KlasseApart, najaar 2012

SPECIAL LESGEVEN ALS AMBACHT‘Doorgaande lijn belangrijke verbetering’

‘Spelling in 4D blijkt ei van Columbus’

‘Doelgericht onderwijs werkt aanstekelijk’

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

OKTOBER 2012

NUMMER 3 JAARGANG 10

N I E U W S N I E U W S N I E U W S

2 3

Voor de special van dit nummer gingen we op zoek naar professionals op scholen die het

ambacht van lesgeven hoog houden. Op zoek naar kanjers in didactiek, klassenmanage-

ment en pedagogiek. Hoe laten zij hun leerlingen goed presteren en zich prettig voelen in

de klas? Zijn ze allemaal opbrengstgericht bezig? Hoe komen ze tot een goed leerklimaat?

Hoe maken ze leren leuk? Hoe creëren ze meer leertijd?

Maar eerst wilden we meer weten over de 49 ambachtelijke technieken van Teach like

a Champion, het boek dat reeds vele leraarsogen opende. Hiervoor gingen we te rade bij

onderwijsadviseurs Carla van Doornen en Robert Jacobs. Zij vertellen over hun ervaringen

met de ‘Teach’-trainingen die zij geven.

Vervolgens togen we het land in. Naar de Fiep Westendorpschool in Amsterdam waar het

team de opbouw van de lessen perfectioneert en zich bewust wordt van het belang van

doelen benoemen en feedback geven. Naar De Branding in Brielle die zich inzet voor een

ambitieuze leeromgeving, hogere resultaten en enthousiaste leerlingen en ouders. Naar

het Karveel in Lelystad waar CED-adviseurs de teamleden trainen in leerkrachtvaardig-

heden. Naar basisschool ’t Smelleken in Valkenswaard die het spellingonderwijs op een

hoger niveau tilt.

R E D A C T i o N E E L

i N H o u D

C o L o F o N

Postadres: Postbus 8639

3009 AP Rotterdam

LocAtie eduniek

Postadres: Postbus 25

3738 ZL Maartensdijk

Lesgeven als ambacht

klasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellin-gen en overige relaties.

ISSN 1571-660jaargang 10 nummer 3oktober 2012

redactieWillem BijlFrank BrouwerLot HannikCees HereijgensToni van OortmerssenCarolien RebelElly van der Zel

redactie-adresCED-Groep Postbus 86393009 AP [email protected]

website www.cedgroep.nl

foto voorpagina Jan van der Meijde

vormgeving Pressure Line

druk Goos, Ouderkerk a/d IJssel

oplage 14000

KlasseApart gratis ontvangen?Mail uw adresgegevens naar:[email protected]

KlasseApart oktober 2012 nummer 3 KlasseApart oktober 2012 nummer 3

Intervisiebijeenkomsten nieuwe Taalactief

Volg ons

De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinder-opvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

SPECIAL LESGEVEN ALS AMBACHT

6 Teach like a champion, van goed naar beter

‘Dit gaat écht over je vak van leraar’

8 Fiep Westendorp, Amsterdam Slotervaart

Wie vooraf doelen stelt, geeft bewuster les

10 De Branding in Brielle maakt omslag

‘Je weet nu echt waar je naartoe werkt’

12 Het Karveel, Lelystad In twee jaar van ’zeer zwak’ naar

’groen’

14 ’t Smelleken tilt spellingonderwijs op hoger

niveau

3 Nieuws

15 SPOT

15 MAGiTO

16 Rekenen met kleuters ‘De Rekenkast structureert je les’

18 Toolkit NT2

19 Agenda

20 Zomerschool Den Haag

23 De werkdag van redactie Nieuwsrekenen

49 technieken om leerlingen te laten excelleren

Bezoek de Teach-conferentie

op 14 of 15 november

Ben je een bureauplakkker? Een topleraar circuleert! Eén van de vele aanbevelingen van Doug Lemov, de auteur van de internationale bestseller Teach Like a Champion.De CED-Groep bewerkte en vertaalde de technieken voor leraren in Nederland.

Maak kennis met de Teach-technieken tijdens de Teach-conferenties in Nieuwegein op: • woensdag 14 november voor PO • donderdag 15 november voor VO The Big Mo Impro Theatre Show is erbij!

Inschrijven: www.cedgroep.nl/conferentieteach

Meer informatie over Teach en trainingen: www.teachnederland.nl Volg @teachnederland op Twitter!

49 technieken om leerlingen te laten

excelleren

Adv-Teach-9-12:Opmaak 1 10-09-12 13:46 Pagina 1

Voor scholen die de nieuwe Taalactief (gaan) invoeren,

organiseert de CED-Groep twee intervisiebijeenkomsten

rond Taalactief 4. De deelnemers dragen bij de inschrijving

zelf de gespreksonderwerpen aan en wisselen ervaringen

uit met collega’s van scholen die ook Taalactief invoeren.

De bedoeling is om met elkaar en van elkaar te leren.

De bijeenkomsten zijn op woensdag 12 december 2012 en

woensdag 17 april 2013 van 13.30-15.30 uur en bestemd voor

leerkrachten, intern begeleiders en taalcoördinatoren van

het primair onderwijs. De locatie is het Vergadercentrum

aan het Dwerggras 3, 3068 PC Rotterdam. Inschrijven kan

op www.cedgroep.nl/taalactief en is mogelijk tot 31 oktober.

Nadere informatie is te verkrijgen bij

Els Kolvoort: [email protected].

Het pakkende concept ’Ben ik in Beeld’ komt per 1 januari onder de

paraplu van de CED-Groep. Dit op interactie gerichte programma voor

kinderen van 0 tot 4 jaar op kinderdagverblijven biedt taalstimulering

en brede ontwikkeling. De voortzetting van certificering, bijscholings-

en instroomtrajecten geldt voor de onderdelen: Basis, VVE, 0 tot 2

jaar, Leidinggevenden, Instroomtrajecten, Borging en Maattrajecten.

Informatie: www.benikinbeeld.org. Contact: Karin van der Meulen,

[email protected]

CED-Groep bereikt

[email protected] www.cedgroep.nl

N I E U W S N I E U W S N I E U W SN I E U W S N I E U W S N I E U W S

4 5

NIEUW IN WEBWINKEL

WIJZER ONDERWIJS - HECHTINGSPROBLEMEN

TRAPSGEWIJS

Hoe gaat u als leerkracht of als intern begeleider om met hechtingsproblemen

bij kinderen? En waar komt dit gedrag vandaan? In de nieuwe uitgave van Wijzer

Onderwijs vindt u het antwoord op bovenstaande vragen en meer informatie over

hechtingsproblemen. De map bestaat uit twee katernen (Wijzers) met informatie

en tips voor het lesgeven aan leerlingen met hechtingsproblemen in het (speciaal)

onderwijs. Aan de orde komen hechtingrelaties, de vormen van onveilige hechting

en de problemen die een leerling hierdoor kan ervaren. De theoretische informatie

wordt inzichtelijk gemaakt met praktijkvoorbeelden.

Raadpleeg www.cedgroep.nl/webwinkel voor meer informatie en bestelmogelijkheid.


Fototaal 4

Children’s University

Droge voeten

Nieuwe versie SchooltaalLees- en schrijfaanpak vo

Kwaliteitszorgintrument Integraal’Integraal’ is een nieuw kwaliteitszorginstrument van leerlingvolgsysteem Parnassys.

Het zeer efficiënte en gebruiksvriendelijke computerprogramma verbindt kwaliteitszorg,

schoolontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling op logische wijze met elkaar. Het maakt

daarbij gebruik van de reeds beschikbare data in Parnassys. De CED-Groep biedt onder-

steuning bij de implementatie van dit nieuwe instrument. Informatie: www.cedgroep.nl/

integraal. Contact: Meike Ansems, [email protected].

Met ’Mijn school leest en schrijft’ biedt de CED-Groep scholen voor voortgezet onder-

wijs een programma dat bestaat uit twee sporen. In het eerste spoor wordt per school

één leesexpert opgeleid. In het tweede spoor volgen meerdere docenten trainingen om

de lees- en schrijfaanpak bij alle vakken op elkaar af te stemmen. Voor dit programma

betaalt de school een eenheidsprijs per locatie. Besturen kunnen ook met een groep

scholen op dit aanbod intekenen. Informatie: Brigitte van Hilst, [email protected].

