1

Educ

atie

f Pak

ket I

n Fl

ande

rs F

ield

s M

useu

m -

Iepe

rboo

g N

oord

Bus

NAVERWERKINGSDOSSIER

KINDERRECHTEN IN OORLOG

1

De educatieve dienst van het In Flanders Fields Museum stelde dit educatieve naverwer-kingsdossier op als aanvulling op de WOI - stadswandeling Kind in 1914. Het pakket biedt leerkrachten de mogelijkheid om in de klas gedurende één lesuur terug te blikken op de the-matiek van de wandeling: kinderrechten in oorlogstijd. Daarnaast kan het educatieve dossier echter ook gebruikt worden als aparte les over de naleving van kinderrechten vandaag. De doelgroep van dit educatieve pakket is de eerste graad secundair onderwijs.

INHOuDHet Kinderrechtenverdrag (1924 – 1979 – 1989)

Wat zijn dat nu precies, de Rechten van het Kind?

Kinderrechten in oorlogstijd

Verklarende woordenlijst

Opdracht 1: Vechten voor kinderrechten

Opdracht 2: De kinderrechtenpiramide

Opdracht 3: Een nieuw kinderrecht?

Interessante tips voor lessen rond kinderrechten

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

12

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

Het Kinderrechtenverdrag(1924 – 1979 – 1989)Doorheen de geschiedenis groeit de overtuiging dat mensen geboren worden met rechten. Het hebben van rechten is niet afhankelijk van waar je geboren bent, alleen al omdat je een mens bent heb je bepaalde rechten. Deze rechten kunnen we omschrijven als regels en wetten die ervoor zorgen dat je als mens een goed leven kan leiden.

De Verenigde Naties*, een internationale organisatie, keurde in 1948 de universele Verklaring van de Rechten van de Mens goed. Dit is een tekst waarin geschreven staat dat alle mensen, vrouw of man, zwart of blank, jong of oud dezelfde rechten hebben. De rechten van de mens gel-den ook voor minderjarigen. Maar kinderen zijn extra kwetsbaar. Daarom vonden veel landen dat er voor kinderen extra duidelijke afspraken moes-ten gemaakt worden. Een eerste poging tot het opstellen van de rechten van kinderen werd gedaan door de Britse vrouw Eglantyne Jebb. Laat ons even terug gaan in de tijd…

De Eerste Wereldoorlog zaaide vier jaar lang dood

en vernieling in verschillende Europese lan-den en zeker ook in de levens van vele hon-derdduizenden kinderen. Kinderen leefden in hongersnood, hadden geen huis meer om in te overnachten, vreesden voor hun ei-gen leven en dat van hun geliefden, konden niet naar school gaan, en zoveel meer. De ellende voor vele kinderen eindigde ook niet na de wapenstilstand op 11 november 1918. De Britse vrouw Eglantyne Jebb besefte dat vele kinderen ook na de oorlog in nood leefden. Om hen te helpen richtte ze in 1919 de organisatie Save the Children op. Samen met vele werknemers en vrijwilligers bood ze hulp aan getroffen kinderen verspreid over de vele landen betrokken bij de oorlog. Daarnaast schreef ze ook een tekst over de rechten van het kind. Volgens Eglantyne Jebb hadden kinderen minstens vijf rechten (het vervullen van de basisbehoeften) die gerespecteerd moesten worden in vredes – en oorlogstijd. Deze tekst werd de Verklaring* van Genève genoemd. In 1924 werd de tekst van Jebb goedgekeurd en ondertekend door meer dan 60 landen. Na de Tweede Wereldoorlog besloot men de tekst uit te breiden. Vijf kinderrechten waren namelijk lang niet voldoende om kinderen te beschermen en een goed leven te garanderen. Deze nieuwe tekst, ook wel een verklaring genoemd, werd in 1959 opnieuw goedgekeurd

13

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

door de Verenigde Naties. Nu hadden kinderen niet enkel recht op materiële maar ook immateriële behoeften zoals begrip, liefde en vrijheid. De verklaring was nog niet echt een wet maar eerder een belofte om aandacht te geven aan de belangen van alle kinderen en jongeren onder de achttien, wereldwijd.

In 1979 werd de twintigste verjaardag van de kinderrechtenverklaring gevierd. Naar aanlei-ding van deze gebeurtenis leek het een goed idee om de rechten van kinderen nog beter te garanderen door een echt Verdrag* op te stellen, een bindende afspraak tussen landen in plaats van een belofte. In 1989 was het eindelijk zover. De Verenigde Naties besloten offi-cieel dat kinderen en jongeren onder de achttien jaar speciale aandacht verdienen omdat zij kwetsbaarder zijn dan volwassenen en nog veel moeten leren. Op 20 november 1989 werd daarom het Verdrag voor de Rechten van het Kind* unaniem goedgekeurd. Dit wil zeggen dat geen enkel lid van de Verenigde Naties tegen stemde. Nog nooit werd een VN-verdrag door zoveel landen goedgekeurd en ondertekend. Inmiddels hebben bijna alle landen van de wereld het verdrag ondertekend, enkel de Verenigde Staten en Somalië nog niet. Het Kinderrechtenverdrag geldt voor iedereen die jonger is dan 18 jaar, zowel kleuters van 3 jaar als jongeren van 17 worden dus beschermd.

