KlasseApart februari 2015

SPECIAL COACHING EN FEEDBACK Digitale coaching bevalt Wijkschool De Gorzen

Nieuwsbegrip afstemmen op je doelen

Niftarlake College kijkt waar nog winst valt te behalen

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

FEBRUARI 2015

NUMMER 1 JAARGANG 13

N I E U W S N I E U W S N I E U W S

2 3

Nu Passend onderwijs is ingevoerd, is het nog belangrijker dat leerkrachten en leraren

kunnen omgaan met verschillen. Feedback en coaching zijn uitstekende manieren om hen

daarin te trainen. Wijkschool De Gorzen in Schiedam koos voor Taakspel om meer rust en

structuur in de school te brengen. ‘Taakspel is heel praktisch, gericht op gedragsverande-

ring én verweven met de normale lessen,’ verklaart leerkracht Jasmijn Dormael deze keuze.

De school wordt langs digitale weg gecoacht bij de implementatie. Via Skype bespreken de

leerkrachten met hun coach de in de klas gemaakte video-opnames.

De Auris Ammanschool in Dordrecht, een so-school voor kinderen met spraak-, taal-,

en gehoorproblemen, slaagt er steeds beter in om kinderen op hun uitstroomniveau te

brengen. De school zet hiervoor Nieuwsbegrip in. In samenspraak met de adviseur van de

CED-Groep ontdekte het team dat het nodig was om al in de onderbouw de zelfstandigheid

van kinderen te stimuleren, zodat zij beter in niveaugroepjes aan de slag kunnen.

Een eenmalige kwaliteitsinjectie is op lange termijn van minder waarde, vond het Niftarlake

College in Maarssen. De school koos voor een duurzame aanpak: het trainen van afde-

lingsleiders en schoolopleiders, zodat zij kwaliteitsverbetering tot een voortdurend proces

kunnen maken. Ook de kinderopvang werkt aan kwaliteitverbetering. Kinderopvangorgani-

satie Vlietkinderen ervaart dat de NCKO-Kwaliteitsmonitor daarbij een heel nuttige rol kan

spelen. De monitor maakt duidelijk wat de sterke en zwakkere kanten van de opvang zijn

en op welke punten de kwaliteit verder kan worden verbeterd. De CED-Groep verzorgt de

bijbehorende trainingen.

Verder in dit nummer aandacht voor Spelling langs de lijn, de nieuwe spellingmethode voor

het po en s(b)o. Bij de scholen die met deze werkwijze experimenteerden schoten de resul-

taten omhoog. Een tweede nieuwkomer is Sil op school. Deze methode voor de kleutergroe-

pen bestrijkt alle ontwikkelingsgebieden.

R E D A C T I O N E E L

I N H O U D

C O L O F O N

Postadres: Postbus 8639

3009 AP Rotterdam

LOCATIE MAARTENSDIJK

Postadres: Postbus 25

3738 ZL Maartensdijk

Feedback en coaching

klasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informa-tieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onder-wijsinstellingen en overige relaties.ISSN 1571-660jaargang 13, nummer 1februari 2015

redactieFrank BrouwerLot HannikMarijke Nijboer (eindredacteur)

Carolien RebelElly van der Zel

redactie-adresCED-Groep Postbus 86393009 AP [email protected]

website www.cedgroep.nlfoto voorpagina Jan van der Meijdevormgeving Pressure Linedruk MediaCenter Rotterdamoplage 14.000

KlasseApart gratis ontvangen?Mail uw adresgegevens naar:[email protected]

KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1

De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinder-opvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

CED-Groep bereikt

[email protected]

Volg ons

www.cedgroep.nl

Binnenschoolse opvang voor vluchtelingen

Conferentie Didactiek vo/vso

Conferentie Jonge Kind

SPECIAL FEEDBACK EN COACHING

6 De rol van feedback en coaching ‘Waarom doe ik wat ik doe?’

8 Uitdaging op de Auris Amman-school

Nieuwsbegrip afstemmen op je onderwijsdoelen

10 Digitale coach wérkt Taakspel: eindelijk rust in de

kleutergroep

12 Niftarlake College, Maarssen Waar valt nog winst te behalen?

3 Nieuws

14 ‘Wat doen we goed, wat missen we nog?’

NCKO-Kwaliteitsmonitor meet kwaliteit kinderopvangorganisatie

16 MAGiTO

16 SPOT op Mick Wildschut

17 De 600ste Vreedzame School

18 Spelling langs de lijn Snel goede resultaten bij nieuwe

methode

20 Sil op School Leerkrachten putten uit eigen

creativiteit

22 Gemeente Amersfoort positief over VVE-monitor

23 Agenda en cursussen

24 De werkdag van Joyce Staring

Van scholen wordt verwacht dat zij

resultaat- en doelgericht werken en hun

onderwijs zo inrichten dat leerlingen hun

talenten maximaal kunnen ontplooien.

Excellente docenten hebben daarbij

een sleutelrol. Maar hoe bereik je als

docent die excellentie? Daarover gaat

de conferentie ‘Didactiek, de leraar als

professional’ op 5 maart aanstaande in

Maartensdijk. De conferentie is bedoeld

voor leerkrachten, docenten, intern

begeleiders, coördinatoren en managers

uit het vo en vso. Harm Klifman houdt een

inleiding over een nieuw elan voor het

leraarschap. Tevens zijn er workshops

over kwaliteitsverbetering didactiek, feed-

back in de klas, leren met tablets, omgaan

met gedrag, leren leren, Teach Like a

Champion en Breinsleutels.

Meer informatie over het programma kunt

u verkrijgen bij Ed Olijkan,

[email protected]

Inschrijven:

www.cedgroep.nl/conferentiedidactiek

Heel wat kinderen beginnen met een

achterstand aan het basisonderwijs,

waardoor hun schoolcarrière van het begin

af aan niet optimaal verloopt. Vandaar

dat veel beleidsmakers en wetenschap-

pers ervoor pleiten om de ontwikkeling

van jonge kinderen in de kinderopvang en

de onderbouw van het primair onderwijs

planmatig te stimuleren. Zo profiteren deze

kinderen daadwerkelijk van het onderwijs

dat zij ontvangen en kunnen zij vervolgens

goed participeren in de maatschappij.

Wat maakt dat vroegkinderlijke stimule-

ring werkt en hoe kan opbrengstgericht

spelen, werken en leren hieraan bijdragen?

Antwoord op deze vragen krijgt u tijdens de

conferentie Stimuleren van jonge kinderen

in Capelle aan den IJssel op woensdagmid-

dag 11 maart.

Meer informatie:

www.cedgroep.nl/conferentiejongekind

U ondervindt het wellicht binnen uw gemeente of bestuur: het aantal vluchtelingen uit

met name Syrië, Irak, Somalië en Eritrea is groot en neemt nog steeds toe. De kinde-

ren van deze vluchtelingen moeten onderwijs krijgen, maar dat is niet altijd eenvoudig

te realiseren. En natuurlijk moeten ook andere nieuwkomers Nederlands leren. Som-

mige gemeenten of besturen hebben hiervoor schakelklassen opgericht. Vaak komt

de leerling echter terecht op een reguliere school.

Bij het onderwijs aan nieuwkomers doet zich een aantal knelpunten voor. Dat geldt

met name voor de financiën, de toetsing (woordenschattoets), het lesmateriaal/de

methodiek en monitoring. De CED-Groep denkt op landelijk niveau mee over snelle en

praktische oplossingen. Wij hebben veel methodieken ontwikkeld voor NT2-onderwijs.

Onze adviseurs kunnen directies en leerkrachten begeleiden bij het vormgeven van

goed onderwijs en de opzet van logistiek om dit goed te regelen.

Bij vragen kunt u contact opnemen met uw accountmanager of met Maaike Dalhuizen

via [email protected]. Dit voorjaar beleggen wij een veldbijeenkomst over de

aanpak. Wilt u een uitnodiging ontvangen? Meldt u dan aan bij Maaike Dalhuizen.

Taalaanpak voor groep 7 en 8Zijn uw talentvolle leerlingen uitgekeken op de gewone methode? Of wilt u leerlingen bijspij-

keren op het gebied van taal? Met Taal in Uitvoering werken leerlingen van groep 7 en 8 samen

aan een concrete eindopdracht waarvoor ze een bepaalde taaltaak moeten (leren) uitvoeren. Zij

verzamelen bijvoorbeeld tips om met geld om te gaan en maken hiervan een scheurkalender.

Taal in Uitvoering bestaat uit tien modules op twee niveaus. Iedere module is een op zichzelf

staande lessenserie van vier à vijf lesuren. Een module bevat leerlingmateriaal en een docen-

tenhandleiding. Taal in Uitvoering is bedoeld voor leerlingen in groep 7 en 8 van het reguliere

basisonderwijs. U kunt de tien modules los inzetten naast de taalmethode.

www.cedgroep.nl/webwinkel

foto Jan van der Meijde

N I E U W S N I E U W S N I E U W SN I E U W S N I E U W S N I E U W S

4 5KlasseApart februari 2015 nummer 1 KlasseApart februari 2015 nummer 1

Nieuw: Samen vooruit

In deze uitgave onder andere:

Ouder-kindportretten • Leren omgaan met tijd • Brusjes • Veilig op internet

1e editie, december 2014

Magazine voor ouders van kinderen in het Rotterdamse S(B)O

Teach Like a Champion - Het jonge kind

Samen vooruit is een nieuwe uitgave van de CED-Groep, bestemd voor ouders van kinderen

in het Rotterdamse s(b)o. Bijzonder is dat het blad samen met ouders en leerkrachten wordt

gemaakt. Het eerste nummer verscheen afgelopen december. De tweede editie verschijnt

dit voorjaar.