Download flyer aan te vragen bij [email protected].

Nieuwsrekenen voor s(b)oBij Nieuwsrekenen komen extra lessen

voor leerlingen in het s(b)o. Op AA, A1

en A2 niveau zijn aangepaste lessen

in ontwikkeling. Deze lessen bestaan

uit een leerkrachtblad met didactische

aanwijzingen en een apart leerlingblad

waarop tekst wordt ondersteund door

pictogrammen. Ook voor het zml komt

een aanpak op AA niveau. Hou voor het

laatste nieuws www.nieuwsrekenen.nl in

de gaten. Contact: Willem van der Horst,

[email protected].

Sinds kort is Fototaal Taalprojecten deel 4

verkrijgbaar via www.edu-desk.nl. De Taal-

projecten zijn ontwikkeld voor zeer moeilijk

lerenden tussen 10 en 12 jaar en sluiten aan

op de doelen van niveau 1-9 uit de zml-

leerlijnen voor mondelinge taal, begrijpend

luisteren, begrijpend lezen en stellen. Bij

Fototaal deel 3 en 4 is er een opvouwbare

Taalstoel, waaruit en waarop themawoorden

en voorwerpen verschijnen. Meer informatie

over adviesmogelijkheden: Keeke Dielemans,

[email protected], 010 4071599 of

raadpleeg www.cedgroep.nl.

’Droge voeten’ is de titel van een nieuw

lespakket over waterbeheer en klimaat-

verandering, bestemd voor leerlingen van

groep 7 en 8. Zij moeten oplossingen be-

denken voor waterbeheer in periodes van

te veel en te weinig water door klimaatver-

andering, bodemdaling en zeespiegelstij-

ging. Daarbij geven ze aan welke belangen

een rol spelen en ze verwoorden hun eigen

mening. Belangrijk onderdeel: tips van een

waterexpert via videogesprek, gastles of

excursie. Download het door de CED-Groep

ontwikkelde materiaal gratis op www.

watereducatie.nl/Zuid-Holland. Contact:

Marion ten Heggeler, m.tenheggeler@

cedgroep.nl. Zie ook Watereducatie op You

Tube.

Met Schooltaal maken nieuwkomers in

het basisonderwijs kennis met begrijpend

lezen. Daarnaast leren ze nieuwe (school-

taal)woorden. De CED-Groep wil graag een

nieuwe versie maken voor de middenbouw,

met luisterlessen en leeslessen met teksten

op AVI-M3 tot en met AVI-M6 niveau, aan-

sluitend bij ’Mondeling Nederlands – nieuw’.

Het realiseren van ’Schooltaal –nieuw’ is

echter afhankelijk van een voldoende aantal

scholen dat bereid is te investeren. Hoe

meer scholen meedoen, hoe goedkoper het

per school wordt! Contact: Maaike Dalhui-

sen, [email protected] of kijk op

www.onderwijsmakers.nl.

Children’s University is een Engels initiatief voor kinderen van 7 tot 14 jaar. Tijdens

buitenschoolse activiteiten (her)ontdekken zij de magie van het leren. De CED-

Groep introduceert dit succesvolle concept in Nederland. Een eerste activiteit was

een startbijeenkomst op 9 oktober jl., waar vele geïnteresseerde organisaties

informatie kregen en enthousiast werden gemaakt. Er is ook een website in de

maak. Meer informatie www.childrensuniversity.co.uk. Contact: Maryse Bolhuis,

[email protected].

Wijzer OnderwijsWijzer over Hechting

www.cedgroep.nl

In elke groep zit wel een kind dat opvalt door zijn gedrag. Met Trapsgewijs kunt u

ervoor zorgen dat ook dit kind zich verder kan ontwikkelen. Het boek beschrijft ver-

schillende soorten opvallend gedrag, namelijk: druk, opstandig en teruggetrokken

gedrag. Door de signalen van het kind te herkennen kunt u ervoor zorgen dat het

kind zich prettig gaat voelen en kunt u aansluiten bij de behoeften van het kind. De

tips in het boek zijn direct toe te passen in de praktijk. Trapsgewijs is bestemd voor

pedagogisch medewerkers die werken met kinderen tot 4 jaar

Leerlijnen herzienAfgelopen schooljaar zijn de leerlijnen voor s(b)o, zml-onderwijs, vso-dagbesteding en

vso-arbeidsgericht herzien. Dit was nodig in verband met de komst van de referentieni-

veaus voor taal en rekenen, de invoering van het ontwikkelingsperspectief, het werken

met uitstroombestemmingen en de nieuwe kerndoelen voor vso. Voor taal en rekenen

in het primair onderwijs zijn er ook herziene leerlijnen verschenen. Alle leerlijnen zijn

te downloaden vanaf www.leerlijnen.cedgroep.nl. Meer informatie bij Jeroen Meijboom,

[email protected].


6 7

tekst Ronald Buitelaar

Hoe is het mogelijk dat leerlingen

bij de ene leerkracht veel ’mak-

kelijker’ tot leerprestaties lijken te

komen dan bij een andere leer-

kracht? Wat is het ’geheim’ van

die leerkrachten en wat verklaart

hun succes? Dat is wat de Ame-

rikaan Doug Lemov zich afvroeg.

Hij schreef er het boek Teach like

a Champion over dat begin dit

jaar in een Nederlandse bewer-

king bij de CED-Groep verscheen.

KlasseApart sprak met onderwijs-

adviseurs Carla van Doornen en

Robert Jacobs van de CED-Groep

over het boek en ambachtelijk

(leren) lesgeven.

Teach like a Champion, van goed naar beter


Ad oskam

‘Op scholen ontmoeten we kanjers van

leraren die inhoudelijk precies weten waar

ze mee bezig zijn, maar staan te zweten op

de techniek. Mensen die de ambachtelijke

kanten van het vak weer onder de knie wil-

len krijgen, zodat zij van goed naar excel-

lent kunnen groeien.’ Onderwijsadviseurs

Carla van Doornen en Robert Jacobs van de

CED-Groep weten over wie Doug Lemov het

heeft als hij in een recente videoboodschap

vertelt over ‘leraren in de VS en Nederland

die zichzelf voortdurend willen verbeteren’:

‘Het zijn de leraren die de lat voor leerlin-

gen hoger willen leggen, maar onvoldoende

weten hóé zij hun leerlingen beter kunnen

laten presteren.’

Slimmer en effectieverRobert legt uit dat het cursusaanbod dat de

CED-Groep op basis van Teach Like a Cham-

pion ontwikkelde, voorziet in die behoefte:

‘Wij voorzien docenten van een gereed-

schapskist waarmee zij hun aanpak slimmer

en hun lessen effectiever kunnen maken.’

Robert benadrukt dat het niet de bedoeling

is dat iedere leerkracht zich alle technieken

uit het boek eigen maakt, maar dat het vooral

gaat om een mindset: ‘De 49 technieken zijn

niet zaligmakend, maar vormen het uitgangs-

punt om met elkaar aan de slag te gaan en

van elkaar te leren.’ Carla: ‘Je kunt als school

bijvoorbeeld afspreken om vijf basisvaardighe-

den te oefenen en daar op leerkrachtniveau

een aantal specifieke vaardigheden aan

toevoegen.´

‘Weet niet, geldt niet’Hoewel Carla erkent dat de door Lemov

opgetekende inzichten op het eerste gezicht

bedrieglijk eenvoudig en voor de hand lig-

gend lijken, komen veel leerkrachten tijdens

trainingen tot de ontdekking dat hun eigen

aanpak minder effectief is dan die in het boek.

Carla geeft een voorbeeld: ‘In de praktijk zien

we dat veel leerkrachten genoegen nemen

met het “weet ik niet” van leerlingen. De

techniek ’weet niet, geldt niet’ leert hen om

vol te houden tot leerlingen wel een antwoord

geven. Hoe? Door bijvoorbeeld na een ’weet

niet’ antwoord eerst anderen een beurt te

geven om uiteindelijk weer terug te keren bij

de leerling die geen antwoord kon of wilde

geven. Daarmee laat je zien dat je niet ac-

cepteert dat een leerling afhaakt en dat je ook

van die leerling een bijdrage verwacht.’