14

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

Maar wat zijn dat nu precies,de Rechten van het Kind?Als kind word je geboren in een land. In elk land heersen er bepaalde wetten en regels. In deze wetten en regels staat beschreven wat een kind in dat land hoort te hebben, te mogen en te kunnen. Dit worden de rechten van het kind genoemd. Bijvoorbeeld elk kind in België heeft recht op gezonde voeding, recht om te spelen en recht om naar school gaan. De staat zorgt ervoor dat dit nageleefd wordt. Als een kind bijvoorbeeld onvoldoende eten krijgt omdat zijn ouders arm zijn, dan zal de overheid het gezin helpen.

Maar als kind kies je helemaal niet waar je geboren wordt... De rechten die je als kind hebt horen niet bepaald te worden door het land waarin je geboren wordt, maar simpelweg door het feit dat je een kind bent. Daarom schreven de Verenigde Naties het kinderrechtenverdrag. Deze internationale tekst moet ervoor zorgen dat alle kinderen, waar ook ter wereld, een goed leven kunnen leiden. Als de rechten niet nageleefd worden, dan probeert de internationale organisatie (de VN) een oplossing te bieden. Bijvoorbeeld: elk kind heeft recht op een (t)huis. Daarom richt de internationale organisatie tentenkampen op voor kinderen die hun huis moeten achterlaten omwille van oorlog en geweld. De rechten van het kind moeten nageleefd worden, door de eigen staat en/of door de Verenigde Naties. Dit is echter niet zo vanzelfsprekend. Niet in vredestijd en al zeker niet in tijden van chaos, oorlog en geweld. In dit educatieve pakket worden de leerlingen gecon-fronteerd met de problemen van kinderen die dagdagelijks met oorlog en geweld in contact komen. Deze oorlogskinderen hebben volgens het kinderrechtenverdrag dezelfde rechten als de leerlingen in de klas. Helaas, worden hun rechten echter niet altijd en overal correct nageleefd.

15

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

Kinderrechten in oorlogstijdVerhalen over oorlog en geweld zijn helaas niet enkel terug te vinden in geschiedenisboe-ken. In het kader van de honderdjarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog worden heel wat verhalen en getuigenissen over kinderen in oorlogstijd verteld aan jong en oud. Jammer

genoeg moeten we niet zo ver teruggaan in de tijd om geconfronteerd te worden met door ge-weld verwoeste kinder-levens. Tot op heden worden we dagelijks via radio, televisie en andere media gecon-fronteerd met trieste oorlogsbeelden: ver-nielde huizen, kinderen met wapens in hun handen, tentenkampen voor burgers op de

vlucht, bombardementen op steden en dorpen, mensen die huilen omdat ze een geliefde verloren hebben… Middenin deze chaos proberen elke dag opnieuw burgers de oorlog te overleven, waaronder een uiterst kwetsbare groep: de kinderen.

UNICEF publiceerde recentelijk het rapport ‘Progress for Children 2015: Beyond averages’. Het rapport bespreekt actuele problemen van kinderen wereldwijd. Één van deze problemen is de confrontatie met conflicten.

“Over de hele wereld leven naar schatting 230 miljoen kinderen op dit ogenblik in landen en gebieden die door gewapende conflicten geteisterd worden. Deze kinderen zijn vaak getuige en slachtoffer van geweld, of worden gedwongen om zich bij de gewapende groepen aan te sluiten. Naarmate zij minder toegang krijgen tot gezondheids-zorg, voeding, veilig water en sanitaire voorzieningen, worden ze ook kwetsbaarder voor ziekten. Wanneer ze uit hun huizen verdreven worden of gedwongen worden om hun land te ontvluchten, kunnen ze vaak niet meer naar school en lopen ze – doordat ze van hun familie gescheiden zijn – een groter risico op uitbuiting, geweld en misbruik.”

Eind 2014 publiceerde UNICEF ook een feitenrapport over de situatie van kinderen in con-flictgebieden. Volgende cijfers kwamen daaruit naar voor: • Ongeveer 230 miljoen kinderen leven in landen en gebieden die geteisterd worden door gewapende conflicten.• Bijna 15 miljoen kinderen zijn betrokken bij geweld in de Centrale Afrikaanse republiek,

Zusjes en nichtjes van vier Palestijnse

jongens die dood-geschoten werden

door het Israëli-sche leger huilen in het mortuarium van

Gaza-Stad.

16

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

Irak, Zuid-Soedan, Palestina, Syrië en Oekraïne. • Als gevolg van het 50 dagen durende conflict in Gaza (zomer 2014) werden 538 kinderen gedood, 3370 kinderen verwond, 1500 kinderen wees en 54 000 kinderen dakloos. • Meer dan 7.3 miljoen kinderen zijn het slachtoffer van de Syrische burgeroorlog, waarvan 1.7 miljoen kinderen leven als vluchteling. • In Zuid-Soedan moesten bijna 1 miljoen kinderen hun huis ontvluchten. Ongeveer 12.000 kinderen werden gerekruteerd of gebruikt door gewapende groepen als kindsoldaten. Bijna 235.000 kinderen onder vijf jaar lijden aan acute ondervoeding. Volgens cijfermateriaal van de Verenigde naties werden meer dan 600 kinderen ge dood, meer dan 200 zwaar verminkt, bijna 100 het slachtoffer van seksueel geweld en 311 ontvoerd. • In Irak leven meer dan 2.7 miljoen kinderen middenin oorlogsgeweld. Vrouwen en kinderen werden fysiek en seksueel aangerand, verkocht als sekslavinnen en uitgehuwelijkt. Sommigen werden zelf openlijk verkocht op markten. Kinderen werden gemarteld door aanhangers van Islamitische Staat en verplicht executies en martelingen bij te wonen.

