Kennisdossier jaar 1 Bedrijfskunde...

Avans Hogeschool ‘s-Hertogenbosch|

NICOLE

VAN DER

AALST

KENNISDOSSIER JAAR 1 BEDRIJFSKUNDE

MER

Inleiding In het kennisportfolio worden alle modellen en theorieën behandeld die bij bedrijfskunde MER aan

te pas komen. Zo zijn er elk blok (periode van 10 weken) nieuwe modellen en theorieën, maar ook

komen er een aantal terug. Om het overzichtelijk te houden begint elk nieuw blok met een eigen

voorblad en inhoudsopgave.

Inhoudsopgave Inleiding ................................................................................................................................................... 1

P1 kennismaken ...................................................................................................................................... 5

Algemene Economie (micro) ................................................................................................................... 6

Omgevingsfactoren ............................................................................................................................. 6

SWOT-Analyse ..................................................................................................................................... 7

Marktvormen ...................................................................................................................................... 8

Vraag en aanbod ................................................................................................................................. 9

Elasticiteiten ........................................................................................................................................ 9

Economische orde ............................................................................................................................. 11

Kosten en opbrengst ......................................................................................................................... 12

Bedrijfseconomie................................................................................................................................... 13

Balans ................................................................................................................................................ 13

Winst- en verliesrekening .................................................................................................................. 14

Liquiditeitsoverzicht .......................................................................................................................... 14

Communicatie ....................................................................................................................................... 15

Basismodel Communicatie ................................................................................................................ 15

Corporate Identity Mix ...................................................................................................................... 16

Het communciatieplan ...................................................................................................................... 16

Management ......................................................................................................................................... 19

7S model ............................................................................................................................................ 19

Omgevingsfactoren en partijen ......................................................................................................... 19

Strategie ............................................................................................................................................ 20

Structuur ............................................................................................................................................ 21

........................................................................................................................................................... 22

Systemen ........................................................................................................................................... 24

Managementstijlen ........................................................................................................................... 27

Geschiedenis ..................................................................................................................................... 27

Sleutelvaardigheden .......................................................................................................................... 30

Gemeenschappelijke waarden .......................................................................................................... 31

Recht ...................................................................................................................................................... 32

P2 Managen ........................................................................................................................................... 35

Bedrijfseconomie................................................................................................................................... 36

Eigen vermogensvormen, aandelen, emissie en verschillende waarden van de aandelen .............. 36

Reserves en winstuitkering ............................................................................................................... 37

Vormen van vreemd vermogen ........................................................................................................ 38

Rentabiliteit, liquiditeit en solvabiliteit ............................................................................................. 39

Activiteit kengetallen ......................................................................................................................... 40

HRM ....................................................................................................................................................... 41

Instroom ............................................................................................................................................ 41

Doorstroom ....................................................................................................................................... 42

Uitstroom .......................................................................................................................................... 46

Marketing .............................................................................................................................................. 49

De marktomgeving ............................................................................................................................ 49

Interne analyse .................................................................................................................................. 49

Externe analyse ................................................................................................................................. 50

Strategie ............................................................................................................................................ 52

Waarde .............................................................................................................................................. 52

Product .............................................................................................................................................. 53

Dienst................................................................................................................................................. 54

Assortiment ....................................................................................................................................... 54

Bouwen aan een sterk merk.............................................................................................................. 55

Waarom promotie? ........................................................................................................................... 56

Management inleiding 2 ....................................................................................................................... 59

7S ....................................................................................................................................................... 59

Operational Excellence/ Kostenleiderschap ...................................................................................... 60

Customer Intimacy/ Klantenpartners ................................................................................................ 61

Concurrentie strategie ...................................................................................................................... 62

Organisatiestructuur ......................................................................................................................... 63

Systemen ........................................................................................................................................... 67

Wat is kwaliteit? ................................................................................................................................ 69

Waarden en normen ......................................................................................................................... 70

MVO ................................................................................................................................................... 71

Managementstijlen ........................................................................................................................... 74

Gemeenschappelijke waarden .......................................................................................................... 76

Sleutelvaardigheden .......................................................................................................................... 77

Overeenkomsten- & Rechtspersonenrecht ........................................................................................... 78

Ondernemingsrecht .......................................................................................................................... 78

VOF (vennootschap onder firma) ...................................................................................................... 80

BV ...................................................................................................................................................... 81

Verbintenissenrecht .......................................................................................................................... 84

MVO ................................................................................................................................................... 85

Nakoming van een overeenkomst..................................................................................................... 86

Eigendom: Art. 5:1 BW ...................................................................................................................... 87

P1 kennismaken

Algemene Economie (micro)

Algemene Economie is Economie in combinatie met maatschappij. Er wordt onderzocht hoe er met beperkte middelen keuzes worden gemaakt in oneindige behoeften. De onderdelen die hierbij horen zijn: Macro-Economie Economie van een groter geheel, meestal een land Meso-Economie Economie van sectoren en bedrijfstakken Micro-Economie Economie van bedrijven en gezinnen In blok P1 heb ik me bezig gehouden met het onderdeel Micro-Economie.

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren

Je hebt twee verschillende omgevingsfactoren. Dit zijn de omgevingsfactoren in enge en ruime zin. De omgevingsfactoren in enge zin (ondernemingsklimaat), zijn de relaties met participanten, de concurrentverhoudingen, de economische situatie, de mate van openheid van de economie en de invloed van de overheid. De omgevingsfactoren in ruime zin (maatschappelijke context), zijn de demografische ontwikkeling, de ontwikkeling van de techniek, de normen en waarden, het politieke systeem en de rechtsorde. Participanten: betrokken bij of directe invloed op bedrijfsvoering zoals de ondernemingsleiding, de werknemers, de vermogensverschaffers, de leveranciers en de overheid. Demografisch: de beschrijving van de bevolking naar bepaalde kenmerken, zoals leeftijdsopbouw, geslacht, opleiding etc.

SWOT-Analyse

SWOT-analyse SWOT staat, zoals hierboven ook aangegeven, voor Strenghts, Weaknesses, Opportunities en Threaths. De Nederlandse vertaling hiervoor sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. SWOT wordt gebruikt voor elementen systematisch te analyseren om de toekomstmogelijkheden inzichtelijk te maken en kansrijk doelen te stellen. Een SWOT analyse wordt vaak gemaakt als onderdeel van een ondernemings- of marketingplan. De sterke en zwakke punten betreffen de kenmerken van de organisatie of het product ten opzichte van de concurrentie. Vandaar dat deze een interne herkomst hebben. De kansen en bedreigingen betreffen ontwikkelingen, gebeurtenissen en invloeden in de markt waar de organisatie of het product mee te maken heeft. Vandaar dat deze een externe herkomst hebben.

Marktvormen

Marktvormen

Je kunt markten onderverdelen en analyseren door te kijken naar het aantal aanbieders en het soort product dat wordt aangeboden. Bij de marktvorm volkomen concurrentie is er sprake van een homogeen product, veel aanbieders en veel vragers. De markt is transparant en heeft vrije toetreding van ondernemingen. Bij de marktvorm monopolistische concurrentie is er sprake van een heterogeen product met veel aanbieders en veel vragers. De markt is niet transparant maar wel makkelijke te betreden. Bij de marktvorm oligopolie is er sprake van een heterogeen en homogeen product met weinig aanbieders maar veel vragers. De markt is niet transparant en moeilijk te betreden. Bij de marktvorm monopolie is er sprake van een homogeen product waarvan maar één aanbieder is maar veel vragers. De markt is niet transparant en heel moeilijk om te toetreden.

Vraag en aanbod

Vraag en aanbod x-as = prijs y-as = hoeveelheid De vraag en het aanbod van een product hangt af van de prijs. Zoals je hierboven kunt zien. Als de prijs stijgt daalt de vraag maar stijgt het aanbod. De vraag daalt, omdat minder mensen het willen kopen voor een hogere prijs. Het aanbod neemt toe, omdat minder mensen dit kopen en er dus veel blijft liggen.

Elasticiteiten De elasticiteit laat zien ik welke mate een procentuele verandering van het ene zorgt voor een procentuele verandering van het andere. Je hebt hierbij verschillende formules om de elasticiteiten uit te rekenen. Prijselasticiteit van de vraag

Kruiselingse prijselasticiteit

Inkomsenselasticiteit

Het berekenen van de procentuele verandering van de twee variabelen doe je met de formule: (nieuw –oud) : oud * 100 Als je dit hebt berekend kun je ook de elasticiteit berekenen. Dit doe je dan om de desbetreffende formule in te vullen. Daarna kun je zien of de uitkomst elastisch is of inelastisch. Elastisch betekent dat de vraag relatief sterk reageert op een prijsverhoging en in-elastisch betekent dat de

vraag relatief weinig reageert op een prijsverhoging

Dan kun je deze goederen bij kruislingse elasticiteit nog onderverdelen in complementaire goederen en

substitutiegoederen. De complementaire goederen zijn goederen die elkaar aanvullen. Hierbij kun je denken

aan ski’s en skischoenen of auto’s en benzine. De substitutiegoederen zijn goederen die elkaar kunnen

vervangen.

Complementaire- en

substitutiegoederen

Elastisch of inelastisch?

complementaire- en substitutiegoederen

Je kunt zo ook de goederen onderverdelen naar de uitkomst van de inkomenselasticiteit, zie schema hieronder. Inferieure goederen zijn goederen met een negatieve inkomenselasticiteit. Bij het stijgen van het inkomen gaat men van deze goederen minder gebruik maken. Noodzakelijke goederen, ook wel primaire goederen genoemd, voor deze goederen geldt dat men het blijft kopen hoe duur het ook is. Onder deze goederen verstaan we goederen die voorzien in de eerste levensbehoefte. Luxe goederen, ook wel secundaire goederen genoemd, zijn goederen die niet direct in de eerste levensbehoefte voorzien. Bij een stijging van het inkomen ontstaat er meer dan een evenredige stijging van de vraag naar het goed.

Inkomenselasticiteit

Economische orde De economische orde in een land is de manier waarop de economische beslissingen in dat land zijn georganiseerd en worden gecoördineerd. Dit is in geen één land hetzelfde.

Economische orde

Kosten en opbrengst Je hebt twee soorten kosten. Je hebt vaste/constante kosten, deze kosten blijven altijd gelijk. Dan heb je ook nog de variabele kosten, deze kosten nemen toe als de productie wordt uitgebreid. De variabele kosten kun je ook weer onderverdelen:

We spreken van een degressief verloop van de totale variabele kosten wanneer met het toenemen van de productie de totale variabele kosten steeds minder stijgen. We spreken van een proportioneel verloop van de variabele kosten wanneer met het toenemen van de productie de totale variabele kosten gelijk blijven. We spreken van een progressief verloop van de totale variabele kosten wanneer met het toenemen van de productie de totale variabele kosten steeds meer stijgen.

Boek: onderneming en omgeving Auteur: dr. R. Schöndorff, drs. J.F.B. Pleus,dr. C.A. de Kam.

Bedrijfseconomie

Bedrijfseconomie is de wetenschap die de handel in goederen en diensten door ondernemingen de financiële kant van de onderneming bestudeert. Bedrijfseconomie is de economische kant van de bedrijfskunde. De drie belangrijkste bedrijfseconomische overzichten zijn

Balans Resultatenrekening (winsten verliesrekening) Liquiditeitsoverzicht

Balans De balans is een momentopname. Iedere transactie/gebeurtenis veroorzaakt mutaties op de balans. Aan de linkerkant van de balans, de debetzijde ofwel activa, staat een overzicht van alle bezittingen. Deze is verdeeld over de vaste activa, vlottende activa en liquide middelen. Aan de rechterzijde van de balans, de creditzijde ofwel passiva, staat het eigen vermogen, de schulden en het vreemd vermogen. Het vreemd vermogen kan lang en kort zijn, een kort vreemd vermogen is de looptijd minder dan één jaar.

Balans

Debet/Activa Credit/Passiva

Vaste activa Gebouwen Machines

Eigen vermogen Aandelenvermogen Reserve Winstsaldo

Vlottende activa Debiteuren Goederen

Vreemd vermogen lang Leningen

Liquide middelen Kas Bank

Vreemd vermogen kort Crediteuren Te betalen posten

Winst- en verliesrekening Op de winsten verliesrekening staan alle mutatie op het eigen vermogen. Door een winsten verliesrekening op te stellen breng je de kosten (linkerzijde) en opbrengsten (rechterzijde) duidelijk in beeld. Uiteindelijk krijg je ook een duidelijk overzicht van de winst of verlies.

Liquiditeitsoverzicht Een liquiditeitsoverzicht is een periode overzicht. Het bevat de mutaties op de liquide middelen (kas/bank). Het bevat links de ontvangsten en rechts de uitgaven. Zo krijg je een duidelijk overzicht van de veranderingen van de kas/bank, deze kunnen positief zijn (toename) of negatief (afname).

Liquiditeitsoverzicht

Boek: inleiding bedrijfseconomie (reader) Auteur: A. Heezen

winsten verliesrekening

Communicatie Communicatie is overal en iedereen communiceert. Het begrip communicatie bestaat uit vele definities. Hieronder ga ik het hebben over zakelijke communicatie. Dit is het proces waarbij een organisatie als zender de intentie heeft een boodschap over te brengen via een medium aan een ontvanger of ontvangers.

Basismodel Communicatie Bij communicatie heb je altijd een zender die een boodschap verzend naar de ontvanger. Hieronder zie je een basismodel communicatie.

Basismodel communicatie

De boodschap wordt door de zender bepaald. De inhoud van het communicatieproces start bij de zender. De boodschap is de inhoud van de communicatie, dat wat de zender werkelijk wilt overbrengen. Soms wordt als boodschap een medium gebruikt, dit wordt vooral gebruikt door organisaties. Er is dan vaak geen persoonlijk contact tussen de zender en ontvanger, dan maken ze hier gebruik van. De ontvanger zegt het al, die ontvangt de boodschap. Ontvangers van communicatie gaan veelal wel zelf op zoek naar informatie, ze zijn dus niet passief maar juist actief. Doordat boodschappen hen bereiken die door bedrijven gezonden zijn, is de ontvanger wel het eindstation in het basiscommunicatieproces. Dan staat er ook nog encoderen en decoderen. Op het moment dat een zender besluit te gaan communiceren en voor zichzelf heeft bepaald wat de boodschap is, moet de zender de boodschap voor de ontvanger begrijpelijk maken. Dat doe je door je boodschap om te zetten in voor de ontvanger duidelijke woorden, beelden of geluiden. Dit proces noemen we encoderen. Op het moment dat de ontvanger de boodschap leest, bekijkt of hoort, gaat hij de boodschap decoderen. Dat betekent dat hij de boodschap gaat omzetten in voor hem begrijpelijke gedachten. De ontvanger kan reageren op de boodschap die is ontvangen, dat noemen we feedback. Reageert de zender weer op de feedback, noemen we dat terugkoppeling.

Corporate Identity Mix Corporate identiteit kun je het best omschrijven als het beeld dat de organisatie van zichzelf heeft en wenst uit te stralen, ofwel de zelfpresentatie van een organisatie. Met identiteit wordt het ‘hart en ziel’ ook wel het ‘DNA’ van de organisatie bedoeld. Een organisatie beschikt over drie instrumenten om corporate identiteit te realiseren: gedrag, communicatie en symboliek. De invulling van deze instrumenten kenmerkt de persoonlijkheid van een organisatie. Dit wordt samengevat in de corporate identity mix van Bikigt & Stadler.

Corporate identity mix ©Bikigt & Stadler

Het communciatieplan

Stappen communciatieplan

Analyse Voor alle communicatiedisciplines worden communicatieplannen opgesteld. Deze kunnen onderling flink verschillen. Een communicatieplan verloopt meestal volgens een aantal vaste stappen (zie figuur hierboven). De analyse van de huidige situatie is het eerste onderdeel. Het geeft een inzicht in wat het communicatieprobleem is. Pas na uitgebreide analyse weet je wat je wilt oplossen met communicatie. De (communicatie)doelgroepen kijk je al naar in de analyse. Deze communicatiedoelgroepen zijn groepen die zich bij de organisatie aandienen, je kiest ze dus niet zelf. Het is van belang om deze relaties te analyseren omdat verstoorde relaties voor problemen kunnen zorgen. Globaal zijn deze doelgroepen onder te verdelen in vier subgroepen (Michels, 2006, p. 106):

Probleem

Analyse

Doelgroepen

Doelstellingen Tijdsplanning

Middelen

Strategie

Boodschap Budget

Evaluatie

Interne communicatiedoelgroepen Directie, (midden)management, medewerkers, uitzendkrachten, ondernemingsraad, gepensioneerden, familieleden;

Algemene communicatiedoelgroepen Omwonenden, instellingen, scholen, uitzendbureaus, pers;

Politieke communicatiedoelgroepen Overheden op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau, politici, actiegroepen, consumentenorganisaties, werknemersorganisaties;

Financieel-economische communicatiedoelgroepen Banken, aandeelhouders, concurrenten, klanten, leveranciers, sponsoren

In de analysefase kijk je ook naar welke communicatiemiddelen in de branche zoal worden ingezet. Dat geeft aan wat leeft in de omgeving van een organisatie en is daarom de moeite waard om te analyseren. Het is ook een indicatie voor de budgets die door concurrerende organisaties aan communicatie worden uitgegeven. Het gebruik van bepaalde middelen geeft ook aan op welk doel de nadruk ligt in de communicatie:

Middel Doel Actie/thema Campagnetermijn Kosten

Folder Koop stimuleren Actie Korte termijn Laag Huis-aan-huisblad Koop stimuleren Actie Korte termijn Laag Dagblad Koop stimuleren

/houding wijzigen Actie/thema Korte/lange termijn Gemiddeld

Televisie Houding/imago versterken/wijzigen

Thema Lange termijn Hoog

Radio Merk versterken Actie/thema Korte/lange termijn Gemiddeld Tijdschrift Houding/imago

versterken/wijzigen Thema Lange termijn Hoog

Buitenreclame Merk versterken Thema Lange termijn Gemiddeld

Doelgroepen In deze fase ga je bepalen welke doelgroepen je met je communicatieplan wilt bereiken. Hoe meer je weet over je communicatiedoelgroep, hoe beter je in staat bent de juiste benadering te kiezen. Binnen een doelgroep worden vaak verschillende subgroepen onderscheiden. Doelgroepen worden gesegmenteerd in subgroepen als de beginsituatie, relevante kenmerken, het informatie zoekgedrag of het mediagebruik binnen de doelgroep verschillend is. Om te bepalen in welke situatie je voor welke kenmerken kiest bekijk je de volgende aspecten:

Leeftijd en woonplaats Belangrijke socio-economische kenmerken (opleiding, inkomen of gezinssamenstelling) Psychografische kenmerken, lifestyle Betrokkenheid bij de productie of de organisatie Gewenste producteigenschappen van de productie of de organisatie Huidige productbezig en –gebruik Merkbekendheid, de houding ten opzichte van het merk, koopgedrag en –frequentie

Vervolgens kan een overzicht gemaakt worden van alle segmenten met hun meest relevante eigenschappen en kenmerken. De doelgroep moet voldoende homogeen zijn en de doelgroep moet voldoende bereikbaar zijn.

Doelstellingen Communicatiedoelstellingen staan nooit op zichzelf, die komen voort uit de ondernemingsdoelstellingen

waarin de missie staat beschreven. Hoe duidelijker je doelen hoe beter je weet waar de organisatie naartoe wil.

Goede doelen zijn SMART geformuleerd. Dit is specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden.

Doelen moeten dus uitdagend en haalbaar zijn. Richt je altijd op kennis – iets weten, houding – iets vinden en

gedrag – iets doen.

Boodschap De boodschap is de belofte aan de ontvangers. Deze stem je af op de kernwaarden van het bedrijf en pas je aan op de verwachtingen en kenmerken van elke doelgroep.

Communicatiestrategie In dit stadium ga je nadenken hoe je de boodschap gaat communiceren met de doelgroep. Strategische keuzes bij een communicatieplan:

Korte termijn campagne Lange termijn campagne

Massacommunicatie Interpersoonlijke communicatie Veel online Online alleen ondersteunend Interne campagne eerst In- en externe campagne tegelijk Actiecommunicatie Themacommunicatie

Communicatiemiddelen In deze fase ga je kijken met behulp van de communicatiestrategie welke communicatiemiddelen je gaat gebruiken. Zo heb je verschillende middelen met alleen zo voor- en nadelen.

Tijdsplanning Bij deze fase ga je de communicatieactiviteiten afstemmen, denk ook aan tijd voor ontwerpen en ontwikkelen van advertenties, spots e.d. Je gaat dus aan de slag met een tijdschema, deze moet wel goed gepland zijn.

Budget Hierbij geef je overzicht van de beraamde kosten. De volgende posten kun je hier tegenkomen:

Personeelskosten: het aantal medewerkers dat voor dit plan wordt ingeschakeld; Materiaalkosten: ontwerpen productiekosten en distributiekosten; Mediakosten: advertenties; Overige kosten/diversen.

Nu weet je wat je ongeveer uit gaat geven, nu moet je alleen nog weten wat je kan uitgeven. Daarom moet er ook een budget bepaald worden dat je kunt gebruiken. Er zijn vijf methoden waarmee het communicatiebudget wordt vastgelegd:

Omzetpercentagemethode: waarbij een bepaald percentage van de omzet wordt gehanteerd (meestal tussen 2 en 6%);

Sluitpostmethode: waarbij communicatie de sluitpost van het budget is; Concurrentiegeoriënteerde methode: waarbij gekeken wordt naar hoeveel de concurrent uitgeeft aan

de communicatie; Taakstellende methode: waarbij bepaald wordt welke activiteiten nodig zijn en wat daarvan de kosten

zijn; Anticyclische methode: waarbij in slechte economische tijden een hoger budget wordt uitgetrokken

voor communicatie en in betere tijden een laag budget. Welke methode je gebruik hangt af van verschillende variabelen:

Je positie in de markt, een marktleider zal niet voor een concurrentiegeoriënteerde methode kiezen; Je winstgevendheid, de taakstellende methode is vaak kostbaar voor bedrijven die het moeilijk

hebben; Je ideeën over goede communicatie, hecht je er weinig belang aan, dan wordt misschien voor de

sluitpostmethode gekozen.

