KlasseApart, mei 2013

13
SPECIAL PASSEND ONDERWIJS Scholen zoeken met profielen Passend Indiceren & TOP-Initiatief Groepsonderzoek: ‘Haal je eruit wat erin zit?’ INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP MEI 2013 NUMMER 2 JAARGANG 11

description

Relatiemagazine van de CED-Groep

Transcript of KlasseApart, mei 2013

Page 1: KlasseApart, mei 2013

SPECIAL PASSEND ONDERWIJSScholen zoeken met profielen

Passend Indiceren & TOP-Initiatief

Groepsonderzoek: ‘Haal je eruit wat erin zit?’

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

MEI 2013

NUMMER 2 JAARGANG 11

Page 2: KlasseApart, mei 2013

N I E U W S N I E U W S N I E U W S

2 3

Op 1 augustus 2014 wordt de Wet passend onderwijs van kracht. Schooljaar 2013-2014

is een overgangsjaar. Op veel plekken in het land vinden al dit schooljaar ontwikkelingen

plaats. In de SPECIAL nemen we er drie onder de loep.

Bij swv Zuid Kennemerland loopt, in samenwerking met de CED-Groep, sinds twee jaar

een proef met verwijzingsmethodiek waarbij niet de verwijzing naar s(b)o beloond wordt,

maar juist de inspanning om verwijzing te voorkomen.

(pagina 8)

Ouders in de regio Rotterdam kunnen vanaf aanstaande november op een speciale website

een passende vo-school voor hun kind vinden. Met een paar keer doorklikken vinden ze

een school in de juiste buurt, van het juiste niveau, met de gewenste ondersteuning.

(pagina 10)

Passend onderwijs moet het maximale uit iedere leerling halen. Basisschool Het Mozaïek

in Leerdam vroeg zich af wat dat maximale eigenlijk is. Met hulp van de CED-Groep kreeg

de school meer inzicht in het leerpotentieel van de groep en de individuele leerling.

(pagina 12)

R E D A c T I O N E E l

I N H O u D

c O l O F O N

Postadres: Postbus 8639

3009 AP Rotterdam

LocAtie MAARteNSDiJK

Postadres: Postbus 25

3738 ZL Maartensdijk

Passend onderwijs

klasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellin-gen en overige relaties.

ISSN 1571-660jaargang 11 nummer 2mei 2013

redactieWillem BijlFrank BrouwerLot HannikCees HereijgensToni van OortmerssenCarolien RebelElly van der Zel

redactie-adresCED-Groep Postbus 86393009 AP [email protected]

website www.cedgroep.nl

foto voorpagina Jan van der Meijde

vormgeving Pressure Line

druk Goos, Ouderkerk a/d IJssel

oplage 14.000

KlasseApart gratis ontvangen?Mail uw adresgegevens naar:[email protected]

KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

Uk & Puk officieel erkend

Volg ons

De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinder-opvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

SPECIAL PASSEND ONDERWIJS

6 ‘De leraar is de sleutel’ Volgende fase Passend onderwijs:

helicopterview en visie

8 Passend Indiceren & TOP- Initiatief ‘Educatief partnerschap en het

kind centraal’

10 De schoolondersteunings-profielen zijn bijna klaar!

Ouders vinden op website het complete onderwijsaanbod

12 Groepsonderzoek: ‘Haal je eruit wat erin zit?’

‘Wat heeft deze leerling en wat heeft deze groep nodig?’

3 Nieuws

14 SPOT op Tony van Dalen

14 MAGiTO

15 De websites van de CED-Groep

16 NIEUWSREKENEN op De Sonnevanck

18 PEUTERSTAPPEN op de Groen van Prinsterer

20 Begeleiding op de werkvloer bij Niftarlake

22 CURSUSSEN 2013/2014

24 De werkdag van Tim Micklinghoff

CED-Groep bereikt

[email protected] www.cedgroep.nl

Uk & Puk, het vve-programma voor kinderen van 0 tot 4 jaar, is officieel erkend met het

certificaat ‘Voor- en vroegschoolse educatie’. Dat is de uitkomst van een toetsing door de

Erkenningscommissie Interventies van het Nederlands Jeugd Instituut (NJI). De commissie:

‘Het programma is theoretisch goed onderbouwd, zit goed in elkaar en is uniek wat betreft

de activiteiten voor de kleinste kinderen. Uk & Puk biedt een mooie doorgaande lijn met de

interventies Ik & Ko of Schatkist.’

Ook aan de slag met Uk & Puk? Els Groenewoud informeert u graag over de mogelijkheden:

[email protected].

Nieuwe website NieuwsbegripKomend schooljaar worden de huidige websites van Nieuwsbegrip en Nieuws-

rekenen vervangen door één nieuwe website. Deze is nog gebruiksvriendelijker

dan de huidige sites en geschikt voor tablets. Voortgezet onderwijs krijgt een

eigen design.

Nieuwsgierig? Een voorproefje staat op www.nieuwsbegrip2013.nl. Gebruikers

van Nieuwsbegrip krijgen tijdig informatie over de veranderingen. Mailadres:

[email protected].

Schoolondersteunings-profiel op één A4Het schoolondersteuningsprofiel van de

CED-Groep biedt scholen de mogelijkheid

om efficiënt op één A4 het eigen onder-

steuningsprofiel vorm te geven.

Het voldoet aan de kwaliteitseisen Refe-

rentiekader Passend Onderwijs van pre-

ventief en planmatig handelen, inrichting

zorgstructuur en kwaliteit. De twee delen

beschrijven de basisondersteuning en de

extra ondersteuning.

Het schoolondersteuningsprofiel gaat

niet uit van tekorten bij leerlingen maar

van de mogelijkheden van scholen. Het

uitgangspunt is een onderwijskundige vi-

sie, zoals uitgewerkt in het Onderwijscon-

tinuüm CED-Groep®. Hiermee kunnen de

deelnemende scholen van een samen-

werkingsverband vanuit één visie werken

aan het duiden van een ondersteunings-

profiel en – indien nodig – het starten van

een schoolverbeteringstraject.

Neem voor meer informatie contact op

met Audrey Machielsen,

[email protected]

of Wilma Peulen, [email protected].

FF Taal Leren is een op maat te

doorlopen training voor mondelinge

en schriftelijke taal. Het innovatieve

zit in de combinatie van het online maken van oefeningen,

begeleiding van een persoonlijke coach, mailuitwisseling

met medecursisten en deelname aan de Taalpraktijkdagen.

Cursisten werken gericht in eigen tempo aan de vaardigheid waarop ze laag scoren. Alle

onderdelen sluiten aan bij het werkveld van pedagogisch medewerkers. De training gaat

uit van een startniveau rond 2F (schrijven 1F). Cursisten met een lager startniveau kunnen

ook werken met de methode. Voor hen geldt dat het aantal studie-uren groter zal zijn en

dat er extra tutor-uren nodig zijn, hiervoor worden op maat afspraken gemaakt. Deelne-

mers werken ongeveer anderhalf uur per week aan een module, inclusief de contacten

met de coach. Er zijn twee Taalpraktijkdagen per taaldomein.

FF Taal Leren is een samenwerking tussen CED-Groep, Sardes en IT-Workz.

Voor meer informatie: [email protected].

Gratis uitproberenMet de innovatieve taaltraining ’FF Taal Leren’ klimmen pedago-gisch medewerkers snel op naar taalniveau 3F. Gratis de proef-module uitproberen? Mail naar [email protected], typ als onderwerp ‘proefmodule’ en ontvang de inloggegevens.

Page 3: KlasseApart, mei 2013

N I E U W S N I E U W S N I E U W SN I E U W S N I E U W S N I E U W S

4 5

NIEUW IN WEBWINKEL

Rekenprikjes herzienAutomatiseren en memoriseren van het

optellen en aftrekken tot twintig is de

basis voor hoofdrekenen en cijferen. Kin-

deren die op dit gebied uitvallen, ontwik-

kelen ernstige rekenproblemen. In veel

rekenmethodes is onvoldoende aandacht

voor het voorkomen en remediëren van

deze problematiek. Rekenprikjes biedt

een aanpak die gemakkelijk in de regu-

liere rekenles is in te bouwen en waar-

mee de valkuil van het tellend rekenen

tijdig wordt gesignaleerd. Alle strategieën

voor het automatiseren en memoriseren

van het rekenen tot tien en met tienta-

loverschrijders komen aan bod. Door de

gehanteerde systematiek zal tellend re-

kenen plaatsmaken voor zogenaamde re-

kenfeiten: het in een oogopslag ‘zien’ van

aantallen en uitkomsten. Rekenprikjes

bevat veel en afwisselend oefenmateriaal.

