1. TECHNIEKEN EN STRATEGIEN VOOR DE OOGST VAN HOUTIGE BIOMASSA RESULTATEN VAN DE TERREINEXPERIMENTEN UITGEVOERD IN BOSLAND Masterscriptie Jeroen Osselaere, UGent

2. Studieopdracht in het kader van KOBE B3: Exploitatie van houtige biomassa, machines en systemen voor het oogsten van houtige biomassa. - in Lommel, een 4-tal proefopstellingen met kaalslagen - in Overpelt, een 4-tal proefopstellingen met dunningen Voor elke proef waren er verschillen in de opstelling of de gebruikte oogstmachine, verschil in aftopdiameter, in of uit het bestand verchippen Terreinproeven Inverde forum voor groenexpertise 2013 3. 1. Terreinproeven met kaalslag: Kaalslag 1: verchippen aan de rand, aftopdiameter 12cm Kaalslag 2: verchippen aan de rand, aftopdiameter 7cm Kaalslag 3: verchippen in het bestand, aftopdiameter 12cm Kaalslag 4: verchippen in het bestand, aftopdiameter 7cm 2. Terreinproeven met dunning: Dunning 1: verchippen aan de rand van het bestand Dunning 2: verchippen in het bestand Dunning 3: oogsten van OSB-hout en houtige biomassa Dunning 4: oogsten met rupskraan en knipkop Overzicht terreinproeven Inverde forum voor groenexpertise 2013 4. 1. Terreinproeven met kaalslag 5. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 1, 12cm Inverde Forum voor groenexpertise 2013 6. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 1, 12cm Inverde Forum voor groenexpertise 2013 Eerste proef in de terreinen met de kaalslagen met een aftopdiameter van 12cm 7. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 1, 12cm Een harvester oogst de bomen. Er wordt een opdeling gemaakt tussen stammen voor OSB en hout voor biomassa Inverde Forum voor groenexpertise 2013 8. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 1, 12cm Een forwarder verzamelt de stamstukken voor OSB en rijdt ze tot aan de weg waar ze gestapeld worden. Een forwarder verzamelt de houtige biomassa, rijdt het tot aan de rand van het bestand en legt het op grote hopen Inverde Forum voor groenexpertise 2013 9. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 1, 12cm Een Jenz HEM 420 verchipt de houtige biomassa en blaast de chips in een container Inverde Forum voor groenexpertise 2013 Een houttransporter voor korthout transporteert de stamstukken voor verwerking naar de OSB-fabriek 10. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 1, 12cm De containers met chips worden naar de weg gereden. Vanaf daar rijdt een vrachtwagen de containers naar de biomassacentrale in Ham Inverde Forum voor groenexpertise 2013 11. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 2, 7cm Inverde Forum voor groenexpertise 2013 2de proef: dezelfde proefopstelling, maar nu met een aftopdiameter van 7 cm 12. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 3, 12cm Inverde Forum voor groenexpertise 2013 3de proef: ditmaal verchippen we in het bestand. Aftopdiameter 12cm 13. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 3, 12cm Een harvester oogst de bomen. Er wordt een opdeling gemaakt tussen stammen voor OSB en hout voor biomassa Inverde Forum voor groenexpertise 2013 14. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 3, 12cm Een forwarder verzamelt de stamstukken voor OSB en rijdt ze tot aan de weg waar ze gestapeld worden. Een Greentec-chipper met opvang, verchipt de houtige biomassa in het bestand. Wanneer de opvangbak vol is wordt deze geledigd in een container aan de rand van het bestand Inverde Forum voor groenexpertise 2013 15. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 3, 12cm De containers met chips worden naar de weg gereden. Vanaf daar rijdt een vrachtwagen de containers naar de biomassacentrale in Ham Inverde Forum voor groenexpertise 2013 Een houttransporter voor korthout transporteert de stamstukken voor verwerking naar de OSB-fabriek 16. In het bestand Aan de rand v/h bestand Kaalslag 4, 7cm Inverde Forum voor groenexpertise 2013 4de proef: dezelfde proefopstelling, maar nu met een aftopdiameter van 7 cm 17. Inverde forum voor groenexpertise 2013 KAALSLAGEN, Lommel 18. Conclusies uit de proeven met de kaalslagen 1. Wat is de invloed van kleinere aftopdiameters? Het geoogste tak- en top hout is kleiner, de biomassa bestaat uit meer en kleinere fracties Hierdoor zijn er meer handelingen en een langere laadtijd bij de forwarder en chipper nodig (productiviteit is lager) Een langere laadtijd zorgt ook voor een hoger verbruik bij het uitrijden en hakselen Door de kleinere fracties is er meer contact met de bodem dit zorgt voor een hogere vervuilingsgraad met zand en steentjes. Het as- gehalte van de biomassa stijgt en de prijs die geboden wordt daalt hierdoor. Een kleinere aftopdiameter geeft echter wel meer OSB-hout wat de opbrengst dan weer verhoogt. Inverde forum voor groenexpertise 2013 19. Conclusies uit de proeven met de kaalslagen 2. In of aan de rand van het bestand verchippen? Door in het bestand te chippen kan een handeling, het bij elkaar verzamelen en uitrijden van het tak- en tophout, naar de rand van het bestand uitgespaard worden. Doordat er een handeling minder moet toegepast worden is de vervuilingsgraad minder (lager asgehalte en hogere prijs) Chippen in het bestand gaat trager, maar dankzij de opvangbak kan men wel de tijd bufferen nodig om een lege container aan te leveren. Chippen buiten het bestand verloopt sneller omdat er minder rond gereden dient te worden. Welke techniek er ook gekozen wordt het is belangrijk dat er een constante aanvoer is van containers zodat de chipper niet nodeloos moet blijven wachten. Inverde forum voor groenexpertise 2013 20. 