Evaluatie Je hebt drie manieren om te evalueren:

Effectevaluatie: zijn de communicatiedoelstellingen bereikt? Wat kan de volgende keer beter? Procesevaluatie: hoe is het proces verlopen? Coördinatie? Productevaluatie: wat is de waardering van de doelgroep voor de communicatie-uiting?

Management

7S model

7s model

Het 7S model is een instrument om elke organisatie te beschrijven en te beoordelen. Van eenmanszaak tot multinational. Alle dimensies zijn even belangrijk en onderling met elkaar verbonden. Een verandering van de ene S zorgt voor een verandering van een andere S. Alle S-en zijn even belangrijk. Je hebt een harde en een zachte S, de harde is tastbaar en kan beschreven worden in een document en een zachte niet.

Omgevingsfactoren en partijen Omgevingsfactoren zijn factoren in de omgeving van een organisatie die de organisatie beïnvloeden, maar waar de organisaties zelf geen invloed op kunnen uitoefenen. Het overkomt organisaties.

Omgevingsfactoren

Partijen zijn stakeholders in de omgeving van organisaties waarmee interacties plaatsvinden. Er kan wederzijds invloed uitgeoefend worden.

Partijen

Strategie Bij de strategie moet je denken aan de missie, visie, doelstellingen en strategie.

Missie - Waarom bestaan we? - Voor wie bestaan we? - Wat is onze identiteit? - Wat is onze primaire functie? - Welke behoefte vervullen we?

Visie - Hoe ziet de omgeving eruit in de toekomst? - Waar willen we staan over x jaar? - Wat willen we dan bereikt hebben? - Hoe bereiken we dan?

Doelstelling - Specifiek - Meetbaar - Acceptabel - Realistisch - Tijdsgebonden

Strategie - Het vaststellen van doelen en de manier waarop die doelen bereikt worden - Strategie is een plan, hoe ga je dingen in de praktijk brengen? - Strategie gaat over het hoe

Ondernemingsstrategie

Structuur Je hebt twee verschillende functies. De interne afstemmingsfunctie en de externe afstemmingsfunctie. Bij de interne afstemmingsfunctie letten we vooral op het ontwerp van een passende organisatiestructuur. Om als organisatie goed te functioneren is nodig dat de arbeid zo goed mogelijk wordt verdeeld (functies, afdelingen etc.) en alles moet goed worden afgestemd en gecoördineerd. Om een organisatiestructuur te ontwerpen moet je rekening houden met een aantal aspecten. Dit zijn de taak en functie en de bevoegdheden en relaties.

Taak Een geheel van concrete werkzaamheden die moeten worden uitgevoerd

Functie Een geheel van (meerdere) taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden (TBV)

F-indeling

P-indeling

M-indeling

G-indeling

Bevoegdheid Is het recht om in een bepaalde situatie zelfstandig beslissingen te nemen over de uitvoering van een taak

Relaties Zijn de verhoudingen die mensen in een organisatie tot elkaar hebben; de een kan de baas van de ander zijn en mag dus opdrachten geven. In dat geval spreken we over een hiërarchische relatie, de baas staat hoger in de hiërarchie. Verticaal organiseren is het verdelen van de taken die wat betreft niveau verschillend zijn, het aanbrengen van hiërarchie. Horizontaal organiseren is het verdelen van taken en toewijzen van bevoegdheden op hetzelfde organisatieniveau (bijv. afdelingsvorming).

Structuur tekenen Organigram

- Je werk van boven naar beneden - Je gebruikt altijd rechthoekjes voor functies en/of afdelingen - De rechthoekjes verbind je middels lijntjes of een harkje - Functies vermelden (en eventueel namen)

Organigram

Organogram - Lijnorganisatie - Lijn-staforganisatie - Lijn- en functionele staf organisatie

Organisatiestelsel - Lijnorganisatie - Lijn-staforganisatie - Lijn- en functionele staf organisatie

Lijnorganisatie

Lijn-staforganisatie

Lijn –en functionele staforganisatie Als een organisatie veel organisatielagen heeft noemen we het een steile structuur. Als een organisatie weinig organisatielagen heeft noemen we het een platte structuur. In een formele organisatie (getekend met een organigram) zijn machten functionele relaties zichtbaar. Naast de formele organisatie bestaat er ook een informele organisatie. Deze is niet zichtbaar in een organigram. Het gaat bij de informele organisaties om de invloed die medewerkers in een organisatie kunnen uitoefenen ook al zou die invloed que functie wellicht niet eens direct verwachten.

Systemen Een systeem is het geheel van formele en informele procedures en werkinstructies (processen) die een bepaald resultaat moeten opleveren. Een gesloten systeem geeft geen wisselwerking met de omgeving. Een open systeem heeft alleen bestaansrecht als deze in verbinding staat met de omgeving. Het proces

Proces van invoer, transformatie en uitvoer.

De relatie tussen primaire, secundaire en bestuurlijke processen.

Het bestuurlijk proces

De relatie tussen de bijsturing en de bestuurstaken.

Het proces in een organisatie Verkoopproces: een klant te woord staan aan de telefoon Onderhoudsproces: het schoonmaken van koffiezetapparaat Beheersing van processen

Werking van het ISO-systeem

EFQM-model

Informatiesystemen

Customer relation management

Managementstijlen

Geschiedenis Klassieke organisatiekunde Scientific Management – Frederick Taylor (1856 -1915) Hij ging vaststellen met metingen hoe het ging en wat er anders kon. Hij ging bekijken hoe de productiviteit van de werknemer beter kon. Taylor kwam met het idee van prestatiebeloning, alleen hij pakte dit verkeerd aan door de lat te hoog te leggen. Hij wilde dat de arbeiders zich gingen specialiseren en wilde dit ook voor de managers. Alleen er ontstond een probleem door de managers te laten specialiseren. Hierdoor kregen werknemers acht managers, die elk ergens anders op lette. Als een medewerker dus drie dingen niet goed deed, kwam er niet een maar drie managers dit vertellen. Algemene Managementtheorie – Henry Fayol (1841 – 1925) Fayol zei dat management te leren was. Maar als je het wilde leren, moest je wel klein beginnen. Eerst beginnen met bevel voeren en controleren. Dit zijn beleidsuitvoerende taken. Daarna kun je beginnen met het leren van plannen en organiseren, dit zijn beleid formulerende taken. Als je alles kunt ben je ‘allround’. Het is te leren d.m.v. vijf taken.

Gedragskundige benadering Human Relations-theorie – Elton Mayo (1880 – 1949) Hij wilde onderzoek doen naar de arbeider. Als deze goed in zijn vel zit, gaat hij beter presteren. Hij deed dit door het verbeteren van de werkomgeving. Hij deed onderzoek in de fabrieken van General Electric in Hawthorne. Hij had twee verschillende tafels neergezet met een aantal arbeiders. Bij tafel één had hij de lichtsterkte aangepast en bij tafel twee niet. Hij wilde hierdoor kijken of door het licht de prestatie omhoog ging. Dit was ook zo, maar bij groep twee ook. Dit was omdat ze een groepsgevoel hadden, ze wisten dat het een experiment was dus wilde laten zien wat ze konden. Ook schonk hij de mensen meer aandacht waardoor ze gemotiveerd werden.

Revisionisme Linking Pin - Rensis Likert Hij bedacht het ‘Linking-pin’ principe. Een verbindend persoon (de schakel). Er is één manager die alles mee neemt wat zijn medewerkers vinden naar zijn baas. Deze neemt dat dan weer mee naar de ‘hogere’ binnen het bedrijf.

X en Y mensbeeld – Douglas McGregor (1906 – 1964) X typen mensen zijn de luie mensen in de ogen van een manager bijna niks. Y typen mensen zijn goede medewerkers die willen bijleren goed het werk doen. Door de medewerkers in te delen in X en Y types gaat de manager zich hieraan aanpassen bij het aansturen van iemand. De Y types kregen de leuke dingen en veel aandacht. De X types kregen de rotklussen en geen aandacht. Managerial grid – Robert Blake en Jane Mouton Aandacht voor de mens en voor de productie. Ze gingen op zoek naar goede managers. Je moet een manager hebben die beide doelen aandacht geeft. Zo loopt de productie goed en worden de medewerkers goed in de gate gehouden.

Systeembenadering en contingentiebenadering Systeembenadering is externe relatie en contingentiebenadering situationeel leiderschap.

Verschillende managementstijlen Er zijn verschillende managementstijlen. Autocratisch/autoritair (1,2) , consulteren (3,4,5 en participatief (6,7).

Autocratisch/autoritair leiderschap - Leider geeft ‘bevelen’ aan medewerkers - Macht als middel van gezagsuitoefening - Strik hiërarchische verhoudingen - Geen inspraak/discussie - De leider beslist - Geld is belangrijke stimulans voor medewerker - Leider gericht op het behalen van resultaat

Consulterend leiderschap - Leidinggevende behoudt de

eindverantwoordelijkheid - Medewerkers aanwezig in overlegorganen - Informeren en adviseren leidinggevende - De leider neemt de uiteindelijke beslissing

Participatief leiderschap - Leidinggeven is een groepsfunctie geworden - Besluiten komen democratisch in de groep tot stand - Leidinggevende is begeleider/coördinator - Gevaar: geringe slagvaardigheid/besluitenloosheid

Taakgericht en relatiegericht Taakgerichte managementstijl – focus op het doel Relatiegerichte managementstijl – aandacht voor de mens

S1 Insturen Medewerker is niet bekwaam, wel gemotiveerd

S2 Overtuigen Medewerker is enigszins bekwaam, niet altijd gemotiveerd

S3 Overleggen Medewerker is wel bekwaam, niet altijd gemotiveerd

S4 Delegeren Medewerker is wel bekwaam en wel gemotiveerd

Sleutelvaardigheden Een sleutelvaardigheid/kernbekwaamheid is een unieke combinatie van kennis, vaardigheden, structuren, technologieën en processen in de onderneming die het mogelijk maken om producten of diensten te leveren die geen enkele anderen onderneming op dezelfde manier op hetzelfde moment kan produceren. Het is datgene wat de organisatie onderscheidt van andere organisaties. Core competence is de basis van een product, core products is veel produceren en final products is massa productie.

Gemeenschappelijke waarden Cultuur is een patroon van denken en doen van mensen, gebaseerd op overtuigingen wat goed en fout is. De functies van cultuur zijn binding, standaardisatie, interne zekerheid en externe kracht.

Cultuur is een bindmiddel (sociale lijm), verder is het richtinggevend en werkt het als coördinatie mechanisme

(de individuele gedragingen van organisatieleden worden op elkaar afgestemd). Cultuur is een teken aan de

omgeving (corporate identity).

Recht Inleiding recht Publiekrecht gaat tussen burger en overheid en privaatrecht gaat tussen burgers. Hierbij kun je bij publiekrecht denken aan strafrecht, staatsrecht of bestuursrecht. Bij privaatrecht kun je denken aan personen- en familierecht en overeenkomstenrecht.

Dan heb je nog een verschil tussen materieel en formeel recht. Materieel recht beschrijft de rechten en plechten en formeel recht beschrijft hoe het materieel recht gehandhaafd kan worden. Rechtspraak De rechtbank

- De lagere rechter, eerste aanleg - Verschillende kamers (straf, familie, handel, bestuur etc.) - Kantongerecht maakt onderdeel uit van de rechtbank

Gerechtshof - Hoger beroep

Hoge raad - Hoogste rechtscollege - Beroep in cassatie

Absolute competentie (bij wie moet ik zijn?) Eerste aanleg -> Rechtbank (incl. kantongerecht, art. 42 v. Wet RO) Hoger beroep -> Gerechtshof (art. 60 wet RO) Cassatie -> Hoge raad (art. 78 v Wet RO) Relatieve competentie (waar moet ik zijn?) Burgerlijk recht -> Woonplaats gedaagde (art. 99 RV en art. 262 RV) WIE EIST DIE REIST Strafrecht -> Plaats waar het delict is gepleegd (art. 2 Sv) Bestuursrecht -> Centrale overheid: woonplaats belanghebbende Lagere overheid: waar de zetel van het bestuursorgaan is (art. 8:7 lid 1 Awb)

Algemene bepalingen arbeidsovereenkomst

Artikel 610 (BW)

1. De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere

partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.

2. Indien een overeenkomst zowel aan de omschrijving van lid 1 voldoet als aan die van een andere door de wet geregelde

bijzondere soort van overeenkomst, zijn de bepalingen van deze titel en de voor de andere soort van overeenkomst

gegeven bepalingen naast elkaar van toepassing. In geval van strijd zijn de bepalingen van deze titel van toepassing.

Artikel 610a (BW)

Hij die ten behoeve van een ander tegen beloning door die ander gedurende drie opeenvolgende maanden, wekelijks dan

wel gedurende ten minste twintig uren per maand arbeid verricht, wordt vermoed deze arbeid te verrichten krachtens

arbeidsovereenkomst.

Artikel 610b (BW)

Indien een arbeidsovereenkomst ten minste drie maanden heeft geduurd, wordt de bedongen arbeid in enige maand

vermoed een omvang te hebben gelijk aan de gemiddelde omvang van de arbeid per maand in de drie voorafgaande

maanden.

Artikel 611 (BW)

De werkgever en de werknemer zijn verplicht zich als een goed werkgever en een goed werknemer te gedragen.

Artikel 612 (BW)

1. Een minderjarige die de leeftijd van zestien jaren heeft bereikt, is bekwaam tot het aangaan van een

arbeidsovereenkomst. Hij staat in alles wat betrekking heeft op die arbeidsovereenkomst met een meerderjarige gelijk, en

kan zonder bijstand van zijn wettelijke vertegenwoordiger in rechte verschijnen.

2. Indien een daartoe onbekwame minderjarige een arbeidsovereenkomst heeft aangegaan en vervolgens vier weken in

dienst van de werkgever arbeid heeft verricht zonder dat zijn wettelijke vertegenwoordiger een beroep op de in de

onbekwaamheid gelegen vernietigingsgrond heeft gedaan, wordt hij geacht de toestemming van die vertegenwoordiger tot

het aangaan van deze arbeidsovereenkomst te hebben verkregen.

3. Een onbekwame minderjarige die met toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger een arbeidsovereenkomst

heeft aangegaan, staat in alles wat betrekking heeft op die arbeidsovereenkomst met een meerderjarige gelijk, behoudens

het bepaalde in lid 4.

4. Een onbekwame minderjarige kan niet zonder bijstand van zijn wettelijke vertegenwoordiger in rechte verschijnen,

behalve wanneer het de rechter is gebleken dat de wettelijke vertegenwoordiger niet bij machten is zich te verklaren.

Artikel 613 (BW)

De werkgever kan slechts een beroep doen op een schriftelijk beding dat hem de bevoegdheid geeft een in de

arbeidsovereenkomst voorkomende arbeidsvoorwaarde te wijzigen, indien hij bij de wijziging een zodanig zwaarwichtig

belang heeft dat het belang van de werknemer dat door de wijziging zou worden geschaad, daarvoor naar maatstaven van

redelijkheid en billijkheid moet wijken.

Artikel 614 (BW)

De termijn, bedoeld in artikel 52 lid 1 onder d van Boek 3, begint met betrekking tot uit deze titel voortvloeiende

vernietigingsgronden met de aanvang van de dag volgende op die waarop een beroep op het beding is gedaan.

Artikel 615 (BW)

De bepalingen van deze titel zijn niet van toepassing ten aanzien van personen in dienst van staat, provincie, gemeente,

waterschap of enig ander publiekrechtelijk lichaam, tenzij deze bepalingen, hetzij voor of bij de aanvang van

de dienstbetrekking door of namens partijen, hetzij bij wet of verordening, van toepassing zijn verklaard.

Einde arbeidsovereenkomst Vier manieren einde arbeidsovereenkomst

Van rechtswege; einde contract/overlijden Wederzijds goedvinden; toestemming van beide partijen Rechterlijke ontbinding; via de rechter Opzegging/ontslag; wegens dringende reden of gewone opzegging:

– Artikel 7:667 lid 6 BW: opzegging is vereist – Artikel 7:670 BW: opzegverboden – Artikel 7:672 lid 2 BW: termijn van opzegging – Artikel 6 lid 1 BBA toestemming UWV voor werkgever – Artikel 6 lid 2 BBA uitzonderingen toestemming

Stappen bij het oplossen van een casus 1. Wie zijn de partijen 2. Wat is het juridisch leerstuk (maximaal vijf woorden) 3. Wat is of zijn de relevante artikelen 4. Benoemen en toepassen van de criteria 5. Wat is de conclusie (verwerk in je conclusie het antwoord op de vraag)

Overzicht:

Grondrechten Verticale werking – tussen overheid en burger Horizontale werking – tussen burgers onderling Klassieke grondrechten

- Vereisen terughoudendheid van de staat - Bescherming van de burger - Verticale en horizontale werking - Rechtsbescherming

Sociale grondrechten - Vereisen optreden van de staat - Ontwikkeling van de burger - Alleen verticale werking - Opdracht aan regering

P2 Managen

Bedrijfseconomie

Eigen vermogensvormen, aandelen, emissie en verschillende waarden van

de aandelen Op de creditzijde van een balans staat het eigenvermogen. Het eigen vermogen is geld wat je zelf hebt. Ook staat op de creditzijde het vreemd vermogen. Dit zijn leningen, daarvan heb je een kort vreemd vermogen en een lang vreemd vermogen.

Eigen vermogen (begrippen)

Persoonlijke ondernemingsvormen (eenmanszaak, VOF, maatschap, CV)

1. Inbreng privé vermogen 2. Deel van de winst

Rechtspersonen (BV/NV) 1. Aandelenvermogen 2. Reserves

Bij een VOF meerdere eigenaren zie je dit op de balans door eigen vermogen persoon A en eigen vermogen persoon B Bij CV meerdere eigenaren, de ‘stille vennoot’ financiert alleen Bij de maatschap delen ze bepaalde dingen maar zijn wel alle eigenaar eigen bedrijf Bij de BV staan de aandelen op naam en zijn niet vrij overdraagbaar, als aandeelhouder heb je niks te zeggen Bij de NV staan de aandelen niet op naam en zij vrij overdraagbaar, als aandeelhouder ben je mede-eigenaar Aandeelhouder heeft recht op winstuitkering = dividenduitkering

Aandelen (begrippen)

Gewone aandelen Zeggenschap en dividend

Preferente aandelen Bijzondere rechten (recht op een vast dividend vóór alle overige aandeelhouders, bij ontbinding van bedrijf vóór de andere terugbetaald)

Prioriteitsaandelen Meer zeggenschap (je kan bijvoorbeeld een nieuw bestuurslid benoemen)

Waarde van het aandeel (begrippen)

Nominale waarde Waarde zoals deze op het aandeel staat (op balans als aandelenkapitaal)

Intrinsieke waarde (EV) Waarde van het eigen vermogen van een onderneming/het aantal geplaatste aandelen

Rentabiliteitswaarde (beurswaarde) Gebaseerd op de contante waarde van de toekomstige geldstromen

Beurswaarde (de markt) Wordt bepaald door vraag en aanbod

Emissie Een emissie van aandelen is de uitgifte van nieuwe gecreëerde aandelen, waardoor extra eigen vermogen door de NV of de BV wordt aangetrokken.

Voorbeeld emissie

Balans 31-12-2008 NV Gebouw 100.000 Aandelenkapitaal 100.000 Inventaris 50.000 Voorraden 50.000 Winstreserve 50.000 Lening 100.000 Kas/bank 50.000 Totaal 250.000 250.000 Aantal geplaatste aandelen : 10.000 Wat is de nominale waarde per aandeel ? €10,00. Berekening is 100.000 : 10.000 = 10 Wat is de intrinsieke (eigen vermogen) waarde per aandeel ? €15,00 100.000 + 50.000 = 150.000 (eigen vermogen = aandelenkapitaal + winstreserve) 150.000 : 10.000 = 15 Intrinsieke = eigen vermogen : aantal aandelen

Reserves en winstuitkering Bij een BV en een NV plaats je het aandelenkapitaal, dan krijg je reserves.

Reserves (begrippen)

Agioreserve Ontstaat als je aandelen uitgeeft voor een ‘emissie’ koers (een prijs) hoger dan de nominale waarde

Emissiekoers is altijd groter of gelijk aan de nominale waarde

Soms ook winstuitkering uit Agioreserve ‘agiobonus, deze winstuitkeringen zijn onbelast

Winstreserve Is ingehouden winst, deze wordt niet uitgekeerd aan de aandeelhouders

Eventuele winstuitkering is belast Herwaarderingsreserve De vervangingswaarde (ofwel actuele

waarde)van een bezitting neemt toe. Dit komt tot uitdrukking in de herwaarderingsreserve

Open reserve Bestaan en omvang van deze reserve zie je in de balans (winstreserve, agioreserve etc.)

Stille reserve Het bestaan zie je in de balans, de omvang niet

Geheime reserve Bestaan en omvang zie je niet op de balans

Winstverdeling Een NV of BV betaalt vennootschapsbelasting. De winst wordt als eerst belast met vennootschapsbelasting. Winst voor vennootschapsbelasting Vennootschapsbelasting Winst na vennootschapsbelasting Dividend (primair dividend) Overwinst

- Dividend (secundair dividend) - Tantièmes (bonus voor het personeel) - Reserve

Primair dividend -> altijd percentage van het nominaal geplaatst aandelenkapitaal. Secundair dividend -> als het er nog wat meer winst overblijft, wordt een bepaald percentage uitgekeerd van de overwinst.

