1

Beste leden, OPROEP: VAN PENNINGMEESTER OMTRENT CONTRIBUTIE 2012

Beste leden, Denk aan het betalen van de contributie over 2012 zijnde € 20,00 op bankrekeningnummer: 1292.38.759 t.n.v PGL De penningmeester. Jan Soogelee

Denkt u er ook aan uw mailadres door te geven aan het PGL. Op deze manier kunnen we u makkelijker bereiken. U wordt dan altijd geïnformeerd over interressante activiteiten. In het Klumpke kunnen we daar niet altijd melding van maken. En als u het Klumpke per mail wilt ontvangen dan kunt u dat via de mail doorgeven aan de secretaris via info@pgl.nu. Veel leesplezier, Christien Pulles Kersendag Alden Biesen pag. 1 Uitstapje Vaalsbroek pag. 2 De eerste „Rheinische Streu Obstgarten‟ pag. 3 Proef het landleven pag. 4 Aanleggen van een boerenerf / erfbeplanting pag. 5 Tips klein fruit pag. 6 Determineren najaar 2012 pag. 7 Leifruit lezing pag. 7 Vraag en Aanbod pag. 8 Agenda pag. 9

Kersendag Alden Biesen

door: Wil Ramaekers Pomologisch Genootschap Limburg te gast op de Kersendag Alden Biesen 8-7-2012 Dit jaar zijn wij als PGL wederom naar Bilzen afgereisd om het PGL te vertegenwoordigen op de Kersendag.

Op deze zondag werd ook de Landbouwdag georganiseerd en wij verwachten veel bezoekers op onze stand en waren op alles voor bereid en waren met volle bezetting aanwezig. De PGL leden die meegeholpen hebben zijn: John Theunissen, Jack Bosch, Joep Gielen, Fons Sluysmans, Hub van Thoor, Jan de Graaff, Jean

NUMMER 3 JAARGANG 15 september 2012

2

Slijpen, Jan Sogelee, Ger Graus en ondergetekende.

De stemming was goed, om 08.15 uur zijn wij begonnen met het opbouwen van de stand, dit jaar hebben wij gestaan met onze stand in de tiendschuur. De stand omvatte de presentatie van het appelsap, stroop, kersenwijn, appelwijn, en de collectie kersenrassen (40 rassen) die Jan de Graaf en Fons Sluijsmans bij elkaar gebracht hadden. Na de uitstalling was onze stand een lust voor het oog en wij kregen van vele bezoekers waardering voor hetgeen dat ze te zien kregen.

Hub was helemaal in zijn element om de stand een mooi bloemrijk aanzicht te geven, hij gebruikte staanders met glazen kommen en bloemen uit eigen tuin. Fons had 50 kg kersen mee gebracht om te verkopen met als doel de kas van het PGL te steunen. De samenwerking met de Nationale Bomenstichting België is goed verlopen, met Ludo Rooyen hebben wij van gedachten gewisseld over

het belang van het organiseren van activiteiten die raakvlakken hebben met de hoogstam fruitbomen. De PGL leden zijn de hele dag actief bezig geweest met de Kers als Middelpunt. Joep had voor de hele dag een mondelinge prijsvraag bedacht, namelijk het raden van de namen van kersensoorten. Hij deed dit op een leuke uitnodigende wijze, er werd hierdoor veel gelachen aan de stand. Jean had een voorpost voor de stand ingericht om de kersen van Fons goed onder de aandacht van de bezoekers te brengen met als resultaat dat wij om 16.30 uur, de 50 kg kersen van Fons en de collectie van Jan / Fons helemaal verkocht hadden. Nadat wij Ludo bedankt hadden zijn wij huiswaarts gereden.

Uitstapje Vaalsbroek 25 augustus 2012 Na een verregende vrijdag de 24e konden we zaterdag de 25e alleen maar geluk hebben. Hoewel alle deelnemers ook op regen voorbereid waren, is er geen druppel gevallen en hadden we zelfs “terrassen” weer!

Met 13 personen vertrokken we voor een afwisselende wandeling door glooiend Zuid Limburg, onder begeleiding van een onvervalst Vaalser stadsgids, die aan de hand van sterke anekdotes onze aandacht probeerde vast te houden. 2 flinke klimpartijen zaten er in de route maar niemand liet het afweten, soms was het wel even zweten, maar stilstaan om van vergezichten te genieten, zorgde ook weer voor ”onopvallend op adem komen”.

