnenkort een project bij vijftig tot honderd woningen. Berkum wil samen energie opwekken.” www.berkumenergieneutraal.nl

BinnenstadWerkgroep Binnenstad Duurzaam bestaat uit een groep enthousiaste binnenstadbewoners. “Ons doel is een meer duurzame binnenstad via geza-

menlijke acties”, zegt werkgroeplid Anneke Speel-man. “Samen bundelen we kennis, het is voorde-liger, makkelijker en leuker. Onze eerste acties in 2020 zijn gericht op het isoleren van woningen (vloeren, daken) en het dichten van naden en kieren. Ook hebben we een handige klussendienst voor mensen die wel wat hulp kunnen gebruiken. Verder zijn er acties gericht op het ontwikkelen van ‘omdenken’ bij beleidsmakers om monumen-ten mee te laten liften met het thema duurzaam-heid.” Inmiddels doen ruim tachtig huishoudens mee. Contact: E: binnenstadduurzaam@gmail.com T: 06 20 60 53 58.

De BongerdOnder stichting Mens en Milieuvriendelijk Wonen Zwolle (MMWZ) vallen drie verenigingen: De Bongerd, De Meanderhof en De Nooten. Harrie

Hamstra woont in de oudste buurt: “Sinds het ontstaan in 1997 was De Bongerd al energiezui-nig en duurzaam. Inmiddels zijn we wat stappen verder. We willen over een paar jaar fossielvrij zijn. Daarom bekijken we nu allerlei warmte-systemen. Misschien dat woningen rondom De Bongerd later ook betrokken worden bij die plan-nen. We vinden het leuk om mensen te vertellen wat er allemaal mogelijk is.” www.mmwzdebongerd.nl

DiezerpoortHet Coöperatief WijBedrijf Dieze doet graag din-gen met, voor en door de wijk. Coördinator Joost Kroes: “We zijn een samenwerking van bewoners en professionals. Het WijBedrijf kijkt om naar mensen in de wijk. En vindt slim omgaan met energie, klimaat en geld belangrijk. We werken breed, plaatselijk en sociaal: het WijBedrijf helpt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en/of zonder werk. Huizen isoleren en zonnepa-nelen plaatsen? Dat doen we dus zo veel mogelijk met wijkbewoners! Zo telt iedereen mee en hou je de geldstromen in de wijk. Winst maken is geen doel, daarom zijn we altijd goedkoper dan andere partijen.” www.wijbedrijfdieze.nl

Oud IttersumWijkvereniging Oud Ittersum werkt op allerlei terreinen aan verbetering van de buurt. Volgens Wiebe Feenstra heeft de werkgroep Energietran-sitie als doel om de hele wijk aan de zonnepanelen te krijgen. “Om zo zelf energie op te wekken.” Veel van de huizen in de wijk zijn aardig op leeftijd. Isoleren is dus heel belangrijk. “We werken samen met Energieloket Zwolle zodat iedereen gratis energieadvies kan krijgen. Ook overleggen we met leveranciers. Met bewoners hebben we keukenta-felgesprekken. Met de kennis van de een help je weer de ander.” www.wijkverenigingoudittersum.nl

WipstrikBuurtinitiatief Energiek Wipstrik houdt het graag klein en laagdrempelig. Samen met twee mede-wijkbewoners helpt Luuk Vermei anderen. “Zelf heb ik mijn huis duurzaam gemaakt. Mijn kennis deel ik graag, zodat mensen die zoektocht niet opnieuw hoeven doen.” Via website en nieuws-brief komen allerlei onderwerpen aan bod. Met handige tips om energie te besparen en te wer-ken aan een aardgasvrije toekomst. “We zijn een buurtinitiatief dat mensen op weg helpt en met elkaar in contact brengt zodat energiebesparing en verduurzaming gaan leven in de wijk.” www.energiekwipstrik.nl

Trots ben ik! Trots op al die inwoners in Zwolle die zo goed bezig zijn met energie en klimaat. Wanneer je deze krant leest, snap je vast wat ik bedoel. Ik zie veel prachtige lokale initiatieven die steeds meer volgers krijgen, juist nu. Deze bijzondere tijd leent zich er voor om iets te bete-kenen in onze eigen woonomgeving. Voor elkaar en onze aarde. Zelf heb ik kort geleden meege-daan aan een zonnepanelenproject in mijn wijk. Ik werd helemaal ontzorgd, net als veel buren en ben erg enthousiast. Nu wekken we samen heel wat groene energie op. Doe je met ons mee?