Dividenduitkering

Cash dividend Stock dividend

Uitbetalen in geld. Uitbetalen in aandelen.

Primair dividend Secundair dividend

Altijd percentage van het nominaal geplaatst aandelenkapitaal. Als het er nog wat meer winst overblijft, wordt een bepaald percentage uitgekeerd van de overwinst.

Interim dividend Tussentijdse winstuitkering

Slotdividend Einde van het jaar Dividend belasting Is een voorheffing op de inkomstenbelasting, wordt

ingehouden door de ondernemer

Dividendpercentage Kan wisselen

Vormen van vreemd vermogen Het vreemd vermogen zijn de leningen die het bedrijf aangaat. Je hebt kort vreemd vermogen (<1 jaar) en lang vreemd vermogen(>1 jaar).

Lang > 1 jaar

Obligatie lening (certificaat die het bedrijf uitgeeft die ze verkopen op de aandelen markt. Een obligatie houder is geen eigenaar en krijgt geen dividend. geen recht op winst.

Hypothecaire lening Je hebt een onderpand nodig. Onderpand is een zekerheid voor de bank. Om het geld wat ze je lenen toch altijd terug kunnen krijgen via het pand.

Onderhandse lening Lening binnen bijvoorbeeld een familie, niet openbaar en tussen twee partijen die gaan overleggen over de voorwaarde. (achtergestelde lening)

Voorziening Het is een verplichting waarvan je de omvang en het tijdstip niet weet. Schatting van toekomstige betalingen en risico’s. (zelf geld reserveren)

Kort < 1 jaar

Rekening-courantkrediet Je mag korte termijn rood staan met je bankrekening.

Leverancierskrediet Op rekening kopen bij de leveranciers crediteuren

Afnemerskrediet Debiteuren

Nog te betalen bedragen Schuld op korte termijn bij de aandeelhouders

Rentabiliteit, liquiditeit en solvabiliteit Rentabiliteit is de winstgevendheid van een onderneming t.o.v. het gemiddelde in de onderneming

geïnvesteerd vermogen. Wat hebben we nodig?

- Winst en bedrijfsresultaat (EBIT earnings before interest and taxes) -> resultatenrekening (stroom grootheid)

- Gemiddeld geïnvesteerd vermogen -> balans(en) (voorraadgrootheid) Kengetallen:

- Brutowinstmarge = EBIT : omzet (excl. BTW) - RTV = EBIT : gemiddelde totale vermogen - KVV = rentekosten : gemiddeld vreemd vermogen - REV = winst na belasting : gemiddelde eigen vermogen

Hefboomfactor REV voor belasting = RTV + (RTV – KVV) x VV : EV REV na belasting = (1-f) x (RTV + (RTV – KVV) x VV : EV f = belastingpercentage van de vennootschapsbelasting Als de KVV kleiner is dan de RTV is het een positieve hefboom

Liquiditeit Kan ik op iedere moment betalen (verschillende ratio)

- Current ratio = vlottende activa : vreemd vermogen kort - Quick ratio = (vlottende activa – voorraden) : vreemd vermogen kort - Liquiditeitsoverzicht (ook op de balans) - Werkkapitaal (waarmee kunnen we aan de gang gaan, waar kunnen mee werken,

vlottende activa – vlottende passiva) vlottende passiva = vreemd vermogen kort - Normen

Solvabiliteit Op langere termijn

- Solvabiliteitspercentage = eigen vermogen : totaal vermogen x 100% - Debt. ratio = vreemd vermogen : totaal vermogen x 100%

Of eigen vermogen : vreemd vermogen x 100%

- Normen

Bronnen: Bedrijfseconomie voor het besturen van organisaties – A. Heezen Sheets weken één tot en met zes

Activiteit kengetallen Voorraad

- Omloopsnelheid van de voorraad Hoe snel je de voorraad verkoopt en weer nieuwe koopt)

- Opslagduur van de voorraad Hoe sneller je de voorraad verkoopt hoe korter de opslagduur

Debiteuren

- Gemiddelde krediettermijn van debiteuren Hoe snel betalen ze? Het gemiddelde krediettermijn

Crediteuren

- Gemiddelde krediettermijn van crediteuren Wanneer moet ik zelf betalen? Hoelang mag ik wachten om mijn leverancier te betalen? Gemiddelde krediettermijn crediteuren

Omzet

- Omloopsnelheid van het totaal vermogen Wat krijg ik binnen door spullen te verkopen? Hoe vaak verkoop ik mijn spullen, hoe vaak heb ik omzet?

Omloopsnelheid van de voorraad = inkoopwaarde van de omzet : gemiddelde voorraad ‘Kleine voorraad moet sneller rond gaat om dezelfde afstand af te leggen’ grote omloopsnelheid ‘Grote voorraad draait niet zo snel om dezelfde afstand af te leggen’ kleine omloopsnelheid Omzetsnelheid is hetzelfde als omloopsnelheid Opslagduur van de voorraad = 365 x 1 : omloopsnelheid van de voorraad (in dagen) Bij een kleine omloopsnelheid zal de opslagduur groter zijn dan bij een grote omloopsnelheid. Een grote voorraad zal langer opgeslagen worden dan een kleine voorraad. Gemiddelde krediettermijn debiteuren = gemiddelde debiteurensaldo : verkopen op rekening x 365 Gemiddelde krediettermijn crediteuren = gemiddelde crediteurensaldo : inkopen op rekening x 365

HRM

In het model de Human Resource Cycle van Fombrun vindt een afstemming plaats tussen strategie, cultuur en HRM binnen een economisch, politiek en cultureel werkveld. Dit HRM-model focust zich op het functionele niveau van HRM. Het model stelt dat de resultaten van de organisatie afhankelijk zijn van een aantal HRM-instrumenten zoals selectie, beoordeling, ontwikkeling en beloning. Het model gaat er vanuit dat deze HRM-instrumenten op elkaar afgestemd moeten worden.

Instroom Instroom van medewerkers - Werving

- Selectie - Introductie - Aanstelling en bepaling

arbeidsvoorwaarden

Het aannemen van personeel - Doet een organisatie niet ad-hoc, maar op basis van een gedegen personeelsplanning

- Rekening houdend met (toekomstige) ontwikkelingen in en rond een organisatie

Vraagzijde Werkgevers (vacatures)

Aanbodzijde Werknemers (bieden arbeid aan)

Krappe arbeidsmarkt Veel vraag (vacatures), weinig aanbod (werkzoekenden)

Ruime arbeidsmarkt Weinig vraag (vacatures), veel aanbod (werkzoekenden)

Arbeidsmarkt is dynamisch Als uitzendbureaus meer werk krijgen, stijgen de banen

Arbeidscommunicatie Ook al heb je geen vacatures toch de arbeidsmarkt in de gaten houden

Om de juiste medewerkers aan te trekken en in dienst te hebben

- Is de personeelsplanning een must - Dien je rekening te houden met de

arbeidsmarkt en ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

- Moet je jouw werkgeversmerk goed communiceren met die arbeidsmarkt

Werving Het geheel van activiteiten dat erop is gericht (interne en externe) kandidaten te doen solliciteren naar bepaalde functies in de organisatie

- Je werft op functieprofiel en competenties - Je werving dient aan te sluiten op wat je

wilt uitstralen als werkgever: kernwaarden

Wervingskanalen Met welke kanalen ga je jezelf aanbieden? Denk aan internet, dag-, week en vakbladen etc.

Selectie Het geheel van activiteiten dat gericht is op en leidt tot het uitkiezen van de juiste personen (met de gewenste competenties) voor de invulling van de

vacatures. Je selecteert op basis van

- Functie en competentieprofiel - Potentiële ontwikkelingen

Je selectie dient aan te sluiten op je kernwaarden.

Selectiemiddelen Hoe ga je selecteren? Denk aan sollicitatiebrieven en CV, portfolio, gesprek etc.

Introductie - Nieuwe medewerkers welkom laten voelen - Kennismaking met organisatie en collega’s - Bevordert productiviteit en voorkomt

fouten - Professioneel

-

Doorstroom

Hoe werk je aan doorstroom?

- Door middel van loopbaanmanagement; gericht managen van de mobiliteit van de medewerkers

van belang bij loopbaanmanagement: 1. Motivatie 2. Arbeidsethos 3. Tevredenheid

1.Motivatie De inwendige bereidheid van een persoon om bepaalde handelingen te verrichten Motivatie om te werken:

- Geld en sociale zekerheid - Structuur aan je leven - Waardering en status - Ontplooiingsmogelijkheden - Sociale contacten en verbanden

De behoeftehiërarchie van Maslow

Werk extrinsiek; zaken rond het werk/van buitenaf

- Werkomstandigheden - Beloning, emolumenten en status - Opbrengsten die met het werk worden behaald, werk is een instrument

Werk extrinsiek = korte termijn prikkel Werk intrinsiek; direct te maken met het werk

- Werk is een uitdaging - Werk is een belangrijk onderdeel van het leven - Werk leidt tot erkenning en ontplooiing - Motieven/drijfveren

Dragen van verantwoordelijkheid Ontwikkelen van competenties Leveren van prestaties

Werk intrinsiek = lange termijn prikkel Motivatie en individu

- Motiveren; vooral door aan te sluiten bij de individuele behoeften en mogelijkheden - Uitgebalanceerde combinatie van intrinsieke en extrinsieke factoren. Bijvoorbeeld specifieke

doelgroepen of levensfase ; zie voorbeeld Achmea

2.Arbeidsethos (staat niet in het boek) = betekenis die mensen aan arbeid toekennen - Hoog arbeidsethos; sterk gevoel dat je behoort te werken en dat je dat ook wilt - Laag arbeidsethos; tegenovergestelde

Arbeidsethos varieert Arbeidsethos in Nederland

- Nederland is traditioneel; arbeidsplicht - Werken we om te leven of leven we om te werken? - Tegenwoordig bepaalt arbeid in hoge mate de positie in onze maatschappij

3.Tevredenheid

- Tevredenheid 4A’s Arbeidsverhoudingen Arbeidsinhoud Arbeidsvoorwaarden Arbeidsomstandigheden

- Ontevredenheid; het niet meer zo nauw nemen, kantjes eraf lopen, privédingen doen etc. kan leiden tot:

Ziekte WAO Burn-out & Bore-out

Medewerker tevredenheid meet je door:

- Tevredenheid over werkgever Werkzaamheden, omstandigheden, leidinggevende, collega’s, beloning, ontwikkelingsmogelijkheden, organisatie, werkdruk etc.

- Prestaties Hoe loopt het? Zijn de randvoorwaarden aanwezig?

- Persoonlijke instelling van de medewerkers Zijn ze gemotiveerd? Zijn ze betrokken? Zijn ze loyaal?

1. Begeleiden

Loopbaanbegeleiding; wat wil je? (par. 13.3 boek)

Functioneringsgesprek; hoe gaat het?

2. Beoordelen Beoordelingsgesprek; hoe ging het?

Beoordeling: waarom eigenlijk? Aantal redenen

1. Loopbaanmanagement 2. Competentiemanagement compliment 3. Bijsturen 4. Belonen 5. Motiveren

3. Kennismanagement hoofdstuk 18 Hoe houd ik de kennis in mijn organisatie? Hoe behoud ik de kennis en hoe onderhoud ik die?

4. Competentiemanagement hoofdstuk 18 Competentie moet je weten wat het betekent voor tentamen!! Het managen en beoordelen van de competenties van het personeel.

Richt zich op de ontwikkeling van de mensen in de organisatie: in-, door- en uitstroom

In lijn met de kerncompetenties van de organisatie Uitgaande van competenties én ambities

Hoe? Vijf fasen

1. Kerncompetenties 2. Functie –en competentieprofielen 3. Individuele competenties 4. POP (persoonlijk ontwikkelingsplan) 5. Werken met competenties

5. Beloning

Waarom belonen? Aantrekken van geschikte medewerkers (instroom, les 2) Motiveren en stimuleren tot gewenst arbeidsgedrag (doorstroom, les 4) Compenseren voor geleverde prestatie (arbeidsvoorwaarden, les 3) Vasthouden en binden van medewerkers (en loslaten en ontbinden) (door-, en

uitstroom)

6. Bedrijfsopleiding en trainging Doelen:

Opleiding: keuzes

Niveaus: 1. Trainingen 2. Opleidingen 3. Ontwikkeling

Intern of extern? Opleidingsplan

Uitstroom

Vormen van uitstroom Twee manieren van uitstroom

1. Verloop (werknemer) - Natuurlijk verloop (overlijden en pensioen) - Vrijwillig verloop (stapt zelf op) - Functioneel (gewenst voor de werkgever) - Disfunctioneel (ongewenst voor werkgever)

de reden waarom werknemer opstapt, binnen bedrijf

externe factoren, halen werknemers over om weg te gaan

2. Ontslag (werkgever) - Persoonlijke gronden (individueel) - Bedrijfseconomische reden (collectief)

Onderbouwing ontslagaanvraag

Ontslag: vormen a) Ontslag via UWV b) Ontslag via de kantonrechter (iets duurder wel sneller) c) Collectief ontslag (> 20) d) Ontslag op staande voet Ontslagprocedure voor werkgever

Outplacement = hulp na ontslag

Voordelen voor het bedrijf - Goede verstandhouding - Juridische voordelen - Werkgeversmerk

Onderdeel sociaal plan: MVO!

Employer branding Een authentieke en onderscheidende voorkeurspositie verkrijgen en behouden als werkgever in de mindset van de (potentiële) medewerkers en hun beïnvloede met als doel het aantrekken en behouden van de juiste medewerkers. Belang employer branding/werkgeversmerk

• Interne redenen Boeien, binden en behouden

• Externe redenen Investeren en werken aan het werkgeversmerk wordt steeds belangrijker in ‘the war for talent’

Internal branding Het intern tot leven brengen van de belangrijkste (werkgevers)merkwaarden van de organisatie middels houding en gedrag van je medewerkers!

Marketing

Kennis Houding Gedrag

1. De marktomgeving (micro, macro en meso) 2. Interne analyse (micro) 3. Externe analyse (meso, macro)

De marktomgeving

Hoe verder naar rechts hoe minder je eigen beïnvloedbaarheid.

Interne analyse - Gericht op de micro omgeving - Onderzoekt de situatie binnen het eigen bedrijf - Brengt sterkten en zwakten van een bedrijf in kaart

Bij het bekijken van de sterkten en de zwakten moet je vergelijken.

Modellen: Organisatie (7-s model), Financieel (ratio’s solvabiliteit/rentabiliteit (BE), marketing (marketingmix) Beoordelen interne omgeving in relatie tot eigen missie & visie en concurrenten. Positief: sterkte Negatief: zwakte

Externe analyse Meso is in welke markt je actief bent; partijen Macro DESTEP; factoren

- Gericht op de meso en macro omgeving - Onderzoekt TOEKOMSTIGE trends/ontwikkelingen die buiten de onderneming liggen - Brengt kansen en bedreigingen van een bedrijf in kaart

Intern gaat over sterkten en zwakten, extern over kansen en bedreigingen Meso

- De meso-omgeving van een onderneming kan ook worden aangeduid als de directe markt waarin de onderneming actief is

- Beschrijf algemene kenmerken zoals grootte van de markt, groei, winstgevendheid, trends - Beschrijf bedrijfskolom en bedrijfstak - Beschrijf de invloed van andere schakels middels het vijfkrachten model van Porter -

Checklist externe analyse

- Je gebruikt woorden die een verandering aangeven zoals groter/kleiner, minder/meer, hoger/lager, strenger/losser, beter/slechter, groei/krimpen, etc.

- Er staan geen dingen in die gaan over de situatie zoals die er op dit moment is of in het

verleden zijn geweest. (bv er is/was hevige concurrentie).

- De naam van jouw bedrijf komt hier niet voor, het gaat hier om algemene ontwikkelingen. (gelden dus ook voor je concurrent).

Bedrijfskolom en bedrijfstak

Bedrijfskolom is van boven naar beneden (verticaal) Bedrijfstak is van links naar rechts (horizontaal)

5K krachtenmodel van Porter

CI-MA (CI = concurrentie intensiteit welke invloed heeft de concurrentie op de markt?, MA = marktaantrekkelijkheid) Het model zegt iets over de concurrentie intentie op de markt

SWOT-analyse geeft je inzicht in bedrijfsvoering Helpt bij ontwikkelen strategie

Strategie Strategie is de hoe vraag. De strategie komt na de missie en visie

Verschillende niveaus en plekken in de organisatie: management (bedrijfs)strategie, marketing strategie, communicatie strategie, groei strategie, concurrentie strategie.

Waarde Waarde strategie Treacy en Wiersma. Waar voeg je als bedrijf de meeste waarde toe?

Alles moet op orde zijn, maar je moet het op een van de drie beter doen (uitblinken).

Onderscheiden van concurrentie Strategie Porter

- Kostenleiderschap; accent op ‘laagste kosten’ - Differentiatie; meerwaarde leveren door ‘uniek’ te zijn - Focus & kostenleiderschap; richten op specifieke doelgroepen en lage kosten - Focus & differentiatie; richten op specifieke doelgroep en meerwaarde door ‘uniek’ te zijn.

Groeien Groeirichtingen

- Positieve groei - Geen groei (consolideren) - Negatieve groei (uitmelken, terugtocht0 – bij verzadigde markten

Groeistrategie Amsoff

Markt is een ander woord voor doelgroep

Marktpenetratie Dieper doordringen met bestaande producten bestaande markten

- Marktverdieping; meer gebruiken door bestaande afnemers - Marktverbreding; nieuwe gebruikers binnen reeds gedefinieerde markt

Product Alles dat op een markt kan worden gebracht of aangeboden (voor verwerving, gebruik, verbruik of aandacht) waar een specifieke behoefte kan worden voorzien.

Aldi Apple

Leger des Heils Bang & Olufsen

Soorten consumentenproducten Convenience – bijv. melk Shopping – bijv. broek Specialty – bijv. motor Unsought – je bent je er niet van bewust dat je die nodig hebt of wilt hebben (bijv. uitvaart verzekering) Productiecyclus

Dienst Bij een dienst valt het produceren en consumeren gelijk. Een dienst kun je niet in bezit hebben, een product wel.

Assortiment Het geheel aan productlijnen Productlijn/productgroep/productcategorie Een groep producten die nauw verwant zijn om dat ze min of meer;

- Hetzelfde functioneren - Aan dezelfde klanten groepen worden verkocht - Via dezelfde verkooppunten verkocht worden - Binnen dezelfde prijscategorie vallen

Dimensies van een assortiment Breedte – aantal productgroepen Diepte – aantal productvarianten (binnen groep) Lengte – totaal aantal artikelen (binnen groep) Consistentie – mate van verwantschap (overeenkomst) artikelen Assortiment uitbreiden Binnen huidige productlijnen – product-line intensivation Buiten huidige productlijnen – product-line extension

Bouwen aan een sterk merk

Merkstrategie: merkontwikkeling

Waarom promotie? Je doelgroep moet iets

1. Weten (kennis) 2. Vinden (houding)

en/of 3. Doen (gedrag)

Strategische keuzes Lange termijn: themacommunicatie (kennis en houding) Merkbekendheid, merkvoorkeur en het imago vergroten

Korte termijn: actiecommunicatie (gedrag) Realiseren van probeeraankopen en directe omzetverhoging

Promotiemix old school Reclame (actie/thema) Marketing PR (corp. Imago) Direct marketing Internet Beurzen Persoonlijke verkoop Sales promotion (actie!) Sponsoring (naamsbekendheid, imago, relatie) Winkelcommunicatie (schap, licht, kleuren etc.) Communicatiemiddelen

Sales promotion Stimulans op korte termijn om de aankoop van een product te bevorderen

- Kortingsbonnen - Monsters - Geld terug coupon - Premiums - Promotie artikelen - Promotie op verkooppunt - Wedstrijd/loterij

Public relations Goede betrekkingen opbouwen met belanghebbenden middels gunstige publiciteit

- Persrelaties - Publiciteit - Public Affairs - Lobbying

Persoonlijke verkoop

Direct marketing Rechtstreekse communicatie met een zorgvuldig uitgezochte doelgroep van individuele klanten. Gericht op:

- Respons - Opbouwen relatie

Belangrijke communicatie beslissingen

Promotiemix strategieën

Pushen is vanaf een fabriek door de kolom heen duwen, naar een winkel Pull is bij de consument een vraag creëren, ‘trekt de klant de winkel in’

Promotiemix new school - Mobiele marketing

Mobiel/iTunes, podcast, applicaties - Online marketing

Zoekmachine, portals, weblogs, banners, social marketing B2C, B2B maar ook C2C

- Narrowcasting TV scherm voor kleiner publiek (school)

- Out of home media (LCD/LED) - In game advertising

Tijdens een game adverteren - Viral marketing

In een zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk mensen bereiken - Experience marketing

Events

Sportmarketing en sponsoring

Entertainmentmarketing

- Guerilla marketing Met beperkte middelen groot resultaat bereiken

Management inleiding 2

7S Strategie

1. Missie (waarom bestaan we) = waar een bedrijf voor staat

2. Visie (hoe ziet de wereld er over 10 jaar uit, en welke rol ga jij in die wereld spelen) = waar een

bedrijf voor gaat.

