Kanker in Nederland tot 2020 Trends en prognoses - KWF

Ka

nker in

Ned

erlan

d to

t 2020

Trend

s en p

rog

no

ses

De Signaleringscommissie Kanker (SCK) is in 1997 geïnstalleerd door het bestuur van

KWF Kankerbestrijding met als taak het bestuur van advies te dienen over te

verwachten ontwikkelingen binnen de kankerbestrijding. De SCK heeft

verschillende werkgroepen ingesteld die studie verrichten naar uiteenlopende

deelgebieden binnen de kankerbestrijding. Dit signaleringsrapport is vervaardigd

door de werkgroep ‘Monitoring van Kanker in Nederland’ en is een actualisatie van

het signaleringsrapport Kanker in Nederland - 2004. De werkgroep geeft met dit

rapport een cijfermatig inzicht in de omvang van de ziekte kanker in Nederland in

verleden, heden en toekomst door het beschrijven van de trends in incidentie,

sterfte, relatieve overleving en prevalentie in de periode 1989-2007. Daarnaast

worden prognoses gegeven voor het tijdvak tot het jaar 2020. Aan de hand van de

gepresenteerde risico’s om kanker te krijgen en risico’s om aan kanker te overlijden,

kan afgeleid worden voor welke vormen van kanker in de laatste decennia

vooruitgang is geboekt. De gepresenteerde aantallen nieuwe diagnoses, bestaande

kankerpatiënten en sterfgevallen geven een beeld van de druk op de gezondheidszorg

door de ziekte kanker, nu en in de toekomst. Dit is met name van belang voor het

maken van beleid voor opleiding, zorg en preventie.

KWF KankerbestrijdingPostbus 75508

1070 am Amsterdam

T (020) 570 05 00

F (020) 675 03 02

E [email protected]

www.kwfkankerbestrijding.nl

Bankrekening 333.777.999

Koningin Beatrix is beschermvrouwe van het Koningin Wilhelmina Fonds

voor de Nederlandse Kankerbestrijding

Kanker in Nederland tot 2020

Trends en prognoses

Signaleringscommissie Kanker van KWF Kankerbestrijding

KWF Kankerbestrijding heeft als missie: kanker zo snel mogelijk

terugdringen en onder controle brengen. We zijn er voor mensen die leven

met kanker en de mensen die met hen samenleven.

Ons doel is: minder kanker, meer genezing en een betere kwaliteit van

leven voor kankerpatiënten.

KankerinNederlandtot2020 Trendsenprognoses


Colofon

DitrapportiseenuitgavevandeSignaleringscommissieKankervan

KWFKankerbestrijding,insamenwerkingmetdeVerenigingvanIntegrale

Kankercentra(VIKC).

September2011

©KWFKankerbestrijding

TekstRapporttekst:ir.J.M.Meulepasenprof.dr.L.A.L.M.Kiemeney

Publiekssamenvatting:J.Benraadt,internist(niet-praktiserend)

Engelstaligesamenvatting:Taalcentrum-VU,Amsterdam

RedactieTekst|Support,FrankvanDriel

KWFKankerbestrijding,LotKnoop

FotografieFlipFranssen(cover)

&nbsp(publiekssamenvatting)

WilliamHoogteyling(samenvatting)

JoycevanBelkom(hoofdstuk1)

PaulvanRiel(hoofdstuk2)

MerlinDaleman(hoofdstuk3)

CapitalPhotos/FrankvanBeek(hoofdstuk3)

ReinierGerritsen(hoofdstuk4)

DavidRozing(hoofdstuk5)

OpmaakInnovandenHeuvel/VDBAlmedeonbv,Oisterwijk

Druk en productieVDBAlmedeonbv,Oisterwijk

ISBN978-90-71229-00-8

Bestelnummer KWFH28

6 Kanker in Nederland tot 2020

Inhoudsopgave

Voorwoord 7

Historie en samenstelling werkgroep 9

Publiekssamenvatting 11

Samenvatting 15 Summary 27

1 Inleiding 39

2 Methoden 432.1 DeNederlandsebevolking 43

2.2 Brongegevens 46

2.3 Geselecteerdegegevens 47

2.4 Statistischeanalysestoegepastinhetrapport 48

2.5 Rapportagevantrendfigurenenprognoses 52

3 Trends en prognoses van incidentie, sterfte, overleving en prevalentie 553.1 Allevormenvankanker 56

3.2 Kankerbijkinderen(0-14jaar)enadolescenten(15-24jaar) 64

3.3 Slokdarmkanker 71

3.4 Maagkanker 79

3.5 Dikkedarmkanker 87

3.5.1 Dikkedarmkanker,totaal 88

3.5.2 Colonkanker 96

3.5.3 Rectumkanker 104

3.6 Alvleesklierkanker 112

3.7 Longkanker 120

3.8 Huidkanker 130

3.8.1 Melanoom 131

3.8.2 Huidkanker,overige 139

3.9 Borstkanker 147

3.10 Baarmoederhalskanker 155

3.11 Baarmoederkanker 162

3.12 Eierstokkanker 169

3.13 Prostaatkanker 176

3.14 Nierkanker 183

3.15 Blaaskanker(non-invasiefeninvasief) 191

3.16 Hersenkanker 199

3.17 Non-Hodgkin-lymfoom(indolentenagressief) 207

3.17.1 Non-Hodgkin-lymfoom:indolent 211

3.17.2 Non-Hodgkin-lymfoom:agressief 216

3.18 Leukemie 221

3.18.1 Acutelymfoblastaireleukemie(ALL) 225

3.18.2 Acutemyeloïdeleukemie(AML) 230

3.19 Kankermetprimairelokalisatieonbekend 235

4 Prognoses op nog langere termijn (tot 2040) 245

5 Conclusie en beschouwing 2495.1 Betrouwbaarheidvandehuidigecijfersenprognoses 252

5.2 Toenamevanhetaantalouderekankerpatiënten 253

5.3 Vermijdbaarheidvankanker 255

5.4 Toenamevankankerprevalentiedoorvroegtijdigeopsporing 256

5.5 Toenamevanzorgvraagdoorverbeterdebehandeling 257

5.6 Kernconclusies 258

Geraadpleegde literatuur 259 Afkortingen 263 Begrippenlijst 265

Bijlage A 267 InformatieoverdeSCKenhaarwerkgroepen 267

SamenstellingvandeSCKper1juli2011 268

Bijlage B 269 TumorindelingvolgensInternationalClassificationofDiseases(ICD-0-3) 269

Bijlage C 271 TotaaloverzichtkankerinNederlandvoormannen 272

TotaaloverzichtkankerinNederlandvoorvrouwen 274

7Inhoudsopgave

9Voorwoord

Voorwoord

SindskortwordenjaarlijksinNederlandmeerdan100.000nieuwegevallenvan

kankergediagnosticeerd.Bijmeerdaneenhalfmiljoenhuidigeinwonersvan

Nederlandisooiteendiagnosekankergesteld.Demeestendaarvanzijnalgenezen

vanhunziekteofzullendaarvangenezen.Desondanksstervenjaarlijksmeerdan

40.000Nederlandersaandegevolgenvankanker.Metmanenmachtwordtgewerkt

omdeziektekankertebeteugelen.Erwordenafsprakengemaaktoverconcentratie

vanzorgaanpatiënten.Erwordtvoorlichtinggegevenovermogelijkhedentot

preventie.Georganiseerdeprogramma’svoorvroegdiagnostiekwordenverfijnden

behandelingenwordengestandaardiseerdenverbeterd.Daarnaastproberenenkele

duizendenonderzoekersinNederlandelkedagopnieuwhunsteentjebijtedragen

aaneenoplossingvan‘hetprobleemkanker’.

Erwordensuccessengeboekt.HetrisicovooreenNederlanderomaankankerte

stervenwordtsteedskleiner.Endekwaliteitvanlevennaeendiagnosekankerwordt

steedsbeter.Devooruitgangvindtechterplaatsinkleinestapjes.Sommigevormen

vankankerzijntevoorkomendooreengezondeleefstijl,vaccinatieofopsporingvan

voorstadia,maaranderevormenontstaangewoon.Pech,zoujehetkunnennoemen.

Nadediagnosekankerishetverloopvandeziektezeervariabel.Sommigevormen

vankankerzijnhelaasnogsteedsdodelijk.Anderevormenzijngoedbehandelbaaren

inmiddelsomgevormdvaneendodelijkeziekteineenchronischeofzelfskortdurende

acuteziekte.

Nederlandisgezegendmeteenuitstekenderegistratievanallediagnoseskanker.

Datlijktvanzelfsprekend,maardatishetniet.Vangeenenkeleandereziekte

bestaatzo’ngoederegistratie.Eind2004onderzochteenwerkgroepvande

SignaleringscommissieKankervanKWFKankerbestrijdingdegegevensvande

kankerregistratieomtekijkenwatpreciesdecijfermatigevooruitgangisgeweest

indekankerzorgindelaatstedecenniaenwatdeverwachtingenzijntot2015.Het

rapportdatnuvooruligtiseenactualisatiedaarvan.Hetrapportisgeschrevenvoor

iedereenmetdirecteofindirectezorgverantwoordelijkheidophetgebiedvankanker,

envooronderzoekersopditterrein.

Degezondheidszorgendepublic healthzullenopveelveranderingenmoetengaan

anticiperen.Erkansteedsmeerophetgebiedvandiagnostiek,stadiëringen

behandeling.Nietteminlaatditrapportziendatdeomvangvanhetprobleemtoch

steedsgroterwordt.Enerzijdsdoordatdeaantallenpatiëntentengevolgevande

vergrijzingvandebevolkingtoenemen.Anderzijdsdoordatvroegerediagnosesen

betereoverlevingmakendatméérpatiëntenooklangerpatiëntzijn.Zowelnieuwe

alsbestaandediagnostiekeninterventieswordentegenwoordignietmeerlouter

opeffectiviteitbeoordeeldmaarookopkosteneffectiviteit,waarbijgewonnen

levensjarennietmeerdaneenzekerbedragmogenkosten.Tenslottezaleen

relatiefsteedskleinereberoepsbevolkinggezondheidszorgmoetenbiedenaaneen

groeiendegroeppatiënten,diezichgemiddeldooknogeensmetmeeringewikkelde

problematiekzalpresenterenvanwegemultimorbiditeit.


Wijhopendatdeinhoudvanditrapportduidelijkmaaktdatweopdegoedeweg

zijn,maarookdatwe‘eentandjehogermoetenschakelen’.Omin2020ende

decenniadaarnapatiëntennogsteedsoptimalezorgtekunnenbieden,zullenwe

nuveranderingeningangmoetenzettenophetterreinvanbijvoorbeeldpreventie,

opleidingenzorglogistiek.AnderesignaleringsrapportenvanKWFKankerbestrijding

zoalsKwaliteit van kankerzorg in NederlandenNazorg bij kanker: de rol van de eerste lijn

biedendaartoeaanknopingspunten.

Prof.dr.L.A.L.M.Kiemeney,voorzittervandeSCK-werkgroep

‘MonitoringvanKankerinNederland’

11Historie en samenstelling werkgroep

Historieensamenstellingwerkgroep

In2004ishetsignaleringsrapportKanker in Nederlanduitgebracht1.Ditrapportdeed

voorspellingenoverontwikkelingeninincidentie-,sterfte-enprevalentiecijferstot

2015opbasisvangegevensinNederlandindeperiode1989tot2000.Hetrapportisde

afgelopenjarenveelvuldiggebruiktdoorverschillendepartijeninNederland,alsbasis

voorkankeronderzoeken-beleid.

Dewerkgroep‘MonitoringvanKankerinNederland’isin2009ingestelddoorde

SignaleringscommissieKanker(SCK)vanKWFKankerbestrijdingomeenactualisatie

temakenvandecijfersenprognosesvanhetoorspronkelijkeSCK-rapport.

Dewerkzaamhedenvandewerkgroephebbengeresulteerdinhetnuvoorliggende

rapport.NadereinformatieoverdeSCKenhaarwerkgroepenvindtuinBijlageA.

Dewerkgroepissamengestelduitexpertsophetgebiedvande(kanker)epidemiologie,

eeninternist-oncoloogeneenstatisticus,waarbijdeledenoppersoonlijketitel

zittinghaddenindewerkgroep.Prof.dr.J.W.W.Coeberghendr.L.V.vandePoll-Franse

warenbijhetvorigeSCK-rapportKanker in Nederlanduit2004voorzitterrespectievelijk

lid(auteur)vandewerkgroepennamennubeidenalsliddeelaandenieuwe

werkgroep.

Voorhetuitvoerenvanallecijfermatigeberekeningenenhetopstellenvande

rapportageisvanafseptember2009voor1,5jaareenonderzoekerindepersoon

vanir.J.M.MeulepasaangesteldbijhetIntegraalKankercentrumOost(IKO)-nu

IntegraalKankercentrumNederland(IKNL),locatieNijmegen.

DitrapportistotstandgekomeninsamenwerkingmetdeVerenigingvanIntegrale

Kankercentra(VIKC).

De volgende personen waren lid van de werkgroep: • Prof.dr.L.A.L.M.(Bart)Kiemeney,hoogleraarkankerepidemiologie,

UMCStRadboud,Nijmegen(voorzitter).

• Ir.J.M.(José)Meulepas,epidemioloog,IKNL,locatieNijmegen.

• Prof.dr.S.(Sjoerd)Rodenhuis,internist-oncoloog,hoofdMedischeOncologie

NKI-AvL,Amsterdam.

• Dr.L.V.(Lonneke)vandePoll-Franse,senioronderzoekerIntegraalKankercentrum

Zuid,Eindhovenenuniversitairhoofddocent,UniversiteitTilburg.

• Ir.H.(Henrike)Karim-Kos,epidemioloog,afdelingMaatschappelijke

GezondheidszorgErasmusMedischCentrum,Rotterdam.

• Dr.K.K.H.(Katja)Aben,sectorhoofdKankerregistratieenOnderzoek,IKNL,

locatieNijmegen,enUMCStRadboud,Nijmegen.

• Prof.dr.J.W.W.(Jan-Willem)Coebergh,sociaal-geneeskundigeenepidemioloog,

afdelingMaatschappelijkeGezondheidszorg,ErasmusMedischCentrum,

RotterdamenIntegraalKankercentrumZuid(IKZ),Eindhoven.

• Dr.J.(Jan)Hendriks,statisticus,AfdelingEpidemiologie,Biostatistiek&HTA,

UMCStRadboud,Nijmegen.

• Drs.S.E.M.(Sofie)Tax,beleidsmedewerkerProgrammaOnderzoek,

KWFKankerbestrijding,Amsterdam(ambtelijksecretaris).

13Publiekssamenvatting

Publiekssamenvatting

Bij hoeveel mensen in Nederland wordt per jaar darmkanker vastgesteld? Hoeveel vrouwen overlijden jaarlijks aan baarmoederkanker? Hoe groot is de kans om long kanker te overleven?

Deantwoordenopdezevragenzijnommeerdanéénredenbelangrijk.Allereerst

kunnendegetallenoverhetaantalmensendatkankerheeft,hieraanoverlijdtofde

ziekteoverleeft,onseenindrukgevenvandeomvangvan‘hetkankerprobleem’in

Nederland.Kortom:waarpratenweeigenlijkover?

Tentweedegeefteenvergelijkingvandehuidigecijfersmetdieuithetverledenons

inzichtindevorderingendiezijngemaaktindestrijdtegenkanker.Overlijdener

bijvoorbeeldanno2008meerofmindermensenaanprostaatkankerdan20jaarterug?

Erisnogeenderde,belangrijkeredenomgegevensoverkankerinNederlandte

verzamelen.Metdezecijferskunnenschattingengemaaktwordenoverdedrukdie

kankerdekomendejarenzalleggenopdegezondheidszorginNederland.Neemt

bijvoorbeelddoorverbeterdebehandelingenhetaantalmensendataankankersterft

af,danzullenerdekomendejarenjuistmeermensenzijndienogtekampenhebben

metdelichamelijke,emotioneleen/ofsocialegevolgenvanhunziekte.

Degezondheidszorgzalhieropvoorbereidmoetenzijn.

Kanker nu en in de nabije toekomst: getallen en gevolgenIn2004isheteerstesignaleringsrapportKanker in NederlanddoordeSignalerings-

commissieKanker(SCK)vanKWFKankerbestrijdinguitgebracht.Ditrapportis

veelvuldiggebruiktdoorbijvoorbeeldzorgverleners,beleidsmakersenpatiënten.

Daaromiservoorgekozenomvanditrapporteenactualisatietemaken.Dewerk-

groeppresenteertinhetvoorliggenderapporteengrootaantalnieuwecijfersover

kankerinNederland.Daarnaastbeschrijftditrapportontwikkelingenindetrendsin

deafgelopendecenniaengeefthetprognosesvoordekomendedecennia.Hetrapport

beperktzichtotditsoortcijfers.Hetgaatnietinopdevelebelangrijkevorderingen

indebehandelingvanenzorgvoorkankerpatiënten,diedekwaliteitvanlevenvan

kankerpatiëntenaanmerkelijkhebbenverbeterd.

Toelichting gehanteerde begrippen

Incidentie:hetaantalnieuwegevallenvankankerineenbepaaldeperiode.

Sterfte:hetaantalmensendatoverlijdtaankankerineenbepaaldeperiode.

Overleving:hetpercentagepatiëntendateenbepaaldaantaljarenna dediagnosenoginlevenis,

bijvoorbeeldde1-,3-en5-jaarsoverleving.

Relatieveoverleving:hetpercentagepatiëntendatnadediagnosekankernaeenbepaaldaantal

jarennoginlevenis,gecorrigeerdvoordeverwachtesterfteaananderedoodsoorzaken.

Prevalentie:hetaantalpersonenbijwie-bijvoorbeeldindelaatste10jaar-kankeris

gediagnosticeerdendatopeenbepaaldtijdstip(bijvoorbeeldnu)noginlevenis.


Incidentie en vergrijzingOpgrondvanallebeschikbaregegevensuitdeNKRconcludeertdewerkgroepdathet

aantalnieuwegevallenvankankerdekomende10jaarforszaltoenemen.Werdenin

2007circa86.800nieuwegevallenvankankergeregistreerdinNederland,in2020zal

ditzijnopgelopentotzo’n123.000.Ditiseentoenamevanruim40%.Deverklaringis:

kankeriseenaandoeningdievooralvoorkomtophogereleeftijd;tweederdevanalle

patiëntenisouderdan60jaarophetmomentdatdediagnosewordtgesteld.Vanaf

2010zijndeeerste‘babyboomers’vandenaoorlogsegeboortegolf65jaargeworden,

metalsgevolgeenforse,stijgendetoenamevandeouderebevolking.Ookworden

deouderensteedsouder.Decombinatievaneentoenameinhetaantalouderenen

hetfeitdatdieooknogouderworden,wordt‘dubbelevergrijzing’genoemd.Niet

alleleeftijdsgroepennemengelijkelijktoe.Deleeftijdsgroepvan75jaarenouderzal

verdubbelen:van7%vandetotalebevolkingnu,loopthetoptot14%.Devergrijzing

heeftduseenbelangrijkaandeelindevoorspeldetoenamevanhetaantalnieuwe

gevallenvankankerindekomendejaren.

Overleving en sterfteTegenoverhetstijgendaantalnieuwegevallenvankankerstaateentoenemende

kansopoverleving.Dezeisdeafgelopenjarenverderverbeterd,ondermeerdoor

eenvroegerediagnose:eventuelesymptomenwordeneerderherkendoferwordt

bevolkingsonderzoekgedaan(borstkankerenbaarmoederhalskanker).De(relatieve)

overlevingnavijfjaarbijmannensteegvancirca41%indejaren1989-1993totcirca

54%indejaren2003-2007,enbijvrouwenoverbeideperiodesvanongeveer57%naar

ongeveer64%.Desterkeverbeteringvande(relatieve)overlevingbijmannenkomt

vooraldoordathetvóórkomenvanlongkankerenmaagkankerisafgenomen.De

incidentievanprostaatkankeristoegenomen,maardeprognosevanprostaatkanker

iseenstukbeterdandievandeanderetweetumoren.

Vrouwenhebbeneenhogerekansopoverlevingdoordatbijhenmeerrelatiefgoedte

genezenvormenvankankervoorkomen,zoalsborstkanker.

Ondanksdeverbeterdekansopoverlevingzalhetaantalsterfgevallendoorkanker

tochnogblijvenstijgen(vancirca42.000in2008naar50.000in2020).Deverbeterde

overlevingweegtnamelijk(nog)nietoptegendeverwachtesterkestijgingvanhet

aantalnieuwegevallenvankankeralsgevolgvandevergrijzingvandebevolkingende

daarmeegepaardgaandesterfte.

10-jaars prevalentieDe10-jaarsprevalentieishetaantalnoginlevenzijndepersonenbijwieinde

afgelopen10jaardediagnosekankerisgesteld,ongeachtofzij(nog)behandeld

wordenofinmiddelsgenezenzijn.Ditleertonshoeveel(chronische)zorgkanker

dekomendejarenzalvragen.Decombinatievaneensterkstijgendaantalnieuwe

gevallenvankankerindeafgelopen10jaareneenverbeterdeoverleving,leidtde

komendejarentoteenforsestijgingindeprevalentie.Hetaantalmensendatkanker

heeftofhiervoormetsuccesbehandeldis,zalnaarverwachtingdekomendejaren

toenemenvancirca419.000in2009totcirca666.000in2020.Bijmannenbetrefthet

metnameprostaat-endikkedarmkanker,bijvrouwenborst-endikkedarmkanker.

15Publiekssamenvatting

Prognose tot 2040Hetrapportheefteenaparthoofdstukoverdeprognosesvanhetaantalnieuwe

gevallenvankankerensterftehieraanvoordeverschillendevormenvankankertot

2040.Hetislastigomzovervooruittevoorspellen,omdatmoeilijkinteschatten

isofderisico’sopkankerzullenveranderen.Erisookgeenrekeninggehoudenmet

eventuelenieuwebevolkingsonderzoeken,zoalsdeinvoeringvaneenlandelijk

bevolkingsonderzoeknaardarmkankerin2013.

Debeschikbarecijferslijkeneroptewijzendathetaantalnieuwegevallenvankanker

elkjaarbijmannenmet2%enbijvrouwenmet1%zaltoenementot2040.Dejaarlijkse

toenamevanhetaantalsterfgevallentengevolgevankankerbijmannenwordt

geschatop2%enbijvrouwenop1,7%.

Conclusie & beschouwingDewerkgroepconcludeertdatertegelijkgoedenslechtnieuwstemeldenis.Het

risicovanhetkrijgenvankankerneemtmaarlichttoe,hetrisicoomteoverlijden

aankankerneemtzelfsaf.Maardewerkgroepverwachtdoorde(dubbele)vergrijzing

eenforsetoenamevanhetaantalnieuwegevallenvankankerin2020(ruim40%).

Ditwordteenenormebelastingvoordekankerzorg.Datgeldtnietalleenvoorde

beginfase(diagnostiekenprimairebehandeling)vandeziekte,maarookvoorde

chronischefaseendeterminalefase.

Indevoorspellingenwordtnoggeenrekeninggehoudenmettoekomstige

ontwikkelingen,zoalsdeinvoeringvanbevolkingsonderzoeken.Deeffectenvan

dergelijkeonderzoekenkunnengroteinvloedhebbenopdecijfers.

Hetrisicovankankerneemthelaasnogsteedslichttoe.Hoewelvoorkómenvan

kanker(primairepreventie)geenonderdeelvanhetrapportis,benadruktde

werkgroepdatdegrootstewinstophetterreinvankankerhiermeetebehalenis.

Alsvoorbeeldwordtgegevendatrokenongeveereenderdevanallekankergevallenin

Nederlandveroorzaakt(jaarlijks30.000nieuwegevallen).Nederlandheeftnogsteeds

veelrokersvergelekenmetanderewesterselanden.Ookverdienthetterugdringenvan

lichamelijkeinactiviteit,overmatigalcoholgebruik,overmatigeblootstellingaan

UV-straling,ongezondevoedingenzwaarlijvigheid(obesitas)volopaandacht.

Voorvormenvankankerwaarvannogweinigbekendisoverrisicofactoren,moet

onderzoeknaardeoorzakendaarvanwordenversterkt.

Bron van gebruikte gegevensDegegevensdievoordeberekeningenzijngebruikt,zijnafkomstigvandevolgende

bronnen:

• Bevolkingsopbouw,prognosesdaarvan(tot2040)ensterftecijfers:

CentraalBureauvoordeStatistiek(CBS)

• Cijfersvanincidentie,overlevingenprevalentie:

NederlandseKankerregistratie(NKR)

17Samenvatting

Samenvatting

DitrapportKanker in Nederland tot 2020vandeSignaleringscommissieKanker(SCK)van

KWFKankerbestrijdinggeefteencijfermatiginzichtindeomvangvandeziektekanker

inNederlandinverleden,hedenentoekomst.Hetiseenactualisatievanhetsignale-

ringsrapportKanker in Nederland - 20041.HethuidigeSCK-rapportgeefttrendsin

incidentie,sterfteenprevalentieweervandeperiode1989-2007endoetprognosesvan

dezeparametersvoorhettijdvaktothetjaar2020.Daarnaastpresenteerthetrapport

derelatieveoverlevingzoalsgeobserveerdindeperiode1989-2007.

Aandehandvandegepresenteerderisico’somkankertekrijgenenrisico’somaan

kankerteoverlijden,kanafgeleidwordenvoorwelkevormenvankankerindelaatste

decenniavooruitgangisgeboekt.Degepresenteerdeaantallennieuwediagnoses,

bestaandekankerpatiëntenensterfgevallenzijnmetnamevanbelangvoorhetmaken

vanbeleidvooropleidingenzorg.Hetrapportbeperktzichtotditsoortcijfers;het

gaatnietinopdeverbeteringeninbehandeling,zorgenkwaliteitvanlevenvoor

kankerpatiënten.

Delaatstedecenniaisveelbereiktophetgebiedvankankerbestrijding.Voormeer

dandehelftvanallevormenvankankerginghetrisicoomdiekankertekrijgen

omlaagen/ofverbeterdedekansopoverlevingnadediagnose.Decombinatie

vanbeideaspectenheeftgeleidtoteenlagersterftecijferbijdievormenvan

kankerinNederland.Ookvoorallevormenvankankertezamenishetvoorleeftijd

gestandaardiseerdesterftecijferdeafgelopendecenniagedaald,endezedalingzal

dekomende10jaardoorzetten.

DeanderekantvanhetverhaalisdatNederlandtemakenheeftmeteenzogenoemde

dubbele vergrijzing:hetaantalouderenwordtsteedsgroterenbovendienworden

ouderensteedsouder.In2010werdendeeerstebabyboomersvandenaoorlogse

geboortegolf65jaar.Dekomendejarenzullenwedaaromeenforsetoenamevande

ouderebevolkingzien.DeNederlandsebevolkingzaltot2040met6%toenemen.Maar

indeleeftijdsgroep75jaarenouderzaleenverdubbelingplaatsvindenvan7%vande

bevolkingin2010tot14%vandebevolkingin2040(ziefiguurI).Doordezevergrijzing

enhetfeitdatkankervoornamelijkvóórkomtopoudereleeftijd,zalhetabsolute

aantalkankerpatiëntenaanzienlijktoenemen.Datbetekentdatdemaatschappijmet

betrekkingtotdezorgvoorkankerpatiëntenflinkextrazalwordenbelast.


BrongegevensDegegevensdiezijngebruiktvoorhetberekenenvantrendsenvoorspellingenzijn

afkomstigvanverschillendebronnen.Debevolkingsopbouwenprognosesdaarvan

(tot2040)ensterftecijferszijnafkomstigvanhetCentraalBureauvoordeStatistiek

(CBS).Deincidentie,deoverlevingendeprevalentiezijnberekendmetgegevensvan

deNederlandseKankerregistratie(NKR).

Figuur I: Bevolkingsopbouw in de periode 1990-2050 voor mannen en vrouwen in verschillende leeftijdsgroepen.Bron:CBS2011.

19Samenvatting

Trends en prognoses van incidentie, sterfte, overleving en prevalentie van kanker

Incidentie

Deincidentie iseengoedemaatvoorhetaantalmensendatzorgvraagtindebeginfase

vandeziekte,metnamedediagnose-enbehandelingsfase.Indetoekomstzalhet

absoluteaantalnieuwekankerpatiëntentoenemenvan45.110mannenen41.690

vrouwenin2007totongeveer66.000mannenen57.000vrouwenin2020

(ziefiguurII).Dezeenormetoenamekomtnietdoordathetrisicovankankersterk

toeneemtmaarmetnamevanwegedevergrijzingvandebevolking.

Figuur II: Alle vormen van kanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


Hetrisicovankankerneemtvoorzowelmannenalsvrouwentot2020maarlicht

toe(ziefiguurIII).Bijmannenneemthetabsoluteaantalnieuwepatiëntenmet

maagkankerenlongkankeraf,terwijldeincidentievanslokdarm-,prostaat-en

dikkedarmkankerenmelanoomvandehuidzaltoenemen.Voorvrouwenneemt

hetaantaldiagnosesvaneierstokkankertot2020verderaf.Daarentegenstijgthet

aantalnieuwekankerpatiëntenmetborst-,long-enslokdarmkankerenmelanoom

vandehuid.

Figuur III: Alle vormen van kanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

21Samenvatting

Sterftecijfer

Hetsterftecijfergeefteenindicatievanhetaantalpatiëntendatzorgvraagtinde

laatstefasevandeziekte,determinalefase.Omdathetaantalnieuwepatiëntensterk

zaltoenemendoordevergrijzing,zalookhetaantalsterfgevallentoenemenvan22.397

mannenen19.477vrouwenin2008totongeveer27.000mannenen23.000vrouwenin

2020(ziefiguurIV).Hetrisicoomtestervenaankankerneemtvoorzowelmannenals

vrouwentot2020echterlichtaf(ziefiguurV).Daaruitkanwordenafgeleiddatdoor

vroegeopsporingen/ofmeereffectievebehandelingdeprognoseverbetert.

Figuur IV: Alle vormen van kanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


Maarhetisookmogelijkdatvormenvankankermeteenslechteprognoseminder

vaakvoorkomen.Datisbijmannenhetgevalvoorlongkankerenmaagkanker.

Bijvrouweniseenafnamevanhetsterfterisicotengevolgevanborstkankeren

degynaecologischetumorentezien.Dezedalingbijvrouwenwordtgedeeltelijk

gecompenseerddooreenverwachtetoenamevanhetrisicoomtestervenaan

longkanker.

Figuur V: Alle vormen van kanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.

23Samenvatting

Overleving

De overlevingvaneenkankerpatiëntwordtbepaalddoordetijdtussendediagnoseen

hetoverlijdenvandepatiënt,aldanniettengevolgevandekanker.Methetrelatieve

overlevingspercentagewordtuitgedruktwelkpercentagevaneengroepkankerpatiënten

naeenbepaaldetijdnoginlevenis,waarbijisgecorrigeerdvoorsterfteaanandere

doodsoorzaken.Hetisdaarmeeeenbenaderingvandekankerspecifiekeoverleving.

InfiguurVIenVIIzijnderelatieveoverlevingspercentagesweergegevenvanallevormen

vankankertezamenindeperiode1989-2007bijmannenenvrouwenvoorverschillende

leeftijdscategorieën.Overhetalgemeenisderelatieveoverlevingdoordetijdheen

verbeterddooronderandereeerderediagnose.Derelatieveoverlevingvanvrouwenis

beterdandievanmannen,watvooreendeelkomtdoordatinbeidegeslachtenandere

tumorenvóórkomen.Debetererelatieveoverlevingvoorvrouwenwordtvooreengroot

gedeeltebepaalddoorderelatiefgunstigeoverlevingvanborstkanker.

De5-jaarsrelatieveoverlevingisvoormannensinds1989welsterkerverbeterddan

voorvrouwen.Voormannenisde5-jaarsrelatieveoverlevingverbeterdvan41%in

Figuur VI: Alle vormen van kanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR


deperiode1989-1993tot54%indeperiode2003-2007,terwijlvoorvrouwende5-jaars

relatieveoverlevingtoegenomenisvan57%indeperiode1989-1993tot63%indeperiode

2003-2007.Desterkerestijgingvandeoverlevingbijmannenisvooraltoeteschrijven

aandetoenameinhetvóórkomenvanprostaatkankerendeafnamevanlongkanker

enmaagkanker.Deprognosevandeeerstgenoemdeisveelbeterdandievandetwee

laatstgenoemdesoortenkanker.Daarbijmoetwelopgemerktwordendatinhetgevalvan

prostaatkankerdeeerdere diagnosevankankergepaardisgegaanmetextradiagnosevan

eengrootaantalpatiënten(overdiagnostiekdoorhetgebruikvandeserum-PSA-test).