Het blad wil ouders inspireren om betrokken te zijn bij wat het kind op school leert en geeft

meer inzicht in wat zij van de school mogen verwachten.

In het decembernummer staan interviews met diverse ouders. Het blad geeft tips over hoe

je kinderen zelfstandiger kunt maken en kunt leren omgaan met tijd. Er is een quiz over het

ontwikkelingsperspectief en er zijn leestips voor broers en zusjes.

Bent u geïnteresseerd? Download de tips of bekijk voorbeeldpagina’s van het magazine op

www.cedgroep.nl/samenvooruit

Veel leerkrachten zijn al geïnspireerd geraakt door de 49 didactische technieken van Teach

Like a Champion. Uit het werkveld kwamen echter geluiden dat dit boek niet op elk vlak van

toepassing is voor de jongste kinderen. Het lesgeven aan jonge kinderen vraagt vaak om een

andere benadering.

Daarom schreven wij een speciale publicatie en trainingen voor nulgroepen en het kleuteron-

derwijs. Dit pakket inspireert en ondersteunt leerkrachten van deze jongste groepen, zodat zij

hun eigen vaardigheden versterken en het beste uit de leerlingen halen. Teach Like a Cham-

pion - Het jonge kind is te bestellen via www.cedgroep.nl/webwinkel.

Wilt u meer informatie, of bent u geïnteresseerd in een training op locatie? Neem dan contact

op met Liesbeth Stout-Kreuk, [email protected]

Voor meer informatie over de basiscursus, zie www.cedgroep.nl/teachtrainingen

@Teachnederland

www.facebook.com/teachnederland

Tien praktische technieken om jonge kinderen te laten schitteren

Even denken…Onder de titel ‘Even denken…’ verschenen twee nieuwe uitgaven:

• Even denken… Denkgesprekken met kinderen

• Even denken… Vragenlijst Denkprocessen

‘Even denken… Denkgesprekken met kinderen’ is een herziene

versie van het boek DGM in de praktijk, het handboek voor Denk-

stimulerende Gespreksmethodiek. Het boek bevat uitgeschreven

activiteiten met suggesties voor denkvragen, die prikkelen tot

nadenken en praten. Er zijn denkvragen op vier niveaus. De

vragen op de hogere niveaus doen een beroep op de taal-denk-

ontwikkeling. Voorop staat dat de kinderen plezier beleven aan

de activiteiten.

Vragenlijst DenkprocessenOok nieuw is ‘Even denken… Vragenlijst Denkprocessen (VLDP)’.

De VLDP is onlangs opnieuw uitgebracht na een normeringson-

derzoek. U kunt de diagnostische toets gebruiken om de com-

municatievaardigheden van kinderen te testen.

Meer informatie: www.cedgroep.nl/webwinkel

Veel waardering voor Nieuwsbegrip Scholen waarderen Nieuwsbegrip over het algemeen hoog.

Dat blijkt uit een groot gebruikersonderzoek naar de tevreden-

heid over Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen, waaraan ruim 2700

leerkrachten en docenten deelnamen. De lessen worden vooral

gebruikt in de groepen 5 t/m 8 op de basisschool en leerjaar 1

en 2 in het voortgezet onderwijs. De meeste gebruikers hanteren

Nieuwsbegrip Basis wekelijks. Nieuwsbegrip XL wordt door circa

65% gebruikt, vaak een paar keer per week. Nieuwsbegrip Basis

krijgt als gemiddeld rapportcijfer een 8; Nieuwsbegrip XL een

bijna even hoog rapportcijfer.

Een derde van de leraren plant Nieuwsrekenen wekelijks in.

Scholen gebruiken Nieuwsrekenen voor zowel leerlingen die extra

oefening nodig hebben, als leerlingen die meer uitdaging kunnen

gebruiken. Driekwart van de gebruikers vindt dat Nieuwsrekenen

toegevoegde waarde heeft bij gebruik naast de reguliere methode.

Nieuwsrekenen krijgt een 8.

Veel deelnemers zouden graag zien dat Nieuwsbegrip en Nieuws-

rekenen worden uitgebreid, bijvoorbeeld met verbeteringen en

uitbreidingen voor de digibordtools en andere digitaliseringen.

Ook is er veel vraag naar speciaal materiaal voor NT2/ISK, groep

1, 2 en 3, en voor dyslectische leerlingen. Voor kleutergroepen is

er inmiddels het nieuwe programma Sil op school (zie ook pagina

20). Verder start in de loop van dit schooljaar een pilot ‘Nieuwsbe-

grip Engels’ en onderzoeken we of de XL-lessen vaker gemaakt

kunnen worden.

@nieuwsbegrip

www.facebook.com/nieuwsbegrip

Passend onderwijs in de klasPassend onderwijs invoeren doe je als

leerkracht niet in je eentje. Dat doe

je met de hele school en alle andere

scholen in het samenwerkingsverband.

Toch kan individuele scholing fijn zijn

als je bepaalde kennis wil uitbreiden

of bepaalde didactische vaardigheden

wilt oefenen.

De CED-Groep heeft alle cursussen

uit het open aanbod die te maken heb-

ben met Passend onderwijs bij elkaar

gezet, zodat ze gemakkelijker zijn te

vinden. Op www.cedgroep.nl/passend

vindt u bijvoorbeeld de basiscursus

Passend omgaan met verschillen in

de klas, Omgaan met leerlingen met

hechtingsproblemen en Werken met

ontwikkelingsperspectieven.

SCOL: nieuwe stappen in sociale competentieZo’n 2000 scholen in Nederland werken met de SCOL (sociale competentie observatielijst).

Het instrument heeft zijn waarde bewezen voor het onderwijs en vooral voor de ondersteuning

van de sociale ontwikkeling van kinderen. In november 2014 werden gebruikers van de SCOL

op de hoogte gebracht van nieuwe mogelijkheden van het instrument. De SCOL is namelijk

uitgebreid met een overzicht dat leerkrachten ondersteunt bij het indelen van leerlingen in

subgroepen. Ook wordt gebouwd aan een functie die directeuren, ib’ers en leerkrachten inzicht

geeft bij het interpreteren van de SCOL-scores op school- en groepsniveau. Wegens het succes

van de eerste bijeenkomst wordt deze binnenkort herhaald. Wilt u een uitnodiging ontvangen?

Mail dan naar [email protected].

Trainingen NieuwsbegripSteeds meer gebruikers van het programma Nieuwsbegrip geven aan meer over de achter-

gronden van Nieuwsbegrip, begrijpend lezen en leesstrategieën te willen weten. De CED-

Groep organiseert daarom masterclasses Nieuwsbegrip bij de scholen zelf op locatie. De

Masterclasses bestaan uit een serie trainingsbijeenkomsten voor scholenteams en een aantal

klassenconsultaties. Het volgen van de masterclasses staat garant voor goed werken met

Nieuwsbegrip en een effectieve aanpak van begrijpend lezen op uw instelling.

Nieuwe leerkrachten die voor het eerst met Nieuwsbegrip gaan werken, kunnen kiezen uit de

cursussen die op individuele basis worden gegeven.

Voor meer informatie over de trainingen, zie: www.nieuwsbegrip.nl/trainingen-cursussen

Denkgesprekken met kinderen

SPECIAL COACHING EN FEEDBACK

6 7

tekst Ronald Buitelaar

Met de komst van Passend onder-

wijs groeit de behoefte bij leraren

om nog beter te kunnen omgaan

met verschillen. De vraag is hoe zij

hierbij ondersteund kunnen wor-

den. Unitmanager Hanke Geurts en

onderzoeker Marije Boonstra van

de CED-Groep leggen uit dat feed-

back en coaching een belangrijke rol

spelen.


Hanke Geurts ( l ) en Marije Boonstra: ‘Klassenconsultatie is een krachtig instrument. ’foto Jan van der Meijde

Meer weten?

Hanke Geurts

[email protected]

Marije Boonstra

[email protected] is te vergelijken met tuinieren,

zegt Marije Boonstra. ‘Als de planten in de

tuin niet groeien, vraag je je af wat je moet

doen om ervoor te zorgen dat ze dat wel

gaan doen.’ Een goede leraar weet net als

een zorgzame tuinman om te gaan met de

verschillen in zijn ‘tuin’.

Het belang van deze vaardigheid wordt on-

derstreept door de wet Passend Onderwijs,

die op 1 augustus 2014 van kracht werd. De

Onderwijsinspectie benadrukte het belang

nog eens door er in het meeste recente

Onderwijsverslag op te wijzen dat ‘goed op

een leerling afgestemd onderwijs en pas-

sende ondersteuning en begeleiding staat of

valt met de professionaliteit van de leraar.’