3. Doelstellingen (Smart methoden)

4. Strategieën (uit de doelstellingen strategieën uit halen)

Structuur

1. Lijnorganisatie

2. Lijn- staforganisatie

3. Lijn- en functionele staforganisatie

4. Matrix

5. Projectstructuur

Systemen

Geheel van formele en informele procedures

Managementstijlen

Operational excellence lager opgeleide mensen

Klein assortiment (voorgesneden kaas & ham)

Sleutelvaardigheden

Wat doen zei anders dan de concurrent

Hoe onderscheiden zich zijzelf (onderscheidend vermogen)

Gemeenschappelijke waarden

Cultuur patroon van denken en doen van mensen gebaseerd op overtuigingen wat goed en fout is.

Verdieping strategie (plan)

Wat is het plan om de doelstellingen te bepalen!

Boven de missie, visie, doelstellingen en strategie zitten de waarde disciplines

waardeketen van Treacy en Wiersema

- product innovation

- Customer intimacy

- Operational Excellence

Je kunt het beste een van de drie waarde disciplines kiezen.

Operational Excellence/ Kostenleiderschap

- Tegen een lage prijs produceren / leveren

- Groot klantenbestand

- Volume

- Schaalvoordelen

Kenmerken

- Hoge vaste kosten maken grote volumes essentieel om lage kosten per eenheid te bereiken;

schaalvoordelen en efficiency zijn cruciaal

- Strijd om schaal; enkele grote spelers in de markt domineren vaak

- Goed uitgedachte systemen / processen zijn zeer belangrijk

- De onderneming is kosten gefocust en wil graag standaardisatie en voorspelbaarheid

- Klant staat vaak niet centraal, de interne organisatie wel.

Productinnovatie/ Productleiderschap

- De nieuwste producten aanbieden

- Veel slimme mensen in dienst hebben

- Niet gericht op lage kosten

Kenmerken

- Vroegtijdige markttoetreding maakt het berekenen van premiumprijzen (hoogste prijs) en het

verwerven van een groot marktaandeel mogelijk; snelheid is cruciaal

- Strijd om talent van personeel

- Organisatie is werknemersgericht, creatieve sterren zijn zeer belangrijk

- De organisatie denkt na over wat de klant in de toekomst nodig denkt te hebben!

Customer Intimacy/ Klantenpartners

- Precies weten wat de behoefte van de klant is

- Naast de klant staan

- Langdurige relaties

Kenmerken

- Hoge kosten voor klantenacquisitie, dus belangrijk dat de klant veel bij de organisatie koopt

- Sterk service georiënteerd

- Personeel moet veel empathie hebben

- Klant staat centraal, niet de interne processen.

Bloemist:

Assortiment: klein, middelgroot, snel aangepast worden

Personeel: duur personeel (net als bij banken)

Prijzen: hoge prijzen

Voorbeeld uit de praktijk:

Conflicten waardedisciplines

Voorbeeld NS

NS = constomer intimacy

pro-rail = Operational excellence

Groeistrategie

Operational Excellence

Product- innovatie

Customer intimacy

Sportschool

Telecom- providers

Banken

1. Prijs, reclame, acties 2. Nieuwe markt, nieuwe vestigingen, producten bij een andere markt neerleggen nieuwe regio 3. Bestaande markt met een nieuw product (bv nieuwe smaak) 4. Naar een complete nieuwe markt met een compleet nieuw product

Concurrentie strategie

Organisatiestructuur Organigram hetzelfde of allemaal afdelingsnamen of functienamen Afdelingsnaam: directie Functienaam: directeur Bij de interne afstemming letten we vooral op het ontwerp van een passende organisatiestructuur. Om als organisatie goed te functioneren is nodig:

- De arbeid moet zo goed mogelijk worden verdeeld (functies, afdelingen etc.) - Alles moet goed worden afgestemd en moet worden gecoördineerd.

Een aantal taken bij elkaar zijn functies, een aantal functies bij elkaar zijn afdelingen, een aantal afdelingen bij elkaar is een organisatie. Interne differentiatie

Interne differentiatie (F-indeling) -> indeling groeperen op basis van werkzaamheden

Functionele indeling (F-indeling) Alle taken en functies en relaties binnen het primaire proces zorgen allemaal samen dat het product / de dienst van de hele organisatie tot stand komt Er zijn vaak veel mensen bij een primair proces betrokken. Het is daarom nodig te groeperen in een organisatie. Taken en functies worden ondergebracht in afdelingen.

Voordelen F-indeling - Bezetting machines - Routine - Deskundigheid - Gelijkheid werkhouding (zelfde vaktaal)

Nadelen F-indeling

- Eentonigheid - Weinig flexibiliteit - Vervreemding eindresultaat (alleen met eigen taak bezig) - Meer overleg tussen afdelingen

Structuur

1. Taakroulatie - Taken omwisselen 2. Taakverrijking - Verantwoordelijkheid, taak van een hoger niveau 3. Taakverbreding - Taakverbreding, meerdere taken van gelijk soort

Interne specialisatie Er zijn ook organisaties die wat complexer zijn. In dergelijke organisaties zijn meerdere primaire processen te ontdekken die steeds een ander product / een andere dienst leveren. De primaire processen vinden plaats in zelfstandige organisatorische eenheden (bedrijfsonderdelen) Groepering op basis van het product / de dienst dat / die de organisatorische eenheid moet opleveren Het kan gaan om een indeling naar product, Markt(-segment) of Geografische plaats P-indeling, M-indeling of G-indeling In de structuur van deze organisaties blijven deze zelfstandige organisatorische eenheden (met hun eigen primaire proces) als totaliteit bij elkaar. In de structuur vind je deze zelfstandige bedrijfsonderdelen direct onder de Raad van Bestuur op het 2e organisatie niveau

De wat complexere organisaties die vaak gestructureerd volgens de Interne specialisatie = de P-/M-/of G-indeling Voordelen zijn

- Snelle probleemoplossing - Korte communicatielijnen - Grote betrokkenheid - Veel kennis eindproduct

Nadelen zijn

- Meer machines nodig - Leegstand afdelingen - Concurrentie tussen afdelingen

Twee speciale organisatiestructuren

1. De Matrixstructuur 2. De Projectstructuur

Vaak hoogopgeleide medewerkers afkomstig uit verschillende functionele gebieden (afdelingen) die in multidisciplinaire teams in productgroepen of in projecten samenwerken De medewerkers hebben wel een eigen afdeling maar ze zijn daar zelden, ze werken meestal in teams/projecten buiten de eigen afdeling onder leiding van een projectleider

Matrixstructuur

Voordelen matrixorganisatie

- Multidiscipline projecten uit kunnen voeren - Alle expertise is direct bij de hand in het project

Nadelen matrixorganisatie

- Medewerker heeft minimaal twee bazen (=meerhoofdige zeggenschap) - Balans afdelingen projectwerkzaamheden kan scheef komen te liggen - Verstrengelde belangen

Projectstructuur In dit soort gevallen is er in een organisatie sprake van projecten (veelal voor externe klanten). Het kenmerk van een project is dat een project eindig is. Is een project klaar dan valt de projectgroep uit elkaar. De multidisciplinaire leden van de projectgroep wachten op een nieuw project.

Systemen Een systeem is het geheel van formele en informele procedures en werkinstructies (processen) die een bepaald resultaat moeten opleveren. Proces input -> output Primaire proces is getekend in lijn Secundaire proces is getekend in de staf Het proces

Effectief (resultaat) als je je doel hebt bereikt, doeltreffend Efficiënt (proces) zo min mogelijk middelen, doelmatig

Flowchart

Een flowchart is een schematische weergave van een proces

Voorbeelden Flowchart

Nu de strategie van de organisatie is beschreven, de structuur vastgelegd is in een organigram en de systemen vastgelegd zijn in een flowchart, kunnen we eindelijk kwaliteit gaan leveren!

Wat is kwaliteit? Kwaliteit is het voorzien in de behoeften en voldoen aan de eisen en de wensen van de klant Kwaliteit is leveren wat de klant verwacht: Verwachtingen <-> werkelijke product Een sterke organisatie streeft altijd naar een betere kwaliteit, zowel intern (efficiency) als ook extern (effectiviteit), maar wil ook kwaliteit behouden (borgen) Verbeteren van kwaliteit PDCA De kwaliteitscyclus in een continu proces

PCDA-cyclus van Deming

1. Je bedenkt een plan (ontwerpen (p)) 2. Wat is het doel? (controleren (c)) 3. Uitvoeren -> doelen checken (uitvoeren (d)) 4. Bijstellen (a) -> als je het niet gehaald hebt moet je je doelen bijstellen

Doelen

- Continue procesverbetering - Kwalitatieve verbetering van (prodcutie) processen

voorbeeld kantine P -> zelfscan, wachttijd 4 min D -> 6 maanden C -> wachttijd naar 3 minuten A -> nieuwe doelen

Beheersen/borgen Beheersen van gedrag

- Direct leidinggeven - Beperken van ongewenst gedrag - Beoordelen van activiteiten - Beoordelen van resultaten - Management By Objectives (MBO)

Borgen van kwaliteit ISO-systeem

- Beleid vanuit directie - Procedures - Objectief meetsysteem - Opleiding en training - Klanttevredenheid

Waarden en normen Morele waarden en normen

- Normen zijn de regels die je zelf stelt - Waarden zijn waar je voor staat, wat je goed en fout vindt

Conclusies morele waarden en normen

- Iedereen moet zich houden aan de genormeerde morele waarden (wetten - Iedereen heeft daarnaast eigen persoonlijke waarden en normen - Persoonlijke waarden en normen zijn niet algemeen bindend, kan je niet opleggen aan een

ander Moreel dilemma Soms conflicteren de regels met elkaar Op tijd komen koffie , moreel dilemma wat doe je?

Ethiek Ethiek of moraalwetenschap is een tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning over het juist handelen Drie type ethiek

- Deugden-ethiek - Plichten-ethiek - Gevolgen-ethiek

Deugden-ethiek

- Deugd is goede manier van handelen (opvoeding en scholing) - Geen regels en principes - Het karakter van de persoon staat centraal - Gulden middenweg

‘ik doe het niet omdat ik vind dat dat niet hoort’ Plichten-ethiek

- Plicht om morele verantwoordelijkheid op je te nemen - Wederkerigheidsprincipe - GEEN middenweg

‘het mag niet, daarom doe ik het niet’ Gevolgen-ethiek

- Scheidslijn tussen goed en fout is niet duidelijk - Belangrijk; wat heeft een beslissing tot gevolg?

‘ik doe het niet, anders krijg ik een boete’

MVO

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (duurzaam ondernemen, substainability) Meestal gaat het begrip gepaard met de 3P’s

- People gaat het om het welzijn van de medewerkers van het bedrijf maar ook van de maatschappij als geheel. Denk daarbij aan issues zoals diversiteit, medezeggenschap, gedragscodes, maar ook om mensenrechten, waar internationale ondernemers mee te maken kunnen krijgen. (customer intimacy op lange termijn)

Goede arbeidsvoorwaarden Gelijke kansen Inspraak van medewerkers Controleerbare verantwoording Geen corruptie Geen fraude Transparantie

- Planet betekent dat de bedrijfsactiviteiten binnen ecologische randvoorwaarden plaatsvinden. Er wordt bijvoorbeeld op energieverbruik gelet, afval wordt gescheiden ingezameld en productieprocessen zijn zo zuinig mogelijk.

Duurzame productontwerpen Leveranciersselectie Verantwoording afleggen Cradle to cradle; tijdens een recycling proces neemt de kwaliteit van de grondstoffen

af. Uiteindelijk is de grondstof niet meer te bewerken (cradle to grave). Cradle to cradle betekent dat tijdens het recycling proces de kwaliteit van de grondstoffen behouden worden.

- Profit kijkt niet alleen naar de financiële presentaties van het bedrijf zelf, maar ook naar de economische effecten van de bedrijfsactiviteiten op de omgeving. Hierbij kun je denken aan werkgelegenheid, investeringen in infrastructuur, uitbesteding en sponsoring.

Multinationals hanteren veelal naast een financieel jaarverslag ook een duurzaamheidsverslag waarin ze de voortgang van het bedrijf op duurzaamheidsdoelstellingen weergeven. MVO is geen einddoel, maar een proces. Idealiter is maatschappelijk verantwoord ondernemen verankerd in alle bedrijfsprocessen en wordt er bij iedere beslissing een afweging gemaakt tussen de belangen van alle verschillende stakeholders. Dus ook verankerd in het 7S-model.

Codes of Conduct Richtlijnen van de organisatie Principles of Organisation

Hoe gaan medewerkers met elkaar om? Voorbeeld

MVO prestatieladder

Week 5 Management

Beslissingen Managers in verschillende lagen/niveaus nemen andersoortige beslissingen 3 soorten beslissingen

- Strategische beslissingen - Tactische/organisatorische beslissingen vanaf het topmanagement naar het midden

managent - Operationele beslissingen

Voorbeeld Albert Heijn: Strategisch : filiaal openen in Frankrijk Tactisch: waar komt dit filiaal Operationeel: bedrijfsleider opent Albert Heijn

Managementstijlen

1. Autocratisch / autoritair (operationele excellence) Leider geeft ‘bevelen’ aan medewerkers Macht als middel van gezagsuitoefening Strikt hiërarchische verhoudingen Geen inspraak/discussie De leider beslist Geld is belangrijke stimulans voor medewerkers Leider gericht op het behalen van resultaat

2. Consulterend leiderschap (customer intimacy) Leidinggevende behoudt de eindverantwoordelijkheid Medewerkers participeren in overlegorganen Informeren en adviseren leidinggevende De leider neemt de uiteindelijke beslissingen

3. Participatief leiderschap (product innovation, customer intimacy kan als je goed onderbouwd)

Leidinggeven is een groepsfunctie geworden Besluiten komen democratisch in de groep tot stand Leidinggevende is begeleider/coördinator Gevaar: geringe slagvaardigheid/besluiteloosheid

Taakgericht en relatiegericht Taakgerichte managementstijl – focus op het doel Relatiegerichte managementstijl – aandacht voor de mens

Kunnen Willen

Doener en denker Doener

- Daadkracht - Snelheid - Zichtbaarheid - Korte termijn - Intuïtief

Denker - Eerst denken, dan doen - Kennis (cijfermatig) - Doelgericht - Lange termijn - Rationeel

Transformerend en transactioneel Transformerend – vonken Transactioneel – vinken

Transformerend leiderschap De ‘vader’ en ‘moeder’ van de organisatie

- Charisma - Visie - Persoonlijke aandacht - Uitdaging

Transactioneel Ruilrelatie staat centraal

- Controle van werk - Beloning voor goed werk - Planning belangrijk

weinig

Veel

Leiderschapscompetenties Wat moet een manager in huis hebben om zijn leidinggevende taken goed uit te voeren?

- Elke dag beter willen worden - Coachen van individuele medewerkers - Coachen van teams - Beïnvloeden van cultuur

Gemeenschappelijke waarden en sleutelvaardigheden

Gemeenschappelijke waarden

Typologie van Hofstede

Zes dimensies

1. Procesgericht vs resultaatgericht - Bank vs commerciële organisaties 2. Mensgericht vs werkgericht - Cultuur waarin de mens centraal staat vs gaat alleen maar om dat het werk wordt uitgevoerd 3. Organisatiegericht vs professioneel - Heel belangrijks waar je werkt maakt niet uit wat je moet doen vs maakt niet uit waar je

werkt als je maar doet waar je goed in bent 4. Open vs gesloten - Staat iedereen open voor vernieuwing vs moeilijk om in te komen (hokjes) 5. Strakke vs losse controle - Regels en procedures, informele en formele regels vs in hoeverre die nageleefd worden 6. Pragmatisch vs normatief (pragmatisch is losse controle, weinig tot geen regels) - Constant denken vanuit de klant (customer intimacy) vs regels hebben de bovenhand

Sleutelvaardigheden Een sleutelvaardigheid / kernbekwaamheid is een unieke combinatie van kennis, vaardigheden, structuren, technologieën en processen in de onderneming die het mogelijk maken om producten of diensten te leveren die geen enkele andere onderneming op dezelfde manier op hetzelfde moment kan produceren. Een sleutelvaardigheid / kernbekwaamheid is datgene wat de organisatie onderscheidt van andere organisaties.

Overeenkomsten- & Rechtspersonenrecht

Ondernemingsrecht Ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid (privé aansprakelijk)

- Eenmanszaak - Maatschap - VOF = vennootschap onder firma - (CV = commanditaire vennootschap)

Ondernemingsvormen met rechtspersoonlijkheid (niet privé aansprakelijk)

- BV = besloten vennootschap - NV = naamloze vennootschap - (vereniging, coöperatie, OWM, stichting)

Publicatieplicht

- Inschrijven in het handelsregister (handelsregisterwet = Hrgw) - Mededeling Staatscourant (regelt de Kamer van Koophandel) – niet altijd

Administratieplicht Instellen OR (ondernemingsraad)

- (indien aan voorwaarden is voldaan; Wet op de Ondernemingsraden = WOR) - Niet publiekrechtelijke rechtspersoon met ten minste 50 werkzame personen.

Onderwerpen per ondernemingsvorm

- Definitie - Verdeling winst/verlies - Bevoegdheid tot handelen maten/vennoten - Externe aansprakelijkheid (tov derden)

Eenmanszaak - Geen scheiding van zakelijk en privé vermogen - Winst/verlies beide voor eigenaar - Bevoegdheid voor eigenaar - Externe aansprakelijkheid ligt aan eigenaar

Maatschap definitie (art. 7A:1655 BW) - Overeenkomsten (vormvrij) - Twee of meerdere personen - Verbinden om iets in gemeenschap te brengen - Oogmerk: winstdeling - Meestal kozen door vrije beroepen (artsen, advocaten) - Verdeling winst/verlies

o Art. 7A:1670 BW: als je niets afspreekt, evenredig naar inbreng o Afwijken mag, maar let op art. 7A:1672 BW

Bevoegdheid tot handelen - Met bevoegdheid tot handelen wordt bedoeld: wie mag beslissingen nemen die de

maatschap bindt? - Beheersdaden behoren tot de normale gang van zaken binnen de onderneming (hangt af van

het doel van de maatschap) ; nodig voor je beroep uit te oefenen - Beschikkingsdaden zijn handelingen die geen beheersdaden zijn

Bevoegdheid tot handelen Beheer

- Ieder der maten afzonderlijk bevoegd, maat kan andere maten binden (art. 7A:1676 lid 1 BW)

- Tenzij anders overeengekomen in maatschapsovereenkomst Beschikken (art. 7A:1679 BW en 7A:1681 BW)

- Alle maten gezamenlijk; een maat kan de ander niet binden - Wel binding bij:

o Volmacht (anderen geven vooraf toestemming) o Bekrachtiging (anderen zeggen achteraf dat het goed is) o Bij voordeel voor de maatschap

Externe aansprakelijkheid

- Met externe aansprakelijkheid wordt bedoeld; wie moet de vennootschapsschuld aan de schuldeisers betalen?

- Aansprakelijkheid voor gelijke delen (art. 7A:1680 BW); dus ook indien winst/verliesdeling intern anders is geregeld.

- De maat die de maatschap onbevoegd vertegenwoordigt, bindt niet de vennootschap, maar wel zichzelf (art. 7A:1681 BW)

Voorbeelden om een maatschap te beginnen Een vrije beroepsbeoefenaar is iemand die wordt gevraagd vanwege zijn individuele, persoonlijke kwaliteiten, die liggen op artistiek of academisch/Hbo-niveau

- juristen (jur. adviseur, notaris, advocaat) - (register)accountant / belastingadviseur - alternatieve genezer - belastingconsulent - architect - artsen (dieren-, huis- , tand-, specialisten) - fysiotherapeut - tolk - huisarts - juridisch adviseur - kunstenaar

VOF (vennootschap onder firma) Definitie VOF art. 16 Wetboek van Koophandel

- Bijzondere maatschap - Uitoefening van bedrijf - Onder een gemeenschappelijke naam

Bedrijf: beroep waarbij niet de persoonlijke kwaliteiten van de beoefenaar op de voorgrond staan.

Oefening 1 Daan, Katja en Birgit vinden dat de catering op filmsets ernstig te wensen overlaat. Ze zijn van mening dat ze dat veel beter kunnen en besluiten om een cateringbedrijf te starten voor op de filmset. Welke ondernemingsvorm komt in aanmerking, de VOF of de maatschap? Een VOF, het is een uitoefening van een bedrijf. Verdeling winst en verlies Hetzelfde als bij de maatschap

- Art. 7A:1670 BW: als je niets afspreekt, evenredig naar inbreng - Afwijken mag, maar beperking van art. 7A:1672 BW

Bevoegdheid tot handelen VOF (gebondenheid)

- Art. 17 lid 1 en 2 Wetboek van Koophandel - Ieder der vennoten bevoegd tot beheer en beschikken (art. 17 lid 1 WvK) - Tenzij (art. 17 lid 2 WvK)

buiten het doel vennootschap

afgesproken bevoegdheidsbeperking - Art. 29 Wetboek van Koophandel: beperkingen tweede lid gelden alleen naar derden indien

ingeschreven in het Handelsregister.

BV

Definitie Art. 2:175 lid 1 BW

- BV is een rechtspersoon, een rechtspersoon kan zelfstandig handelen - In overdraagbare aandelen verdeeld kapitaal - Aandelen op naam - Aandeelhouders niet persoonlijk aansprakelijk

Rechtspersoon

- Zelfstandig drager van rechten en plichten - Deelnemer aan het rechtsverkeer (rechtsverkeer is economisch verkeer) - Gelijk gesteld aan natuurlijk persoon

Art. 2:5 BW

- Privaatrechtelijke personen In art. 2:3 BW staan alle privaatrechtelijke personen.