Sommige kinderen vandaag leren over oorlogen en conflicten in de klas, geschiedenisboeken en musea. Maar helaas worden vele anderen geconfronteerd met oorlogsgeweld in hun eigen land, dorp of straat…

De rechten van kinderen die leven in dergelijke oorlogssituaties worden dagelijks geschonden. Verschillende internationale organisaties zoals UNICEF, War Child en Save the Children doen hun uiterste best om deze jonge slachtoffers te geven waar ze recht op hebben. Daarnaast proberen ze ook de wereldbevolking bewust te maken van deze schending van kinderrechten in conflicten en oorlogen.

17

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

UNICEF

Het United Nations International Children’s Emergency (1946) is de kinderrechtenorganisatie van de Verenigde Naties. Het is de grootste organisatie voor kinderen en hun rechten in de wereld. Als onderdeel van de VN ziet zij erop toe dat het internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind overal ter wereld wordt nageleefd. Wereldwijd worden kinderen in situaties van armoede, ziekte, geweld en discriminatie ge-holpen. Ook bij rampen en oorlogen is UNICEF snel ter plaatse met één opdracht: zorgen dat kinderen en hun families menswaardig kunnen overleven. Het werk van UNICEF wordt uitsluitend gefinancierd door vrijwillige bijdragen van overheden en privé donaties.

WAR CHILD

War Child (1995) is een onafhankelijke en neutrale orga-nisatie gespecialiseerd in hulp aan kinderen in oorlogsge-bieden. Want zo zegt War Child: ‘Kinderen horen niet thuis in oorlog!’. De organisatie helpt jongeren in het verwerken van ingrijpende ervaringen, het weer contact durven maken met andere mensen en het opbouwen van zelfvertrouwen. Bovendien creëert de organisatie een veilige omgeving waar de kinderen kunnen bouwen aan een stabiele en hopelijk vreedzame toekomst.

SAVE THE CHILDREN Save the Children (1919) is een organisatie voor ontwikke-lingssamenwerking die zich inzet voor het welzijn van kinderen over de hele wereld. Ze richt zich op het redden van levens en het redden van dromen en de toekomst van kinderen. Hoe? Door het verlenen van medische zorgen, het aanbrengen van gezonde voeding, het leren lezen en schrijven maar ook leren over kinderrechten en vrede. Save the Children heeft in haar 90-jarige bestaan een deskundige organisatie opgebouwd in 120 landen. Wereldwijd zetten zich dagelijks 14.000 werknemers in om kinderen in kwets-bare situaties te helpen. Dit kan een acute noodsituatie zijn (bijvoorbeeld de natuurramp in Nepal) of langdurige conflictsituaties zoals oorlog (de Syrische burgeroorlog).

18

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

VERKLARENDE WOORDENLIjsT

Verenigde NatiesDe Verenigde Naties is een internationale organisatie, opgericht in 1945 door 51 landen. Na de Tweede Wereldoorlog besloten deze 51 landen om samen een wereldorganisatie op te richten met als doel oorlogen in de toekomst te vermijden en samen vreedzame oplossingen te zoeken. In de VN maken alle landen die lid zijn daarom afspraken met elkaar over belangrijke wereldproblemen. Soms vinden de landen hun afspraken over bepaalde onderwerpen zo belangrijk dat ze er een officiële afspraak van maken, een ver-drag. De organisatie is sinds 1945 sterk uitgebreid. Vandaag is bijna elk land ter wereld lid van de organisatie (193 in totaal).

VerklaringEen verklaring is een niet-officiële afspraak tussen verschillende landen en/of interna-tionale organisaties. De landen die de afspraak ondertekend hebben, zijn niet verplicht om de afspraak na te leven. Dat is het verschil met een officieel verdrag. De allereerste verklaring van de rechten van het kind in 1924 was zo’n verklaring. Alle landen gingen akkoord met de tekst waarin stond dat kinderen beschermd horen te worden in een oor-log. Maar dit betekende nog niet dat ze verplicht waren om de regels in de afspraak ook na te leven.

VerdragEen verdrag is een officiële afspraak tussen verschillende landen en/of internationale organisaties. Alle landen en/of organisaties die de afspraak ondertekend hebben, zijn verplicht om de afspraak na te leven. Bijvoorbeeld de wereldleiders die het Kinderrech-tenverdrag ondertekend hebben, beloven alles te doen om de rechten van kinderen te beschermen (zoals beschreven in het verdrag) en ervoor te zorgen dat alle kinderen een goed en gelukkig leven hebben.