Periodieke afname van de Diagnostische

Automatiserings Toets helpt om hardnek-

kige problemen in een vroeg stadium op

te sporen en doelgericht aan te pakken.

Ga voor meer informatie en bestellingen naar www.cedgroep.nl/webwinkelof volg de bijbehorende cursus Automatiseren is te leren (www.cedgroep.nl/cursussen).

KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

Teach Like a Champion / zmlTaalwerkplaatsen

Vreedzame School in sbo

Training Datacoach taal vo

Toetsen met SIT

VOx leerjaar 1 gereedDe CED-Groep heeft samen met de KPC Groep en de SLO de methode

’VOx’ ontwikkeld, een overkoepelende methodiek voor vso arbeidsgericht.

De hoofdmoot bestaat uit lesmateriaal voor Nederlands, rekenen/wiskun-

de en praktijkvakken als koken en verzorging. Het materiaal is gekoppeld

aan de nieuwe kerndoelen referentieniveaus voor het vso.

Downloaden van het complete materiaal voor leerjaar 1 is (kosteloos)

mogelijk door de inlogcode aan te vragen op www.voxonderwijs.nl.

Na het succes van De Vreedzame School voor het

basisonderwijs wordt door de CED-Groep een aanvul-

lend katern voor sbo-scholen samengesteld. Het sluit

aan bij de specifieke onderwijsbehoeften van sbo-

leerlingen. De doelen zijn bijgesteld, er is gezorgd

voor meer visuele ondersteuning en de leerkrachten

krijgen ideeën aangereikt voor het praktisch vorm-

geven van de lessen. Het katern is komende herfst

beschikbaar.

De Vreedzame School is een programma voor sociale

competentie en democratisch burgerschap. Meer

informatie: Fernanda de Hoop, [email protected]

en www.vreedzameschool.nl.

Next LevelOm s(b)o-leerlingen zo goed mogelijk voor te be-

reiden op de overgang naar het vo ontwikkelde de

CED-Groep samen met s(b)o-scholen ’Next Level’.

Dit programma verrijkt leerlingen met kennis en

vaardigheden waarmee zij hun zelfbewustzijn en

zelfredzaamheid kunnen vergroten. Ze leren vooral

dat ze invloed op hun situatie kunnen uitoefenen

door hun eigen gedrag aan te passen en krijgen tips

hoe ze dat kunnen doen. School en ouders zijn hierbij

belangrijke steunpilaren.

Meer informatie via Marieke Tjallema, m.tjallema@

cedgroep.nl.

In het lespakket voor zomerscholen ’Mijn Stad’ gaan leerlingen aan de slag met

taal, rekenen en sociale competenties. Op basis van ervaringen van scholen met

het gelijknamige lespakket van 2012 komen de makers van Nieuwsbegrip en

Nieuwsrekenen nu met een herziene versie. Naast het lezen van teksten en het

maken van verwerkingsopdrachten rond het thema Mijn Stad werken de leerlingen

samen aan een toeristische krant over de stad. Aan het einde van de zomerschool

presenteren zij de krant aan familie, schoolgenoten en mogelijk de VVV.

Nieuwe versie ’Mijn Stad’

Meer inforMatie over Mijn Stad via Maryse Bolhuis, [email protected] en op www.cedgroep.nl/zomerschool

De CED-Groep heeft een aanvulling op

Teach Like a Champion voor het zml-

onderwijs gemaakt. In dit katern houden

de samenstellers rekening met speci-

fieke behoeften en kenmerken van zeer

moeilijk lerende kinderen, zoals een

korte concentratieboog en een lager IQ.

Een dvd met praktijkvoorbeelden uit het

zml en een praktische uitwerking van de

49 technieken completeren de aanvul-

ling, die uiteraard ook goed te gebruiken

valt bij andere vormen van (v)so.

Meer informatie?

Kijk op www.teachnederland.nl of neem

contact op met Christa Oudejans,

[email protected].

Het toetsen van het begrijpend leesniveau

van leerlingen kan beter, sneller en ef-

fectiever. De Sneltoets Informatieve Teksten

(SIT) blijkt een betrouwbaar en valide

toetsinstrument te zijn, zo blijkt uit Ameri-

kaans onderzoek. In samenwerking met de

RU Leiden onderzoekt de CED-Groep deze

voor Nederland nieuwe manier van toetsen.

De toets is gekoppeld aan Nieuwsbegrip.

Gebruikers van Nieuwsbegrip kunnen mee-

doen aan het onderzoek. Dat biedt een aan-

tal voordelen: iedere zeven weken inzicht in

de leesvaardigheid van de leerlingen (zij zien

ook zelf hoe zij vooruitgaan), het onderwijs

beter op hen afstemmen en ervaring opdoen

met deze nieuwe manier van toetsen.

Meer weten? Mail naar Marion Slot,

[email protected].

Nieuw in het aanbod van de CED-Groep is

de training Datacoach taal. In vier bijeen-

komsten wordt u opgeleid tot datacoach.

In de training oefent u met het analyseren

van toetsresultaten op basis van het Onder-

wijscontinuüm® van de CED-Groep. Aan

de hand hiervan stelt u onderwijsarrange-

menten samen voor verschillende groepen

leerlingen in de school. In de training wordt

gekeken naar inzetbare materialen en me-

thodieken. Ook komt het voorbereiden van

toetsafnames en de presentatie van toetsre-

sultaten aan collega’s, ouders en leerlingen

aan bod. De datacoach bewaakt de acties die

in gang worden gezet om de taalprestaties

te verhogen, stuurt acties zo nodig bij en ziet

erop toe dat de acties worden opgenomen

in het schoolbeleid. Dus ook de beleidskant

komt aan bod.

Meer informatie bij Ankie Bakker,

[email protected] en op

www.cedgroep.nl/cursussen.

Gert Kruit van de CED-Groep verzorgt ’taalwerkplaatsen’.

Hier komen vo/mbo-docenten van verschillende vakken

bijeen om onder deskundige begeleiding taalgerichte lessen

te ontwerpen. Daarvoor wordt een model gehanteerd dat

gebaseerd is op de uitgangspunten van taalgericht vakon-

derwijs en directe instructie. Een traject bestaat uit een

serie van drie tot zes bijeenkomsten. Tussentijds proberen

de deelnemers de lessen uit. De thema’s van de bijeen-

komsten worden bij de intake in overleg met opdrachtgever

bepaald en sluiten aan op bestaande afspraken in de school

op het gebied van taalbeleid en didactiek. De bijeenkomsten

worden verzorgd op school. Meer informatie via Gert Kruit,

[email protected].

Page 4: KlasseApart, mei 2013

SPECIAL PASSEND ONDERWIJS

6 7

tekst Ronald Buitelaar

Met ingang van 1 augustus 2014 wordt de zorgplicht ingevoerd –

een cruciaal onderdeel van passend onderwijs – waardoor scholen

verplicht worden ’zo passend mogelijk aanbod op de eigen, een

andere reguliere of een speciale school binnen de regio’ te regelen.

Kern van het passend aanbod is het uitgaan van de ondersteu-

ningsbehoeften of onderwijsbehoeften van leerlingen. een opdracht

aan het onderwijs die verstrekkende gevolgen heeft voor de wijze

waarop besturen, directies en leraren handelen. Klasseapart sprak

over gevolgen én mogelijke oplossingen met CeD-Groep adviseurs

Mirella van Minderhout en Wilma Peulen.

Volgende fase passend onderwijs: helicopterview en visie

KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

Wilma Peulen en Mirella van

Minderhout: ‘Niet zo vreemd dat er een

gevoel van mission impossible in het

onderwijs ontstaat . ’ foto Jan van der

Meijde

‘De leraar is de sleutel’

Meer weten?

Wilma Peulen

[email protected]

o10 4071599

Mirella van Minderhout

[email protected]

o10 4071599

Tijdens recent overleg met de Tweede Kamer

heeft staatssecretaris Sander Dekker te

kennen gegeven dat er de afgelopen jaren,

terecht, veel aandacht gegaan is naar de

bestuurlijke inrichting van passend onderwijs,

maar dat er wat hem betreft de komende tijd

vooral over de inhoud moet worden gespro-

ken: ‘We staan nu op een kantelpunt. Veel

samenwerkingsverbanden zijn van de grond.

Nu is het tijd voor de tweede fase, die van de

inhoudelijke kanten. Ouders en leraren zullen

nadrukkelijk bij het proces betrokken moeten

worden.’

FocusOnderwijsadviseurs Mirella van Minderhout

en Wilma Peulen van de CED-Groep zeggen

zich goed in deze oproep te kunnen herken-

nen en noemen het van groot belang dat

de werkvloer bij het ontwikkelingsproces

betrokken gaat worden: ‘Als uit diverse on-

derzoeken blijkt dat goede leraren bepalend

zijn voor goed onderwijs moet de focus van de

bestuurlijke inrichting naar het functioneren

van de leerkracht.’