De inspectie vindt het belangrijk dat leraren

de gelegenheid krijgen en de verantwoor-

delijkheid nemen om zich hierin te profes-

sionaliseren, met name waar het gaat om de

differentiatievaardigheden en het bieden van

ondersteuning aan leerlingen.

Dat komt Marije Boonstra en Hanke Geurts

van de CED-Groep bekend voor: ‘Wij hebben

aan leerkrachten en directeuren gevraagd

aan welke ondersteuning zij behoefte heb-

ben en daarbij prijkt onveranderlijk het

(leren) omgaan met verschillen bovenaan het

wensenlijstje. Niet zo verwonderlijk, want de

combinatie van opbrengstgericht werken en

een zwaardere leerlingenpopulatie vraagt

bepaalde vaardigheden.’

Verschillende brillen Om aan die behoefte tegemoet te komen ont-

wikkelt de CED-Groep momenteel ondersteu-

ningsaanbod. Dat gebeurt in samenspraak

met het onderwijsveld en met gebruikmaking

van wetenschappelijke inzichten. Leraren

leren om door verschillende ‘brillen’ naar het

eigen gedrag en dat van leerlingen te kijken.

Zo zijn zij beter in staat om hun handelen

waar nodig bij te stellen. Marije geeft een

voorbeeld: ‘Prinsesjesgedrag komt niet uit de

lucht vallen. Het is vaak het gevolg van slecht

ontwikkelde plannings- en organisatievaar-

digheden. Als je zulk gedrag door de neu-

ropsychologiebril bekijkt, kun je je leerling

ondersteunen bij de planning en organisatie

van haar gedrag, in plaats van het af te doen

als verwendheid.’

Het helpt als je gedrag van leerlingen leert

begrijpen en gaat zien dat je als leerkracht

veel mogelijkheden hebt om dat gedrag te

beïnvloeden, zegt Marije. ‘De ‘‘brillen’’ zorgen

ervoor dat de leerkracht vanuit verschillende

invalshoeken leert kijken. Als de ene “bril” je

niet vooruit kan helpen zijn er andere “bril-

len” waarmee je wel verder kunt.’

De ondersteuning die de CED-Groep hiervoor

ontwikkelt vormt een aanvulling op bestaande

middelen. Marije: ‘Feedback krijgen is voor

leraren niet nieuw. Van hun leerlingen krijgen

ze die vooral in de vorm van toetsresultaten

en leerlinggedrag. Zelf krijgen ze feedback via

bijvoorbeeld begeleidings-, functionerings-

en boordelingsgesprekken. Aan dat arsenaal

voegen we een instrument toe dat op basis

van gedrags- en motivatieleer en neuropsy-

chologie meer inzicht geeft in het eigen en

leerlinggedrag. ‘ Hanke: ‘Inzicht in gedrag van

jezelf en dat van je leerlingen geeft hand-

vatten om de resultaten van je onderwijs te

verhogen. Leraren moeten zich meer gaan

afvragen waarom ze doen wat ze doen.’

SchakelenHanke en Marije beklemtonen dat het ontwik-

kelingstraject geen receptenboekje oplevert

dat in een ‘laboratorium’ bedacht is, maar

een in de praktijk ontwikkeld hulpmiddel

waarmee leraren zich bewuster worden van

hun eigen rol en handelingsmogelijkheden.

Hanke: ‘Leren zien wat er in een groep ge-

beurt is de eerste stap. Minstens zo belang-

rijk is de vervolgstap: wat ga ik als leerkracht

met die kennis doen? Hoe pas ik mijn pedago-

gisch- didactisch handelen zo aan dat leer-

lingen zich verder ontwikkelen en resultaten

omhoog gaan?’ Marije: ‘Klassenconsultatie is

een krachtig instrument omdat leraren elkaar

feedback geven en veel van elkaar opsteken.

Ad Oskam

Via klassenconsultatie kunnen de effecten

van het handelen voor het voetlicht worden

gebracht. Een adviseur kan met de leerkracht

reflecteren op die effecten.’ Hanke en Marije

zijn van mening dat leerkrachten moeten zien

dat alles wat in de klas gebeurt van belang

is: ‘Wij willen dat zij zich bewuster worden

van wat er met individuele leerlingen en met

de groep als geheel gebeurt, wat hun eigen

reacties daarop zijn en welke effecten dat

geeft. Als leerkrachten zich daarvan bewust

worden zullen zij eenvoudiger schakelen tus-

sen verschillende interventies. Dat geeft rust

en schept ontwikkelingskansen.’

Andere vormen van feedback, zoals

intervisie, peer learning en het geven van

feedback aan leerlingen zijn verwerkt

in andere producten van de CED-Groep.

Bekende voorbeelden zijn Teach Like

a Champion, Breinsleutels, Return en

vormen van coaching.

DE ROL VAN COACHING EN FEEDBACK

‘Waarom doe ik wat ik doe?’

8 9

Meer weten?

Hélène Dongelmans

[email protected]



Tekst Marijke Nijboer

Taal speelt een hoofdrol op de Auris Ammanschool in Dordrecht, een so-school voor kinderen met spraak-, taal-,

en gehoorproblemen en/of een stoornis in het autismespectrum. Met behulp van coaching lukt het steeds beter

om Nieuwsbegrip zo in te zetten, dat kinderen op hun uitstroomniveau terechtkomen.

Op een school als deze is het extra belangrijk

dat de taallessen effectief en aansprekend

zijn en dat de kinderen plezier krijgen in

lezen. Dat laatste lukt al goed, zegt CED-

adviseur Hélène Dongelmans: ‘De school

heeft een pakkende leesomgeving, wat goed

is voor zowel het technisch als het begrijpend

lezen.’ Samen met haar werkt het team aan

een passende aanpak voor begrijpend lezen.

Aanvankelijk werd daarbij de methode Taal-

trapeze ingezet, nu Nieuwsbegrip.

De school heeft twee groepen 6-7. Eén heeft

als uitstroomniveau het vmbo. De andere

groep, van Rob Leeneman, koerst af op het

praktijkonderwijs. Hélène kwam voor de

herfstvakantie bij hem in de klas kijken.

Rob: ‘Ik wilde voorlopig klassikaal werken

Leerlingen werken in duo’s en wennen zo langzaam aan het zelfstandig functioneren. foto Jan van der Meijde

Nieuwsbegrip afstemmen op je onderwijsdoelen

aan Nieuwsbegrip omdat veel leerlingen

nog moeite hadden met zelfstandig werken.

Hélène benadrukte dat het dan niet zou

lukken om iedereen op z’n uitstroomniveau

te laten komen.’ Zij coacht

Rob nu bij het differen tiëren

en denkt met het team mee

over hoe alle leerlingen

zelfstandiger kunnen leren

werken.

Na de herfstvakantie

deelde Rob niveaugroepen

in. ‘Nieuwsbegrip is voor

sommige kinderen pittig.

Degenen die zich aardig redden, werken in

tweetallen. Met de kinderen die nog zwak zijn

in technisch lezen, werk ik na een klassikale

start aan de instructietafel.’ Ook deze leerlin-

gen opereren af en toe even in een duo, zodat

ze langzaam zelfstandiger worden.

Nieuwsbegrip heeft geen eigen editie voor het

so en sbo. Hélène: ‘Maar je kunt de leerlingen

heel goed, op basis van toetsresultaten, op

hun eigen niveau laten werken. De uitdaging

is dat leerkrachten zelf in plaats van volgend,

doelen stellend gaan werken. Dat is vaak een

eyeopener voor scholen. Je stemt je doel af op

het uitstroomniveau van je leerlingen, zodat de

aansluiting met het vervolgonderwijs goed is.’

KlassenmanagementDe Ammanschool werkt met het directe

instructiemodel. Hélène sluit daar met haar

coaching op aan. ‘Ik geef niet alleen concrete

tips, maar kijk ook met het management naar

wat hun rol moet zijn bij de verdere professio-

nalisering, en met de leerkracht naar zijn klas-

senmanagement.’ Ook Nieuwsbegrip wordt

door middel van het directe instructiemodel

neergezet.

De coaching leidde al tot verschillende aanpas-

singen. Om de zelfstandigheid te bevorderen,

leren kinderen nu al in de middenbouw om zelf

in te loggen in Nieuwsbegrip. Intern begeleider

Tineke Alblas: ‘We maken ze nu ook eerder

vertrouwd met andere vaardigheden en werk-

vormen. Dan kunnen ze daarmee later in de

hogere groepen beter uit de voeten.’ De Am-

manschool gebruikt Nieuwsbegrip XL. Tineke:

‘Daardoor gebruiken we meer coöperatieve

werkvormen, werken kinderen op verschil-

lende manieren samen aan een opdracht en

UITDAGING OP DE AURIS AMMANSCHOOL:

kunnen ze ook zelfstandig achter de computer

of thuis opdrachten afmaken.’

Hélène houdt door middel van klassenobser-

vaties de vinger aan de pols en komt daarna

met suggesties. Tineke draait

mee en neemt de coaching

straks over. Tineke: ‘Tijdens

zo’n nagesprek moet je iemand

anders voor de klas hebben.

Volgend jaar gaan we daar in de

roosters rekening mee houden,

zodat alle betrokkenen ook bij

de nagesprekken kunnen zijn.’