Ookmoetwordenopgemerktdatmetdepresentatievanoverlevingscijfersandere

aspectendietemakenhebbenmetdeprognosevanpatiëntenonzichtbaarblijven.

Zoisbijmeerderevormenvankankerdekwaliteitvanlevenaanmerkelijkverbeterd.

Demorbiditeitbijborstkankerpatiëntenisbijvoorbeeldafgenomendoorde

schildwachtklierprocedure,waarmeeveelvrouweneenzogenaamdokseltoiletkan

wordenbespaard.Overlevingisdusnietdeenigemaatomaantegevenhoedezorg

voorkankerpatiëntenisverbeterd.

Figuur VII: Alle vormen van kanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

25Samenvatting

Prevalentie

Ditrapportpresenteertde10-jaars prevalentiecijfersomeniginzichttekrijgeninde

chronischezorgvraagvanhetziektebeeldkanker.Dezemaatgeeftaanhoeveel

patiënteneropenigmomentinNederlandzijn(dushetaantalpatiënteninlevendat

minderdan10jaarvóóreenbepaaldmomentisgediagnosticeerdmetdeziekte).Door

devergrijzingvandebevolking,hetminofmeerconstanterisicoomkankertekrijgen

enhetdalenderisicoomeraanteoverlijden,neemtdeprevalentieforstoe:

van200.828mannenen218.465vrouwenmetkankerin2009totongeveer330.000

mannenen330.000vrouwenin2020(ziefiguurVIII).Demeestprevalente

vormenbijmannenzijnprostaat-endikkedarmkanker,enbijvrouwenborst-

endikkedarmkanker.Bijmannenstijgtdeprevalentievanprostaat-,huid-en

slokdarmkankerhetsterkst.Bijvrouwenvertonendeprevalentiesvanhuidkankeren

indolentnon-Hodgkin-lymfoomdesterkstestijging.

Figuur VIII: Alle vormen van kanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.


Prognoses van incidentie en sterfte van kanker tot 2040 gebaseerd op huidige risico’s Inditrapportiseenaparthoofdstukgewijdaandeprognosesvanabsoluteincidentie

ensterftevandeverschillendevormenvankankertot2040.Opzeerlangetermijn

zijntrendsenveranderingendaarinmoeilijktevoorspellen.Daaromwordtvoordeze

prognoseslouterrekeninggehoudenmetveranderingenindedemografieenwordt

verderaangenomendatdehuidigerisico’svankankerindetoekomstnietveranderen

(hetgeenuiteraardarbitrairis).

Uitdecijfersblijktdattot2040eenforsestijgingverwachtkanworden,watbetreft

zowelhetaantalnieuwepatiënten(jaarlijksetoenamevan2%perjaarvoormannenen

1%perjaarvoorvrouwen)alshetaantalsterfgevallen(jaarlijksetoenamevan2%perjaar

voormannenen1,7%perjaarvoorvrouwen).

Conclusie & beschouwingHetrisicovankankerneemtslechtslichttoeenhetrisicoomeraanteoverlijden

neemtzelfsaf.Datisrelatiefgoednieuws.Echter,deNederlandsebevolkingwordt

steedsouder.Vanaf2010isNederlandenormaanhetvergrijzen.Kankerkomt

voornamelijkvooropoudereleeftijd.DeabsoluteaantallenNederlandersdiemet

kankerwordengediagnosticeerdeneraanoverlijdenzullendaaromsterktoenemen.

Daaromverwachtdewerkgroepeengrootprobleemvoordekankerzorginde

toekomst.DezeverwachtingisaleerdergeuitinhetsignaleringsrapportKanker in

Nederland-2004.Hethuidigerapportisloutereenactualisatievandecijfers.

Veelvandehuidigeconclusieskomendanookovereenmetdeconclusiesvan

Kanker in Nederland-2004.

Dewerkgroepverwachteenenormtoenemendedrukopdegehelekankerzorg.

Ditwordtmetnameveroorzaaktdoorprostaatkanker,borstkanker,longkankeren

dikkedarmkanker.Indebeginfase(dediagnostischefaseenprimairebehandeling)

isbijmanneneensterketoenamezichtbaarvanslokdarm-,prostaat-en

dikkedarmkankerenmelanoomvandehuid,bijvrouwenvoornamelijkvanborst-,

long-enslokdarmkankerenmelanoomvandehuid.Hetaantalpatiëntenmeteen

chronischezorgvraagzalvoornamelijkstijgenvoorhuidkankerenslokdarmkanker,

voorprostaatkankerenindolentenon-Hodgkin-lymfomen.Totslotzalhetaantal

patiëntenindeterminalefasevoornamelijktoenemenvoorslokdarmkanker,

melanoomvandehuid,hersenkankervoormannenenlongkankervoorvrouwen.

Almetalzaldoorvergrijzing,vroegeopsporingvankankereneffectievere

behandelingenhetaantalpatiëntenaanzienlijkstijgen.

Alskanttekeningbijdevoorspellingenmoetrekeninggehoudenwordenmet

mogelijkeveranderingenindemaatschappij,zoalsdeinvoeringvanhetbevolkings-

onderzoekopdikkedarmkankervanaf2013vooralleNederlanderstussende55en75

jaar.Dezeveranderingenkunnenvangroteinvloedzijnopdetoekomstigecijfers,

maarzijninditrapportnietverwerktindepredicties.

27Samenvatting

Hoewelniethetonderwerpvanditrapport,wildewerkgroepergraagopwijzendatde

grootstewinstophetterreinvankankertehalenisuitpreventie.Zowordtminstens

eenderdevanallekankergevalleninonsland-dusmeerdan30.000gevallenper

jaar-veroorzaaktdoorroken.EnNederlandheefttenopzichtevaneenaantalandere

westerselandeneenzeerhoogpercentagerokers.Daarnaastvaltgrotewinsttebehalen

doorhetterugdringenvanbijvoorbeeldlichamelijkeinactiviteit,ongezondevoeding,

alcoholgebruik,overmatigeblootstellingaanUV-stralingenzwaarlijvigheid(obesitas).

Kernconclusies

1. InNederlandisdelaatstedecenniaveelwinstgeboektophetgebiedvankanker-

bestrijding.Datkomtnietalleentotuitinginde-inditrapportnietbeschreven-

beterebehandelinggevolgddooreenbeterekwaliteitvanleven,maarookineen

dalingvanhetrisicoomtestervenaankanker.

2. Sinds1989isde5-jaarsoverlevingnaeendiagnosekankervoormannenmet

13%toegenomen,van41%naar54%.Voorvrouwenisdeoverlevingmet6%

toegenomen,van57%naar63%.

3. Ondanksdezevooruitgangzalhetaantal(nieuwe)diagnoseskankermetmeer

dan40%stijgenvan87.000in2007tot123.000in2020.Deoorzaakhiervanisde

dubbelevergrijzingvandeNederlandsebevolking.Hierdoorontstaateenenorm

probleemvoordekankerzorginNederland.Degezondheidszorgmoetzichopdeze

enormetoenamevanhetaantalkankerpatiëntenvoorbereiden,omdekwaliteit

vandezorgindekomendejarenteborgen.Stakeholderszullenzichmoeten

beradenoveruitbreidingvanhetaantalopleidingsplaatsenenfaciliteitenen

overeenmeerefficiënteinrichtingvandezorgennazorg.Dewerkgroepverwijst

hierbijnaardeSCK-rapportenNazorg bij kanker: de rol van de eerste lijn2enKwaliteit van

kankerzorg in Nederland3.

4. Overhetalgemeenneemthetrisicovankankerlichttoe,waardatrisicoidealiter

zoumoetenafnemen.Ophetgebiedvanprimairepreventievankankerisveel

winstteboeken.Erisveelkennisbeschikbaaroverrisicofactorenvoorsommige

vormenvankanker,maardezekennisheeftnogonvoldoendegeleidtotander

beleidengedragsaanpassingenvandebevolking.Voorvormenvankankerwaarbij

nogweinigbekendisoverrisicofactorenmoethetonderzoeknaardeoorzaken

wordenversterkt.Hetactiefondersteunen,initiërendanweluitbouwenvan

beleidophetgebiedvanprimairepreventiekandeverwachtesterketoenamevan

hetaantalnieuwegevallenvankankerafremmen.

29Summary

Summary

Thenumericaldataoncancerpresentedinthisreportgiveanindicationofthescaleof

thisdiseaseintheNetherlands,inthepast,present,andfuture.Thepresentreportis

anupdatedversionofthealertreportentitledKanker in Nederland - 2004(Cancerinthe

Netherlands2004)1.Itpresentstrendsinincidence,mortality,andprevalencefrom

1989to2007,andgivesprojectionsoftheseparametersfortheperiodupto2020.

Italsopresentsdataonrelativesurvival,derivedfromobservationsmade

between1989and2007.

Datapresentedinthisdocumentontherisksofdevelopingcancerandofdyingfrom

thisdiseaseisusedtoidentifythosetypesofcancerinwhichprogresshasbeenmade

inrecentdecades.Detailspresentedhereonthenumbersofnewdiagnosesand

existingcancerpatients,andonmortality,areespeciallyimportantinshapingpolicy

oneducation,cureandcare.Thereportrestrictsitselftofiguresofthiskind.Itdoes

notaddressimprovementsintreatment,careandqualityoflifeofcancerpatients.

Inrecentdecades,greatgainshavebeenmadeinthefightagainstcancer.Inmore

thanhalfofalltypesofcancer,theriskofdevelopingsuchcancersfelland/orsurvival

ratesafterdiagnosisimproved.Takentogether,theseaspectshaveledtoalower

mortalityratefromthosetypesofcancersintheNetherlands.Thesameperiodhas

beenmarkedbyafallintheage-standardizedmortalityrateforalltypesofcancer

combined,atrendthatisexpectedtocontinueoverthenext10years.

Ontheothersideofthecoin,however,isthattheNetherlandsfacesthephenomenon

ofdouble-ageing:notonlyareelderlypeopleincreasinginnumber,buttheyareliving

longeraswell.Thefirstwavesofpost-warbabyboomersbegantoreachtheageof

65in2010,whichwillresultinasharpincreaseinthesizeoftheelderlypopulation.

ThepopulationoftheNetherlandswillcontinuetogrowuntil2040,atwhichpoint

itwillbe6%largerthanitistoday.Inthesameperiod,the75+agegroupwilldouble

insize,from7%ofthepopulationin2010to14%in2040(FigureI).Thisageingofthe

populationandthefactthatcancerismainlyadiseaseofoldage,willsignificantly

increasetheabsolutenumberofcancerpatients.Thiswillinvolveasubstantialextra

burdenonsociety,intermsofcaringforcancerpatients.


Source dataThedatausedtocalculatetrendsandpredictionswasderivedfromavarietyof

sources.Detailsofthecurrentandprojectedpopulationstructure(upto2040)andof

mortalityrateswereobtainedfromStatisticsNetherlands(CBS).Incidence,survival,

andprevalencewerecalculatedusingdatafromtheDutchCancerRegistry(NKR).

Figure I: Population structure from 1990 to 2050, for men and women in various age groups. Source:CBS2011.

31Summary

Trends and projections of the incidence, mortality, survival, and prevalence of cancer

Incidence

Incidenceisagoodmeasureofthenumberofpeoplerequiringcareintheearlyphases

ofthedisease,particularlythediagnosisandtreatmentphases.Theabsolutenumber

ofnewcancerpatientsisprojectedtoincreasefrom45,110menand41,690womenin

2007toapproximately66,000menand57,000womenin2020(FigureII).Thishuge

increaseisprimarilyduetopopulationageing,nottoanysharpincreaseintheriskof

cancer.Projectionsshowthattherewillonlybeaslightincreaseintheriskofcancer

forbothmenandwomenupuntil2020(FigureIII).

Figure II: All forms of cancer - Absolute incidence rates from 1989 to 2007 with projections to 2020. Source:DutchCancerRegistry.

Inmen,therewillbeadeclineintheabsolutenumberofnewpatientswithgastric

cancerandlungcancer,whiletheincidenceofoesophageal,prostateandcolon

cancer,aswellasmelanomaoftheskin,willincrease.Forwomen,thenumberof

diagnosesofovariancancerwillcontinuetofalluntil2020.Bycontrast,therewillbe

anincreaseinthenumberofnewcancerpatientswithbreast,lung,andoesophageal

cancer,aswellasmelanomaoftheskin.


Figure III: All forms of cancer - Age-standardized incidence rates from 1989 to 2007 with projections to 2020. Source:DutchCancerRegistry.

33Summary

Mortality

Mortalityrepresentsthenumberofpatientsrequiringcareinthefinalphaseofthe

disease,theterminalphase.Thesubstantialgrowthinthenumberofnewpatientsas

aresultofpopulationageingwillbereflectedbyanincreaseinthenumberofdeaths,

from22,397menand19,477womenin2008toapproximately27,000menand23,000

womenin2020(figureIV).Intheperiodleadingupto2020,however,therewillbea

slightdecreaseintheriskofdyingfromcancer,forbothmenandwomen(figureV).

Figure IV: All forms of cancer - Absolute mortality rates from 1989 to 2008 with projections to 2020. Source:CBS.


Thissuggeststhattheprognosisisimprovedbyearlydetectionand/ormoreeffective

treatment.Butitcanalsopartlybeattributedtoadeclineinthefrequencyofcancers

withapoorprognosis.Inmen,thisinvolveslungcancerandgastriccancer.Inwomen,

therehasbeenadecreaseinthemortalityrateassociatedwithbreastcancerand

gynaecologicaltumours.Thisdeclineinwomenispartiallyoffsetbyanexpected

increaseintheriskofdyingfromlungcancer.

Figure V: All forms of cancer - Age-standardized mortality rates from 1989 to 2008 with projections to 2020. Source:CBS.

35Summary

Survival

Acancerpatient’ssurvivalisdeterminedbytheperiodbetweendiagnosisandthe

patient’sdeath,whetherornotthisisduetothecancer.Therelativesurvivalrateis

expressedasthepercentageofagroupofcancerpatientswhoarestillaliveaftera

givenperiodoftime(correctedformortalityfromothercauses).Accordingly,thisisan

approximationofcancer-specificsurvival.

FiguresVIandVIIshowtherelativesurvivalratiosforalltypesofcancercombined,for

menandwomenofvariousagegroups,from1989to2007.Therehasbeenageneral

improvementinrelativesurvivalovertime,partlyasaresultofearlierdiagnosis.

Relativesurvivalinwomenisbetterthaninmen,tosomeextentbecausethedifferent

gendersareaffectedbydifferenttumours.Thebetterrelativesurvivalinwomenis

largelyduetotherelativelyfavourablesurvivalinbreastcancer.Yettherehasbeena

substantiallygreaterimprovementin5-yearrelativesurvivalformenthanforwomen

since1989.Formen,5-yearrelativesurvivalhasimprovedfrom41%(from1989to

Figure VI: All forms of cancer - Relative survival in men (%) from 1989 to 2007 by calendar period and age group.Source:DutchCancerRegistry.


1993)to54%(from2003to2007),whilethecorrespondingfiguresforwomeninthese

periodswere57%and63%respectively.Thegreaterincreaseinsurvivalinmenis

mainlyattributabletoanincreaseintheincidenceofprostatecancerandadecrease

inlungcancerandgastriccancer.Theprognosisfortheformerdiseaseismuchbetter

thanfortheothertwo.Itshouldbenotedthat,inthecaseofprostatecancer,earlier

diagnosishasbeenaccompaniedbytheadditionaldiagnosisofalargenumberof

patients(over-diagnosisresultingfromtheuseoftheserumPSAtest).

Itshouldalsobenotedthatwhensurvivalratesarebeingpresented,otheraspects

relatedtopatients’prognosestendtofadeintothebackground.Forinstance,in

severaltypesofcancertherehavebeensignificantimprovementsinpatients’quality

oflife.Morbidityinbreastcancerpatients,forexample,hasbeenreducedthrough

theuseofproceduressuchassentinelnodebiopsy,whichsparesmanywomenfrom

axillarylymphnodedissection.Survivalisthereforenottheonlymeasurethatcanbe

usedtoreflectimprovementsinthecareofcancerpatients.

Figure VII: All forms of cancer - Relative survival in women (%) from 1989 to 2007 by calendar period and age group. Source:DutchCancerRegistry.

37Summary

Prevalence

Thisreportpresents10-year prevalence numbers inordertogainsomeunderstanding

ofthechroniccareneedsassociatedwiththeclinicalpictureofcancer.Thismeasure

indicatesthenumberofpatientsintheNetherlandsatanygiventime(i.e.thenumber

ofsurvivingpatientswhowerediagnosedwiththediseaselessthan10yearsprior

toagivenmomentintime).Therehasbeenasubstantialincreaseinprevalencedue

topopulationageing,themoreorlessconstantriskofdevelopingcancer,andthe

decliningriskofdyingfromthedisease.Accordingly,whiletherewere200,828men

and218,465womenwithcancerin2009,thecorrespondingfiguresfor2020willbe

330,000menand330,000women(FigureVIII).Themostprevalentcancersinmenare

prostatecancerandcoloncancer.Inwomen,theyarebreastcancerandcoloncancer.

Inmen,prostatecancer,skincancer,andoesophagealcancershowthegreatest

increasesinprevalence.Forwomen,thesharpestrisesinprevalenceareseeninskin

cancerandindolentnon-Hodgkin’slymphoma.

Figure VIII: All forms of cancer - 10-year prevalence rates from 1990 to 2009 with projections to 2020.Source:ComprehensiveCancerCentreSouth(IKZ).


Projections of cancer incidence and mortality up to 2040, based on current risks Onechapterinthisreportisdevotedtoprojectionsoftheabsoluteincidenceof,and

mortalityfrom,thevarioustypesofcancerupto2040.Verylong-termchangesin

trendsaredifficulttopredict.Accordingly,theseprojectionsfocussolelyonchanges

indemographics.Theyalsoassumethatthecurrentrisksofcancerwillremain

unchangedinthefuture(whichis,ofcourse,quitearbitrary).

Thefiguresshowthatasharpincreasecanbeexpectedintheperiodupto2040.This

pertainsbothtothenumberofnewpatients(annualincreaseof2%formenand1%for

women)andtodeaths(annualincreaseof2%formenand1.7%forwomen).

Conclusion and reflectionTheriskofdevelopingcancerisincreasing,butonlyslightly,whiletheriskofdying

fromthisdiseaseisactuallydecreasing.Thisisrelativelygoodnews.However,the

Dutchpopulationisageing.Thepercentageofelderlypeopleinthepopulationof

theNetherlandsisgrowingenormously.Cancerisprimarilyadiseaseoftheelderly.

TheabsolutenumbersofDutchpeoplewhoarediagnosedwithcancerandwho

subsequentlydieasaresultofthisdiseasewillthereforeincreasesignificantly.

Accordingly,theworkinggroupforeseesmajorproblemsforcancercareinthefuture.

ThisprojectionwaspreviouslyputforwardinthealertreportentitledKanker in

Nederland - 2004 (CancerintheNetherlands2004).Thepresentreportmerelyprovides

anupdateofthefiguresgiveninthatdocument.Manyofthecurrentfindingsare

thereforeconsistentwiththeconclusionsexpressedinKanker in Nederland - 2004.

Themassivelyincreasingburdenoncancercarewillprimarilybecausedbyprostate

cancer,breastcancer,lungcancer,andcoloncancer.Asharpincreasehasbeen

detectedintheearlyphases(thediagnosticphaseandprimarytreatment).Inmen,

thisinvolvesoesophageal,prostateandcoloncancer,aswellasmelanomaoftheskin.

Inwomen,thismainlytakestheformofbreastcancer,lungcancer,andoesophageal

cancer,aswellasmelanomaoftheskin.Increasesinthenumberofpatientswith

chroniccareneedswillmainlybeassociatedwithskincancer,oesophagealcancer,

prostatecancer,andindolentnon-Hodgkin’slymphomas.Finally,therewillbean

increaseinthenumberofpatientsintheterminalphase.Inmen,thiswillmainly

involveoesophagealcancer,melanomaoftheskin,andbraincancer.Inwomen,

thisincreasewillbeprimarilyduetolungcancer.Thecollectiveeffectofanageing

population,theearlydetectionofcancer,andmoreeffectivetreatmentswillproducea

substantialincreaseinthenumberofpatients.

Withregardtotheprojections,itshouldbenotedthatpossiblechangesinsociety

shouldbetakenintoaccount,suchastheintroductionofascreeningprogrammefor

coloncancerin2013.Theseeffectscanhaveasignificantimpactonfuturefigures.In

thisreport,thesechangeshavenotbeenincorporatedintotheprojections.

39Summary

Whileitisnotthesubjectofthisreport,theworkinggroupwouldneverthelessliketo

pointoutthat,intheareaofcancer,itispreventionthatdeliversthegreatestgains.For

instance,atleastonethirdofallcancercasesintheNetherlands(morethan30,000

casesperyear)arecausedbysmoking.

Furthermore,theNetherlandshasaveryhighpercentageofsmokersincomparison

toanumberofotherwesterncountries.Inaddition,greatgainscouldbemadeby

combatingsuchthingsasphysicalinactivity,excessiveexposuretoUVradiation,

alcoholconsumption,unhealthydietandobesity.

Key conclusions

1. Inrecentdecades,theNetherlandshasmadegreatstridesinthefightagainst

cancer.Thisisreflectednotonlybybettertreatment(whichisnotdescribedinthis

report),followedbyanimprovedqualityoflife,butalsobyareductionintherisk

ofdyingfromcancer.

2. Since1989,followingadiagnosisofcancer,5-yearsurvivalinmenhasincreasedby

13%,from41%to54%.Forwomen,thismeasureofsurvivalhasincreasedby6%over

thesameperiod,from57%to63%.

3. Despitethisprogress,thenumberofnewcancerpatientswillgrowbymorethan

40%,from87,000in2007to123,000in2020.Thisisadirectresultofthedouble-

ageingphenomenonthatiscurrentlyaffectingtheDutchpopulation.Thiscreates

ahugeproblemforcancercareintheNetherlands.Thehealthservicemustmake

preparationsforthisenormousincreaseinthenumberofcancerpatientsifit

istosafeguardthequalityofcareintheyearstocome.Stakeholderswillneed

toconsiderincreasingthenumberofplacesavailableintrainingprogrammes,

whileexpandingcurrentfacilitiesandfindingwaysofdeliveringcareand

cancersurvivorshipcaremoreefficiently.Inthisconnection,theworkinggroup

makesreferencetothealertreportsentitledNazorg bij kanker: de rol van de eerste

lijn“Aftercareincancer:theroleofprimarycare”2andKwaliteit van kankerzorg in

Nederland“QualityofcancercareintheNetherlands”3.

4. Ingeneral,theriskofdevelopingcancerisincreasingslightlywhile,inanideal

world,itshouldbedecreasing.Incancer,therearegreatgainstobemadeinthe

areaofprimaryprevention.Morespecificmeasuresshouldbetakenintermsof

prevention.Agreatdealisknownabouttheriskfactorsforsometypesofcancer.

Todate,however,thisknowledgehasfailedtohavesufficientimpactintermsof

shapingpolicyandmodifyingpeople’sbehaviour.Withregardtocancerswhere

littleisknownabouttheriskfactorsinvolved,researchintothecausesofthese

diseasesmustbegivenfurthersupport.Measurestoactivelysupport,initiate,or

augmentpoliciesintheareaofprimarypreventioncanslowtheexpectedsharp

increaseinthenumberofnewcasesofcancer.

1 Inleiding

DebevolkingvanNederlandwordtsteedsouder.Omdatkankervoornamelijk

voorkomtophogereleeftijd,zalhetaantalpersonenmetdediagnosekankerin

Nederlanddusaanzienlijkgaanstijgen.Dekankerzorgwordthierdoornietalleen

meerbelast,maarkrijgtookeenanderkarakter.Ditrapportgeeftinzichtindeaarden

omvangvanhetkankervraagstukinNederlandinverleden,hedenentoekomst.Hetis

eenvervolgophetin2004verschenensignaleringsrapportKanker in Nederland1en

betrefteenactualisatievandeverwachteontwikkelingeninincidentie,sterfteen

prevalentievankankertot2020.

HetziektebeeldkankerheefteengroteimpactopdeNederlandsebevolking.Sinds

2008iskankerdoodsoorzaaknummeréén4.Bovendienisdeafgelopendecennia

sprakevaneenforsetoenamevanhetaantalmensenmetdediagnosekanker.Zo

blijktuitdecijfersvandeNederlandseKankerregistratie(NKR)dathetaantalnieuwe

patiëntenvanaf1989metbijna60%istoegenomen.In2007wasgemiddeld1opde

3nieuwepatiënten75jaarofouder.Ditishetgevolgvandegroeiindeomvangvan

debevolkingendeveranderingvandebevolkingssamenstelling.Nederlandheeftte

makenmeteenzogenaamde‘dubbelevergrijzing’:meer ouderenenoudere ouderen.

Dezevergrijzingzaldoorgaantotongeveer2040.Hierdoorzalkanker,maarook

andereziektebeelden,eensteedsbelangrijkererolinnemenindezorgvraag.

Hetrapportgeefteenindrukvandeomvangvankankerzorg,verschaftinzichtin

vorderingenvankankerzorgendoetschattingenvoordetoekomst.Ditallesom

discussielostemakenbijbetrokkenzorgaanbieders,professionals,beleidsmakers,

onderzoekersenopleidingenendaarnaastomdeontwikkelingvanplannenen

initiatieventestimuleren.Ditrapportbiedtdebasisvoorpotentiëlegebruikersom

metcijfersindehandaandeslagtegaan.

De cijfers in dit rapportVoorhetinzichtelijkmakenvandeomvangvanhet‘kankerprobleem’voorde

maatschappijmakenepidemiologengebruikvanviersoortencijfers,namelijk

incidentie, sterfte, prevalentie enoverleving.Dezecijferswordengebruiktomdatzeinzicht

geveninverschillendeaspectenvandezorgvraag.

• Incidentieishetaantalnieuwediagnoseskankerineenbepaaldeperiode.Hetgeeft

eenindicatievanhetaantalmensendatzorgvraagtvooralindebeginfasevande

ziekte(diagnostiekenbehandeling).Eentoenameindeincidentiekanhetgevolg

zijnvanveranderingindiagnostiekofvroegtijdigedetectiedoorbijvoorbeeld

screening,ofvanveranderinginhetvóórkomenvanrisicofactoren.

• Sterftecijferszijnvooralindicatiefvoordezorgvraagindeterminalefasevande

ziekte.Sterftewordtbeïnvloeddoorzowelveranderingeninincidentiealsdoor

veranderingeninbehandelingsresultaat/prognose.

• Naastdeincidentie-ensterftecijfersbevatditrapportookprevalentiecijfers

dieinzichtgevenindetotalekankerproblematiek,ofweldeomvangvande

groepdiebehandeldwordtofinnacontroleis.De 10-jaars prevalentieishetaantal

patiëntenopéénbepaaldmomentdatminderdan10jaarvóórdatmomentis

41Inleiding

gediagnosticeerd.Deprevalentieisafhankelijkvandeincidentieendeoverleving

(prognosevaneenpatiënt).Metdezedriecijfers(incidentie,sterfteenprevalentie)

kanredelijkinbeeldwordengebrachthoedezorgvraagdoorkankernuiseninde

toekomstzalzijn.

• OmeencompleetbeeldtekrijgenvandekankercijfersinNederlandgeeft

ditrapportookde(geobserveerde)trendsinoverlevingweer.De overleving

vaneenkankerpatiëntisdetijdtussendediagnoseenhetoverlijdenvan

depatiënt.Verbeterdeoverlevingscijferskunnenhetgevolgzijnvanbetere

behandelingsresultatenen/ofvroegerediagnostiek(diealdannieteenbetere

prognosetotgevolgheeft).Watbetreftdeoverlevingdoethetrapportgeen

voorspellingenvoordetoekomst.

BronnenDegegevensvoorhetberekenenvandezecijferszijnafkomstigvanverschillende

instanties.Voorhetberekenenvandeincidentie,deoverlevingendeprevalentie

zijndebenodigdegegevensverkregenviadeNKR(IntegraalKankercentrum

Nederland-IKNL-enIntegraalKankercentrumZuid-IKZ).Desterftegegevenszijn

verkregenviahetCentraalBureauvoordeStatistiek(CBS).Metdezegegevens

zijntrendsindetijdberekendenschattingengemaaktvanaantallenindetoekomst.

VoorspellingenAlskanttekeningmoetvermeldwordendatvoorspellingenaltijdinmeerofmindere

mateonbetrouwbaarzijn.Inditgevalbestaatdaarbijdeenigszinsparadoxalesituatie

datvoorspellingenmetnamegewenstzijnvoortumorsoortenwaarinafnemendeof

toenemendetrendsgezienworden,terwijldeonbetrouwbaarheidvanvoorspellingen

metnamevoordietumorsoortengrootis.

Voortumorsoortenwaarbijnauwelijkstrendswordenwaargenomenisde

onbetrouwbaarheidvanvoorspellingenveelkleiner,maarishetdaarnaastookveel

minderinteressantomvoorspellingentedoen.

Insommigesituatiesishetwelhaastonmogelijkommetenigezekerheidte

voorspellenwaterdekomendetienjarengaatgebeuren,omdaterbelangrijke

veranderingeninomstandighedenwordenverwacht.Eenvoorbeeldhiervanis

darmkanker,waarbijvanaf2013stapsgewijseenlandelijkbevolkingsonderzoekvan

startzalgaanvooriedereentussende55en75jaar.

Ditrapportbrengtdetrendsinincidentie-,sterfte-enprevalentiecijfersoverde

periode1989-2007inkaart.Tevensgeefthetprognosesoverdeincidentie,sterfteen

prevalentietothetjaar2020.Daarnaastblikthetterugopdeoverlevingvankanker

indeperiode1989-2007.Degepresenteerdecijfersbetreffenallevormenvankanker

tezamen,gevolgddooreenspecificatievandemeestgediagnosticeerdevormen.

Hierbijisonderscheidgemaakttussenmannenenvrouwen,vanwegedewezenlijke

verschilleninhetvóórkomenvansommigetumorsoorten.Hetrapportbesteedtapart

aandachtaanhetvóórkomenvankankerbijkinderenenadolescenten.


43Inleiding

Hoofdstuk 2beschrijftdeverwachtedemografischeveranderingeninNederland.

Ookvermeldthetwelkebrongegevensgebruiktzijnvoorhetberekenenvande

incidentie,sterfte,overlevingenprevalentie.Daarnaastverantwoordthetde

aannamesvoordepredictiesenlegthetdetoegepastemethodenvoorhet

berekenenvandepredictiesuit.

Inhoofdstuk 3staanderesultatenvandetrendsenprognosestot2020voordemeest

voorkomendevormenvankanker.Hierbijwordengeslachtspecifiekegegevens

weergegeven,opgesplitstnaarleeftijd.

Hoofdstuk 4doetvoorspellingentot2040,wanneerdevergrijzingvan

Nederlandopzijntopis.Erisindithoofdstukalleenrekeninggehoudenmetde

bevolkingsprognoses.Aangenomenisdatdehuidigekankerrisico’s(2005-2007)niet

veranderenindetoekomst.

Hoofdstuk 5bevatdeconclusieenbeschouwingen,waarmogelijk,aanbevelingenvoor

beleid.

2 Methoden

2.1 De Nederlandse bevolking

DecijfersvandebevolkingsopbouwvanNederlandendenationalebevolkings-

prognosezijnafkomstigvanhetCBS4.Totdeleeftijdvan65jaarzijnerinelke5-jaars

leeftijdsgroepietsmeermannendanvrouwen.Vanaf65jaarzijnerechtermeer

vrouweninNederland.Indeleeftijdvan80jaarenouderzijnerzelfsmeerdan

driemaalzoveelvrouwenalsmannen (ziefiguur2-1).

Figuur 2-1: Bevolking in Nederland naar geslacht en leeftijdscategorie op 1 januari 2011. Bron:CBS,2011.

DeNederlandsebevolkingisgegroeidvan14,9miljoenin1990naar16,7

miljoeninwonersin2011(ziefiguur2-2).Ditkomtovereenmeteengemiddelde

45Methoden

bevolkingsgroeivan1%perjaar.Debevolkingzalnaarverwachtingnogongeveer6%

groeiennaar17,8miljoeninwonersin2040,omdaarnatekrimpen.

Desamenstellingvandebevolkingisindeloopdertijdveranderd.Hetaantalouderen

neemttoe,terwijlhetaantal15-50-jarigenlichtdaalt.De75+’ersvormeneensteeds

groteraandeelindebevolking.