Delen en lerenCarla en Robert wijzen er nadrukkelijk op dat

het lezen van Teach Like a Champion alléén

niet voldoende is: ‘Bij lezing zal een leer-

kracht veel situaties herkennen en sommige

technieken misschien een keer in de klas

willen uitproberen. Toch wordt de stap van

enthousiasme bij het lezen naar planmatig

leren meestal niet gezet. Bovendien is leren

van en met elkaar het krachtigst en zijn leer-

lingen gebaat met een doorgaande lijn door

de school.’

TrotsAfgaand op de ervaringen die zij tot nu toe

met schoolteams opdeden, kunnen Carla

en Robert vaststellen dat de trainingen veel

enthousiasme op scholen losmaken: ‘Veel

leerkrachten ervaren vooruitgang bij zichzelf

en de leerlingen. En voor ’vakidioten’ is het

uitdagend om van goed naar nóg beter te

gaan. Wat ons echter vooral is bijgebleven

is de blijdschap van leraren omdat dit écht

over hun vak van leraar gaat. Dát maakt hen

enorm trots.´

Teach-methodiekDoug Lemov schreef Teach Like a Cham-

pion op basis van jarenlange bestudering

van succesvol lerarengedrag. Lemov

analyseerde minutieus wat hun gedrag

succesvol maakt en beschrijft in zijn

boek 49 technieken die leraren kunnen

toepassen om hun leerlingen tot betere

prestaties te brengen. Scholen die met

de methodiek aan de slag willen, kunnen

contact opnemen met Robert Jacobs.

Tijdens het intakegesprek wordt de aan-

leiding voor de training en een eventueel

accent (gedragskant, motivatieproble-

men, hogere opbrengsten) besproken.

Een traject bestaat uit een aantal bijeen-

komsten, video opnames voor reflecties

en klassenconsultaties. De trainingen

worden verzorgd door gecertificeerde

trainers van de CED-Groep.

Robert Jacobs en carla van doornen: ‘Wij voorzien docenten van een gereedschapskist waarmee zij hun aanpak slimmer en hun lessen effectiever kunnen maken. ’foto Jan van der Meijde

Meer weten?

carla van doornen

[email protected]

010 4071599

Robert Jacobs

r. [email protected]

010 4071599

www.teachnederland.nl

‘Dit gaat écht over je vak van leraar’


8 9

tekst Marijke nijboer

De Fiep Westendorpschool in Amsterdam Slotervaart verhuisde dit

voorjaar naar een splinternieuw pand. Blank hout en frisse kleuren

domineren het beeld. Ook het onderwijs onderging een metamor-

fose. Het verrassend passend lesmodel speelde daar een rol in.

Wie vooraf doelen stelt, geeft bewuster les

Meer weten?

inge de clercq

i [email protected]

0346 219777


Goede voorbereiding is het halve werk

‘Leerlingen zijn gemotiveerder als ze begrijpen waarom ze iets doen’

Anita Verbeek, taalcoördinator, coördinator

bovenbouw en leerkracht van groep 7: ‘Dit

was een school met autochtone leerlingen uit

verschillende milieus. Nu heeft de school veel

leerlingen met een andere moedertaal en

laagopgeleide ouders. Wij hadden de neiging

om slechte scores voor technisch lezen aan

de leerlingen te wijten, maar dat was niet

terecht. We beseffen nu dat de tijd die wij

investeerden in technisch lezen gewoon on-

voldoende was voor deze populatie.’ De lestijd

en –methode zijn aangepast en inmiddels zijn

de scores voor technisch lezen in alle groepen

gestegen.

In augustus 2011 startte de Fiep Westendorp

onder begeleiding van Inge de Clercq van

CED-Groep/locatie Eduniek met het (verras-

send) passend lesmodel. Adviseur Tony van

Dalen begeleidde het onderdeel technisch

lezen, waar de aandacht allereerst naar

uitging. Dit lesmodel wordt inmiddels ingezet

voor het hele taalonderwijs en door sommige

leerkrachten ook voor rekenen. Inge leerde

het team hoe ze de lessen het best kunnen

opbouwen en benadrukte het belang van

het benoemen van de doelen en geven van

feedback.

Geen vingers Als Anita met een nieuwe les begint, activeert

ze eerst de voorkennis. ‘Ik vraag een leerling:

een werkwoord, wat is dat ook al weer? Hij

mag ‘pas’ zeggen, maar ik kom altijd terug.

Ik geef de klas denktijd – ik snap niet dat ik dat

vroeger niet deed.’ Het vinger opsteken is in

de ban gedaan. Anita springt met beurten van

de een naar de ander. ‘Iedereen denkt mee,

en ik bepaal wie het woord krijgt. Dat activeert

kinderen; niemand zit onderuit gezakt.’

Vroeger wilde ze teveel tegelijk en was ze

gestrest, zegt Anita. ‘Nu werk ik met een paar

haalbare doelen. Daar word ik heel rustig

van.’ Het vooraf benoemen van de doelen

dwingt leerkrachten om de opzet van hun les

hier goed op af te stemmen. En de leerlingen

zijn gemotiveerder als ze begrijpen waarom

ze iets doen. De cirkel is rond wanneer ze

vervolgens merken dat ze iets hebben aan

het geleerde. Anita geeft het voorbeeld van

signaalwoorden zoals ’maar’ en ’hoewel’,

lastige woorden voor veel van haar leerlingen.

‘Ik schrijf ze op kaartjes en laat kinderen er

onderling mee oefenen. Ze ontdekken zelf

dat zo’n woord iets doet met een zin. Als ik

merk dat er veel fouten worden gemaakt met

het woord ’alhoewel’, maak ik daar het woord

van de week van.’ Om samenhang te creëren,

komt ze er bij het vak geschiedenis nog eens

op terug. Dan zeg ik: kijk eens naar die tekst,

wie ziet daar een signaalwoord in staan?‘

Nakijkwerk beperkenOok bij de andere vakken geldt: een goede

voorbereiding is het halve werk. Anita be-

steedt geen tijd meer aan het nakijken van

eindeloze rijen sommen. ‘Die tijd stop ik liever

in de voorbereiding. In plaats daarvan laat ik

aan het eind van de rekenles elk kind twee

sommen maken. Aan de hand daarvan bepaal

ik met wie ik nog extra ga werken.’

Ze is enthousiast over de verschillende

coöperatieve werkvormen die Inge met hen

oefende. Bij lezen wordt bijvoorbeeld ’twee-

praat’ ingezet om duo’s beurtelings woordjes

te laten oplezen. ‘Die samenwerking zet je in

met een bepaald doel. En je geeft duidelijke

regels mee.’

Collega Karen Wollweg (groep 6) schuift even

aan. ‘Ik heb nog nooit zo’n goede cursus

gevolgd,’ zegt zij. ‘De didactische werkvor-

men die Inge aanreikte zijn heel prettig om

mee te werken en je ziet meteen resultaat.

Een goede les kost veel voorbereiding, maar

achteraf heb je meer voldoening en meer

opbrengst.’

Anita is samen met de intern begeleider, de

coördinator onderbouw en de directeur door

Inge getraind in het coachen van collega’s.

Anita observeert regelmatig in de klassen.

‘Dat moet je echt doen, anders is het effect

volgend jaar weer weg.’

Verrassend passend lesmodel• Focus op didactisch handelen leerkracht

• Vooraf doelen benoemen en achteraf

evalueren

• Lessen goed voorbereiden

• Goed uitleggen en steeds de samenhang

tussen stof aangeven

• Coöperatieve leerstrategieën inzetten

om voorkennis op te roepen, de instruc-

tie interactiever te maken, leerstof te

oefenen, te reflecteren.

‘ ik laat elk kind twee sommen maken. Aan de hand daarvan bepaal ik met wie ik nog extra ga werken. ’foto’s Fiep Westendorpschool


10 11

tekst Ronald Buitelaar

De onderbouw van openbare basisschool De

Branding in Brielle heeft de afgelopen jaren een

omslag gemaakt van activiteit- naar doelgericht

onderwijs. Het gevolg: een ambitieuze leeromge-

ving, hogere resultaten en enthousiaste leraren,

leerlingen en ouders. KlasseApart liet zich infor-

meren.

Overstappen naar doelgericht onderwijs


’We constateren ook dat kinderen bepaalde vaardigheden al beheersen als ze in groep 3 komen. ’foto Jan van der Meijde

Meer weten?