Vermogensstructuur BV

- BV is een kapitaalvennootschap - Aandeelhouders verschaffen onderneming (eigen) vermogen - Eigen vermogen: de door de aandeelhouders bijeengebrachte risicodragende waarden

(risicodragende – aandeelhouder neemt hier een risico omdat hij het geldt wat hij inbrengt kan verliezen)

- Bij overdracht aandelen geldt aanbiedingsregeling, tenzij anders geregeld in statuten Art. 2:195 BW aanbiedingsregeling

Aandeelhouders

- Rechten van de aandeelhouder

Vergaderrecht

Stemrecht in de AVA (algemene vergadering aandeelhouders), hoe meer aandelen hoe meer stemrecht

Financiële rechten (dividend)

- Besluitvorming

In beginsel meerderheid van de stemmen

Gekwalificeerde meerderheid (meerderheid van stemmen of een andere voorwaarden erin, dus i.p.v. meer dan de helft van de stemmen, meer dan twee derde van de stemmen.

- Bijeenroeping

Minimaal 1 AVA (algemene vergadering aandeelhouders) per jaar.

Oprichting BV - Oprichtingshandeling (eenzijdig of meerzijdig)

Eenzijdig als het om 1 aandeelhouder gaat Meerzijdig met meerdere aandeelhouders

- Bij notariële akte art. 2:175 lid 2 BW

Notaris richt een akte op die ondertekend moet worden door alle oprichters en aandeelhouders die aandelen bij oprichting neemt

De statuten van een BV

- Statuten zijn grondregels die gelden binnen de BV (bepalen ze zelf) - Worden opgenomen in de notariële akte - De BV zelf (oprichters) maken deze grondregels - Statuten moeten bevatten

De naam, de zetel (plaats van vestiging) en het doel van de vennootschap

Het nominale bedrag van aandelen - Statuten mogen allerlei andere onderwerpen bevatten

Verschil aanvullen en dwingend recht van groot belang Onderscheid BV – NV

Naamloze vennootschap Besloten vennootschap

Soorten aandelen Zowel op naam als aan toonder Alleen op naam

Beursnotering Mogelijk Niet mogelijk

Overdracht aandelen Vrij Afhankelijk van statuten

Kapitaalvereisten Ja Nee

Minimumkapitaal €45.000 Geen minimumkapitaal

Organen binnen de BV - Algemene vergadering van aandeelhouders (AVA)

- Bestuur - Raad van Commissarissen (RvC)

Facultatief (niet verplicht)

Tenzij structuurvennootschap: dan verplicht 16 miljoen kapitaal OR 100 medewerkers

AVA

- Vaststellen jaarrekening Opgesteld door bestuur een keer paar jaar officieel vastgesteld door aandeelhouders

- Vermeerderen / verminderen kapitaal - Benoemen, ontslaan, schorsen van bestuur - Statutenwijzigingen - ‘alles’ wat niet krachtens wet of statuten aan bestuur of anderen toekomt (art. 2:217 BW)

Bestuur

- Het bestuur ‘bestuurt’ (art. 2:239 BW) - Het bestuur ‘vertegenwoordigt’ (art. 2:240 BW)

Vertegenwoordiging

- Bestuur vertegenwoordigt de BV (art. 2:240 lid 1 BW) - Iedere afzonderlijke bestuurder bevoegd tot vertegenwoordiging (art. 2:240 lid 2 BW)

Tenzij statuten anders bepalen - Vertegenwoordigingsbevoegdheid is onbeperkt en onvoorwaardelijk (art. 2:240 lid 3 BW)

Verbintenissenrecht

Een feit is een gebeurtenis of omstandigheid waarvan de werkelijkheid vastligt. Blote rechtsfeiten: iets waar je niks aan kan doen wat daarna een rechtsgevolg teweeg brengt Menselijke handelingen: je doet iets, wat een rechtsgevolg tot handeling heeft Rechtshandeling: is een handeling met de bedoeling rechten en plichten te scheppen Eenzijdige rechtshandeling is een persoon voor nodig, geen instemming nodig van iemand anders Meerzijdige rechtshandling moet met meerdere personen, hebt instemming nodig van een ander

Handelingsbekwaamheid (leerstuk) - Art. 3:32 lid 1 BW ieder natuurlijk persoon mag rechtshandelingen verrichten, tenzij wet

anders bepaalt.

Wie is handelingsonbekwaam?

Minderjarigen zie art. 1:233 BW

Jonger dan achttien dan art. 1:234 BW alleen met toestemming vertegenwoordiger (lid 1) of veronderstelde toestemming (lid 3)

Onder curatele gestelde: zie art. 1:378 BW - Art. 3:32 lid 2 BW een rechtshandeling van een onbekwame is vernietigbaar

De overeenkomst (leerstuk) - Art. 6:213 lid 1 BW

Meerzijdige rechtshandeling waarbij partijen verbintenis aangaan - Verbintenis is een rechtsverhouding tussen twee partijen met als onderwerp een prestatie

Loon betalen, arbeid verrichten, koopprijs betalen

Totstandkoming overeenkomst (leerstuk)

- Art. 6:217 BW

Door aanbod en aanvaarding - Zowel het aanbod als de aanvaarding is een rechtshandeling

Art. 3:33 t/m 3:35 BW wil en verklaring (leerstuk) - Een rechtshandeling vereist een wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard - Er kunnen een aantal dingen misgaan

Je verklaart iets anders dan wat je wilt Misverstand, verschrijving Geestelijke stoornis (art. 3:34 BW en 3:35 BW)

Je verklaring komt ‘gebrekkig’ tot stand Misbruik van omstandigheden, bedreiging, bedrog (art. 3:44 BW) Dwaling (art. 6:228 BW)

MVO MVO is geen ´hard-law’ Voorbeeld MVO en ondernemingsrecht

- Corporate governance (code tabaksblat) - Doel: gedragscode voor ‘goed bestuur’

Onder andere transparantie jaarrekening, betere verantwoording RvC, beperking beloning bestuurders

- Betreft: grote vennootschappen - Status: gedragscode ≠ wet - Mogelijkheid tot opnemen in statuten

Nakoming van een overeenkomst - Doen wat is afgesproken - (Wederkerige) overeenkomst:

Twee verbintenissen Twee partijen moeten nakomen Bijv. de een moet leveren, de ander betalen

- Zie art. 6:27 BW en verder (boek 6, titel 1, afdeling 6) Voorbeelden niet-nakoming/tekortkoming

- Er wordt helemaal niet nagekomen (niet geleverd, niet betaald enz.) - Maar ook:

Een werknemer houdt zich niet aan zijn geheimhoudingsplicht Een verzekeraar weigert –naar later blijkt- ten onrechte uit te keren Een leverancier levert onvolledig, verkeerd verpakt, te veel, te laat enz.

Nog meer voorbeelden - De televisie die je hebt gekocht, gaat naar zes maanden kapot - Een huurder laat na beëindiging van de huurovereenkomst een verwaarloosde woning achter

Kortom:

- Niet-nakomen = iedere tekortkoming in de uitvoering van de overeenkomst Indien niet wordt nagekomen

- Nakoming eisen (zelfstudie) - Opschorting van eigen verplichting (zelfstudie) - Ontbinding van de overeenkomst (zelfstudie) - Schadevergoeding

Schadevergoeding bij niet-nakoming Hoofdregel: art. 6:74 lid 1 BW

- Tekortkoming in nakoming - Toerekenbaarheid (uitgewerkt in art. 6:75 BW t/m art. 6:77 BW) - Schade - Causaal verband

Woorden onderstrepen !!!!! tekortkoming in de nakoming, schade, daardoor Toerekenbaarheid: wanprestatie of overmacht

- Tekortkoming niet toerekenbaar aan schuldenaar indien: Niet te wijten aan zijn schuld Niet krachtens rechtshandeling voor zijn rekening Niet krachtens verkeersopvattingen voor zijn rekening Niet krachtens de wet voor zijn rekening

Gebruik hulppersonen (art. 6:76 BW)

Gebruikte zaken (art. 6:77 BW)

Wanprestatie is de regel, overmacht is de uitzondering!

Tekortkoming in de nakoming

Voor rekening van de schuldenaar:wanprestatie

Aan zijn schuld te wirjten(schuldaansprakelijkheid)

Voor zijn risico krachtens:• De wet (voor personen en

zaken)• Een rechtshandeling• Verkeersopvatting

(risicoaansprakelijkheid)

Voor rekening van de schuldeiser:overmacht

Moment van toerekening - Art. 6:81 BW recht op schadevergoeding als schuldenaar in verzuim is

Prestatie uitblijft nadat zij opeisbaar is geworden Aan eisen van art. 6:82 BW en art. 6:83 BW is voldaan

Tenzij nakoming blijvend onmogelijk is

- Art. 6:82 BW verzuim treedt in Na schriftelijke ingebrekestelling Met redelijk termijn Na termijn blijft nakoming achterwege

- Art. 6:83 BW situaties waarin schuldenaar in verzuim is zonder ingebrekestelling

Eigendom: Art. 5:1 BW 1. Meest omvattende recht (meest uitgebreide) 2. Kan slechts bestaan t.o.v. een zaak (alles wat je vast kan pakken)

Wat is een zaak? Artikel 3:2 BW

- Roerende zaken alle zaken die niet onroerend zijn - Onroerende zaken (art. 3:3 BW)

Bevoegdheden eigenaar: Artikel 5:1 lid 2 BW Gebruiksrecht:

genotsrecht (erfdienstbaarheid)

beschikkingsrecht (recht van zeggenschap) Verkrijging van goederen

Onder algemene titel: lusten en de lasten – Hele vermogen (inclusief schulden) gaat ineens over – Erfopvolging, juridische fusie & splitsing, boedelmenging (touwen in

gemeenschap van goederen) • Onder bijzondere titel:

– Vermogensbestanddeel gaat over – Art. 3:84 BW

Art. 3:84 BW: overdracht van een goed TENTAMEN

Eisen: – Geldige titel – Beschikkingsbevoegdheid – Levering (/vestiging)

het artikel wat je gekocht hebt geef je over aan de koper (bezitsverschaffing) Geldige titel

• Rechtsgrond voor overdracht – Meestal overeenkomst

• Ongeldige titel – Overeenkomst is nietig – Overeenkomst wordt vernietigd – Vernietiging heeft terugwerkende kracht

P3 Groeien

Algemene economie

Conjunctuur: verandering van het groeipercentage van de economie of productie op korte termijn. Deze

groeipercentages volgen een golvend patroon, doordat de bestedingen toe- en afnemen in de tijd.

Economische variabelen: - Conjunctuur (ontwikkeling van de vraag)

- Wisselkoersen

- Olieprijzen (=prijzen grondstoffen)

- Lonen

- Rente

Wisselkoers: Alleen internationaal opererende bedrijven hebben direct last van wisselkoersveranderingen.

Indirect, bijvoorbeeld via de olieprijs die in $ wordt afgerekend, hebben juist heel veel bedrijven met

wisselkoersveranderingen te maken.

Olieprijs: Bijna alle bedrijven hebben indirect met de olieprijs te maken. Daarnaast is het feit dat olie in $

wordt afgerekend van belang.

Lonen: Voor individuele bedrijven zijn loonstijgingen ongewenst, want dat verhoogt de kostprijs van hun

producten. Daarnaast kunnen bedrijven ertoe overgaan om te automatiseren en personeel te

ontslaan. Voor de economie als geheel kan een loonstijging ook gunstig zijn als het tot meer

bestedingen leidt.

Rente: De rente wordt deels door de ECB gestuurd om de inflatie rond de 2% te houden. Bedrijven hebben

last van een hogere rente, omdat ze dan meer moeten betalen voor leningen. Ze zullen dan wellicht

bepaalde investeringen niet doen, wat weer slecht is voor de economie.

De Lorenz-curve geeft het verband weer tussen het cumulatief percentage van de

bevolkingsomvang, en het cumulatief percentage van de inkomens van diezelfde bevolking.

De overheid komt aan geld door belastingen!!

- Directe belasting

- Indirecte belasting

Wat doet/moet de overheid doen?

Twee visies

Keynesiaanse visie:

“Zij stelt dat de overheid verantwoordelijk is voor het bereiken van de doelstellingen van de

economische politiek en zich zeer met de economie, vooral de conjunctuur, moet bemoeien. Zij zorgt

voor volledige werkgelegenheid en groei.”

Klassieke visie:

“De overheid dient een zo klein mogelijke rol te spelen. Zij moet zich beperken tot het garanderen

van veiligheid van de burgers, het beschermen van bezit en zorgen dat burgers hun contract

naleven.”

Bestedingen van bedrijven, investeringen:

1. Vervangingsinvesteringen

2. Uitbreidingsinvesteringen

3. Voorraadinvesteringen

Productiefactoren:

Natuur

Arbeid

Kapitaal

Ondernemerschap

3 soorten investeringen:

1. Vervangingsinvesteringen

2. Uitbreidingsinvesteringen

3. Voorraadinvesteringen

Productiecapaciteit = hoeveelheid goederen en diensten die een economie (in een jaar) maximaal

kan produceren

Bezettingsgraad = Mate waarin de bestaande productiecapaciteit ook werkelijk wordt gebruikt

Productiefactor natuur:

- De grond, het water, de lucht en alles daarop en daarin voor zover niet door mensen geproduceerd.

- Natuur en arbeid zijn de oorspronkelijke productiefactoren

- Kapitaal is een afgeleide factor. Deze moet met behulp van natuur en arbeid (en eventueel ander

kapitaal) worden vervaardigd.

Economische groei: Hoe kan economische groei ontstaan?

1. verbetering structuurzijde van de economie (LT)

- aanbodzijde

- productiecapaciteit

2. verbetering conjunctuurzijde van de economie (KT)

- vraagzijde

- bestedingen

Kwantiteit: Meer hoeveelheden, meer machines.

Kwaliteit: De kwaliteit is beter, betere machines.

Meer bestedingen door:

Gezinnen: lagere rente, lagere belastingen, lagere inflatie, groter consumentenvertrouwen

Bedrijven: lagere rente, grotere winsten

Overheid: stimuleren economie in crisistijd, hogere belastinginkomsten

Buitenland: lagere euro

Bedrijfseconomie

Uitgaven – kosten: Definitie: Kosten zijn aan perioden, functies of producten toegerekende geldswaarden, die verband

houden met de doelmatige opoffering van productiemiddelen.

Ontvangsten – opbrengsten: Definitie: Opbrengsten zijn aan perioden, producten, enzovoort toegerekende geldswaarden, die

verband houden met de verkoop van producten of levering van diensten.

Kostenindelingen: 5 manieren van indelen

1. variabele en constante kosten (P3 week 3 e.v.)

2. directe en indirecte kosten (H3)

3. verdeling naar functies (H3)

4. doelmatigheid

5. kostensoorten(P3 week 1 en 2)

Kostensoorten: - Grond- en hulpstoffen

- Arbeid

- Duurzame productiemiddelen

- Grond

- Diensten van derden

- Kostprijsverhogende belastingen

- Vermogen

Grond en hulpstoffen: Afval

Uitval

voorraadkosten

Voorraadkosten: 1. Opslagkosten

2. Bestelkosten: niet: berekening formule Camp

3. Kosten t.g.v. diverse risico’s

Economische voorraad (E.V.)

Technische voorraad vermeerderd met de bestelde maar nog niet ontvangen goederen, en

verminderd met de verkochte maar nog niet afgeleverde goederen

Technische voorraad (T.V.) De werkelijk aanwezige voorraad

E.V.= T.V. + V.I. – V.V.

Economische voorraad = Technische voorraad + voorinkopen - voorverkopen

Kosten van arbeid: Verschillende beloningssystemen:

1. Stukloon

2. Tijdloon

3. Premieloonstelsel

4. Winstdelingsregeling

5. bonusregeling

Variabele kosten: Het zijn kosten die veranderen door een toename of afname in de

productieomvang, zoals grondstofkosten.

Voorbeelden:

Progressief kosten ivm overuren, overbelasting

Proportioneel standaard arbeidsuren

Degressief schaalvoordelen inkoop, energie dpm, routine mdw

Vaste kosten: Kosten die niet veranderen ongeacht toename of afname in productieomvang.

Hoe gaan de kosten in de kostprijs?

- Variabele kosten: proportioneel

- Vaste kosten:

verwachte productie - normale productie

Rationele capaciteit: Bij het bepalen van de capaciteit dienen we verstandig (rationeel) te werk te gaan.

We moeten rekening houden met de volgende factoren:

- de normale productie

- de reservecapaciteit

- de seizoenen

- de technische deelbaarheid

De capaciteit die wordt gekozen op grond van bovenstaande factoren noemen we

de rationele capaciteit.

Rationele overcapaciteit: Een onderneming kan niet voorkomen dat er een capaciteit is die boven de normale productie of

afzet ligt. We spreken in dit opzicht dan van rationele (verklaarbare) overcapaciteit. De

productie/afzet ligt dan wel boven de normale productie/afzet maar dit verschil is niet al te groot.

Irrationele overcapaciteit: Als een onderneming beschikt over meer machines dan noodzakelijk zijn voor de productie is dit niet

verstandig oftewel irrationeel. Deze onnodige, overbodige machines brengen namelijk niet

noodzakelijke kosten met zich mee. Als een onderneming 3 machines te veel heeft, vormen deze 3

machines de irrationele (niet-verstandige) overcapaciteit. De irrationele overcapaciteit is dus het

verschil tussen de werkelijk aanwezige capaciteit en de rationele capaciteit. Een ondernemer mag de

kosten die voorkomen door de irrationele overcapaciteit niet doorberekenen in de kostprijs. Ze

vormen dus een ondernemerverlies en komen ten laste van het resultaat.

Kostprijs= kosten per product = Variabele kosten per product + constante kosten per product.

Variabele kosten per product = totale variabele kosten, gedeeld door de werkelijke productie.

Constante kosten per product = totale constante kosten gedeeld door de normale productie.

Normale productie = het aantal producten dat een bedrijf naar schatting gemiddeld per jaar denkt

te kunnen produceren.

Waarom worden de constante kosten gedeeld door de normale productie en niet door de werkelijke

productie? De constante kosten zijn niet afhankelijk van de werkelijke productie maar van de

omvang van het bedrij€ De omvang van het bedrijf is gekozen op basis van de normale productie die

verwacht wordt.

Kostprijsformule : Kostprijs = V + C

W N

V = totale variabele kosten

C = totale constante kosten

W = werkelijke productie

N = normale productie

V/W = variabele kosten per poduct

C/N = constante kosten per product.

Commerciële kostprijs = fabricagekostprijs + verkoopkosten per product.

Fabricage kostprijs = kosten om het product te maken.

Verkoopkosten per product = kosten om het product te verkopen.

Fabricage kostprijs en verkoopkosten per product kunnen beide weer bestaan uit variabele kosten

per product en constante kosten per product.

Bezettingsresultaat:

Een resultaat (positief of negatief) dat ontstaat door afwijkingen van werkelijke bezetting t.o.v. de

normale bezetting voortkomend uit het meer of minder gedekt worden van de vaste (constante)

kosten.

Belastingrecht

1. Privaatrechtelijke dienstbetrekking (Art 7:610 BW) à niet in de belastingbundel!

- Gezagsverhouding

- Loon (gedurende zekere tijd)

- Arbeid moet persoonlijk verricht worden

Niet voldaan aan alledrie = geen privaatrechtelijke dienstbetrekking

2. Fictieve dienstbetrekking (Art 3 en 4 Wet LB en Hfdst. 2 Uitv.Besl.LB)

Betekent doen alsof het er wel is. Moet aan de voorwaarden voldoen die hierboven gegeven zijn, dan

is het een fictieve dienstbetrekking.

Waarover moet je Loonbelasting betalen?

Loon in geld, zoals

- Maandloon

- Vakantiegeld

Loon in natura, zoals

- Werkkleding (volgende week) Art. 3.7

- Maaltijden Art. 3.8

- Auto van de zaak (Art. 13bis LB)

Fictief loon

- Gebruikelijk loon voor groot aandeelhouder (Art. 12a Wet LB) – zelf lezen in boek!

Vrijwel nooit loonbelasting (wél inkomstenbelasting):

- Fooien (Art. 12 Wet LB)

Vrijgesteld loon:

Artikel 11 Wet LB: Tot het loon behoren niet … lid 1 sub k: uitkeringen ter schade/verlies van

persoonlijke zaken tijdens de dienstbetrekking.

Artikel 3.7 Uitvoeringsregeling LB: De waarde van de volgende voorzieningen, in redelijkheid, wordt

gesteld op nihil Lid 1 sub c ten 2e werkkleding ….

Dus: moet worden meegenomen bij de totale vergoedingen, maar de waarde wordt gesteld op 0

(hierdoor nooit meer dan 1,4%)

Artikel 3.8 Uitvoeringsregeling LB: De waarde van de volgende voorzieningen die op de werkplek

gebruikt of verbruikt worden, wordt gesteld op de daarbij vermelde bedragen: Sub

a maaltijden: de waarde wordt gesteld op € 3,05;

Dus: moet worden meegenomen in de totale vergoedingen, maar de waarde is lager dan de

economische waarde.

Soorten pensioenopbouw:

- Eindloonregeling (Art. 18a lid 1 Wet LB)

- Middelloonregeling (Art. 18a lid 2 Wet LB)

- Beschikbare premie regeling (Art. 18a lid 3 Wet LB)

Boxen:

Box 1: inkomen uit werk en woning (H3 IB).

Tarief: progressief. Schijventarief (art 2.10 Wet IB)

Box 2: inkomen uit aanmerkelijk belang betreffende het bezit van aandelen in een vennootschap

door een natuurlijk persoon. (H4 IB).

Aanmerkelijk belang: o.a. aandelenbezit van minstens 5% in een BV/NV.

Tarief: 25% (art 2.12 Wet IB)

Box 3: inkomen uit sparen en beleggen (H5 IB).

