Rob Bugter

Klimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa

Ons klimaat verandert …….

Uit: De toestand van het Klimaat in Nederland 2008. KNMI.

.. en dat heeft consequenties.

Science 333, 1024 (2011)

Kun je voorspellen hoe soorten opschuiven?

Verspreidingspatronen zijn bijvoorbeeld vaak gecorreleerd aan een combinatie van klimaatfactoren

Daar kun je dus aan rekenen, als je een goed overzicht van verspreiding en te verwachten veranderingen hebt.

Bij voorspellen van klimaatverandering spelen een aantal onzekere factoren mee: o.a. omvang van CO2 emissie, effect op stromingspatronen

Daarom: opstellen van verschillende, even waarschijnlijke scenario’s.

Basis meestal: IPCC emissie-scenarios

IPCC Special Report on Emissions Scenarios en IPCC fourth assessment report

Voorspelde effecten voor NW Europa

Bron: BRANCH Interreg project end report annex 2, 2007

KNMI klimaatscenarios

En: meer weersextremen, met name extreme zomerbuien

De koppeling met verspreidingsgebieden

Waarnemingen van de Haas, Lepus europaeus

Bron: BRANCH project

Klimaatenvelop Haas

Door statistische koppeling met klimaatkenmerken:

de huidige zone met geschikt klimaat

Bron: BRANCH project

Haas 2020

Voorspelde verandering

SPECIES model op basis van Hadley-A2 scenario. Bron: BRANCH project

Haas 2050

Voorspelde verandering

SPECIES model op basis van Hadley-A2 scenario

Haas 2080

Voorspelde verandering

SPECIES model op basis van Hadley-A2 scenario

Resultaat: soorten reageren verschillend …….Woelrat Veldmuis Eekhoorn

Hadley A2 scenario, voorspelling 2050

…. en dat is al zichtbaar in populatietrends

0

2040

60

80100

120

140160

180

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

Indicator group IA(n=20)Indicator group IB(n=20)Indicator group IC(n=20)

Koudeminnend

Warmteminnend

Neutraal

CO

LDra

nge

limit

WA

RM

rang

e lim

itcolonization by populations

extinction of populations

shifting ranges

Gevolgen: kunnen soorten wel opschuiven?

0

2

4

6

8

10

12

< -0.6

- 0.4 + 0.2 + 0.6

weinig mobielmobiel

Warren et al. 2001

Soorten die last hebben van versnippering zijn niet in staat hun areaal te verschuiven

UitbreidingKrimp

En er is interactie met klimaatstress

Geschiktheid klimaat

Verandering abundantie

0

Max

Goch

Venlo

Aken

Roermond

Maastricht

Goch

Venlo

Aken

Roermond

Maastricht

Present habitat With Robust Corridor

Sustainable habitat networkNot sustainablehabitat network

Habitat key area

Case study areaUrban

Present situation

Goch

Venlo

Aken

Roermond

Maastricht

Future situation with 20% of carrying capacity

Unchanged habitat With NEN and Robust corridor

SustainableNot sustainableKey area

Case study areaUrban area Goch

Venlo

Aken

Roermond

Maastricht

Evaporation deficit (mm)January-Augustus 2003

100

150

200

Extreme rains in 1998

75mm in 24 uur100mm in 48 uur

…….. en met weersextremen

Rietzanger herstelt sneller in habitat met betere samenhang

0

5

10

15

20

25

30

35

strong inter-mediate

weak

Years until recovery

Network cohesionFoppen et al. 1999

Verhoging risico invasieve exoten

Klimaatmodel: EBONE project, Metzger et al. 2010

Stuur op condities die de veerkracht van ecosystemen vergroten, probeer niet om een status quo te behouden

Risicospreiding door ecosystemen met een hoge biodiversiteit Opvangen veranderingen in soortinteracties

Risicospreiding door goede ruimtelijke samenhang op grote schaal Opvangen verschuiven van soorten en lokaal uitsterven

Strategieën voor beter aanpassing

Bechstein’s vleermuis huidige situatie

Goch

Venlo

Aken

Roermond

Maastricht

Goch

Venlo

Aken

Roermond

Maastricht

Huidige habitat Met EHS en robuuste verbinding

Sustainable habitat networkNot sustainablehabitat network

Habitat key area

Case study areaUrban

Bechstein’s vleermuis met hogere draagkracht en ouder geworden bos

Goch

Venlo

Aken

Roermond

Maastricht

Goch

Venlo

Aken

Roermond

Maastricht

Habitat autonome ontw. Met EHS en RVB

Sustainable habitat networkNot sustainablehabitat network

Habitat key area

Case study areaUrban

Met dank aan Caire Vos en Anouk Cormont