Suze van de Pol-Lengton

[email protected]

010 4071599

Toen onderwijsadviseur Suze van de Pol-

Lengton van de CED-Groep drie jaar geleden

openbare basisschool De Branding in Brielle

binnenstapte, trof zij in de onderbouw leer-

krachten die er ondanks hun ruime ervaring,

deskundigheid en inzet niet in slaagden tot

structurele resultaatverbetering te komen:

‘Er werd heel hard gewerkt maar de resulta-

ten bleven achter.’

Onderbouwcoördinator en leerkracht van

een 1/2 groep, Mirjam Berkelaar, schetst

welke ontwikkeling daaraan voorafging: ‘Tot

zo’n jaar of tien geleden werkten we louter

thematisch, werden activiteiten min of meer

uit de mouw geschud en vorderingen minder

nauwkeurig bijgehouden. Na een wake up call

van de inspectie schaften we Piramide aan

waardoor we weliswaar methodischer gingen

werken, maar nog geen structurele verbete-

ringen zagen.’

Onvoldoende zichtDat werd bevestigd toen de inspectie vier jaar

geleden opnieuw langskwam. Intern bege-

leider Marieke Hammerstein: ‘Toen bleek

dat we echt aan de bak moesten. We diffe-

rentieerden weinig en niet doelgericht. Ook

hanteerden we een methode die niet goed

aansloot bij onze populatie en hadden we

onvoldoende zicht op de ontwikkeling van de

leerlingen. Bovendien was ons zorgsysteem

niet op orde.’

HulpOnderbouwleerkracht Charlotte de Klerk: ‘We

vonden het inspectieoordeel confronterend

maar wisten dat we beter konden. We hadden

alleen hulp nodig bij de uitvoering.’ Hulp die

in de persoon van Suze de school binnen-

kwam: ‘Ik ben begonnen met inventariseren

wat al goed ging en wat verbeterd zou kunnen

worden. Daarnaast hebben we de speel/

leeromgeving heringericht zodat er leuke en

inspirerende lees- en rekenhoeken ontston-

den. Verder zijn we aan de slag gegaan met

het koppelen van de thema’s aan doelen,

waarbij ik uitgelegd heb dat zelfs thema’s

als vakantie en vieringen prima gehandhaafd

kunnen worden, mits er aandacht besteed

wordt aan te bereiken doelen. Met als gevolg

dat de inspectie al na een jaar tevreden was

over de aanpak en de resultaten.’

Onophoudelijk enthousiasmeDe leerkrachten van de onderbouw stellen

haar aanpak ook bijzonder op prijs: ‘We heb-

ben veel waardering voor het onophoudelijke

enthousiasme van Suze en haar prettige

manier van werken. Ze heeft ons nooit voor-

geschreven wat we wel of niet moesten doen,

maar het hele ontwikkelingsproces van acti-

viteitgericht- naar doelgericht onderwijs uit

onszelf laten komen. Met haar aanpak zorgt

zij ervoor dat we het als een natuurlijk proces

ervaren, waarbij we telkens een volgende

stap zetten.’

DoelendeurenUiteindelijk leiden al die stappen tot een

werkwijze waarbij we vanuit de doelen voor

groep drie terugredeneren naar de doelen

voor de onderbouw: ‘Omdat we nu echt weten

waar we naartoe werken, kunnen we in de

onderbouw tussendoelen stellen voor bijvoor-

beeld het aantal te leren letters of cijfers. Met

het zogenaamde beredeneerde aanbod dat

we heel bewust bij elkaar zoeken, werken we

aan deze doelen. Om voor iedereen helder te

maken aan welke doelen we in een bepaalde

periode werken, bevestigen we deze aan zo-

genaamde doelendeuren. Niet alleen handig

voor ons, maar ook voor leerlingen en zeker

voor ouders. Van hen krijgen we enthousiaste

reacties omdat ze nu precies weten waar hun

kind mee bezig is.’

Hakken en plakkenHet is een aanpak die steeds meer vruchten

begint af te werpen. Niet alleen de over-

gang naar groep 3 verloopt steeds soepeler.

We constateren ook dat kinderen bepaalde

vaardigheden al beheersen als ze in groep

3 komen: ‘Hakken en plakken kan haast

overgeslagen worden en ook de overstap naar

vloeiend lezen wordt veel makkelijker.´

Inmiddels doemt er wel een nieuw probleem

op dat de school voorlopig met kunst- en

vliegwerk probeert op te vangen. Charlotte:

‘De kloof tussen peuterspeelzaal en school

begint zo groot te worden dat we met een

niet al te grote instroomgroep proberen de

achterstanden in te lopen. Toch lukt dat nog

onvoldoende en zouden we het liefst met een

groep nul starten.’

Gevoel van tevredenheidOnderbouwleerkracht Henny de Vries: ‘We

hebben nog een aantal ontwikkelpunten op

ons lijstje staan. Zo zouden we wat meer

rustmomenten willen inlassen om te zien in

hoeverre resultaten geborgd zijn. En daarop

aansluitend: wat doen we voor leerlingen die

bepaalde stof nog niet beheersen?’ Wat ech-

ter overheerst, is een gevoel van tevredenheid

over wat tot nu toe bereikt is: ‘Het succes

werkt aanstekelijk en zorgt bij alle betrokke-

nen voor veel enthousiasme.’

‘Je weet nu echt waar je naartoe werkt’


12 13

tekst Marijke nijboer

In het voorjaar van 2010 werd de Dokter Herman Bekiussschool-Karveel in

Lelystad, een cluster 4-school, als ’zeer zwak’ beoordeeld door de inspec-

tie. Er kwam een groot plan van aanpak en in twee jaar tijd veroverde het

Karveel de ’groene’ status. De bestuurder intervenieerde, er kwam een

interim directeur en Frank Teunissen van de CED-Groep trainde het team in

leerkrachtvaardigheden.

Meer weten?

Frank teunissen

f. [email protected]

010 4071599

In twee jaar van ’zeer zwak’ naar ’groen’

’Kinderen beseffen dat ze werk doen voor zichzelf’


De inspectie constateerde in maart 2010

problemen op verschillende niveaus: collega’s

werden niet goed aangestuurd, er waren

problemen met het zorgsysteem en de ou-

dercontacten, er ontbraken documenten, en

ook schortte het aan de vakbekwaamheid van

leerkrachten.

Het schoolbestuur Eduvier stelde een nieuwe

bestuurder, interim directeur en afdelings-

leider aan en het team werd bijna helemaal

vernieuwd. Eduvier ontwikkelde onder leiding

van nieuwe bestuurder een helderer visie op

onderwijs, kwaliteitszorg en leerlingenzorg.

Het schoolbestuur vergewiste zich ervan dat

op de aangesloten scholen de aansturing en

deskundigheidsbevordering goed werden

geregeld en het onderwijskundig beleid werd

uitgevoerd.

Bestuur, interim directeur en afdelingsleider

namen allerlei maatregelen. Zo kwam er een

systeem voor het bepalen van de opbreng-

sten, evaluatie en borging van de kwaliteit.

Ook de contacten met ouders zijn verbeterd.

Zij worden op de hoogte gehouden van de

ontwikkelingen op school en uitgenodigd om

mee te denken bij stagnatie van hun kind.

Voor alle leerlingen zijn ontwikkelingsper-

spectieven geformuleerd en de school heeft

inmiddels een cyclus leerlingenzorg opgezet.

Directe instructieHet verbeterproces werd aangeslingerd door

LinQue Consult en de Vliegende Brigade, een

door OCW bekostigd ambulant team. De CED-

Groep werd ingeschakeld om onderdelen van

de schoolorganisatie en het onderwijskundig

proces te versterken. Zo trainde Frank Teu-

nissen het team in het adequaat toepassen

van het activerend directe instructiemodel.

In het verleden werd op het Karveel weinig

klassikale instructie gegeven. Leerlingen

werden grotendeels individueel geïnstrueerd.

Afdelingsleider Mariëtte Bekkers: ‘Vroeger

was het onderwijs in de clusterscholen erg

gericht op sociaal-emotionele vaardigheden.

Inmiddels zijn de inzichten veranderd. Nu

kijken we naar ieders onderwijsbehoefte en

willen we de eventuele leerachterstand zoveel

mogelijk wegwerken.’