Er wordt geacht 4% rendement te zijn behaald (zélfs bij verlies!) van het vermogen op 1 januari

minus het heffingvrije vermogen. Tarief: 30% (art 2.13 Wet IB)

Vormen van ondernemingen:

- Eenmanszaak

- Vennootschap onder firma (Vof)

Vof is geen rechtspersoon

Vennoten zijn ondernemers

- Commanditaire vennootschap

Eenmanszaak of vof PLUS één of meer geldschieters

Ondernemer (art. 3.4 Wet IB)

- Voor wiens rekening een onderneming wordt gedreven

- Rechtstreeks verbonden voor verbintenissen

= Aansprakelijk met privé-vermogen

Commanditaire (of stille) vennoten, in principe geen ondernemer (want niet verbonden voor

verbintenissen)!

- Ontvangen een deel van de winst

- Niet aansprakelijk met privé-vermogen (tenzij zij beheersdaden verrichten)

Waarom wil iemand ondernemer zijn?

- Aftrek van kosten

- Ondernemersaftrek (Art. 3.74 Wet IB)

Grote nadeel van ondernemer in de IB:

- Hoofdelijke aansprakelijkheid

Goed koopmansgebruik:

Drie beginselen (GKG staat genoemd in art. 3.25 Wet IB)

- Realiteitsbeginsel

- Voorzichtigheidsbeginsel

- Eenvoudbeginsel

Drie categorieën voor vermogen (=vermogensetikettering):

Verplicht privévermogen:

- Vermogen dat uitsluitend of nagenoeg uitsluitend (= 90% of meer) wordt voor privé.

Verplicht ondernemingsvermogen:

- Vermogen dat uitsluitend of nagenoeg uitsluitend (= 90% of meer) wordt gebruikt binnen de

onderneming.

Anders ‘Keuzevermogen:

- Vermogen dat zowel binnen de onderneming als privé gebruikt wordt

Beperkt aftrekbare en aftrekbare kosten:

Beperkt aftrekbare kosten

- Algemene aftrekbeperking (Art. 3.15 Wet IB)

- Specifieke aftrekbeperking (Art. 3.17 Wet IB)

Niet aftrekbare kosten

- Algemene aftrekbeperking (Art. 3.14 Wet IB

- Specifieke aftrekbeperking (Art. 3.16 Wet IB)

Urencriterium:

Artikel 3.6 Wet IB

- Minimaal 1225 uur werken in onderneming!

- Ondersteunende taken: telt niet mee als je bijvoorbeeld partners bent!

- Uitzondering als je starter bent!

Vrijstellingen:

Sommige resultaten buiten de belasting (vaak andere motieven). De belangrijkste vrijstellingen zijn

- Bosbouwvrijstelling (art 3.11 Wet IB)

- Landbouwvrijstelling (art. 3.12 Wet IB)

- Kwijtscheldingsvrijstelling (Art. 3.13 lid 1 sub a Wet IB)

- MKB/winstvrijstelling (Art. 3.79a Wet IB)

Bosbouwvrijstelling:

Gaat om: bedrijfsactiviteiten die gericht zijn op het behouden van een ‘bos’.

Ondernemingsfaciliteiten brengen de winst waarover belasting betaald moet worden omlaag.

Sommige faciliteiten zijn alleen voor ondernemers (let op in de wettenbundel: je hoeft niet altijd te

voldoen aan het urencriterium) en sommige faciliteiten zijn voor ondernemers en niet-ondernemers

die winst uit onderneming hebben (zoals een commanditaire vennoot!)

Ondernemersfasciliteiten:

1. Willekeurige afschrijving (art. 3.31 en 3.34 Wet IB)

2. Investeringsaftrek/desinvesteringsbijtelling (art. 3.40, 3.41, 3.42, 3.42a en 3.47 Wet IB)

3. Fiscale reserves, waaronder de herinvesteringsreserve en de oudedagsreserve (art. 3.53, 3.54 en

3.67 t/m 3.73 Wet IB)

4. Ondernemersaftrek (3.74 e.v. Wet IB)

5. MKB-winstvrijstelling (art 3.79a Wet IB)

Investeringsaftrek:

- kleinschaligheidsinvesteringsaftrek

- energie-investeringsaftrek

- milieu-investeringsaftrek

Bijvoorbeeld à Artikel 3.41 Wet IB à kleinschaligheidsinvesteringsaftrek GEEN URENCRITERIUM!

Fiscale reserves:

- Kostenegalisatiereserve

- Herinvesteringsreserve

- Fiscale oudedagsreserve (OR) à deze behandelen we!

Bijvoorbeeld à Artikel 3.67 e.v. Wet IB à Oudedagsreserve URENCRITERIUM!

Oudedagsreserve:

- Werknemers zijn vaak (extra) verzekerd à pensioen

- Directeur-grootaandeelhouder (BV/NV) vaak eigen pensioen B.V.

- Ondernemer in de IB: moeilijk om geld uit de onderneming te halen voor later.

Mogelijke oplossing voor de IB-ondernemer: opbouwen van een oudedagsreserve (art. 3.67 t/m 3.73

Wet IB)

Eindbalans – beginbalans

- Stortingen

+ onttrekkingen

+ beperkt en niet aftrekbare kosten (kijk naar artikel 3.14 tm 3.17 Wet IB)

- Vrijstellingen

- Ondernemingsfaciliteiten (kijk naar willekeurige afschrijving,

investeringsaftrek, oudedagsreserve, ondernemersfaciliteiten)

- MKB-winstvrijstelling

= Belastbare winst uit onderneming voor Box 1

Dan nog door Box 1 halen!

Als aandelen en/of spaargeld ook nog kijken naar Box 2 en 3 Tarieven toepassen

Heffingskortingen eraf

Eventuele voorheffingen eraf

= te betalen IB!

Box 2 aanmerkelijk belang: betreffende het bezit van aandelen in een vennootschap door een

natuurlijk persoon.

HRM

Arbeidsmarktcommunicatie:

‘Arbeidsmarktcommunicatie is het planmatig proces waarbij wordt getracht een directe of indirecte

wervingsboodschap over te brengen bij potentiële medewerkers en hun beïnvloeders, direct of via

een bepaald medium’.

Doelstellingen van arbeidsmarktcommunicatie:

1. Employer Branding (les 1)

2. Directe werving (les 2 en 3)

3. Relatiemanagement

Diverse deelmarkten:

- Geografisch: (inter)nationaal, regionaal, lokaal

- Branche

- Functieniveau

Krappe arbeidsmarkt:

- Weinig aanbod

Ruime arbeidsmarkt:

- Veel aanbod

Employer Branding/arbeidsmarktimago:

“het verkrijgen en behouden van een positieve en bij voorkeur unieke positie als werkgever in de

mindset van huidige en potentiële medewerkers en hun beïnvloeders op basis van de identiteit van

de werkgever”

Doelstellingen van Employer Branding/arbeidsmarktimago:

- Door werknemers gezien worden als gewilde werkgever

- Werknemers ‘blij’ en ‘trots’ maken dat ze bij het bedrijf werken

- Huidige goede werknemers behouden

- Betrokkenheid bij de organisatie kweken

- Positief imago binnen de branche creëren

Arbeidscommunicatie valkuilen:

1. Ad-hoc; pas handelen als er een probleem is.

2. Alleen extern gericht

3. Onvoldoende kennis van de doelgroep en omgeving doelgroep

4. Korte termijn-visie; alleen richten op mensen die ik nu nodig heb.

5. Niet benutten van werkgeversmerk: employer branding!

6. Geen gebruik van juiste media; doelgroep!!

7. Vaak te breed opgestelde advertenties

8. Administratief proces niet aangepast aan hedendaags sollicitatiegedrag

Arbeidscommunicatieplan DE ONDERWERPEN:

1. Probleemstelling: opdracht - centrale vraag, formuleer als uitdaging.

2. Doelstellingen (smart)

3. Doelgroep

4. Boodschap (wat willen we overbrengen?)

5. Strategie (hoe gaan we dat aanpakken?)

6. Werving- en selectiemiddelen/ Media

7. Organisatie en planning (draaiboek werving én selectie)

8. Budget

9. Evaluatie

1. Probleemstelling:

Probleemstelling (opdracht /centrale vraag)

Aanleiding: wat is het arbeidsmarktcommunicatie‘probleem’ ?

Formuleer als een uitdaging

2. Doelstellingen:

Doelstelling(en): wat wil je bereiken?

- Bijv. verwachte respons of imagoverandering (Employer Branding)

- Gericht op veranderingen in: Kennis, Houding en Gedrag (weten - vinden - doen)

- Bij wie, in welke mate en op welke termijn

- SMART! Specifiek Meetbaar Acceptabel Realistisch Tijdgebonden

3. Doelgroepanalyse, profielschets:

Doelgroep(en): wie wil je bereiken?

Je maakt een profielschets: een concrete, gedetailleerde (!) en levendige typering van de

doelgroep > segmenteren:

- Geografisch

Woonplaats, regio, bereid te verhuizen

- Demografisch

Leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, gezinssamenstelling/-fase

- Socio-economisch

Opleidingsniveau, salarisniveau/wensen

- Lifestyle

Interesses & hobby’s, mediavoorkeur: online- en leesgedrag, politieke voorkeur, ideeën over geld en

sparen

4. Boodschap:

Boodschap: wat wil je de doelgroep inhoudelijk vertellen

- In kernwoorden: relevant, eenvoudig en onderscheidend

- Houd je doelgroep (de ontvanger) voor ogen en sluit de boodschap hierbij aan

- Kijk naar de doelen die je bepaald hebt. Wat wil je bereiken en wat moet je dan communiceren?

- Keuzes maken!

- Denk aan pushen pullfactoren

Boodschap:

Meeteen goed verdienen, Werken in een wereldstad, Goede arbeidsvoorwaarden, Balans werk en

privé, Verminderen werkdruk.

5. Strategie:

Strategie: welke aanpak kies je?

- DEFINITIEVE KEUZES: wie (doelgroep) - wat (boodschap) - wanneer (tijdsplanning) - hoe

(communicatiemiddel)

- UITWERKING van de keuzes die je hebt gemaakt: Waarom ga je wat en hoe communiceren met je

doelgroep

- Ook kun je hierbij aangeven of je gebruik maakt van intermediairen: zelf doen of uitbesteden

6. Media: Wervingsmiddelenmix:

Wervingsmiddelenmix: welk(e) wervingsmiddel(en) zet je in?

Wordt bepaald door:

Te behalen doel: kennis, houding en/of gedrag

Te bereiken doelgroep (o.a. situatie op arbeidsmarkt?)

Boodschap

Budget

Middelen is ook selectiemiddelen

7. Organisatie en planning:

Draaiboek/planning voor WERVING én SELECTIE: Wie - Wat - Wanneer (tijd)?

Bijvoorbeeld:

- Wat zijn de deadlines voor het aanleveren van materiaal? En wie doet dat?

- Wanneer ga je welk wervingsmiddel inzetten? Volgen die middelen en boodschappen elkaar logisch

op: samenhang, volgorde etc.

- Welke selectiemiddelen zet je wanneer in? Volgen die middelen elkaar ook logisch op? Wie zijn er

bij betrokken

8. Budget:

Budget: wat mag het kosten?

Naast plaatsingskosten moet je ook rekening houden met:

- Tekstschrijven

- Vormgeving

- Drukwerk

- Personeelskosten

- Eventuele kosten van de evaluatie

9. Evaluatie:

- Effectevaluatie: hoe meet je of de vooraf opgestelde doelstellingen behaald zijn?

- Tevens: proces- , product en tussenevaluaties

Wat is directe werving?

‘Het geheel van activiteiten dat erop is gericht gegadigden te doen solliciteren naar bepaalde functies

in de organisatie > Intern en/of extern’

- Je werving dient aan te sluiten op je employer branding

- Je werft op functie én competenties: TBV én kennis, vaardigheden en houding.

- Een functie- en competentieprofiel is startpunt voor werving!!

Job Branding:

Het gericht vermarkten van een baan aan een specifieke doelgroep door de inzet van de juiste media

en middelen en door in te spelen op de wensen en behoeften van deze doelgroep.

Bij job branding ligt de nadruk op het aantrekkelijk positioneren van een baan en minder op het

aantrekkelijk positioneren van de werkgever.

Wervingskanalen:

- Internet

Vacaturesites

Nieuwe media

Eigen (wervings)site http://werk.ah.nl/

- Dag- , week- en vakbladen

- Face to face

Banenmarkten

Congressen

- Netwerk: zakelijk en privé

Eigen medewerkers: referral recruitment

- Radio en TV

- Intermediairs (tussenpersonen)

UWV (voorheen CWI)

Uitzend-, W&S-bureaus, etc.

http://werk.ah.nl/

Wervingsprocedure:

1. Beslissen tot interne of externe vacaturestelling

2. Analyseren van benodigde competenties, opstellen van een functie- en competentieprofiel

3. Keuze voor een wervingsmethode een (of meerdere) kanaal en middel

4. Samenstellen van de boodschap en/of informatie (advertentietekst, criteria etc.)

Wervingscampagne: Een wervingscampagne is een serie communicatieve uitingen met eenzelfde

thematische boodschap.

Online werven:

- Eigen (recruitment)site http://banen.bol.com/?referrer=rbanen

- Vacaturesites: vier categorieën - vaak mix

- Online exposure: bereiken en bewegen van latente baanzoekers

- Online sociale netwerken: LinkedIn, Facebook, Twitter, communities

Belangrijk: Zichtbaar en vindbaar, Keuzes afhankelijk van de doelgroep

Veel persoonlijkheidsonderzoek wordt gebaseerd op de theorie van de “Big Five”

Extraversie open persoonlijkheid

Vriendelijkheid behulpzaam

Zorgvuldigheid aan regels houden

Emotionele stabiliteit tegen kritiek en spanning kunnen

Intellectuele autonomie nieuwe ervaringen op willen doen

Selectieprocedure:

1. Brief- en CV selectie (waar let je eerst op? Harde eisen, kennis, opl)

2. Ongeschikte kandidaten afwijzen

3. Potentiële kandidaten uitnodigen voor interview

4. Vervolggesprek / tests / assesment / referenties

5. Selectie (+ eventueel vervolggesprek / arbeidsvoorwaarden)

6. Bevestig de aanname

7. Arbeidscontract + informeren medewerkers

Selectiemiddelen:

- Sollicitatiebrieven

- CV’s

- Sollicitatieformulieren

- Het sollicitatie-interview (STARR)

- Referenties

- Tests / assessmentcenter

Beoordelingsfouten:

- Selectieve perceptie/waarneming

- Stereotypering (vrouwen horen niet aan de top)

- Generalisatie (alle mannen zijn onbetrouwbaar)

http://banen.bol.com/?referrer=rbanen

- De eerste indruk

- Halo- en horn effect

Management

Hoe start je nu een organisatie?

Starten van een organisatie vier vormen:

1. Nieuw opzetten

2. Overnamen

3. Opvolging

4. Intrapreneurschap

Groeistadia Keuning:

Groei gaat in stappen: verschillende groeistadia

Volgens Keuning zijn er zeven stadia:

1. Bestaansopbouw

2. Overleven

3. Succes

4. Expansie

5. Optimale verhoudingen

6. Verstarring

(7. Nieuwe vormen van groei)

Stadium 1 Bestaansopbouw:

Aandachtspunten:

- acquisitie

- nakomen leveringsverplichtingen

- verbreden van bestaansbasis

- voldoende geld?

Organisatiestructuur

- zeer eenvoudig

- eigenaar is het bedrijf

Strategie

- overleven

Deze fase overleven = levensvatbaar bedrijf

Stadium 2 Overleven:

Juiste balans inkomsten en uitgaven

- voldoende liquiditeit voor geen verlies?

- voldoende liquiditeit vervanging/reparatie kapitaalgoederen?

- voldoende cashflow stabilisatie/uitbreiding met lonend rendement?


- simpele structuur

- eigenaar is (nog steeds) het bedrijf

Strategie

- nog steeds gericht op overleven

Stadium 3 Succes:

Bedrijf stabiel

- winstgevend houden of uitbreiden?

- eigenaar leidinggevende blijven of terugtreden?


- functioneel

- managers

- invoering van specialisten en systemen

Strategie

- handhaving status quo

- aannemen toekomstgerichte managers

Stadium 4 Expansie:

Bedrijf breidt uit

- vinden en verkrijgen financiële middelen verdere groei

- liquiditeit en cashflow randvoorwaardelijk

Structuur

- verdere decentralisatie

- delegeren

- gevaar: alwetenheidssyndroom

Strategie

- gericht op expansie of consolidatie

- gevaar: almachtigheidsyndroom

Alwetendheid: gevaar dat je als directie alles wil blijven weten en dus niet genoeg delegeert

Almachtigheid: gevaar dat je in je expansiedrift alleen maar aan meer macht denkt en vergeet dat de

organisatie mee moet kunnen.

Stadium 5 Optimale verhoudingen:

Volgroeid bedrijf

- consolideren en beheersen financiële winst

- behouden flexibiliteit en ondernemersgeest

Structuur

- gedecentraliseerd

Strategie

- gedetailleerde bedrijfsplanning

- strategische planning

- gevaar: verstarring

Stadium 6 Verstarring:

Goede onderneming: focus op sterke concurrentiepositie

- onderscheidende meerwaarde

- survival of the fittest

Gevaren

- verstarring door gebrek innovatiekracht

- risicovermijding

Kernwoorden

- gevaar bureaucratie

- routinegedrag

- inkakken

Stadium 7 Nieuw groeivormen:

- Fuseren, overnemen, samenwerken

- Reorganisatie, verplatting

- Opsplitsing, buy-out

- Intrapreneurschap

Groeifasen Keuning:

- Groei gaat in stappen: 7 verschillende groeistadia

- Groeifase van een organisatie: verschillende stadia samen

Groeifasen

(Fase 0: “De geboorte”)

Fase 1: Beginfase, pioniersbedrijf è stadium 1 + 2

Fase 2: Afdelingsgewijze opbouw è stadium 3 + 4

Fase 3: Volgroeide organisatie 1 è stadium 5

Fase 4: Volgroeide organisatie 2 è stadium 6

De 6 kenmerken van Keuning:

1. Wijze van strategische keuze maken

2. Organisatiestructuur

3. Research en Ontwikkeling/innovatie

4. Meten van prestaties van medewerkers

5. Beloningssysteem

6. Beheersingssysteem voor controle en bijsturing

1. Wijze van strategische keuze maken:

Wat willen we bereiken en hoe gaan we dit doen?

missie, visie, strategie, beleid

Opstellen van doelen:

- expliciet of impliciet

- gericht op markt (extern, kansen/bedreigingen)

- mogelijkheden organisatie (intern, sterkten/zwakten)

- geven keuzen aan

- houden rekening met de maatschappelijke context/DeStep

- In hoeverre kiest ondernemer op gevoel?

2. Organisatiestructuur:

- Juiste structuur tbv beheersbaarheid

- Optimale bedrijfsgrootte

Balans kosten product en noodzakelijke bedrijfsvoering

- Opbouwwijze afdelingen

aantal managementlagen (steil/plat)

F/P/M/G

- Omgangswijze in, -door- en uitstroom

Kwantiteit (hoeveel van welke soort, fte’s)

Kwaliteit

3. Research & ontwikkeling / innovatie:

Wat is de mate van

- Vernieuwen

- Vooruitkijken

- Ontwikkelen

- Creativiteit

Hoe is het georganiseerd

- wel of geen afdeling

- welke organisatorische plek

4. Meten prestaties medewerkers:

- Persoonlijk of via algemeen systeem

- Subjectief of objectief

- Op basis van gevoel of meer volgens regels

- Mensgericht of resultaatgericht

- Wat past bij de cultuur?

5. Beloningssysteem:

- Beloningssystematiek

schalen, functiegroepen, CAO etc.

- Primair, secundair, tertiair arbeidsvoorwaarden

onderlinge verhouding

Vormgeving/inhoud

6. Beheersingssysteem controle en bijsturing:

- Systemen

informatie-, planning en controle systemen

technische systemen

logistiek

faciliteiten

- Aanpak manager

kennis, kunde en attitude; wat kan de manager?

kan en wil de manager delegeren?

- Financiën

hoe staat de organisatie er financieel voor?

wat kan er wel en niet?

Fase 1: Pioniersbedrijf (Stadium 1 + Stadium 2)

1. Strategie

- Afhankelijk van de aspiraties van de eigenaar

- Klant: concurrentie


- Generalistische functies, weinig of geen specialisatie

- Veel centralisatie, eenvoudige F-vorm

- Primaire functies

- Manager: direct, informeel

3. R&D

- Door eigenaar zelf

4. Prestatiemeting

- Cultuur is persoonlijk

- Prestatiemeting: door persoonlijk contact, subjectief

5. Beloningssysteem

- Beloning: niet gestructureerd, soms paternalistisch

6. Beheersingssysteem

- Systemen: persoonlijke controle en bijsturing, voor alle processen

- Verhouding tussen geleend geld bank, privé, eigen geld

Fase 2: Afdelingsgewijze opbouw (Stadium 3 + Stadium 4)

Twee soorten:

A. Een bedrijf in de groei naar afdelingsgewijze opbouw

B. Een bedrijf, dat volledig afdelingsgewijs is opgebouwd

1. Strategie

- veelal in/door de top

- vergroten marktaandeel, uitbreiding


- F-indeling onder de top, daarbinnen P, G of M

- meer interne arbeidsdeling: specialisten

- manager deels persoonlijk/deels delegeren/coördineren

- meer zakelijkheid

- rollen en taakcultuur

- personeelsplan, deskundigheden (specialisten), opleiding

3. R&D

- aparte afdeling

- gericht op verbetering, ontwikkeling en innovatie

4. Prestatiemeting

- via economische/technische kengetallen

5. Beloningssysteem

- meer systematisch, meer objectiviteit


- delegatie operationele beslissingsbevoegdheden, meer procedures, meer instructie, meer

planning.