3

Het einde van de wandeling liepen we via het park in landschap stijl, mausoleum, en fruitboomgaard, ( die al achterstallig onderhoud vertoont vinden de echte PGLers) terug naar Kasteel Vaalsbroek, nu hotel en conferentiecentrum Het huidige kasteel is in 1761 door de Akense lakenfabrikant JA von Clermont gebouwd. Hij maakte van het Landgoed zijn buitenverblijf. Bij het Kasteel ligt een kasteelboerderij waarin een watermolen is opgenomen. Op het terras van boerderij en molen hebben we in de zon heerlijk genoten van koffie met de lekkerste vla soorten en van mekaars gezelschap De bijgevoegde foto‟s zijn van Iet Symons en Joep Evers

De eerste „Rheinische Streu Obstgarten‟ in natuurreservaat Wildenrath

door de secretaris Tijdens de jaarvergadering afgelopen april, was op uitnodiging van Tom Lemmerling, een Duitse delegatie te gast. Het waren Dhr Bert Lynen von Berg en Katharina Tumbrinck, als vertegenwoordigster van de NABU (Naturschutzbund Deutschland. Zij nodigden bij die gelegenheid het PGL uit, deel te nemen aan de eerste Rheinische Streu Obstgarten in het natuurreservaat Wildenrath. De locatie ligt op de grens van de plaatsjes Wegberg en Wassenberg, ter hoogte van Roermond en het Meinweg gebied. Bij de Duitse collega‟s heerst ook het besef dat wat aan hoogstam en fruitrassen verloren gaat, niet zomaar terugkomt en dat behoud voor toekomstige generaties noodzakelijk is. Een streven dat zij delen met het PGL. De uitnodiging zou een goede gelegenheid zijn om nieuwe contacten te leggen en ervaringen uit te wisselen. Het is naar mijn weten de eerste keer sinds jaren

dat het PGL met onze oosterburen een activiteit onderneemt. Wij zijn dan ook enthousiast op hun uitnodiging ingegaan.

Op 25 en 26 augustus 2012 was het zover en werden wij hartelijk ontvangen. Ondanks het wisselende weer en de stevige wind en regen, vooral op zondag, was de sfeer prima en heerste er een ontspannen sfeer.

Ger Graus kreeg met zijn stroop stoken veel aandacht. Niet alleen van het publiek maar ook in de pers. Foto: Jean Slijpen

4

In twee Duitse kranten stond hij op de foto en de WDR heeft zelfs televisie opnames van gemaakt. We kunnen trots zijn op onze bijdrage die twee dagen, niet alleen op de inzet van de vaste groep vrijwilligers die de stand bemannen, ook op de lof die wij kregen voor onze inbreng en aanwezigheid.

Het is de bedoeling tot meer grensoverschrijdende activiteiten te komen. Volgende jaar is er een vergelijkbare activiteit in Roerdalen. En naar aanleiding van deze dagen willen we onze Duitse collega‟s ondersteunen met het determineren van appels. Geslaagde dagen dus. Meer informatie staat op deze website: http://www.obstsortengarten.de/Termine.html

Proef het landleven

Door: Bert Jorritsma Augustus en september zijn voor het Pomologisch Genootschap drukke tijden. Ook dit najaar zijn we vier weken achter elkaar in de weekends actief om het gedachtegoed van het PGL uit te dragen via onze stands. Op 1 en 2 september was dat weer het geval tijdens de ‟ Proef het Landleven‟ dagen. Dit maal op landgoed Aerwinkel te Posterholt.

Op deze prachtige locatie tegen de achtergrond van het statige kasteel met een geweldige ruime tuin was het goed toeven. Er waren veel bezoekers die in het zonnige weer niet alleen meer wilde weten over het stroop stoken van Ger Graus, de regionale appelsoorten, maar zich ook de wafels van Nico Miesen goed lieten smaken. Al in de middag waren de wafels uitverkocht.