Directe feedbackRob is blij met de directe feedback. ‘Die-

zelfde dag kun je alles nog goed terughalen.’

Hij vindt het ook belangrijk dat Hélène de

doelgroep van de school kent. ‘Een deel van

de leerlingen heeft naast een spraak- of

taalstoornis ook een stoornis in het au-

tistisch spectrum. Zij weet dat je met hen

soms op een andere manier moet omgaan.’

Goede coaching is op maat, vindt ook Tineke.

‘Hélène weet welke methodes wij gebruiken,

kent onze logopediste, weet hoe belangrijk

woordenschat voor ons is.’

Tineke: ‘Een goede coach luistert naar je,

bespreekt met je waar je tegenaan loopt en

houdt je een spiegel voor. En dat allemaal

gericht op het halen van het uitstroomniveau

van de leerlingen.’

Zij ziet resultaten. ‘Het begrijpend lezen gaat

vooruit, het technisch lezen zelfs met spron-

gen. We komen steeds een stapje verder. Je

moet minimaal twee jaar investeren om je

een nieuwe werkwijze echt eigen te kunnen

maken.’

De lerende houding werkt als een olievlek.

Tineke: ‘We bespreken nu ook in de bouwver-

gaderingen hoe we differentiëren. Collega’s

gaan naar de NOT en doen verslag in de

teamvergadering. Leerkrachten wisselen on-

derling uit hoe ze dingen aanpakken. We zien

steeds meer collegiale consultatie.’

www.nieuwsbegrip.nl

Het begrijpend lezen gaat vooruit, het technisch lezen zelfs met sprongen


10 11

Tekst Karin van Breugel

Te weinig rust in de school en onvoldoende grip op het gedrag van

de kinderen. Ruim twee jaar geleden was dit het beeld op Wijkschool

De Gorzen in Schiedam. Inmiddels is Taakspel ingevoerd en is de rust

terug. Yvon Vonk en Jasmijn Dormael, leerkrachten in de kleutergroep,

vertellen over hun ervaringen en over het invoeringstraject. De digitale

coaching die daarbij werd ingezet bevalt hen erg goed.

Taakspel kleuters: eindelijk rust in de klas


Meer weten?

Ria van der Sar

[email protected]

De kinderen worden met complimentjes gestimuleerd om gewenst gedrag te vertonen. foto’s Jan van der MeijdeLeerkracht Yvon Vonk: ‘ Ik benoem het gedrag dat ik wil zien. ’

DIGITALE COACH HELPT BIJ INVOERING

Ruim twee jaar geleden was het voor alle

leerkrachten duidelijk dat het roer om moest

op Wijkschool De Gorzen. ‘In de groepen, op

het speelplein en in de gangen was het dik-

wijls onrustig. Ik had destijds samen met Jas-

mijn een groep van dertig kleuters. Aan het

eind van de middag waren we soms letterlijk

schor. Er moest iets gebeuren om ons hoofd

boven water te houden,’ vertelt Yvon Vonk.

Het team onderzocht verschillende mo-

gelijkheden en koos uiteindelijk voor een

schoolbrede invoering van Taakspel. Jasmijn

Dormael: ‘Taakspel is heel praktisch, gericht

op gedragsverandering én verweven door de

normale lessen. Juist bij de normale lessen

wilden we het gedrag veranderen.’

De kinderen spelen Taakspel drie keer per

week in kleine groepjes. De leerkracht stelt

na elke vakantie nieuwe groepjes samen op

basis van twee weken gericht observeren.

Wanneer de kinderen Taakspel gaan doen,

krijgt elk groepje zeven fiches. Iedereen

moet zich aan de regels van het spel houden.

Yvon en Jasmijn hebben die samen met de

kinderen bedacht. Tijdens de kring zijn er drie

(positief gestelde) regels: ‘ik zit goed op mijn

stoel’, ‘ik ben stil als iemand anders praat’ en

‘ik steek mijn vinger op als ik iets wil zeggen’.

Als de kinderen tijdens de werkles Taakspel

doen, gelden andere regels.

Passende beloningYvon legt uit hoe het werkt met die fiches:

‘Als een kind zich niet aan de regels houdt,

haal ik een fiche weg. Ik hoef helemaal niet

te zeggen waarom ik dat doe, de kinderen

wéten wat ze niet goed doen. De crux is dat

ik het gedrag dat ik wél wil zien expliciet

benoem. Dus als ik bij het blauwe groepje een

fiche weghaal omdat een kind op zijn stoel

zit te draaien, zeg ik bijvoorbeeld: ‘‘Ik zie dat

het gele groepje heel netjes op zijn stoel zit.

Fijn!’’ Alle kinderen krijgen graag dat soort

complimentjes en gaan vanzelf óók het ge-

wenste gedrag vertonen. Dat werkt echt.’

De kinderen mogen ook zelf bepalen welke

beloning ze krijgen als ze Taakspel goed heb-

ben gespeeld. ‘We kennen in de kleutergroep

een dagen een weekbeloning. De dagbelo-

ning is bijvoorbeeld iets simpels als een high

five, de weekbeloning zou kunnen bestaan uit

een filmpje kijken op vrijdagmiddag.’

Online coaching Het invoeringstraject van Taakspel bestaat uit

een combinatie van trainingen en coaching.

De eerste coachingssessies van Yvon en Jas-

mijn vonden gewoon in de groep plaats. Aan

coaching op de werkvloer kleven echter ook

nadelen. Zo moet tijdens de nabespreking ie-

mand de klas overnemen en leerkrachten zijn

zich niet altijd bewust van bepaald gedrag.

Dan is het wel eens moeilijk om de feedback

van de coach goed te plaatsen.

Om deze bezwaren te ondervangen, introdu-

ceerde de CED-Groep de digitale coach. ‘Een

vondst!’, zeggen Yvon en Jasmijn. Jasmijn

legt uit hoe het werkt: ‘Tijdens Taakspel

staat achterin de klas videocamera. Ik mail

de filmopname naar Ria van der Sar van de

CED-Groep, zodat zij hem kan bekijken. Zelf

kijk ik de opname ook terug. Op een speciaal

observatieformulier turf ik bijvoorbeeld hoe

vaak ik een kind corrigeer of een compli-

mentje geef. Voor het coachinggesprek met

Ria gebruiken we Skype. De bespreking van

de video-opnamen is zó leerzaam! Je wordt

heel erg geconfronteerd met je eigen gedrag.

Als je eenmaal ziet wat je niet goed doet, dan

dóé je het gewoon niet meer!’

Yvon en Jasmijn zijn inmiddels gecertificeerd

Taakspel-leerkracht. Nog steeds spelen zij

Taakspel slechts drie keer per week, zodat er

geen ‘verzadiging’ optreedt. Maar de regels

gelden inmiddels bij alle kringen en werk-

lessen. ‘Er zijn op groepsniveau nauwelijks

gedragsproblemen meer. Daardoor heb ik

zelf ook meer rust om af en toe even aan te

schuiven bij een groepje of een individueel

kind. Ook op de gangen, tijdens de overblijf en

op het schoolplein is er nu rust. Ja, Taakspel

werkt echt!’, besluit Jasmijn.

www.taakspel.nl


12 13

Meer weten?

Brigit te van Hilst

[email protected]

Wat gaat goed, waar valt nog winst te behalen?


Het Niftarlake College in Maarssen is een

brede scholengemeenschap voor mavo,

havo en atheneum. De school startte in 1975

als havo, kreeg er drie jaar later een athe-

neumafdeling bij en in 1991 ook een mavo-

afdeling. De school telt op dit moment bijna

1500 leerlingen die uit Maarssen en wijde

omgeving komen en groeit nog steeds. De

groei van de school, maar ook de toegeno-

men aandacht voor opbrengstgericht werken,

heeft de behoefte aan verbetering van het

onderwijsproces doen toenemen.

Ineke Feenstra is naast docent biologie ook

schoolopleider. Zij houdt zich samen met een

aantal collega’s bezig met de begeleiding van

nieuwe en zittende docenten. Ineke vertelt

waarom de school aan het verbeterproces

begon: ‘De afgelopen jaren maakten interne

en externe signalen duidelijk dat de inspan-

ningen van docenten niet opleverden wat we

ervan verwachtten. Kort gezegd kwam het

erop neer dat docenten zich het vuur uit de

sloffen renden, maar leerlingen onvoldoende

werden geactiveerd.’ Om die ontwikkeling

een halt toe te roepen werd de CED-Groep

gevraagd een begeleidingstraject te verzor-

gen. Vanuit de gedachte dat verbetering in de

klas begint bij optimaal toegeruste leraren is

aandacht gegeven aan de kwaliteit van feed-

back en coaching.

VerbeterdoelRichard Spithoven, adviseur van de CED-

Groep, legt uit hoe de kwaliteit hiervan is ver-

beterd. ‘Om te voorkomen dat het proces van

kwaliteitsverbetering mét de adviseurs van

de CED-Groep de school weer zou verlaten,

hebben we afdelingsleiders en schooloplei-

ders getraind in het voeren van feedback- en

coachinggesprekken. In beide gevallen wordt

er oplossingsgericht gewerkt, maar de invals-

hoeken verschillen. Afdelingsleiders geven

feedback door te benoemen wat goed gaat en

vast te stellen waar nog winst te behalen valt.