Mission impossibleWilma wijst erop dat je niet moet onderschat-

ten hoe er op scholen tegen de invoering van

passend onderwijs wordt aangekeken: ‘Veel

schoolteams zijn ongerust en vragen zich af

wat er te gebeuren staat.’ Mirella: ‘Ik spreek

leerkrachten die zich afvragen of passend

onderwijs nog wel over hen gaat. Zij zien hun

invloedssfeer niet.’ Wilma en Mirella begrij-

pen de zorgen goed: ‘Er komt op dit moment

nogal wat af op leraren: krimp, krappe finan-

ciën en passend onderwijs. Niet zo vreemd

dat er een gevoel van mission impossible in

het onderwijs ontstaat. En misschien nog wel

terecht ook, want er worden op dit moment

keuzes gemaakt die verstrekkende gevolgen

hebben.’

VisieontwikkelingOm dat gevoel weg te nemen denken Wilma

en Mirella dat het nodig is dat de verantwoor-

delijken op alle onderwijsniveaus werken

aan visieontwikkeling: ‘We zien nu al dat

samenwerkingsverbanden die een visie voor

passend onderwijs ontwikkelen het beter

doen dan samenwerkingsverbanden waar al-

leen aandacht is voor bestuurlijke inrichting.’

Ze bestrijden dat het ontwikkelen van een

onderwijskundige visie een proces van jaren

is: ‘Het lijkt misschien ingewikkeld, maar

het is in feite heel eenvoudig. Denk goed na

over wat je doelen zijn en durf vervolgens te

reflecteren en vast te stellen wat nodig is om

die doelen te bereiken. Een aanpak die rust

en ruimte geeft.’

ArrangementenZe illustreren hun verhaal met een voorbeeld

op groepsniveau: ‘Je kunt als leerkracht de

methodes als uitgangspunt van je onderwijs

nemen. Methodes zijn echter niet helemaal

sluitend voor de kerndoelen. Het is beter om

uit te gaan van wat je met je leerlingen wilt

bereiken en daarbij het leeraanbod te kiezen.

Vervolgens maak je onderscheid tussen leer-

lingen die behoefte hebben aan een intensief-

of zorgarrangement, een basisarrangement

of een verrijkingsarrangement.’

HelicopterviewMirella en Wilma leggen uit dat dit model ook

op andere niveaus van toepassing is: ‘Het

denken in arrangementen kun je ook op het

niveau van samenwerkingsverband, bestuur

en directie toepassen. Kijk met een helicop-

terview naar wat er gaande is en wat er nog

aan ontbreekt en ga vanuit visie met maat-

werk aan de slag. Geef ruimte waar het kan

en ondersteuning waar het moet.’

Geen bedreiging maar uitdagingBeiden denken dat er wat dat betreft op alle

niveaus nog een wereld te winnen valt. In

ieder geval op het niveau van de werkvloer:

‘Wij zien dat leraren zich zo verantwoordelijk

voor hun leerlingen voelen dat ze over hun fy-

sieke grenzen heen gaan. Het hebben van een

gezamenlijke stip op de horizon kan helpen

zicht te krijgen op de eigen ondersteunings-

behoeften om optimaal tegemoet te kunnen

komen aan onderwijsbehoeften van leerlin-

gen. De leraar is namelijk écht de sleutel voor

het slagen van passend onderwijs. Als alle

betrokkenen dat voor ogen houden, wordt

passend onderwijs geen bedreiging maar een

uitdaging.’

De CED-Groep verleent ondersteuning bij de

invulling van de kaders van handelingsge-

richt werken (zeven uitgangspunten). Dit is

gekoppeld aan het didactisch en pedagogisch

handelen in de klas – een werkwijze waarbij

informatie uit het leerlingvolgsysteem benut

wordt om sturing te geven aan het onderwijs.

Dit kan zowel op individueel niveau, als op

groeps-, school- en bestuurlijk niveau. De

praktijk wijst uit dat het scholen in beweging

brengt en dat zij op zoek gaan naar concrete

handvatten en hulpmiddelen om hun resulta-

ten te verbeteren.

Page 5: KlasseApart, mei 2013

8 9

‘Educatief partnerschap en het kind centraal’

PASSEND INDICEREN & TOP-INITIATIEF

Meer weten?

chris Struiksma

[email protected]

010 4071599

KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

‘Scholen gingen anders naar hun leerlingen kijken’

Joris is acht jaar. Recent stapte hij over van

montessori basisschool De Molenwiek in

Haarlem naar de Dumontschool, een sbo-

school in dezelfde plaats. De overstap was

binnen enkele weken geregeld en was het

resultaat van overleg tussen de twee scholen

en de ouders van Joris. De verwijzing vond

plaats in het kader van het TOP-initiatief, zie

kader), een nieuwe manier van verwijzen die

bij het samenwerkingsverband (swv) Zuid

Kennemerland vanaf 1 augustus gemeengoed

is. Kernpunten: verwijzing met marginale

toetsing door een Permanente Commis-

sie Leerlingenzorg (PCL) en rechtstreekse

bekostiging door de basisschool.

BelonenLucas Rurup is directeur van swv Zuid

Kennemerland, bestaande uit negentien

schoolbesturen – waaronder een flink aantal

’een-pitters’ – die 86 scholen (bao, sbo en so)

beheren. Lucas staat samen met onderzoeker

Chris Struiksma van de CED-Groep aan de

wieg van het TOP–initiatief, een lokale ’verta-

ling’ van het door de CED-Groep ontwikkelde

Passend Indiceren. Chris: ‘De uitgangspunten

van Passend Indiceren zijn eenvoudig. Gedrag

dat beloond wordt, neemt toe, gedrag dat

niet beloond wordt, neemt af. In de huidige

systematiek wordt verwijzen van leerlingen

naar het s(b)o beloond en blijft niet-verwijzen

onbeloond. Bij Passend Indiceren is het

omgedraaid.’

Wakker liggenOmdat passend onderwijs landelijk pas in

augustus 2014 van start gaat en swv Zuid

Kennemerland al graag voor die tijd met het

TOP–initiatief proef wilde draaien, is in 2011

en 2012 een virtueel project gedaan met

zestien scholen van zeven schoolbesturen.

Daarbij is geïnventariseerd hoeveel leerlingen

door elke basisschool naar het s(b)o verwezen

zijn en is inzichtelijk gemaakt welke kosten

daaraan verbonden waren. Lucas: ‘We zagen

dat scholen alleen al daardoor anders naar

hun leerlingen gingen kijken. Een intern

begeleider vertelde me zelfs dat ze er wakker

van had gelegen.’ Om voor- en nadelen van

beide verwijzingsprocedures scherp te krij-

gen, is in oktober 2012 een tweede pilot van

start gegaan waarbij verwijzing van een van

tevoren vastgesteld aantal van 25 leerlingen

naar keuze via de oude PCL-werkwijze of via

de nieuwe werkwijze te regelen was.

Educatief partnerschapJaap van Langen, directeur van de Dumont-

school, heeft inmiddels ervaring opgedaan

met de nieuwe werkwijze. Jaap plaatst nog

SPECIAL PASSEND ONDERWIJS

TOP-initiatief staat voor Transpa-

rant, Opbrengstgericht en Passend

onderwijs. Hierbij zijn de financiële en

inhoudelijke kant van elkaar losgekop-

peld. Een klein deel van het onder-

steuningsbudget is gereserveerd voor

taken van het swv; het overgrote deel,

naar leerlingenratio, voor de basis-

scholen. De basisscholen zijn verant-

woordelijk voor ’inkoop’ van extra on-

dersteuning en overleggen over aard

en duur met een s(b)o school en met

de ouders. De basisschool kan extra

ondersteuning leveren, maar kan dat

ook inkopen bij een externe instantie

of (tijdelijk) laten verzorgen door een

externe partner zoals een sbo-school.

tekst Ronald Buitelaar

De CeD-Groep ontwikkelde samen met swv Zuid Kennemerland

een nieuwe manier van verwijzen. er is niet langer sprake van louter

overdracht. na plaatsing van een leerling op een sbo-school blijft de

basisschool betrokken en medeverantwoordelijk. Klasseapart vroeg

belanghebbenden naar hun ervaringen tot nu toe.

wel een kanttekening bij de ’vluchtheuvel’

functie van het sbo, maar is positief over de

snelheid en directheid waarmee een verwij-

zing te regelen is: ‘Ik denk dat het basison-

derwijs het sbo niet moet gaan zien als een

snelle reparatiefabriek, maar ik merk dat het

directe overleg met ouders en basisschool

veel winst oplevert. Het samen naar een

goede oplossing voor de ondersteuningsbe-

hoefte van het kind zoeken is een pluspunt.