Het KinderrechtenverdragDe officiële tekst waarin alle kinderrechten worden opgesomd is het kinderrechtenver-drag. Deze rechten moeten door alle landen die het verdrag ondertekend hebben geres-pecteerd worden. Het verdrag bestaat uit 54 artikelen (stukken tekst). Tot artikel 40 staat elk stukje tekst voor een kinderrecht. De kinderrechten kunnen onderverdeeld worden in drie groepen: basisbehoeften (zoals voedsel en water), bescherming (tegen geweld en misbruik) en ontwikkeling (rechten waarmee je voor jezelf kunt opkomen). Daarna wordt de controle op het naleven van de kinderrechten besproken.

19

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

OPDRACHT 1:Vechten voor kinderrechtenOorlog is van alle tijden. Tot op vandaag zijn kinderen vaak de grootste slachtoffers van conflicten en geweld. Hieronder krijgen jullie zes getuigenissen te lezen van jongeren die een oorlog van dichtbij hebben meegemaakt. Één voor één vertellen ze hun verhaal. Lees de getuigenissen van Ahmad, Dani, Ghasul, Nirmala, Felipé en Nyalata. Welke rech-ten werden bij deze kinderen geschonden?

110

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

AHMAD en de GAZAsTROOK

Israël is een land in het Midden-Oosten. Vroeger heette het land Palestina en waren de Britten er de baas. Israëliërs en Palestijnen maken al heel lang ruzie over wie welk stuk land krijgt. Is-raëli’s zijn joden en de meeste Palestijnen zijn moslim of christen. In de heilige stad Jeruzalem staat de Tempelberg, een heilige plaats voor de joden, de christenen en de moslims.

Twee-staten-landNa de Tweede Wereldoorlog verhuizen veel Joden naar Palestina op zoek naar een veilige thuis. Maar de Palestijnen waren niet erg blij met die nieuwkomers. De Verenigde Naties stel-len voor om het land in 2 delen te verdelen. De Joden krijgen iets meer dan de helft van het land en dat vinden de Palestijnen niet eerlijk. Toch roept Israël in 1948 zijn eigen land uit. De Palestijnen zijn boos en vallen met 6 andere Arabische landen Israël binnen. Maar Israël wint de oorlog en krijgt het grootste deel van het land in handen. De Palestijnen wonen nu in twee gescheiden Palestijnse gebieden: de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever.

HamasSommige Palestijnen willen een eigen land door te gaan praten met Israël. Anderen denken dat sneller te kunnen bereiken met geweld. Dat doet vooral Hamas, een gewelddadige groep van de Palestijnen, die de baas is in de Gazastrook. Als zij geweld gebruiken tegen Israël, dan reageert Israël ook met geweld. En omgekeerd. Zo zijn er al jaren heel vaak gevechten en val-len er veel onschuldige slachtoffers, ook kinderen.

EUROPA

MIDDEN-OOSTEN

BELGIE

GAZASTROOK

111

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

Een dikke muurIsraël heeft een betonnen muur gebouwd om de inwoners te beschermen tegen aanvallen van Hamas. De muur zorgt er ook voor dat Palestijnen niet gemakkelijk naar de andere kant kunnen, en omgekeerd. Velen denken dat er nooit een oplossing zal gevonden worden. Toch hopen de mensen maar één ding, en dat is vrede.

“Ik ben Ahmad. Ik ben 13 jaar en woon in Gaza. Vorig jaar zomer was er hier oorlog. Mijn vader is ziek en heeft geen werk. Daarom werkt mijn broer. Hij zorgt dat er geld is om eten te kunnen kopen. Toen de oorlog begon, was ik erg bang voor de vliegtuigen en bommen. Ik dacht op een gegeven moment zelfs dat er overal monsters om me heen waren. Ik kon er niet van slapen. Later werd ik minder bang. Ik raakte gewend aan de geluiden. Ik vond het zelfs klinken als vuurwerk. Maar mijn broertjes vonden het nog steeds eng.Leven in oorlog is erg gevaarlijk. Mijn vader wilde daarom weg uit ons huis. Weg uit de oorlog. Met twee auto’s reden we naar familie op een andere plek in Gaza. Daar was het veiliger. Toen de oorlog voorbij was, gingen we terug naar ons dorp. Er waren bommen op onze straat en ons huis gevallen. Alles was kapot. We hebben zelf ons huis weer opgebouwd. Ik ging ook weer naar school. Maar iedereen maakte er ruzie, sommige leraren sloegen de scholieren. Het kon me allemaal niet meer schelen. Alsof ik gevoelloos was.”

Welke rechten werden bij Ahmad geschonden?

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

112

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

DANI en BuRuNDI

In Burundi is er gelukkig geen oorlog meer. Maar toch is er nog steeds erg veel geweld en heb-ben vele mensen het nog moeilijk. Twaalf jaar lang duurde de oorlog in Burundi. Het was een gevecht tussen twee groepen mensen die in het land wonen, namelijk de Hutu’s en de Tutsi’s. Beide groepen wilden de baas worden van het land. Heel veel mensen werden tijdens deze oor-log gedood, bijna 300.000. Meer dan 1 miljoen mensen raakten hun huis kwijt en gingen op de vlucht. Ze waren namelijk bang om ook gedood te worden. Velen van hen waren gevlucht naar buurland Tanzania. Daar hoopten ze veilig te zijn.