Momenteel krijgen de leerlingen het basis-,

verdiepte of intensieve arrangement met de

bijbehorende instructie aangeboden. Marië-

tte: ‘De leerkrachten stellen doelen voor elke

les: ze bepalen wat de kinderen na afloop

moeten kunnen en kennen. De leerlingen

zelf weten ook waar ze naar toewerken. Zo

worden zij medeverantwoordelijk voor het

onderwijs.’

Orthopedagoge Ingrid Willems: ‘We richten

ons nu op het maken van groepsplannen op

de leerlijn ‘leren leren’. We geven de kinde-

ren stapsgewijs steeds meer verantwoor-

delijkheid. Uiteindelijk willen we toe naar

een dag- en weekprogramma, waarbij de

kinderen weten wat de einddoelen zijn en zelf

kiezen welke taken ze wanneer oppakken.

Ze moeten minder afhankelijk worden van de

leerkracht en beseffen dat ze het werk doen

voor zichzelf.’ Volgens Mariëtte pakken de

kinderen de bedoeling al aardig op. ‘Als een

leerkracht voor een les vergeet om de doelen

te verwoorden, zeggen ze: juf, u vergeet iets!’

Komend jaar gaat het team groepsplannen

maken op het gebied van spelling en sociaal-

emotioneel leren.

ObservatieFrank Teunissen is gestart met de scholing

van het personeel in het activerend lesgeven,

het werken met leerlijnen en groepsplannen

en het bijstellen van handelingsplannen. Hij

observeert in de klassen om leerkrachten ter

plekke te kunnen ondersteunen. Hij besteedt

ook aandacht aan het omgaan met leer- en

gedragsstoornissen. In het nieuwe schooljaar

wordt deze scholing voortgezet. Mariëtte: ‘De

nieuwe mensen in het team willen heel graag

mee in die vernieuwingen, en door Franks

enthousiasme worden zij nóg gemotiveerder.’

Ingrid vindt de doorgaande lijn een van de

belangrijkste verbeteringen. ‘Die lijn loopt

door de hele school. De afspraken over

gedragsregels, de instructie in de groepen, de

inrichting van de klassen met instructietafels,

het gebruik van pictogrammen: er is nu veel

meer eenvormigheid en duidelijkheid.’

De leerkrachten werken nu met een ‘dag-

map’, waarin zij de doelen per les kunnen no-

teren. Op schoolniveau wordt er gewerkt met

een jaarwerkkalender, waar alle belangrijke

stappen, ook evaluatie en bijstelling, in zijn

opgenomen. Zo moeten alle nieuwe werkwij-

zen en vaardigheden worden geborgen.

Dat de ‘zeer zwakke’ school in twee jaar

tijd op alle aspecten een voldoende wist te

scoren, beschouwen Mariëtte en Ingrid als

een overwinning voor alle betrokkenen. ‘In

de klas, op management- en bestuursni-

veau: iedereen heeft er hard aan gewerkt. Al

die ingrepen bij elkaar hebben het verschil

gemaakt.’

Heldere doelen, één lijn en leerkrachtvaardigheden trekken Karveel uit slop

(vlnr) Afdelingsleider Mariëtte Bekkers, gedragswetenschapper ingrid Willems, Frank teunissen en ell is van dam, interim directeur.foto karveel


Meer weten?

Audrey Machielsen

[email protected]

010 4071599

tekst connie van der Zel

Op basisschool ’t Smelleken

in Valkenswaard bleven de

resultaten van spelling achter.

De teamleden vroegen zich af

‘doen wij het wel goed?’ en

gingen op zoek naar manieren

om de kwaliteit van hun

spellingonderwijs te verhogen.

’Spelling in 4D’ bleek het ei van

Columbus.

14 15

’t Smelleken tilt spellingonderwijs op hoger niveau

Directeur Ivonne van Eerd constateerde bij

haar aantreden dat de school met spelling

onder het landelijk gemiddelde scoorde,

terwijl je op basis van de populatie juist zou

verwachten dat de school daarboven zou

scoren. Daar moest verandering in komen.

‘Spelling in 4D zet in op de leerkrachtvaar-

digheden’, vertelt Ivonne. ‘Centraal staat de

vraag: hoe geven wij spelling? Volgen wij niet

alleen klakkeloos de methode? Hoe gaan

we om met niveauverschillen? Op basis van

deze vragen zijn we schoolbreed een intensief

scholingstraject van zes maanden met de

CED-Groep aangegaan.’

Razend enthousiast!Bij Spelling in 4D staat opbrengsten hande-

lingsgericht werken centraal. 4D staat voor

data, duiden, doelen en doen. Wat scoort

mijn groep, wat zegt mij dat, welke doelen

stel ik om mijn ambitie te bereiken en wat

ga ik essentieel veranderen? ‘De methodiek

gaat uit van drie arrangementen: het basis-,

het talent- en het intensief arrangement’,

legt Ivonne uit. ‘Deze worden opgenomen in

het groepsplan. Hiermee ben je af van al die

individuele handelingsplannen. Tijdens een

eerste studiedag hebben we kennisgemaakt

met de essentiële kenmerken van een spel-

lingles, en geoefend met het maken van zo’n

groepsplan. Daarna volgden al snel de eerste

klassenconsultaties bij leerkrachten die hun

eerste lessen volgens het nieuwe systeem

gaven. Dat was wel even wennen, veel leer-

krachten vonden dat er niks mis was met

hun spellinglessen. Maar nu, vijf studiedagen

en vele klassenconsultaties verder, zijn alle

leerkrachten om. En de meesten zijn razend

enthousiast!’

Leerlijn centraalIvonne legt het effect van Spelling in 4D uit.

Dit doet zij aan de hand van een vergelijking

van voor en na de invoering van deze werkwij-

ze. ‘Voorheen pakten de leerkrachten de spel-

lingmethode en de handleiding en bepaalden

wat ze gingen doen. Nu staat niet de methode

maar de leerlijn spelling centraal. Elke

spellingles heeft een vaste opbouw. Na een

korte introductie volgen drie basisactiviteiten.

Eerst het spellen van de categoriewoorden

door middel van een stappenplan, vervolgens

geven kinderen elkaar een auditief dictee en

tot slot wordt er een doelgerichte opdracht

uit de methode gemaakt. Aan het einde van

de les is er altijd een korte feedback van de

kinderen. Een ander positief effect van deze

methodiek is dat het de leerkrachten veel

minder administratie kost. Maar het belang-

rijkste effect is dat het werkt. Na een half jaar

tonen de cito-scores aan dat we nu boven het

landelijk gemiddelde zitten. Een resultaat dat

bij de populatie van onze school past.’

Spelling in 4D’Spelling in 4D’ is ontwikkeld door de

CED-Groep in het kader van opbrengst-

gericht werken en biedt een wijze van

lesgeven die je bij elke methode kunt

toepassen. De werkwijze is makkelijk

voor de leerkracht, bespaart tijd en ver-

betert de resultaten.

’Aan het einde van de les is er alt i jd een korte feedback van de kinderen. ’foto ‘ t Smellken


MAGiTO

Mijn vader was timmerman en trots op zijn vak.

Zijn hamers, zagen, beitels en schaven koes-

terde hij in zelfgemaakte gereedschapskisten.

Als hij aan een groot project had meegewerkt

was hij trots op het eindresultaat, zoals de

aanleg van de metro onder de Coolsingel. Maar

hij kon net zo voldaan zijn over een eenvoudige

’zwaluwstaart’ of een mooi gelukte pen-en-

gatverbinding. Hij had een vak, beoefende een

ambacht en was daar trots op.

Dat wens ik ook iedere leerkracht en docent.

Trots zijn op je vak. Trots zijn op de resultaten

van je werk: groot en klein. De resultaten van je

groep of school waar je aan bijgedragen hebt.

Maar ook de ondersteuning van een individueel

kind dat daardoor een stap verder zet in begrip.

Trots zijn omdat je ambachtelijkheid en vakman-

schap ertoe gedaan heeft. Omdat je daardoor

iets zinvols hebt helpen realiseren.