Figuur 2-2: Bevolkingsopbouw in de periode 1990-2050 voor mannen en vrouwen in verschillende leeftijdsgroepen. Bron:CBS,2011.


47Methoden

VergrijzingHetaantaloudereninNederlandneemtdustoe.Hetaandeel75+’ersindebevolking

gaatdekomendejarensnelstijgen.In2010behoorde7%vandebevolkingtotdeze

leeftijdsgroep;in2040isdatnaarverwachting14%.Dezevergrijzingishetgevolgvan

denaoorlogsegeboortegolfmeteenstijgingvanhetaantalgeboortentotongeveer

1970.Deeerstebabyboomerszijninmiddels65jaargeworden.

Ookblijvenouderensteedslangerinleven.Hierdoorzijnermeerouderenenoudere

ouderen(dezogenaamdedubbelevergrijzing).Ophetverwachtehoogtepuntvande

vergrijzing-in2038-zalbijnaeenkwartvandebevolkingouderzijndan65jaar.

Omdevergrijzinginzichtelijktemaken,hanteerthetCBShetdemografischebegrip

‘grijzedruk’.Ditgeeftdeverhoudingaantussenhetaantal65+’ersendepotentiële

beroepsbevolking(20-64-jarigen),diedelastenvandevergrijzingmoetopvangen.

Bijvoorbeeld:degrijzedrukvan25%in2009betekentdateropelkehonderd

potentiëlearbeidskrachten(20-64-jarigen)25personenvan65jaarenouderzijn.

Dekomendedecenniazaldegrijzedrukzeersterktoenemenvan25%in2010naar

49%in2040(ziefiguur2-3).Degrijzedrukzaluiteraardietsmindersterktoenemen

wanneerdedefinitiewordtaangepastaandeveranderingvandepensioenleeftijd

(van65naar67jaar).Vanaf2010stijgthetaantaloudereninversneldtempo.Na2040

daaltdegrijzedrukweertot45%in2050.

Figuur 2-3: Het aantal personen van 65 jaar of ouder als percentage van het aantal personen van 20–64 jaar in Nederland in de periode 1990-2050. Bron:CBS,2011.

2.2 Brongegevens

Voorhetberekenenvandetrendsenpredictiesisgebruikgemaaktvanverschillende

gegevens.

Bevolkingsopbouw en prognosesGegevensoverdebevolkingsopbouwenbevolkingsprognosewerdenverkregenvia

dewebsitevanhetCBS,statline.cbs.nl.Hierbijgaathetomhet(voorspelde)aantal

inwonersnaar5-jaarsleeftijdscategorieengeslachtvoordeperiode1989-2020.

IncidentiedataGeslacht-enleeftijdspecifiekeincidentiecijfersindeperiode1989-2007werden

verkregenvandeNKRviawww.kankerregistratie.nl.

DeNederlandseKankerregistratiewordtgevoerddoorde7locatiesvanhetIKNL

enhetIKZenomvatdegeheleNederlandsebevolking.Degegevenswordendoor

speciaaldaarvooropgeleideregistratiemedewerkersuitdepatiëntendossiersinde

ziekenhuizenverzameldopbasisvaneenmeldingvanhetPathologischAnatomisch

LandelijkGeautomatiseerdArchief(PALGA).Eenmaalperjaarwordtderegistratie

aangevuldmetgegevensuitdeLandelijkeMedischeRegistratie(LMR),eenregistratie

vanziekenhuisontslagdiagnoses.Aanvullendwordtgebruikgemaaktvanmeldingen

doorhematologielaboratoriaenradiotherapie-instellingen.Devolledigheidwordt

geschatopminimaal95%5.Onvolledigeregistratiebetreftvooralpatiëntendielouter

indeeerstelijn,poliklinischofinhetverpleeghuiszijngezien,zonderpathologisch

onderzoektehebbengehad.

DeNKRregistreertvanallepatiëntenzonauwkeurigmogelijkdelokalisatie

enmorfologischeclassificatievandetumor.Doorcombinatievanlokalisatie

enmorfologiewordteenindelinggemaaktindiagnosegroepen.InbijlageBis

weergegevenmetwelkediagnosegroepenuitdetiendeeditievandeInternational

ClassificationofDiseasesforOncology(ICD-0-3)deNKR-tumorindelingovereenkomt.

SterftedataGeslacht-enleeftijdspecifiekegegevensvanhetaantalNederlandersdatisoverleden

indeperiode1989-2008werdenverkregenvanhetCBS,viastatline.cbs.nl.

Dedoodsoorzakenstatistiekiseenregistratievandoodsoorzakenvanalle

overledeninwonersinNederland.Vooriedereoverledenevulteenartseen

doodsoorzaakverklaringin.Dezeverklaringwordtineengeslotenenvelopviade

gemeentewaarhetoverlijdenheeftplaatsgevonden,gestuurdnaardemedische

ambtenaarvanhetCBS.Daarwordendezevannaamontdaneformulierenverwerkt.

Devolledigheidwordtgecontroleerdaandehandvandeontvangensterfterecordsuit

deGemeentelijkeBasisadministratiePersoonsgegevens(GBA).In2008konaan98,6%

vandeGBA-sterfterecordseendoodsoorzaakverklaringgekoppeldworden4.

Desterftedatabetreffenprimairedoodsoorzakenvanoverledeninwonersvan

Nederland.Deprimairedoodsoorzaakisdeziektewaarmeedeaaneenschakelingvan

gebeurtenissendietotdedoodleidde,startte.Dedoodsoorzakenzijnweergegeven

volgensdeuitgebreidelijstafkomstiguitdetiendeeditievandeInternational

ClassificationofDiseases(ICD-10)vandeWorldHealthOrganization(WHO).


49Methoden

Follow-up data vitale status Defollow-upvanpatiëntentenaanzienvanvitalestatusisverkregenvandeNKR.

DeNKRheeftdefollow-upgecompleteerdvoorallepatiëntenmetkankerdiezijn

gediagnosticeerdvanaf1oktober1994.DeNKRmaaktjaarlijkseenkoppelingmetde

GBAomeenbeeldtekrijgenvandemensendiezijnoverledenofgeëmigreerd.Alle

inwonersvanNederlandzijnopgenomenindeGBA.Dekoppelingdiewerdgebruikt

voorditrapportbetreftvitale-statusgegevenstot1februari2009(voorpatiënten

gediagnosticeerdtotenmet2007).Daarnaastisdefollow-upvankankerpatiënten

gediagnosticeerdindeperiode1januari1989tot1oktober1994,beschikbaarvoor

hetIKNLlocatieNijmegen,locatieGroningen,locatieAmsterdam,locatieLeiden

envoorhetoostelijkegedeeltevanhetIKZa.Hetismogelijkdatindezeperiodeiets

vakersterfgevallengemistzijn:doorverhuizingennaaranderegemeentenenregio’s

warensommigepatiëntenontraceerbaar.Deoverlevingzouindezeperiodebeter

kunnenzijndaninmeerrecenteperioden,waarvoordefollow-upgebaseerdisopde

koppelingmetdeGBA(zieparagraaf2.4).

Data voor prevalentie van het IKZ Omtekunnenberekenenwatdeprevalentievankankeris,ishetvanbelangvanalle

(ex-)kankerpatiëntentewetenofzijnoginlevenzijn.Cijfersvanoverleving

vankankerpatiëntenovereenlangeperiode(gediagnosticeerdvanaf1970)zijn

alleenbeschikbaarvandeIKZ-regio.Voordeprevalentiecijferszijngeslacht-en

leeftijdspecifiekegegevensgebruiktvandeIKZ-regiooverdeperiode1970-2009.

2.3 Geselecteerde gegevens

Bijdeselectieenrubriceringvandegegevensuitdekankerregistratieen

doodsoorzakenregistratiezijndevolgendekeuzesgemaakt.

• Inditrapportzijnindeparagrafen‘allevormenvankanker’en‘kankerbijkinderen

enadolescenten’alleinvasievetumorsoortengeïncludeerd,metuitzondering

vanbasaalcelkankervandehuid.DezevormvanhuidkankerwordtnietindeNKR

geregistreerd.Zogenaamdecarcinoma in situ(niet-invasievetumoren)zijnniet

meegenomenindeanalyses.

• Naast‘allevormenvankanker’zijndemeestvoorkomendevormenvankanker

gepresenteerd.Deselectiehiervanisgebaseerdopdeincidentiecijfersvan

2007metalsondergrensminimaal1.000nieuwgediagnosticeerdepatiënten

inNederland(www.kankerregistratie.nl). Eenuitzonderingisgemaaktvoor

baarmoederhalskankerenacutemyeloïdeleukemie(AML),diewelinhetrapport

zijnopgenomen.Baarmoederhalskankerisopgenomeninverbandmethet

landelijkescreeningsprogramma.Acutemyeloïdeleukemiewordtinditrapport

gepresenteerdomdatnieuwebehandelingenmogelijkgevolgenhebbengehaddie

zichtbaarzijnindekankercijfers.

• Inditrapportwordtdikkedarmkankergepresenteerd,bestaandeuitde

subgroepencolon,rectosigmoïdenrectum.Alssubgroepenwordendaarnaast

a Recentelijkisdefollow-upvankankerpatiëntengediagnosticeerdindeperiode1januari1989tot1oktober1994

beschikbaargekomenvoorheelNederland.


colonkankerenrectumkankergepresenteerd;rectosigmoïdisalssubgroepdus

buitenbeschouwinggebleven.

• Voordeincidentievannon-Hodgkin-lymfoomisonderscheidgemaakttussen

indolentenagressieflymfoom.Hiervoorisgekozenvanwegedeverschillende

prognosevandetweesubgroepen.Voordesterftecijfersishetechternietmogelijk

omdezeindelingtemaken.Voorsterftezijndaaromallevormenvannon-Hodgkin-

lymfoomalsééngroepgepresenteerd.

• Voorincidentievanleukemiezijnalleendesubgroepenacutelymfoblastaire

leukemie(ALL)enacutemyeloïdeleukemie(AML)gepresenteerd.Presentatievan

anderevormenvanleukemieoverdegeheleperiodeisnietmogelijkvanwege

tussentijdseveranderingeninindelingvanleukemiebijdeNKR.Voorde

sterftecijfersisgeenopsplitsingvanleukemiemogelijk.

• Indeparagraaf‘wekedelenkanker’indebijlagenopinternet

(www.kwfkankerbestrijding.nl/sck)zijnbijdeincidentiecijfersde

gastro-intestinalestromatumoren(GIST)nietmeegenomenindeanalyse.

DaarentegenzijnindesterftecijfersvanwekedelenkankerdeGIST-tumoren

welgeïncludeerd.Overigensbetreftditzeerkleineaantallen.

• ConformhetsignaleringsrapportKanker in Nederland-2004issteedshettotaal

aantaltumoren,enniethettotaalaantalpersonenmetkanker,beschreven.Dit

heefttemakenmethetfeitdatdeNKRprimairuitgaatvanderegistratievan

nieuwediagnosesenduselkenieuwekankerregistreert.Uiteraardzaleentweede

kankerdoorgaansooktoteennieuwezorgvraag(opnieuwdiagnose,behandeling,

follow-up)leiden.

• Voorhetomgaanmetdubbeltumorenzijndeinternationaleregelsvanhet

InternationalAgencyforResearchonCancer(IARC)toegepast.Dithoudtindat

eentweedetumorinhetzelfdeorgaanalleenwordtgezienalseennieuwetumor

alsheteenanderweefseltypebetreft.Bijvoorbeeldeenpatiëntmetborstkanker

linksenrechtswordtmaareenmaalgeïncludeerd,namelijkmetdekankerdie

alseersteisvastgesteld.Echtereenpatiëntmetzowellong-alsdarmkankeris

meegenomenindeanalysesvanzowellong-alsdarmkanker.Hetpercentage

tweedetumorendatvoorkomtindeNKRoverdeperiode1989-2007is10,4%.

Op1januari2007hadvanallekankerpatiënteninNederlandongeveer7%een

meervoudigeoftweedetumor6.

2.4 Statistische analyses toegepast

in het rapport

OmdeomvangvanhetprobleemkankerinNederlandweertegeven,zijninditrapport

viertypencijfersberekend:incidentie,sterfte,overlevingenprevalentie.Tevenszijn

voorspellingengedaanvoorincidentie,sterfteenprevalentietothetjaar2020.

Incidentie en sterftePergeslachtzijnvoordeverschillendevormenvankankerzoweldeabsoluteals

devoorleeftijdgestandaardiseerdegetallenweergegevenvoorverschillende

leeftijdscategorieën.

51Methoden

Leeftijdspecifiekeincidentie-ensterftecijfers

DeNederlandsebevolkingisdeafgelopendecenniasterkvergrijsdenalleenaldoor

devergrijzingzullendeabsolutekankerincidentieen-sterftecijferstoenemen.Voor

demeestevormenvankankerresulteerteenhoogpercentageouderenimmersineen

hoogincidentiecijfer.Daaromzijninditrapport(naastdepresentatievanabsolute

aantallen)decijfersookgecorrigeerdvoorveranderingeninleeftijdsopbouwvande

bevolkingdoormiddelvanstandaardisatie.Bijstandaardisatievoorleeftijdworden

deleeftijdspecifiekecijfersvandedesbetreffendepopulatie(inditgevalNederland)

toegepastopdeleeftijdverdelingvaneenhypothetischestandaardpopulatie,indit

gevaldeEuropeseStandaardbevolking(zietabel2-1).

Hetresultaatisdeverwachteincidentieofsterfteindestandaardpopulatie

wanneerdaarindeleeftijdspecifiekecijfersvandeindexpopulatiezoudengelden

(ESR=EuropeanStandardizedRate).Doordezestandaardisatieishetmogelijkom

kankercijferstevergelijkenmetanderelanden,regio’sofkalenderperiodenmeteen

anderebevolkingsopbouw.Inditrapportwordendevoorleeftijdgestandaardiseerde

incidentie-ensterftecijfersberekendper100.000persoonjaren.

Tabel 2-1: Europese standaardbevolking (ESR)7.

Overleving

Deoverlevingsduurvaneenkankerpatiëntwordtgedefinieerdalsdetijdtussen

dediagnoseenhetoverlijdenvandepatiënt.Inditrapportwordtdegeslacht-en

leeftijdspecifiekerelatieveoverlevingberekendvoordeperioden1989-1993,1994-1998,

1999-2003en2003-2007.

Relatieveoverleving

VandepatiëntendiegeregistreerdzijnindeNKRisdedoodsoorzaakmeestalniet

bekend.Deredenhiervoorisdatergeenkoppelingbestaattussendedoodsoorzaken-

registratievandeNKRendievanhetCBS.Bovendienstaatdedoodsoorzaakvaakniet

ofnietcorrectindestatusvandepatiëntvermeld.Indepraktijkwordthetoverlijden

vaneenpatiëntindemeestegevallenpasbekenddooreenjaarlijksekoppelingvande

kankerregistratiemetdeGBA,waarinweldevitalestatusgeregistreerdwordtmaar

nietdedoodsoorzaak.Hetisdaaromnietmogelijkomdeziektespecifiekeoverleving

teberekenen.Alsbenaderingisderelatieveoverlevingberekend.

Leeftijd Aantal

0 1.600

1-4 6.400

5-9 7.000

10-14 7.000

15-19 7.000

20-24 7.000

25-29 7.000

30-34 7.000

35-39 7.000

40-44 7.000

Leeftijd Aantal

45-49 7.000

50-54 7.000

55-59 6.000

60-64 5.000

65-69 4.000

70-74 3.000

75-79 2.000

80-84 1.000

85+ 1.000

Totaal 100.000

Relatieveoverlevingwilzeggendatdewaargenomenoverlevingindepatiëntengroep

(ongeachtdoodsoorzaak)isgecorrigeerdvoordeverwachtesterfteindealgemene

bevolkingopbasisvandeleeftijd-engeslachtverdelingvandepatiëntengroep.

Hierdoorwordtdeziektespecifiekeoverlevingbenaderd.Derelatieveoverlevingwordt

berekendalsderatiovandegeobserveerdeenverwachteoverleving8.Deverwachte

overlevingisgebaseerdopsterftecijfersvanhetCBSendeoverlevingskansvan

Nederlandsemannenenvrouwenindezelfdeleeftijdsgroepenperperiode.

Deoverlevingskansenvanpatiëntenmetkankerkunnenaanmerkelijkverschillen,

afhankelijkvandeaardvandeaandoening,hetstadiumwaarindeziekteis

vastgesteldendeaanwezigheidvancomorbiditeit.Indeweergegevenrelatieve

overlevingscijfersisgeenrekeninggehoudenmetdergelijkeverschillen.

Voorhetberekenenvanderelatieveoverlevingisdecohortanalysetoegepast.Bij

dezestandaardmethodewordteenbepaaldegroeppatiënten(=cohort)gevolgdtot

hetoverlijdenoftotdeeinddatumvaneenonderzoek9.Decohortanalyseheeftals

nadeeldathetcohortsamengesteldisuitpatiëntendiealenigetijdgeledenzijn

gediagnosticeerd(omvoldoendefollow-up-tijdtecumuleren)endatdaaromrecente

veranderingen(verbeteringofverslechteringvanoverleving)nietzichtbaarworden.

Omeenbeterbeeldtekrijgenvanderecenteoverlevingwordtvaakdezogenaamde

periodeanalysegehanteerd.Omdatdetweemethodenechteronderlingnietgoed

vergelijkbaarzijn,isinditrapportconsequentgekozenvoordecohortanalyse.Aan

demeestrecenteperiode(2004-2007)isdiagnosejaar2003toegevoegdomook

voordezeperiodede5-jaarsoverlevingtekunnenrapporteren.Demeestactuele

overlevingscijfersinhetrapportbeschrijvendusdesituatievoorpatiëntendiealin

2003zijngediagnosticeerd.

Bijmindervaakvoorkomendevormenvankanker(dusbijkleineaantallen)kande

leeftijdspecifiekeoverlevingextremeenirreëlepercentagesweergeven.Inditrapport

isderelatieveoverlevinggepresenteerdtothetmomentwaaropminderdan25

personenat riskzijnomteoverlijden.

Conditioneleoverleving

Destandaardoverlevingscijferszoalsdievaakwordengecommuniceerdnaarpatiënten

enalgemeenpubliekzijngebaseerdopallepatiënten.Dusinclusiefdegroeppatiënten

meteenslechteprognosediebinneneenkorteperiodezijnoverleden.Daardoor

wordendeoverlevingskansenvanpatiëntendiereedsenigetijdoverleefdhebbenin

feitetenegatiefvoorgesteld.Bijhetberekenenvandeconditionelerelatieveoverleving

wordtrekeninggehoudenmetelkjaardateenspecifiekegroeppatiënteneen

bepaaldevormvankankerheeftoverleefd10.Inditrapportisnaastdegewone5-jaars

overlevingookdeconditionele5-jaarsoverlevinggepresenteerdvooriederetumorsoort

voormannenenvrouwenindeverschillendeperioden(ziedeoverlevingstabelllenop

www.kwfkankerbestrijding.nl/sckeninbijlageC).Deconditionele5-jaarsoverleving

isinditgevalgedefinieerdalsde5-jaarsrelatieveoverlevingvooreengroeppatiënten

onderdeconditiedatzenaéénjaarnoginlevenzijn.


53Methoden

PrevalentiePrevalentiegeefthetaantalpersonenweerdatopeenbepaaldmomentziekis.Ineen

stabielesituatieisdezeprevalentieafhankelijkvandeincidentievandeziekteende

duurvandeziekte.Bijkankerisdeduurvandeziekteechterarbitrair.Bijkankervormen

meteenzeergunstigeprognosekanmenzichafvragenof10of20jaarnadiagnose

noggesprokenmoetwordenvanziekte.Sommigepatiëntenkampentotvelejaren

nadediagnosenogdagelijksmetdelichamelijkedanwelpsychosocialegevolgen

vande(behandelingvande)ziekte.Dezepatiëntenvoelenzichvoorderestvanhun

leven‘kankerpatiënt’.Anderepatiëntenzijnnaeenbepaaldetijdgenezenverklaarden

voelenzichookzo.Zehebbendeziekteachterzichgelaten.Vandaardatindeliteratuur

verschillendeprevalentiecijferswordengehanteerd,zoalsde10-jaarsprevalentieende

20-jaarsprevalentie.Ditrapportgeeftde10-jaarsprevalentiecijfersweer.Opinternet

(www.kwfkankerbestrijding.nl/sck)staanookde20-jaarsprevalentiecijfers.

De10-jaarsprevalentieishetaantalpatiëntenopeenbepaaldmomentdieminderdan

10jaardaarvoorzijngediagnosticeerdennunoginlevenzijn.Bijvoorbeeldde10-jaars

prevalentievan1januari2000bestaatuitallepatiëntendietussen1januari1990en

31december1999dediagnosekankerkregenenop1januari2000noginlevenwaren.

Voorde20-jaarsprevalentieisdezelfdeberekeningtoegepast,alleendanvooralle

patiëntendiemaximaal20jaarnadiagnosenoginlevenzijn.Alleprevalentiecijfers

zijnuitgedruktinabsoluteaantallen.

Extrapolatie IKZ-regioDeNKRbestaatsinds1989.Hierdoorkunnennoggeenlandelijketrendsin

prevalentiecijfersberekendworden.DekankerregistratieindeIKZ-regioheefteen

langerehistorie.Daaromwordeninditrapport-evenalsinhetsignaleringsrapport

Kanker in Nederland (2004)-deprevalentiecijfersuitdeIKZ-regioper5-jaars

leeftijdsgroepgeëxtrapoleerdnaardeNederlandsebevolking.

Predicties van incidentie, prevalentie en sterfteHetvóórkomenvankankerwordtbeïnvloeddoorverschillendefactoren:trendsin

risicofactorendiekunnenvariërentussenleeftijdscategorieënengeboortecohorten,

trendsindebevolkingsopbouw,veranderingenindiagnostischeenbehandelings-

mogelijkheden,veranderingeninclassificatieenregistratie,enzovoort.

Indeliteratuurwordenverschillendemethodenbeschrevenomhetvoorkomenvan

kankertevoorspellenopbasisvanhistorische/huidigetrendsendemografische

veranderingen.BrayenMøllervergelekenin2006diversebeschikbaremethoden

voorhetvoorspellenvankankerincidentieen-sterfte,waaronderdezogenaamde

kortebasismethodeendeAPC-methode(Age-Period-Cohort)11.Dekortebasismethodeis

hetlineairextrapolerenvanbestaandetrendsinratesnaardetoekomst.Ditmodel

gebruiktalleendeleeftijd-endriftcomponenten.Dezemethodewerktredelijk

alsrecentetrendsovereenkorteperiodewordengeprojecteerd.DeAPC-methode

gebruiktbuitendeleeftijd-enperiodecomponentooknogeencohortcomponent.

Ditmodelmaaktgebruikvan5-jaarsleeftijdsgroepenen5-jaarskalenderperiodenom

geboortecohortenteconstrueren.


Voordepredictiesinhethuidigerapportis-netalsinhetsignaleringsrapportKanker

in Nederland(2004)-gekozenvoorhetkortebasismodel,waarbijleeftijdspecifieke

parameterswordenmeegenomenindeanalyse.Deprogrammatuurendebijbehorende

uitlegzijndigitaaltevindenopdewebsitewww.encr.com.fr/stata-macros.htm.

Ditmodelkanwordentoegepastopkalenderjareninplaatsvan5-jaarsperiodes,

zoalsbijdeAPC-modellen.Hoewelergeencohortspecifiekepatronenmeeworden

gemodelleerd,blijkendemodellenredelijkvalideschattingentegeven12.

Hetkortebasismodelvandr.T.Dybaenprof.dr.T.Hakulinen13,14isopgebouwduitvier

verschillendesubmodellen,namelijk:

Rap=Aa(1+Dp) (ModelA)

Rap=Aa+Dap (ModelB)

Rap=exp(Aa+Dp) (ModelC)

Rap=exp(Aa+Dap) (ModelD)

waarbij

Aa isdeleeftijdscomponentvanleeftijdsgroepa.

D isdealgemenedriftparametervooralleleeftijdsgroepen.

Da isdedriftparameterbijleeftijdsgroepa.

Inditrapportisbijiederetumorsoortperleeftijdscategorievoormannenenvrouwen

afzonderlijkberekendwelkmodelhetmeestvalideisvoordepredictie.

Hetkanduszijndaterbinnenééntumorsoortverschillendemodellenzijntoegepast.

Ditstaatonderdebetreffendefiguurvermeld.

Doordatvooriedereleeftijdsgroepapartprognoseswordengedaan,kanhet

voorkomendatdesomvandeverwachteaantallenvandedriegehanteerdeleeftijds-

categorieënnietpreciesoptelttothetverwachtetotaalaantalkankergevallen(over

alleleeftijden).

Erzijngeenprognosesgedaanvoordeoverlevingindetoekomst.Normalitergeefthet

complementvandemortaliteit-/incidentieratio(1-M/I)eenredelijkgoedeschatting

vande5-jaarsrelatieveoverleving15.Menzoudusindeverleidingkunnenkomenom

devoorspeldesterfteenvoorspeldeincidentiecijferstegebruikenomeenschatting

vandetoekomstigeoverlevingtekrijgen.Echter,opbasisvandevoorspeldecijfers

kannietbetrouwbaareen1-M/Igeschatworden.Ditkomtomdatdesterftecijfersen

deincidentiecijfersapartgemodelleerdworden.Vooreengoedevoorspellingvande

1-M/Iindetoekomstzoudezemaatzelfgemodelleerdmoetenworden.

55Methoden

2.5 Rapportage van trendfiguren en

prognoses

Detrendsenprognosesvandeverschillendevormenvankankerzijnsteedsberekend

voormannenenvrouwenafzonderlijkinvierleeftijdsgroepen,namelijk15-49jaar,

50-74jaar,75jaarenouderenalleleeftijden.

Voorelkevormvankankerzijnveranderingenintrendsineenfiguurweergegeven

voorzoweldeabsolutealsdevoorleeftijdgestandaardiseerdeincidentie-ensterfte-

cijfers.Daarnaastzijndeverwachteabsoluteprevalentiecijfersweergegeven.Voor

deoverlevingzijngeenvoorspellingengedaan,maarzijnlouterdegeobserveerde

relatieveoverlevingscijferspertumorsoortgepresenteerd.Opvallendezakenstaanin

bullet-pointsonderdefiguren.

Decriteriadiezijngehanteerdomconclusiestetrekkenovertrendwijzigingenstaanin

tabel2-2.DezecriteriazijnconformhetsignaleringsrapportKanker in Nederland-2004.

Tabel 2-2: Criteria voor de rapportage van trendfiguren.

Verandering Conclusie

Incidentierate ≥5%per5jaar Lichteverandering

≥10%per5jaar Verandering

≥20%per5jaar Aanzienlijkeverandering

Sterfterate ≥2,5%per5jaar Lichteverandering



Overleving ≥5%verbetering5-jaarsoverlevingsinds1989 Lichteverandering

≥10%verbetering5-jaarsoverlevingsinds1989 Verandering

≥20%verbetering5-jaarsoverlevingsinds1989 Aanzienlijkeverandering

Prevalentie ≥5%per5jaar Lichteverandering



NB:Wanneerde5-jaarsrelatieveoverlevingtoeneemtvan50%tot55%,danwordtgesprokenvaneen(absolute)

toenamevan5%(dusnietvaneenrelatievetoenamevan10%).

57Incidentie, sterfte, overleving en prevalentie

3 Trendsenprognosesvanincidentie,sterfte,overlevingenprevalentie

Dithoofdstukpresenteertdegeobserveerdetrendsengemodelleerdeprognoses

vanvaakvoorkomendekankersoorten.Paragraaf3.1bevatdetrendsenprognoses

van‘alleinvasievevormenvankanker’.Daarnavolgteenpresentatievandevormen

vankankerdiemeerdan1.000keerperjaarwordengediagnosticeerd.Ookkanker

bijkinderenenadolescenten,baarmoederhalskanker(inverbandmethetlandelijke

screeningsprogramma)enacutemyeloïdeleukemie(inverbandmetnieuwe

behandelingen)komenaandeorde.

Naastdezetumorsoortenen-groepenzijndetrendsenprognosesvanmondholte-

kanker,keelholtekanker,strottenhoofdkanker,leverkanker,mesothelioom,

wekedelenkanker,zaadbalkanker,schildklierkanker,Hodgkin-lymfoomenplasma-

celtumorengeanalyseerd.Deresultatenvandezetumorsoortenwordennietindit

rapportweergegevenmaarzijnalsbijlagenbijditrapporttevindenopdewebsitevan

KWFKankerbestrijding(www.kwfkankerbestrijding.nl/sck).

Daarnaastwordenopdegenoemdewebsitevanallekankersoortendeabsolute

20-jaarsprevalentiecijfersweergegeven.

Detrendsenprognoseszijnberekendvoormannenenvrouwenafzonderlijkvoordrie

verschillendeleeftijdsgroepen:15-49jaar,50-74jaaren75+jaar.Daarnaastkentelke

grafiekookeenlijn‘alleleeftijden’.

Inditrapportzijnincidentiecijferstotenmet2007opgenomen.Inmiddelszijner

cijfersvoor2008en2009beschikbaarindeNKR;dezekondenechternietmeerinde

analyseswordenmeegenomen.Opbasisvanmodellenzijnpredictiesgedaanvande

incidentiecijfersvan2008tot2020.Degeregistreerdesterftecijferszijntotenmet

2008weergegeveninditrapport.Opbasisvanmodellenzijnpredictiesgedaanvan

desterftecijfersvan2009tot2020.De10-jaarsprevalentiecijferszijntotenmet2009

meegenomenindeanalyses.Hiernazijnopbasisvanmodellenpredictiesgedaanvan

deprevalentiecijfersvan2010tot2020.

Voorderelatieveoverlevingzijndegegevenstotenmet2007meegenomenindeanalyse.

Wanneerdetekstvermeldtdat‘de5-jaarsrelatieveoverlevingvarieertvanxprocent

totyprocent’wordengemiddeldenoverdeperiode1989-2007perleeftijdsgroep

weergegeven.Aandemeestrecenteperiode(2004-2007)isdiagnosejaar2003

toegevoegdomookvoordezeperiodede5-jaarsoverlevingtekunnenrapporteren.

Demeestactueleoverlevingscijfersbeschrijvendusdesituatievoorpatiëntendiealin

2003zijngediagnosticeerd.

Opeenaantalplaatsenindegrafiekenoverderelatieveoverlevingontbreken

trendcijfers.Ditkomtdoordathierdeaantallentekleinzijnombetrouwbaarde

overlevingtekunnenberekenenenweertegeven.

Vooroverlevingzijngeenvoorspellingengedaanvoordetoekomst.

Onderdegrafiekenstaatweergegevenopbasisvanwelkmodeldepredictieszijn

gemaakt.Deverschillendesoortenmodellenstaanweergegeveninparagraaf2.4.

3.1 Alle vormen van kanker

Samenvatting alle vormen van kanker

Incidentie:DoorverouderingvandeNederlandsebevolkingisereentoename

vanhetaantalnieuwekankerpatiënten.Dezetoenameiszichtbaarbijzowel

mannenalsvrouwen.Hetrisicovanhetkrijgenvankankerzalindetoekomstlicht

toenemen.

Sterfte:Hetaantalpersonendatsterftaankankerzaltoenemen.Daarentegen

neemthetrisicovanhetstervenaankankervoorzowelmannenalsvrouwen

lichtaf.Voormannenisdezedalingvooraltoeteschrijvenaaneenafnamevan

hetaantalsterfgevallentengevolgevanlongkankerenmaagkanker.Bijvrouwen

isereenafnamevanhetaantalsterfgevallentengevolgevanborstkankeren

gynaecologischetumoren.Echter,dooreenverwachtetoenamevanhetaantal

sterfgevallentengevolgevanlongkankerneemthettotalerisicovanallevormen

vankankervoorvrouwenslechtslichtaf.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingisvoorzowelmannenalsvrouwenin

alleleeftijdsgroepenverbeterd.Voorvrouwenisderelatieveoverlevinggunstiger

danvoormannen,omdatdezevooreengrootdeelwordtbepaalddoorderelatief

gunstigeoverlevingvanborstkanker.De5-jaarsrelatieveoverlevingisvoormannen

sinds1989sterkerverbeterddanvoorvrouwen.Ditkomtvooraldoordetoename

vanprostaatkankerendeafnamevanlongkankerenmaagkanker.Deprognosevan

deeerstgenoemdeisveelbeterdanvandetweelaatstgenoemdesoorten.