- relateren vermogensbehoefte aan voorgenomen ontwikkelingsplannen

- Verkrijgen financiële middelen (EV, VV)

Fase 3: Volgroeide organisatie 1 (Stadium 5)

Concernstructuur

Bestuurlijke-, primaire-, secundaire- en ondersteunende processen

1. Strategie

- breder kijken naar bedrijfskolom, bedrijfstak en concurrentie

- toewijzen van middelen aan divisies, bepalen van groeitempo

- benchmarken divisies onderling

- Directie wordt RvB


- Sturing over bepaalde productgroepen kan door RvB gedelegeerd worden (aan bijv.

divisiedirecteuren)

- secundaire- & ondersteunende diensten onder RvB: langzame trend naar (gedeeltelijke)

verplaatsing naar divisies

- veel interne specialisatie; leidt tot groepering van werkmaatschappijen en daarna tot

divisievorming

- veel decentralisatie: F-, P-, M-, G-vorm

3. R&D

- zoeken naar nieuwe producten, markten e.d.

4. Prestatiemeting

- meer afstand

- veel taakgerichtheid

- prestatiemeting: veelal markten/of financiële criteria

5. Beloningssysteem

- beloning: systematisch en gekoppeld aan prestaties (zeker voor leidinggevenden)


- systeem: delegatie van beslissingen over PMC’s en control middels resultaten-analyse

- centrale financieel-economische sturing

- budgetten

Fase 4: Volgroeide organisatie 2 (Stadium 6)

Bij normale verdere doorgroei:

- te steile organisatie

- afstand tussen top en uitvoerende kern te groot

Groeistrategie Greiner:

Fase 1: Groei door creativiteit

- Start- of pioniersfase

- hart i.p.v. hoofd; informeel

- Bij groei: Leiderschapscrisis: ander (of überhaupt) management nodig

Fase 2: Groei door dirigeren

- structureren en formaliseren

- Door teveel sturing (dirigeren) ontstaat tegenwerking, medewerkers voelen zich beperkt

- Bij het aanhouden daarvan: Autonomiecrisis: loslaten nodig

Fase 3: Groei door delegatie

- Door delegeren worden taken en bevoegdheden overgedragen naar de medewerkers (motiveren)

- Bij groei ontstaat: Beheerscrisis: management wil (meer) beheersen

Fase 4: Groei door coördinatie

- Meer informatie en communicatie, meer regels en procedures

- Dit leidt bij verdere groei tot: Bureaucratiecrisis

Fase 5: Groei door samenwerking

- Verhogen van de effectiviteit is het doel, meer overleg en samenwerking ontstaat

- Bij teveel hiervan krijg je: Overlegcrisis

Fase 6: Groei door deregulering

- Overbodige regels, procedures en overleggen verdwijnen Intern ondernemerschap krijgt kans.

- Bij teveel focus op resultaten ontstaat verkilling: sociale identiteit- (intern) en legitimatiecrisis

(extern)

Fase 7: Groei door geïntegreerd beleid

- Milieu, mvo, imago

- Balans werk-privé

- Balans productiviteit en betrokkenheid

Veranderingsmodel Lewin:

Unfreezing:

Voorbereiden op de verandering

- Consequenties duidelijk maken

- Afstand nemen van normale manier van doen: ontdooien

- Weerstand ontstaat, hoe minimaliseren?

Betrekken

Communiceren

motiveren

Moving:

Doorvoeren verandering

- Twee stappen vooruit, één terug

- Luisteren, ondersteunen, faciliteren

- Begeleiding/hulp door opleiding, training, vorming

- Beoordelings- en beloningssystemen aanpassen

Freezing:

Verankeren nieuw gedrag

- Nagaan of verandering daadwerkelijk werkt

- Vertonen juist gedrag?

- Wanneer en hoe evalueren

- Ondersteunen

- Nieuw gedrag belonen: voorbeelden stellen

- Successen vieren

Ezerman:

1. Zelf laten ervaren maakt het krachtiger

2. Door info creëer je inzicht en daarmee langzaam gewenning

3. Opleiden, opvoeden, coachen (K/H/G)

4. Streven naar compromis

5. Inhoudelijke argumentatie

6. Opleggen via belonen en straffen

7. Voorwaarden creëren, bv thuiswerken. Deze maatregel moet je altijd in orde hebben. Het

ondersteunen van elk element.

P4 Innovatie

Bedrijfseconomie

Balans:

Bezittingen (vermogen) en schulden

Eigen Vermogen:

Winstreserve

Agioreserve

Herwaarderingsreserve

Aandelen

Schulden:

Vreemd vermogen lang

Vreemd vermogen kort

Hypotheek: Een lening om een pand te financieren, als je niet aan je betalingsplichten voldoet mag

de bank je huis verkopen. Dan blijf je zitten zonder huis en met een restschuld.

Resultatenrekening:

Kosten en opbrengsten

absourcing costing (integrale kostprijs) = v/w x c/n

Resultatenrekening is een periode: bijvoorbeeld 2e kwartaal 2013

De kosten moeten ook echt in die periode gemaakt zijn

Resultatenrekening is niet gelijk, moet je gelijk maken met: Winst (linkerkant)

Liquiditeitsoverzicht:

Ontvangsten en uitgaven

Verschil ontvangsten en opbrengsten:

Opbrengsten is bijvoorbeeld pilsje betalen op maandag met een bonnetje, dat bonnetje is €4 waard.

Dat is de opbrengst. Ze betalen pas aan het eind van de week, dan zijn het ontvangsten.

Liquiditeitsrekening is ook nooit gelijk, moet je gelijk maken met: kastoename (rechterkant) of

kasafname (linkerkant).

Kastoename gaat naar balans.

Kas e.b. (eindbalans) = Kas b.b. (beginbalans) +/- liq mutatie (kastoename/kasafname)

Winst gaat naar eigen vermogen

EV eb = EV bb +/- resultaat (winst/verlies) +/- privé onttrekkingen

Innovatie theorie

Waarde propositie (value proposition):

Je hebt nu bepaald welke segmenten je onderkent maar wat ga je ze aanbieden. Waarom zijn ze

bereid jouw product te kopen. Wat onderscheidt jouw aanbod van dat van de concurrenten. Hoe

beter je je aanbod (waarde voor de klant) afstemt op de klant hoe succesvoller je bent. Waarom zou

een klant jou product of dienst willen afnemen ? Welke waarde kan het voor hem hebben ?)

Wat levert het product de klant op:

- Helpt de klant een klus te klaren

- De klant is aangetrokken door het ontwerp

- Het product geeft de klant status (merk)

- Geeft de klant een goede prijs/kwaliteitverhouding

- Helpt de klant Kosten te besparen

- Beperkt risico voor een klant

- maakt (andere) producten beschikbaar voor de klant

- Geeft de klant gebruikersgemak

- Et cetera

Channels:

De wijze waarop een bedrijf met zijn klantsegmenten communiceert en ze bereikt om een

waardepropositie te leveren.

Een klantrelatie gaat door 5 fasen. Voor elke fasen kunnen dezelfde maar ook andere kanalen

relevant zijn. Bijvoorbeeld meubels. Voor fase 1 en 2 spelen internet een belangrijke rol maar

vervolgens zal de aankoop nog grotendeels in een meubelzaak gebeuren. Et cetera. Oefening:

bedenk van een aantal producten en leveranciers hoe de distributieketen is georganiseerd. Kunnen

de studenten tot voorbeelden komen waarin de verschillende fasen duidelijk verschillende kanalen

kennen. Zijn er voorbeelden waarvan de kanalen in de laatste jaren sterk veranderd zijn.

Doel customer Relationships:

- Nieuwe klanten aantrekken (Klantacquisitie)

- Bestaande klanten blijven klant (klantretentie)

- Meer verkopen aan bestaande klanten (upselling)

Soorten klantrelaties:

- Persoonlijke hulp

- Toegewezen persoonlijke hulp

- Self Service

- Geautomatiseerde diensten

- Communities

- Co-creatie

Revenue streams:

- Verkoop (overdracht van eigendom fysiek product)

- Gebruikersfee (dienstverlening naar gebruik)

- Abonnementsgelden (vast tarief)

- Uitleen/huur/lease

- Licentieverlening (auteursrecht/patenten)

- Brokerage fee (commissie percentage)

- Reclame

Key activities:

De belangrijkste dingen die een bedrijf moet doen om te zorgen dat een businessmodel werkt.

- Productie (ontwerpen,maken en leveren)

- Probleem oplossen

- Platform of netwerk

Key resources (kernmiddelen):

- Fysieke resources (vaste activa,infrastructuur)

- Intellectuele resources (kennis,informatie,patenten)

- Human resources (kennis en kunde)

- Financiële resources

Key Partners:

Er zijn nauwelijks nog bedrijven die geen samenwerking aangaan met andere partijen om hun

businessmodel te realiseren. Het kiezen van de juiste strategische partnerships is dan ook van

levensbelang voor het optimaliseren van het businessmodel. Partnerships kunnen verschillende

vormen hebben en de reden voor het kiezen van partnerships kunnen verschillen.

Type strategische samenwerkingen:

Allianties Senseo: philips (apparaten) en Douwe Egberts (koffiepads)

Coöptatie: BMW levert de motoren voor Saab (concurrenten leveren aan elkaar)

Joint venture: Lipton is JV van Pepsico en Unielever

Klant/lev: transportbedrijf Norbert Dentressangle en Ikea hebben strategische alliantie voor

distributie en warehousing. RR levert al sinds jaar en dag vliegtuigmotoren voor Boeing. Ontwerpen

worden op elkaar afgestemd.

Waarom key partners:

- optimaliseren en schaalvoordelen

- Beperken van risico en onzekerheid

- Acquisitie van bepaalde resources en activiteiten die men zelf niet heeft.

Cost structure:

- Waardegestuurde businessmodellen versus kostengestuurde businessmodellen

- Vaste versus variabele kosten

Demografisch:

Ontwikkelingen in de bevolkingssamenstelling. De vergrijzing heeft effecten op het bestedingsgedrag

van de bevolking. Denk bijvoorbeeld aan de gezondheidszorg. Philips heeft zich gespecialiseerd op

medical systems met dit aspect als achtergrond bijvoorbeeld.

Economisch:

In crisistijden in het bestedingsgedrag van mensen anders. Bijvoorbeeld er wordt minder buiten de

deur gegeten en meer thuis.

Sociaal-cultureel:

Ontwikkelingen in het gedrag van de bevolking. Voorbeelden: imigratie leidt tot ander koopgedrag

bijv. in eten, kleding et cetera. Mode bepaalt gedrag. TV programma’s, evenementen.

Identificatiefiguren. Trend voorbeeld: Online verkoop neemt toe

Technologisch:

Nieuwe technologische ontwikkelingen.

Ecologisch:

Opwarming van de aarde.

Politiek:

AWO leeftijd omhoog.

5 krachtenmodel Porter:

- Positie van het bedrijf tegenover concurrenten. (veel concurrenten, grote concurrenten e.d.)

- Onderhandelingsmacht van de toeleveranciers. Voorbeeld Apple tegenover Appleshops.

- Onderhandelingspositie van de klanten. Bijv. Grote afnemers zoals Albert Heijn

- Substituten dreiging. Bijvoorbeeld: trein tegenover auto. Film tegenover TV of Theater.

- Dreiging nieuwe toetreders: hoe gemakkelijk is het om de markt te betreden. Hoge investeringen,

Kennisintensief minder gemakkelijk toetreding.

Treacy & Wiersema en Hagel & Singer (McKinsey) Beide auteurskoppels komen tot de conclusie dat

een bedrijf moet kiezen om in 1 aspect het beste te zijn. Zij komen tot de conclusie dat er feitelijk 3

keuzes zijn nl

1. Proberen door productinnovatie telkens de concurrentie voor te zijn. De klant kiest het beste,

meest vooruitstrevend product.

2. Proberen door de klant aan je te binden. De klant is loyaal omdat hij zich gekend voelt door het

bedrijf en/of er een bepaald gevoel bij heeft.

3. Proberen de kwaliteit/prijs verhouding zo scherp mogelijk te zetten. Hiervoor is

standaardisatie, efficiency, schaal en scopevoordelen en procesinnovatie essentieel. De klant koopt

vanwege de beste prijs/kwaliteitverhouding.

Innovation Adoption Curve (Rogers):

Er is een groep van innovators die perse als eerste het nieuwste van het nieuwste willen hebben. Dit

is de groep die ‘s nachts voor de Apple winkel gaat liggen voor de Ipad. Deze groep is ook bereid om

onvolkomenheden aan een product te accepteren (productfouten, gebrek aan support,

incompatibiliteit met andere producten et cetera). Zij kopen ook vaak de producten die uiteindelijk

het in de markt niet blijken te doen. Vervolgens volgt de groep van early adopters. Deze behoren tot

de eersten die een HD tv kopen. Zij volgen de marktstandaard maar wil wel het nieuwste van het

nieuwste. Dan volgt de early majority en de late majority. Dit is de grote groep die geleidelijk

overstapt op een nieuwe flatscreen als de oude TV al wat jaartjes oud is. De laggards is de groep die

heel laat instapt in een nieuw product. Die kopen pas een nieuwe TV als de oude (zwart-wit) echt

versleten is en niet meer te repareren.

Stappen in productontwikkeling (Kotler):

Hoe nu te komen tot de introductie van een nieuw product. Kotler hanteert hiervoor een

stappenplan dat begint met ideeën genereren en eindigt met de introductie.

1. Brainstormen over alle mogelijke ideeën.

2. Ideeën globaal toetsen in de markt en op haalbaarheid d.m.v. deskundigen en klantenpanels e.d.

3. Het concept verder uitwerken en testen op grotere klantpopulaties middels

marktonderzoeksbureaus. Hiermee krijgt het definitieve concept/product vorm. (maken van

testmodellen, mock-ups e.d.)

4. Marketing strategie: Het geheel van vermarkten, prijsstrategie,

distributiestrategie,promotiestrategie e.d.

5. De bedrijfseconomische analyse: wordt met dit product met deze marketingstrategie voldoende

omzet en winst gemaakt. Return-on-investment.

6. Productontwikkeling: Het werkelijk verder ontwikkelen van het product en het daarvoor in te

richten productieproces.

7. Test marketing: Op kleinere schaal introduceren via testwinkels e.d. om het product verder te

verbeteren (Sluit aan op gebruik maken van de innovators in de adoptiecurve van Rogers)

8. De introductie: verdere uitrol van het product.

Patroon 1: Ontbundeling

Week 4, 3 core business typen

Patroon 2: Long Tail

Voorheen: Beperkt aantal producten met grote volumes nodig

Nu: Groot aantal producten met kleine volumes mogelijk

Patroon 3: Multi sided platforms

- Het samenbrengen van twee of meer verschillende maar onderling afhankelijke groepen klanten.

Deelname van de ene groep bepaalt de waarde voor de andere groep

- Het netwerkeffect: waarde groeit naarmate gebruikersaantal toeneemt.

- Vaak wordt de ene doelgroep (of product) gesubsidieerd (gratis of goedkoop gebruik) om het

gebruikersaantal te vergroten

- Daarmee waarde verhogen voor de andere doelgroep of product.

Patroon 4: Free

- Eén substantieel klantsegment kan continu profiteren van een kosteloos aanbod.

- Niet betalende klanten worden dus gefinancierd door wel betalende klanten.

Freemium:

- Gratis basisdiensten

- Betaalde premium diensten

Baiy & Hook:

- Goedkope eerste aankoop (Lokaas)

- Stimuleert duurdere vervolgaankopen (Hook)

Patroon 5 en 6: Open Businessmodellen

Intellectueel eigendomsrecht Intellectueel eigendomsrecht

- Het geheel van regels dat betrekking heeft op het gebruik van informatieproducten - Doel: inspanningen van de maker of bedenker van een intellectueel product te belonen - Komende weken wordt behandeld

Merkenrecht

Recht op handelsnaam

Octrooirecht

Portretrecht

Databankrecht

Het Auteursrecht Artikel 1 Auteurswet

Artikel 1

Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld. De maker is het subject en het werk is het object De maker

- De maker is de geestelijke vader (bijv. schrijver, componist en filmmaker)

- Artikel 6 en 7 Auteurswet - Ontstaan auteursrecht

Artikel 6 Indien een werk is tot stand gebracht naar het ontwerp van een ander en onder diens leiding en toezicht, wordt deze als de maker van dat werk aangemerkt. Iemand bedenkt het en iemand anders maakt het – de bedenker is de maker

Artikel 7 Indien de arbeid, in dienst van een ander verricht, bestaat in het vervaardigen van bepaalde werken van letterkunde, wetenschap of kunst, dan wordt, tenzij tusschen partijen anders is overeengekomen, als de maker van die werken aangemerkt degene, in wiens dienst de werken zijn vervaardigd. Tijdens het werk een idee? Het idee is van het werk.

http://www.wetboek-online.nl/wet/Auteurswet/1.html


http://maxius.nl/auteurswet/artikel6




Werk - Het creatieve product wat een waarneembare vorm heeft aangenomen

Zijn onderstaande voortbrengsels ‘werken’ in de zin van Auteurswet? Zoek op in de wet.

Artikel 10 Auteurswet

Artikel 10

1 Onder werken van letterkunde, wetenschap of kunst verstaat deze wet: 1 boeken, brochures, nieuwsbladen, tijdschriften en alle andere geschriften; 2 tooneelwerken en dramatisch-muzikale werken; 3 mondelinge voordrachten; 4 choreografische werken en pantomimes; 5 muziekwerken met of zonder woorden; 6 teeken-, schilder-, bouwen beeldhouwwerken, lithografieën, graveer- en andere plaatwerken; 7 aardrijkskundige kaarten; 8 ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot de bouwkunde, de aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere wetenschappen; 9 fotografische werken; 10 filmwerken; 11



http://images.google.com/imgres?imgurl=http://noviomagum.web-log.nl/photos/uncategorized/oscar_goedhart_einsteinstraat_nijmegen.jpg&imgrefurl=http://noviomagum.web-log.nl/mijn_weblog/15_grootstal/index.html&usg=__WxKI7vjjt80q2ayguTlChmvH_sc=&h=533&w=800&sz=128&hl=nl&start=90&um=1&tbnid=xw-0XbbqDR3JpM:&tbnh=95&tbnw=143&prev=/images?q=beeldhouwwerk&ndsp=20&hl=nl&rls=com.microsoft:nl:IE-SearchBox&sa=N&start=80&um=1

http://images.google.com/imgres?imgurl=http://02varvara.files.wordpress.com/2008/11/lopatkina-and-kuznetsov-ballet.jpg&imgrefurl=http://02varvara.wordpress.com/2008/11/11/world-ballet-stars-on-the-moscow-stage/&usg=__xPlFlynTF91DtvOI2-LdccFIP-E=&h=347&w=512&sz=41&hl=nl&start=51&um=1&tbnid=Z7i5k0EKdxfpNM:&tbnh=89&tbnw=131&prev=/images?q=ballet&ndsp=20&hl=nl&rls=com.microsoft:nl:IE-SearchBox&sa=N&start=40&um=1

werken van toegepaste kunst en tekeningen en modellen van nijverheid; 12 computerprogramma?s en het voorbereidend materiaal; en in het algemeen ieder voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, op welke wijze of in welken vorm het ook tot uitdrukking zij gebracht. 2 Verveelvoudigingen in gewijzigde vorm van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, zoals vertalingen, muziekschikkingen, verfilmingen en andere bewerkingen, zomede verzamelingen van verschillende werken, worden, onverminderd het auteursrecht op het oorspronkelijke werk, als zelfstandige werken beschermd. 3 Verzamelingen van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen, systematisch of methodisch geordend, en afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk, worden, onverminderd andere rechten op de verzameling en onverminderd het auteursrecht of andere rechten op de in de verzameling opgenomen werken, gegevens of andere elementen, als zelfstandige werken beschermd. 4 Verzamelingen van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen als bedoeld in het derde lid, waarvan de verkrijging, de controle of de presentatie van de inhoud in kwalitatief of kwantitatief opzicht getuigt van een substantiële investering behoren niet tot de in het eerste lid, onder 1°, genoemde geschriften. 5 Computerprogramma's behoren niet tot de in het eerste lid, onder 1°, genoemde geschriften.

Als het een werk is van art. 10 Auteurswet: oorspronkelijkheidsvereiste – duidelijk van wie het is Openbaarmaken

- Exploitatierecht van de maker - Ter beschikking stellen aan het publiek - Bijv. vertonen van een film of plaatsen document op internet - Opgenomen in artikel 12 Auteurswet

Niet limitatief – er zijn nog veel meer dingen

Artikel 12

1



Onder de openbaarmaking van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt mede verstaan: 1 de openbaarmaking van eene verveelvoudiging van het geheel of een gedeelte van het werk; 2 de verbreiding van het geheel of een gedeelte van het werk of van eene verveelvoudiging daarvan, zoolang het niet in druk verschenen is; 3 het verhuren of uitlenen van het geheel of een gedeelte van een exemplaar van het werk met uitzondering van bouwwerken en werken van toegepaste kunst, of van een verveelvoudiging daarvan die door de rechthebbende of met zijn toestemming in het verkeer is gebracht; 4 de voordracht, op- of uitvoering of voorstelling in het openbaar van het geheel of een gedeelte van het werk of van eene verveelvoudiging daarvan; 5 het uitzenden van een in een radio- of televisieprogramma opgenomen werk door middel van een satelliet of een andere zender of een omroepnetwerk als bedoeld in artikel 1, onderdeel q, van de Mediawet. 2 Onder verhuren als bedoeld in het eerste lid, onder 3°, wordt verstaan het voor een beperkte tijd en tegen een direct of indirect economisch of commercieel voordeel voor gebruik ter beschikking stellen. 3 Onder uitlenen als bedoeld in het eerste lid, onder 3°, wordt verstaan het voor een beperkte tijd en zonder direct of indirect economisch of commercieel voordeel voor gebruik ter beschikking stellen door voor het publiek toegankelijke instellingen. 4 Onder een voordracht, op- of uitvoering of voorstelling in het openbaar wordt mede begrepen die in besloten kring, tenzij deze zich beperkt tot de familie-, vrienden- of daaraan gelijk te stellen kring, en voor de toegang tot de voordracht, op- of uitvoering of voorstelling geen betaling, in welke vorm ook, geschiedt. Hetzelfde geldt voor een tentoonstelling. 5 Onder een voordracht, op- of uitvoering of voorstelling in het openbaar wordt niet begrepen die welke uitsluitend dient tot het onderwijs dat vanwege de overheid of vanwege een rechtspersoon zonder winstoogmerk wordt gegeven, voor zover de voordracht, op- of uitvoering of voorstelling deel uitmaakt van het schoolwerkplan of leerplan voor zover van toepassing, of tot een wetenschappelijk doel.