Dat het PGL en haar activiteiten in de belangstelling staat bleek wel uit de uitnodiging van mevrouw de Haas van kasteel Aerwinkel om eind oktober acte de préséance te geven bij een

5

volgende activiteit. Het bestuur staat hier positief tegenover en zal dit bespreken. Eind september zal het verzoek tijdens het overleg met de werkgroep hoofden aan de orde komen.

Aanleggen van een boerenerf / erfbeplanting

door: Geert Ambrosius Een boerenerf bestaat doorgaans uit een begrensd stuk grond dat ten dele bebouwd is. De bebouwing wordt gevormd door de boerderij (het woonhuis met bijbehorende stallen en schuren). Langs de voor- en/of zijgevel van de boerderij staan vaak leilinden. Het eigenlijke erf is opgedeeld in een bloementuin, moestuin, hoogstamboomgaard en soms een huisweide.

huisweide Vanouds waren de verschillende gebruiksruimten van elkaar gescheiden door meidoorn-of beukenhagen. Soms staan er op het erf nog enkele solitaire bomen. Het boerenerf is meestal omzoomd door singels, bomenrijen, hagen of sloten. Het geheel met opgaande beplanting vormt de erfbeplanting. Het boerenerf met zijn erfbeplanting is een markant landschapselement. Boerenerven komen in elk landschapstype voor en in elke provincie. Er zijn regionale verschillen herkenbaar in zowel de boerderijtypen als in de bijbehorende erven. Vroeger was het erf met beplanting functioneel: het zorgde voor inkomsten of deed dienst als windkering. Tegenwoordig heeft men ook oog gekregen voor ecologische, landschappelijke en cultuur-historische waarden. Deze

verscheidenheid is van groot belang voor de flora en fauna. Een erf is te beschouwen als een eiland van opgaande beplanting in een open landschap, wat op haar beurt wordt verbonden door middel van verbindingszones zoals houtwallen, singels, bomen rijen, sloten, bermen en percelen. Na de oorlog is het authentieke boerenerf als gevolg van onder meer mechanisering en de omschakeling naar grootschalige boerenbedrijven in snel tempo verdwenen.

moestuin Bij restauratie is sprake van een herstel van de historische situatie met behulp van resterende originele elementen. Wanneer er nog resten van de historische paden en beplanting aanwezig zijn, wordt er bij restauratie naar gestreefd die oude elementen weer tot hun oorspronkelijke grootte aan te vullen. Hier is dus een weloverwogen planning of plan van aanpak noodzakelijk, met een daarbij behorend ontwerp dat daarna consequent wordt uitgevoerd. Let daarbij op de regionale variatie en de traditionele keuze voor elementen met weinig onderhoud. Reconstructie van een erf vindt plaats als er geen of nauwelijks resten van de oude aanleg meer zijn. Historisch onderzoek is hier de basis voor de herinrichting. Zo'n reconstructie kan bijvoorbeeld plaats vinden aan de hand van het oorspronkelijke ontwerp, aan de hand van oude foto's, of op basis van een reconstructietekening. Bij inrichting van een erf moet goed gekeken worden naar wat er in de betreffende streek gebruikelijk is. Kies voor streekeigen constructies, vormen en soorten. Kies een gewenste referentieperiode die zo nauw mogelijk aansluit bij de omgeving. Houd ook rekening met het type boerderij. Bij een herenboerderij past een grote siertuin, bij een kleine boerderij op arme grond niet. Bij sierelementen is de regionale aanpassing minder belangrijk, maar ook daar is het verstandig om beplanting te kiezen die in de regio van oudsher voorkomt. Let daarbij op bodemgeschiktheid.

6

Natte gronden zijn bijvoorbeeld minder geschikt voor beuk, linde en eik, vooral grotere formaten slaan moeilijk aan. Hetzelfde geldt voor bepaalde soorten fruitbomen. Kersenbomen verlangen een goed gedraineerde en vruchtbare grond en ook voor de meeste appelsoorten is natte en laaggelegen grond niet geschikt. Bij de nieuwe aanplant worden bomen en struiken gewoonlijk veel te dicht bij elkaar gezet. Geef bomen flink de ruimte, waardoor ze een 'natuurlijke' vorm kunnen ontwikkelen en goed bereikbaar zijn voor zonlicht en wind. Dat houdt de boom gezond en vergroot zijn landschappelijke waarde. Bij aanplant van een gemengde beplanting moet men de soorten op elkaar afstemmen wat groeisnelheid en lichtbehoefte betreft. Anders gaan de snelgroeiende soorten overheersen en verdwijnen de langzamer groeiende en de soorten die veel licht nodig hebben. Houd vee weg uit de aanplant door aanleg en onderhoud van een afrastering. Of graaf een sloot of greppel als afscherming en zorg dat die op diepte blijft.