Zij geven aan wat het verbeterdoel moet zijn.

Docenten bepalen zelf hoe zij dat doel berei-

ken. De gesprekken die schoolopleiders voe-

ren zijn meer coachend van aard. In dat geval

stellen leraren zelf vast wat zij nog willen

verbeteren. De gesprekken met de schoolop-

leider zijn bedoeld ter ondersteuning.’

Harde en zachte kantGuido Bastiaans is afdelingsleider mavo en

sinds het begin van dit schooljaar werkzaam

bij Niftarlake. Hij werd door Richard getraind

en maakte daarbij kennis met de kijkwijzer,

een instrument waarmee lessen op een vaste

wijze bekeken en beoordeeld kunnen worden.

De kijkwijzer is samen met de school opge-

steld, zodat het draagvlak maximaal is. Guido

realiseert zich dat zijn verhouding tot leraren

een andere is dan die van de schoolopleiders:

‘Ik stuur vanuit de ‘‘harde’’ kant op kwaliteit.’

Toch denkt hij niet dat zijn klassenbezoeken

en gesprekken docenten afschrikken: ‘Ik

merk weinig van weerstand, maar maak dan

ook altijd helder wat het doel van het gesprek

is. Ik kom niet om een snel oordeel te vellen,

Guido Bastiaans en Gosien van der Poel: ‘Posit ief en oplossingsgericht , dat werkt het beste. ’ foto Jan van der Meijde

Tekst Ronald Buitelaar

De school verbeteren met een eenmalige kwaliteitsinjectie biedt op

korte termijn soelaas, maar is op lange termijn van minder waarde.

Het Niftarlake College in Maarssen koos voor een meer duurzame

aanpak: het trainen van afdelingsleiders en schoolopleiders, zodat

zij kwaliteitsverbetering tot een voortdurend proces kunnen maken.

De CED-Groep verzorgde de trainingen.

maar wil samen met de leraar kijken waar

ontwikkeling mogelijk is.’ Hij werkt dan ook

graag samen met de schoolopleiders: ‘Zij

voeren de gesprekken vanuit de zachte kant,

maar feitelijk zijn we beide met hetzelfde

bezig: kwaliteitsverbetering.’

Gescheiden wereldenGosien van der Poel knikt instemmend. Zij

is lerares Nederlands en schoolopleider. Zij

weet dat de gesprekken die afdelingsleiders

voorheen met collega’s voerden, volledig los

stonden van de gesprekken met schooloplei-

ders: ‘Dat waren strikt gescheiden werelden.

Met de invoering van het oplossingsgericht

coachen en feedback geven is daar verande-

ring in gekomen.’ Gosien: ‘We beseffen al-

NIFTARLAKE COLLEGE KIEST VOOR OPLOSSINGSGERICHT COACHEN EN FEEDBACK

lemaal dat het van groot belang is om op zo’n

grote school als de onze met gelijke mond te

spreken en met gelijke blik te kijken. Dit jaar

alleen al mochten we twintig nieuwe docen-

ten verwelkomen. Dan moet je vanaf het be-

gin met dezelfde intentie op kwaliteit sturen.

Positief en oplossingsgericht. Dat werkt tien

keer beter dan een negatieve insteek.’

14 15

Meer weten?

Lonneke van Dijk

l [email protected]

NCKO-KWALITEITSMONITOR MEET KWALITEIT KINDEROPVANGORGANISATIE


Het spelmateriaal kan het beste op oog- en

reikhoogte worden gelegd, zodat kinderen

er zelfstandig mee aan de slag kunnen. De

groepsruimtes moeten zo worden ingedeeld

dat kinderen worden uitgedaagd om zelf op

onderzoek uit te gaan. In de werkwijze kan je

bovendien meer rekening houden met cul-

turele achtergronden. Die aandachtspunten

vloeien bij Vlietkinderen voort uit de inzet van

de NCKO-Kwaliteitsmonitor. Op basis hiervan

werken alle teams aan verbeteringen, op een

manier die bij hun locatie past.

In het pedagogisch werkplan is er nu aan-

dacht voor culturele diversiteit. Ook zijn er

materialen aangeschaft waarin kinderen uit

verschillende culturen zich kunnen her-

kennen. ‘We lezen voor uit boekjes waarin

mensen uit verschillende culturen een rol

spelen,’ noemt Yvette Korporaal (regiomana-

ger Vlietkinderen) als voorbeeld.

De organisatie scoorde goed op onder andere

pedagogisch beleid, buitenruimte, creatieve

vorming en brengen haalmomenten.

Betrouwbare nulmeting Yvette en haar collega Fréya Verhagen-Bruin

(coördinator Vlietkinderen Tussenschoolse

Opvang Lusthof en pedagogisch medewerker

van Vlietkinderen Naschoolse Opvang Het

Spektakel) noemen de NCKO-Kwaliteitsmo-

nitor een mooi meetinstrument. ‘Het maakt

duidelijk waar je als organisatie staat,’ vindt

Fréya. Zij nam de monitor dit jaar af. ‘We

werkten al aan de kwaliteit van pedagogisch

Het spelmateriaal is op ooghoogte gelegd, zodat kinderen er zelfstandig mee aan de slag kunnen.foto Jan van der Meijde

Tekst Ineke Westbroek

Hoe staan we ervoor als kinderopvangorganisatie, wat doen we goed, wat kan beter? De kwaliteitsmonitor van

het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO) maakt duidelijk wat de sterke en zwakkere kanten

van de opvang zijn en op welke concrete punten de kwaliteit verder kan worden verbeterd. Kinderopvangorga-

nisatie Vlietkinderen (regio Leidschendam-Voorburg en Den Haag) werkt naar aanleiding van de uitkomsten van

deze kwaliteitsmonitor aan een verbeterplan.

medewerkers met video-interactie. We had-

den behoefte aan een betrouwbare nulmeting

over de manier waarop wordt omgegaan met

de kinderen. Daarnaast wilden we andere

zaken in kaart brengen, zoals de inzet van de

materialen.’ Volgend jaar gaat Vlietkinderen

de meting nog een keer uitvoeren. ‘Wat doen

we goed, wat missen we nog?’ schetst Fréya.

‘Daarvan willen wij een duidelijk overzicht.’

Pedagogisch moment Om de kwaliteitsmonitor te kunnen invoe-

ren, volgde Fréya de NCKO-training, die de

CED-Groep aanbiedt aan vestigingsmanagers

en staf- en beleidsmedewerkers. De training

leerde haar om op een andere manier naar de

organisatie te kijken. ‘Je leert objectief meten

aan de hand van punten. Bij een ruimte kijk

je bijvoorbeeld hoe je hoeken effectiever kunt

benutten en hoe je materialen op een handi-

ger manier kunt opstellen. Je gaat objectief

kijken wat er daadwerkelijk gebeurt in een

groep, zonder dat in te kleuren en je eigen

mening toe te voegen.’

De training leerde haar om ook als pedago-

gisch medewerker bewuster met kinderen

om te gaan. ‘Voorheen was ik sneller geneigd

zelf dingen op te ruimen na een activiteit, nu

laat ik de kinderen meehelpen. Elk moment is

een pedagogisch moment. Bij het naar buiten

gaan duurt het langer als kinderen zonder

hulp hun jassen aantrekken. Dat moet dan

maar. Dan eten we wel een kwartier later.’

‘Wat doen we goed, wat missen we nog?’

Werken met de NCKO-kwaliteitsmonitorDe Kwaliteitsmonitor brengt de kwaliteit

binnen een kinderopvangorganisatie op

relatief eenvoudige wijze in kaart, met

behulp van de handleidingen Kwaliteit

Van de Leefomgeving, Structurele Kwa-

liteit en Interactievaardigheden. Aan de

hand van observatielijsten van het NCKO-

Kwaliteitsmodel worden onder andere

pedagogisch beleid, ruimte, inrichting,

materialen, programma, pedagogische

ondersteuning, groepsgrootte en groeps-

stabiliteit doorgelicht.

Om te werken met de kwaliteitsmonitor

maakt de CED-Groep leidinggevenden en

kwaliteitsmedewerkers in de kinderop-

vang vertrouwd met het instrument. De

training leert cursisten om de pedago-

gische kwaliteit op de groepen op een

deskundige en gerichte manier in kaart

te brengen en geeft hen handvatten om

pedagogisch medewerkers te begeleiden

in het opdoen van kennis en ervaring met

de kwaliteitsmonitor. Daarnaast is er

aandacht voor het maken van een imple-

mentatieplan/verbeterplan.

www.cedgroep.nl/ncko


Onderwijs is mensenwerk. En onderwijzen bestaat

uit een veelvoud van interacties, een voortdu-

rende stroom van communicatie. Van klassikale

instructie tot een individuele aanwijzing. Van een

compliment voor een leerling tot het formuleren

van regels voor de hele groep. Wat zeg je wan-

neer? En tegen wie? En op welke wijze? Hoe kijk

je erbij? Wie een volledige les opneemt en vervol-

gens nauwgezet analyseert, zal talloze vormen

en varianten van communicatie tussen leerkracht

en leerlingen waarnemen. Vooral ook omdat alles

wat je doet communicatie is. Ook zwijgen.