Tijdens de oorlog werden ook vaak kinderen gerekruteerd en gebruikt om mee te vechten, om mensen te doden. Dani was één van die kindsoldaten…

EUROPA

MIDDEN AFRIKA

BELGIE

BURUNDI

113

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

“Ik ben 14 jaar en ik ben soldaat geweest. In mijn land is er al een hele tijd oorlog. Duizenden mensen zijn gedood, gewond en gevlucht. Ik woonde met mijn ouders, twee zussen en drie broers in een dorpje in de heuvels. Wij moesten steeds vluchten voor aanvallen van soldaten. Daarom ben ik zelf bij een gewapende groep gegaan toen ik 12 jaar was. Daar zou ik onderdak en eten krijgen en beschermd zijn. Ik heb dat gedaan omdat ik mij niet meer veilig voelde in mijn dorp. Bij de groep kreeg ik een soldatenopleiding en een wapen. De kindsoldaten werden behandeld zoals de andere soldaten. Er werden geen uitzonderingen gemaakt. We kregen niks extra. Ik moest een paar keer gaan vechten. We liepen door de regen. Er werd geschoten. Sommigen van onze groep waren direct dood, anderen lagen te schreeuwen van de pijn. We waren bang maar moesten verder stappen over de lijken en blijven schieten. Wie bleef staan, kreeg stoksla-gen. Ik heb er veel spijt van. Was ik geen soldaat geweest, dan was ik naar school geweest en had ik dingen geleerd. Na 2 jaar hebben ze mij uit het leger gehaald en terug naar huis gebracht. Nu leer ik een vak. ‘s Nachts schrik ik vaak wakker. Aan de kinde-ren in België wil ik zeggen: ‘Als er ooit oorlog komt in je land, ga dan niet meevechten!’”

Welke rechten werden bij Dani geschonden?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

114

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

NYALATA en ZuID – sOEDAN

In Zuid-Soedan is het heel onrustig. Duizenden mensen zijn op de vlucht voor geweld. Zuid-Soedan is een land in Afrika dat nog maar twee jaar bestaat. Vroeger was er alleen maar het land Soedan. Sinds twee jaar is het zuidelijke deel van dat land onafhankelijk geworden. Het is nu een apart land met een aparte regering. En net in die regering is de ruzie begonnen. President Kiir heeft zijn vice-president Machar ontslagen. En sinds kort vechten de aanhangers van Kiir met de aanhangers van Machar. Bij de gevechten zijn al duizenden doden gevallen. De twee groepen komen elk uit een andere stam. Ze vechten omdat ze allebei de baas willen zijn over een stuk van het land waar er veel olie in de grond zit want dat levert veel geld op. Duizenden mensen wonen nu in vluchtelingenkampen. Daar wachten ze tot het weer rustig wordt.

EUROPA

MIDDEN AFRIKA

BELGIE

ZUID-SOEDAN

115

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

“Mijn zus (11 jaar) is omgekomen toen ons dorp werd overvallen. We werden gescheiden in de chaos. Zij ging met onze oma een andere kant op. Drie dagen later vonden we ze. Ze lagen naast elkaar op hun buik op de grond. Ze waren neergeschoten. Ze zijn samen overleden. Dat is beter dan alleen. Mijn moeder is 9 maanden zwanger, dus de baby kan elk moment komen. Toen we op de vlucht waren, viel ze heel hard. Daarom is ze bang dat er nu iets met de baby aan de hand is.”

Welke rechten werden bij Nyalata geschonden?

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

116

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

GHAsuL en sYRIË

In Syrië woedt er al sinds 2011 een oorlog. Maandenlang kwamen mensen op straat om te protesteren tegen president Bashir al-Assad. Tijdens die betogingen zijn ook veel mensen doodgeschoten. De opstandelingen willen dat president Assad weggaat, want hij behandelt zijn volk slecht. Maar Assad weigert af te treden. Daardoor ontstond er een grote oorlog tus-sen voor- en tegenstanders van de president. Er vielen duizenden doden en gewonden.

Nochtans leek het even goed te gaan. Op 12 april 2012 leek de oorlog in Syrië even voorbij. Alle partijen gingen akkoord met een wapenstilstand, zoals afgesproken met Kofi Annan. An-nan is een Ghanese politicus die vroeger nog de baas is geweest van de Verenigde Naties. Om de situatie in Syrië op te lossen, had Kofi Annan een vredesplan gemaakt. Met dat plan ging iedereen akkoord. Maar amper een paar dagen later doken in de stad Homs alweer overal gevechten op.

Ondertussen zijn al veel Syriërs gevlucht voor het geweld, onder hen ook veel kinderen. Ze hebben hun huizen achtergelaten en wonen nu in tentenkampen in Syrië, Turkije of Jorda-nië (de buurlanden). Velen van hen proberen naar Europa te vluchten om daar een nieuwe, veilige toekomst op te bouwen.