Het kind staat hierbij echt centraal.’ Marc,

vader van Joris, knikt. Ervaring met de oude

werkwijze heeft hij niet. Wel is hij tevreden

over de manier waarop de verwijzing van

Joris tot stand is gekomen: ‘Ik hoor dat er te-

genwoordig vaak over educatief partnerschap

gesproken wordt en deze werkwijze lijkt me

daar een goed voorbeeld van.’ Ook Ton Be-

zem, directeur van de basisschool van Joris,

is positief: ‘Het onderling contact tussen de

intern begeleiders voorkomt veel papierwerk

en zorgt ervoor dat er direct met elkaar

gesproken wordt over de beste oplossing voor

dit specifieke kind. Een enorme winst.’

Thuisnabij onderwijsEllen Pieterse, voormalig voorzitter van het

sbo werkverband en tegenwoordig algemeen

directeur van Spaansesant, een schoolbe-

stuur met 22 scholen op 31 locaties, is niet

minder enthousiast: ‘Voorheen werden leer-

lingen door de basisschool ’overgedragen’

aan de sbo-school. Nu blijven basisscholen

betrokken en medeverantwoordelijk. Het zijn

en blijven hun leerlingen.’ Ellen ziet nog een

bijkomend voordeel van nauwere samenwer-

king tussen sbo en regulier basisonderwijs:

‘Nu wordt de schoolcapaciteit alleen benut

voor de eigen populatie. Door ook in het

reguliere basisonderwijs gebruik te maken

van die kennis en kunde neemt de hande-

lingsbekwaamheid daar toe waardoor we nog

beter kunnen voldoen aan de wettelijke eis

om (zorg)leerlingen zoveel mogelijk thuisnabij

onderwijs aan te beiden. Prachtig toch?’

Ad oskam

Page 6: KlasseApart, mei 2013

SPECIAL PASSEND ONDERWIJS

10 11

tekst Marijke Nijboer

ouders in de regio rotterdam kunnen vanaf aanstaande november op

een speciale website een passende vo-school voor hun kind vinden.

Met een paar keer doorklikken vinden ze een school in de juiste buurt,

van het juiste niveau, met de gewenste ondersteuning. Dat werd moge-

lijk doordat alle vo- en vso-locaties hun ’schoolondersteuningsprofiel’

formuleerden.

Online vo-school kiezen? Het kan in Rotterdam

KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

Neem een kijkje op http: / /demo.schoolprofielen.nl . in november van dit jaar gaat de definit ieve website de lucht in.

De website schoolprofielen.nl geeft een

gedetailleerd overzicht van het aanbod van

scholen qua onderwijs én ondersteuning.

Ouders kunnen aanklikken welk onderwijs-

niveau ze zoeken, hoe groot de locatie mag

zijn, en of ze een school zoeken die zich naast

het onderwijs richt op sport, dans of theater.

Ouders kunnen bovendien aangeven binnen

welke straal zij een school zoeken.

Andere filters richten zich op de ondersteu-

ning. Ouders kunnen bijvoorbeeld aangeven

dat ze een school zoeken die prikkelarm is,

heel gestructureerd onderwijs biedt, of waar

hun kind te maken krijgt met minder wisse-

lingen van docenten en lokalen. De ingebouw-

de filters richten zich niet op een specifieke

stoornis, maar op de behoeften van het kind.

De schoolondersteuningsprofielen, die wer-

den ingevuld door alle vo- en vso-schoolloca-

ties in de Rotterdamse regio, laten zien wat

scholen kunnen bieden. ‘De vraag is nadruk-

kelijk niet welke leerlingen een school kan

hebben, want dat leidt tot uitsluiting,’ zegt

Marijke Terwisscha van Scheltinga, die vanuit

de CED-Groep meewerkte aan de ontwikke-

ling van de profielen. ‘Het gaat erom wat je

kan als school; wat je concreet doet met je

leerlingen.’

Handig overzichtRemco Hulsbergen, directeur van de vmbo-

locatie van Thorbecke Voortgezet Onderwijs,

is erg te spreken over het wordingsproces:

‘Dat was heel zorgvuldig.’ Hij stelde het

profiel voor zijn locatie op met docent-

zorgcoördinatoren en de afdelingsleider.

‘Het is belangrijk dat iedereen weet wat er

in het profiel staat. De volgende stap is om

het document met onderwijsteams, de mr

en uiteindelijk het bestuur tot stand te laten

komen.’

Het op een rijtje zetten van de eigen voorzie-

ningen was ook voor de scholen zelf handig.

‘Je krijgt een mooi, up-to-date overzicht van

je zorg en onderwijs,’ zegt Sophie Verschue-

ren, conrector personeel & organisatie van

het Emmauscollege. De school heeft moeite

gedaan om het profiel te stroomlijnen met de

andere communicatiemiddelen. Verschueren:

‘De andere uitingen die naar ouders gaan, zijn

wat wervender van toon. Wij vinden dat alles

inhoudelijk, maar ook qua toon bij elkaar

moet aansluiten.’

MagneeteffectHet Emmauscollege biedt onder andere extra

begeleiding aan leerlingen met dyslexie en

rekenproblemen. Verschueren sluit niet uit

dat het schoolondersteuningsprofiel ertoe

kan leiden dat er meer leerlingen toestromen

die hier een beroep op willen doen. ‘Daar

moeten we heel alert op zijn; dat is niet wat

onze school zou willen. De ondersteuning

moet wel passen bij je onderwijsstructuur.’

Het Emmaus is dan ook van plan om de gren-

zen van wat de school aankan, te bewaken.

Scholen kunnen inderdaad een bovengrens

stellen aan het aantal leerlingen dat ge-

bruik maakt van een specifieke voorziening,

beaamt Terwisscha van Scheltinga. Zij heeft

niet de indruk dat veel scholen, uit angst voor

een magneeteffect, hun profiel strategisch

hebben ingevuld. Ze denkt ook dat de extra

toestroom zal meevallen. ‘Iedereen vult een

profiel in en laat daarmee zien wat hij doet.

Jouw ondersteuningsmogelijkheden worden

zichtbaar, maar ook die van anderen.’

SamenspelHet waarmaken van passend onderwijs vraagt

om een goede samenwerking van de verschil-

lende besturen en scholen in een samenwer-

kingsverband. ‘Je moet elkaar eerst kennen en

vertrouwen,’ zegt Marijke. De samenwerkings-

verbanden zijn echter groot. Koers VO* ziet

een oplossing in het creëren van een aantal

subregio’s, gekoppeld aan de gemeentegren-

zen. Waar mogelijk worden bij de verdere uit-

werking van passend onderwijs thema’s in de

subregio’s aangepakt. Annemarie Rodenburg,

beleidsmedewerker bij Koers VO: ‘Iedereen is

met de profielen bezig; dat bevordert de geza-

menlijkheid. Wij merken dat scholen hierover

met elkaar in gesprek gaan.’

Zij bestrijdt echter dat je met behulp van de

ingevulde profielen kunt vaststellen waar

de witte plekken in het aanbod zitten. ‘De

profielen geven een beeld van het aanbod,

niet van de vraag. De vraag goed in beeld

krijgen is lastig. Wij vinden het veel belang-

rijker dat scholen zich flexibel opstellen bij

het opvangen van leerlingen. Het gaat om

Ouders vinden op website het complete onderwijsaanbod

Meer weten?

Marijke terwisscha van Scheltinga

[email protected]

010 4071472

het samenspel, de wil om te doen wat nodig

is voor de leerling. Ook bij het creëren van

tijdelijke opvang.‘

* Koers VO is een samenwerkingsverband

voor voortgezet onderwijs in de regio Rot-

terdam.

Page 7: KlasseApart, mei 2013

SPECIAL PASSEND ONDERWIJS

12 13

Meer weten?

Mick Wildschut

[email protected]

0346 219777

Groepsonderzoek: ‘Haal je eruit wat erin zit?’

KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

Mick Wildschut van de CED-Groep nam de

Niet-Schoolse Cognitieve Capaciteiten Test

(NSCCT) af bij de groepen 4 en 6 van Het

Mozaïek. Hij vergeleek de bevindingen van de

test met de resultaten van de Cito-toetsen.

‘Aan de hand daarvan kun je zien of de leer-

prestaties overeen komen met het potentieel.

Of je eruit haalt je wat erin zit’, zegt Mick.

‘De individuele uitkomsten verrasten ons’,

vult Floor van Acquoy aan. ‘Een leerkracht

kan over het algemeen goed inschatten wat

het leerpotentieel van een leerling is. In 85

procent van de gevallen zit de leerkracht

goed. Maar dat betekent dat op een groep van

twintig leerlingen er altijd een of twee tus-

sendoor schieten.’