Het belangrijkste instrument dat een leraar tot de

beschikking heeft, is dan ook het eigen gedrag.

Natuurlijk zijn de gebruikte methoden en de

inrichting van de klas ook van belang. En is de

ene groep leerlingen niet hetzelfde als de andere

groep. Maar uiteindelijk is het gedrag van de leer-

kracht het meest bepalend voor hoe een groep

leerlingen zich gedraagt. Hoe taakgericht en

geconcentreerd er bijvoorbeeld wordt gewerkt. Of

hoe rommelig en chaotisch. De leerkracht is met

het eigen gedrag als het ware de dirigent. Kan

hij of zij de ‘orkestleden’ tot optimale prestaties

brengen? En het uiteindelijke resultaat als een

prachtig geheel laten klinken?

Gedrag en communicatie zijn ingewikkelde

verschijnselen, vooral omdat je intentie niet altijd

goed overkomt. Het gaat niet alleen om wat je be-

doelt, maar vooral om wat er door de ander wordt

begrepen. Wat de reactie is op jouw eigen gedrag.

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…

Zelfkennis is dan ook de mooiste en belangrijkste

kennis voor een leerkracht. En daar heb je ande-

ren voor nodig!

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder

van de CED-Groep.

@magitoT

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…

De 600ste

SPOT

MAGiTO

Tekst Marijke Nijboer

De Huibersschool in Amsterdam Slotervaart

is de 600ste Vreedzame School. De school

combineerde dat heuglijke feit met de opening

van een nieuwe aanbouw en maakte er op 8

januari een echt feest van. Leerlingen leidden

hun ouders rond door de vernieuwde school

en ook collegascholen en connecties uit de

buurt kwamen langs. De school onthulde

meteen ook haar nieuwe logo.

Over de keuze voor Vreedzame School zegt

adjunct-directeur Angelique Post: ‘Wij merk-

ten dat de opvoeding en het leren omgaan

met elkaar steeds meer bij de school komt te

liggen. Iedereen deed erg z’n best, maar er

was geen echte rode draad. Wij waren daarom

op zoek naar een geschikte methode. Zelf

had ik al ervaringen met Vreedzame School

opgedaan op een andere school. Het leek een

logische keuze, omdat deze werkwijze steeds

meer de toekomst gaat worden. Neem de

Amsterdamse stadsdelen: die gaan Vreed-

zame Wijken ook steeds meer op de kaart

zetten. Wij staan helemaal achter de filosofie

van Vreedzame School. Het team was ook snel

overtuigd.’

In november volgden de leerkrachten een

studiedag, verzorgd door Mirjam van der Ven

de CED-Groep. Zij gaat ook de verdere bege-

leiding op zich nemen. Angelique: ‘Iedereen is

razend enthousiast en wil graag beginnen. We

zijn heel blij dat we een eenduidige methode

hebben gevonden om te gaan werken aan een

goed pedagogisch klimaat. Ook de ouders

staan achter deze keuze. We hebben hen wat

filmpjes laten zien over Vreedzame School en

zij zijn heel blij dat we op deze manier gaan

werken. Natuurlijk gaan wij bij de verdere

voorlichting over dit programma ook onze

website en Facebookpagina betrekken.’

De Huibersschool heeft een stuurgroep

ingesteld, die het programma verder gaat

uitwerken. Angelique: ‘Ik volg momenteel een

schoolleidersopleiding. Als praktijkopdracht

heb ik gekozen voor ‘‘educatief partnerschap’’.

Ik bekijk hoe je ouders zoveel mogelijk kan

betrekken bij de school om de ontwikkeling

van leerlingen te verbeteren. In dat kader heb

ik een stappenplan gemaakt voor het betrek-

ken van ouders bij de Vreedzame school.’

www.vreedzameschool.nl@vreedzameschool

Wie ben je en wat doe je?Mick Wildschut, onderwijsadviseur/orthopedagoog bij de CED-Groep,

locatie Maartensdijk.

Ik adviseer leerkrachten en ouders over kinderen met leer- en ge-

dragsproblemen naar aanleiding van onderzoeken, observaties en

gesprekken. Daarnaast coach ik leerkrachten en doe ik consultaties en

groepsonderzoeken naar intelligentie. Dit laatste met als doel onder-

presterende leerlingen, begaafde leerlingen en degenen met leerpro-

blemen vroegtijdig op te sporen.

Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?Vandaag ging ik rechtstreeks vanuit mijn woonplaats Zeist naar de

Oranje Nassauschool in Nijkerk. Daar werk ik de hele dag. Deze school

heeft naast een flexibel contract voor leerlingzorg ook een aantal vaste

dagen gecontracteerd. Op die dagen doe ik leerlingonderzoeken, obser-

vaties, intakes en eindgesprekken, consultaties en ib-overleg. Links van

mij zie je directeur Ben Hiemstra, en rechts Nanda Schouten, intern

begeleider bovenbouw.

Wat ga je daar doen?Deze dag staat in het teken van afname van een aantal intelligentie-

onderzoeken en didactische onderzoeken bij leerlingen. Daarnaast

denk ik mee met ib’er Nanda over een Passend onderwijsaanbod voor

bepaalde leerlingen en optimalisering van de aanpak van die leerlingen

in de klas. Het is interessant om te zien hoe de school zich positioneert

in de ontwikkelingen rond Passend onderwijs. In dit proces denk ik mee

en adviseer ik.

Wat is je motto?In het boek Candide ou l’optimisme van Voltaire staat een zin die me

altijd is bijgebleven: ‘Il faut cultiver son jardin’. Vrij vertaald: je kunt

een kleine bijdrage leveren aan een betere wereld door dicht bij huis te

beginnen.

Vreedzame School


‘In tien weken van citoniveau IV naar II’ Tekst Renate Mamber

De CED-Groep heeft sinds de zomer een nieuwe spellingmethode voor het primair en speciaal

(basis)onderwijs: Spelling langs de lijn. Bij de scholen die de afgelopen jaren met deze werk-

wijze experimenteerden schoten de resultaten omhoog. Leerkracht Joost de Bruijn van OBS

Ekenrooi in Waalre: ‘We zijn in tien weken van cito-niveau IV naar II gegaan.’

RESULTATEN VERBETEREN MET NIEUWE SPELLINGMETHODE

Meer weten?

Audrey Machielsen

[email protected]

Spelling langs de lijn kwam voort uit de

dagelijkse praktijk van de schoolbegeleiding.

Audrey Machielsen, adviseur bij de CED-

Groep: ‘We zagen dat er behoefte was aan een

spellingmethode die nog beter aansloot op de

referentieniveaus en de tussendoelen van de

leerlijn. We hebben gekeken naar wat er echt

toe doet in zo’n spellingles, gezien vanuit de

wetenschap, en we hebben alle poespas eruit

gelaten.’

SimpelAudrey en haar collega Mary Gerritse kwamen

tot een methode met een simpel lesmodel. De

opbouw van de les is steeds hetzelfde. Audrey:

‘Na een korte instructie met veel aandacht

voor het klankbeeld, volgt een visueel dictee.

De kinderen leren om zichzelf daarbij kritisch

te controleren. Daarna doen ze een auditief

dicteetje met de buurman, een dictweetje

genoemd, en dan volgt een doelgerichte

opdracht.’

Opbrengstgericht werken is als uitgangs-

punt genomen. De methode is uitgewerkt in

de arrangementen basis, verdiept en (zeer)

intensief.

Volgens Audrey is de leerkracht cruciaal voor

een goede uitvoering. ‘Het is belangrijk goed

te plannen en alle didactische principes toe

te passen. Alle toetsuitslagen zijn een effect

van wat je als leerkracht doet. Daar moet je je

onderwijs op durven aanpassen.’

OBS Ekenrooi in Waalre ging vorig schooljaar

al met de werkwijze aan de slag. ‘We zochten

naar een methode die met kleine aanpassin-

gen de resultaten omhoog kon krijgen,’ vertelt

leerkracht Joost de Bruijn. ‘We hadden bij een

andere school uit ons samenwerkingsverband

gezien dat dat met deze werkwijze lukte.’

OnvoorstelbaarJoost paste de werkwijze in maart 2014 toe in

groep 7. ‘Ik ben in vijf à zes minuten klaar met

het geven van de instructie,’ vertelt hij. ‘Dan

heb ik onder andere de voorkennis geacti-

veerd en de spellingregel uitgelegd. Daarna

gaan de kinderen zelf aan het werk en heb ik

tijd om de klas rond te lopen en waar nodig te

helpen.’

Tot zijn verrassing maakte zijn groep in tien

weken een grote sprong. ‘Het lijkt onvoorstel-

baar, maar de groep is twee niveaus gestegen,

van een groepsgemiddelde Cito IV naar II. Die

succeservaring wordt me niet meer afgeno-

men en ook de kinderen zijn heel blij en trots.’