Daarbij moet wel de gereedschapskist voort-

durend op orde worden gehouden. Niet alleen

met een volledig assortiment aan gereedschap-

pen, maar ook met goed onderhouden gereed-

schappen. Of zoals mijn vader altijd zei: ‘Goed

gereedschap is het halve werk!’ Dat geldt ook

voor het onderwijs. Maar ambachtelijkheid gaat

natuurlijk vooral ook over het goed hanteren van

de gereedschappen. De eigen vaardigheid om in

onderwijssituaties leerlingen optimaal te kun-

nen onderwijzen en stimuleren. Dat stimuleert

ook de trots op het vak, het besef dat je ertoe

doet voor je leerlingen. En die ambachtelijkheid

vereist ook onderhoud, net zoals je na veel ge-

bruik een zaag weer moet tanden en een beitel

weer moet slijpen.

Ambachtelijkheid in het dagelijks onderwijzen

en trots op het vak en de resultaten… misschien

is dat wel het echte kapitaal van het onderwijs.

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder

van de CED-Groep.

Vakmanschap is meesterschap

SPOT

Wie ben je?Ik ben Fonny Pasma, woon in Wijk bij Duurstede, werk tien jaar bij

Eduniek, onderdeel van de CED-Groep sinds 1 augustus 2011. Eerst

als leerlingbegeleider en nu als onderwijsadviseur voor rekenen en

accountmanager.

Waar ga je naar toe?Naar basisschool De Maatjes in Scherpenzeel.

Wat ga je daar doen?De school doet mee met het project De Betere Basisschool. De werk-

groepen kunnen op afroep begeleiding vragen. Vandaag ben ik gevraagd

om advies te geven over opbrengstgericht werken en het schrijven van

groepsplannen in groep 1 en 2. In groep 1 en 2 werkt dat toch weer

anders dan in de groepen 3-8.

Je motto?De dingen simpel houden is vrij moeilijk, de dingen moeilijk maken is

daarentegen vrij simpel.

16 17

‘De Rekenkast structureert je les’

tekst Renate Mamber

‘Juf, bij mij is het een beetje erg,

want de ene kant heeft meer dan

de andere,’ zegt een oudste kleuter.

Juf Nicky houdt een doosje met

twee vakjes omhoog, het symbool

voor splitsen uit de Rekenkast.

‘Dat is niet erg, want bij splitsen

verdeel je alles in twee groepjes en

het hoeft niet eerlijk te zijn.’


REKENEN MET KLEUTERS

Met behulp van de Rekenkast weten leerlingen direct wat er van ze wordt verwacht.foto’s Jan van der Meijde

Nicky Koning, leerkracht op basisschool

De Horn in Wijk bij Duurstede, zit met een

groepje kleuters te rekenen. Net voor de les

heeft ze uit de Rekenkast het voorwerp ge-

pakt dat erbij hoort. ‘In de Rekenkast zit voor

elk tussendoel van rekenen een voorwerp’,

legt ze uit. ‘Dat voorwerp is het symbool voor

dat tussendoel. Als ik bijvoorbeeld de kikker

pak, weten de kinderen: we gaan tellen met

sprongen. Als ik het vingerpopje pak, weten

ze: we gaan doortellen. Vooral voor zwakkere

leerlingen is dat heel duidelijk, die weten dan

direct wat er van ze wordt verwacht.’

In een oogopslagNicky heeft vandaag het doosje voor splitsen

gepakt. Dat ziet er anders uit dan het doosje

voor verdelen. Kinderen zien direct het ver-

schil. Als de kinderen later in de middag een

blad met splitsen krijgen dan staat daar ook

een plaatje op van het splitsdoosje. Ze weten

dan in een oogopslag: we gaan niet verdelen,

maar splitsen.

‘Voor ons is het ook heel duidelijk’, zegt

Nicky. ‘We hebben in het rekenverbetertraject

vastgesteld dat we maar één doel per les

willen hebben. De Rekenkast dwingt je na te

denken welk doel je die les wil behandelen en

zorgt ervoor dat je niet per ongeluk toch twee

doelen in een les stopt.’

JaarplanHet schoolteam heeft in het jaarplan alle

tussendoelen van rekenen opgenomen. Als

een van de tussendoelen aan bod komt, zoekt

Nicky de juiste la van de Rekenkast erbij en

het juiste voorwerp. ‘We hebben het nu bij-

voorbeeld over kunst. Er is een kunstwerk in

de klas gekomen. Dan pak ik het meetlint uit

de Rekenkast en gaan we meten. Hoe groot

is het kunstwerk? Hoe breed is het en waar

past het?’

Naast de handleiding heeft Nicky veel gehad

aan de begeleiding van Eduniek. ‘Tijdens

zo’n bijeenkomst hoor je bijvoorbeeld dat je

de kast het best kunt gebruiken in de kleine

groep en dat je beter maar een doel tegelijk

kan stellen. Ik geloof niet dat alle scholen dat

al zo heel bewust doen.’

ZinvolOok toen de Rekenkast werd uitgebreid met

een zevende lade ’meetkunde’ vond Nicky

extra begeleiding zinvol. ‘Je denkt eerst ‘dat

kennen we al’, maar die la werkt net weer iets

anders. Daarbij wissel je tijdens zo’n bijeen-

komst met andere leerkrachten Rekenkast-

ervaringen uit, en dat is heel zinvol.’

De school werkt nu ruim een jaar met de

kasten. In elke kleutergroep staat er een. ‘Ik

vind het fijn werken’, zegt Nicky. ‘Sommige

mensen hebben er andere verwachtingen

van en denken dat de kinderen met de kast

Meer weten?

Fonny Pasma

[email protected]

0346 219777

www.cedgroep.nl/webwinkel

www.cedgroep.nl/cursussen

Zeven ladesDe Rekenkast is een kast met zeven lades. Elke lade staat voor een tussendoel van rekenen

voor kleuters en bevat voorwerpen die daarvoor symbool staan. Bijvoorbeeld een oog-

ring (synchroon tellen), Matroeska-poppetjes (seriëren), kikker (tellen met sprongen) en

schoentje (meten van lengte). Alle tussendoelen komen aan bod.

Implementatiede CED-Groep ondersteunt scholen bij de invoering van de Rekenkast. Voor wie al bekend

is met de ‘Klankkast’ is één bijeenkomst genoeg. Klassenbezoeken zijn raadzaam voor

gerichte aanwijzingen op de werkvloer. Fonny Pasma van Eduniek: ‘We laten zien hoe je de

Rekenkast kunt inzetten, hoe je er een les omheen maakt en hoe je een goede rekenles

voor kleuters geeft. De kast dwingt tot doelgerichter werken: dit zijn de doelen en dit gaan

we leren.’

werken of dat er rekenmateriaal in zit. Dat is

niet zo. Het is een hulpmiddel om je les mee

te structureren. De rekenkast structureert je

rekenonderwijs. Wij werkten al heel bewust

aan tussendoelen en dankzij de kast nu nog

meer.’

ISBN: 978-90-5819-257-8

Mondeling Nederlands - nieuwCursus 1

Algemene handleidingmodule 1 Thema ‘School’module 2 Thema ‘Wonen’module 3 Thema ‘Lichaam’module 4 Thema ‘Natuur’module 5 Thema ‘Werk en vrije tijd’module 6 Thema ‘Gevoelens’module 7 Thema ‘Feest’

Cursus 1

AGENDA

18 19

CuRSuSSENBiNNENKoRT

Nieuwsrekenen on tourErvaar hoe Nieuwsrekenen werkt en bezoek één van de gratis bijeenkomsten dit

najaar. De tour komt langs in Zwolle (31 oktober), Amsterdam (28 november) en

Eindhoven (12 december). www.cedgroep.nl/nieuwsrekenenontour

1 en 2 november ArnhemDe CED-Groep neemt deel aan de Tweedaagse NJPV-conferentie van de Nederlandse

Jenaplan Vereniging.

1, 2 en 3 november Den BoschBezoek onze stand (B081) op de Kindvak, de vakbeurs voor de kinderopvang, bso en

brede scholen om kennis te maken met ons actueel cursus- en trainingsaanbod en

nieuwe producten. www.kindvak.nl

7 november RotterdamHet thema van de Conferentie Begrijpend lezen is Onderwijspraktijk en wetenschap

in wisselwerking; over verschillen tussen leerlingen bij begrijpend lezen. Georgani-

seerd door Kenniscentrum Begrijpend Lezen om te achterhalen waar de verschillen

vandaan komen en hoe we daar in het onderwijs het best mee om kunnen gaan.

www.cedgroep.nl/conferentiebegrijpendlezen.