Prevalentie:Dooreentoenamevanhetaantalmensenmetdediagnosekanker

eneenlichteafnamevanhetaantalsterfgevallentengevolgevankanker,zalhet

aantalpatiëntenaanzienlijktoenemen,vooralindeoudereleeftijdsgroepen.


59Alle vormen van kanker

Figuur 3.1-1: Alle vormen van kanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.

Alleinvasievetumorsoorten,metuitzonderingvanbasaalcelkankervandehuid.

Predictieszijngebaseerdop:ModelD.

• Toenamevandeabsoluteincidentievan45.110mannenen41.690vrouwenin2007totongeveer

66.000mannenen57.000vrouwenin2020.

Figuur 3.1-2: Alle vormen van kanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.



• Hetrisicovankankerneemtvoorzowelmannenalsvrouwentot2020lichttoe.



Figuur 3.1-3: Alle vormen van kanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.

Bron:CBS.


• Toenamevandeabsolutesterftealsgevolgvankankervan22.397mannenen19.477vrouwenin2008

totongeveer27.000mannenen23.000vrouwenin2020.


Figuur 3.1-4: Alle vormen van kanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaankankerneemtvoorzowelvrouwenalsmannentot2020lichtaf.


Figuur 3.1-5: Alle vormen van kanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.


Figuur 3.1-6: Alle vormen van kanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


• De5-jaarsrelatieveoverlevingvarieertvoormannenvan44%indeleeftijdsgroep75+jaartot62%in

deleeftijdsgroep15-49jaar.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvarieertvoorvrouwenvan48%indeleeftijdsgroep75+jaartot75%in


• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voormannenvangemiddeld41%naar54%verbeterd.

Voorvrouwenisde5-jaarsrelatieveoverlevingsinds1989verbeterdvangemiddeld57%naar63%.



Figuur 3.1-7: Alle vormen van kanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.



• Aanzienlijketoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan200.828mannenen218.465vrouwen

metkankerin2009totongeveer330.000mannenen330.000vrouwenin2020.


3.2 Kanker bij kinderen (0-14 jaar) en

adolescenten (15-24 jaar)

Samenvatting kanker bij kinderen

Incidentie: Hetaantalkinderenmetdediagnosekankerneemtlichttoe.Indeze

leeftijdsgroepleverenleukemieenhersenkankereenbelangrijkebijdrageaanhet

aantalnieuwegevallenvankanker.Hetrisicovankankerblijftvoorzoweljongens

alsmeisjesgelijk.Overderisicofactorenvoorkankerbijkinderenisweinigbekend.

Sterfte:Hetaantalkinderendatsterfttengevolgevankankerneemtaf.

Overleving:Derelatieveoverlevingblijftvoorzoweljongensalsmeisjesgelijk.

Prevalentie:Deprevalentievankankerbijkinderenblijftgelijk.

Samenvatting kanker bij adolescenten

Incidentie:Hetrisicovoorjongemannenindeleeftijdsgroep15-24jaarzal

aanzienlijktoenemen,vergelekenmetmeisjesindezelfdeleeftijdsgroep.Deze

toenamewordtvooralveroorzaaktdoorzaadbalkanker,leukemie,lymfomenen

melanoom.Overderisicofactorenvoorkankerbijadolescentenisweinigbekend.

Sterfte:Hetaantaladolescentendatsterfttengevolgevankankerneemtlichtaf.

Overleving:Derelatieveoverlevinglijktbijjongemannenteverbeteren.

Prevalentie:Dooreentoenamevanincidentieeneenafnamevandesterftezalhet

aantaljongensmetkankerindeleeftijdsgroep15-24jaartoenemen.Voormeisjesin

dezelfdeleeftijdsgroepneemtdeprevalentievankankerlichttoe.

67Kanker bij kinderen en adolescenten

Figuur 3.2-1: Kanker bij kinderen (0-14 jaar) en adolescenten (15-24 jaar) - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


Predictieszijngebaseerdop:ModelC.

• Lichtetoenamevandeabsoluteincidentievan212jongensen183meisjesindeleeftijdsgroep0-14

jaarin2007totongeveer260jongensen190meisjesin2020.

• Lichtetoenamevandeabsoluteincidentievan257meisjesindeleeftijdsgroep15-24jaarin2007

totongeveer280in2020.Daarentegenneemtdeabsoluteincidentievan328jongensinde

leeftijdsgroep15-24jaarin2007toetotongeveer430in2020.

68

Figuur 3.2-2: Kanker bij kinderen (0-14 jaar) en adolescenten (15-24 jaar) - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.



• Hetrisicovankankerneemtvoorjongensindeleeftijdsgroep15-24jaarenigszinstoe.

• Hetrisicovankankerindejongsteleeftijdsgroepblijftvoorzoweljongensalsmeisjestot2020

nagenoeggelijk.



Figuur 3.2-3: Kanker bij kinderen (0-14 jaar) en adolescenten (15-24 jaar) - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Jongens15-25jaar:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Deabsolutesterfteneemtvoorzoweljongensalsmeisjestot2020af.


Figuur 3.2-4: Kanker bij kinderen (0-14 jaar) en adolescenten (15-24 jaar) - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Jongens15-25jaar:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Hetrisicoomtestervenaankankerneemtafvoorjongensindeleeftijdsgroep15-24jaar.Hetrisico

omtestervenaankankerindejongsteleeftijdsgroepenblijftvoorzoweljongensalsmeisjestot

2020nagenoeggelijk.


Figuur 3.2-5: Kanker bij kinderen (0-14 jaar) en adolescenten (15-24 jaar) - Relatieve overleving jongens en meisjes (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


• De5-jaarsrelatieveoverlevingisindetweeleeftijdsgroepennagenoeggelijkvoorjongensenmeisjes.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvoorjongensindeleeftijdsgroep15-24jaarisgestegenvan74%in

1989-1993naar82%in2003-2007.


Figuur 3.2-6: Kanker bij kinderen (0-14 jaar) en adolescenten (15-24 jaar) - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.



• Aanzienlijketoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentieindeleeftijdsgroep15-24jaarvan1.580

jongensmetkankerin2009totongeveer2.500in2020.Voormeisjesindeleeftijdsgroep15-24jaar

neemtdeabsolute10-jaarsprevalentielichttoetot2020.

• Deabsolute10-jaarsprevalentieblijftindeleeftijdsgroep0-14jaarvoorzoweljongensalsmeisjestot

2020nagenoeggelijk.

73Slokdarmkanker

3.3 Slokdarmkanker

Erbestaanverschillendetypenslokdarmkanker.Dezewordenonderscheidennaarde

soortcellenwaaruitdekwaadaardigetumorisopgebouwd.

Demeestvoorkomendevormenvanslokdarmkankerzijnhet:

• plaveiselcelcarcinoom:dezetumorontstaatindeplaveiselcellen.Dezecellen

vormendebovenstelaagvanhetslijmvliesindeslokdarm.Eenplaveiselcel-

carcinoomontstaatmeestalbovenofmiddenindeslokdarm.

• adenocarcinoom:dezetumorontstaatinhetklierweefsel.Eenadenocarcinoom

ontstaatvrijwelaltijdonderindeslokdarm.

Eengezwelindeslokdarmkanopverschillendemanierengroeien.Detumorkanvia

dewandvandeslokdarmnaarbovenofnaarbenedengroeien.Hetgezwelkanook

dwarsdoordeslokdarmwandgroeienendebuitenkantvandeslokdarmbereiken.

Hetgevolghiervanisdatdetumorkandoorgroeieninaangrenzendeweefselsof

organen.Bijongeveertweederdevandepatiëntenwordtdeziektepasvastgesteldop

hetmomentdatgenezingnietmeermogelijkis.

Samenvatting slokdarmkanker

Incidentie:Hetabsoluteaantalmannenenvrouwenmetdediagnoseslokdarm-

kankerzalindetoekomsttoenemen.Hetrisicovanhetkrijgenvanslokdarm-

kankerzalvoormannenaanzienlijk,envoorvrouwenlichttoenemen.Hetrisico

vanhetkrijgenvaneenplaveiselcelcarcinoomblijftdoordejarenheennagenoeg

gelijk,maarhetrisicovanhetkrijgenvaneenadenocarcinoomneemttoe.

Alsrisicofactorenzijnrokenenalcoholgerelateerdmetplaveiselcelcarcinoom.

Patiëntenmeteenzogenaamde‘Barret-slokdarm’(metalsrisicofactoren

chronischegastro-oesofagealereflux,gewichtstoenameenobesitas)hebben

eenverhoogdrisicoophetkrijgenvanadenocarcinoom16.Doorhetstijgende

percentagemensenmetovergewichtinNederlandzalhetaantalpersonenmet

dediagnoseslokdarmkankerindetoekomststijgen.

Sterfte:Hetaantalabsolutesterfgevallenneemttoe.Hetrisicoomtesterven

tengevolgevanslokdarmkankerzalvoormannentoenemenmaarblijftvoor

vrouwengelijk.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingisslecht,meteengemiddeldevan11%

voormannenen13%voorvrouwen.Deoverlevingverslechtertmethettoenemen

vandeleeftijd.Deoverlevingisdelaatste20jaarslechtsmarginaalverbeterd.

Derecentecentralisatievandeslokdarmchirurgiezoudekomendejarentoteen

betereoverlevingmoetenleiden17.

Prevalentie:Hetaantalpatiëntenmetslokdarmkankerzaltoenemen.Desterfte-

cijfersstijgenminderharddandeincidentiecijfersdoordeenigszinsverbeterde

overlevingendaaromneemtdeprevalentietoe.Vooralbijmannenindeoudere

leeftijdsgroepenzaleenaanzienlijketoenameplaatsvinden.


Figuur 3.3-1: Slokdarmkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelC.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelA.Vrouwen15-49

jaaren75+jaar:ModelC.Vrouwen50-74jaarenalleleeftijden:ModelD.

• Aanzienlijketoenamevandeabsoluteincidentievan1.210mannenen441vrouwenmet

slokdarmkankerin2007totongeveer2.100mannenen700vrouwenin2020.

75Slokdarmkanker

Figuur 3.3-2: Slokdarmkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Hetlagevoorleeftijdgestandaardiseerdeincidentiecijferin2001voormannenindeleeftijdsgroep75+jaarberust

waarschijnlijkoptoeval.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelC.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelA.Vrouwen15-49

jaaren75+jaar:ModelC.Vrouwen50-74jaarenalleleeftijden:ModelD.

• Hetrisicovanslokdarmkankerneemtvoormannenaanzienlijk,maarvoorvrouwenlichttoe.


Figuur 3.3-3: Slokdarmkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.

Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen75+jaarenalleleeftijden:ModelA.Mannen50-74jaar:ModelC.Mannen15-49

jaar:ModelD.Vrouwen50-74jaaren75+jaar:ModelA.Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelD.

• Aanzienlijketoenamevandeabsolutesterftealsgevolgvanslokdarmkankervan1.131mannenen427

vrouwenin2008totongeveer1.700mannenen600vrouwenin2020.

77Slokdarmkanker

Figuur 3.3-4: Slokdarmkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen75+jaarenalleleeftijden:ModelA.Mannen50-74jaar:ModelC.Mannen15-49

jaar:ModelD.Vrouwen50-74jaaren75+jaar:ModelA.Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelD.

• Hetrisicoomtestervenaanslokdarmkankerneemtvoormannentoe,maarblijftvoorvrouwen

nagenoeggelijk.


Figuur 3.3-5: Slokdarmkanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

79Slokdarmkanker

Figuur 3.3-6: Slokdarmkanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvarieertvoormannenvan7%indeleeftijdsgroep75+jaartot15%inde

leeftijdsgroep15-49jaar.



• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989inalleleeftijdsgroepenvoorzowelmannenalsvrouwen

gelijkgebleven.


Figuur 3.3-7: Slokdarmkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.

Predictieszijngebaseerdop:15-49jaar:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Aanzienlijketoenamevanabsolute10-jaarsprevalentievan1.919mannenen693vrouwenmet

slokdarmkankerin2009totongeveer3.800mannenen1.100vrouwenin2020.

81Maagkanker

3.4 Maagkanker

Maagkankeriseenkwaadaardigetumorvandemaagwand.Demeestvoorkomende

vormvanmaagkankerishetadenocarcinoom(99%vandegevallen).

Ineenvroegstadiumvanmaagkankerbeperktdekankerzichtoteenkleingebiedin

demaag.Eengezwelindemaagkanvervolgensopverschillendewijzendoorgroeien

inbijvoorbeelddeslokdarmofdedunnedarmofuitzaaiennaardelymfklieren,naarde

leverofnaardebuikholte.

Bijmaagkankerishetmoeilijkaantegevenwanneeriemandechtgenezenis.Ookna

eeninopzetcuratievebehandelingbestaateengrootrisicodatdeziekteterugkomt.

DeHelicobacterpylori-bacteriespeelteenbelangrijkerolbijhetontstaanvan

maagkanker.Dezebacterieveroorzaaktveranderingenindebekleding(demucosa)

vandemaag,waardooreenchronischeontstekingontstaat.Dezeontstekingkanin

deloopvandetijdtotmaagkankerleiden.

Samenvatting maagkanker

Incidentie:Hetaantalmannenenvrouwenmetdediagnosemaagkankerblijft

afnemen.Dezeafnameisvooraltoeteschrijvenaandeverkleindekansop

besmettingmetdeHelicobacterpylori-bacterie.Ookspeeltdeverandering

vanvoedingsgewoontesenhygiëneeenrol.Voedselwordtdelaatstedecennia

geconserveerddoorkoeling,maarwerdvroegerdikwijlsgezouten.Daarnaast

speeltmogelijkdetoenemendeconsumptieenbeschikbaarheidvangroenteen

fruiteenrol.

Sterfte:Hetabsoluteaantalmensendatsterfttengevolgevanmaagkankerenhet

risicovanmaagkankersterftezullennaarverwachtingblijvendalen.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingvanmaagkankerisslechtenverbetert

nietofnauwelijks.Recentiseenrelatievetoenametezienvanhetaantalmensen

meteenmaagtumordieisgelokaliseerdinhetovergangsgebiednaardeslokdarm

(decardia).Dezevormvanmaagkankerheefteenslechteprognose,waardoor

eeneventueleverbeteringindeoverlevingdoortijdigediagnostiekgemaskeerd

kanworden.InvergelijkingmetandereEuropeselandenheeftNederlandeen

relatiefhogeoperatiesterftevoorpatiëntenmetmaagkanker.Centralisatie

vanmaagresectiezalmogelijkleidentoteenenigszinsbetereoverlevinginde

toekomst18.

Prevalentie:Hetaantalpatiëntenmetmaagkankerneemtafenzaldekomende10

jarenblijvenafnemen.


Figuur 3.4-1: Maagkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen75+:ModelC.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen50-74jaaren

75+jaar:ModelC.Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelD.

• Afnamevandeabsoluteincidentievan1.207mannenen672vrouwenmetmaagkankerin2007tot

ongeveer1.100mannenen600vrouwenin2020.

83Maagkanker

Figuur 3.4-2: Maagkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen75+:ModelC.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen50-74jaaren

75+jaar:ModelC.Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelD.

• Hetrisicovanmaagkankerneemtvoorzowelmannenalsvrouwentot2020af.


Figuur 3.4-3: Maagkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen50-74jaarenalleleeftijden:ModelC.Mannen15-49jaaren75+jaar:ModelD.

Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelD.Vrouwen50-74jaaren75+jaar:ModelC.

• Aanzienlijkeafnamevandeabsolutesterftealsgevolgvanmaagkankervan874mannenen550

vrouwenin2008totongeveer700mannenen430vrouwenin2020.

85Maagkanker

Figuur 3.4-4: Maagkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.


Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelD.Vrouwen50-74jaaren75+jaar:ModelC.

• Hetrisicoomtestervenaanmaagkankerneemtvoorzowelmannenalsvrouwenaf.


Figuur 3.4-5: Maagkanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

87Maagkanker

Figuur 3.4-6: Maagkanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.





• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voorzowelmannenalsvrouweninalleleeftijdsgroepen

nagenoeggelijkgebleven.


Figuur 3.4-7: Maagkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020.Bron:IKZ.


• Afnamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan2.770mannenen1.844vrouwenmetmaagkankerin

2009totongeveer2.400mannenen1.700vrouwenin2020.

89Dikkedarmkanker

3.5 Dikkedarmkanker

Dikkedarmkankerbegintmeestalalseenpoliep,alseengoedaardigetumor,dieals

voorstadiumvankankerkanwordenopgevat.Eenpoliepkannaeenaantaljaren

eenkwaadaardigetumorworden,diebegintinhetdarmslijmvliesenvandaaruit

sprieterigindespierlaagvandedarmwanddoorgroeit.Detumorkangaanuitzaaien

viadelymfeklierenofdebloedbaan.

Dikkedarmkankerisdeverzamelnaamvoortumorenindedikkedarm(colon),

rectosigmoïdenendeldarm(rectum).Deendeldarmishetlaatstedeelvandedikke

darm.Hetrectosigmoïdishetdeelvandedikkedarmdatdeovergangtussencolonen

rectumvormt.

Bijdiagnosesdikkedarmkankerbevindtdetumorzichinongeveer70%vandegevallen

inhetcolon,bijongeveer30%inhetrectum.Eenrectosigmoïdcarcinoomwordt

bijbehandelingvaakingedeeldbijrectum-ofcoloncarcinoom.Dezeclassificatie

varieertnogaltussenbehandelaarsendaaromzijndecijfersnieteenduidig.

Bovendienrepresenteerthetmaareenkleinaantalgevallenvandetotaleaantallen

darmkankerdiagnoses;daarombevatditrapportalleendecijfersvancolonkankeren

rectumkanker.

Insubparagraaf3.5.1wordendegegevensgepresenteerdvandikkedarmkankerintotaal,

bestaandeuitdesubgroepencolon,rectosigmoïdenrectum.Indesubparagrafen3.5.2

en3.5.3wordencolonkankerenrectumkankerapartgepresenteerd.

Degevolgenvandeinvoeringvanhetbevolkingsonderzoeknaardarmkankervanaf

2013zijnnietindevoorspellingenverwerkt,omdattentijdevananalysesnogniet

bekendwasofenwanneerditbevolkingsonderzoekvanstartzougaan.


3.5.1 Dikkedarmkanker, totaal

Samenvatting dikkedarmkanker

Incidentie:Hetaantalmensenmetdediagnosedikkedarmkankerneemttoeen

zaldekomende10jaarblijventoenemen.Hetrisicovandikkedarmkankerneemt

tot2020enigszinstoe.Indezeprognoseszijndegevolgenvandeinvoeringvan

hetbevolkingsonderzoeknaardarmkankervanaf2013nietverwerkt.Screening

opdarmkankerzalnaarverwachtinginiedergevaltijdelijkleidentotnoghogere

incidentiecijfers,vooralvoordeleeftijdsgroep55-75jaar.

Alsrisicofactorenzijnleefstijlengenetischeaanlegvaninvloedophetontstaanvan

dikkedarmkanker.Eenhogeconsumptievanroodvlees(rundvleesenvarkensvlees)

envleeswaren,overmatigalcoholgebruik,roken,lichamelijkeinactiviteiten

overgewichtverhogendekansophetontstaanvandikkedarmkanker19.

Sterfte:Hetaantalsterfgevallentengevolgevandikkedarmkankerneemt

toe,terwijlhetrisicoomtestervenlichtafneemt.Hetsterftecijfervan

dikkedarmkankerisdelaatstedecenniaweinigveranderd.Vooreengunstige

prognoseisvroegeontdekking(endusdikkedarmkankerscreening)enverwijdering

vanpoliepoftumorvangrootbelang.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingvandikkedarmkankerisdelaatste

decennialichtverbeterdvoormannenenongeveergelijkgeblevenvoorvrouwen.

Prevalentie:Hetaantalpatiëntenmetdikkedarmkankerneemttoeenzalnaar

verwachtingtot2020ooktoenemenmet4,7%perjaarvoormannenen3,8%per

jaarvoorvrouwen.

91Dikkedarmkanker, totaal

Figuur 3.5.1-1: Dikkedarmkanker, totaal - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:75+jaar:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelD.

• Aanzienlijketoenamevandeabsoluteincidentievan6.366mannenen5.493vrouwenmet

dikkedarmkankerin2007totongeveer10.000mannenen7.000vrouwenin2020.


Figuur 3.5.1-2: Dikkedarmkanker, totaal - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.


• Hetrisicovandikkedarmkankerneemtbijzowelmannenalsvrouwentot2020enigszinstoe.


Figuur 3.5.1-3: Dikkedarmkanker, totaal - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelA.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.Vrouwen:ModelC.

• Toenamevandeabsolutesterftealsgevolgvandikkedarmkankervan2.466mannenen

2.344vrouwenin2008totongeveer3.000mannenen2.500vrouwenin2020.

Figuur 3.5.1-4: Dikkedarmkanker, totaal - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelA.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.Vrouwen:ModelC.

• Hetrisicoomtestervenaandikkedarmkankerneemtvoorzowelmannenalsvrouwentot2020lichtaf.



Figuur 3.5.1-5: Dikkedarmkanker, totaal - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


Figuur 3.5.1-6: Dikkedarmkanker, totaal - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.





• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voormannenvan53%naar59%verbeterd.Voorvrouwen

isde5-jaarsrelatieveoverlevingsinds1989nagenoeggelijkgebleven.


Figuur 3.5.1-7: Dikkedarmkanker, totaal - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.


• Aanzienlijketoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan29.241mannenen28.682vrouwenmet

dikkedarmkankerin2009totongeveer50.000mannenen42.000vrouwenin2020.Ditismetname

eengevolgvandeverouderingvandebevolking.


3.5.2 Colonkanker

Samenvatting colonkanker

Incidentie:Overhetalgemeenneemthetaantalpersonenmetdediagnose

colonkankertoe,terwijlhetrisicovancolonkankerslechtslichttoeneemt.Ditis

vooraltoeteschrijvenaandeverouderingvandebevolking.

Sterfte:Hetaantalsterfgevallenneemttoe,terwijlhetrisicoomtestervenaan

colonkankernagenoeggelijkblijft.

Overleving:Vanaf1989isde5-jaarsrelatieveoverlevingvoormannenlicht

verbeterdmaarvoorvrouwennauwelijksverbeterd.

Prevalentie:Hetaantalpatiëntenmetcolonkankerneemttoeenzaltot2020

aanzienlijkblijventoenemen.

99Colonkanker

Figuur 3.5.2-1: Colonkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.

Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:15-49jaar:ModelA.Overigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Toenamevandeabsoluteincidentievan4.214mannenen3.985vrouwenmetcolonkankerin2007tot

ongeveer5.800mannenen5.000vrouwenin2020.


Figuur 3.5.2-2: Colonkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Hetrisicovancolonkankerneemtvoormannenindeleeftijdsgroepen50-74jaar,75+jaarenalle

leeftijdenlichttoe.

• Voordeoverigeleeftijdsgroepenvoorzowelmannenalsvrouwentot2020neemthetrisicovan

colonkankerooktoe,maardezetoenameisminderdan5%in5jaartijd(zietabel2-2).

101Colonkanker

Figuur 3.5.2-3: Colonkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:15-49jaaren50-74jaar:ModelC.75+jaarenalleleeftijden:ModelD.

• Toenamevandeabsolutesterftealsgevolgvancolonkankervan1.850mannenen1.903vrouwenin

2008totongeveer2.500mannenen2.000vrouwenin2020.


Figuur 3.5.2-4: Colonkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:15-49jaaren50-74jaar:ModelC.75+jaarenalleleeftijden:ModelD.

• Hetrisicoomtestervenaancolonkankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeg

gelijk.

103Colonkanker

Figuur 3.5.2-5: Colonkanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


Figuur 3.5.2-6: Colonkanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.






isde5-jaarsrelatieveoverlevingsinds1989verbeterdvan56%naar58%.

105Colonkanker

Figuur 3.5.2-7: Colonkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020.

Bron:IKZ.



colonkankerin2009totongeveer28.000mannenen29.000vrouwenin2020.


3.5.3 Rectumkanker

Samenvatting rectumkanker

Incidentie:Hetaantalpersonenmetdediagnoserectumkankerzaltot2020

toenemenenhetrisicovanrectumkankerneemtenigszinstoe.

Sterfte:Hetaantalmannelijkesterfgevallenzalindetoekomsttoenemen,maar

hetaantalvrouwelijkesterfgevallenvanrectumkankerblijftnagenoeggelijk.Het

risicoomtestervenaanrectumkankerdaaltindeoudsteleeftijdsgroep,maar

blijftminofmeergelijkindeandereleeftijdsgroepen.Vermoedelijkzaldebetere

overlevingbijrectumkankerdoortoepassingvanpreoperatieve(chemo)radiatie,in

combinatiemeteengestandaardiseerdechirurgischetechnieksindsdejaren’90,

nietleidentotduidelijklageresterfterisico’somdatercompensatieoptreedtdoor

eengeringetoenamevandeincidentie20.

Overleving:De5-jaarsoverlevingskansvoorzowelmannenalsvrouwenisvoor

derecenteperiode2003-2007gemiddeld62%.Degestandaardiseerdeneo-

adjuvanteradiotherapieenintroductievannieuwechirurgischetechniekenzoals

deTotalMesorectalExcision(TME)heeftgeresulteerdineenbetereoverleving.

SindsenkelejarenkrijgenvrijwelallepatiënteneenMRIvooreenmeeroptimale

therapieselectie.Ditzalmogelijkookleidentoteenbetereoverleving.

Prevalentie:Hetaantalpatiëntenmetrectumkankerneemttoeenzalnaar

verwachtingblijventoenementot2020.

107Rectumkanker

Figuur 3.5.3-1: Rectumkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen:ModelC.Vrouwen15-49jaar:ModelA.Vrouwen50-74jaar:ModelD.Vrouwen

overigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Aanzienlijketoenamevandeabsoluteincidentievan1.995mannenen1.358vrouwenmet

rectumkankerin2007tot3.000mannenen2.000vrouwenin2020.


Figuur 3.5.3-2: Rectumkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen:ModelC.Vrouwen15-49jaar:ModelA.Vrouwen50-74jaar:ModelD.Vrouwen

overigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Hetrisicovanrectumkankerneemtvoorzowelmannenalsvrouwentot2020enigszinstoe.

109Rectumkanker

Figuur 3.5.3-3: Rectumkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen50-74jaar:ModelD.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.Vrouwen50-74

jaar:ModelA.Vrouwenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Toenamevandeabsolutesterftealsgevolgvanrectumkankervan555mannenin2008tot650

mannenin2020.

• Deabsolutesterftealsgevolgvanrectumkankerblijftvoorvrouwennagenoeggelijk.


Figuur 3.5.3-4: Rectumkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen50-74jaar:ModelD.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.Vrouwen50-74

jaar:ModelA.Vrouwenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Hetrisicoomtestervenaanrectumkankerneemtvoorzowelmannenalsvrouweninde

leeftijdsgroep75+jaaraf,maarblijftindeandereleeftijdsgroepenvoorzowelmannenalsvrouwen

tot2020nagenoeggelijk.

111Rectumkanker

Figuur 3.5.3-5: Rectumkanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


Figuur 3.5.3-6: Rectumkanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.





• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voorzowelmannenalsvrouwenverbeterdvan53%

naar62%.

113Rectumkanker

Figuur 3.5.3-7: Rectumkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.

Predictieszijngebaseerdop:15-49jaar:ModelA.Overigeleeftijdsgroepen:ModelD.

• Aanzienlijketoenamevanabsolute10-jaarsprevalentievan10.169mannenen7.228vrouwenmet

rectumkankerin2009totongeveer16.700mannenen10.900vrouwenin2020.


3.6 Alvleesklierkanker

Alvleesklierkankerkanontstaanindekopvandealvleesklier(ditgebeurtintwee-

derdevandegevallen)ofindestaartervan.Demeestvoorkomendevormvan

alvleesklierkankeriskankervandeafvoerbuisjes(eenadenocarcinoom).

Alvleesklierkankerwordtmeestalpasineenlaatstadiumontdekt.Deklachtendie

inhetbeginstadiumvandeziekteoptredenzijnnamelijkergvaag.Voordemeeste

patiëntenmetalvleesklierkankerzijndeoverlevingskansendaardoorbeperkt.

Debehandelingvanalvleesklierkankerismeestalgerichtophetverminderenvan

deklachten.

Samenvatting alvleesklierkanker

Incidentie:Hetaantalmensenmetdediagnosealvleesklierkankerneemtenigszins

toe,terwijlhetrisicogelijkblijft.Rokeniseenrisicofactorvoorhetontstaan

vanalvleesklierkanker.DoorhetdalendeaantalrokersinNederlandzoumen

verwachtendatookhetaantaldiagnosesalvleesklierkankerdaalt.Hetstijgende

aantalmensenmetovergewichtendaaraangerelateerdefactoren,zoalsdiabetes

mellitusenhogebloedglucosewaardes,zorgenechtervooreenafvlakkingvandeze

daling19,21.

Sterfte:Hetaantalsterfgevallentengevolgevanalvleesklierkankerneemttoe,

terwijlhetrisicoomtestervenaanalvleesklierkankergelijkblijft.Alvleesklier-

kankeriseenagressievevormvankanker.Detumorwordtrelatieflaatontdekt,

waardoordezebijveelpersonenalisuitgezaaiden/ofaldoorgegroeidisinhet

omliggendeweefsel.Beginjaren’90namhetrisicovanhetkrijgenvanalvleesklier-

kankeraf,maardedaaropvolgendejarenstabiliseerdeditrisicoweer22,23.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingisslechtenlaatnauwelijksvooruitgang

zien.Deafgelopenjarenisergeendoorslaggevendeverbeteringindebehandeling

geweest.Mogelijkzalcentralisatievanpancreascarcinoomchirurgieleidentoteen

enigszinsbetereoverleving24.

Prevalentie: Hetaantalmannelijkepatiëntenmetalvleesklierkankerneemt

enigszinstoeenzaltot2020ookblijventoenemen,terwijlhetaantalvrouwelijke

patiëntenmetalvleesklierkankergelijkblijft.

115Alvleesklierkanker

Figuur 3.6-1: Alvleesklierkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


Vrouwen:ModelC.

• Toenamevandeabsoluteincidentievan915mannenen829vrouwenmetalvleesklierkankerin2007

totongeveer1.100mannenen1.100vrouwenin2020.


Figuur 3.6-2: Alvleesklierkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


Vrouwen:ModelC.

• Hetrisicovanalvleesklierkankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeggelijk.


Figuur 3.6-3: Alvleesklierkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaaren75+jaar:ModelC.Mannen50-74jaarenalleleeftijden:ModelD.

Vrouwenalleleeftijden:ModelD.Vrouwenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Aanzienlijketoenamevandeabsolutesterftealsgevolgvanalvleesklierkankervan1.151mannen

en1.227vrouwenin2008totongeveer1.400mannenen1.400vrouwenin2020.Dezetoenameiste

verklarendoordeverouderingvandebevolking.


Figuur 3.6-4: Alvleesklierkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaaren75+jaar:ModelC.Mannen50-74jaarenalleleeftijden:ModelD.

Vrouwenalleleeftijden:ModelD.Vrouwenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Hetrisicoomtestervenaanalvleesklierkankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020

nagenoeggelijk.

• Bijhetmodellerenvandecijfersoverdeperiode1999-2008voormannenindeleeftijdsgroep75+jaaris

devoorleeftijdgestandaardiseerdesterfte125,0per100.000manneninhetjaar2020.Desterftewordt

geschatop100,7per100.000mannenwanneerdegeheleperiode1989-2008wordtgemodelleerd.


Figuur 3.6-5: Alvleesklierkanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


Figuur 3.6-6: Alvleesklierkanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.



• De5-jaarsrelatieveoverlevingvarieertvoorvrouwenvan3%indeleeftijdsgroep75+jaartot12%inde


• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voorzowelmannenalsvrouwennagenoeggelijkgebleven.


Figuur 3.6-7: Alvleesklierkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.


• Toenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievoormannenvan719mannenmetalvleesklierkanker

in2008tot850in2020.Voorvrouwenblijftde10-jaarsprevalentienagenoeggelijk.


3.7 Longkanker

Longkankerwordtonderverdeeldindekleincelligeendeniet-kleincelligevorm.

Ongeveer20%vandegevallenvanlongkankeriskleincellig.Dezevormvankanker

kenmerktzichdoorheelkleinecellendiezichbijzondersneldelen.Hierdoorkunnen

zijzichsneldoorhetlichaamverspreiden.Vaakiskleincelligelongkankerdanookal

uitgezaaidophetmomentdatklachtenontstaan.