In het vizierHet team van Het Mozaïek werd bijvoorbeeld

verrast door een leerling uit groep 6. Uit de

test bleek dat hij een hoog leerpotentieel had,

maar dat was uit zijn leerprestaties niet eer-

der naar voren gekomen. ‘Nu we dat weten,

kijken we toch anders tegen zijn leerpres-

taties aan’, zegt Floor. ‘We hadden dat kind

eigenlijk al in groep 4 in het vizier moeten

hebben.’

Ook was er een leerling met een lager leerpo-

tentieel dan gedacht. Floor: ‘Hij kan heel goed

dingen onthouden en daardoor kon hij lang

meekomen. Op het gebied van taal viel hij niet

op. Hij was voor ons eigenlijk een rekenpro-

blemenkind.’

BijsturenMick adviseert scholen de NSCCT vooral in

groep 4 te doen. ‘Dan kun je al vroeg vast-

stellen of je in een groep te maken hebt met

onderpresteerders, leerproblemen of meer

begaafde leerlingen. Als je er eerder bij bent,

kun je ook eerder bijsturen. Of je kunt zien

of er bij een leerling reden is voor nader

onderzoek.’

De groepsuitkomsten van de NSCCT waren

voor het team van Het Mozaïek minder ver-

rassend. Het leerpotentieel van de groepen

kwam redelijk overeen met de Cito-scores.

Wel viel op dat groep 4 hoger scoorde qua

spelling en technisch lezen dan op basis van

de NSCCT mocht worden verwacht. Groep

6 scoorde over het algemeen wat lager dan

verwacht.

Floor wijt dit laatste vooral aan de gebrekkige

woordenschat. ‘De woordenschatontwikke-

ling van onze leerlingen gaat scherp omhoog

maar het is nog niet voldoende. We moeten

iets bedenken om de ouders daar meer bij

kunnen betrekken, want we kunnen het niet

alleen.’

Volgens Mick zijn de groepsscores voor scho-

len vaak heel informatief. ‘Soms zie je dat een

school in een bepaald vak wat achterblijft ten

opzichte van het leerpotentieel. De scholen

kunnen daarop dan bijsturen.’

RendementOok geeft de test inzicht in wat een groep

grofweg qua leerpotentieel in huis heeft.

‘Een groep die wat hoger scoort dan het ge-

middelde vraagt iets anders van je onderwijs

dan een groep die wat lager scoort’, onder-

‘We hebben nu het idee dat we voldoende weten van de kinderen. ’foto’s Rob ter Bekke

tekst Renate Mamber

Basisschool Het Mozaïek in Leerdam wil met passend onderwijs het

maximale uit het kind halen. ‘Maar wat is eigenlijk het maximale?’

vroeg directeur floor van acquoy zich af. Dat kan per kind verschillen.

De niet-Schoolse Cognitieve Capaciteiten test bood meer inzicht in het

leerpotentieel van de groep en de individuele leerling.

vindt Mick. ‘Dat inzicht helpt je onderwijs pas-

send te maken: wat heeft deze leerling of wat

heeft deze groep nodig? Het kan best zijn dat

een school in de Cito-scores lager presteert

dan het landelijk gemiddelde, maar dat uit

de NSCCT blijkt dat de school wel een goed

rendement haalt uit het onderwijs. Dat is vaak

een opsteker voor de school. Het doel is het

maximale rendement halen uit je leerling en

je groep, maar dat hoeft niet altijd boven het

landelijk gemiddelde te liggen.’

Het Mozaïek is tevreden over het groeps-

onderzoek. Het schoolteam heeft besloten

de test volgend jaar in de andere groepen

te doen en hem daarna steeds in groep 4 af

te nemen. ‘We hebben nu het idee dat we

voldoende weten van de kinderen’, zegt Floor.

‘We kunnen nu een redelijke prognose maken

van hoe het kind zich kan ontwikkelen. Onze

didactisch pedagogische aanpak is best goed.

We moeten alleen bij bepaalde kinderen

meer focussen. En we willen de ouders meer

betrekken.’

‘Wat heeft deze leerling en wat heeft deze groep nodig?’

Page 8: KlasseApart, mei 2013

14 15KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

SPOTMAGiTO

Bij sommige discussies in de pers vraag ik

me weleens af waar ze nu eigenlijk over gaan.

Neem nu de recente ophef over het aantal kin-

deren met dyslexie. Kinderen die struikelen over

het lezen van woorden. De zorgverzekeraars

vinden dat de kosten voor de behandeling van

kinderen met dyslexie te snel stijgen. In de pers

heet het dan al snel: ’Het aantal kinderen met

dyslexie rijst de pan uit!’ En vervolgens wordt er

over geschreven alsof het hier weer een complot

van deskundologen betreft. En dat vele kinderen

het etiket dyslexie niet zouden moeten krij-

gen. En dus geen behandeling zouden moeten

krijgen. En blijkbaar al zeker niet door remedial

teachers. En dat daardoor de zorgverzekeraars

minder zouden hoeven uitkeren (dit jaar 1,5

miljard winst meen ik)…

Is dat nu echt de essentie van het feit dat een

groot aantal kinderen extra ondersteund wordt bij

hun leesontwikkeling? Gaat het nu over het etiket

’dyslexie’ of gaat het over kinderen en hun onder-

wijsbehoefte? De noodzaak om blijkbaar zoveel

kinderen een extra steuntje te geven. Ik meen

toch echt dat dat de essentie is. Hoe kunnen we

op scholen in samenwerking met behandelaars

en ouders kinderen zo goed mogelijk leren lezen?

Want lezen is een voorwaarde voor vrijheid en

zelfstandigheid. Daar gaat het om. Met of zonder

etiket. Wat kan een kind nu, wat is de gewenste

ontwikkeling en hoe ondersteun en stimuleer

ik het kind daarbij? Een snel stijgend aantal

kinderen met dyslexie is dus een signaal voor een

evidente onderwijsbehoefte van zoveel kinderen.

Daar zou de discussie over moeten gaan.

Een pers of overheid die dat probleem niet

centraal stelt, struikelt over etiketten. Die is

maatschappelijk dyslectisch… of heeft een grote

onderwijsbehoefte.

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder

van de CED-Groep.

Struikelen over woorden en etiketten

Wie ben je?Tony van Dalen, senior onderwijsadviseur taal/lezen, [email protected].

Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?Ik kom van huis. Ik woon in Uithoorn, mooi gelegen aan de Amstel en ik ga

naar basisschool De Wingerd in Lelystad.

Wat ga je daar doen?Ik ga de laatste studiemiddag geven van het model ’Doordacht lesgeven’. Op

De Wingerd werkt een ontzettend leuk team met heel enthousiaste leerkrach-

ten, een feest om daar te zijn. Doordacht lesgeven is een hulpmiddel voor leer-

krachten om hun lessen optimaal voor te bereiden. Ze stellen zich de vraag:

wat is het doel van mijn les en hoe ga ik dat bereiken? Ook leren ze effectief

instructie te geven. Het model is een succes! Overal waar we het introduceren,

zien we de lessen effectiever worden en de betrokkenheid van de kinderen

toenemen. De kracht van Doordacht lesgeven is dat er met alle leerkrachten

aan dezelfde actiepunten wordt gewerkt. Leren van elkaar vormt een belang-

rijk onderdeel. Op De Wingerd zijn de leesresultaten inmiddels aanmerkelijk

verbeterd.

Wat is je motto?Doen wat werkt!

De greep uit de websites van de CED-GroepDe CED-Groep heeft, naast www.cedgroep.nl, een aantal andere websites. Op elke website staat uitgebreide en actuele informatie over een thema, methode of onderwerp.

www.1zorgroute.nlGeef passend onderwijs vorm met de 1-zorgroute, een aanpak die groeps-, school- en bovenschools niveau logisch aan elkaar koppelt.

www.devreedzameschool.nlDe Vreedzame School is een programma voor sociale competentie en democra-tisch burgerschap.

www.diagnostiek.cedgroep.nlOp deze website geven we u informatie over psychodiagnostisch onderzoek. Met als doel een verklaring te geven voor problemen bij het leren, het gedrag of de sociaal-emotionele ontwikkeling van uw kind.

www.dyslexie-advies.nl Praktische informatie voor ouders, kinderen en scholen op een website. Bekijk wat we voor u kunnen betekenen!

www.kenniscentrumbegrijpendlezen.nlHet kenniscentrum bundelt kennis over effectief onderwijzen van begrijpend lezen.

www.ko-totaal.nlKo-totaal is een educatief totaalprogramma voor de voor- en vroegschoolse educatie (vve).

www.leerlijnen.cedgroep.nlDownload de leerlijnen voor so, vso en po om doelgericht onderwijs te geven.

www.nieuwsbegrip.nlBegrijpend lezen aan de hand van de actualiteit.

www.nieuwsbegripxl.nlDe interactieve website van Nieuwsbegrip voor leerlingen.

www.nieuwsrekenen.nlRekenen aan de hand van de actualiteit.

www.sociaalopstap.nlWebsite met tools voor mensen met een autisme spectrum stoornis (ASS).

www.taakspel.nlStimuleer met Taakspel gewenst gedrag, waardoor onrustig en storend gedrag afneemt.

www.teachnederland.nlTeach Like a Champion is een must voor elke leraar die gereedschappen wil om het beste uit zijn leerlingen te halen.

www.wijzeronderwijs.nlWebsite over de Wijzer Onderwijs mappen over autisme, ADHD, ODD/CD, depressie, hechtingsproblemen en angst in de klas.

