Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving....

47
Autisme begrepen Kees van Dorsten AUTENTIEK © Copyright AUTENTIEK 2017 Alle rechten voorbehouden.

Transcript of Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving....

Page 1: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Autisme begrepen

Kees van Dorsten AUTENTIEK

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 2: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Definitie van autisme

Autisme is een veelal erfelijke neurobiologische stoornis die tot gevolg heeft dat de hersenen anders omgaan met prikkelverwerking.

Hierdoor wordt in meer of mindere mate • het betekenis verlenen aan wat wordt waargenomen en • het voorbereiden en uitvoeren van handelingen en gedrag verstoord.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 3: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

STRUCTUUR

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 4: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

De frontaalkwab is verantwoordelijk voor cognitieve, emotionele en motivationele processen zoals plannen, impulsbeheersing, doelgericht handelen, aandacht, spontaniteit, probleem oplossing, verbale expressie, bewegingscontrole.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 5: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

De pariëtaalkwab is betrokken bij de verwerking van sensorische informatie (geur, smaak, gehoor, zien, reuk, tast, pijn, temperatuur, propriocep-tie, motoriek) maar ook bij ruimtelijk inzicht, aandacht, oog-hand coördinatie, taal en rekenen.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 6: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

De occipitaalkwab is betrokken bij het verwerken van visuele informatie en stuurt informatie over wat er binnen komt richting de pariëtaalkwab en de temporaalkwab om te bepalen waar we iets zien en wat we zien.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 7: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

De temporaalkwab is betrokken bij spraak, geheugen, seksualiteit, identificatie, categoriseren, gezichtsherkenning, gezichtsuitdrukkingen, lokaliseren van objecten en selectieve aandacht.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 8: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

De cerebellum is betrokken bij bewuste motorische actie, grove en fijne motoriek, balans, evenwicht, coördinatie, lichaamspostuur, oogbeweging en chemische processen in de hersenen.

© Copyright AUTENTIEK 2014 – Alle rechten voorbehouden.

Page 9: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

CHEMIE

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 10: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

Aanmaak en verwerking van neurotransmitters (chemische stoffen in de hersenen die gedrag en handelen beïnvloeden) zoals dopamine, endorfine, serotonine, oxcytocine en GABA is verstoord.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 11: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

Dopamine geeft assertiviteit (kracht) op zowel fysiek, emotioneel als mentaal niveau.

Dopamine is verantwoordelijk is voor gezonde assertiviteit, seksuele opwinding, een sterk immuunsysteem en een optimaal functionerend zenuwstelsel, belangrijk om angst te remmen. Is ook betrokken bij bewegingsenergie, concentratie, daadkracht en denkvermogen.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 12: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

Endorfine is een neurotransmitter die een pijstillend vermogen veroorzaakt, maar ook een gevoel van welbevinden en geluk of euforie.

Endorfine wordt geproduceerd tijdens lichamelijke inspanning, opwinding, pijn (automutilatie), consumptie van pittig, zoet en vet voedsel, seksuele activiteit, orgasme.

Van invloed bij verslaving.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 13: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

Serotonine is vooral een kalmerende en regulerende neurotrans-mitter.

Serotonine zorgt voor de eetlust, de spieropbouw, een gevoel van tevredenheid, een natuurlijk slaappatroon (serotonine reguleert ook het vrijkomen van melatonine uit de epifyse, de biologische klok), en reguleert de bloeddruk, de seksuele activiteit, het geheugen en het leren. Serotonine bevindt zich voor 95% in de maag en darmen.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 14: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

Oxytocine is zowel een hormoon als een neurotransmitter die een belangrijke rol speelt bij sociale contacten en gevoelens van plezier en vertrouwen.

Oxytocine speelt een centrale rol bij het verrichten van zorgtaken, bij moeder- en vaderbinding, vriendschappen, romantische interactie en seksualiteit maar ook bij baarmoedercontractie en toeschietreflex bij borstvoeding. Kan zowel altruïstisch (altruïsme = zonder eigenbelang) voor de eigen groep als agressief gedrag voor andere (met name als bedreigend ervaren) groepen in de hand werken.

Bij baby's speelt het een belangrijke rol in de hersenontwikkeling. Het helpt bij het associëren van sociale interactie met gevoelens van kalmte en plezier.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 15: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Neurobiologische stoornis

GABA helpt het functioneren van de hersenen in balans te houden.

GABA heeft een inhiberende (remmende) werking op neurologische processen. Het helpt uitschieters op ieder denkbaar terrein te voorkomen door tijdig af te remmen.

Een tekort aan GABA of een verminderde effectiviteit als gevolg van bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving, kan leiden tot gevoelens van angst, tot geïrriteerdheid, slapeloosheid of epileptische insulten.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 16: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarnemen

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

• Vestibulair systeem (evenwicht)

• Proprioceptie (positie van het lichaam en de daarop uitgeoefende krachten)

• Temperatuur

Horen

Zien

Proeven

Ruiken

Voelen

Page 17: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: proces

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Gegevens Verwerking Respons

Page 18: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: proces

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Respons Voorspelling Gegevens Verwerking = ?

Ja

Nee

Page 19: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: definitie

Waarnemen is het zo snel mogelijk (de juiste) betekenis verlenen aan zintuiglijke waarnemingen.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 20: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: beperkingen

Persoonlijkheid-stoornis en dwangneurose

OCD

Schizo-frenie

ADHD

AFASIE

Verstandelijke beperking

Dyslexie

Ontwik-kelings-dyspraxie (DCD)

Een van de beperkingen tijdens het waarnemen, kan autisme zijn al dan niet het voorkomend met andere problematiek (comorbiditeit).