Deniet-kleincelligevormvanlongkanker(ongeveer80%vandegevallen)wordt

gekenmerktdoorvrijgrotecellen.Opgrondvaneenaantalkenmerkenvandecelen

derangschikkingwordenonderscheiden:plaveiselcelcarcinoom,adenocarcinoom

engrootcelligongedifferentieerdcarcinoom.Degroeisnelheidvandezevormenis

verschillend:deplaveiselcelgroeithetlangzaamstendegrootcelligongedifferentieerde

tumorcelhetsnelst.

Hetovergrotedeelvandelongkankerswordtveroorzaaktdoorroken.Omdatbijhet

merendeelvandepatiëntenlongkankerwordtvastgesteldophetmomentdatde

ziektezichalheeftverspreid,ishetgenezingspercentagelaag.

Samenvatting longkanker

Incidentie:Hetrisicovanlongkankervoormannenneemtafenzaltot2020verder

afnemen.Daarentegenneemthetrisicovanlongkankervoorvrouwenaanzienlijk

toeenzalnaarverwachtingtot2020verdertoenemen.Bijdezeprognoseszijnechter

geengegevensoverrookgedragindebevolkingmeegenomenindeanalyses.Het

aantalmannelijkerokersnamsinds1958af,enbeginjaren’90lijkthetpercentagete

stabiliserenmet30%prevalenterokersin200925.Ditvertaaltzichineenlagerrisico

vanlongkanker.Datlagererisicowordtechternietzichtbaarindeabsoluteaantallen,

doordatdebevolkingveroudert.Voorvrouwenneemtindeperiode1958totenmet

1970hetpercentagerokers(tot42%)toe,waarnaookbijdevrouweneendalingvan

hetaantalrokersoptreedtnaar26%in2009.Wanneerhetrookgedragindeprognoses

zouwordenmeegenomen,zoudendeverwachteabsoluteaantallenpatiënten

waarschijnlijklagerzijndandenugerapporteerdecijfers26.

Sterfte:Desterftetrendsvolgendeincidentietrends;voormanneneenafnamein

hetaantalsterfgevallenenvoorvrouweneenaanzienlijketoenamevanhetaantal

sterfgevallen.Metnadrukwordtgewezenopdeschijnbaarparadoxalebevindingdat

meermannenin2020zullenoverlijdenaanlongkankerdandatergediagnosticeerd

wordenmetdeziekte.

Inditgevalkomtdatwaarschijnlijkdoordatdeincidentie-ensterftecijfers

afzonderlijkwordengemodelleerd.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingisslechtenblijftdoordejarenheen

gelijkvoorzowelmannenalsvrouwenmeteengemiddeldevan13%.Mogelijkzal

centralisatievanlongcarcinoomchirurgieleidentoteenenigszinsbetereoverleving.

Specifiekemedicatieheeftrecenttotzichtbareverbeteringgeleidindeoverlevingvan

kleinesubgroepenpatiënten27,28.

Prevalentie:Doordeslechteoverlevingvolgendeprevalentietrendsongeveerde

incidentietrends.

123Longkanker

Figuur 3.7-1: Longkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.


• Lichteafnamevandeabsoluteincidentievan6.815mannenmetlongkankerin2007totongeveer

6.000in2020.Daarentegenzalersprakezijnvaneenaanzienlijketoenamevan3.861vrouwen

metlongkankerin2007totongeveer8.600in2020.Optermijnzaldushetaantalvrouwenmet

longkankerhetaantalmannelijkepatiëntenovertreffen.

• Decohortgerelateerdeveranderingeninrookgedragwordeninhethuidigepredictiemodelniet

meegenomen.


Figuur 3.7-2: Longkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Hetrisicovanlongkankerneemtvoormannentot2020af,maarneemtvoorvrouwenaanzienlijktoe.

125Longkanker

Figuur 3.7-3: Longkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelC.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen:ModelD.

• Lichteafnamevandeabsolutesterftealsgevolgvanlongkankervan6.387mannenin2008tot

6.300in2020.Daarentegenneemthetaantalvrouwelijkesterfgevallenalsgevolgvanlongkanker

aanzienlijktoevan3.531vrouwenin2008tot7.600in2020.


Figuur 3.7-4: Longkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelC.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen:ModelD.

• Voormannenneemttot2020hetrisicoomtestervenaanlongkankeraf,terwijlhetrisicovoor

vrouwenaanzienlijktoeneemttotongeveerhetzelfdeniveaualsdatvoormannen.

127Longkanker

Figuur 3.7-5: Longkanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.


Figuur 3.7-6: Longkanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.





• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voorzowelmannenalsvrouwennagenoeggelijkgebleven.

129Longkanker

Figuur 3.7-7: Longkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020.Bron:IKZ.

Predictieszijngebaseerdop:15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.50-74jaaren75+jaar:ModelD.

• De10-jaarsprevalentievoormannenblijftnagenoeggelijk,meteengemiddeldevan12.000mannen

indeperiode1989-2020.

• Aanzienlijketoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan6.420vrouwenin2009totongeveer

13.000in2020.


3.8 Huidkanker

Huidkankerontstaatvrijwelaltijdindeopperhuidwanneergewonehuidcellen

ontaardeninkwaadaardigecellendieongeremdkunnendelen.Erzijnverschillende

soortenhuidkanker.Opeenaantalzeldzamevormennazijndehuidkankersindrie

soortenintedelen:

· Basaalcelcarcinoom:demeestvoorkomendesoortkankerbijdemens.

Hetontstaatmeestalopveelvuldigaandezonblootgesteldedelenvande

huid.Eenbasaalcelcarcinoomzaait(vrijwel)nooituitenisdanookzelden

levensbedreigend.

· Plaveiselcelcarcinoom:eenrelatiefgoedaardigevormvankankervandehuid.In

tegenstellingtothetbasaalcelcarcinoomishetplaveiselcelcarcinoominstaatom

uittezaaiennaarderestvanhetlichaam.

· Melanoom:eenvormvanhuidkankerdieuitgaatvandepigmentcellen

(melanocyten),dieoveralindehuidvoorkomen.Invergelijkingmetandere

soortenhuidkankerishetmelanoomeenagressiefgroeiendetumordiedeneiging

heeftsneluittezaaien.Bijvroegeontdekkingenbehandelingisdeprognose

echterzeergoed.

Indezeparagraafwordthuidkankergepresenteerd,inparagraaf3.8.1demelanomen

eninparagraaf3.8.2deoverigevormenvanhuidkanker,metuitzonderingvande

basaalcelkankervandehuid.Dezezeergoedaardigevormvanhuidkankerwordtnietin

deNKRgeregistreerdendaaromzijnhiergeenbetrouwbarelandelijkegegevensover.

133Huidkanker, melanoom

3.8.1 Melanoom

Samenvatting melanoom

Incidentie:Hetaantalpersonenmetdediagnosemelanoomstijgtvoorzowel

mannenalsvrouwenenzalnaarverwachtingtot2020blijvenstijgen.Het

ontstaanvaneenmelanoomwordtbeïnvloeddoorovermatigeenonbeschermde

blootstellingaanzonlicht(UV-straling),vooralbijmensenmeteenlichtehuid.

Doorvoorlichtingscampagnesishetpubliekzichmeerbewustgewordenvan

degevarenvanUV-stralinginrelatietothuidkankerenhetbelangvantijdig

huisartsenbezoekbijverdachtehuidafwijkingen.Delaatstejarenwordthierdoor

steedsmeerhuidkankerontdekt.Helaasneemthetrisicomelanoomtekrijgen

doordezecampagnesnognietaf.Overigenswordennietalleensteedsvakerdunne

melanomenontdekt.Ookdeincidentievandikkeremelanomenneemttoe29.

Sterfte:Hetabsoluteaantalsterfgevallentengevolgevaneenmelanoomneemttoe

enzaltot2020blijventoenemen.Ookhetrisicoomtestervenaaneenmelanoom

neemttoe,voornamelijkvoorouderemannen.Bijhenwordtmelanoom,dikwijls

opderug,vakerineenlaatstadiumontdekt.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingisvoorvrouwen(90%)beterdanvoor

mannen(79%).Welisvoormannendeoverlevingsindsdejaren’90verbeterd,

terwijlvoorvrouwendeoverlevingstabielblijft.Verbeteringindeoverleving

ismetnametoeteschrijvenaanhetfeitdatmelanomentegenwoordigvaker

vroegtijdigwordenontdekt.Ditisookterugtezienindetoenamevanhetaantal

behandelingenvanmelanomenineenvroegstadium.

Prevalentie:Vanafhetjaar2000isereenstijgendetrendzichtbaarvoorde

incidentiecijfers.Doordetoenemendeincidentiecijferseneenrelatiefgoede

overleving,neemthetaantalpatiëntenmeteenmelanoomsterktoe.Dezetrend

zalzichindetoekomstvoortzetten.


Figuur 3.8.1-1: Melanoom - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:15-49jaar:ModelD.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Aanzienlijketoenamevandeabsoluteincidentievan1.641mannenen2.081vrouwenmeteen

melanoomin2007totongeveer2.500mannenen2.900vrouwenin2020.


Figuur 3.8.1-2: Melanoom - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Hetrisicovaneenmelanoomneemtvoorzowelmannenalsvrouwentoetot2020.

Figuur 3.8.1-3: Melanoom - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:ModelA.

• Aanzienlijketoenamevandeabsolutesterftealsgevolgvaneenmelanoomvan388mannenen297

vrouwenin2008totongeveer570mannenen400vrouwenin2020.



Figuur 3.8.1-4: Melanoom - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaaneenmelanoomneemtvoorzowelmannenalsvrouwentot2020toe.


Figuur 3.8.1-5: Melanoom - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


Figuur 3.8.1-6: Melanoom - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.





• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voormannenverbeterdvan75%naar82%.Voorvrouwen

isde5-jaarsrelatieveoverlevingsinds1989verbeterdvan89%naar91%.

• Mannenhebbeneenduidelijkslechtereprognosedanvrouwen.


Figuur 3.8.1-7: Melanoom - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.



eenmelanoomin2009tot15.000mannenen21.000vrouwenin2020.

141Huidkanker, overige

3.8.2 Huidkanker, overige

Samenvatting huidkanker, overige

Incidentie:Hetabsoluteaantalpersonenmetdediagnosehuidkankerneemttoe

enzalnaarverwachtingtot2020toenemen.Ookneemthetrisicovanhuidkanker

toe,vooralvoordeleeftijdsgroep75jaarenouder.Ditzouondermeerkunnen

komendoordatsteedsmeerouderenverdachteafwijkingenlatenverwijderen,met

alsgevolgdatvakerdediagnosehuidkankerwordtgesteld.Andereverklaringen

zijndetoegenomenblootstellingaanzon(UV-straling)doordestijgende

populariteitvanzonnebaden(zonenzonnebank).

Sterfte:Desterftecijferstengevolgevanhuidkankerzijnenblijvenzeerlaagvoor

zowelmannenalsvrouwen.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingisgunstigmetgemiddeld92%voor

mannenen94%voorvrouwen.Ditisvooraltoeteschrijvenaaneenvroegedetectie

vanhuidkankerenhetrelatiefgoedaardigekaraktervandetumor.

Prevalentie:Doorhetstijgendeincidentiecijferendegunstigeoverlevingstijgthet

aantalpatiëntenmethuidkankeraanzienlijk.


Figuur 3.8.2-1: Huidkanker, overige - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen:ModelA.Vrouwen:ModelD.

• Aanzienlijketoenamevandeabsoluteincidentievan3.432mannenen2.527vrouwenmetoverige

vormenvanhuidkankerin2007totongeveer6.600mannenen5.400vrouwenin2020.


Figuur 3.8.2-2: Huidkanker, overige - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen:ModelA.Vrouwen:ModelD.

• Hetrisicovanoverigevormenvanhuidkankerneemttot2020voorzowelmannenalsvrouwentoe.

Vooralindeoudsteleeftijdsgroepneemthetrisicoaanzienlijktoe.


Figuur 3.8.2-3: Huidkanker, overige - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen50-74jaaren75+jaar:ModelA.Mannen15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.

Vrouwen50-74jaar:ModelB.Vrouwenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Dezeerlageabsolutesterftealsgevolgvanoverigevormenvanhuidkankerblijftvoorzowelmannen

alsvrouwentot2020nagenoeggelijk.


Figuur 3.8.2-4: Huidkanker, overige - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen50-74jaaren75+jaar:ModelA.Mannen15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.

Vrouwen50-74jaar:ModelB.Vrouwenoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Hetrisicoomtestervenaanoverigevormenvanhuidkankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwen

tot2020nagenoeggelijk.


Figuur 3.8.2-5: Huidkanker, overige - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


Figuur 3.8.2-6: Huidkanker, overige - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingisinalleleeftijdsgroepennagenoeggelijk.




Figuur 3.8.2-7: Huidkanker, overige - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020.Bron:IKZ.


• Aanzienlijketoenamevanabsolute10-jaarsprevalentievan18.218mannenen13.185vrouwenmet

overigevormenvanhuidkankerin2009totongeveer41.000mannenen29.000vrouwenin2020.

149Borstkanker

3.9 Borstkanker

Borstkankerisdemeestvoorkomendevormvankankerbijvrouwen.

Erzijnveelverschillendevormenvanborstkanker.Eenvoorstadiumdatnognietkan

uitzaaienennognietkaningroeienindeomgevendeweefselsheetcarcinoma in situ

(CIS).Hetkanmetchirurgieeneventueelbestralinggemakkelijkwordengenezen.

Alseentumorkaningroeienindeomgevendeweefsels,danishij‘invasief ’,endus

geenCISmeer.

Hetmerendeelvandekwaadaardigeborsttumorenishormoongevoelig.Ditbetekent

datdetumorcellenbeschikkenovereiwittendieeenreactieophormonaleinvloeden

kunnenveroorzaken(deoestrogeenreceptoren)endatbehandelingmethormonale

middeleneffectiefkanzijnomuitzaaiingentebestrijdenoftevoorkomen.

Sinds1990iserbevolkingsonderzoeknaarborstkanker.Vrouwentussende50en70jaar

krijgenelketweejaareenuitnodiging.In1998isdituitgebreidnaarvrouwentoten

met75jaar.Tijdenshetonderzoekwordenröntgenfoto’s(eenmammografie)vande

borstengemaakt.Hierdoorkanborstkanker-ofhetvoorstadiumervan-vroegtijdig

wordenontdekt.

Omdatmannenookeenkleinehoeveelheidborstklierweefselbezitten,kunnen

zijeveneensborstkankerkrijgen,alkomtdatzeldenvoor:ongeveer1op100.000

borstkankerpatiëntenperjaar.Indezeparagraafwordendaaromalleende

borstkankercijfersvanvrouwengepresenteerd.


Samenvatting borstkanker

Incidentie:Zowelhetaantalvrouwenmetdediagnoseborstkankeralshetrisico

vanborstkankerneemttoe.Opvallendiseensterkstijgendetrendvanincidentie

beginjaren’90voorvrouwenindeleeftijdsgroep50tot74jaar.Dezetoenameis

vooraltoeteschrijvenaandeinvoeringvanhetlandelijkbevolkingsonderzoek

naarborstkanker.Verderspelenrisicofactorenzoalseenlatereleeftijdbijde

geboortevanheteerstekind,eenlagerkindertal,hetnietgevenvanborstvoeding,

deeerstemenstruatieopjongereleeftijd,postmenopauzaalhormoongebruik,

overgewicht(postmenopauzaal),eenhogealcoholconsumptieeneengeringe

matevanlichaamsbewegingeenrolbijhetontstaanvanborstkanker.Bijnaaldeze

risicofactorenzijndelaatstejareninongunstigezinveranderd.

Sterfte:Indeperiode1989-1999isdesterftetengevolgevanborstkankernagenoeg

gelijkgebleven.Inhettijdvak1999-2008isdesterftetengevolgevanborstkanker

echtergestaagafgenomen.Dezeafnamebetreftmetnamevrouwenindeoudere

leeftijdsgroepen.

Zowelhetbevolkingsonderzoeknaarborstkankeralsverbeteringeninbehandeling

spelenhierbijeenrol.Doorhetbevolkingsonderzoekwordtborstkankerineen

eerderstadiumontdektenkandekankereerderbehandeldworden30,31.Verder

heeftdeverbeterdebehandelingvanborstkankereengunstigeffectopde

sterftecijfers32,33.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingvanborstkankerisverbeterd,vooral

voorvrouwenindeleeftijdsgroep50tot74jaar.Deverbeteringinoverlevingkomt

voornamelijkdoorhetineenvroegstadiumstellenvandediagnose(mededoor

hetbevolkingsonderzoek).Ookhetvakertoepassenvanaanvullendesystemische

therapie(metnamechemotherapieenhormoontherapie)isvaninvloedopde

verbeterdeoverleving32,34.

Prevalentie:Dooreentoenemendeincidentieeneenverbeterdeoverlevingneemt

hetaantalpatiëntenmetborstkankeraanzienlijktoe.

151Borstkanker

Figuur 3.9-1: Borstkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Toenamevandeabsoluteincidentievan12.843vrouwenmetborstkankerin2007totongeveer17.500

in2020.


Figuur 3.9-2: Borstkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Hetrisicovanborstkankervoorvrouwenzaltot2020lichttoenemen.

• Devoorleeftijdgestandaardiseerdeincidentiein2020indeleeftijdsgroep75+is301,1per100.000

vrouwenwanneeralleendeperiode1999-2007wordtgemodelleerd.Hetgestandaardiseerde

incidentiecijfervoordezegroepis363,1per100.000vrouwenwanneerdegeheleperiode1989-2007

wordtgemodelleerd.

153Borstkanker

Figuur 3.9-3: Borstkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Lichteafnamevandeabsolutesterftealsgevolgvanborstkankervan3.327vrouwenin2008tot

ongeveer3.200in2020.

Figuur 3.9-4 Borstkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaanborstkankerblijftvoorvrouwentot2020afnemen.


155Borstkanker

Figuur 3.9-5: Borstkanker - Relatieve overleving (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvarieertvan75%indeleeftijdsgroep75+jaartot84%inde


• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989inalleleeftijdsgroepenvangemiddeld80%naar87%

verbeterd.


Figuur 3.9-6: Borstkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.


• Aanzienlijketoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan93.187vrouwenmetborstkankerin

2009totongeveer140.000in2020.

157Baarmoederhalskanker

3.10 Baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskankerontstaatmeestaluitcelleninhetslijmvliesopdegrensvande

baarmoederhalsendebaarmoedermond.Inhetovergangsgebiedvandeslijmvliezen

kunnenafwijkendecellenontstaandoorlangdurigeinfectievandiecellenmeteen

virus:hetHumaanPapillomaVirus(HPV).Erbestaanruimhonderdtypenvanhet

HPV-virus,waarvanslechtsenkeletypeneenverhoogdrisicogevenophetontstaan

vanbaarmoederhalskanker.Besmettingmetditvirusvindtmetnameplaatsdoor

geslachtsgemeenschap.Erisdannoggeensprakevankanker.Alsdezeveranderingen

onbehandeldblijven,danontaardendezecellen-doorgaanspasnalangetijd-in

kankercellen.Ditkanongeveervijftotvijftienjaarduren.Pasalsersprakeisvan

baarmoederhalskankertredenerklachtenop.

Baarmoederhalskankerkandoorgroeienindeonderliggendespierlaag,naarde

vagina,naardebaarmoederofnaardesteunweefselsronddebaarmoederhals.

Doorscreeningwordtbaarmoederhalskankeralineenvoorstadiumgedetecteerd.

Vanafdejaren’80werdeenperiodiekbevolkingsonderzoek(eensindedriejaar)

gestartondervrouwentussende35-55jaar.In1996werdditbevolkingsonderzoek

herzienopperiodeenleeftijd.Deperiodewerdaangepastnaareensindevijfjaar

endeleeftijdwerdgewijzigdin30-60jaar.Bijhetbevolkingsonderzoekwordteen

uitstrijkjegemaakt.

Samenvatting baarmoederhalskanker

Incidentie:Hetabsoluteaantalvrouwenmetdediagnosebaarmoederhalskanker

enhetrisicovanbaarmoederhalskankerblijvendoordejarenheengelijk.

Deinvoeringvandescreeningopbaarmoederhalskankerspeelteenbelangrijke

rol.Dooruitbreidingvandeleeftijdwerdenindejaren1996,1997en1998veel

extravrouwengescreend.Ditiszichtbaarineenextradalingvanhetaantal

gediagnosticeerdevrouwenmetbaarmoederhalskanker35,36.Dejarendaarna

lijkendeincidentiecijfersweertestabiliseren.Sinds2009wordterlandelijk

eenvaccinatietegentweevormenvanHPVuitgevoerdbijmeisjesvan12

jaar.Hierdoorzullenoplangetermijndeincidentiecijfersmogelijkdalen.

Onveiliggeslachtsverkeer,rokenenhetgebruikvandeanticonceptiepilzijnals

risicofactorenvoorhetontstaanvanbaarmoederhalskankergeïdentificeerd.

Sterfte:Desterftecijferslateneenzelfdetrendzienalsdeincidentiecijfers;het

aantalvrouwendatsterfttengevolgevanbaarmoederhalskankerdaalt.Ookhet

risicoomtestervenaanbaarmoederhalskankerneemtaf.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingvooralleleeftijdenblijftdoordejaren

heenongeveergelijk;voordeleeftijdsgroepen50-74jaaren75+iseenverbeteringte

zien.Eventueleverbeteringenindebehandelingen(onderanderechemoradiatie)

wordenveelaltenietgedaandoordatbaarmoederhalskankerbijpatiëntendie

buitenhetbevolkingsonderzoekwordenontdekt,gemiddeldeenagressiever

beloopheeft.

Prevalentie:Hetaantalvrouwenmetbaarmoederhalskankerzaltot2020afnemen.


Figuur 3.10-1: Baarmoederhalskanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Lichteafnamevandeabsoluteincidentievan734vrouwenmetbaarmoederhalskankerin2007tot

550in2020.


Figuur 3.10-2: Baarmoederhalskanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Hetrisicovanbaarmoederhalskankerneemttot2020lichtaf.


Figuur 3.10-3: Baarmoederhalskanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:50-74jaaren75+jaar:ModelA.15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.

• Aanzienlijkeafnamevandeabsolutesterftealsgevolgvanbaarmoederhalskankervan244vrouwen

in2009totongeveer170in2020.


Figuur 3.10-4: Baarmoederhalskanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaanbaarmoederhalskankerneemttot2020af.

Figuur 3.10-5: Baarmoederhalskanker - Relatieve overleving (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.



• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989indeleeftijdsgroep50-74jaarvangemiddeld55%naar

64%verbeterd.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingindeleeftijdsgroep75+jaarissinds1989van35%naar42%verbeterd.

• Deoverlevingindeoverigeleeftijdsgroepenisnagenoeggelijkgebleven.



Figuur 3.10-6: Baarmoederhalskanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.

Predictieszijngebaseerdop:75+jaar:ModelA.Overigeleeftijdsgroepen:ModelD.

• Afnamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan3.828vrouwenmetbaarmoederhalskankerin2009

totongeveer3.600in2020.

3.11 Baarmoederkanker

Baarmoederkankerontwikkeltzichbijnaaltijdindebinnensteslijmvlieslaag

(endometrium)vandebaarmoeder.Baarmoederkankergroeitoverhetalgemeen

langzaam.Vanuithetbaarmoederslijmvlieskaneenkwaadaardigetumordoorgroeien

indeonderliggendespierlaag,naardebaarmoederhalsofnaardeeileiders.Opden

duurkanuitbreidingplaatsvindenvanuitdebaarmoederholtenaaromringende

weefselsenorganen.

Hetmerendeelvandevrouwenmetbaarmoederkankerisindeovergang.

Samenvatting baarmoederkanker

Incidentie:Hetabsoluteaantalvrouwenmetdediagnosebaarmoederkanker

neemttoe.Hetrisicovanbaarmoederkankerblijftnagenoeggelijk,met

uitzonderingvandeleeftijdsgroep50-74jaarwaarineenlichtestijgingzichtbaar

is.Hetrisiconeemttoemethetouderworden,vooralvoorvrouwennahun

menopauze.Weiniglichaamsbewegingenovergewichtverhogenhetrisicovan

baarmoederkanker19.Doorhetstijgendeaantalvrouwenmetovergewichtzal

vermoedelijkdeincidentieoplangetermijntoenemen.

Sterfte:Hetaantalsterfgevallentengevolgevanbaarmoederkankerneemtlicht

toe,terwijlhetrisicoomtestervenaanbaarmoederkankerlichtafneemt.

Overleving:Deoverlevingvanbaarmoederkankerisdoordejarenheengelijk

gebleven.

Prevalentie:Doordetoenemendevergrijzingneemthetaantalvrouwenmet

baarmoederkankertoe.Dezetoenameisvooraltezienindeleeftijdsgroep50-74

jaar.


165Baarmoederkanker

Figuur 3.11-1: Baarmoederkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Toenamevandeabsoluteincidentievan1.783vrouwenmetbaarmoederkankerin2007totongeveer

2.500in2020.


Figuur 3.11-2: Baarmoederkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.


• Hetrisicovanbaarmoederkankerneemtvoorvrouwenindeleeftijdsgroep50-74jaartot2020licht

toe.Deandereleeftijdsgroepenblijventot2020nagenoeggelijk.

167Baarmoederkanker

Figuur 3.11-3: Baarmoederkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Lichtetoenamevandeabsolutesterftealsgevolgvanbaarmoederkankervan393vrouwenin2008

totongeveer450in2020.


Figuur 3.11-4: Baarmoederkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaanbaarmoederkankerneemtvoorvrouwentot2020lichtaf.

169Baarmoederkanker

Figuur 3.11-5: Baarmoederkanker - Relatieve overleving (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.



• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989inalleleeftijdsgroepennagenoeggelijkgebleven.


Figuur 3.11-6: Baarmoederkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.

Predictieszijngebaseerdop:15-49jaar:ModelA.Overigeleeftijdsgroepen:ModelD.

• Toenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan13.274vrouwenmetbaarmoederkankerin2009tot


171Eierstokkanker

3.12 Eierstokkanker

Demeestvoorkomendevormvaneierstokkanker(meerdan90%vandegevallen)isde

epithelialeeierstokkanker(adenocarcinoom).Dezetumorontstaatuitdebuitenste

laagcellenvandeeierstok,hetepitheel.

Ineenvroegstadiumbeperkteierstokkankerzichtotééneierstokofbeideeierstokken.

Tumorcellenkunnenbuitendeeierstokkengaanuitzaaien,bijvoorbeeldnaarde

buikholte.

Eierstokkankergeeftinhetbeginstadiumzeldenklachten.Indemeestesituaties

ontstaanpasklachtenalsdetumoreenbepaaldegrootteheeftbereiktofzichalnaar

andereorganenheeftuitgebreid.

Samenvatting eierstokkanker

Incidentie:Hetaantalvrouwenmetdediagnoseeierstokkankerneemtlichtaf

enookhetrisicovaneierstokkankerneemtaf.Ditisvooraltoeteschrijvenaan

detoenamevanhetgebruikvandeanticonceptiepilvanafbeginjaren’6037.De

pilheefteenbeschermendewerkingophetontstaanvaneierstokkanker.Verder

wordthetrisicovaneierstokkankerverlaagddooreenlateleeftijdvandeeerste

menstruatie,eenhoogkindertaleneenvroegemenopauze,terwijlhetgebruikvan

hormoontherapiehetrisicoverhoogt.Hoemindervaakeenvrouweenmenstruele

cyclusheeft,destelagerwordthaarrisicovaneierstokkanker.

Sterfte:Hetaantalvrouwendatsterfttengevolgevaneierstokkankerblijftnagenoeg

gelijk.Daarentegenneemthetrisicoomtestervenaaneierstokkankeraf.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingislichtverbeterd.Vrouwenhebben

inhetbeginvandeziektedoorgaansgeenklachten,waardooreierstokkanker

pasineenlaatstadiumontdektwordt.Ditisterugtezienindematigerelatieve

overleving.Welwordterbinnendegynaecologiedelaatstejarenopregionaal

niveauintensieversamengewerktbijdediagnostiek,stadiëringenbehandeling

vaneierstokkanker.Ditzalnaarverwachtingleidentotbetereoverlevingscijfers.

Prevalentie:Doordatdebevolkingouderwordtzalhetaantalpatiëntenmet

eierstokkankerlichttoenemen,ondanksdatdeincidentieafneemt.

Figuur 3.12-1: Eierstokkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:50-74jaar:ModelD.Overigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Lichteafnamevandeabsoluteincidentievan1.147vrouwenmeteierstokkankerin2007totongeveer

1.000in2020.


173Eierstokkanker

Figuur 3.12-2: Eierstokkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:50-74jaar:ModelD.Overigeleeftijdsgroepen:ModelC.

• Hetrisicovaneierstokkankerneemttot2020af.


Figuur 3.12-3: Eierstokkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Deabsolutesterftealsgevolgvaneierstokkankerblijftnagenoeggelijkmetgemiddeld980vrouwen

dieoverlijdenalsgevolgvaneierstokkankerperjaar.

175Eierstokkanker

Figuur 3.12-4: Eierstokkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaaneierstokkankerzaltot2020lichtafnemen.

Figuur 3.12-5: Eierstokkanker - Relatieve overleving (%) naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.



• De5-jaarsrelatieveoverlevingislichtverbeterdvan36%in1989-1993naar41%in2003-2007.


177Eierstokkanker

Figuur 3.12-6: Eierstokkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.


• Lichtetoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan5.119vrouwenmeteierstokkankerin2009

totongeveer6.300in2020.


3.13 Prostaatkanker

ProstaatkankerisinNederlanddemeestvoorkomendekankerbijmannen.Dekanker

ontwikkeltzichindecellenvandeklierbuisjesvandeprostaat.Hetisvaakeen

langzaamgroeiendevormvankanker.Omdatveelpatiëntenalopgevorderdeleeftijd

zijnalsdekankerzichontwikkelt,krijgteengrootdeelvanhennooitklachten.

Erisnoggeenduidelijkeoorzaakvanprostaatkankerbekend.Hetisbekenddatde

langdurigeinvloedvanmannelijkegeslachtshormonen(androgenen)eencentralerol

speeltinhetontstaanvanprostaatkanker.

ErwordtalenigetijdonderzochtofhetzinheeftominNederlandeenbevolkings-

onderzoeknaarprostaatkankeroptezetten.Eeneventueleveranderinginbeleidten

aanzienvanvroegdiagnostiekisnietmeegenomenindevoorspellingen.

Samenvatting prostaatkanker

Incidentie:Hetabsoluteaantalmannenmetdediagnoseprostaatkankeren

hetrisicovanprostaatkankernementoe.Dezestijgingisindejaren’90toete

schrijvenaandepubliekebewustwordingvanprostaatkanker,enneemtvanaf2001

sterktoe.Detoenamewordtvoornamelijkveroorzaaktdoordatopgroteschaal

vroegdiagnostiekwordttoegepast.Hierbijwordtdehoeveelheidprostaatspecifiek

antigeen(PSA)inhetbloedbepaald38.Overderisicofactorenvoorprostaatkankeris

totophedenweinigbekend.

Sterfte:Hetrisicoomtestervenaanprostaatkankerneemtaf.

Overleving:Deoverlevingvanprostaatkankerisdoordejarenheenaanzienlijk

verbeterd.Ditisgrotendeelstoeteschrijvenaanmeeractievevroegdiagnostiek.

DoorhetpubliekebewustzijnvanprostaatkankerendePSA-testwordt

prostaatkankervaakalineenvroegstadiumontdekt.Deverbeteringis

deelseenechteverbeteringvandeprognoseendeelsartificieel.Ditkomtenerzijds

doordatookeenaantalonschuldigetumorenwordtontdekt,enanderzijdsdoordat

dediagnosesomseerderwordtgesteldzonderdatditdeprognosebeïnvloedt

(zogenaamdelead time bias).

Prevalentie:Hetaantalpatiëntenmetprostaatkankerneemttot2020toe.Deze

stijgingisvooraltoeteschrijvenaandeverouderingvandebevolking.

179Prostaatkanker

Figuur 3.13-1: Prostaatkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:50-74jaar:ModelA.15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.75+jaar:ModelD.

• Aanzienlijketoenamevandeabsoluteincidentievan9.588mannenmetprostaatkankerin2007tot


• Bijhetmodellerenindeleeftijdsgroepalleleeftijdenvoordeperiode2004-2007isdeabsolute

incidentie10.948manneninhetjaar2020,inplaatsvan17.188mannenwanneerdegeheleperiode

1989-2007wordtgemodelleerd.

Figuur 3.13-2: Prostaatkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:50-74jaar:ModelA.15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.75+jaar:ModelD.