Page 9: KlasseApart, mei 2013

16 17KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

Nieuwsrekenen: contextsommen als aanvulling op de rekenmethodetekst Marijke Nijboer

nieuwsrekenen: zo heet het ’rekenbroertje’ van

nieuwsbegrip. Bij de rekenvariant worden dezelfde

filmpjes over actuele gebeurtenissen ingezet om

de rekenvaardigheden van kinderen te vergroten.

nieuwsrekenen is beschikbaar primair en voortgezet

onderwijs en biedt een intensief arrangement voor

sbo-leerlingen.

Eerst een filmpje, dan rekenen

Het zal geen toeval zijn: veel scholen die

met Nieuwsrekenen werken, hadden eerder

al Nieuwsbegrip in huis. ‘Die combinatie is

handig, want de kinderen maken dan bij taal

kennis met het onderwerp en komen daarna

bij rekenen op bekend terrein,’ zegt Yolaine

de Wit, een van de ontwikkelaars. Maar

Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen kunnen ook

uitstekend los van elkaar worden gebruikt.

Nieuwsrekenen, dat sinds anderhalf jaar be-

schikbaar is, wordt ingezet als een aanvulling

op de eigen rekenmethode van de school, met

name wanneer deze onvoldoende aandacht

besteedt aan contextrekenen. Sbo-school

De Sonnevanck werkt sinds een jaar met

Nieuwsrekenen*. ‘Wij gebruiken de methode

Wis en Reken,’ vertelt leerkracht Henk Koot-

kar. ‘We merkten dat de methodegebonden

toetsen goed werden gemaakt, maar de Cito-

toetsen vielen tegen. We moesten dus extra

gaan oefenen met contextgebonden rekenen.

Daarvoor gebruikten we vroeger oude Cito-

opgaven, maar de opdrachten van Nieuws-

rekenen zijn aansprekender. En effectiever,

omdat je er op meer manieren mee aan de

gang gaat: kijken naar het filmpje, luisteren

naar de instructie, overleggen met elkaar.’

StappenplanElke week downloadt Henk een nieuw filmpje

dat hij projecteert op het digibord. ‘De docen-

tenhandleiding is heel duidelijk, maar inmid-

dels weet ik zelf ook waar ik op moet letten.’

Steeds wordt hetzelfde stappenplan gevolgd.

Eerst projecteert de leerkracht een stukje

tekst op het digibord dat de context van het

onderwerp schetst. De leerkracht leest de

tekst voor en bespreekt deze met de klas.

Zo wordt de voorkennis over het onderwerp

geactiveerd. Daarna bekijken de kinderen

het filmpje, dat speciaal voor Nieuwsbegrip

is geproduceerd door de makers van het

Jeugdjournaal.

De leerkracht leest de eerste opdracht voor,

waarna de kinderen de rekenelementen in de

tekst onderstrepen. Het intensieve arran-

gement onderscheidt zich met ’modeling’:

de leerkracht denkt hardop na over hoe hij

de rekensom kan oplossen: ‘Twee keer drie

kwartier voetballen, dat is zes kwartier. In een

uur zitten vier kwartieren, dus dat is een uur

en twee kwartier, oftewel anderhalf uur…’

Zo lost hij samen met de klas de eerste

vraag op. Bij het sbo-arrangement doen de

kinderen de tweede opgave in tweetallen.

Henk koppelt een kind dat goed kan lezen

aan iemand die beter is in rekenen. ‘Het is

leuk om het proces te zien: wie de leiding

neemt en hoe ze tot een oplossing komen.’

De laatste opgave doen de kinderen zelfstan-

dig. Na afloop bespreekt Henk met de klas

wat de kinderen hebben geleerd.

ImpulsiefDe leerkracht: ‘Onze leerlingen zijn nogal

impulsief. Ze gaan het liefst meteen aan de

slag met het eerste getal dat ze tegenko-

men. Ze hebben de houvast van het stap-

penplan echt nodig. Elke keer weer moeten

ze checken: begrijp ik het verhaaltje en de

rekenvraag? Hoe los ik hem op?’

Nieuwsrekenen laat enige ruimte voor een

eigen invulling. Henk kiest er soms voor om

de kinderen al eerder zelfstandig te laten

werken. ‘Dan zeg ik er wel bij dat ze het

stappenplan moeten blijven volgen.’

Hij vindt het belangrijk dat de kinderen goed

leren contextrekenen. ‘Dat moeten ze straks

in de maatschappij constant doen.’ Onlangs

organiseerde hij samen met een collega

een bijzondere rekenles waarbij de kinderen

praktische opdrachten kregen: betalen in

een winkeltje, de klas opmeten, ingrediën-

ten afwegen, enzovoort. ‘Het grappige is dat

sommige kinderen die slecht zijn in rekenen,

wel prima met geld kunnen omgaan. Ik denk

dat de muntjes hen houvast geven. Misschien

is het ook wel een stukje handelsgeest.’

DoenersVast staat dat sbo-leerlingen doeners zijn. Ze

hebben meer rekenproblemen dan leerlingen

op een reguliere school. Gemiddeld bedraagt

de rekenachterstand zo’n twee jaar, schat

Henk. ‘Ik hoop dat Nieuwsrekenen helpt om

die achterstand in te lopen. Dit geeft hen in elk

geval handvatten om een som op te lossen.’

Hij ziet bovendien een leuk bij-effect van

Nieuwsrekenen en Nieuwsbegrip. ‘Die film-

pjes zijn ook goed voor de algemene ontwik-

keling. Vorige week waren we op excursie en

ontdekte een kind een windroos, zo’n kruis

dat de windrichtingen aangeeft. Dat onder-

werp was voorbij gekomen in een van de

filmpjes. Zulke dingen blijven dus wel degelijk

hangen.’

Meer weten?

Dineke de Groot

[email protected]

010 4071737

www.nieuwsrekenen.nl

‘Het is leuk om het proces te zien: wie de leiding neemt en hoe ze tot een oplossing komen. ’foto’s Jan van der Meijde

* Nieuwsrekenen is beschikbaar voor het po,

sbo en vo. Zie www.nieuwsrekenen.nl.

Page 10: KlasseApart, mei 2013

18 19KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

Peuterstappen: gericht werken aan gestelde doelen

tekst ineke Westbroek

opbrengstgericht werken kan nu ook in

groep nul. Vijf basisscholen, waaronder de

rotterdamse Groen van Prinsterer, startten

dit schooljaar met de pilot ’Peuterstappen:

op pad naar groep 1’. Bij Peuterstappen

draait het om doelgericht kansen grijpen

en omgaan met verschillen.

’Bij voorlezen herhalen we dagelijks aangeleerde begrippen. ’foto’s Jan van der Meijde

Melk drinken in groep nul. Veertien peu-

ters scharen zich knus om de tafel. Als de

bekertjes zijn uitgedeeld, komt een boekje op

tafel met plaatjes van boerderijdieren. ‘Wat is

dit?’ ’Een koe.’ ‘Wat geeft de koe, weten jullie

het nog? Melk. Dat gaan wij straks drinken.’

Meerdere dieren en hun jongen passeren

de revue. De kinderen noemen juichend de

namen en laten natuurgetrouw hun geluiden

horen. Als de melk op is, maken de juffen

twee torens van de bekers. ‘Welke toren is

nu het kleinst? Juist, deze. Goed zo Imram!’

Imram glundert.

Zo’n melkkwartiertje biedt legio kansen om

kinderen allerlei nieuwe begrippen en vaar-

digheden te leren, en nog eens te herhalen.

Zo werkt Peuterstappen: leerkrachten en

pedagogisch medewerkers krijgen structuur

en houvast om die kansen te herkennen en

aan te grijpen. Precies wat groep nul van de

Groen van Prinstererschool nodig heeft, vindt

Jacqueline Hulleman (leerkracht groep 0 en

1), die het programma gebruikt als aanvulling

op Uk enPuk: ‘Met de thema’s biedt Puk een

goede structuur. Maar het mist mogelijkheden

om duidelijk doelen te stellen om achter-

standen weg te werken. Peuterstappen geeft

handreikingen voor observaties en manieren

om daarop in te spelen.’