EUROPA

MIDDEN-OOSTEN

BELGIE

SYRIE

117

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

“Dit is mijn favoriete plek. We zijn hier in bescherming van God. Alleen God weet wanneer de oorlog stopt. Hij weet of Syrië eerst zal sterven of de terroristen. Dit is mijn huis. Van mijn vader en mij. Hier wonen we en slapen we. Soms breng ik het huis op orde. Dan poets ik en doe ik de afwas. Als mijn papa thuiskomt, komt hij thuis in een proper huis. Ik warm dan het water voor hem op, zodat hij zich kan wassen en kan uitrusten. ’s Morgens staan we op en we ontbijten samen. En dan vertrekt hij, maar ik weet niet waar naartoe. Ik blijf altijd hier. Hij gaat telkens weg maar hij komt steeds terug. Hij gaat niet ver weg. Hij laat me nooit in de steek. Mijn mama is naar Turkije gegaan. Zij en mijn vijf broers. Ik ben de zesde. Ik ben de enige van ons die hier is. Ik haat Turkije. Syrië is het mooiste van alle landen. Mijn land is veel beter dan Turkije. Ik kan niet schrijven, ik ben nooit naar school geweest. Maar God heeft mij goede hersenen gegeven om zelf alles te leren. Ik ben op mezelf toegewezen om alles te leren. Speelgoed heb ik hier niet. Maar ik ben het spelen moe. Als je uitgeput bent, kan je niet spelen, toch? Ik kan niet spelen als mijn hoofd vol zit van het denken enzo. Omdat ik zoveel nadenk, staat mijn hoofd niet naar spelen. Gisteren zag ik de gevechten. Ik hoorde het geluid van schoten. Ik stond op en opende de tent maar iedereen was aan het slapen, er was niets. Maar in de verte zag ik hun auto’s. Ik ben gelukkig maar ik ben doodsbang dat de terroristen dichterbij komen en ons zullen onthoofden. Als ze dichterbij komen, dan hebben we enkel God om ons te beschermen. Godzijdank. Als ik later oud word, wil ik heel erg gelukkig zijn. Later, als ik groot word wil ik… misschien sterf ik voor ik oud word. Misschien word ik nooit ouder. De oor-log komt steeds dichterbij en de terroristen zijn genadeloos. Meisjes zijn als de mooiste bloemen. Maar als God heeft besloten dat je zal sterven, dan zal je sterven. Dat is het lot. Mijn naam is Ghasul. Ik weet niet hoe oud ik ben.”

Welke rechten werden bij Ghasul geschonden?

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

118

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

NIRMALA en sRI LANKA

Sri Lanka was ooit een Nederlandse kolonie. Het eiland onder India was een aantrekkelijke plaats om handel te voeren. Begin 19e eeuw namen de Britten de macht over. Sri Lanka werd toen een Britse kolonie. De goede jobs werden door de Britten aan de Tamils gegeven. Dit was een kleine groep mensen op het eiland. Zij hadden vaak betere diploma’s. De grootste groep mensen op het eiland, de Singalezen, die hadden het bij de Britten minder goed.

In 1948 werd Sri Lanka onafhankelijk. De Britten waren niet langer de baas in het land. Maar dit zorgde voor heel wat problemen. Want wie zou nu wel de baas worden? Zowel de Tamils als de Singalezen wilden de macht in het land overnemen. Het lukte de Singalezen om uitein-delijk de leiding te nemen. Zij kregen nu de betere jobs en de Tamils kregen het erg moeilijk. De onvrede van de Tamils groeide in 1983 uit tot een bloedig conflict, tussen het regeringsle-ger en de Tamil Tijgers (een terroristische organisatie die een eigen staat wilden creëren).

Pas in 2009, na een grote aanval van het regeringsleger, werden de Tamil Tijgers verslagen. Het resultaat: Sri Lanka was compleet vernield in het noorden en oosten van het land. Tien-duizenden mensen werden gedood, honderdduizenden mensen sloegen op de vlucht.

De impact van de oorlog op kinderen was en is enorm. Kinderen waren hun ouders kwijtge-raakt en leidden jarenlang een geïsoleerd bestaan. Kinderen moeten bij het spelen oppassen voor landmijnen. Veel kinderen gaan nog steeds niet naar school, vooral in gebieden waar het geweld het hevigst was. Kinderen die wel op school zitten, hebben vaak speciale aandacht nodig. Ze raakten getraumatiseerd door wat ze meemaakten. En mistten vaak een aantal jaar school.

EUROPA

ZUID-OOST AZIE

BELGIE

SRI LANKA

119

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

“Ik was negen jaar toen twaalf mensen in mijn buurt werden vermoord. Ik zat op dat moment op school. Maar mijn vader zag alles. Hij raakte er volledig van in de war. Sindsdien heb ik hem niet meer gezien. Ik weet niet of hij nog leeft. Ik mis mijn vader enorm.”Over de oorlog vertelt Nirmala het volgende:“We moesten vaak wegrennen tijdens het spelen. Of ons verstoppen onder de tafels in de klas. We zagen bommen vallen en hoorden schoten. Het was moeilijk om te spelen en naar school te gaan. Inmiddels is de oorlog in Sri Lanka voorbij. Maar je ziet overal nog sporen van

geweld. Huizen zijn verwoest. Er zitten kogelgaten in de muren. Kinderen moeten bij het spelen oppassen voor mijnen. En iedereen moet elkaar weer leren vertrouwen. Lange tijd werd ik snel boos door alles wat ik had mee-gemaakt. Thuis en op school maakte ik vaak ruzie.”

Welke rechten werden bij Nirmala geschonden?

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

120

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

FELIPE en COLOMBIA

Colombia is een land dat al tientallen jaren geweld kent. Er zijn voortdurend conflicten tussen rebellen, het regeringsleger en gewapende groepen. In Colombia zijn er erg veel criminelen die erg snel geld willen verdienen door drugs te verkopen of mensen te ontvoeren. Door het vele geweld in Colombia is vechten in plaats van praten er op veel plaatsen normaal gewor-den. Het resultaat: honderdduizenden doden en miljoenen kinderen die op de vlucht slaan. De kinderen leven er vaak in armoede.