Tips klein fruit

door: Rosy Beltgens ( Wergroep Excursie) Moestuin – Fruittuin – Kruidentuin Framboos Bij de vroege frambozenrassen begint de pluk in de maand juni en als u beschikt over de rassen die elkaar in oogsttijd opvolgen, kunt u tot ver in de herfst verse frambozen eten. Vroege rassen zijn onder meer Malling Promise Glen Glova; Glen Moy en GlenProsen middentijds en Fallgold en Heritage laat. Wanneer de hergroei van frambozen afneemt waardoor u geen goed gevulde haag meer kunt vormen, is tijd het om op een ander plekje met verse planten te beginnen. Aalbes

Bij rode ( en witte) bes is het belangrijk om het teveel aan jonge scheuten tijdig weg te nemen. Zorg dat de struik „open‟ blijft zodat de zon er goed in kan schijnen. Dat is niet alleen gunstig voor de rijpende bessen, maar ook voor knopvorming voor het komende jaar. De bodem onder de struiken of hagen houdt u bedekt met compost en mulching zodat de bodem rul en vochtig blijft.

Vogelnet Helblauwe vogelnetten zijn lelijk, maar wel het meest effectief! Door de kleur wordt het gewas niet door vogels herkend; datzelfde geldt in wat minder mate voor felgroen. Zwarte netten zijn veel minder zichtbaar, en het gevolg is dat vogels er vaak verstrikt in raken. Zorg daarom vooral bij minder zichtbare netten dat deze goed zijn opgespannen, zodat vogels niet gevangen raken in loshangende plooien. Vruchtdunning Het doet veel tuinders pijn zoveel jonge vruchtjes weg te plukken, maar vruchtdunning is vaak van doorslaggevend belang voor de gezondheid van het gewas en de kwaliteit van de oogst. Hoe rigoureus u moet dunnen verschilt per ras en het gebruik van de vruchten. Bewaarappels en stoofperen kunnen met minder dunning toe dan vruchten voor versgebruik. Rassen die gevoelig zijn voor beurtjaren moeten stevig worden gedund, wanneer dat niet gebeurd gaat dat ten koste van de oogst het jaar erop. Vooral pruimen en handperen komen slecht op smaak wanneer er onvoldoende is gedund. Bij de meeste pruimenrassen moet meer gedund worden dan er kan blijven hangen. Bij de pruim is dunning ook noodzakelijk om takbreuk te voorkomen. Vuistregel: de onderlinge afstand van de vruchten moet na dunning ongeveer evenredig zijn aan het formaat van de uitgegroeide vruchten. Uit: Nummer 4 2012 – Landleven 113 Nuttige adressen Veel informatie over de teelt en rassen www.frambozen.info Grote collectie kleinfruit geselecteerd op geschiktheid voor ecologische teelt: www.proeftuin.eu

7

Determineren najaar 2012

door: Sjra Ophelders Er staan nogal wat fruitbomen waarvan de eigenaar niet precies weet welke fruitsoort hij nu precies bezit. Een van de doelstellingen van het Pomologisch Genootschap is het instandhouden van allerlei rassen. Het plan binnen het Genootschap is om leden en niet-leden hun fruit te laten determineren onder het motto: Determineren door leden voor leden. Met uw hulp moet dit ongetwijfeld lukken. Binnen het Genootschap is er veel kennis, dat is bekend, maar er zijn ongetwijfeld leden die ook deze kennis in huis hebben en waarvan wij dit niet weten. Hierbij een oproep aan allen die mee willen helpen bij het determineren. Het gaat in een gezellige ongedwongen sfeer waarbij er gezamenlijk gebakkeleid kan worden over het meegebrachte fruit. Lijkt mij ook nog eens gezellig en leerzaam om elkaars kennis over te dragen. Dit zal plaatsvinden op wellicht 2 avonden in oktober op een nader te bepalen locatie in Zuid-Limburg en Midden/Noord-Limburg. Hoe deze avonden ingevuld gaan worden wordt tijdig bekend gemaakt via mail (dus geef je emailadres svp door indien je dit nog niet eerder gedaan hebt) en via onze website www.pgl.nu Belangrijk is dat mensen zich aanmelden om mee te helpen met determineren. Voelt u zich geroepen om een bijdrage aan instandhouding van fruitrassen te leveren? Meldt u svp aan! Met uw hulp gaat dit vast lukken! Tel 0475 461126 na 18.00 u of bij voorkeur mail naar evenementen@pgl.nu Elke reactie is welkom. Tot ziens in oktober.