Monique Schuttenbeld, wethouder Energietransitie

Wat doe jij? 15

De stad als Superspons

Maak zelf deltawerkjes. Doe mee en maak van Zwolle een beschermende Superspons. Eentje die koel is in de zomer en die

water opneemt bij plensbuien. Deltawerkjes zijn ook nog eens mooi om te zien én goed voor bloemen, bijen en vlinders.

Een deltawerkje helpt om je woning klimaatbe-stendig te maken. Je bent beschermd in droge, hete zomers en tijdens plensbuien. Verder is het goed voor de natuur. Regenwater komt gelijk in het grondwater zodat het beter op peil blijft. De grond droogt minder snel uit. De straten stromen bij een stortbui niet meer over. Het riool verwerkt al dat water beter. En de rekening voor de riool-heffing hoeft niet te stijgen. Hoe meer mensen deltawerkjes aanleggen, hoe beter. Je helpt je straat, buurt, wijk en zelfs heel Zwolle. Goed voor elkaar en voor onze stad, ook als het klimaat

verandert. Zwolle als beschermende Superspons, samen kunnen we dat!

Hoe maak je een deltawerkje in je eigen tuin? • Vervang je tuintegels door groen.• Maak een groendak op je schuurtje, uitbouw,

carport, woning of bedrijfspand.• �Voer regenwater met een regenton en regenpijp

af naar je tuin en niet naar het riool.

Bij Hornbach, Tuinland en Wildkamp liggen vanaf 1 juli spullen om zelf, of met je hele buurt, aan de slag

te gaan. De medewerkers weten alles over delta-werkjes en helpen je graag. Er zijn twee opties: • �Een infiltratiekrat voor in je tuin om regenwater

op te vangen.• �Een groendak voor op je schuurtje, uitbouw of

woning.

Zwolle als Superspons is een initiatief van Climate Campus in samenwerking met groenpartners. Op de website vind je tips en filmpjes, waaronder voor-beelden van Zwollenaren die zelf of met hun buren deltawerkjes maakten: www.climate-campus.nl.

Denk aan die puzzel die je stapelt, de Jenga-to-ren, en waar je telkens een blokje uittrekt. Dat gaat heel lang goed. Maar nu is de natuur een grote wiebelende Jenga-toren. Het natuurlijke systeem is uit balans. Zo wordt het steeds droger en als het regent, komt het met bakken uit de lucht.

“Er moet nu iets gebeuren”, zegt Froukje Idsardi. “In onze leefomgeving zijn verschillende planten-soorten en dierensoorten onmisbaar.” Froukje is ambassadeur biodiversiteit. Biodiversiteit gaat over verschillende planten- en dierensoorten. Ze hebben allemaal een eigen plekje nodig en elkaar nodig om te bestaan. “Als er niet genoeg verschillende dieren en planten zijn, overleeft de plant, dier én mens dit niet. Dan valt de Jenga- toren om.”

Ons zuurstofFroukje: “Planten bloeien steeds vroeger in het jaar en daar komen insecten op af. Maar de vogels uit verre landen zijn dan nog niet hier. Als zij komen hebben ze geen eten meer. Dan is de plant uitgebloeid en zijn er minder insecten. Alles staat met elkaar in verbinding en hangt samen in de natuur. Daarom mogen zoemende insecten echt niet uitsterven. Alle soorten zijn belangrijk, zelfs zij die steken. Bepaalde dieren bestuiven heesters voor bessen, anderen juist wilde bloemen of jouw appelboom in de achtertuin zodat deze appels krijgt. Zonder bestuiving van insecten geeft een plant geen zaad. Zonder zaad kan de plant niet voortplanten. Planten zijn ons eten en ons zuur-stof. Daar kunnen we niet zonder.”