• Hetrisicovanprostaatkankerneemttot2020aanzienlijktoe.

• Bijhetmodellerenindeleeftijdsgroepalleleeftijdenvoordeperiode2004-2007isdevoorleeftijd

gestandaardiseerdeincidentie90,7per100.000mannen,inplaatsvan168,5per100.000mannen

wanneerdegeheleperiode1989-2007wordtgemodelleerd.


181Prostaatkanker

Figuur 3.13-3: Prostaatkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Toenamevandeabsolutesterftealsgevolgvanprostaatkankervan2.421mannenin2008tot



Figuur 3.13-4: Prostaatkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaanprostaatkankerneemttot2020af.

183Prostaatkanker

Figuur 3.13-5: Prostaatkanker - Relatieve overleving (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingisinalleleeftijdsgroepennagenoeggelijk.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989inalleleeftijdsgroepenaanzienlijkverbeterd,van65%

naar87%.

Figuur 3.13-6: Prostaatkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.


• Aanzienlijketoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan56.805mannenmetprostaatkanker

in2009totongeveer106.000in2020.


185Nierkanker

3.14 Nierkanker

Nierkankerismeestaleenwoekeringvancellenindeverzamelbuisjesindenier.

Hetniercelcarcinoomisdemeestvoorkomendekankervormindenier.

Eenniercelcarcinoomtastinderegelslechtséénnieraan,maarkandubbelzijdigzijn.

Hetgezwelkandoorgroeienindeomgevingendeomringendeweefselsaantastenen

hetkanuitzaaien.

Nierkankergeeftinhetbeginmeestalgeenklachten.Daaromishetmoeilijkomde

ziekteineenvroegstadiumvasttestellen.

Samenvatting nierkanker

Incidentie:Erkomenjaarlijkssteedsmeernieuwenierkankerpatiëntenbij.

InNederlandwarenerinhetjaar2007afgerond1.200mannenen800vrouwen

metdediagnosenierkanker.Tot2020zalditaantaltoenementotafgerond1.400

mannenen900vrouwen.Hetrisicovannierkankerblijftongeveergelijk.Roken

enovergewichtverhogenhetrisicovannierkanker.Eeneventueleafnamevan

incidentiedoordalingvanhetaantalrokerswordttenietgedaandooreenstijging

vanhetaantalpersonenmetovergewicht.Verderspeeltmogelijkhypertensieeenrol

bijhetontstaanvannierkanker.

Sterfte:Hetrisicoomtesterventengevolgevannierkankerblijftgelijkenzalnaar

verwachtingookgelijkblijven.Hetabsoluteaantalmensendataannierkanker

overlijdtzaldaarentegentoenemendoorverouderingvandebevolking.

Overleving:Deoverlevingisongeveergelijkgebleven.Voorgemetastaseerde

nierkankerblijktdoortoepassingvannefrectomieeenbetereoverlevingte

bereiken39.Deoverlevingwordtverderkunstmatigbeïnvloeddoordetoevallige

ontdekkingvankleineprognostischgunstigetumorendankzijdeverbeterdeen

toegenomenbeeldvormendediagnostiek.

Prevalentie:Dooreentoenemendeabsoluteincidentieenlichtverbeterde

overlevingzalhetaantalpatiëntenmetnierkankertoenemen.


Figuur 3.14-1: Nierkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen:ModelA.Vrouwen15-49jaar:ModelB.Vrouwen50-74jaar:ModelA.Vrouwen

75+jaarenalleleeftijden:ModelC.

• Toenamevandeabsoluteincidentievan1.240mannenen789vrouwenmetnierkankerin2007tot

ongeveer1.600mannenen940vrouwenin2020.

187Nierkanker

Figuur 3.14-2: Nierkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen:ModelA.Vrouwen15-49jaar:ModelB.Vrouwen50-74jaar:ModelA.Vrouwen75+

jaarenalleleeftijden:ModelC.

• Hetrisicovannierkankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeggelijk.

Figuur 3.14-3: Nierkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannenalleleeftijden:ModelC.Mannenindeoverigeleeftijdsgroepen:ModelA.

Vrouwen50-74jaaren75+jaar:ModelA.Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.

• Lichtetoenamevandeabsolutesterftealsgevolgvannierkankervan572mannenen336vrouwenin

2008totongeveer700mannenen400vrouwenin2020.


189Nierkanker

Figuur 3.14-4: Nierkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannenalleleeftijden:ModelC.Mannenindeoverigeleeftijdsgroepen:ModelA.

Vrouwen50-74jaaren75+jaar:ModelA.Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.

• Hetrisicoomtestervenaannierkankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeg

gelijk.


Figuur 3.14-5: Nierkanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

191Nierkanker

Figuur 3.14-6: Nierkanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvarieertvoorzowelmannenalsvrouwenvan43%indeleeftijdsgroep

75+jaartot67%indeleeftijdsgroep15-49jaar.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingblijftvoorvrouwensinds1989nagenoeggelijk.Voormannenlijktde

overlevingteverbeteren.

Figuur 3.14-7: Nierkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020.Bron:IKZ.



nierkankerin2009totongeveer6.900mannenen4.700vrouwenin2020.


193Blaaskanker

3.15 Blaaskanker (non-invasief en invasief)

Blaaskankerontstaatbijmeerdan90%vandepatiëntenuithetslijmvliesweefselvan

deblaaswand.Menspreektdanvaneenurotheelcelcarcinoomofovergangsepitheel-

carcinoom.

Erzijnverschillendestadiateonderscheiden.Bij5%tot10%vandepatiëntengaat

hetomeencarcinoma in situ(CIS),eenoppervlakkiggroeiendevormdiealseen

voorstadiumvankankermoetwordenbeschouwd.Alsdetumorzichalleeninhet

slijmvliesweefselbevindt,wordtgesprokenvaneenniet-spierinvasiefgroeiende

tumor.

Wanneereenniet-spierinvasiefgroeiendetumorniettijdigwordtbehandelden

agressiefvanaardis,zaldezeopdenduurdoorgroeienindeblaasspier.Erontstaat

daneenspierinvasiefgroeiendetumor.

Voordeselectievandeincidentiecijfersvanblaaskankerzijnzoweldenon-invasieve

alsdeinvasievetumoren(TisenTa)meegeteld.Dezeselectiewordtookdoorde

NCI(2010)(NationalCancerInstitute,VS)gehanteerd.

Samenvatting blaaskanker (non-invasief en invasief)

Incidentie:Hetabsoluteaantalnieuweblaaskankerpatiëntenzaltoenemen,terwijl

hetrisiconagenoeggelijkblijft.Debelangrijksterisicofactorisroken.Blaaskanker

hangtechtermindersterksamenmetrokendanlongkanker.

Sterfte:Hetaantalpersonendatsterfttengevolgevanblaaskankerneemtlichttoe.

Voormannenishetrisicoomtestervenaanblaaskankersindsbeginjaren’90licht

afgenomen.Ditisvooraltoeteschrijvenaaneenafnamevanhetaantalmannelijke

rokers.Ookneemtdeblootstellingaanmogelijkschadelijkestoffenopdewerkplek

afdooraanpassingvantoegestanenormen40.

Overleving:Deoverlevingissinds1989voorzowelmannenalsvrouwengelijk

gebleven.Recentheeftdeberoepsverenigingafsprakengemaaktoverconcentratie

vanchirurgievanhetinvasieveblaascarcinoom.Vermoedelijkzaldezeconcentratie

leidentoteenbetereoverleving.

Prevalentie:Dooreenstijgendeincidentiezalookhetaantalpatiëntenmet

blaaskankertoenemen.


Figuur 3.15-1: Blaaskanker (non-invasief en invasief) - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannenalleleeftijden:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Toenamevandeabsoluteincidentievan4.105mannenen1.193vrouwenmetblaaskankerin2007tot

ongeveer5.700mannenen1.700vrouwenin2020.

195Blaaskanker

Figuur 3.15-2: Blaaskanker (non-invasief en invasief) - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannenalleleeftijden:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Hetrisicovanblaaskankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeggelijk.

Figuur 3.15-3: Blaaskanker (non-invasief en invasief) - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.


• Lichtetoenamevandeabsolutesterftealsgevolgvanblaaskankervan801mannenen368vrouwen

in2008totongeveer930mannenen400vrouwenin2020.


197Blaaskanker

Figuur 3.15-4: Blaaskanker (non-invasief en invasief) - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaanblaaskankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeg

gelijk.


Figuur 3.15-5: Blaaskanker (non-invasief en invasief) - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

199Blaaskanker

Figuur 3.15-6: Blaaskanker (non-invasief en invasief) - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.








Figuur 3.15-7: Blaaskanker (non-invasief en invasief) - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen50-74jaar:ModelA.Mannenindeoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen

50-74jaaren75+jaar:ModelA.Vrouwen15-49jaarenalleleeftijden:ModelC.


blaaskankerin2009totongeveer33.000mannenen8.500vrouwenin2020.

b Desterftecijferszijnminderbetrouwbaardandeincidentiecijfers.Hetisbekenddatindedoodsoorzaken

uitzaaiingenvananderetypentumorennaardehersenensomswordenverwardmethersenkanker.

201Hersenkanker

3.16 Hersenkanker

Hersenenzijnopgebouwduitzenuwweefselensteunweefselenwordenomgeven

doordehersenvliezen.Demeestvoorkomendekwaadaardigetumorendieinde

hersenenontstaanzijntumorenvanhetsteunweefsel(glioom).Gliomenkunnen

ingedeeldwordeninlaaggradigenhooggradigglioom:

• laaggradigglioom:ditgroeitlangzaamenisnietscherpbegrensd.Eenlaaggradig

glioomkanindeloopvandejarenveranderenineenhooggradigerglioom.

• hooggradigglioom:eendergelijketumorisnietscherpbegrensdendringt

diepdoorgezondhersenweefsel.Eenhooggradigglioomgedraagtzichveel

kwaadaardigerdaneenlaaggradigglioom:degroeiissnelenongeremd.Totale

verwijderingvandetumorisnietmogelijkenerontstaataltijdnieuweaangroei.

Integenstellingtotkankerergensandersinhetlichaam,zaaiteenglioombijnanooit

uitnaarandereorganen.Bijpatiëntenmeteenanderevormvankanker-bijvoorbeeld

longkanker-kunnenuitzaaiingenontstaanindehersenen;erisdangeensprakevan

een(primaire)hersentumor.

Samenvatting hersenkanker

Incidentie:Hetaantalnieuwepatiëntenmethersenkankerneemttoe,terwijl

hetrisicovanhersenkankergelijkblijft.Detoenameinhetabsoluteaantalismet

nametoeteschrijvenaandeverouderingvandebevolking.Overrisicofactorenvan

hersenkankeristotophedenweinigbekend.

Sterfteb:Hetaantalpersonendatsterfttengevolgevanhersenkankerenhetrisico

omtestervenaanhersenkankernemen(licht)toe.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingismatigennagenoeggelijkgeblevenin

deafgelopendecennia.

Prevalentie:Hetaantalpatiëntenmethersenkankerneemtlichttoe.Naar

verwachtingzaldeprevalentielichtblijvenstijgen,voornamelijkdoorde

verouderingvandebevolking.


Figuur 3.16-1: Hersenkanker - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Toenamevandeabsoluteincidentievan608mannenen446vrouwenmethersenkankerin2007tot

ongeveer750mannenen530vrouwenin2020.

203Hersenkanker

Figuur 3.16-2: Hersenkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.


• Hetrisicovanhersenkankerblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeggelijk.


Figuur 3.16-3: Hersenkanker - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaaren75+jaar:ModelA.Mannen50-74jaar:ModelC.Mannenalle

leeftijden:ModelD.Vrouwen:ModelA.

• Toenamevandeabsolutesterftealsgevolgvanhersenkankervan583mannenen395vrouwenin


205Hersenkanker

Figuur 3.16-4: Hersenkanker - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaaren75+jaar:ModelA.Mannen50-74jaar:ModelC.Mannenalle

leeftijden:ModelD.Vrouwen:ModelA.

• Hetrisicoomtestervenaanhersenkankerneemtvoorzowelmannenalsvrouwentot2020lichttoe.


Figuur 3.16-5: Hersenkanker - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.

Bijmannen75+jaarzijndeaantallentekleinombetrouwbaardeoverlevingtekunnenberekenenendebijbehorende

figuurtekunnenmaken.

207Hersenkanker

Figuur 3.16-6: Hersenkanker - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

Bijvrouwenvan75+jaarzijndeaantallentekleinombetrouwbaardeoverlevingtekunnenberekenenende

bijbehorendefiguurtekunnenmaken.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvoormannenvarieertvan7%indeleeftijdsgroep50-74jaartot41%in


• De5-jaarsrelatieveoverlevingvoorvrouwenvarieertvan8%indeleeftijdsgroep50-74jaartot43%in





Figuur 3.16-7: Hersenkanker - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen75+jaar:ModelD.Mannenindeoverigeleeftijdsgroepen:ModelA.Vrouwen50-

74jaar:ModelA.Vrouwenindeoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.

• Lichtetoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan1.051mannenen834vrouwenmet

hersenkankerin2009totongeveer1.440mannenen1.050vrouwenin2020.

209Non-Hodgkin-lymfoom (indolent en agressief)

3.17 Non-Hodgkin-lymfoom

(indolent en agressief)

Non-Hodgkin-lymfoomiseenverzamelnaamvoorongeveer30verschillende

vormenvanlymfklierkanker.Bijnon-Hodgkin-lymfoomgroeienendelenabnormale

lymfocytenongecontroleerd.Lymfocytenzijnafweercellendiezichmetname

bevindeninlymfklieren,bloed,beenmergendemilt.Veelalverzamelendezieke

cellenzichindelymfklieren,diedaardooropzwellen.Doordatdeziekelymfocyten

zichdoorhethelelichaamverspreiden,kunnenookinanderedelenvanhetlichaam

ophopingenvanabnormalelymfocytenontstaan.

Hetnon-Hodgkin-lymfoomkangrofwegwordenopgesplitstinindolentenagressief

lymfoom.

• Indolentlymfoom:indolentbetekentdatdekankercellenzichlangzaam

vermenigvuldigen.Bijindolentnon-Hodgkin-lymfoomkomeninhetbeginvan

deziektemeestalgeenofweinigsymptomenvoor.Daaromduurthetvaaklang

voordatdeziekteherkendwordt.Wanneerdebehandelinggestartwordt,zaldeze

indemeestegevalleneffectiefzijn:deziekteneemtafofverdwijntvolledig.

Deziektekansomsjarenwegblijven,maarkomtindemeestegevallenweerterug;

ermoetdanopnieuweenbehandelingingesteldworden.

• Agressievelymfoom:eenagressievenon-Hodgkin-lymfoomontwikkeltzich

doorgaanssnelenmoetonmiddellijknadatdediagnoseisgesteldworden

behandeld.Debehandelingvandezelymfoomslaatvaakerggoedaaneneriseen

reëlekansopgenezing.

Voordeincidentie,deoverlevingende10-jaarsprevalentievannon-Hodgkin-lymfoom

isonderscheidgemaakttussenindolentenagressieflymfoom.Hiervoorisgekozen

vanwegedeverschillendeprognosevandetweesubgroepen.Voordesterftecijfers

ishetnietmogelijkditonderscheidtemakenendaaromzijnhierbijallevormenvan

non-Hodgkin-lymfoomalsééngroepgepresenteerd.Desterftecijferswordeninde

paragraafalseersteweergegeven.Vervolgenswordtapartingegaanophetindolent

enhetagressieflymfoominparagraaf3.17.1en3.17.2.

DetrendsenprognosesvanhetHodgkin-lymfoomwordenvanwegedelage

incidentiecijfersnietinditrapportgepresenteerd,maarstaanopdewebsitevan

KWFKankerbestrijding:www.kwfkankerbestrijding.nl/sck.


Samenvatting non-Hodgkin-lymfoom (indolent en agressief)

Incidentie:Hetabsoluteaantalpatiëntenmetdediagnosenon-Hodgkin-lymfoom

neemttoe,terwijlhetrisicovannon-Hodgkin-lymfoomgelijkblijft.Overde

risicofactorenistotophedenweinigbekend.Mensenmeteenauto-immuunziekte

ofeenchronischeontstekingsziektehebbeneenverhoogdrisico.

Sterfte:Hetrisicoomtestervenaannon-Hodgkin-lymfoomblijftindeperiode

1989-2003nagenoeggelijk.Vanafhetjaar2003iseenlichteafnamezichtbaar.Deze

afnamekomtmogelijkdooreenbetereoverleving41.Deverwachtingisechterdat

hetrisicooplangetermijnnagenoeggelijkblijft.

Overleving:Voorzowelindolentalsagressiefnon-Hodgkin-lymfoomissinds1989

derelatieveoverlevingverbeterd.Dezeverbeteringisvooraltoeteschrijvenaande

introductievanhetgeneesmiddelrituximab,incombinatiemetchemotherapieals

standaardbehandeling42.

Prevalentie:Hetstijgendaantalnieuwepatiëntenmeteennon-Hodgkin-lymfoom,

samenmetdebetereoverlevingskans,resulteertineenaanzienlijketoenamevan

hetaantalpatiëntenmetnon-Hodgkin-lymfoom,zowelindolentalsagressief.

211Non-Hodgkin-lymfoom (indolent en agressief)

Figuur 3.17-1: Indolent en agressief non-Hodgkin-lymfoom - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Lichtetoenamevandeabsolutesterftealsgevolgvannon-Hodgkin-lymfoomvan582mannenin

2008totongeveer670mannen.

• Deabsolutesterftealsgevolgvannon-Hodgkin-lymfoomblijftvoorvrouwennagenoeggelijk.


Figuur 3.17-2: Indolent en agressief non-Hodgkin-lymfoom - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaannon-Hodgkin-lymfoomblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020

nagenoeggelijk.

213Non-Hodgkin-lymfoom (indolent)

3.17.1 Non-Hodgkin-lymfoom: indolent

Figuur 3.17.1-1: Indolent non-Hodgkin-lymfoom - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelA.Mannenindeoverigeleeftijdsgroepen:ModelC.Vrouwen

15-49jaar:ModelA.Vrouwenindeoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.

• Toenamevandeabsoluteincidentievan919mannenen745vrouwenmetindolentnon-Hodgkin-

lymfoomin2007totongeveer1.400mannenen1.100vrouwenin2020.


Figuur 3.17.1-2: Indolent non-Hodgkin-lymfoom - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


15-49jaar:ModelA.Vrouwenindeoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.

• Hetrisicovanindolentnon-Hodgkin-lymfoomblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020

nagenoeggelijk.


Figuur 3.17.1-3: Indolent non-Hodgkin-lymfoom - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie.Bron:NKR.


Figuur 3.17.1-4: Indolent non-Hodgkin-lymfoom - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvoormannenvarieertvan54%indeleeftijdsgroep75+jaartot85%in


• De5-jaarsrelatieveoverlevingvoorvrouwenvarieertvan63%indeleeftijdsgroep75+jaartot87%in



isde5-jaarsrelatieveoverlevingsinds1989van71%naar81%verbeterd.

• Indolentnon-Hodgkin-lymfoomheeftoverhetalgemeeneenrelatiefgoedeoverleving,maarde

overlevingblijftnadiagnosedalen.Ditintegenstellingtotdemeesteanderevormenvankanker,

waarvanderelatieveoverlevingnaenkelejarenstabiliseert.


Figuur 3.17.1-5: Indolent non-Hodgkin-lymfoom - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020.Bron:IKZ.



indolentnon-Hodgkin-lymfoomin2009totongeveer7.700mannenen6.600vrouwenin2020.

3.17.2 Non-Hodgkin-lymfoom: agressief

Figuur 3.17.2-1: Agressief non-Hodgkin-lymfoom - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.


15-49jaarenalleleeftijden:ModelA.Vrouwen50-74jaaren75+jaar:ModelD.

• Toenamevandeabsoluteincidentievan908mannenen664vrouwenmetagressiefnon-Hodgkin-

lymfoomin2007totongeveer1.100mannenen760vrouwenin2020.


219Non-Hodgkin-lymfoom (agressief)

Figuur 3.17.2-2: Agressief non-Hodgkin-lymfoom - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.


15-49jaarenalleleeftijden:ModelA.Vrouwen50-74jaaren75+jaar:ModelD.

• Hetrisicovanagressiefnon-Hodgkin-lymfoomblijftvoorzowelmannenalsvrouweninalle

leeftijdsgroepennagenoeggelijk.


Figuur 3.17.2-3: Agressief non-Hodgkin-lymfoom - Relatieve overleving mannen (%) naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

221Non-Hodgkin-lymfoom (agressief)

Figuur 3.17.2-4: Agressief non-Hodgkin-lymfoom - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.





• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voormannenvangemiddeld43%naar53%verbeterd.

Voorvrouwenisde5-jaarsrelatieveoverlevingsinds1989vangemiddeld44%naar50%verbeterd.

Figuur 3.17.2-5: Agressief non-Hodgkin-lymfoom - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.



agressiefnon-Hodgkin-lymfoomin2009totongeveer6.200mannenen4.400vrouwenin2020.


223Leukemie

3.18 Leukemie

Bijleukemieisersprakevaneenongecontroleerdedelingvanbepaaldewitte

bloedcellen.Erontstaateenwoekeringvanabnormalecellen,waardoordeproductie

vandenormalebloedcelleninhetgedrangkomt.Naverloopvantijdkomendiecellen

indebloedbaanenindeorganenterecht.Bepaaldeweefselskunnendanovervolraken

metabnormalecellen.

Demeestvoorkomendevormenvanleukemiezijn:

• acutelymfatischeleukemie(ALL);

• acutemyeloïdeleukemie(AML);

• chronischelymfatischeleukemie(CLL);

• chronischemyeloïdeleukemie(CML).

Bijacuteleukemierijpendebloedcellennietuit.Omdatonrijpecellennietafsterven,

vindtvaakinkortetijdeenophopingvanonrijpecellenplaats.Vanwegehetgebrek

aanrijpewittebloedcellentredenalbinnenenkelewekenklachtenop.

Erissprakevanchronischeleukemiealsdecellennogredelijkgoeduitrijpen.Het

kwaadaardigeprocesverlooptveeltrager,waardoorklachtenlangkunnenuitblijven.

Daarnaastwordtonderscheidgemaakttussenlymfatischeleukemieenmyeloïde

leukemieopbasisvanhetceltypevandeabnormalewittebloedcellen.

Eenbepaaldevormvanleukemiewordtdusaangeduidmethetonderscheidacuutof

chronischénmethettypebloedcellendatongecontroleerdisgaandelen.

Acutelymfatischeleukemieiseenziektedievooralbijkinderenenjongvolwassenen

wordtaangetroffen.Acutemyeloïdeleukemiekomtdaarentegenvoornamelijkvoorbij

volwassenen.Chronischemyeloïdeleukemiewordtmetnameopmiddelbareleeftijd

vastgesteld.Chronischelymfatischeleukemiekomtvooralbijouderemensenvoor.

Voordeincidentie,deoverlevingende10-jaarsprevalentievanleukemiezijnalleen

desubgroepenacutelymfoblastaireleukemie(ALL)enacutemyeloïdeleukemie(AML)

gepresenteerd.Presentatievananderevormenvanleukemieoverdegeheleperiode

isnietmogelijkvanwegetussentijdseveranderingenindeindelingvanleukemie

bijdeNKR.Acuteleukemievertegenwoordigtbijnadehelftvandetotaleaantallen

leukemieinNederland.

Voordesterftecijfersisgeenopsplitsingvanleukemiemogelijkendaaromzijnvoor

dezecijfersallevormenvanleukemiealsééngroepgepresenteerd.Desterftecijfers

wordenindeparagraafalseersteweergegeven.Vervolgenswordtapartingegaanop

ALLenAMLinparagraaf3.18.1en3.18.2.

Voorleukemiewordtbijuitzonderingdeleeftijdsgroep0-14jaarweergegeven,omdat

leukemieindezeleeftijdsgroepdemeestvoorkomendevormvankankeris.


Samenvatting leukemie

Incidentie:Hetaantalnieuwekankerpatiëntenmetacutelymfoblastaireleukemie

(ALL)blijftnagenoeggelijk.Deincidentievanacutemyeloïdeleukemie(AML)neemt

toeenzalooknaarverwachtingblijventoenemen.

HetrisicovanALLenAMLblijftdoordejarenheengelijk.Destijgende

incidentiecijfersvoorAMLzijnvooraltoeteschrijvenaandeverouderingvande

bevolking.Overderisicofactorenistotophedenweinigbekend.Mogelijkspelen

genetischefactorenenberoepsgerelateerdeblootstellingaanbepaaldestoffen

(onderanderebenzeen)eenrol.

Sterfte:Deabsolutesterfteaanleukemieneemtlichttoe,terwijlhetrisicoomte

stervenaanleukemienagenoeggelijkblijft.

Overleving:DeoverlevingvanALLenAMLisverbeterddoorverbeterdediagnostiek

entoepassingvanstamceltransplantatie.

Prevalentie:DooreenbetereoverlevingvanALLzalhetaantalkankerpatiënten

toenemen,vooralindejongereleeftijdsgroepen.Ookisereentoenamevan

hetaantalpatiëntenmetAMLzichtbaar.Dezetoenamewordtvoornamelijk

veroorzaaktdoordeverouderingvandebevolking.

225Leukemie

Figuur 3.18-1: Leukemie - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020.Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen0-14jaaren15-49jaar:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen75+

jaar:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Lichtetoenamevandeabsolutesterftealsgevolgvanleukemievan648mannenen497vrouwenin



Figuur 3.18-2: Leukemie - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen0-14jaaren15-49jaar:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen75+

jaar:ModelC.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Hetrisicoomtestervenaanleukemieblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeg

gelijk.

227Leukemie (ALL)

3.18.1 Acute lymfoblastaire leukemie (ALL)

Figuur 3.18.1-1: Acute lymfoblastaire leukemie - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelA.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen0-14

jaar,75+jaarenalleleeftijden:ModelC.Vrouwen15-49jaaren50-74jaar:ModelD.

• DeabsoluteincidentiebijALLblijftdoordejarenheennagenoeggelijkmet118mannenen110

vrouwenmetALLin2007enongeveer130mannenen100vrouwenin2020.


Figuur 3.18.1-2: Acute lymfoblastaire leukemie - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

Predictieszijngebaseerdop:Mannen15-49jaar:ModelA.Mannenoverigeleeftijdsgroepen:ModelD.Vrouwen0-14

jaar,75+jaarenalleleeftijden:ModelC.Vrouwen15-49jaaren50-74jaar:ModelD.

• HetrisicovanALLblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeggelijk.

229Leukemie (ALL)

Figuur 3.18.1-3: Acute lymfoblastaire leukemie - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

Bijmannenvan75+jaarzijndeaantallentekleinombetrouwbaardeoverlevingtekunnenberekenenende



Figuur 3.18.1-4: Acute lymfoblastaire leukemie - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.



• De5-jaarsrelatieveoverlevingbijALLvoormannenvarieertvan25%indeleeftijdsgroep50-74jaar

tot83%indeleeftijdsgroep0-14jaar.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvoorvrouwenvarieertvan8%indeleeftijdsgroep15-49jaartot85%in




Figuur 3.18.1-5: Acute lymfoblastaire leukemie - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.


· Toenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan703mannenen702vrouwenmetALLin2009tot


231Leukemie (ALL)


3.18.2 Acute myeloïde leukemie (AML)

Figuur 3.18.2-1: Acute myeloïde leukemie - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020.Bron:NKR.


• ToenamevandeabsoluteincidentiebijAMLvan309mannenen258vrouwenmetAMLin2007naar


233Leukemie (AML)

Figuur 3.18.2-2: Acute myeloïde leukemie - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• HetrisicovanAMLblijftvoorzowelmannenalsvrouwentot2020nagenoeggelijk.

Figuur 3.18.2-3: Acute myeloïde leukemie - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.

Bijmannenvan75+jaarzijndeaantallentekleinombetrouwbaardeoverlevingtekunnenberekenenende



235Leukemie (AML)

Figuur 3.18.2-4: Acute myeloïde leukemie - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.



• De5-jaarsrelatieveoverlevingbijAMLvarieertvoormannenvan12%indeleeftijdsgroep50-74jaar

tot59%indeleeftijdsgroep0-14jaar.

• De5-jaarsrelatieveoverlevingvoorvrouwenvarieertvan16%indeleeftijdsgroep50-74jaartot56%

indeleeftijdsgroep0-14jaar.




Figuur 3.18.2-5: Acute myeloïde leukemie - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.

Predictieszijngebaseerdop:75+jaar:ModelD.Overigeleeftijdsgroepen:ModelA.

• Aanzienlijketoenamevandeabsolute10-jaarsprevalentievan620mannenen675vrouwenmetAML

in2009totongeveer800mannenen1.000vrouwenin2020.

237Kanker met primaire lokalisatie onbekend

3.19 Kanker met primaire lokalisatie onbekend

Hetkanvoorkomendaterbijeennieuwepatiëntmetastasengevondenwordenvan

eenonbekendeprimairetumor.Demetastaseisdeeersteuitingvanhetziekteproces,

maardelokalisatieenhettypevandeprimairetumorzijnonbekendenkunnenniet

wordengeduid.Bijdezepatiëntengroepbestaatvaakonzekerheidoverdediagnose

enoverhetbeleid.Vooreenaantalspecialesituatieszijnergoedeensomszelfs

curatievebehandelopties,maarmeestalheefthetziektebeeldeensnelprogressief

beloopmeteenslechteprognose.Bijdezespecialegroepwordtvaakpalliatieve

chemotherapietoegediend.Deoverlevingsduurisgemiddeldslechtsenkelemaanden.

Depredictiesvankankermetprimairelokalisatieonbekendzijngebaseerdopdetrend

1999-2007.

Samenvatting kanker met primaire lokalisatie onbekend

Incidentie:Hetaantalnieuwekankerpatiëntenmeteenonbekendeprimaire

tumorenhetrisicovaneenonbekendeprimairetumornemenaf.Ditismogelijk

hetgevolgvaneenverbeterdediagnostiekwaardoordeprimairetumorwel

opgespoordwordt.Hetblijftechterdevraagofdezeafnemendetrendzichinde

toekomstvoortzet.

Sterfte:Afnamevanhetaantalpersonendatsterfttengevolgevankankerwaarbij

deprimairelokalisatieonbekendis.Ookhetrisicoomtestervenaankankermet

eenonbekendeprimairetumorneemtaf.

Overleving:De5-jaarsrelatieveoverlevingisslecht,meteengemiddeldevan6%

voorzowelmannenalsvrouwenoverdeperiode1989-2007.Sinds1989isergeen

verbeteringvanoverlevingtezien.

Prevalentie:De10-jaarsprevalentiecijferszullenvoormannenafnemen.

Daarentegenblijvendeprevalentiecijfersvoordevrouwennagenoeggelijk.

Figuur 3.19-1: Kanker met primaire lokalisatie onbekend - Absolute incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.

PredictieszijngebaseerdopModelD.

• Afnamevandeabsoluteincidentievan1.105mannenen1.035vrouwenmetkankerwaarbijde

primairelokalisatieonbekendisin2007totongeveer850mannenen1.000vrouwenin2020.



Figuur 3.19-2: Kanker met primaire lokalisatie onbekend - Voor leeftijd gestandaardiseerde incidentiecijfers 1989-2007 met prognoses tot 2020. Bron:NKR.


• Hetrisicovankankerwaarbijdeprimairelokalisatieonbekendisneemtvoorzowelmannenals

vrouwenaf.


Figuur 3.19-3: Kanker met primaire lokalisatie onbekend - Absolute sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Afnamevandeabsolutesterftealsgevolgvankankerwaarbijdeprimairelokalisatieonbekendisvan

824mannenen950vrouwenin2008totongeveer540mannenen660vrouwenin2020.


Figuur 3.19-4: Kanker met primaire lokalisatie onbekend - Voor leeftijd gestandaardiseerde sterftecijfers 1989-2008 met prognoses tot 2020. Bron:CBS.


• Hetrisicoomtestervenaankankerwaarbijdeprimairelokalisatieonbekendis,neemtvoorzowel

mannenalsvrouwentot2020af.


Figuur 3.19-5: Kanker met primaire lokalisatie onbekend - Relatieve overleving mannen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.


Figuur 3.19-6: Kanker met primaire lokalisatie onbekend - Relatieve overleving vrouwen (%) 1989-2007 naar kalenderperiode en leeftijdscategorie. Bron:NKR.