SBO Sonnevanck in Rotterdam deed mee in

de pilotfase van de methode en zag de spel-

lingresultaten ook stijgen. ‘Ons doel is dat 75

procent van de kinderen het niveau haalt van

eind groep 6/midden groep 7,’ vertelt intern

begeleider Marianne Geraets. ‘Maar er zijn

zelfs kinderen die het niveau van groep 8

halen, terwijl dat voorheen niet gebeurde.’

Structuur De werkwijze is volgens Marianne eenvoudig

en verloopt volgens een vast stramien. ‘Onze

kinderen zijn gebaat bij structuur en dui-

delijkheid. Dat brengt rust en veiligheid. De

kinderen zijn nu echt 35 minuten geconcen-

treerd aan het werk. Je ziet dan ook minder

gedragsproblemen, omdat de kinderen

gefocust zijn en minder worden afgeleid door

andere factoren.’

De lessen zijn gemakkelijk af te stemmen op

de onderwijsbehoeften, vindt ze. ‘Onze leer-

lingen stromen uit naar vmbo met en zonder

leerwegondersteuning en praktijkonderwijs.

Je kunt met deze methode eenvoudig op twee

of drie niveaus werken. Kinderen die daar

behoefte aan hebben krijgen meer onderwijs-

tijd, terwijl andere leerlingen meer uitdaging

kunnen krijgen.’

De school kreeg bij de ontwikkeling en

invoering van de methode begeleiding van de

CED-Groep. Dat heeft volgens Marianne een

meerwaarde. ‘Er zit een duidelijke handlei-

ding bij de methode, maar zeker als je net

Spelling langs de lijn is ontwikkeld door de makers van Spelling in de lift. De methode is

verkrijgbaar via www.cedgroep.nl/webwinkel. In 2015 verschijnen bij Spelling langs de

lijn een webbased instructie en een digitale oefensetting van alle oefenbladen.

Ontspannen oefenen met de buurman ti jdens een ‘dictweetje’ foto Jan van der Meijde

begint met opbrengstgericht werken is het

fijn als je daarin ondersteuning krijgt. Het

vereist toch een andere manier van denken

en werken.’

Wat haar naast de stijgende resultaten ook

opvalt aan de methode is de reactie van de

kinderen. ‘Voorheen hoorde je nog wel eens

‘spellen is saai’, maar nu is spellen weer leuk

geworden.’

www.cedgroep.nl/spellinglangsdelijn


SIL OP SCHOOLWeg met de routine: leerkrachten putten uit eigen creativiteitTekst Marijke Nijboer

Tien jaar lang werkten de kleutergroepen van de Margrietschool in Zwijn drecht met de methode Ik & Ko.

Tot tevredenheid, maar de leerkrachten waren toe aan iets nieuws. Zij ervaren Sil op school als een veel

vrijere methode. De extra speelruimte vraagt echter wel om meer eigen inbreng.Het digibord is een belangrijk hulpmiddel bij Sil op school. Op de foto Inge Markus met een deel van groep 1. foto’s Jan van der Meijde

‘We wilden eens wat anders, na al die jaren

werken met Ik & Ko,’ vertelt leerkracht Inge

Markus (groep 1). ‘Vanuit het vrij strakke

keurslijf van Ko zijn we overgestapt op Sil op

school.’

Haar collega Laura Berkhout (groep 2): ‘Sil

is digitaal, dat is erg prettig. En deze me-

thode voelt vrijer. Wij zijn goed opgeleid, we

weten wat we kunnen. Het is heerlijk om het

programma meer naar eigen inzicht te kun-

nen aanvullen. Je moet daar even je weg in

vinden, maar het levert wel wat op.’

Voor de zomervakantie probeerden beide

leerkrachten een thema uit en dat beviel

goed. ‘Het programma is veelzijdig en de

doelen worden goed aangegeven,’ vindt Inge.

‘Wij doen zo’n zeven activiteiten per week.

Daarbij zitten vaak een werkvorm met kleine

groepen, een creatieve opdracht, muziekles

en een bezoek, bijvoorbeeld aan een kinder-

boerderij.’ Soms buigen ze een activiteit om.

‘We moesten bijvoorbeeld op bezoek bij een

bakker. Daar moet je op zo’n moment wel tijd

voor hebben.’

Zintuigen aansprekenVolgens Laura zitten er verrassende elemen-

ten in het programma. ‘Sil spreekt allerlei

zintuigen aan. De kinderen moesten bij-

voorbeeld voelen welke kerstvoorwerpen er

onder een doek in een mandje lagen en die

beschrijven aan de anderen. We hebben een

instructiefilmpje bekeken en vervolgens

kerstkransjes gebakken. En er was een link

naar het liedje ‘Ik ben een kerstbal’, waarin

Bert en Ernie zingen over hoe zij zichzelf

weerspiegeld zien in een kerstbal. Daarna

zingen ze over allemaal andere voorwerpen

waarin kinderen zich weerspiegeld kunnen

zien. Dat lied is een groot succes in de klas.’

De thema’s van Sil op school spelen in op

de actualiteit. Zo haakte ‘Feest’ aan bij de

Kinderboekenweek en was er vorig schooljaar

aandacht voor het WK voetbal en de Olympi-

sche Spelen. Laura: ‘Je weet drie weken te-

voren wat het thema is. Je moet dan snel aan

de slag om de spullen te verzamelen, maar ik

ben blij met de afwisseling.’

Bij elk thema kan de leerkracht de bijbeho-

rende woordkaarten uitprinten en ophangen.

‘Die kaarten zijn perfect,’ vindt Inge. Op haar

prikbord hangen de woorden van ‘kerst’,

met bijbehorende plaatjes: lichtjes, zilver,

goud, engel, kerstkaart… ‘Ik heb ze maandag

aangeboden in de kring. Dinsdag heb ik de

kaartjes opgehangen en woensdag hebben

we alle woorden herhaald. Als we vervolgens

in de lessen zo’n woordje weer tegenkomen,

roept dat herkenning op.’

Elkaar coachenToch zien beide leerkrachten ook een paar

verbeterpunten. Laura vindt dat bij sommige

onderdelen het verschil tussen de gemak-

kelijke en moeilijke versie wat groter mag

zijn. Beide leerkrachten vinden dat de uitjes

en de activiteiten in kleine groepjes wat veel

tijd kosten.

Inge zou nog wat meer ‘echte groep 1-

activiteiten’ willen zien: ‘Nu moet je Sil hier

en daar wat aanvullen. Wij lossen dat op

door elkaar te coachen.’ Lonneke van Dijk,

adviseur van de CED-Groep, reageert: ‘Wij

schrijven dit programma met de doelen voor

groep 1 en 2 in ons hoofd. Maar de ene groep

1 is de andere niet. Als een leerkracht toch

onderdelen mist, is het aan haar om verder te

differentiëren.’

Het programma is niet tot in detail ingevuld

en vraagt dus om enige zelfwerkzaamheid.

Inge: ‘Sil op school lijkt niet op bestaande

programma’s. We moesten wel even uitzoe-

ken hoe het werkt.’ Zij hadden het zichzelf

wat gemakkelijker kunnen maken door de

bijbehorende training te volgen. Lonneke: ‘De

training gaat in op hoe je het programma kunt

inzetten, hoe je het desgewenst kunt aanpas-

sen en welke vaardigheden je nodig hebt.’

Inge en Laura werken echter al jaren met

kleutergroepen en dankzij die ervaring komen

ze er samen wel uit. ‘Je gaat flexibel denken

en daar heb je veel profijt van,’ vindt Inge.

Als voorbeeld noemt ze de BOSOS-lijsten,

waarmee zij en haar collega de ontwikkeling

van kinderen volgen. ‘Daar staat steeds een

bepaalde vaardigheid centraal. Wij proberen

dan een bijpassende activiteit van Sil in te

roosteren. Toen de kinderen een bal moesten

gooien, lieten wij ze bijvoorbeeld gooien met

‘‘pakjes van sint’’. Zo slaan we twee vliegen in

één klap.’

www.silopschool.nl

Meer weten?

Lonneke van Dijk

l [email protected]

SIL OP SCHOOLSil op school is een nieuw, digitaal programma voor kleutergroepen. Alle ontwikkelingsgebieden komen aan de orde: taalstimulering, woordenschatontwikkeling, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Elk schooljaar zijn er acht thema’s, ontleend aan de kleuteractualiteit. Afgezien van de poppen Sil en Lis is het programma helemaal digitaal. Leerkrachten kunnen de handleidingen, be-schrijvingen van de activiteiten en voorleesverhalen downloaden en de bijbehorende prenten tonen op het smartboard.

De pop Sil wordt in de klas ingezet .