EUROPA

ZUID-AMERIKA

BELGIE

COLOMBIA

121

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

“Ik was acht jaar oud toen ik voor het eerst een wapen zag. Samen met enkele vrienden was ik stiekem naar buiten geslopen om op straat te gaan spelen. Dat was normaal verboden om-dat hier veel gewelddadige groepen mannen op straat rondlopen. Mijn land zit midden in een burgeroorlog. We speelden vaak buiten. Op een dag waren de guerrillagroepen naar iemand op zoek. Ze riepen: ‘Als je iets te verbergen hebt, zou je beter rennen voor je leven.’ Ik was doodsbang door het grote wapen en kon niet meer bewegen. Na een tijdje begon ik te lopen. Op dat ogenblik besefte ik dat mijn land in oorlog was. Ik schrok daarna niet meer toen kogels massaal werden afgevuurd. Vreemd genoeg moest je extra voorzichtig zijn toen de guerrillat-roepen nette kleren hadden aangetrokken. Dan zou er zeker iets gebeuren. Ze vertelden: ‘Als je sterft, moet je er goed uitzien.’ Een andere dag trokken ze onze wijk binnen met zo velen dat we ons moesten verstop-pen. Hun machinegeweer kwam wel heel erg dicht.”

Welke rechten werden bij Felipé geschonden?

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

122

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

OPDRACHT 2:de kinderrechtenpiramideIn het kinderrechtenverdrag staan heel wat verschillende kinderrechten beschreven. We kun-nen ze onderverdelen in drie grote groepen:

Rechten die je voorzieningen geven waardoor je kan overleven en je kan ontwikkelen tot een goed mens. Voorzieningen kunnen voedsel zijn, maar ook onderwijs, medische verzorging, ontspanning, …

Rechten die je beschermen tegen bijvoorbeeld kinderarbeid, kindermishandeling en geweld of oorlog.

Rechten die je inspraak geven. Deze rechten zorgen ervoor dat je informatie krijgt over een bepaald onderwerp of situatie of dat je een mening mag geven over iets.

Sommigen vinden de rechten die voorzieningen geven belangrijker voor de kinderen dan de rechten die bescherming of inspraak geven. Anderen vinden dan weer dat de rechten die je beschermen de allerbelangrijkste rechten zijn. Wat vind jij hiervan? Vind jij ook dat sommige rechten belangrijker zijn dan de andere? Zo ja, vul in onderstaande piramide de rechten in van belangrijk (onderaan) naar minder belangrijk (bovenaan).

123

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

OPDRACHT 3: Een nieuw kinderrecht?WAT ALS…

Het kinderrechtenverdrag zegt dat alle kinderen het recht hebben om hun mening te geven over wat hen aanbelangt en dat daarmee rekening moet gehouden worden. Om dat mee te helpen waarmaken vragen wij ook naar jou ideeën, wensen en voorstellen over het Kinder-rechtenverdrag.

Stel dat jij één van de wereldleiders bent die deel uitmaakt van de Verenigde Naties. Wat zou jij dan aan het kinderrechtverdrag veranderen? Welk recht zou jij eventueel toevoegen aan het kinderrechtenverdrag en waarom?

124

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

Interessante tipsvoor lessen rond kinderrechtenZou u graag het thema kinderrechten nog verder bespreken in de klas of op school? Of wenst u ook een kijk-, luister- of spreekopdracht aan het thema te koppelen?Hier vindt u nog enkele pedagogische tips en aanbevelingen terug om op een leerrijke en alternatieve manier het thema kinderrechten voor te stellen in de klas of op school.

1. What Do You Think?

Het kinderrechtenverdrag zegt: “Alle kinderen hebben het recht om hun mening te geven over wat hen aanbelangt en daarmee moet rekening gehouden worden”

UNICEF België probeert sinds 1999 bovenstaande gedachte mee te helpen waarmaken. Ze lanceerden inmiddels meer dan tien jaar geleden het project ‘What do You Think’. Het project wil de stem van kwetsbare groepen kinderen en jongeren laten horen aangezien die nog te weinig gehoord wordt. Ze bevragen hen rechtstreeks of onrechtstreeks over wat zij denken van het respect voor hun rechten en over de problemen die zij zien of ervaren. De ideeën, wensen en voorstellen brengen ze over aan het Comité voor de Rechten van het Kind in Genève. Het kan interessant zijn om op kleinschalige manier een dergelijk project in de klas of op school te realiseren. Een rapport kan worden opgesteld met de wensen, verlangens en voorstellen van de leerlingen. Dit rapport kan bestemd zijn voor de directie, de eerste minister, de koning van België, Verenigde Naties,… Meer informatie vindt u terug op de website van UNICEF.