Leifruit lezing

Persbericht Fruitteeltmuseum

Maak van een fruitboom een mooie leiboom, een kunstwerk en sieraad voor je tuin. Op zaterdag 27 oktober organiseert het Fruitteeltmuseum in Kapelle een lezing over leifruit. Naast de historische aspecten over leifruit wordt aandacht besteed aan de snoei, groei, standplaats en bodemfactoren. De lezing onder

deskundige leiding van Ir. Joke van de Ban uit Est start om 13.00 uur en duurt tot 15.30 uur. kosten € 10,00 incl. entree en consumptie.

De bijzondere teelt- en snoeiwijze van leifruit heeft altijd een belangrijke rol gespeeld op kastelen en buitenplaatsen. Met het simpelweg tegen een muur aan planten van een fruitboom neemt de geschiedenis van het leifruit een aanvang. Dicht tegen een muur rijpt het fruit beter, een gevolg van de in de muur vastgehouden zonnewarmte, die vooral 's nachts geleidelijk vrijkomt. Het koudere klimaat in de zeventiende en achttiende eeuw was een van de oorzaken waardoor deze „warmere‟ techniek werd toegepast. Al snel werden de verschillende leivormen gebruikt en toegepast in vorstelijke fruittuinen als onderdeel van de tuinarchitectuur in Frankrijk. Nieuwe, machinegerichte teelttechnieken en andere fruitrassen namen in de twintigste eeuw de plaats in van de oude snoeitechniek en leifruit bleef als een museale curiositeit alleen over op enkele historische plaatsen. Tijdens deze middag over leifruit wordt informatie uitgewisseld over o.a. bodem, bemesting, bloei, soort fruit, soort muur, verschillende leivormen en het latwerk en de bijzonder snoei. In de museumtuin is goed te zien hoe je van een laagstamfruitboom een mooie leiboom kan maken.Voor meer informatie:Het Fruitteeltmuseum, Annie M.G.Schmidtsingel 1, Kapelle, zie www.fruitteeltmuseum.nl of via tel. 0113-344904 tijdens de openingsuren op woensdag- en zaterdagmiddag. Info bij Nelleke Volker, aanwezig op dinsdag t/m donderdagmiddag. Fruitteeltmuseum, Annie M.G.Schmidtsingel 1, 4421 TA Kapelle Tel: 0113-344904 E-mail: info@fruitteeltmuseum.nl ; Internet: www.fruitteeltmuseum.nl Het Fruitteeltmuseum is geopend op woensdag 13.00 – 17.00 uur en op zaterdagmiddag 12.00-16.00 uur.

8

Vraag en Aanbod

Lieve Vrouwen appel Enige tijd geleden ontving ik van ons lid de heer Maagdenberg uit Drenthe een verzoek. Het betrof informatie, foto‟s en eventueel enthout over de Lieve Vrouwen appel. Navraag in het netwerk van pomologen leverde echter niets op. Zelfs de NBS, waar de heer Maagdenberg al twee maal geïnformeerd had, moesten het antwoord schuldig blijven. Alex Frijns die ik tot slot hierover polste kon ook niet helpen. Dus nu richt ik mij tot het collectieve geheugen van onze leden. Indien u meer weet over de appel met deze mooie naam, die wat mij betreft direct stadsappel van Maastricht kan worden, laat het dan weten aan het secretariaat en mailt of schrijft u mij. Ik houd u op de hoogte. De secretaris

Oproep voor appels

Tijdens de appel persdag bij de familie Leesens zullen ook appels geperst worden voor sap dat wij voor ons genootschap verkopen. Indien u een appelgaard heeft en zelf geen appels verwerkt, kunt u een deel ervan ter beschikking stellen als steun voor het PGL. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ger Graus en hem bellen op het volgende nummer: 0475 550306 Belt u wel voor 15 oktober!