2. Terreinproeven met dunning 21. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 1 Een harvester oogst de bomen. Er wordt geen opdeling gemaakt tussen stammen voor OSB en hout voor biomassa Inverde Forum voor groenexpertise 2013 22. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 1 Een forwarder verzamelt de houtige biomassa, rijdt het tot aan de rand van het bestand en legt het op grote hopen Inverde Forum voor groenexpertise 2013 23. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 1 Een Jenz HEM 420 verchipt de houtige biomassa en blaast de chips in een container Inverde Forum voor groenexpertise 2013 24. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 1 De containers met chips worden naar de weg gereden. Vanaf daar rijdt een vrachtwagen de containers naar de biomassacentrale in Ham Inverde Forum voor groenexpertise 2013 25. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 2 Een harvester oogst de bomen. Er wordt geen opdeling gemaakt tussen stammen voor OSB en hout voor biomassa Inverde Forum voor groenexpertise 2013 26. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 2 Een Greentec-chipper met opvang, verchipt de houtige biomassa in het bestand. Wanneer de opvangbak vol is wordt deze geledigd in een container aan de rand van het bestand Inverde Forum voor groenexpertise 2013 27. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 2 De containers met chips worden naar de weg gereden. Vanaf daar rijdt een vrachtwagen de containers naar de biomassacentrale in Ham Inverde Forum voor groenexpertise 2013 28. Dunning 3 In het bestand Aan de rand v/h bestand Een harvester oogst de bomen. Er wordt een opdeling gemaakt tussen stammen voor OSB en hout voor biomassa Inverde Forum voor groenexpertise 2013 29. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 3 Een forwarder verzamelt de stamstukken voor OSB en rijdt ze tot aan de weg waar ze gestapeld worden. Een forwarder verzamelt de houtige biomassa, rijdt het tot aan de rand van het bestand en legt het op grote hopen Inverde Forum voor groenexpertise 2013 30. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 3 Een Jenz HEM 420 verchipt de houtige biomassa en blaast de chips in een container Inverde Forum voor groenexpertise 2013 Een houttransporter voor korthout transporteert de stamstukken voor verwerking naar de OSB-fabriek 31. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 3 De containers met chips worden naar de weg gereden. Vanaf daar rijdt een vrachtwagen de containers naar de biomassacentrale in Ham Inverde Forum voor groenexpertise 2013 32. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 4 Een rupskraan met knipkop oogst de bomen. Er wordt geen opdeling gemaakt, alles wordt verwerkt tot biomassa Inverde Forum voor groenexpertise 2013 33. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 4 Een tractor met uitrijwagen verzamelt de houtige biomassa, rijdt het tot aan de rand van het bestand en legt het op grote hopen Inverde Forum voor groenexpertise 2013 34. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 4 Een Jenz HEM 420 verchipt de houtige biomassa en blaast de chips in een container Inverde Forum voor groenexpertise 2013 35. In het bestand Aan de rand v/h bestand Dunning 4 De containers met chips worden naar de weg gereden. Vanaf daar rijdt een vrachtwagen de containers naar de biomassacentrale in Ham Inverde Forum voor groenexpertise 2013 36. Inverde forum voor groenexpertise 2013 DUNNINGEN, Overpelt 37. Conclusies uit de proeven met de dunningen 1. OSB-hout oogsten met harvester of rupskraan met knipkop? Het oogsten van OSB-hout naast houtige biomassa geeft de hoogste opbrengst Hiervoor moeten uiteraard de diameters om het OSB-hout te oogsten voldoende groot zijn Het gebruik van een harvester is hierbij aan te bevelen omdat deze automatisch een opdeling kan maken De harvester en de kraan met knipkop zijn wat betreft efficintie gelijk aan mekaar, de kostprijs per uur is echter lager voor de rupskraan met knipkop Indien er geen OSB-hout wordt geoogst is het beter om met een kraan met knipkop te oogsten Inverde forum voor groenexpertise 2013 38. Conclusies uit de proeven met de dunningen 2. Uitrijden van de houtige biomassa: forwarder of uitrijwagen? Het uitrijden met de forwarder is efficinter dan het uitrijden met een tractor met uitrijwagen Een forwarder verbruikt minder en is wendbaarder wat de efficintie vergroot en de kostprijs per uur verlaagt Het uitrijden van de biomassa en het aan de rand verchippen bleek uit de proeven kostenefficinter te zijn dan het verchippen in het bestand Inverde forum voor groenexpertise 2013 39. Dit is een samenvatting van de masterstudie van Jeroen Osselaere (UGent, www.fornalab.ugent.be): TECHNIEKEN EN STRATEGIEN VOOR DE OOGST VAN HOUTIGE BIOMASSA RESULTATEN VAN DE TERREINEXPERIMENTEN UITGEVOERD IN BOSLAND Dit project kadert tevens binnen KOBE, het samenwerkingsverband tussen het Agentschap voor Natuur en Bos en Inverde (KennisOndersteuning bij Beheer en Economie van natuur-, groen- en bosdomeinen) Bekijk het volledige eindrapport: http://www.inverde.be/kennis-houtige-biomassa