Bloeiende plantenDus heeft onze stad veel geschikte plekken nodig waar dieren en planten kunnen leven.

En iedereen heeft een andere plek nodig. “Af-wisseling is belangrijk”, zegt Froukje. Bossen, achtertuintjes, moestuinen, wilde bermen, geveltuintjes, grasvelden, weides. “Variatie is nodig en hoe meer bloeiende planten van voor-jaar tot winter hoe beter. Stadstuintjes zijn een snackbar waar dieren als vogels, vlinders en bijen langskomen om bij te tanken van de ene naar de andere plek.”

Wat vind je leuk?De natuur heeft onze hulp nodig. Maar hoe dan? Wat kun je doen? “Wat vind je leuk?”, vraagt Froukje. “Hou je van bloemen? Plant dan meer bloeiende planten. Houd je van vogels? Plant dan een struik die bessen geeft. Begin met een tegel eruit en een plant erin en zorg dat het groener om je heen wordt. Als veel mensen dat doen, schuiven we steeds meer steentjes terug in die Jenga-toren. Dan houden we de Jenga-toren overeind.”

Je tuin als snackbar

Wat doe jij?16

Stap voor stap op weg naar aardgasvrijDe een ziet het als donkere wolk. De ander als een uitdaging. Waar het om gaat? Zwolle moet van het aardgas af. Geen paniek,

dat gebeurt niet van de een op de andere dag. Je kunt nu al wel zelf de eerste stapjes zetten richting aardgasvrij. Dat is slim,

want we krijgen er allemaal mee te maken.

“Ja, we moeten gewoon van het aardgas af”, zegt Raymond Frank, adviseur Energie bij de gemeente Zwolle. “Maar we doen dit met zijn allen. Bewoners, gemeente, netbeheerders, bedrijven.” Raymond werkt in het team Ener-gietransitie. “Dit team houdt zich bezig met de vraag: hoe verwarmen we ons huis zonder aardgas?”

DuizelenHoe regel je dit? Wat is haalbaar? En betaal-baar? Raymond begrijpt dat het sommige men-sen kan gaan duizelen. “Logisch, niet iedereen is specialist in energie. Maar geen paniek, sa-men pakken we dit rustig aan.” Stap voor stap: zo pakt Zwolle de overgang naar aardgasvrij aan. Per wijk of buurt. “Je kunt niet ineens de hele stad aanpassen. Zwolle heeft 78 buurten. Bovendien willen we ervaring opdoen. Daarom is er onder meer in Berkum een project.”

SlimIn Berkum kijken gemeente en bewoners samen naar de mogelijkheden. “We verzamelen kennis. Welk systeem om je huis te verwarmen is slim en betaalbaar voor deze wijk? Wij hebben ideeën over bepaalde systemen en bewoners ook. Dat

maakt het eindresultaat alleen maar beter. Welke warmtesystemen zijn er zoal? “Voor Ber-kum wordt gedacht aan aardwarmte en warm-tepompen, dat is in Zwolle goed beschikbaar.” Komt dat ook in andere wijken? “Dat hangt van de woningen af. Zijn ze oud of nieuw? Steeds kijken we met bewoners: wat is hier haalbaar en betaalbaar? En is jouw woning al klaar voor de toekomst: ideaal!”

Eerste stapNa de keuze voor een systeem moet zowel op straat als achter de voordeur van alles aange-past worden. “Maar we verlangen ook dat jij helpt om bijvoorbeeld je woning te isoleren.” Dat kan stap voor stap. Door misschien volgend jaar eens te kijken naar dubbel glas in plaats van enkel glas? Over vijf jaar de gevel isoleren? “Rustig aanpakken. En denk na voor je gaat ver-bouwen. Overleg eerst met Energieloket Zwolle. Waar kun je rekening mee houden? Wat wordt je doel? Ze bieden gratis hulp, denken graag mee.”