Aandachtspuntenlijstjes Vóór de invoering van Peuterstappen werd in

de peutergroepen ook geobserveerd, maar

volgens Jacqueline minder gestructureerd.

Ze wijst op een lijstje aan de muur met de

taaldoelen die zij de komende periode met

de groep wil bereiken: eenvoudige verhaal-

tjes begrijpen en antwoord geven op vragen

daarover.

Alle dagelijkse activiteiten in groep 0 bie-

den mogelijkheden om na te gaan hoe ver

kinderen zijn, en spelvormen te verzinnen

om begrippen en vaardigheden bij te brengen

en te oefenen. Bij elk thema worden nieuwe

doelen gekozen.

‘Nu we die doelen expliciet benoemen en

ophangen,’ bemerkt Jacqueline, ‘werken we

er veel gerichter en bewuster aan. We hebben

houvast doordat we er zicht op houden. Het

wordt een automatisme om ze te verwerken

in de dagelijkse routine, met een rijkdom

aan aanknopingspunten, die we, gemakke-

lijker dan vroeger, spelenderwijs aangrijpen.

Verschillen tussen hard en zacht leren wij bij-

voorbeeld door kinderen aan hun trui te laten

voelen en daarna aan een blok. Bij voorlezen

herhalen we dagelijks aangeleerde begrippen.

Vroeger lieten we alleen de plaatjes zien.’

Consequent aan doelen werken levert rende-

ment op, constateert Jacqueline: ‘Kinderen

zijn veel actiever in hun spel geworden en

spelen meer met anderen. Er is ook meer taal

in de groep. Kinderen praten meer, kennen

meer woorden. Ze snappen waar verhalen

over gaan en kunnen versjes afmaken met

een rijmwoord. Ouders gaan thuis aan de slag

met de begrippen die wij op de website zetten.

Omdat vooral taal bij veel van onze kinderen

lastig is om aan te leren, zijn we daar heel blij

mee.’

Opbrengstgericht werkenPeuterstappen is een vorm van opbrengstge-

richt werken, gericht op cognitieve, sociaal-

emotionele en motorische vaardigheden, aan

de hand van de vier d’s: data, duiden, doelen

en doen. De focus ligt op het aanscherpen

van doelen die moeten worden bereikt bij

groepsactiviteiten, zodat alle kinderen op

de juiste wijze bij de activiteiten worden

betrokken. Het is een cyclisch proces, waarin

het bestaande activiteitenaanbod passend

wordt gemaakt op basis van verzamelde en

geanalyseerde informatie over kinderen.

Deze informatie dient als uitgangspunt van

een handelingsplan, waarbij een duidelijk en

doelgericht uitgestippeld pad wordt gevolgd.

Training & begeleidingPeuterstappen wordt momenteel als pilot uitgevoerd op Rotterdamse scholen.

Pedagogisch medewerkers en hbo’ers krijgen training in de denk- en werkwijze. Zij

kunnen gebruikmaken van een handboek, een film en ontwikkelingslijnen. Er is een

trainings- en begeleidingsaanbod waarbij onderwijsadviseurs van de CED-Groep

medewerkers kunnen ondersteunen bij het vormgeven van opbrengstgericht werken

in de praktijk. Meer informatie is te vinden op www.cedgroep.nl/peuterstappen.

Meer weten?

Lonneke van Dijk

l [email protected]

010 4071502

Wat is dit? ’ ’een koe. ’ ‘Wat geeft de koe, weten jull ie het nog? Melk. Dat gaan wij straks drinken. ’

Page 11: KlasseApart, mei 2013

20 21KlasseApart mei 2013 nummer 2 KlasseApart mei 2013 nummer 2

‘Het is leuk om goed te worden in je vak!’NIFTARLAKE COLLEGE INVESTEERT IN DOCENTVAARDIGHEDEN

tekst Karin van Breugel

Het niftarlake College in Maarssen wilde zo’n anderhalf jaar

geleden de resultaten van de leerlingen verbeteren en zocht

contact met de CeD-Groep. in de aanpak die werd uitgestip-

peld, spelen docenten een sleutelrol. Door hun pedagogisch en

didactisch handelen te versterken, verbetert de kwaliteit van de

lessen en gaan de prestaties van de leerlingen omhoog.

De CED-Groep stelde een meerjarig verbeter-

plan op om de docentvaardigheden op een ho-

ger plan te brengen. In het eerste jaar van het

traject lag de focus op de schoolleiding. ‘We

kregen hulp bij het in kaart brengen van wat

wij als schoolleiding feitelijk onder effectief

docentengedrag verstaan. We hebben een lijst

gemaakt van gedrag dat we in principe in alle

lessen willen zien – concreet waarneembaar

en effectief gedrag’, vertelt Jacomijn de Vries,

afdelingsleider van havo 4/5.

Effectief gedragVoorbeelden van effectief docentengedrag:

aan het begin van de les maakt de docent dui-

delijk wat het lesdoel is en welke activiteiten

daarbij horen. Maar ook: de docent geeft aan-

dacht aan de leerlingen. Concreet betekent

dit dat hij bij aanvang van de les bij de deur

staat om de leerlingen te begroeten. Nog een

voorbeeld: de docent besteedt altijd aandacht

aan het gemaakte huiswerk en zorgt dat de

leerlingen actief betrokken zijn bij de les.

De docenten kregen de gelegenheid om te

reageren op de lijst. Het bleek dat zij behoor-

lijk op één lijn zaten met de schoolleiding en

zich goed konden vinden in de geformuleerde

gedragskenmerken.

LesbezoekenAlle gedragskenmerken zijn vervolgens

verwerkt in een observatieformulier dat de

schoolleiding tijdens lesbezoeken gebruikt.

De leidinggevenden zijn getraind in het

uitvoeren en nabespreken van lesbezoeken.

Als onderdeel van de training werd een aantal

lesbezoeken samen met een CED-adviseur

gedaan. ‘Erg leerzaam’, zegt Jacomijn. ‘Ik

ben me er bijvoorbeeld nog meer van bewust

geworden dat ik bij de nabespreking niet zélf

oplossingen moet aandragen. Het gaat erom

dat je samen met de docent verkent wat hij

kan verbeteren.’

Om zichzelf nog verder te bekwamen in die

lesobservaties, heeft Jacomijn inmiddels

ook een aantal lesbezoeken samen met een

onderbouw-afdelingsleider gedaan. ‘Het is

prettig om met elkaar te sparren over wat je

ziet. Want hoe bepaal je bijvoorbeeld of een

docent leerlingen voldoende denktijd geeft

om een vraag te beantwoorden of op de juiste

manier ingrijpt als een leerling zich niet aan

de regels houdt?’

ProfessionaliseringNu, in het tweede jaar van het verbetertraject,

ligt de focus op de docenten. Begin van dit

schooljaar werd een professionaliseringspro-

gramma gestart dat onder andere bestaat uit

intervisiebijeenkomsten en coaching op de

werkvloer door een begeleider van de CED-

Groep.

Wiskundedocent Piet Ouwehand over de

coaching: ‘De begeleider van de CED-Groep

is inmiddels een paar keer bij mij in de klas

geweest. Vantevoren bespraken we mijn

leerpunten en tijdens de lesobservatie keek

hij daar met name naar. Ik wil bijvoorbeeld

beter leren omgaan met niveauverschillen,

het huiswerk op een meer effectieve manier

controleren en ervoor zorgen dat ik aan het

begin van de les direct aan de slag kan. De na-

besprekingen van de lesbezoeken vond ik heel

waardevol. Onze begeleider is heel praktisch

ingesteld en weet waar ze het over heeft.’

OpenheidVan de lesobservaties worden ook video-

opnamen gemaakt. Tijdens de intervisie-

bijeenkomsten wordt steeds een aantal

good practices getoond van docenten die

effectief gedrag laten zien. Ook opnames van

Piet, omdat hij onder meer heel sterk is in

’strategie bepalen’. Hij helpt leerlingen op een

praktische en effectieve manier om bij elke

wiskundesom de juiste oplossingsstrategie te

kiezen. Ook bij de andere bètavakken hebben

docenten met strategieën te maken, dus voor

hen was dat heel inzichtgevend.

‘Het is heel leuk om met elkaar zulke video-

beelden te bekijken. Zo ontstaat openheid

waarin je met elkaar kunt bespreken wat je

moeilijk vindt, elkaar tips kunt geven en kunt

inspireren. Je leert echt van en met elkaar’,

aldus Piet.