14 en 15 november NieuwegeinOp de Conferentie Teach Like a Champion kunnen leraren en directies op een inspi-

rerende manier kennismaken met Teach Like a Champion. U krijgt een duidelijke uit-

leg van een aantal technieken en u ziet voorbeelden uit de dagelijkse schoolpraktijk.

De conferentie voor po vindt op 14 november plaats, die voor het vo op 15 november.

www.cedgroep.nl/conferentieteach

20 november UtrechtOp het Vversterk congres verzorgt de CED-Groep drie workshops: Opbrengstgericht

werken met jonge kinderen, Reken- en wiskundetaal voor peuters en kleuters en

Democraatjes in de dop. www.vversterkcongres.nl

29 en 30 november ArnhemHét Congres is een tweedaags onderwijscongres met gepassioneerde mensen uit het

speciaal (basis)onderwijsveld. Vol uitwisseling van informatie en het delen van ken-

nis en ervaringen en expertise. Op de donderdag staat zorg en onderwijs IN de klas

centraal en op vrijdag draait het om het vormgeven van zorg en onderwijs OM de klas.

www.hetcongres.nl

Het Groot Kinderdictee der Nederlandse Taal Op zaterdag 8 december wordt de negende editie van Het Groot Kinderdictee der

Nederlandse Taal uitgezonden (18:00 uur bij Z@pp op Nederland 3). Het dictee wordt

opgenomen in de Eerste Kamer der Staten Generaal op het Binnenhof in Den Haag.

Zestig Nederlandse kinderen (basisschool groep 8) nemen het tegen elkaar op.

www.cedgroep.nl/grootkinderdictee

22 t/m 26 januari UtrechtDe Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) is de grootste vakbeurs voor profes-

sionals in het po, vo en mbo. U vindt de CED-Groep in Hal 8, stand A054 en Teach Like

a Champion in stand AO55.

5 februari RotterdamTijdens de Conferentie Rekenen in het vo en mbo raakt u snel op de hoogte van de

ontwikkelingen rond rekenen in vo en mbo. Vervolgens de vraag: hoe nu verder?

Er zijn workshops over opbrengstgericht rekenen, het Protocol ERWD, rekenen in

andere vakken en contextrekenen. www.cedgroep.nl/rekenenconferentie

‘Van onmisbare waarde voor zij-instromers’TOOLKIT NT2 OP CNS ABCOUDE

Grote steden kennen vaak speciale voorzieningen voor opvang van anderstalige kinderen, kleinere gemeenten

meestal niet. Daar verzorgen reguliere scholen het onderwijs aan deze kinderen. De Toolkit NT2 helpt bij een

goede aanpak daarvan. CNS Abcoude gebruikte de kit afgelopen schooljaar. ‘Van onmisbare waarde’, volgens

intern begeleider Marjo Dierx.

CNS Abcoude is een echte ’witte school’, die

geen ervaring had met kinderen die geen

woord Nederlands of Engels spreken. Tot

april 2011, toen twee meisjes uit Congo op

school kwamen. Er waren geen voorzienin-

gen in de buurt om gebruik van te maken. De

school moest dus het onderwijs zo goed en zo

kwaad als het ging zelf verzorgen. ‘Over het

algemeen komt de taalontwikkeling spontaan

op gang. Bij het jongste meisje gebeurde dat

inderdaad, bij het meisje in groep 6 niet. Wat

we ook probeerden, niets lukte. We reali-

seerden ons dat dit meisje méér nodig had’,

vertelt Marjo Dierx.

Eerlijke kansDe school besloot bij WSNS een zorgbudget

aan te vragen. Hiermee kon ze de Toolkit

NT2 huren en de personeelskosten van een

onderwijsassistent betalen (een uur per

week). Marjo: ‘Ik vind dat je zo’n meisje een

eerlijke kans moet bieden en daar hoort goed

materiaal en goede ondersteuning bij.’

Voorafgaand aan de huurperiode van de Tool-

kit vond een adviesgesprek plaats met Conny

Damen, adviseur bij cluster Eduniek. Marjo:

‘Conny heeft ons heel goed geïnformeerd over

de inhoud van de kit en de manier waarop wij

de materialen het best kunnen inzetten. Zo’n

adviesgesprek bespaart je veel tijd en het

zorgt ervoor dat je direct aan de slag kunt.’

Bijzonder verzorgdMarjo is zeer te spreken over de kit: ‘Alle

materialen zijn van uitstekende kwaliteit

en het geheel ziet er bijzonder verzorgd uit.

We hebben vrijwel alles intensief gebruikt,

bijvoorbeeld de methode Mondeling Neder-

lands, praatplaten, leesboeken en cd-roms.

Ook de toetsen heb ik afgenomen, hoewel ik

daar aanvankelijk wat bedenkingen bij had.

Het leek me wat overdreven. Dankzij de toet-

sen heb ik echter een helder beeld gekregen

van haar ontwikkeling.’

Gedurende de huurperiode kunnen scholen

bepalen welke materialen ze eventueel zelf

willen aanschaffen. Marjo: ‘Omdat het bij ons

om slechts één leerling gaat, hebben we niet

veel gekocht. Toch ben ik erg blij dat we de

Toolkit hebben gehuurd. Mede daardoor heb-

ben we deze leerling het onderwijs kunnen

bieden dat bij haar past.’

Toolkit NT2 De Toolkit NT2 is een leskist voor onde-

rwijs aan anderstalige leerlingen.

De inhoud bestaat uit leermiddelen op

het gebied van mondelinge taal, woor-

denschat/lezen, diagnostische materia-

len en een uitgebreide gebruikswijzer.

De Toolkit is voor een aantal weken te

huur. Naar aanleiding van opgedane

ervaringen kunnen gebruikers eventueel

materialen aanschaffen. De Toolkit is er

voor groep 1/2, groep 3 en groep 4/8.

Meer weten?

conny damen

[email protected]

0346 219777

een van de materialen in de leskist is Mondeling nederlands.


kinderopvang• Intern begeleider in de kinderopvang

• NCKO-kwaliteitsmonitor

• Spelen in hoeken

• Werken met Knuffels

• Effectief communiceren met ouders

• Herkennen van kindermishandeling en

seksueel misbruik

• Omgaan met (pre)pubers (10–14 jaar)

po en so• Teach Like a Champion

• Directeuren op herhaling

• Overgang van 1 naar 2 naar 3

• Een zml-leerling in de klas

• Voorbereidend rekenen met de Rekenkast

• Masterclass Opbrengstgericht werken in 4D

• Automatiseren is te leren

• Basiscursus Hoogebegaafdheid

• Aan de slag met woordenschat

• Grip op de groep

• Het Lerende brein

• Onderwijsassistent, leescompetent

• Effectief communiceren met ouders

so en vso• Lezen en spellen voor het ZML met Fototaal

• Leren leren in het (v)so en praktijkonderwijs

• Werken met Knuffels

• HGW en adhd

vo en mbo• Masterclass Opbrengstgericht werken in 4D

• Taalgericht vakonderwijs

• Teach Like a Champion

• Opbrengstgericht Rekenen

• Taalstimulerende schrijfdidactiek

• Trainer Agressieregulatie

• Basiscursus Zorgleerlingen in de klas

• Werken aan woordenschat

• Nieuwsbegrip, diverse cursussen

• School Video interactie begeleiding

Kijk voor data, locaties en alle andere gegevens op www.cedgroep.nl/cursussen.

20 21KlasseApart oktober 2012 nummer 3 KlasseApart oktober 2012 nummer 3

‘Dichtbij leefwereld blijven’

AANSPREKEND LESPAKKET VOOR GROEIEND AANTAL ZOMERSCHOLEN

tekst ineke Westbroek

Met de groei van het aantal zomerscholen

groeit de behoefte aan geschikt lesmateriaal.

Om hieraan tegemoet te komen, ontwik-

kelde de CED-Groep een lespakket met als

thema ‘Mijn Stad’. Het pakket, waarmee

leerkrachten meteen aan de slag kunnen,

richt zich op midden- en bovenbouwleerlin-

gen. De Gemeente Den Haag gebruikte het

lespakket op haar zomerscholen, waaraan

driehonderd leerlingen deelnamen.

‘Kennen jullie kranten in Den Haag?’vraagt

meester Nick de Vos aan zijn middenbouw-

groep.

‘De Intertoyskrant!’, roept Mohammed.