Zwolle Aardgasvrij, waarom moet dat eigenlijk? In 2015 ondertekenden 197 landen het Akkoord van Parijs. In Nederland is dat vertaald naar het nationaal Klimaatakkoord. Om slim en goed met de aarde om te gaan is van alles afgesproken. Dat in 2050 alleen maar duurzame energie gebruikt wordt bijvoorbeeld. En dat alle woningen in 2050 energieneutraal zijn. Niet alleen Zwollena-ren maar vele mensen wereldwijd krijgen hiermee te maken.

Wat is een energieneutrale woning? Raymond Frank van gemeente Zwolle: “Energieneutraal heeft twee kanten. 1 Je verwarmt je huis met energie die wordt opgewekt uit zon, water, wind of aarde, dat is duurzame energie. 2 Energieneu-traal is óók energie besparen. Want als je geen energie verbruikt, hoef je het ook niet op te wekken. En dat zie je terug op je rekening!”

‘Is jouw woning al klaar voor de toekomst?’

Wat doe jij? 17

Zwolse energie; samen sta je sterker

In de coöperatie Blauwvinger Energie werken Zwol-lenaren samen. Omdat je samen meer bereikt dan alleen. ‘Samen sta je sterker’, dat is wat coöperatie

betekent. Kees de Vries is voorzitter: “Blauwvinger Energie wil energie groen maken, energie bespa-ren en zorgen dat Zwollenaren zelf energie kunnen

opwekken. Dat kan met eigen zonnepanelen, maar ook met de energie van onze zonneparken.”

Financiële voordelen“Samen hebben we invloed op ons leven. Het landschap om ons heen verandert door bijvoor-beeld zonnepanelen en windmolens. Dat kun je zien als iets negatiefs, maar het heeft ook voordelen. Namelijk duurzame en financiële voordelen en zowel de energie als het geld willen we graag in Zwolle houden”, zegt Kees. Op die manier wordt iedereen in Zwolle er beter van. De zonnepanelen die in de Sekdoornse plas in Zwolle Zuid liggen, geven binnenkort energie. Die energie wordt verkocht via Greenchoice via de website van Blauwvinger energie.

Grote diepe waterplassenOp de Bomhofsplas in het noorden van Zwolle drijven ook Zwolse zonnepanelen. Kees: “De Sekdoornse plas en de Bomhofsplas zijn grote, diepe, plassen. Ze worden gebruikt voor zandwinning. Het zijn geen natuurgebieden. Maar we zorgen wel dat de vissen een plek onder de zonnepanelen krijgen om eitjes te leggen. Een expert kijkt mee of het goed gaat met het waterleven. Want we zijn zuinig op onze natuur. Daarom zijn we ook voor groene energie.”

Wil je Zwolse energie?Je kunt nu al Zwolse stroom kopen. Ook kun je investeren in de energieprojecten, waardoor je geld kunt verdienen. “De rente is hoger dan die je van de bank krijgt”, zegt Kees. Ga naar www.blauwvingerenergie.nl voor alle informatie.

Hoosbuien en hitte: dat zijn nu onze zomers. Hoe pas je jouw tuin daarop aan? Team Klimaat Actief heeft tips voor een groene tuin. Makkelijk in onderhoud. Zonder natte voeten én lekker koel op hete dagen.

Het weer wordt extremer. Soms ligt de stad te roosteren in de zon. Dan plenst het. En niet zo’n beetje, tunnels en straten staan blank. Sommige plekken hebben er meer last van dan andere. In Stadshagen kan het flink warm zijn. En nat. “Deze jonge wijk heeft weinig volwas-sen groen”, zegt Adriaan Mosterman van Team Klimaat Actief, een initiatief van Climate Cam-pus. “Op zonnige dagen wordt het flink warm. Stadshagen is een polder. De wijk ligt laag en is op klei gebouwd. Regenwater kan lastig weg. Het vele steen maakt dat nog moeilijker.”