Effectiever gedrag‘Ik was altijd al wel op zoek naar mogelijk-

heden om zo optimaal mogelijk wiskunde te

geven. Je wil immers dat alle leerlingen het

begrijpen. Door de coaching en de intervisie

krijg ik nieuwe ideeën en ben ik een aantal

dingen echt anders gaan aanpakken’, be-

nadrukt Piet. ‘Ik merk dat ik veel effectiever

Piet ouwehand: ‘ ik merk dat ik veel effectiever bezig ben. ’foto Rob ter Bekke

Meer weten?

Brigit te van Hilst

[email protected]

010 4071537

bezig ben. Ik ben ervan overtuigd dat dit ook

zichtbaar gaat worden in de leerlingresulta-

ten. Dat zal de komende toetsperiode uitwij-

zen. Ik verwacht er veel van!’

Page 12: KlasseApart, mei 2013

22 KlasseApart mei 2013 nummer 2 23KlasseApart mei 2013 nummer 2

CURSUS- EN CONFERENTIEBUREAU CED-GROEP AGENDA

BINNENKORT

cuRSuSSEN (startdatum)

KINDEROPVANG12 september Intern begeleider voor kinderopvang24 september NCKO module 1: Kwaliteitsmonitor

PRIMAIR EN SPECIAAL ONDERWIJS5 juni Grip op de Groep10 september Specialist Jonge kind16 september Basiscursus Leesspecialist19 september Basiscursus Taalcoördinator po30 september iCoach13 oktober Basiscursus Gedragspecialist

VO, VSO EN MBO13 september Basiscursus Taalcoördinator vo, mbo16 september Rekenspecialist vo en mbo16 september Werken met Taalportfolio’s30 september Interne coach TVO11 november Taal in toetsvragen12 december Opbrengstgericht werken aan de referentieniveaus taal in vo en mbo

Kijk voor het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen

22 mei RotterdamInformatiemiddag nieuwe taalmethoden in het poDit jaar verschijnen vijf nieuwe taalmethoden. Taalspecialisten van de CED-Groep maken voor u een vergelijking van deze methoden en gaan dieper in op de leerlijnen woorden-schat, spelling en stellen. www.cedgroep.nl/nieuwetaalmethoden

31 mei Maartensdijk / 21 juni RotterdamConferentie Uitgerekend? Het Protocol Ernstige Reken-Wiskunde-problemen en Dyscalculie (ERWD) is een leidraad voor planmatig en structureel werken aan goed rekenonderwijs. De rekenspecialisten van de CED-Groep organiseren dit schooljaar tweemaal deze conferentie over optimaal gebruik van het protocol ERWD op school. www.cedgroep.nl/conferentiedyscalculie

5 juni Amersfoort / 19 juni UtrechtVolleybaltoernooi voor schoolteams De CED-Groep organiseert weer een volleybaltoernooi in Amersfoort en Utrecht. www.cedgroep.nl/volleybaltoernooi

5 juni Rotterdam en Zwolle / 26 juni MaartensdijkStartbijeenkomst Grip op de groepVerwacht u komend jaar een moeilijke groep? De cursus Grip op de groep helpt! www.cedgroep.nl/gripopdegroep

13 juni RotterdamDag voor leidinggevenden in de kinderopvang Conferentie met inleiding en twee workshoprondes voor directies, pedagogen, regio- en locatiemanagers van kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, buitenschoolse opvang en gastouderbureaus. www.cedgroep.nl/dagvoorleidinggevenden

19 juni ZwolleBurgerschapscongresMet een inleiding van Leo Pauw (CED-Groep), projectleider De Vreedzame School/Wijk, een workshop Vreedzame School/Wijk van Caroline Verhoeff (Stichting Vreedzaam) en een presentatie over de dilemma’s bij het werken aan de pedagogische taak van de school door Kitty van Voorst van Beest (CED-Groep). www.burgerschapscongres.nl

25 september ZwolleConferentie begrijpend lezenDe jaarlijkse conferentie over Begrijpend lezen gaat deze keer over toetsen en differenti-eren. Bekijk het programma op www.cedgroep.nl/conferentiebegrijpendlezen

Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda.

Trainingen, cursussen, workshops en conferenties 2013-2014een nieuwe lente, een nieuwe cursusbrochure. of beter gezegd

drie nieuwe cursusbrochures. eén voor de kinderopvang, één

voor po/so en één voor vo/mbo. een greep uit het aanbod.

Bij alle cursussen ligt de nadruk op de

praktische waarde ervan op de werkvloer.

Geen theorie zonder praktische oefening.

Voorbeelden: Opbrengstgericht werken moet

geen loze term zijn, maar handen en voeten

krijgen tijdens de uitvoering. Het boek Teach

Like a Champion kun je lezen, maar de

technieken met anderen oefenen en elkaar

feedback geven, levert veel meer op. Dat

geldt natuurlijk ook voor de communicatie-

trainingen.

Schoolleiders po/soHet cursusaanbod voor schoolleiders

groeit gestaag. Behalve de bestaande korte

cursussen als Afspreken en aanspreken en

Feedback geven en ontvangen, bieden we dit

jaar Coaching voor schoolleiders, Directeur

integraal kindcentrum en Opbrengstgericht

leiderschap.

SpecialistenVoor pedagogisch medewerkers, leerkrach-

ten en docenten met speciale taken hebben

we cursussen voor specialisten. Naast de

bekende basiscursussen voor Interne bege-

leiding, Gedragsspecialist, Leesspecialist,

Rekenspecialist of Taalcoördinator maken we

u graag attent op de cursussen Bouwgroepen

coördineren, Specialist jonge kind, iCoach en

Antipestcoördinator. Ook voor onderwijsas-

sistenten zijn er cursussen.

Vo/mboIn het vo en mbo vallen de trainingen over

kwaliteit van lesgeven en passend omgaan

met verschillen in de klas op: Teach Like a

Champion, Omgaan met moeilijke klassen,

Differentiëren en Effectief lesgeven. Voor

mentoren zijn er trainingen op drie niveaus:

beginnend, gevorderd en ervaren.

KortingsactieMaak tot 1 augustus 2013 gebruik van

de kortingsactie in de brochure met 10%

korting! Geen brochure ontvangen? Of

meer exemplaren nodig? Vraag snel aan

bij [email protected] o.v.v. van

cursusbrochure po/so, vo/vmbo of kov/

psz en uw postadres.

Meer weten?

Lot Hannik

[email protected]

www.cedgroep.nl/cursussen

KinderopvangTaalstimulering en interne begeleiding zijn

de belangrijkste onderwerpen uit de cursus-

brochure voor de kinderopvang. Maar ook

het werken aan je eigen competenties als

leidinggevende of pedagogisch medewerker

komt ruimschoots aan bod.

Vernieuwde websiteDe brochures geven beknopte informatie van

cursussen, trainingen, workshops, confe-

renties en studiedagen. Op de vernieuwde

website www.cedgroep.nl/cursussen staan

uitgebreide beschrijvingen met prijzen en

data. Met de nieuwe zoekfunctie is het aan-

bod naar behoefte te filteren. Kies bijvoor-

beeld een vakgebied of thema en combineer

dat met een sector.

Page 13: KlasseApart, mei 2013

foto’s Jan van der Meijde tim Micklinghoff is ontwikkelaar bij de projectteams nieuwsrekenen en [email protected] 4071544

DE WERKDAG VAN TIM MICKLINGHOFF

Iedere dag begint voor mij met een frisse fietstocht van ongeveer 10 kilo-meter vanuit mijn huis naar het Dwerggras. Een goede start van de dag!

Tijdens de training probeer ik zoveel mogelijk op te schrijven, zodat het materiaal direct aangepast kan worden aan de wensen uit de praktijk.

Eerst even koffie halen.

In de brainstorm voor Nieuwsrekenen wordt er altijd actief meegedacht. Inschatten hoe lang of hoe groot bepaalde voorwerpen zijn, hoort hier ook bij.

Na het overleg begint het echte schrijven van de lessen voor Nieuwsrekenen. Vandaag is het onderwerp de wisse-ling van de paus. Er worden getallen bij dit nieuws gezocht uit de krant en op internet.

Tussendoor is er ruimte voor korte klusjes op mijn werkplek, zoals het beantwoorden van e-mail.

In de middag zit ik bij de pilot-training ’Neurodidactiek’ voor leerkrachten. Ik heb de materialen voor in de cursusmap mede ontwikkeld en ik wil weten of de deelnemers met het materiaal kunnen werken.

Ik ontwikkel iedere week een les voor Nieuwsrekenen: reke-nen met het nieuws van de dag. Eerst is er een overleg met het team over het onderwerp van die dag. We brainstormen over hoe we hier leuke lessen van kunnen maken.