‘Dat is toch geen Haagse krant?’

‘Jawel, hij komt in Den Haag!’

En daarom hangt er bij de kranten die de kin-

deren in groepsverband maken, ook een ‘In-

tertoyskrant’, maar dan eentje met informatie

over Haagse hotspots, interessant voor kinde-

ren buiten Den Haag. Zogenaamd in opdracht

van de VVV maakten kinderen een speciale

VVV-kinderkrant met reportages over musea,

speelplekken en kinderboerderijen.

Methode werktDaarnaast maakten zij ‘in opdracht van de

burgemeester’ voorstellen om hun buurt

aantrekkelijker en veiliger te maken. Op

basis van de informatiekrant en de verbe-

tervoorstellen oefenen kinderen met ‘Mijn

Stad’ ongemerkt taal, rekenen en sociale

vaardigheden.

Leerlingen pakken het enthousiast op, merkt

Nick de Vos, leerkracht bij de zomerschool

in de Schilderswijk: ‘Het stimuleert omdat

ze dichtbij hun leefwereld kunnen blijven.

Ze gaan eropuit om speelgelegenheid en ver-

keersmaatregelen in hun buurt te bekijken.’

De methode werkt, constateert De Vos:

‘Kinderen maken sneller stappen met lezen

en rekenen. Zij leggen verbanden tussen

verschillende begrippen en zoeken woorden

sneller op. Ook hun grammatica is vooruitge-

gaan. Eerst hoorde ik “het WC”, nu “de WC”.’

Slimmer wordenDie vooruitgang willen de kinderen ook

zelf bereiken. In de Schilderswijk, waar de

zomerschool wordt georganiseerd door de

scholen in de wijk, in samenwerking met

buurthuis De Mussen, doen 93 kinderen

mee. ‘Slimmer worden’ wordt veel genoemd

als drijfveer om het speelplein te verruilen

voor de schoolbanken.

Zoals Abdel (Jan Ligthartschool, groep 5), die

het maken van de krant leuker vindt dan bui-

tenspelen. Klasgenoot Dilara is het hier mee

eens: ‘Ik verveel me in de vakantie. Hier kun

je leuke dingen leren. Ik kan nu sneller lezen.’

Lezen doet ze graag: ‘Drie spannende boeken

per dag!’

Sabrina heeft nieuwe woorden geleerd, zoals

‘musea’: ‘Daar hebben we mooie schilderijen

gezien, met heel veel kleuren en mensen van

vroeger erop.’

Na de ochtendlessen rond ‘Mijn Stad’ kunnen

kinderen ‘s middags deelnemen aan activitei-

ten, gericht op creativiteit, spel en ontspan-

ning. Ook dat lijkt aan te slaan.

‘Zelfverdediging vind ik het leukst’, vertelt

Dilara. Ook Sabrina heeft deze sport ontdekt:

‘We hebben gebokst en koprollen geleerd.’

Evaluatie In september werd de Haagse pilot van de

zomerschool geëvalueerd. Als het aan coör-

dinator Leonie Castelein van De Mussen ligt,

komt er beslist een vervolg: ‘Er deden veel

foto’s Jan van der Meijde

22 KlasseApart oktober 2012 nummer 3

Meer weten?

Maryse Bolhuis

[email protected]

010 4071514

‘Ik verveel me in de vakantie. Hier kun je leuke dingen doen en leren. Ik kan nu sneller lezen.’

kinderen mee, die bijna allemaal elke dag

kwamen. Ook de ouders waren enthousiast.

In deze buurt wonen veel kinderen bij wie Ne-

derlands niet de moedertaal is. Aangeleerde

taalvaardigheden zakken weg in de vakantie,

terwijl ze taal voor alle leervakken nodig heb-

ben. Voor ons een belangrijke reden om dit te

organiseren.’

Castelein noemt ook een punt ter verbetering:

‘Het zou goed zijn om de groepen van de ver-

schillende scholen te mixen. Van leerkrachten

hoorde ik dat het goed werkte toen kinderen

van andere scholen om organisatorische

redenen even in hun groep werden geplaatst.

Doordat zij niet door hun vriendjes werden

afgeleid, presteerden deze kinderen beter.’

Plezier en resultaten combinerenCED’er Maryse Bolhuis, betrokken bij het

lespakket Mijn Stad, is benieuwd naar de

evaluatie van de pilots. ‘Organisatoren van

zomerscholen’, vertelt Bolhuis, ‘gaven ons

vorig jaar aan het moeilijk te vinden om een

aantrekkelijk lespakket samen te stellen.

Op basis van de wensen van de scholen heb-

ben we vervolgens Mijn Stad gemaakt.’ Het

belangrijkste uitgangspunt: op een gedegen

manier werken aan betere taal- en reken-

prestaties door middel van afwisselende en

aansprekende werkvormen.

‘Met de keuze van het thema Mijn Stad’, ver-

klaart Bolhuis, ‘wilden we ook bijdragen aan

een grotere kennis bij kinderen van de wereld

om hen heen. Dat lijkt in Den Haag in ieder

geval gelukt. Met de feedback van de deelne-

mende scholen gaan we aan de slag.’

Regering wil meer zomerscholenDe regering ziet de zomerschool als

belangrijk middel bij het bestrijden van

onderwijsachterstanden. Onderwijsminis-

ter Marja van Bijsterveldt wil het aantal

zomerscholen opschroeven van dertig dit

jaar naar tenminste 131 volgend jaar. Op

die manier kunnen veel meer kinderen

met een taal- of rekenachterstand bijge-

spijkerd worden tijdens de schoolvakantie.

Alles wordt uit de kast gehaald om de opgaven interessant te maken. Ook meer traditionele bronnen…

En om uiterlijk 5 uur is het dan zover. De redactieleden hebben elkaars opgaven gecontroleerd en de eindredacteur heeft de laat-ste puntjes op de laatste i’s gezet. De opgaven staan online. De meeste redactieleden kunnen niet nalaten om ’s avonds dan thuis nog even hun werk extra te controleren. Want fouten moeten ten koste van alles worden voorkomen, zeker in het onderwijs.

foto’s Jan van der Meijde

Willem van der Horst is coördinator van de redactie van Nieuwsrekenen. [email protected] 010 4071599www.nieuwsrekenen.nl

DE WERKDAG VAN REDACTIE NIEUWSREKENEN

De teksten van ‘Nieuwsbegrip’, die al een dag eerder verschenen, vormen samen met internet een belangrijke inspiratiebron. We proberen de opgaven van Nieuwsrekenen zo spannend mogelijk te maken door er nieuwe informatie over het thema in te verwerken.

Daarna gaan de redactieleden individueel aan de slag. Ze maken opgaven op zes niveaus, van groep 4 basisonderwijs tot aan de onderbouw van het vo. Vanaf september 2012 is er ook een aangepaste versie van Nieuwsrekenen voor het s(b)o.

En natuurlijk hebben de redactieleden steun aan elkaar. Elkaar helpen is een must want aan het eind van de dinsdag moeten de opgaven online staan. Onze abonnees rekenen daar vast op!

Dinsdag 9 uur komt de redactie van Nieuwsrekenen bijeen om het thema van de week te verkennen. Dit thema is een dag eerder door de redactie van Nieuwsbegrip samen met de leerlingen bepaald. Gezamenlijk wordt hier bekeken welke boeiende rekenmogelijkheden het biedt. Deze week de Olympische Spelen…

23KlasseApart oktober 2012 nummer 3

Opbrengstgericht werken in 4DData, duiden, doelen, doenOnze ervaren adviseurs begeleiden scholen en schoolbesturen om datagestuurd en opbrengstgericht onderwijs te realiseren.Uitgangspunt zijn de vier D’s: data, duiden, doelen en doen.Verrassend passend!

Meer weten?www.cedgroep.nl/opbrengstgericht of neem contact op via [email protected].

Bezoek ons op de NOT ‘13 in stand A054.

Bestel onze publicaties over opbrengstgericht werken via cedgroep.nl/webwinkel.

CED-Groep bereikt

Bezoek een van onze

masterclassesGa naar

www.cedgroep.nl/4D

Adv-KLASSE-OGW-09-12:Opmaak 1 26-09-12 10:38 Pagina 1

KlasseApart, najaar 2012

Documents

Transcript of KlasseApart, najaar 2012