Groen is goedkoperHet riool kan flinke hoosbuien vaak niet aan. Als bewoner kun je daar iets aan doen: tegel eruit, plant erin! “Met elk groen stukje tuin verminder je wateroverlast. Bij jezelf én bij je buren. Het water kan makkelijker weg.” Daarbij is een groene tuin goedkoper dan een tuin vol

stenen. Adriaan: “Er zijn grassoorten die je niet vaak hoeft te maaien. En met goede, en mooie, bodembedekkers heb je amper last van on-kruid. Denk aan maagdenpalm, vrouwenman-tel, slaapkamergeluk of geranium Rozanne.” Stukjes tuin laten verrommelen is trouwens waardevol. Egels vinden afgevallen blad erg fijn. En diertjes in de grond houden niet zo van geschoffel.

Groen maakt blijEen groene tuin maakt blij. Niet alleen omdat het er op hete dagen koeler is, maar ook door al het groen. “Dat is zelfs bewezen. Verder is het voor allerlei insecten zoals bijen en vlinders een fijne plek.” Team Klimaat Actief geeft nieu-we bewoners van Stadshagen graag voorlich-ting. Bij de tuinaanleg kunnen meteen gazon of planten erin. Ook helpt het team bij bestaande tuinen. “We zijn echt van het doen!” vertelt Adriaan. “Weet je, Zwolle loopt al flink voorop om de stad goed voor te bereiden op het veran-derende klimaat. Team Klimaat Actief helpt met snelle en simpele tips en trucs. In heel Zwolle! Op www.climate-campus.nl staat alle informatie.”

Een groep Zwollenaren die samen groene energie opwekt in Zwolle en deze

energie verkoopt aan Zwollenaren. Dat is Blauwvinger Energie.

Klimaat Actief helpt Geef regenwater in plaats van leidingwater aan je planten: dat is slim! Enkele tips:• Een regenton is makkelijk en voordelig.• �Nieuw is een speciaal soort kratten:

infiltratiekratten. Deze zitten onder de grond. Ze vangen het water op en geven het vertraagd aan je eigen tuin. Fijn voor bomen!

• Vang water op in een opslag onder de grond. Dit kun je samen met de buren doen. In droge tijden pomp je water naar boven.

• Maak van de schutting een regenton. Team Klimaat Actief weet de leveran-ciers.

• Een student bedacht de WaterWall: gro-te pijpen rechtop tegen je blinde muur. Daar kunnen weer klimplanten tegenaan groeien. Win-win!

• Een groen dak neemt water op en is goed voor de biodiversiteit. Bekend dak-plantje is sedum, maar een bloemenwei-de kan ook. Dat trekt vlinders!

• �Zorg voor een verlaagd punt. Maak je eigen wadi. Dat kan groot met een inge-graven trampoline of een vijver. Of klein: graaf een kuil. Salamanders, kikkers, padjes en vogels kunnen er badderen.

‘Voor en door Zwollenaren’

Wat doe jij?18

Samen wordt Stadshagen steeds groener

Spencer is iemand die nieuwsgierig is. Hij be-denkt wat hij wil en bijt zich er dan net zolang in vast totdat hij het bereikt. Zo had hij in 2016 het eerste huis in Zwolle zonder gas. “Dus ook geen gasleiding of gasmeter in zijn huis. Ik was de eerste en dat was best lastig voor de gemeente.” Maar het lukte Spencer om dit voor elkaar te krij-gen. Zijn huis wordt warm met een warmtepomp en hij heeft zonnepanelen. Nu, vier jaar later, worden alle nieuwe huizen in Stadshagen zonder gasaansluiting gebouwd. Bijvoorbeeld in Bree-zicht bij de Milligerplas en bij De Tippe richting Westenholte.

Groene dakenAlle platte daken van garages, schuurtjes, een aanbouw of een overkapping mogen groen wor-den van Spencer. “Het regenwater verdwijnt dan langzamer in het riool, het helpt tegen warmte en kou en het waterschap betaalt nu de helft mee als je een groen dak maakt. Samen is goedkoper en ook leuker.” Daarom zorgt Spencer dat zoveel mogelijk mensen dit weten, hij hangt op veel

plekken in Stadshagen folders op met informatie. En een paar buurkinderen helpen met folders in de brievenbussen stoppen.