6 Als afzonderlijke openbaarmaking wordt niet beschouwd de gelijktijdige uitzending van een in een radio- of televisieprogramma opgenomen werk door hetzelfde organisme dat dat programma oorspronkelijk uitzendt. 7 Onder het uitzenden van een in een radio- of televisieprogramma opgenomen werk door middel van een satelliet wordt verstaan de handeling waarbij de programmadragende signalen voor ontvangst door het publiek onder controle en verantwoordelijkheid van de omroeporganisatie worden ingevoerd in een ononderbroken mededelingenketen die naar de satelliet en terug naar de aarde voert. Indien de programmadragende signalen in gecodeerde vorm worden uitgezonden, is er sprake van het uitzenden van een in een radio- of televisieprogramma opgenomen werk door middel van een satelliet, indien de middelen voor het decoderen van de uitzending door of met toestemming van de omroeporganisatie ter beschikking van het publiek worden gesteld Verveelvoudigen

- Exploitatierecht van de maker – iets wat de maker toekomt - Artikel 13 Auteurswet niet limitatief

Handelingen die het origineel reproduceren

Het bewerken van het origineel Artikel 13

Onder de verveelvoudiging van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt mede verstaan de vertaling, de muziekschikking, de verfilming of tooneelbewerking en in het algemeen iedere geheele of gedeeltelijke bewerking of nabootsing in gewijzigden vorm, welke niet als een nieuw, oorspronkelijk werk moet worden aangemerkt.



Beperkingen - Beperkingen auteursrecht moeten voldoen aan driestappentoets (auteursrechtlichtlijn)

Bijzondere gevallen

Geen afbreuk normale exploitatie

Belangen auteursrechthebbende niet op onredelijke wijze geschaad - Bijv. artikel 15 en 16a Auteurswet

Artikel 15

1 Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet beschouwd het overnemen van nieuwsberichten, gemengde berichten, of artikelen over actuele economische, politieke, godsdienstige of levensbeschouwelijke onderwerpen alsmede van werken van dezelfde aard die in een dag-, nieuws- of weekblad, tijdschrift, radio- of televisieprogramma of ander medium dat eenzelfde functie vervult, zijn openbaar gemaakt, indien: 1 het overnemen geschiedt door een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift, in een radio- of televisieprogramma of ander medium dat een zelfde functie vervult; 2 artikel 25 in acht wordt genomen; 3 de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze wordt vermeld; en 4 het auteursrecht niet uitdrukkelijk is voorbehouden. 2 Ten aanzien van nieuwsberichten en gemengde berichten kan een voorbehoud als bedoeld in het eerste lid, onder 4° niet worden gemaakt. 3 Dit artikel is mede van toepassing op het overnemen in een andere taal dan de oorspronkelijke.

Artikel 16a

Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet beschouwd een korte opname, weergave en mededeling ervan in het openbaar in een foto-, film-, radio- of televisiereportage voor zover zulks voor het behoorlijk weergeven van de actuele gebeurtenis welke het onderwerp der reportage uitmaakt, gerechtvaardigd is en mits, voor zover redelijkerwijs mogelijk, de bron, waaronder de naam van de maker, duidelijk wordt vermeld.



http://www.wetboek-online.nl/wet/Auteurswet/16a.html

http://www.wetboek-online.nl/wet/Auteurswet/16a.html

Is er sprake van inbreuk auteursrecht? Satriani vs Coldplay

- Maker? Satriani

- Werk? Art. 10 lid 1 sub 5 Auteursrecht

- Openbaar maken? Art. 12 lid 1 sub 1 Auteursrecht

- Verveelvoudigen? Art. 13 Auteursrecht – ja

- Behoudens beperkingen? Art. 15 en 16a Auteurswet nee

Maker en werk kijken naar het oorspronkelijk stuk Veelvoudige en openbaar maken kijken naar het gekopieerde stuk Ja er is sprake van inbreuk op auteursrecht. Week 2 Rechtshandhaving auteursrecht

- Verbodsactie eventueel met eis schadevergoeding (art. 6:162 BW) - Afdracht winst (art. 27a Aw) - Inbreuk makende voorwerpen in beslag nemen (art. 28 Aw) - Jurisprudentie

Verschaffen broninformatie

Terugroepbevel

Overleggen afnemerslijst - Waar zijn de strafrechtelijke gevolgen geregeld?

Intellectueel eigendomsrecht is de naam waar alle wetten onder vallen. Alle wetten van het intellectueel eigendomsrecht staan in de auteurswet. Art. 37 Aw (verval auteursrecht) Art. 38 Aw (bijzondere regelingen verval auteursrecht) Vormen van exploitatie auteursrecht

- Overdracht van het recht (art. 2 Aw) Als de bedenker zelf niet meer het recht heeft

- Verdienen van een licentie Zelf en anderen bevoegd maken

Auteursrecht en internet

- Bij surfen op internet is er sprake van verveelvoudigen Is toegestaan op grond van art. 13a Aw

- Downloaden illegaal openbaar gemaakte muziek en filmbestanden Is toegestaan art. 16c Aw

- Uploaden illegaal openbaar maken Portretrecht Artikel 20 auteurswet - Auteur is niet bevoegd portret openbaar te maken indien sprake is van

Portret

In op dracht

Tenzij anders overeengekomen Maker van de foto = auteursrecht Degene op de foto = portretrecht Artikel 21 auteurswet

- Auteur is niet bevoegd portret openbaar te maken indien sprake is van:

Portret

Zonder opdracht

Voor zover een redelijk belang zich verzet Art. 10 EVRM – informatievrijheid Hoeveel recht hebben mensen op informatie? Welk persoonlijk belang wordt geschonden? Bij gebruik met reclame is het per definitie redelijk belang geschonden. HW – sheets portretrecht Uitspraak week 3 + hoofdstuk 5 Week 3 Merkenrecht, hoe worden merken beschermd? Merk (art. 2.1. BVIE)

- Een teken (woord, naam afbeelding etc.) - Waarmee de handelswaren/diensten - Van een onderneming onderscheiden worden van handelswaren/diensten van concurrenten

Als er aan de drie punten is voldaan is er sprake van een merk BVIE : Benelux-verdrag inzake de intellectuele eigendom

Artikel 2.1 Tekens die een Beneluxmerk kunnen vormen

1. Als individuele merken worden beschouwd de benamingen, tekeningen, afdrukken, stempels, letters, cijfers, vormen van waren of van verpakking en alle andere voor grafische voorstelling vatbare tekens, die dienen om de waren of diensten van een onderneming te onderscheiden. 2. Evenwel kunnen niet als merken worden beschouwd tekens die uitsluitend bestaan uit een vorm die door de aard van de waar wordt bepaald, die een wezenlijke waarde aan de waar geeft of die noodzakelijk is om een technische uitkomst te verkrijgen. 3. Onverminderd de bepalingen van het gemene recht, kan een geslachtsnaam als merk dienen. Functies merk

- Herkomstfunctie (onderscheid, individualiseert) - Garantiefunctie (voor bepaald kwaliteit) - Reclamefunctie

Type merk - Woordmerken - Beeldmerken - Vormmerken (bijvoorbeeld flesje van Grolsch, wokkels, de vorm van het flesje is beschermd) - Kleurmerken (bijvoorbeeld Zwitsal is geel, Andrélon is paars) - Slagzinnen (bijvoorbeeld: Nespresso. What Else? Deuntje van McDonalds)

Materiële vereisten merk

- Een teken kan alleen worden beschermd indien:

Deugdelijk

Geoorloofd

Rechtmatig Benelux bureau toetst de bovenste twee of ze er aan voldoen Deugdelijk

- Merk moet onderscheiden vermogen hebben:

Merk leent zich ertoe de waren of diensten te onderscheiden

Mag in beginsel niet beschrijvend zijn Bijvoorbeeld: een appel, mag je niet het merk appel van maken. Geoorloofd

- Geen strijd met goede zeden of openbare orde (niet discriminerend etc.) - Niet misleidend

Rechtmatig (art. 2.20 lid 1 sub a BVIE)

- Gebruik teken onrechtmatig indien:

Teken gelijk aan ingeschreven merk

Voor dezelfde waren

Merkgebruik derde doet af aan functies merk (laatste vereiste op basis van jurisprudentie)

Artikel 2.20 Beschermingsomvang

1. Het ingeschreven merk geeft de houder een uitsluitend recht. Onverminderd de eventuele toepassing van het gemene recht betreffende de aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad kan de merkhouder op grond van zijn uitsluitend recht iedere derde die niet zijn toestemming hiertoe heeft verkregen, het gebruik van een teken verbieden: a. wanneer dat teken gelijk is aan het merk en in het economisch verkeer gebruikt wordt voor dezelfde waren of diensten als die waarvoor het merk is ingeschreven; b. wanneer dat teken gelijk is aan of overeenstemt met het merk en in het economisch verkeer gebruikt wordt voor dezelfde of soortgelijke waren of diensten, indien daardoor bij het publiek verwarring kan ontstaan, inhoudende het gevaar van associatie met het merk; c. wanneer dat teken gelijk is aan of overeenstemt met het merk en in het economisch verkeer gebruikt wordt voor waren of diensten, die niet soortgelijk zijn aan die waarvoor het merk is ingeschreven, indien dit merk bekend is binnen het Benelux-gebied en door het gebruik, zonder geldige reden, van het teken ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit of afbreuk wordt gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk; d. wanneer dat teken gebruikt wordt anders dan ter onderscheiding van waren of diensten, indien door gebruik, zonder geldige reden, van dat teken ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit of afbreuk wordt gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk. 2. Voor de toepassing van lid 1 wordt onder gebruik van een merk of een overeenstemmend teken met name verstaan: a. het aanbrengen van het teken op de waren of op hun verpakking; b. het aanbieden, in de handel brengen of daartoe in voorraad hebben van waren of het aanbieden of verrichten van diensten onder het teken;

c. het invoeren of uitvoeren van waren onder het teken; d. het gebruik van het teken in stukken voor zakelijk gebruik en in de reclame. 3. Met de voor de inschrijving der merken toegepaste rangschikking in klassen conform de Overeenkomst van Nice wordt geen rekening gehouden bij de beoordeling van de soortgelijkheid der waren of diensten. 4. Het uitsluitend recht op een merk luidende in één der nationale of streektalen van het Benelux -gebied, strekt zich van rechtswege uit over zijn vertaling in een andere dezer talen. De beoordeling van de overeenstemming voortvloeiende uit vertalingen in een of meer aan het genoemde gebied vreemde talen geschiedt door de rechter. Rechtmatig (art. 2.20 lid 1 sub b BVIE)


Teken gelijk is/overeenstemt met ingeschreven merk

Gebruikt voor zelfde/soortgelijke waren

Door gebruik ontstaat verwarring bij publiek Rechtmatig (art. 2.20 lid 1 sub c BVIE)


Teken gelijk is/overeenstemt met ingeschreven merk

Gebruikt voor niet soortgelijke waren

Indien sprake is van een bekend merk

Door gebruik zonder geldige reden Wordt ongerechtvaardigd voordeel getrokken Afbreuk onderscheidend vermogen/reputatie merk

Rechtmatig (art. 2.20 lid 1 sub d BVIE)

- Teken gebruikt anders dan ter onderscheiding waren/diensten - Door gebruik zonder geldige reden

Wordt ongerechtvaardigd voordeel getrokken

Afbreuk onderscheidend vermogen/reputatie ingeschreven merk Verwarringsgevaar/associatiegevaar

- Het gaat er om dat het publiek bij het zien van het teken/merk zal denken aan het teken/merk dat men al kende. Het publiek legt een verband.

- 3 manieren waarop merken op elkaar lijken

Visueel

Auditief

Begripsmatig Totstandkoming beschermd merk

- Aanvraag BBIE - BBIE toetst aan eisen deugdelijkheid en geoorloofdheid (art. 2.11 BVIE), niet aan

rechtmatigheid - Merk wordt ingeschreven (gedeponeerd)

kel 2.11 Weigering op absolute gronden

1. Het Bureau weigert een merk in te schrijven indien naar zijn oordeel: a. het teken geen merk kan vormen in de zin van artikel 2.1, lid 1 en 2; b. het merk elk onderscheidend vermogen mist; c. het merk uitsluitend bestaat uit tekens of benamingen die in de handel kunnen dienen tot aanduiding

van soort, hoedanigheid, hoeveelheid, bestemming, waarde, plaats van herkomst of het tijdstip van vervaardiging van de waren of verrichting van de dienst of andere kenmerken van de waren of diensten; d. het merk uitsluitend bestaat uit tekens of benamingen die in het normale taalgebruik of in het bonafide handelsverkeer gebruikelijk zijn geworden; e. het een merk betreft als bedoeld in artikel 2.4, sub a, b of g. 2. De weigering om tot inschrijving over te gaan moet het teken dat een merk vormt in zijn geheel betreffen. Zij kan tot een of meer van de waren of diensten waarvoor het merk bestemd is worden beperkt. 3. Het Bureau geeft van zijn voornemen de inschrijving geheel of gedeeltelijk te weigeren, onder opgave van redenen, onverwijld schriftelijk kennis aan de deposant en stelt hem in de gelegenheid hierop binnen een bij uitvoeringsreglement gestelde termijn te antwoorden. 4. Indien de bezwaren van het Bureau tegen de inschrijving niet binnen de gestelde termijn zijn opgeheven, wordt de inschrijving van het merk geheel of gedeeltelijk geweigerd. Van de weigering geeft het Bureau onder opgave van redenen onverwijld schriftelijk kennis aan de deposant, onder vermelding van het in artikel 2.12 genoemde rechtsmiddel tegen die beslissing. 5. De weigering wordt eerst definitief nadat de beslissing niet meer vatbaar is voor beroep, dan wel in voorkomend geval nadat de beslissing van de appèlrechter niet langer vatbaar is voor voorziening in cassatie.

Handelsnaam De naam waaronder de onderneming wordt gedreven (art. 1 Hnw)

- Doel is het onderscheiden van een onderneming - Iedere ondernemer is vrij om een handelsnaam te kiezen, de wet geeft slechts een aantal

verbodsbepalingen - Ontstaat door gebruik

Als je je handelsnaam sterker wilt maken, kan je deze sterker maken door een merkrecht aan te vragen

Artikel 1 Handelsnaamwet

Artikel 1 Onder handelsnaam verstaat deze wet de naam waaronder een onderneming wordt gedreven.

Misleidende handelsnamen - Misleiding omtrent eigendom (art. 3 Hnw) - Misleiding omtrent rechtsvorm (art. 4 Hnw) - Overige misleiding (art. 5b Hnw)


Artikel 3 3. Het eerste lid is niet van toepassing, indien de handelsnaam en de onderneming afkomstig zijn van iemand, die

die naam heeft gevoerd niet in strijd met deze wet


http://maxius.nl/handelsnaamwet

http://maxius.nl/handelsnaamwet

http://maxius.nl/handelsnaamwet/artikel1




http://maxius.nl/handelsnaamwet/artikel3/lid3


Artikel 4

1. Het is verboden een handelsnaam te voeren, die in strijd met de waarheid aanduidt, dat de onderneming zou

toebehoren aan een of meer personen, handelende als een vennootschap onder een firma, als een

vennootschap en commandite of een rederij, of wel aan een naamloze vennootschap, een besloten

vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, een onderlinge waarborgmaatschappij, een coöperatie, een

vereniging of aan een stichting. 2.In de handelsnaam duidt de vermelding van meer dan één persoon, ook al worden hun namen niet genoemd,

aan, dat de onderneming toebehoort aan personen, handelende als een vennootschap onder een firma; de

woorden "en compagnie", dat de onderneming toebehoort aan personen, handelende als een vennootschap

onder een firma of aan een of meer personen, handelende als een vennootschap en commandite; het woord

"maatschappij", dat de onderneming toebehoort aan een naamloze vennootschap, aan een besloten

vennootschap met beperkte aansprakelijkheid of aan een vereniging, en het woord "fonds" aan een stichting;

alles voor zover niet uit de handelsnaam in zijn geheel het tegendeel blijkt. 3.Het eerste lid is niet van toepassing, indien de handelsnaam wordt gevoerd door één persoon zonder vennoten,

en die naam en de onderneming afkomstig zijn van een vennootschap onder een firma of van een vennootschap

en commandite, die die handelsnaam heeft gevoerd niet in strijd met deze wet.

Artikel 5b Handelsnaamwet

Artikel 5b Het is verboden een handelsnaam te voeren, welke een onjuiste indruk geeft van de onder die naam gedreven

onderneming, voor zover dientengevolge misleiding van het publiek te duchten is.

Conflicterende handelsnamen

Art. 5 Hnw: het is verboden een handelsnaam te voeren die:

- Reeds door een andere onderneming wordt gevoerd

- Deze door de ander rechtmatig werd gevoerd,

- Indien er sprake is van verwarringsgevaar door:

Aard onderneming

Plaats vestiging


Artikel 5 Het is verboden een handelsnaam te voeren, die, vóórdat de onderneming onder die naam werd

gedreven, reeds door een ander rechtmatig gevoerd werd, of die van diens handelsnaam slechts in

geringe mate afwijkt, een en ander voor zover dientengevolge, in verband met de aard der beide

ondernemingen en de plaats, waar zij gevestigd zijn, bij het publiek verwarring tussen die

ondernemingen te duchten is.

Botsing handelsnaam en merk

Art. 5a Hnw: het is verboden een handelsnaam te voeren die:

- Een beschermd merk bevat

- De handelsnaam lijkt teveel op merk

- Waarbij verwarringsgevaar over herkomst is te duchten

Artikel 5a Handelsnaamwet






http://maxius.nl/handelsnaamwet/artikel5b






http://maxius.nl/handelsnaamwet/artikel5a

Artikel 5a Het is verboden een handelsnaam te voeren, die het merk bevat, waarop een ander ter onderscheiding van zijn

fabrieks- of handelswaren recht heeft, dan wel een aanduiding, die van zodanig merk slechts in geringe mate

afwijkt, voor zover dientengevolge bij het publiek verwarring omtrent de herkomst van de waren te duchten is.

Casus

Case

In de krant van 7 januari 2015 staat een advertentie van de nieuwe winkel

‘Van Woerkom bergbeklimmer shop’. Deze winkel is vanaf 1 januari 2015 geopend in Utrecht. In

de advertentie staat verder: ‘U herkent onze bergschoenen aan het logo van een paarse Poema op

de zijkant van onze schoenen’. De directie van de bekende onderneming en het bekende merk

‘Puma’ leest deze advertentie en is des duivels. Zij hanteren al jaren een Poema als logo voor hun

sportschoenen.

Vraag 1

Is het logo van Puma een merk? Motiveer je antwoord mede aan de hand van (het) relevante

wetsartikel(en).

Merkenrecht, hoe worden merken beschermd? Merk (art. 2.1. BVIE)

- Een teken (woord, naam afbeelding etc.) Ja, het is een beeldmerk/logo

- Waarmee de handelswaren/diensten Ja, sportschoenen

- Van een onderneming onderscheiden worden van handelswaren/diensten van concurrenten

Ja met het logo van een Poema wil Puma zijn sportschoenen onderscheiden

Conclusie: er is sprake van een merk

Vraag 2

Zou het Benelux Bureau de paarse poema inschrijven als merk, indien Van Woerkom een aanvraag

tot depot doet?

Ja want er is sprake van deugdelijkheid en geoorloofd. Rechtmatig toetsen zij niet op.

Vraag 3 (gebruik het stappenplan)

Wordt er inbreuk gemaakt op het beeldmerk van Puma? Met andere woorden: is het gebruik van

de paarse poema rechtmatig?

Stappenplan:

Partijen : Van Woerkom / Puma

Leerstuk: Inbreuk merkenrecht





Artikelen: Rechtmatig (art. 2.20 lid 1 sub b BVIE) Criteria: Gebruik teken onrechtmatig indien:

Teken gelijk is/overeenstemt met ingeschreven merk We weten niet hoe de Poema is getekend. Hangt af van de omstandigheden van het geval. Hoe ziet het logo eruit? Kijkt Poema naar links of rechts, dik/dun etc. Bij twee Poema’s zal snel aangenomen worden dat het overeenstemt.

Gebruikt voor zelfde/soortgelijke waren Ja, allebei voor schoenen (bergschoenen en sportschoenen).

Door gebruik ontstaat verwarring bij publiek Afhankelijk van gelijkenis tussen de logo’s .

Conclusie: ja, het gebruik is onrechtrechtmatig

Kennisdossier jaar 1 Bedrijfskunde...

Documents

Transcript of Kennisdossier jaar 1 Bedrijfskunde...