• De5-jaarsrelatieveoverlevingvarieertvoorvrouwenvan6%indeleeftijdsgroep75+jaartot15%inde


• De5-jaarsrelatieveoverlevingissinds1989voormannenindeleeftijdsgroep15-49jaarvan

gemiddeld15%naar19%verbeterd.Voorvrouwenisindeleeftijdsgroep15-49jaareenverbetering

vande5-jaarsrelatieveoverlevingzichtbaarvan12%naar18%.Voordeandereleeftijdsgroepenblijft

de5-jaarsrelatieveoverlevingsinds1989nagenoeggelijk.


Figuur 3.19-7: Kanker met primaire lokalisatie onbekend - 10-jaars prevalentiecijfers 1990-2009 met prognoses tot 2020. Bron:IKZ.


• Voormanneniseenlichteafnamevandeabsolute10-jaarsprevalentietezienvan987mannenmet

kankerwaarbijdeprimairelokalisatieonbekendisin2009totongeveer800in2020.

Voorvrouwenblijftdeabsolute10-jaarsprevalentievankankerwaarbijdeprimairelokalisatie

onbekendisongeveergelijk.

4 Prognosesopnoglangeretermijn(tot2040)

DeNederlandsebevolkinggroeitnietalleen,maarwordtookouder.Recentelijkisde

toenamevanhetaantalouderenineenversnellinggeraakt;deeerstebabyboomers

vandenaoorlogsegeboortegeneratiebereikendeleeftijdvan65jaar.Rond2040

bereiktdevergrijzinghaarhoogtepunt.

Deomvangenvooraldeleeftijdssamenstellingvandebevolkingzijnvanbelangvoor

deprognosevankankerincidentieen-sterfte.Doorvergrijzingvandebevolkingiser

eenduidelijketoenamevankankerpatiëntenteverwachtenindenabijetoekomst.

Hetvóórkomenvankankerneemtnamelijktoemethetstijgenvandeleeftijd.

Dithoofdstukgeeftdeabsoluteincidentie-ensterftecijferspertumorsoort,

waarbijalleenrekeningwordtgehoudenmetdebevolkingsprognosesenerwordt

aangenomendatdehuidigekankerrisico’snietveranderenindetoekomst.Opdeze

manierwordtinzichtelijkgemaakthoehetverloopvandeincidentieendesterftevan

kankerzalzijn,enkelenalleendoordeveranderinginomvangensamenstellingvan

deNederlandsebevolking.

MethodenDegemiddeldevoorleeftijdgestandaardiseerdeincidentieisvoormannenen

vrouwenpertumorsoortberekendvoordeperiode2005-2007.Daarnaastisde

gemiddeldevoorleeftijdgestandaardiseerdesterftevoormannenenvrouwenper

tumorsoortberekendvoor2006-2008.Erisgebruikgemaaktvanleeftijdspecifieke

incidentie-ensterftecijfersper5-jaarsleeftijdsklasse,zodatrekeninggehouden

wordtmetverschilleninleeftijdsopbouwvandeNederlandsebevolking.Deze

huidigekankerrisico’szijnvervolgensgebruiktommetbehulpvandedemografische

veranderingenhetaantalnieuwepatiëntenindetoekomsttebepalen.Deprognose-

berekeningenvandekankerincidentieen-sterfteinNederlandzijntoegepastopde

bevolkingsprognosesvanhetCBSvoordejaren2010,2020,2030en2040.

Letwel,dezeprognoseszijndusvolgenseenanderemethodeberekend,waardoor

devoorspeldeaantallenindejaren2010en2020nietpreciesovereenkomenmetde

aantallenzoalsgepresenteerdinhoofdstuk3.

Intabel4-1zijngeslachtspecifiekeabsoluteincidentie-ensterftecijfersweergegeven

diezijngebaseerdopdebevolkingsprognosesenhethuidigekankerrisico.

Resultaten en beschouwingMetdeaannamedatdehuidigerisico’svankankertot2040constantblijven,zalhet

aantalnieuwekankerpatiëntendrastischtoenemen.Opvallendishetforshogere

incidentiecijfervoormanneninhetjaar2040invergelijkingmetvrouwen.Mannen

hebbeneenhogerkankerrisicodanvrouwen:indeperiode2005-2007kregen

gemiddeld488per100.000mannenkanker,vergelekenmet391per100.000vrouwen.

Ditresulteertineensterkeretoenamevanhetaantalmannenmetdediagnosekanker,

ondankshetnagenoegvergelijkbarebevolkingsaantalvoormannenenvrouwen.Het

absoluteaantalmannenmetdediagnosekankerzalnaarverwachtingtoenemen

totafgerond77.000in2040,eentoenamevanongeveer2%perjaartenopzichtevan

247Prognoses op nog langere termijn (tot 2040)


45.000in2007.Naarverwachtingzalhetaantalvrouwenmetdediagnosekanker

tussen2007en2040toenemenvan42.000tot56.000,eenjaarlijksestijgingvan

1%.Desterftecijferslateneenvergelijkbaretrendzien.Naarverwachtingzullenerin

hetjaar2040afgerond39.000mannenen30.000vrouwensterventengevolgevan

kanker.Dejaarlijksetoenameinsterfteoverdeperiode2008-2040isgemiddeld2%

voormannenen1,7%voorvrouwen.

Concluderendkanwordengestelddateenaanzienlijketoenamevanhetaantal

nieuwekankerpatiëntenenhetaantalsterfgevallentengevolgevankankerverwacht

wordt.Bijdezeberekeningenisveronderstelddatdeleeftijdspecifiekeincidentie-en

sterftecijfersconstantblijven.Dezetoenameinkankercijfersisdusvollediggebaseerd

opdebevolkingsgroeienvergrijzing.Voortumorendieeensterkdalendeofstijgende

trendlatenzieninvóórkomen(ziehoofdstuk3),zijndepredictiestot2040dusveel

minderbetrouwbaardanvoortumorendieeenvrijconstanteincidentieensterfte

latenzien.Debelangrijkstetumorenwaarbijeensterkstijgendeofdalendetrendte

zienis,zijnvoorzowelmannenalsvrouwen:longkanker,maagkanker,huidkanker

(zowelmelanoomvandehuidalsdeoverigevormenvanhuidkanker)enkankermet

primairelokalisatieonbekend.

249Prognoses op nog langere termijn (tot 2040)

ma

nn

env

rou

wen

inci

den

tie

ster

fte

inci

den

tie

ster

fte

200

720

1020

2020

3020

40

200

820

1020

2020

3020

40

200

720

1020

2020

3020

40

200

820

1020

2020

3020

40

Alle

vo

rmen

va

nk

an

ker

45.

110

48

.20

76

1.24

872

.447

76.8

2922

.39

720

.689

26.4

4734

.477

39.2

174

1.6

90

42.9

64

49.

107

54.1

2156

.374

19.4

7720

.051

23.6

01

27.4

5030

.154

Slo

kd

arm

ka

nk

er1.

210

1.29

11.

610

1.8

571.9

351.1

311.1

81

1.49

21.

768

1.8

92

44

147

456

16

436

85

427

430

514

599

657

Ma

ag

ka

nk

er1.

207

1.37

71.

787

2.17

12.

366

874

936

1.24

21.

566

1.77

56

7275

48

90

1.0

40

1.132

550

60

471

58

519

58

Dik

ked

arm

ka

nk

er6

.36

66

.70

18

.60

910

.29

811

.00

52.

46

62.

46

62.

94

13.

532

3.9

87

5.4

93

5.6

63

6.7

207.

770

8.3

06

2.34

42.

46

62.

94

13.

532

3.9

87

-C

olo

nk

an

ker

4.21

24.

154

5.4

04

6.5

777.

130

1.8

502.

042

2.72

03.

501

3.9

97

3.9

85

3.9

09

4.6

545.

429

5.8

48

1.90

31.9

83

2.36

62.

84

83.

221

-R

ectu

mk

an

ker

1.99

52.

011

2.52

22.

918

3.0

3955

557

274

39

211.

017

1.35

81.

362

1.6

01

1.8

07

1.8

96

390

430

512

610

68

3

Alv

lees

kli

erk

an

ker

915

98

412

5114

7615

66

1151

118

215

2618

5720

308

299

60

114

413

2214

1411

2712

1214

49

1715

188

0

Lon

gk

an

ker

6.8

157.

426

9.57

811

.29

011

.84

16

.378

6.9

02

9.0

96

11.1

96

12.2

703.

86

13.

939

4.58

24.

972

4.9

313.

531

3.53

64.

162

4.6

124.

741

Hu

idka

nke

r,m

ela

no

om

1.6

41

1.6

86

1.90

12.

051

2.0

65

388

396

473

533

548

2.0

81

2.0

782.

215

2.31

72.

351

297

305

346

384

40

7

Hu

idk

an

ker

,ove

rig

e3.

432

3.51

94.

727

61.

377.

09

652

5373

99

122

2.52

72.

517

2.9

89

3.57

04.

021

2937

45

556

5

Bo

rstk

an

ker

12.8

4313

.173

14.5

87

15.3

5115

.631

3.32

73.

457

3.9

774.

48

14.

850

Ba

arm

oed

erh

als

kan

ker

734

711

734

766

787

244

229

258

287

312

Ba

arm

oed

erk

an

ker

1.7

83

1.90

62.

236

2.4

472.

46

539

342

04

99

590

647

Eie

rsto

kk

an

ker

1.147

1.170

1.130

1.447

1.471

1.0

211.

033

1.21

51.

395

1.48

5

Pro

sta

atk

an

ker

9.58

810

.50

913

.652

16.0

93

16.6

91

2.42

12.

678

3.75

35.

204

6.3

92

Nie

rka

nk

er1.

240

1.26

51.

546

1.74

11.

776

572

617

799

98

01.

074

789

788

927

1.0

351.

06

533

637

54

46

529

382

Bla

ask

an

ker

4.

278

4.55

85.

929

7.19

57.

791

80

18

751.1

96

1.6

01

1.90

11.

231

1.27

81.

517

1.73

91.

851

368

380

456

551

636

Her

sen

ka

nk

er6

08

66

275

179

979

158

357

46

7373

774

84

46

447

49

953

553

639

54

02

456

503

517

No

n-H

od

gki

n-l

ymfo

om

58

26

46

836

1.0

361.1

5252

153

16

3275

78

44

-In

do

len

t9

191.

016

1.24

61.4

261.4

87

745

796

925

1.0

301.

06

0

-A

gre

ssie

f9

08

923

1.142

1.34

01.4

286

64

714

836

957

1.0

22

Leu

kem

ie6

48

676

88

71.1

191.

270

49

752

66

1773

58

32

-A

LL11

812

012

112

813

011

010

610

811

311

4

-A

ML

309

337

418

419

521

258

281

316

353

373

Pri

ma

ire

lok

ali

sati

eo

nb

eken

d1.1

05

1.33

51.

735

2.14

32.

370

824

919

1.23

41.

622

1.90

11.

035

1.22

91.4

521.

714

1.8

799

509

48

1.129

1.36

41.

570

Tab

el 4

-1: G

esla

chts

pec

ifiek

e a

bso

lute

inci

den

tie

- en

ste

rfte

cijf

ers

geb

ase

erd

op

de

bev

olk

ing

spro

gn

ose

s en

het

hu

idig

e ka

nke

rris

ico.

•V

oo

rd

ese

lect

iev

an

bla

ask

an

ker

zij

nz

ow

eld

ein

vasi

eve

als

de

nie

t-in

vasi

eve

tum

ore

n(

Tae

nT

is)

mee

get

eld

.

••

Ind

on

ker

bla

uw

sta

an

feit

elij

ke

cijf

ers

wee

rgeg

even

,in

lich

tbla

uw

de

pre

dic

ties

.

5 Conclusieenbeschouwing

Ditrapportpresenteertcijfersovergeobserveerdetrendsinvóórkomen,sterfteen

overlevingvankankerengeeftprognosesvoordekomende10jaar.Hetrapportiseen

actualisatievanhetsignaleringsrapportKanker in Nederland-2004.Veelconclusies

komendanookovereenc.Deresultatenuithethuidigerapportlatenziendathetrisico

vankankervoordeNederlandsebevolkingslechtslichttoeneemtendathetrisicoom

testervenaankanker,metnameondermannen,zelfsafneemt.Naeendiagnose

kankerisdeoverlevingdelaatstedecenniaverbeterd.

Deresultatensuggererenechterookdatdekomendejarendetotalekankerzorgfors

zwaarderbelastzalworden.Doordevergrijzingvandebevolkingzalhetaantal

mensenmetkankerflinktoenemen,metnameindeouderegeneratie.

Hetjaarlijksaantalnieuwgediagnosticeerdepatiëntenissinds1989metbijna60%

toegenomen.Hetaantalnieuwediagnosesvaninvasievetumorenwasin2007

afgerond45.000bijmannenen42.000bijvrouwen.Dezetoenamezaldoorgroeien

naarongeveer66.000nieuwediagnoseskankerbijmannenen57.000bijvrouwen

in2020.Devoorleeftijdgestandaardiseerdeincidentiecijfers,dusdecijferswaarbij

gecorrigeerdisvoordeleeftijdsopbouwvandebevolking,nemenindeperiode1989

tot2020lichttoe.Hieruitkangeconcludeerdwordendatdehogereaantallenvooralte

wijtenzijnaandeverouderingvandebevolkinginNederlandennietaaneentoename

vanhetrisicovanhetkrijgenvankanker.Hetzelfdeistezienbijdesterftecijfers;

hetaantalpersonendatoverlijdtaankankerneemtdoordejarenheenlichttoe,

terwijldevoorleeftijdgestandaardiseerdesterftecijferszelfsafnemen,metnamebij

mannen.Hetrisicoomtestervenaankankerneemtdusaf,maardoordevergrijzing

engrotereomvangvandebevolkingiserweleenlichtestijginginhetabsoluteaantal

sterfgevallenaankankertezien.

Degepresenteerdeoverlevingscijferstonenoverhetalgemeenaandathetafgelopen

decenniumdeoverlevingskansvankankerpatiëntenisgestegen.Dezeverbetering

komtonderanderedoordatdiagnoseseerderwordengesteldendestageringen

behandelingbijveelvormenvankankerverbeterdzijn.De5-jaarsrelatieveoverleving

voormannenisverbeterdvan41%in1989-1993tot54%in2003-2007.Overigensmoet

menzichbijdezeverbeteringwelrealiserendatextraontdekkingvantumorendoor

vroegeopsporing(zoalsbijprostaatkanker)eenvandeonderliggendeoorzakenis.

Voorvrouweniseenverbeteringzichtbaarvan57%naar63%.

Dooreentoenemendeincidentieeneenverbeteringvandeoverlevingskanszalhet

aantalpersoneninlevenmetkanker-dezogenoemdeprevalentie-ooktoenemen.

Ditrapportpresenteertdeabsolute10-jaarsprevalentie.Hetaantalmannenen

vrouweninlevenmetdediagnosekankerzaltoenemenvanafgerond201.000mannen

en218.000vrouwenin2009totongeveer330.000mannenen330.000vrouwen

in2020.Dezetoenametoontaandatdetotalezorgvraagvankanker,waaronder

nacontroles,eenforsebelastinggaatvormenvoordegezondheidszorg.

251Conclusie en beschouwing

c Voorinternationalevergelijking,zieglobocan.iarc.frenseer.cancer.gov.


Zoalseerderaangegevenisdeincidentieeengoedemaatvoorhetaantalmensendat

zorgvraagtindebeginfasevandeziekte,metnamedediagnose-enbehandelings-

fase.Overhetalgemeenzalhetaantalnieuwekankerpatiëntentoenemen,terwijl

hetrisicovankankergelijkblijft(zietabel5-1).Bijmannenneemthetaantalnieuwe

patiëntenmetmaagkankerenlongkankeraf,terwijldeincidentievanslokdarm-,

prostaat-endikkedarmkankerenmelanoomvandehuidzaltoenemen.Voor

prostaatkankergeldtweldaterdelaatstejareneenafvlakkingindeincidentie

zichtbaaris,waardoorhetonzekerisofdezestijgingdoorzet.Voorvrouwenneemt

hetaantaldiagnosesvaneierstokkankertot2020af.Daarentegenstijgthetaantal

nieuwekankerpatiëntenmetborst-,long-,slokdarmkankerenmelanoomvandehuid.

Hetsterftecijferisindicatiefvoorhetaantalpatiëntendatzorgvraagtindelaatste,

terminalefasevandeziekte.Sinds1989neemtdevoorleeftijdgestandaardiseerde

totalekankersterfteaf.Dezeafnamewordtvoormannenvoornamelijkbepaalddoor

hetdalendaantalsterfgevallenaanlongkankerenmaagkanker.Bijvrouweniseen

afnameinsterftealsgevolgvanborstkankerengynaecologischetumorentezien.

Hetaantalsterfgevallenbijmannenenvrouwentengevolgevankankerzaldoorde

toenamevanhetaantalouderenindebevolkingechterstijgen,ondanksdedalende

voorleeftijdgestandaardiseerdekankersterfte.

Ominzichttekrijgenindezorgvraagvanhetziektebeeldkankerisde10-jaarsprevalentie

gepresenteerd.Voordemeestevormenvankankerneemt,zoalsverwacht,de10-jaars

prevalentietoe.Erzullenindetoekomstmeerpersoneninlevenzijnmetdediagnose

kankerindevoorgeschiedenis.Demeestvoorkomendevormenvankankerwatbetreft

prevalentiebijmannenzijnprostaat-endikkedarmkanker.Bijmannenstijgtde

prevalentievanprostaat-,huid-enslokdarmkankerhetsterkst.Bijvrouwenvertonende

prevalentiesvanhuidkankerenindolentnon-Hodgkin-lymfoomdesterkstestijging.

Demeestprevalentevormenvankankerbijvrouwenzijnborst-endikkedarmkanker.

Hetrapportbeoogtmetnamecijfermatigevoorspellingentegevenoverhetprobleem

kankerindetoekomst.Aandehandvandegeobserveerdecijfersinhetverledenkan

echterookeenindrukwordenverkregenoverdevraagofervooruitgangisgeboekt

indestrijdtegenkanker.InhetdoorKWFgefinancierdeonderzoeksproject‘Progress

againstcancerintheNetherlandssincethe1970s.Epidemiologicalinterpretation

ofchangesinsurvival,incidenceandmortality’hebbenKarim-Kosencollegaenaar

combinatiesvantrendsinincidentiecijfers,overlevingscijfersensterftecijfers

gekeken.Daarbijwerdendalendeincidentiecijfersen/ofstijgendeoverlevingskansen

geïnterpreteerdals‘vooruitgang’.Wanneerhierbijookdalendesterftecijferste

zienwaren,danwerdgeconcludeerddatersprakewasvan‘optimalevooruitgang’.

Daarentegenwerdenstijgendeincidentiecijfersen/ofdalendeoverlevingskansen,die

leidentotstijgendesterftecijfers,geïnterpreteerdalsachteruitgang43.

Aandehandvandezesystematiekconcludeerdendeauteursdatsindseindjaren

’80optimalevooruitgangisgeboektindestrijdtegenkankerwaarhetdevolgende

tumorsoortenbetreft:maagkanker,galblaaskanker,colonkanker,rectumkanker,

leukemie,Hodgkin-ennon-Hodgkin-lymfoomenschildklierkankerbijzowel

mannenalsvrouwen.Daarnaastiserbijmannenooknogoptimalevooruitgangbij

strottenhoofdkanker,longkanker,blaaskankerenprostaatkanker,enbijvrouwenbij

borstkanker,baarmoederkanker,baarmoederhalskankereneierstokkanker.


•↑

to

ena

me,

↑↑

aa

nzi

enli

jke

toen

am

e,↓

afn

am

e,↓

↓a

an

zien

lijk

ea

fna

me,

=b

lijf

tn

ag

eno

egg

elij

k(

zie

ho

ofd

stu

k2

).

••

Vo

or

de

sele

ctie

va

nb

laa

ska

nk

erz

ijn

zo

wel

de

inva

siev

ea

lsd

en

iet-

inva

siev

etu

mo

ren

(Ta

en

Tis

)m

eeg

etel

d.

Tab

el 5

-1: T

ren

ds

en p

rog

no

ses

van

inci

den

tie,

ste

rfte

en

pre

vale

nti

e va

n k

an

ker

voo

r m

an

nen

en

vro

uw

en in

de

per

iod

e 19

89-2

020

.

ma

nn

env

rou

wen

inci

den

tie

ster

fte

10-j

aa

rs

pre

vale

nti

ein

cid

enti

est

erft

e10

-ja

ars

p

reva

len

tie

ab

solu

ut

rate

/10

0.0

00

ab

solu

ut

rate

/10

0.0

00

ab

solu

ut

ab

solu

ut

rate

/10

0.0

00

ab

solu

ut

rate

/10

0.0

00

ab

solu

ut

Alle

vo

rmen

va

nk

an

ker

↑↑

↑↓

↑↑

↑↑

↑↓

↑↑

Ka

nk

erb

ijk

ind

eren

en

a

do

lesc

ente

n↑

=↓

==

↑=

↓=

=

Slo

kd

arm

ka

nk

er↑↑

↑↑

↑↑

↑↑↑

↑↑

↑↑↑

=↑↑

Ma

ag

ka

nk

er↓

↓↓↓

↓↓

↓↓

↓↓

↓↓

Dik

ked

arm

ka

nk

er↑↑

↑↑

↓↑↑

↑↑

↑↑

↓↑↑

-C

olo

nk

an

ker

↑=

↑=

↑↑

↑=

↑=

↑↑

-R

ectu

mk

an

ker

↑↑

↑↑

=↑↑

↑↑

↑=

=↑↑

Alv

lees

kli

erk

an

ker

↑=

↑↑

=↑

↑=

↑↑

=↑

Lon

gk

an

ker

↓↓

↓↓

=↑↑

↑↑

↑↑

↑↑

↑↑

Hu

idk

an

ker

,mel

an

oo

m↑↑

↑↑↑

↑↑↑

↑↑

↑↑↑

↑↑↑

Hu

idk

an

ker

,ove

rig

e↑↑

↑=

=↑↑

↑↑

↑=

=↑↑

Bo

rstk

an

ker

↑↑

↓↓

↑↑

Ba

arm

oed

erh

als

ka

nk

er↓

↓↓↓

↓↓

Ba

arm

oed

erk

an

ker

↑=

↑↓

↑

Eie

rsto

kk

an

ker

↓↓

=↓

↑

Pro

sta

atk

an

ker

↑↑

↑↑

↑↓

↑↑

Nie

rka

nk

er↑

=↑

=↑↑

↑=

↑=

↑↑

Bla

ask

an

ker

↑

=↑

=↑↑

↑=

↑=

↑↑

Her

sen

ka

nk

er↑

=↑

↑↑

↑=

↑↑

↑

No

n-H

od

gk

in-l

ymfo

om

↑

=↑

=

-In

do

len

t↑

=↑↑

↑=

↑↑

-A

gre

ssie

f↑

=↑↑

↑=

↑↑

Leu

kem

ie↑

=↑

=

-A

LL=

=↑

==

↑

-A

ML

↑=

↑↑

↑=

↑↑

Pri

ma

ire

lok

ali

sati

eo

nb

eken

d↓

↓↓

↓↓

↓↓

↓↓

=


Helaaswaserbijsommigevormenvankankerookachteruitgang:bijzowelmannen

alsvrouwenwasdittezienbijhetmelanoomenbijslokdarmkanker.Daarnaastwas

erachteruitgangbijmannenbijnierkanker,enbijvrouwenbijmondholtekanker,

keelholtekanker,alvleesklierkankerenlongkanker.

Vooralleanderevormenvankankerwasernauwelijksvooruitgang(ofzelfs

achteruitgang)sindseindjaren’80,ofgafdecombinatievandetrendseenonduidelijk

totaalbeeld.Vooruitgangofachteruitgangzijnteverklarendoorverschillende

veranderingen:indeprevalentievanrisicofactorenvoorkanker,indematevandetectie

vanvoorstadiaofvroegevormenvankanker,enindeeffectiviteitvandebehandeling.

5.1 Betrouwbaarheid van de huidige

cijfers en prognoses

Degegevensdiegebruiktzijninditrapportzijnafkomstigvanverschillende

bronnen(ziehoofdstuk2).DemeestegegevenszijnverkregenviadeNKRenhet

CBS.DeNKRvolgteengestandaardiseerdewerkwijze,waarbijvalideringvande

signaleringenuitdepathologieregistratie(PALGA)endeontslagdiagnoseregistratie

(LandelijkeMedischeRegistratie,LMR)enregistratievanaanvullendeklinische

gegevensplaatsvindtviastatusinzage.GegevensafkomstigvandeNKRzijndan

ookbetrouwbaarenbruikbaarvoorevaluatie(vandekwaliteit)vanzorg.Voorhet

berekenenvandeprognoseszijnbeproefdeengevalideerde,internationaalerkende

modellenenprogrammatuurgebruikt13.Desondankskanhetzozijndatsystematische

tekortkomingendehuidigecijfersen/ofprognosesvertekenen.Veranderingenin

blootstellingaanrisicofactoren,diagnostiek,behandeling,public health-beleiden

classificatiekunnendepredictiesbeïnvloeden.

PrevalentiecijfersInditrapportzijndeprevalentiecijfersuitdeIKZ-regio(per5-jaarsleeftijdsgroep)

geëxtrapoleerdnaardeNederlandsebevolking.VoordeNederlandseprevalentiecijfers

iseentekortefollow-upbeschikbaarombetrouwbarepredictiestekunnendoen

voorde10-jaarsprevalentie.Gedurendehetopstellenvanditrapportzijnde

prevalentiecijfersgepubliceerdopdewebsitevanhetIntegraalKankercentrum

Nederland(IKNL):www.iknl.nl.Vergelijkingvandeprevalentiecijferswijstuitdatde

gevondenverschillengrotendeelsteverklarenzijndoorverschilleninincidentieen

verschilindedefinitievanprevalentie(dusdeprevalentiegebaseerdophetaantal

tumorenversusdeprevalentievankankerpatiënten).Overhetalgemeenvormen

deprevalentietrendsenprognoseseenredelijkeafspiegelingvandeNederlandse

situatie.Bijdeinterpretatievandeprevalentiecijfersishetwelverstandigom

rekeningtehoudenmetverschilleninincidentietussenIKZenderestvanNederland.

Modelleren van toekomstige trendsHetvoorspellenvantrendsindetoekomst(tot2020)berustopdeprojectievantrendsin

deperiode1989-2007.Detoegepastemethode,waarbijeenleeftijd-endriftcomponent

wordtmeegenomen,blijktredelijkevoorspellingentegevenvooreenkorteperiode14.

Tochheeftdezezogenaamdekortebasismethodeenkelebeperkingen.Teneerstehebben

deprognosesopbasisvanditmodelalsnadeeldathetgeencohortspecifiekeinformatie

bevat(zoalsbijdeAPC-modellen).Verderkunnenveranderingeninblootstellingaan

risicofactoren,publiekebewustwordingofnieuwgeïntroduceerdbevolkingsonderzoek

eengroteinvloedhebbenopdecijfers.Dezemogelijkeveranderingeninhetincidentie-,

sterfte-ofprevalentiecijferinrecentejarenzullennietaltijdgoedtotuitingkomenin

deprognoses,omdatdetrendovereenlangeretijddebasisvormtvoordeprognose

tot2020.Ditlijktbijvoorbeeldhetgevalvoorprostaatkanker.Deincidentievan

prostaatkankerisindegeobserveerdeperiodevanbijna20jaarduidelijkgestegen,

maardelaatstepaarjaariseenafvlakkingtezien.Dezeafvlakkingwordtinde

modellenoverschaduwddoordetoenemendetrendoverlangeretijd.Anderzijdsishet

onzekerofeenrecenteafvlakkingvaneenstijgendincidentiecijferwelzaldoorzetten.

Ondanksdezetekortkomingenvanhetgehanteerdemodelblijkthetmodelbeterdan

APC-modellenbruikbaarvoorsituatieswaaringeengegevensbeschikbaarzijnover

meerderedecennia.Verderkanhethuidigemodeltoegepastwordenopkalenderjaren

inplaatsvan5-jaarsperiodes,zoalsbijdeAPC-modellen.

Vergelijking van predicties voor 2005 in het signaleringsrapport Kanker in

Nederland - 2004 en observaties voor 2005 in het huidige rapportOmeenindruktekrijgenvandebetrouwbaarheidvandegepresenteerdevoorspellingen

iseenvergelijkinggemaakttussendevoorspellingvanhetsignaleringsrapport

Kanker in Nederland-2004endewerkelijkegeobserveerdegegevensvanhethuidige

rapport.Dezevergelijkingisalleenmogelijkvoordeincidentiecijfers,sterftecijfers

ende20-jaarsprevalentiecijfers(www.kwfkankerbestrijding.nl/sck)vaneenbeperkt

aantaltumorsoortenvoorhetjaar2005(zietabel5-2).

Overhetalgemeengevendevoorspellingeneenredelijkgoedeweergavevande

huidigeobservaties.Voorenkelevormenvankankerwijktdevoorspellingvanhet

signaleringsrapportKanker in Nederland-2004afvandewerkelijkeaantallenzoals

gepresenteerdinhethuidigerapport.Voormelanoomisbijvoorbeelddepredictie

lagerdandewerkelijkeobservatie.

Depredictievanprostaatkankerwashogerdandewerkelijkeobservatie.Ditheeft

metnametemakenmetdePSA-screening,waardoordeincidentietrendvandehele

periode(1989-2007)stijgt.Zoalseerderaangegeveniserrecentelijksprakevaneen

afvlakkingvandeincidentie,waardoormogelijkdezestijgendetrendnietvoortzet.

Omdezeredenisinhethuidigerapportookeencorrectieweergegevenwaarbijalleen

demeestrecentegeobserveerdejarenwordenmeegenomenindepredictieanalyse.

5.2 Toename van het aantal oudere

kankerpatiënten

Alsgevolgvandevergrijzingdiezichzaldoorzettentotongeveer2040enhet

feitdatkankervooralvoorkomtbijouderen,neemthetpercentageouderen

onderkankerpatiëntentoe.Waarin2007bijruim26.00075+’erskankerwerd

gediagnosticeerd,zaldataantalin2020ruim37.000patiëntenzijn.De10-jaars

prevalentievankankerindezegroepneemttoevan118.000in2007tot210.00075+’ers

in2020.



•=

bli

jft

na

gen

oeg

gel

ijk

,↑d

eo

bse

rva

tie

ism

eer

da

n10

%h

og

erd

an

de

pre

dic

tie,

↑↑

de

ob

serv

ati

eis

mee

rd

an

20

%h

og

erd

an

de

pre

dic

tie,

↓d

eo

bse

rva

tie

ism

eer

da

n10

%la

ger

da

nd

ep

red

icti

e,↓

↓d

eo

bse

rva

tie

ism

eer

da

n2

0%

lag

erd

an

de

pre

dic

tie.

Ta

bel

5-2

: Ver

gel

ijkin

g g

eob

serv

eerd

e ci

jfer

s in

hu

idig

ra

pp

ort

met

de

voo

rsp

eld

e ci

jfer

s in

sig

na

leri

ng

sra

pp

ort

Kan

ker

in N

eder

land

- 2

00

4

voo

r h

et ja

ar

200

5 vo

or

inci

den

tie,

ste

rfte

en

20

-ja

ars

pre

vale

nti

e va

n e

nke

le v

orm

en v

an

ka

nke

r vo

or

ma

nn

en e

n v

rou

wen

.

ma

nn

env

rou

wen

inci

den

tie

ster

fte

20-j

aa

rs

pre

vale

nti

ein

cid

enti

est

erft

e20

-ja

ars

p

reva

len

tie

ab

solu

ut

rate

/10

0.0

00

ab

solu

ut

rate

/10

0.0

00

ab

solu

ut

ab

solu

ut

rate

/10

0.0

00

ab

solu

ut

rate

/10

0.0

00

ab

solu

ut

Alle

vo

rmen

va

nk

an

ker

==

==

↑=

==

==

Ka

nk

erb

ijk

ind

eren

=

==

==

==

↑↑

↑

Ka

nk

erb

ija

do

lesc

ente

n=

=↓

↓=

==

==

=

Ma

ag

ka

nk

er=

==

==

==

==

=

Co

lon

ka

nk

er=

=↓

↓=

↑↑

==

=

Lon

gk

an

ker

==

==

=↑

==

==

Mel

an

oo

m↑

↑=

==

↑↑

↑↑

↑↓

Bo

rstk

an

ker

==

=↓

=

Ba

arm

oed

erh

als

ka

nk

er=

==

==

Ba

arm

oed

erk

an

ker

==

↑↑

↑↑

=

Eie

rsto

kk

an

ker

↓↓

==

=

Pro

sta

atk

an

ker

=↓

↓↓

=

Nie

rka

nk

er=

=↓

↓=

↑=

==

=

5.3 Vermijdbaarheid van kanker

Detoenamevanhetaantalkankerpatiëntenzouafteremmenzijndooraandacht

te(blijven)bestedenaanhetreducerenvandeblootstellingaanrisicofactorenvoor

kanker.Debelangrijksterisicofactorenvoorkankerzijnroken,alcoholgebruik,

overgewicht,gebrekaanlichaamsbeweging,ongezondevoeding(teweinig

plantaardigevoeding)enovermatigeblootstellingaanUV-straling.Dezerisico-

factorenvoorkankerkomensteedsvakergecombineerdvoor(metnameovergewicht

enhoogalcoholgebruik)4.Delatentietijdvankankerisvaaktientallenjaren,waardoor

blootstellingenaanderisicofactorenbijjongvolwassenenzichmeestalpasminstens

20tot30jaarlatervertalenindehoogtevandeincidentienahet45steof50stejaar.