Groene stratenZijn eigen straat wordt binnenkort ook groener. “Samen met mensen in de wijk halen we een paar tegels eruit. Hier komen groene planten in. Er komen ook grasvelden, bloemenweides, een insectenhotel. De wijkbeheerder van de gemeente Zwolle helpt ons.” Voor zijn eigen huis komt een laadpaal voor elektrische auto’s. Deze is voor iedereen te gebruiken. Een bijzondere laadpaal, want de paal wordt aangesloten op zijn eigen meterkast. De zonne-energie die Spen-cer overheeft, van de zonnepanelen op zijn dak, gaat naar een elektrische auto. Hier wordt het opgeslagen en kan het zelfs energie teruggeven aan een huis.

Een bosBomen zorgen voor zuurstof, het is een plek voor dieren om te leven en in de buurt van bomen is het altijd koeler. Dat is extra fijn nu de zomers steeds warmer worden. Vooral in straten met veel bak-stenen, blijft de warmte lang hangen. Stadshagen mag wel wat groener. Daarom zoekt Spencer nu, samen met vrienden, nog een stuk land om een bos te planten: “Ik zie een plek in Stadshagen voor me waar je een beetje kunt verdwalen.”

Spencer als buurmanIedereen zou een buurman als Spencer moeten hebben. Iemand die de straat en de buurt groe-ner wil maken. Iemand die zijn auto’s deelt via SnappCar. Iemand die weet hoe je ‘vergroent’. Dat kan. Spencer heeft al heel veel werk gedaan. Zijn plannen heeft hij opgeschreven. Wat doe je bijvoorbeeld als je iemand zoekt die zonnepane-len legt in jouw hele straat? Van Spencer mag je zijn ideeën gebruiken. Hij heeft een Facebookpa-gina Buurkracht Zwolle. Hier kun je al je vragen stellen.

Er gebeuren mooie dingen in Stadshagen. Acties die zorgen voor een beter leven voor mens, dier en natuur. Bij veel van die

plannen is Spencer Roozeboom betrokken. De inwoner van de nieuwste wijk in Zwolle gebruikt al zijn vrije tijd hiervoor. Hij wil

de wereld positief veranderen en dat kan het beste als je het samen doet, zegt hij.

‘Iedereen zou een buurman als Spencer moeten hebben’

Klimaatadaptatie is voor mij hetzelfde als de stad met z’n allen mooier maken. Ik hou ervan als ik zelf mijn handen uit mijn mouwen kan steken. Mijn tuin groener maken, water opvangen in een regenton, een geveltuin maken, een groen dak aanleggen. In deze tijd waarin we veel meer thuis zijn, wordt onze tuin of ons balkon nog belangrijker. Samen met je buren je tuin of straat vergroe-nen is niet alleen goed voor je wijk, maar ook heel leuk. Ik krijg regelmatig foto’s doorgestuurd van nieuwe groene daken in de stad. En dat maakte me trots! Het maakt niet uit hoe groot je stukje groen is, samen maken we de stad mooier en klimaatproof. Ga je aan de slag of ben je al klaar? Ik ben benieuwd!

(T(@edanker

Ed Ankerwethouder Klimaatadaptatie

Wat doe jij? 19

Van nutteloos naar waardevol bij WaardeRing

Onder Stichting Kringloop Zwolle vallen twee Zwolse kringloopwinkels en Noggus&Noggus Dalfsen, Ommen, Staphorst en Hasselt. “Hout werd bijvoorbeeld afgevoerd om te verwerken tot spaanplaat of als biomassa”, vertelt Wilma. “Terwijl daar nog goed en mooi hout tussen zat. Hoogwaardig hout. Zo zonde.” Tegelijk wist

Wilma dat er mensen zijn die lastig aan werk komen. Doordat er in veel bedrijven te hoge druk op hen ligt bijvoorbeeld. En voor leerlingen van voortgezet speciaal onderwijs (vso) is het vaak lastig om een stageplek te vinden. Die werelden brengt de stichting nu samen in WaardeRing. WaardeRing draait om kansen voor mensen en

materialen. En er is meer. “WaardeRing zit niet op één plek. Allerlei bedrijven, scholen en organi-saties werken samen. We helpen elkaar, star-ten ideeën. Het netwerk van WaardeRing wordt alsmaar groter.”