http://www.unicef.be

2. Wordt Wereldklas van uNICEF of sport For uNICEF

Als internationale kinderrechtenorganisatie probeert UNICEF zoveel mogelijk jongeren te wijzen op hun rechten en te overtuigen mee te strijden voor de rechten van anderen. Daarom kan je als klas bijvoorbeeld een aanvraag indienen bij UNICEF om een wereldklas te mogen worden. Een wereldklas is een klas die speciale aandacht spendeert aan ontwikkeling- en kinderrechteneducatie tijdens het schooljaar. Een klas die zich interesseert voor kinderrechten van kinderen in de nabij omgeving en in andere landen. De leerkrachten van die wereldklas-sen ontvangen gedurende het gehele jaar educatief materiaal van UNICEF België. Ook kun-nen de wereldklassen projecten of activiteiten organiseren, hetzij een klasactiviteit (bijvoor-beeld een flashmob), hetzij een sportactiviteit (Sport for UNICEF). Meer informatie vindt u opnieuw terug op de website van UNICEF:

www.unicef.be (rubriek leerkrachten)

125

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

3. Lespakket: Grenzen aan oorlog

Met het lespakket ‘Grenzen aan oorlog’ wil het Rode Kruis 15- tot 18-jarigen leren dat in gewapende conflicten regels gelden die altijd gerespecteerd moeten worden. Het lespakket sluit aan bij de vakoverschrijdende eindtermen opvoeden tot burgerzin, sociale vaardigheden, en ‘leren leren’. De inhoud van het lespakket heeft ook een link met de vakken geschiedenis, Nederlands, godsdienst of moraal en met taalvakken.Het lespakket bestaat uit een inleiding, een besluit en vier themalessen: ‘regels in oorlog’, ‘wapens in oorlog’, ‘gerechtigheid na oorlog’ en ‘vermist in oorlog’. Telkens is een didactische leidraad, achtergrondinformatie en lesmateriaal opgenomen.Meer informatie vindt u terug op de website van het jeugd Rode Kruis:

http://www.jeugdrodekruis.be/

4. Enkele films

Persepolis (2007) – Marjane satrapiHet verhaal begint vlak voor de Iraanse Revolutie en wordt verteld vanuit het perspectief van de dan negenjarige Satrapi. Hoewel haar oma en ouders in eerste instantie blij zijn dat sjah Mohammed Reza Pahlavi de macht wordt afgenomen, verandert dit snel daarna, wanneer de nieuwe machthebbers een nog veel hardere politiek blijken te voeren. Tijdens de Islamitische Revolutie blijkt dat bovendien de positie van de vrouw in de samenleving in het bijzonder onder de onderdrukking lijdt. Satrapi is niettemin geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. Ze verblijft een lange tijd in Europa en daar is haar sterke eigen mening gegroeid. Toch voelt ze zich daar ook niet thuis als vrouw van Iraanse afkomst. Bij terugkomst in haar geboorteland merkt ze dat er veel is veranderd en dat op het niet navolgen van de regels zware straffen staan. Haar oma herinnert haar er niettemin geregeld aan dat ze naar haar idealen moet leven, zodat haar opa en oom Anouche niet voor niets, strijdend voor vrijheid, zijn gestorven.

Turtles can Fly (2005) – Bahman GhobadiTurtles can fly is een film van de Iraans-Koerdische filmregisseur Bahman Chobadi uit 2004. De film werd gedeeltelijk in Iran en gedeeltelijk in de Koerdische Autonome Regio opgeno-men. De kinderen die de hoofdrollen spelen zijn vluchtelingen in de Koerdische regio. Het verhaal speelt zich af aan de grens tussen Turkije en de Koerdische Autonome Regio. In een vluchtelingenkamp luisteren vluchtelingen naar nieuwsberichten op de radio. De der-tienjarige Kak Satelliet kan de Engelstalige berichten een beetje begrijpen en is daarom een gerespecteerd iemand. Hij ontpopt zich als leider van de kinderen, die niet-ontplofte munitie verzamelen om te verkopen. Turtles can fly is de eerste speelfilm die na de val van Saddam Hoessein op Iraaks grondge-bied werd gemaakt. Het is een erg harde film (!) die de lichamelijke en geestelijke verminkin-gen van oorlogskinderen laat zien.

126

NAV

ERW

ERKI

NG

SDO

SSIE

R -

KIN

DER

REC

HTE

N IN

OO

RLO

G

In this World (2003) – Michael WinterbottomDeze film gaat over twee Afghaanse vluchtelingen (Enayat en Jamal) die met de hulp van mensensmokkelaars proberen naar Engeland te vluchten. Daar willen ze een beter leven kun-nen opbouwen. Het is een eigentijdse overlevingsgeschiedenis, tegen de achtergrond van de miljoenen vluchtelingen, die jaarlijks hun lot in de handen leggen van mensensmokkelaars. Een onderwerp dat altijd actueel blijft. Deze laatste twee films zijn geschikt voor kinderen vanaf twaalf jaar en duren ongeveer negentig minuten. Het moet wel gezegd worden dat ze erg aangrijpend, realistisch en schok-kend zijn.

5. Enkele informatieve en inspirerende websites:

War Childwww.warchild.nl/kids/school/met-de-klas-iets-voor-war-child-doen

save the Children www.savethechildren.nl/help-mee/In-de-klas

Plan Belgiëwww.planbelgie.be/jouw-school-in-actie#.VdM1WfntlIQ

Artsen zonder Grenzenwww.msf-azg.be/nl/evenementen/in-de-klas/voor-de-leerkracht

Rode Kruiswww.jeugdrodekruis.be

Defence for Childwww.jeugdrodekruis.be