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 21: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: beperkingen

• hersenwerking • lichamelijke beperkingen • zintuiglijke beperkingen • vooroordelen • motivatie • verwachtingen • bijzondere eisen (stress, tijdsdruk) • perspectief • referentiekader • intelligentie • …

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 22: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: betekenis verlenen

We onderscheiden 3 primaire systemen:

• Centrale coherentie (het ontdekken van

samenhang in wat we waarnemen)

• Theory of Mind (inleven in gevoelens van jezelf

en anderen en gedrag en handelingen voorspellen)

• Excecutieve functies (plannen, organiseren en

uitvoeren van gedrag en handelingen)

CC

EF

ToM

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 23: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: de context bepaald

Betekenis verlenen we altijd op

basis van context.

Context kan intern en extern zijn.

Beide vormen de context op basis

waarvan we betekenis verlenen.

De betekenis die we verlenen

bepaalt onze respons.

CC

EF

ToM

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 24: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: de context bepaald

Hoe goed bent u eigenlijk in waarnemen?

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 25: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 26: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 27: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 28: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Typewritten text
Draai de bladzijde om. Wat zie je nu?
Page 29: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 30: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 31: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 32: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 33: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 34: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 35: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 36: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 37: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: de context bepaald

regent

Als het regent gaat de

regent schuilen. CC

EF

ToM

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 38: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: de context bepaald

WAT IS HET VERBAND:

jas – hemd – broek – sok – hoed

WAT HOORT HIER NIET THUIS:

jas – hemd – appel – broek – sok – hoed

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 39: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: de context bepaald

WAT IS HET VERBAND:

balpen – kip – rozijn – molen – auto

WAT HOORT HIER NIET THUIS:

balpen – kip – stok – rozijn – molen – auto

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 40: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Waarneming: de context bepaald

Het verlenen van (de juiste) betekenis

doen we altijd op basis van context en

het wordt beperkt door de manier

waarop onze hersenen werken.

Dit heeft derhalve gevolgen voor ons

gedrag, ons uiten en ons handelen.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 41: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Gevolgen

C

C

EF

T

o

M

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

• Begrijp ik de boodschap van de ander? • Begrijpt een ander mijn boodschap? • Dialoog of monoloog? • Vragen of eisen? • Goed gebruik maken van non-verbale communicatie (intonatie, volume, toon, ondersteunende gebaren, lichaamshouding et cetera).

• Maak ik contact? • Hoe maak ik contact? • Wat is wel en niet gepast? • Moet/mag ik alles vertellen als ik open moet zijn? • Is mijn communicatie wederkerig? • Kan ik een gesprek gaande houden? • Wanneer moet ik stoppen? • Hoe dicht ga ik op iemand staan?

• Hoe pas je verbeelding en fantasie toe in spel en communicatie? • Verplaatsen in een ander en daar je gedrag, spraak en handelingen op aanpassen.

Page 42: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Conclusie

AUTISME HEEFT LEVENSLANG IN MEER OF MINDERE MATE GEVOLGEN OP

ALLE GEBIEDEN VAN HET LEVEN.

• Sociale relaties, liefde en seksualiteit

• Verbale en non-verbale communicatie, taalbegrip

• Spel en verbeelding, abstractie

• Oorzaak en gevolg, planning en overzicht • Veranderingen

DIT RAAKT NIET ALLEEN HENZELF MAAR OOK HUN OMGEVING!

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 43: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Wat ervaart de omgeving • Zij staan regelmatig “voor schut”.

• Krijgen vaak met “de beste stuurlui” te maken.

• Vinden geen/weinig begrip.

• Kunnen gebukt gaan onder huiselijk (verbaal) geweld.

• Kunnen hun zelfvertrouwen verliezen.

• Kunnen gefrustreerd/ontmoedigd raken.

• Kunnen onderling ruzie krijgen over aanpak.

• Kunnen relatieproblemen krijgen.

• Kunnen seksueel misbruikt worden binnen het huwelijk.

• Kunnen grote gezinsbelasting ervaren.

• Kunnen zich gaan afzonderen van de omgeving door onbegrip.

• Kunnen door hun partner actief of passief geïsoleerd worden.

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 44: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Hoe houd je het vol

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Grenzen

Regels

CONSEQUENT HANDHAVEN !

Limieten

Page 45: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Hoe houd je het vol

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Verbind

Verklaar

Vertaal

MAATWERK !

Page 46: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Omgaan met autisme

We kunnen niet genoeg benadrukken, dat

• het verschaffen van overzicht, duidelijkheid, rust, orde en regelmaat,

• het leggen van verbanden,

• het uitleggen van woordbetekenissen, gedrag en situaties in hun context,

• het verklaren van wat er wordt bedoeld maar niet wordt gezegd en

• het verschaffen van zekerheid en veiligheid,

de ontwikkeling van personen met een autismespectrumstoornis alleen maar ten

goede komt.

Begeleiden/behandelen moet bijvoorkeur plaats vinden in en met de omgeving waarin de persoon met autisme leeft en altijd op die persoon zijn toegesneden (maatwerk!).

Partners/ouders van mensen met autisme moeten serieus worden genomen bij de klachten en problemen die ze bespreken.

Ouders/partners moeten niet te lang “door-modderen”, maar op tijd hulp inschakelen. Negen van de tien keer hebben jullie gelijk, maar heel vaak heb je ook (tijdelijk) hulp nodig!

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.

Page 47: Kees van Dorsten AUTENTIEK · voedsel, seksuele activiteit, orgasme. Van invloed bij verslaving. ... bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B1 of het ontwennen van alcoholverslaving,

Oudeveen 63 3905WD Veenendaal

0318-522629 06-44028983

[email protected]

www.autentiek.nl

AUTENTIEK

© Copyright AUTENTIEK 2017 – Alle rechten voorbehouden.