DvdWaardeRing draait ook om ambacht. Spul-len worden uit elkaar gehaald en hergebruikt. Daardoor krijgt afval waarde. Bij verschillende vso-scholen worden cd’s en dvd’s uit elkaar ge-haald. Hoesjes, inlegvellen en cd-schijfjes gaan in drie soorten bakken. Van cd’s worden hoog-waardige korrels gemaakt. Die korrels blijken een goede grondstof: “Bij Bolsiuskaarsen maken ze er kaarsenstandaards van.”

KaarsWat gebeurt er met een stompje kaars? “Iede-re kringloopwinkel verzamelt restjes kaarsvet. Duizend kilo per twee maanden.” Dit kaarsvet gaat naar Kampen. Bij een dagbesteding maken mensen er nieuwe kaarsen van. “Die kaarsen verkopen wij in onze kringloopwinkels.” Ook het mobiele Grondstoffen Inleverpunt, de GRIP- wa-gen, zamelt nu cd’s en kaarsvet in.

LatjesEn de lattenbodems? De latjes van massief beukenhout worden eruit gehaald. Van dat hoogwaardige hout worden systeemplafonds gemaakt. “Maartje van den Berg van Blossom Architecture heeft dit bedacht. Binthout, een Zwols bedrijf, maakt het. Op hogeschool Win-desheim is zo’n plafond geplaatst. We willen dit verder uitrollen. Ons netwerk denkt nu met ons mee. Over brandveiligheid bijvoorbeeld.”

De SchatkamerOok dekbedden, textiel en tenten worden her-gebruikt. Wilma: “In Ommen worden tassen en kussens gemaakt van leuke stofjes. Die verko-pen we in onze winkel De Schatkamer, samen met mooie tweedehands huisinrichting en pro-ducten die we hebben verwerkt tot iets nieuws.” Mensen zijn verrast over wat ze daar vinden. WaardeRing hoopt in Zwolle net zo’n winkel te starten. “Het is niet alleen leuk. Mensen worden ook bewuster. Ze denken na over spullen die ze wegdoen: ‘O ja, dan kan ik dit ook naar de kringloop brengen!’” Het gaat goed met Waar-deRing. Zo goed, dat het een voorbeeld is voor de rest van Nederland. Wilma is enthousiast: “Hoe meer mensen oude spullen wegbrengen, hoe meer er hergebruikt kan worden!”

Een bekraste dvd. Een stompje kaars. Een kapotte lattenbodem. Wat hebben die

gemeen? Eerder verdwenen ze als afval in een grote container, om ze op een

laagwaardige manier te hergebruiken. Nu worden ze juist op een waardevolle

manier hergebruikt. Wilma Voortman, directeur Stichting Kringloop Zwolle: “Bij

onze kringloopwinkels wordt veel ingeleverd. Een deel wordt verkocht in de

winkel. Andere artikelen werden afgevoerd. Nu kijken we hoe we ook die spullen

waardevol kunnen hergebruiken.”

Colofon Uitgave vanGemeente Zwolle

Verzorgd door

I: www.ettmedia.nlT: 050 313 76 00 @ETTMedia

Oplage 53.550 exemplaren

Tekst- en beeldredactie Afdeling Communicatie gemeente ZwolleTeam Klimaatadaptatie gemeente Zwolle

Team Energietransitie gemeente ZwolleMonique van der Meer / Schrijfzaken, teksten en eindredactieKarin de Graaff, tekstenErik Karst, fotografieFrank Zuithof / Logoshop, illustratieElianne Schotanus / EMS Studio, illustratie

Concept en vormgeving ETT Media en Skitter

DrukHoekstra Krantendruk Emmeloord

Online uitgave op www.themanieuws.nl

Juni 2020

ETT Media en de gemeente Zwolle zijn niet aansprakelijk voor fouten en/of omissies in deze krant.

Deze krant online lezen?Kijk op www.themanieuws.nl! Deze online versie van de krant maakt het mogelijk de berichten via social media te delen en linkt u door naar interessante websites. Ga direct naar de uitgave door de QR-code te scannen.