AGENDA

STARTDATA CURSUSSENSTUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS

BINNENKORT

wo 25/02 Werken met Nieuwsbegrip in het basisonderwijsdi 03/03 Aandachts- en gedragsproblemen in het vo en mbowo 11/03 Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groep, po/sodo 12/03 Taakspel intervisiebijeenkomst voor interne taakspelbegeleiders, vowo 18/03 Passend omgaan met verschillen in de klas, po/so/vowo 18/03 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong, podo 19/03 Taakspel intervisiebijeenkomst Licentiehouderswo 25/03 Leerlingen met autisme in po/sowo 01/04 Werken met Nieuwsbegrip met nieuwkomers, powo 08/04 Werken met Knuffels, kov en zmlvrij 17/04 Verantwoord plannen en borgen voor directies powo 20/05 Een zml-leerling in de klas, powo 20/05 Werken met Nieuwsbegrip in het so

HET JONGE KINDwo 11/02 Doelgericht werken aan begrijpend

luisteren voor 3-7 jarigen

wo 04/03 Werken met peilingsactiviteiten

do 12/03 NCKO module 1+2

wo 18/03 Aan de slag met Sil op school

wo 8/04 Werken met knuffels

wo 10/06 Drama is leuk en stimulerend

PO EN SOwo 11/02 Onderwijsassistent, gedrags-

competent

wo 11/02 Basiscursus Teach Like a Champion

wo 04/03 Omgaan met (pre)pubers (10–14 jaar)

wo 04/03 Heldere communicatie

do 05/03 Interne coach DGM

wo 11/03 Het Lerende brein

wo 11/03 Coöperatieve leerstrategieën

Wo 25/03 In vertrouwde handen

wo 01/04 Nieuwsbegrip: omgaan met

verschillen in de groep

wo 01/04 Zwakke rekenaars in de bovenbouw

di 07/04 Vernieuwde masterclass Opbrengst-

gericht werken in 4D,

wo 08/04 Coach Structureel Coöperatief

Leren

wo 08/04 Verdiepingscursus Teach Like a

Champion po: planning

wo 08/04 Basiscursus Teach Like a Champion

di 14/04 Aan de slag met woordenschat, po/so

di 21/04 Middenkadertraining po/so,

Rotterdam

di 19/05 Vernieuwde masterclass Opbrengst-

gericht werken in 4D, bao Roermond

wo 20/05 Werken met Nieuwsbegrip in het so

VO EN MBOdi 03/03 Aandachts- en gedragsproblemen in

het vo en mbo

do 05/03 Training Mentorvaardigheden C

wo 11/03 Nieuwsbegrip: omgaan met

verschillen in de groep

wo 08/04 Werken met Nieuwsbegrip in vo en

mbo

Bekijk het complete aanbod op

www.cedgroep.nl/cursussen www.facebook.com/cursusbureau

@cursusced

do 5 maart, MaartensdijkConferentie Didactiek vo/vsoHoe bereikt de leraar de maximale leerwinst bij zijn leerlingen en wat is het aandeel van didactiek daarin? Er zijn workshops over kwaliteitsverbetering didactiek, het geven van feedback, ICT in dienst van het onderwijs, omgaan met gedragsproblemen, Teach Like a Champion en Breinsleutels. De conferentie is bestemd voor docenten en managers in het vo en vso. www.cedgroep.nl/conferentiedidactiek

wo 11 maart, MiddelburgWorkshop Durven we nog te spelen in groep 1 en 2? Hoe kunnen we zo goed mogelijk de ontwikkeling van jonge kinderen stimuleren door middel van spelend leren en mét een opbrengstgerichte bril?www.cedgroep.nl/spelendleren

wo 11 maart, Capelle aan den IJsselConferentie Stimuleren van jonge kinderen, wat werkt echt?Wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering werkt en hoe kunnen opbrengstge-richt spelen, werken en leren hieraan bijdragen? Op deze middag verzorgt keynote speaker Betsy van de Grift een prikkelende presentatie over het breinleren van jonge kinderen. Er zijn diverse deelsessies, bijvoorbeeld over het toezichtskader, de zin en onzin van opbrengstgericht werken, de werking van het brein bij jonge kinderen en lerende organisaties. www.cedgroep.nl/conferentiejongekind

ma 23 maart – wo 25 maart, LunterenConferentie School aan Zet De conferentie is bedoeld voor bestuurders, directeuren, ib’ers en leraren uit het primair en speciaal onderwijs. De CED-Groep verzorgt diverse presentaties, o.a. over De Betere Basisschool, Lead Like a Champion, Return: feedback van leerlingen. www.cedgroep.nl/agenda

za 18 – zo 26 april, New YorkStudiereis Teach Like a ChampionDe ‘Uncommon Schools’ waar Teach is ontstaan, zijn ongelooflijk succesvol qua opbrengst en onderwijsplezier! Vele klanten hebben gevraagd naar de ervaringen van de Nederlandse Teachtrainers tijdens de bezoeken en trainingen in New York en Albany. Ervaren is krachtiger dan vertellen. Daarom nodigt de CED-Groep u graag uit om met ons af te reizen naar New York voor een unieke Teachervaring! Voor gepas-sioneerde directeuren, mt-leden en Teach-coördinatoren in het basisonderwijs.

Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda.


Gemeente Amersfoort positief over VVE-monitor Tekst Karin van Breugel

Hoe doen kinderen het in voor- en vroegschoolse voorzieningen? En hoe loopt de uitvoering van het beleid?

Op die vragen moet de VVE-monitor in Amersfoort antwoord geven. De CED-Groep voert de monitor sinds

een jaar uit.

‘Alle gemeenten in Nederland zijn verplicht

om de ontwikkeling te volgen van risicokinde-

ren die gebruikmaken van voor- en vroeg-

schoolse educatie. Dat is vastgelegd in de

bestuursafspraken die wij met het ministerie

hebben gemaakt,’ vertelt Nynke Koenen,

beleidsadviseur bij de gemeente Amersfoort.

De gemeente vroeg de CED-Groep om de

monitor uit te voeren. Nynke: ‘We zochten

een ervaren partner met veel expertise over

kinderopvang en onderwijs, die voor ons ook

een inhoudelijke sparringpartner kan zijn.’

Zicht op groeiDe monitor bestaat uit twee delen. Om te

beginnen is er een monitor die de taal- en re-

kenontwikkeling van kinderen volgt. Hiervoor

worden de citotoetsgegevens gebruikt. ‘Het

is altijd een heel gedoe om van alle scholen

en kinderopvanglocaties alle toetsgegevens

aangeleverd te krijgen. Dat verzorgt de CED-

Groep. Dat scheelt ons veel tijd.’ Op basis van

de nulmeting in 2012/13 heeft de gemeente-

lijke VVE-werkgroep ambities geformuleerd.

Ofwel: welke groei wil men bij kinderen zien?

De monitor vindt een aantal jaren achtereen

plaats, zodat duidelijk wordt of de ambities

ook daadwerkelijk worden gerealiseerd.

Kwaliteit op de werkvloerDe tweede monitor heeft betrekking op de

uitvoeringspraktijk. Nynke: ‘Met de betrok-

ken voorschoolse instellingen hebben we

afspraken gemaakt over het VVE-beleid.

Speerpunten zijn bijvoorbeeld: verbeteren van

de kwaliteit van pedagogisch medewerkers,

creëren van een doorgaande ontwikkelings-

lijn en verhogen van ouderbetrokkenheid. De

tweede monitor geeft inzicht in de kwaliteit

van de uitvoering. Ofwel, hoe loopt het op de

werkvloer? Dat is belangrijk om de uitvoering

te kunnen verbeteren.’

Echte verbeteringenNynke: ‘De CED-Groep neemt ons veel werk

uit handen en is een pro-actieve en meeden-

kende sparringpartner. Ze bieden niet alleen

een rapport aan, maar gaan ook in gesprek

over wat we met de bevindingen kunnen doen.

Dat leidt tot échte verbeteringen.’

Jaarlijkse VVE-dagDe bevindingen van beide monitoren worden

ook gebruikt voor een conferentie op woens-

dag 11 februari, die de gemeente organiseert

voor VVE-professionals. De CED-Groep ver-

zorgt de inhoudelijke en logistieke organisatie

van alle workshops. ‘Vorig jaar was het thema

opbrengstgericht werken, omdat de monitor

duidelijk had gemaakt dat men hier echt nog

mee worstelt. Ook de onlangs afgenomen

monitor biedt weer allerlei aanknopings-

punten voor interessante workshops die

aansluiten bij hetgeen er in Amersfoort moet

gebeuren.’

www.cedgroep.nl/vvemonitor

Meer weten?

Monique Jeurissen

[email protected]

foto’s Jan van der Meijde Joyce Staring is consulent onderwijsondersteuning zieke leerlingen bij de [email protected]

DE WERKDAG VAN JOYCE STARING

Om 8 uur rijd ik thuis weg om op tijd in Bunschoten te zijn voor de ontvangst van een aantal KPN-medewerkers. Zij gaan het contact mogelijk maken tussen een zieke leerling en zijn school.

Tussendoor check ik even snel mijn mail en bel ik een school voor een afspraak. Daarna ga ik op weg naar de volgende leerling.

Groot overleg met ouders, ib’er, leerkrachten en het samen-werkingsverband over de begeleiding van een zieke leerling. Daarna rijd ik weer naar huis.Hoera! Het contact is gelegd!

Ik geef een uurtje instructie aan een chronisch zieke leerling in IJsselstein.De KPN-installateurs bereiden alles voor om via het sys-

teem ‘Klasgenoot’ contact te kunnen maken met de leerling thuis. Deze krijgt een laptop met webcam. In de klas wordt een roterende camera geplaatst. Zo kan de zieke leerling toch deelnemen aan het schoolleven. Een prachtig initiatief van het KPN Mooiste Contact Fonds.

KlasseApart februari 2015

Documents

Transcript of KlasseApart februari 2015