Determineren Zoals u elders in dit Klumpke heeft gelezen is er een activiteit gepland om uw fruit te laten determineren. Raadpleeg onze website www.pgl.nu en zie onder activiteiten agenda voor meer informatie zoals locatie, datum en tijdstip en verdere info.

9

Agenda PGL 2012

7 maart: Snoeien jubileum fruitweide Sint Anna te Heel 25 maart: Jaarvergaderring PGL 31 maart: Snoeien Fruitweide Paul Schulpen 9 april: Bloesemtocht Nuth, IKL 10 april: jam maken, Ophovenerhof, Sittard 15 april: PGL neemt deel aan Natuurmarkt in Horst aan de Maas 21 april: Open dag Ophovernerhof Sittard 22 april: PGL neemt deel met stand aan bloesemparade i.s.m. IKL – Limburg

8 juli: Dag van de kers in Alden 5 augustus: Oude Ambachten Einighausen 26 augustus: Open dag natuurreservaat Wildenrath, Duitsland 1 en 2 september: PGL bij Proef het Landleven Kasteel Aerwinkel in Posterholt

9 september: Landschapsdoedag Mesch 23 september: Appeldag in champignonmuseum De Locht Melderslo 30 september: kasteelpark Elsloo; 10 tot 16.00 uur; opening van het project ‟ klavertje vier, over de herinrichting van Kasteelpark Elsloo 27 oktober: sappersen Bemelerhof voor 15 oktober aanmelden via 0475 550306 27 oktober: lezing leifruit, Fruitteeltmuseum, Kapelle Huberthusmarkt in Gulpen op 3 november 2012.

Kopij Mailt u wel eens stukken aan de redactie? Stuur dan losse foto‟s op jpeg- formaat en de tekst in Word (.doc, geen docx) Graag “platte tekst” aanleveren, dus geen op-maakopties als dubbele regelafstand, etc. En foto‟s NIET in de tekst opnemen. Andere filetypes zijn niet te verwerken. Ook wordt de nieuwsbrief niet zo zwaar. Alvast bedankt!

Insturen Kopij Kopij opsturen voor 2 december 2012. Graag de kopij op sturen naar het redactieadres, met de volgende e-mail adres: Christien Pulles: cfm@pulles.demon.nl

Nieuwe website PGL Met ingang van 21 maart 2012 is de nieuwe website van het PGL actief zijn. U kunt oude Klumpkes bekijken in het archief. Daarvoor is de gebruikersnaam: PGL en het wachtwoord archief. Let op: in onderstaande lijst “adressen werkgroepen” zijn de laatste wijzigingen in namen / adressen doorgevoerd. Zie Fons Sluijsmans en Nico Miessen. Gebruik daarom altijd de meest recente versie van deze lijst.

6141

Pomologisch Redactieadres Secretaris Genootschap Limburg Christien Pulles Bert Jorritsma Steenstraat 13 Meidoorn 129 Steenstraat 13 6141 AS Limbricht 6226 WH Maastricht 6141 AS Limbricht info@pgl.nu cfm@pulles.demon.nl secretariaat@pgl.nu www.pgl.nu tel 06-41591571

ADRESSEN WERKGROEPEN

Evenementen

Wil Ramaekers, wil_ramaekers@hotmail.com

Inventarisatie en enten

John Theunissen tel 0495-533395 Jack Bosch, tel 0475-561921 Jac_bosch@hotmail.com

Gastronomie

Nico Miessen, nico.miessen@ziggo.nl

Fruit en sapverwerking

Ger Graus, gergraus@hetnet.nl

Publiciteit en pr

Tom Lemmerling, tel:043-4581910 Ronald Spits, anspits@hotmail.com Paul Schulpen, paul.schulpen@hotmail.com

Excursies

Anneke Omloo, anneke.omloo@gmail.com

Kersendag

Fons Sluijsmans, sluhart@home.nl

Redactie Klumpke

Christien Pulles, cfm@pulles.demon.nl