Zozijndemeesterokersgestartmetrokeninhunpuberteit,terwijllongkankervoor

het50stelevensjaarrelatiefzeldzaamis.

Hieronderwordenkortdebelangrijkstevermijdbarerisicofactorenvoorkanker

besproken.Voormeeruitgebreideinformatie,ziedewebsitevanKWFKankerbestrijding

http://preventie.kwfkankerbestrijding.nl.

RookgedragDebelangrijkstevermijdbareleefstijlfactordiehetrisicovankankersterkverhoogtis

roken.In1958rookte90%vandemanneninNederland.Sindsdieniseenforseafname

zichtbaarinhetaantalmannelijkerokerstot30%in2009.Hetaantalvrouwelijke

rokersisindeperiode1958totenmet1970eersttoegenomentot42%.Na1970isook

bijdevrouweneendalingingezettot26%in2009.Rokeniseenrisicofactorvoor

verschillendekankersoorten,waarondermondholte-,keelholte-,strottenhoofd-,

slokdarm-,long-enblaaskankereninminderematevooreenaantalanderetumor-

soortenzoalsnier-,alvleesklier-,dikkedarm-enbaarmoederhalskanker.Alserniet

meergerooktzouworden,zouoverenkeledecenniadekankerincidentiedalenmet

minstens30%:zeker30.000vandehuidigeongeveer90.000tumorenperjaarwaren

tevermijdengeweestwanneernietzouzijngerookt.Voorlongkankergeldtdatzelfs

87%vandekankergevallenwordtveroorzaaktdoorroken44.

Overige risicofactoren

Alcoholgebruik

InNederlandisalcoholrelatiefgoedkoopenmakkelijkverkrijgbaar,enookdrinken

steedsmeerjongerenalcohol.Alcoholdraagtduidelijkbijaaneenverhogingvan

hetrisicovankanker,vooralmondholtekanker,keelholtekanker,slokdarmkanker,

dikkedarmkanker,leverkankerenborstkanker.Alcoholismetnameschadelijkin

combinatiemetroken4,19.

Overgewicht

Overgewichtverhoogthetrisicoopdiversevormenvankanker,waaronderdikkedarm-

kanker,borstkankernadeovergang,nierkanker,slokdarmkankerenbaarmoederkanker.

Delaatstejarenisereenaanzienlijketoenametezienvanhetaantalpersonendat(veel)

tezwaaris.Overgewicht(BMI≥25kg/m2)komtvakervoorondermannendanonder

vrouwen.In2009had53%vandemannenen42%vandevrouwenovergewicht.



Overgewichtwordtsteedsmeereenbelangrijkerisicofactor.Vooralminderengezonder

etenenmeerbewegenzijndaaromvangrootbelangindestrijdtegenkanker19.

Gezonderetenbetekentvooraldatrelatiefmeerplantaardigeproductenmoeten

wordengegetenenminderroodvlees(rundvleesenvarkensvlees).

UV-straling

Dekomendejarenzalhetaantalpersonenmethuidkankersterktoenemen.

Eenbelangrijkerisicofactorvoorhuidkankerisultraviolettestraling(afkomstigvan

zonenzonnebank),waarbijeenhogeUV-stralingdehuidcellenbeschadigt.

Doordetoegenomenpopulariteitvanzonnebadenenhetgroteaanbodvangoedkope

vliegticketsenvoordeligezonvakantieszalnaarverwachtinghetaantaldiagnoses

vanhuidkankertoenemen.Daaromishetbelangrijkomverstandigzongedragte

promoten,vooralvoorjongeremensen.Overigensheeftgewonezonblootstelling

veelpositieveeffectenopgezondheidenwelbevinden,diezekeropwegentegeneen

verhoogdrisicovanhuidkanker.Geregelde,matigeblootstellingaanzonnestraling

isgewenstomindevitamineD-behoeftetevoorzien.Hetisdanookmetname

excessieveblootstellingdiemoetwordenvermeden.Meerinformatieistevindenin

hetsignaleringsrapportDe relatie tussen kanker, zonnestraling en vitamine D45.

Voorpreventievankankerishetbelangrijkdatdeleefstijlalopjongeleeftijdwordt

beïnvloed.Hetisveeleffectieveromtezorgendateenpubernietgaatroken,

danomvolwassenentelatenstoppenmetroken.Ooktenaanzienvandeandere

risicofactorenvoorkankermoetenpreventieprogramma’smetnamegerichtworden

opdejeugdendeopvoeders.

5.4 Toename van kankerprevalentie door

vroegtijdige opsporing

Deafgelopenjarenisdeprevalentievanhuidkankerexclusiefbasaalcelkanker

(28.000mannenen27.000vrouwenin2007),borstkankervoorvrouwen(93.000

vrouwenin2007)enprostaatkankervoormannen(57.000mannenin2007)sterk

toegenomen.Dezehogeprevalentiecijferskomengedeeltelijkdoorvroegtijdige

opsporingvantumoren.Vroegdiagnostiekzorgtvooreengeringe(borstkanker)tot

sterke(prostaatkanker)toenamevanhetaantalmensenmetdediagnosekanker

(incidentie).Bovendienwordendepatiëntenenkelejareneerdergediagnosticeerd.

Beideaspectenzorgenvooreentoenamevanhetaantalmensenmetkanker

(prevalentie).Doorregelmatigescreeningenpubliekebewustwordingkaneentumor

alineenvroegstadiumwordenopgespoord.

InNederlandvindengeorganiseerdebevolkingsonderzoekenplaatsvoorborst-

enbaarmoederhalskanker.Hetbevolkingsonderzoeknaarborstkankerisin1990

ingevoerd,waarnahetaantalvrouwenmetborstkankeristoegenomen.Voor

baarmoederhalskankerwerdvanafdejaren‘80eenperiodiekbevolkingsonderzoek

gestartondervrouwentussende35-55jaar.In1996werdditbevolkingsonderzoek

herzienopperiodeenleeftijd(30-60jaar).Bijditbevolkingsonderzoekkunnen

premaligneafwijkingenwordenopgespoordenkanontwikkelingnaareen

malignetumorwordenvoorkomen.Hierdoorwordenermindervrouwenmet

baarmoederhalskankerinNederlandgediagnosticeerd.

Voordikkedarmkankerzalvanaf2013eenlandelijkbevolkingsonderzoekgaanstarten

vooralleNederlanderstussende55en75jaar.Watbetreftprostaatkankergeldtdater

(nog)geenformeelbevolkingsonderzoekisgestart.Erwordtwelineenexperimentele

settinggescreend.EengrootEuropeesonderzoekheeftlatenziendatdesterfte

aanprostaatkankermetminstens20%kanwordengereduceerddoorscreening46.

Descreeninggaatechtergepaardmeteensubstantiëleoverdiagnose,waardoorde

voordelennietvoldoendeduidelijkopwegentegendenadelen.

5.5 Toename van zorgvraag door verbeterde

behandeling

Doorvroegedetectieeneenverbeterdebehandelingzalhetaantal(ex-)kanker-

patiëntenindetoekomsteensteedsgroteregroepvormen.Voorveelvormenvan

kankerblijfteenpatiënttot10jaarnadediagnoseondercontrolevaneenarts.

Hierdoorisde10-jaarsprevalentieeenredelijkemaatomaantegevenhoegrootdeze

groepzalworden.De10-jaarsprevalentiezalindetoekomsttoenementot660.000

kankerpatiëntenin2020.Dezegroepkankerpatiëntenvarieertvanjongtotoudmet

iedereeneigenzorgbehoefte.Hetzalindetoekomstdanooksteedsmeervanbelang

wordenomzorgopmaattebieden.InhetsignaleringsrapportKanker in Nederland-2004

werddenazorgvoor(ex-)kankerpatiëntenaluitgebreidbesproken.

InhetsignaleringsrapportNazorg bij kanker: de rol van de eerste lijnworden

concreteinstrumentengenoemdomdenazorgbijkankerteverbeteren.Erwordt

onderandereaanbevolendatmedischspecialistenenhuisartsenelkaarmeermoeten

betrekkenbijdezorgvoorpatiënten.



5.6 Kernconclusies

1. InNederlandisdelaatstedecenniaveelwinstgeboektophetgebiedvankanker-

bestrijding.Datkomtnietalleentotuitinginde-inditrapportnietbeschreven-

beterebehandelinggevolgddooreenbeterekwaliteitvanleven,maarookineen

dalingvanhetrisicoomtestervenaankanker.

2. Sinds1989isde5-jaarsoverlevingnaeendiagnosekankervoormannenmet

13%toegenomen,van41%naar54%.Voorvrouwenisdeoverlevingmet6%

toegenomen,van57%naar63%.

3. Ondanksdezevooruitgangzalhetaantal(nieuwe)diagnoseskankermetmeer

dan40%stijgenvan87.000in2007tot123.000in2020.Deoorzaakhiervanisde

dubbelevergrijzingvandeNederlandsebevolking.Hierdoorontstaateenenorm

probleemvoordekankerzorginNederland.Degezondheidszorgmoetzichopdeze

enormetoenamevanhetaantalkankerpatiëntenvoorbereiden,omdekwaliteit

vandezorgindekomendejarenteborgen.Stakeholderszullenzichmoeten

beradenoveruitbreidingvanhetaantalopleidingsplaatsenenfaciliteitenen

overeenmeerefficiënteinrichtingvandezorgennazorg.Dewerkgroepverwijst

hierbijnaardeSCK-rapportenNazorg bij kanker: de rol van de eerste lijn2enKwaliteit van

kankerzorg in Nederland3.

4. Overhetalgemeenneemthetrisicovankankerlichttoe,waardatrisicoidealiter

zoumoetenafnemen.Ophetgebiedvanprimairepreventievankankerisveel

winstteboeken.Erisveelkennisbeschikbaaroverrisicofactorenvoorsommige

vormenvankanker,maardezekennisheeftnogonvoldoendegeleidtotander

beleidengedragsaanpassingenvandebevolking.Voorvormenvankankerwaarbij

nogweinigbekendisoverrisicofactorenmoetonderzoeknaaroorzakenworden

versterkt.Hetactiefondersteunen,initiërendanweluitbouwenvanbeleidophet

gebiedvanprimairepreventiekandeverwachtesterketoenamevanhetaantal

nieuwegevallenvankankerafremmen.

Geraadpleegdeliteratuur

1 SignaleringscommissieKankervanKWFKankerbestrijding.Kanker in Nederland;

Trends, prognoses en implicaties voor zorgvraag,Amsterdam,2004.

2 SignaleringscommissieKankervanKWFKankerbestrijding.Nazorg bij Kanker:

de rol van de eerste lijn, Amsterdam,2011.

3 SignaleringscommissieKankervanKWFKankerbestrijding.Kwaliteit van

kankerzorg in Nederland, Amsterdam,2010.

4 CBSStatline(www.cbs.nl)Voorburg/Heerlen,CBS,2011.

5 SchoutenLJ,JagerJJ,vandenBrandtPA.Quality of cancer registry data: a comparison

of data provided by clinicians with those of registration personnel.BrJCancer1993

Nov;68(5):974-7.

6 LiuL,deVriesE,LouwmanMW,AbenK,Janssen-HeijnenM,BrinkM,etal.

Prevalence of multiple malignancies in the Netherlands in 2007.IntJCancer2011

Apr1;128(7):1659-67.

7 WaterhouseJAH.Cancer Incidence in Five Continents.Lyon:InternationalAgencyfor

ResearchonCancer,WorldHealthOrganization1976;3:456.

8 DickmanPW,AdamiHO.Interpreting trends in cancer patient survival.JInternMed

2006Aug;260(2):103-17.

9 DickmanPW,SloggettA,HillsM,HakulinenT.Regression models for relative survival.

StatMed2004Jan15;23(1):51-64.

10 Janssen-HeijnenML,HoutermanS,LemmensVE,BrennerH,Steyerberg

EW,CoeberghJW.Prognosis for long-term survivors of cancer.AnnOncol2007

Aug;18(8):1408-13.

11 BrayF,MøllerB.Predicting the future burden of cancer.NatRevCancer2006

Jan;6(1):63-74.

12 MollerB,FekjaerH,HakulinenT,SigvaldasonH,StormHH,TalbackM,etal.

Prediction of cancer incidence in the Nordic countries: empirical comparison of different

approaches.StatMed2003Sep15;22(17):2751-66.

13 DybaT,HakulinenT.Do cancer predictions work?EurJCancer2008Feb;44(3):448-53.

14 HakulinenT,DybaT.Precision of incidence predictions based on Poisson distributed

observations.StatMed1994Aug15;13(15):1513-23.

15 AsadzadehVF,Karim-KosHE,Janssen-HeijnenML,VisserO,VerbeekAL,

KiemeneyLA.The validity of the mortality to incidence ratio as a proxy for site-specific

cancer survival.EurJPublicHealth2010Sep2.

16 CraneLM,SchaapveldM,VisserO,LouwmanMW,PlukkerJT,vanDamGM.

Oesophageal cancer in The Netherlands: increasing incidence and mortality but improving

survival.EurJCancer2007Jun;43(9):1445-51.

17 WoutersMW,WijnhovenBP,Karim-KosHE,BlaauwgeersHG,StassenLP,Steup

WH,etal.High-volume versus low-volume for esophageal resections for cancer:

the essential role of case-mix adjustments based on clinical data.AnnSurgOncol2008

Jan;15(1):80-7.

18 LepageC,SantM,VerdecchiaA,FormanD,EsteveJ,FaivreJ.Operative mortality

after gastric cancer resection and long-term survival differences across Europe.

BrJSurg2010Feb;97(2):235-9.

261Geraadpleegde literatuur


19 WorldCancerResearchFund/AmericanInstituteforCancerResearch.

Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Cancer: a Global Perspective.

Washington,DC:AICR,2007.

20 ElferinkMA,vanSteenbergenLN,KrijnenP,LemmensVE,RuttenHJ,Marijnen

CA,etal.Marked improvements in survival of patients with rectal cancer in the Netherlands

following changes in therapy, 1989-2006.EurJCancer2010May;46(8):1421-9.

21 GiovannucciE,MichaudD.The role of obesity and related metabolic disturbances in

cancers of the colon, prostate, and pancreas.Gastroenterology2007

May;132(6):2208-25.

22 Karim-KosHE,deVriesE,SoerjomataramI,LemmensV,SieslingS,CoeberghJW.

Recent trends of cancer in Europe: a combined approach of incidence, survival and mortality

for 17 cancer sites since the 1990s.EurJCancer2008Jul;44(10):1345-89.

23 LeviF,LucchiniF,NegriE,LaVecchiaC.Pancreatic cancer mortality in Europe:

the leveling of an epidemic. Pancreas2003Aug;27(2):139-42.

24 GooikerGA,vanGijnW,WoutersMW,PostPN,vandeVeldeCJ,TollenaarRA.

Systematic review and meta-analysis of the volume-outcome relationship in pancreatic

surgery.BrJSurg2011Apr;98(4):485-94.

25 STIVORO voor een rookvrije toekomst,STIVORO-Rookvrij,2008.

26 Karim-KosHE,Janssen-HeijnenML,vanIerselCA,vanderMeerRM,deVriesE,

CoeberghJW.The beginning of the end of the lung cancer epidemic in Dutch women?

IntJCancer2008Sep15;123(6):1472-5.

27 KwakEL,BangYJ,CamidgeDR,ShawAT,SolomonB,MakiRG,etal. Anaplastic

lymphoma kinase inhibition in non-small-cell lung cancer. NEnglJMed2010

Oct28;363(18):1693-703.

28 LynchTJ,BellDW,SordellaR,GurubhagavatulaS,OkimotoRA,BranniganBW,et

al.Activating mutations in the epidermal growth factor receptor underlying responsiveness

of non-small-cell lung cancer to gefitinib.NEnglJMed2004May20;350(21):2129-39.

29 HollesteinLM,vandenAkkerSAW,NijstenT,Karim-KosHE,CoeberghJW,

deVriesE.Trends of cutaneous melanoma in the Netherlands: increasing incidence rates

among all Breslow thickness categories and rising mortality rates since 1989.AnnOncol

AnnOncol.2011May4.

30 BerryDA,CroninKA,PlevritisSK,FrybackDG,ClarkeL,ZelenM,etal.Effect of

screening and adjuvant therapy on mortality from breast cancer.NEnglJMed2005

Oct27;353(17):1784-92.

31 OttenJD,BroedersMJ,FracheboudJ,OttoSJ,deKoningHJ,VerbeekAL.Impressive

time-related influence of the Dutch screening programme on breast cancer incidence and

mortality, 1975-2006.IntJCancer2008Oct15;123(8):1929-34.

32 LouwmanWJ,VoogdAC,vanDijckJA,NieuwenhuijzenGA,RibotJ,PruijtJF,etal.

On the rising trends of incidence and prognosis for breast cancer patients diagnosed 1975-

2004: a long-term population-based study in southeastern Netherlands.

CancerCausesControl2008Feb;19(1):97-106.

33 VervoortMM,DraismaG,FracheboudJ,vandePoll-FranseLV,deKoningHJ.

Trends in the usage of adjuvant systemic therapy for breast cancer in the Netherlands and

its effect on mortality.BrJCancer2004Jul19;91(2):242-7.

34 EarlyBreastCancerTrialists’CollaborativeGroup(EBCTCG).Effects of chemotherapy

and hormonal therapy for early breast cancer on recurrence and 15-year survival:

an overview of the randomised trials.Lancet2005May14;365(9472):1687-717.

35 Kok,IMde,VanderAaMA,vanBallegooijenM,SieslingS,Karim-KosHE,

vanKemenadeFJ,etal.Trends in cervical cancer in the Netherlands until 2007:

Has the bottom been reached?IntJCancer2011May1:128(9):2174-81.

36 AaMAvander,PukkalaE,CoeberghJW,AnttilaA,SieslingS.Mass screening

programmes and trends in cervical cancer in Finland and the Netherlands.IntJCancer

2008Apr15;122(8):1854-8.

37 BeralV,DollR,HermonC,PetoR,ReevesG.Ovarian cancer and oral contraceptives:

collaborative reanalysis of data from 45 epidemiological studies including 23,257 women

with ovarian cancer and 87,303 controls.Lancet2008Jan26;371(9609):303-14.

38 CremersRG,Karim-KosHE,HoutermanS,VerhoevenRH,SchroderFH,

vanderKwastTH,etal.Prostate cancer: trends in incidence, survival and mortality in

the Netherlands, 1989-2006.EurJCancer2010Jul;46(11):2077-87.

39 AbenKK,HeskampS,Janssen-HeijnenML,KoldewijnEL,vanHerpenCM,

KiemeneyLA,etal.Better survival in patients with metastasised kidney cancer after

nephrectomy: A population-based study in the Netherlands.EurJCancer2011Apr1.

40 FerlayJ,RandiG,BosettiC,LeviF,NegriE,BoyleP,etal.Declining mortality from

bladder cancer in Europe.BJUInt2008Jan;101(1):11-9.

41 SchansSAvande,IssaDE,VisserO,NooijenP,HuijgensPC,Karim-KosHE,

etal.Diverging trends in incidence and mortality, and improved survival of non-Hodgkin’s

lymphoma, in the Netherlands, 1989-2007.AnnOncol2011Apr4.

42 CoiffierB,ThieblemontC,VanDenNesteE,LepeuG,PlantierI,CastaigneS,etal.

Long-term outcome of patients in the LNH-98.5 trial, the first randomized study comparing

rituximab-CHOP to standard CHOP chemotherapy in DLBCL patients: a study by the

Groupe d’Etudes des Lymphomes de l’Adulte.Blood2010Sep23;116(12):2040-5.

43 Karim-KosHE,KiemeneyLA,LouwmanMW,CoeberghJW,deVriesE.

Progress against cancer in the Netherlands since the late 1980s: an epidemiological

evaluation.IntJCancer2011(inpress).

44 AmericanCancerSociety.Cancer Facts & Figures 2010.Atlanta:AmericanCancer

Society;2010.

45 SignaleringscommissieKankervanKWFKankerbestijding.De relatie tussen kanker,

zonnestraling en vitamine D. Amsterdam,2010.

46 SchroderFH,HugossonJ,RoobolMJ,TammelaTL,CiattoS,NelenV,etal.

Screening and prostate-cancer mortality in a randomized European study.

NEnglJMed2009Mar26;360(13):1320-8.

263Geraadpleegde literatuur

265Afkortingen

Afkortingen

CBS CentraalBureauvoordeStatistiek

ESR EuropeseStandaardbevolking

GBA GemeentelijkeBasisadministratiePersoonsgegevens

IKNL IntegraalKankercentrumNederland

IKZ IntegraalKankercentrumZuid

LMR LandelijkeMedischeRegistratie

NKR NederlandseKankerregistratie

PALGA PathologischAnatomischLandelijkGeautomatiseerdArchief

SCK SignaleringscommissieKanker

VIKC VerenigingIntegraleKankercentra

Begrippenlijst

10-jaars prevalentieHetaantalpatiëntenopéénbepaaldmomentdatminderdan10jaarvóórdatmoment

isgediagnosticeerdmetkanker.

Gelokaliseerde tumorEentumordiezichnognietheeftverspreidbuitendecontourenvanhetorgaanofde

weefselstructuurwaarhetisontstaan.

IncidentiecijfersHetaantalnieuwediagnoseskankerineenbepaaldeperiode.Inditrapportworden

bijdeverschillendevormenvankankerzoweldeabsoluteaantallenalsdevoorleeftijd

gestandaardiseerdeaantallenper100.000mannenofvrouwenweergegeven.Dit

laatstebetekentdatdecijfersgecorrigeerdzijnvoorveranderingeninleeftijdsopbouw

vandebevolkingendaardoorvergelijkbaarzijngemaaktdoordejarenheen.

Indolente kankerEenkankersoortdielangzaamgroeitennietnoodzakelijkerwijslevensbedreigendis.

MorfologieDemicroscopischevormenstructuurvaneentumorsoort.

Niet-invasiefEenoppervlakkigetumordie(nog)nietdoordezogenaamdebasaalmembraam

vaneenweefselisgegroeidendaaromnoggeencontactmaaktmetbloedvatenen

lymfevatenvaneenorgaan.

OverlevingscijfersHetpercentagepatiëntendatnadediagnosekankernaeenbepaaldaantaljarennog

inlevenis.Relatieveoverlevingwilzeggendatdewaargenomenoverlevinginde

patiëntengroep(ongeachtdoodsoorzaak)isgecorrigeerdvoordeverwachtesterfte

onderdealgemenebevolkingopbasisvandeleeftijds-engeslachtsverdelingvande

patiëntengroep.

PA-onderzoekPathologie-onderzoek(uitgevoerdoplichaamscellen,-weefselsof-vloeistoffenom

eendiagnoseen/ofziektestadiumvasttestellenoftebevestigen).

PoliepEenoverhetalgemeenonschuldigewoekeringvanslijmvlies.Poliepenzijn

goedaardig,maarkunnensomskwaadaardigwordenenzichontwikkelentoteen

tumor.

267Begrippenlijst


Screening (bevolkingsonderzoek)Hetonderzoekenvaneeninprincipegezondepopulatieomgevallenvankankerof

voorstadiadaarvanvroegtijdigophetspoortekomen.

Serum-PSA-testEenmethodediehelptbijdeopsporingvanprostaatkankerdoorhetmetenvande

hoeveelheidprostaatspecifiekantigeeninhetbloed.

StandaardisatieInditrapportwordendeleeftijdspecifiekeincidentiecijfersensterftecijfersonder

deNederlandsepopulatietoegepastopdeleeftijdsverdelingvaneenhypothetische

standaardpopulatie,inditgevaldeEuropeseStandaardbevolking.Doordeze

standaardisatieishetmogelijkomkankercijferstevergelijkenmetanderelanden,

regio’sofkalenderperiodenmeteenanderebevolkingsopbouw.

SterftecijfersHetaantalsterfgevallenalsgevolgvankankerineenbepaaldeperiode.Indit

rapportwordenbijdeverschillendevormenvankankerzoweldeabsoluteaantallen

sterfgevallenalsdevoorleeftijdgestandaardiseerdeaantallensterfgevallenper

100.000mannenofvrouwenweergegeven.

Uitzaaiing (of metastase)Eentumorhaarddieergensinhetlichaamisontstaandoordatcellenvande

oorspronkelijketumorzijnversleeptviabloedbaanoflymfebaan.

BijlageA

Informatie over de SCK en haar werkgroepen

DeSignaleringscommissieKanker(SCK)isin1997geïnstalleerddoorhetbestuurvan

KWFKankerbestrijdingmetalstaakhetbestuurvanadviestedienenoverdete

verwachtenontwikkelingenbinnendekankerbestrijding.DeSCKheeftverschillende

(tijdelijke)werkgroepenvanexpertsingestelddiestudieverrichtennaaruiteenlopende

deelgebieden.DeSCKfungeerthierbijalsoverkoepelendorgaan.

IndeSCKheefteenaantalvasteledenzitting,alsmededevoorzittersvandedoorde

SCKingesteldewerkgroepengedurendedelooptijdvandestudie.Zowelvasteals

tijdelijkeledenwordenbenoemddoorhetbestuurvanKWFKankerbestrijding.

DewerkgroepenhebbennetalsdeSCKzelfeenbredesamenstellingenbestaanover

hetalgemeengrotendeelsuitniet-SCK-leden.DeSCK-ledenendeSCK-werkgroepleden

verlenenhunmedewerkingopvrijwilligebasis.

DeSCKkanhaaradviezenpublicerenindevormvaneensignaleringsrapportof

eenbeknoptsignalement.DezerapportenzijnbestemdvoorhetbestuurvanKWF

Kankerbestrijding,maarookvoordiverseanderedoelgroepen,zoalszorgverleners,

patiëntenverenigingen,zorgverzekeraarsenvoorlichters.Hetbeoogdedoelvandeze

signaleringsrapportenisbeleidophetgebiedvandekankerbestrijdingteinitiëren,te

sturenenzonodigbijtestellen.Designaleringsrapportenzijnalspdftedownloaden

vanafdewebsitevanKWFKankerbestrijding:www.kwfkankerbestrijding.nl/sck.

Eerderverschenensignaleringsrapporten:

• SignaleringsrapportKanker1999enbijbehorend‘DeelrapportZorg’(1999)

• Ultraviolettestralingenhuidkanker(2002)

• Derolvanvoedingbijhetontstaanvankanker(2004)

• Vroegeopsporingvandikkedarmkanker;Mindersterftedoorbevolkingsonderzoek

(2004)

• KankerinNederland;Trends,prognosesenimplicatiesvoorzorgvraag(2004)

• Beeldvormendetechniekenbinnendekankerbestrijding;Vizieropdetoekomst

(2005)

• Derolvanlichaamsbewegingbijpreventievankanker(2005)

• Adviesinzakewachttijdnormenindekankerzorg(2006)

• Allochtonenenkanker;Sociaal-cultureleenepidemiologischeaspecten(2006)

• Biomarkersenkankerbestrijding(2007)

• KwaliteitvankankerzorginNederland(2010)

• Derelatietussenkanker,zonnestralingenvitamineD(2010)

• Nazorgbijkanker:derolvandeeerstelijn(2011)

269Bijlage A


Samenstelling van de SCK per 1 juli 2011

Voorzitter

Prof.dr.CockvandeVelde,hoogleraarChirurgie,hoofdafdelingGastrointestinale,

EndocrieneenOncologischeChirurgievandeafdelingHeelkunde,

LeidsUniversitairMedischCentrum,Leiden

Vice-voorzitter

Drs.RonaldKeus,directeurArnhemsRadiotherapeutischInstituut,Arnhem

Overigeleden

Dr.ElsBorst,oud-voorzitterNederlandseFederatievanKankerpatiëntenorganisaties

Prof.dr.HansBos,hoogleraarFysiologischeChemie,afdelingFysiologischeChemie,

UniversitairMedischCentrumUtrecht

Prof.dr.FritsvanDam,emeritusbijzonderhoogleraar‘Kwaliteitvanlevenbij

chronischeen/oflevensbedreigendeziekten’,psycholoogafdelingPsychosociaal

OnderzoekenEpidemiologie,NKI-AvL,Amsterdam

Prof.dr.BartKiemeney,hoogleraarKankerepidemiologie,afdelingEpidemiologie

enBiostatistiek&afdelingUrologie,UniversitairMedischCentrumStRadboud,

Nijmegen

Prof.dr.JanKlijn,emeritusbijzonderhoogleraarEndocrieneOncologie,

afdelingMedischeOncologie,ErasmusMC-DanieldenHoed,Rotterdam

Prof.dr.HarrydeKoning,bijzonderhoogleraarEvaluatievanvroegeopsporing,

InstituutMaatschappelijkeGezondheidszorg,ErasmusMC,Rotterdam

Prof.dr.ChrisMeijer,hoogleraarPathologie,hoofdafdelingPathologieendirecteur

Onderzoeksinstituutoncologie,VUmedischcentrum,Amsterdam

Dr.JeanMuris,universitairhoofddocent,vakgroepHuisartsgeneeskunde,

MaastrichtUniversitairMedischCentrum,Maastricht

Prof.dr.SjoerdRodenhuis,directeurzorg&ontwikkeling,NKI-AvL,Amsterdam

Prof.dr.JaapStoker,hoogleraarRadiologie,afdelingRadiologie,

AcademischMedischCentrum,Amsterdam

Prof.dr.TheodeWitte,hoogleraarHematologie,

UniversitairMedischCentrumStRadboud,Nijmegen

BijlageB

Tumorindeling volgens International

Classification of Diseases (ICD-0-3)

NEDERLANDS ENGELS ICD-10 CODES

Lymfklierkanker

-Hodgkin-lymfoom HodgkinLymphoma C81

-Non-Hodgkin-lymfoom Non-HodgkinLymphoma C82-C88

-Plasmaceltumoren PlasmaCellTumors C90

-Acutelymfatischeleukemie(ALL) AcuteLymphoblasticLeukemia(ALL) C91-C95

-Chronischelymfatischeleukemie(CLL) ChronicLymphocyticLeukemia(CLL)

-Acutemyeloïdeleukemie(AML) AcuteMyeloidLeukemia(AML)

-Chronischemyeloproliferatieveaandoeningen(CMPD)

ChronicMyeloproliferativeDiseases(CMPD)

-Myelodysplastischesyndromen(MDS) MyelodysplasticSyndromes(MDS)

-Leukemie,overig/NNO Leukemia,other/NOS

-Hematolymfopoietisch,overig/NNO Hematolymphopoietic,other/NOS C96

-Wekedelen SoftTissues C38,C47,C48,C49

Borst Breast C50

Centraal zenuwstelsel Central Nervous System C70-C72

-Hersenvliezen Meninges C70

-Hersenen Brain C71

-Centraalzenuwstelsel,overig/NNO CentralNervousSystem,other/NOS C72

Endocriene klieren Endocrine Glands C73-C75

-Schildklier ThyroidGland C73

-Bijnier AdrenalGland C74

-Endocrieneklieren,overig/NNO EndocrineGlands,other/NOS C75

Mondholte Oral Cavity C01, C02, C03, C04, C05, C06

Keelholte Pharynx C09, C10, C11, C12, C13, C14

-Strottenhoofd Larynx C32

Huid Skin C43-C44

-Melanoom Melanoma C43

-Basaalcelcarcinoom(BCC) BasalCellCarcinoma(BCC)

-Huid,overig/NNO Skin,other/NOS C44

Mannelijke geslachtsorganen Male Genital Organs C60-C63

-Penis Penis C60

-Prostaat Prostate C61

-Zaadbal Testis C62

-Mannelijkegeslachtsorganen,overig/NNO

MaleGenitalOrgans,other/NOS C63

Onderste luchtwegen Lower Respiratory System C33-C34, C45

-Luchtpijp&Long Trachea&Lung C33,C34

-Mesothelioom Mesothelioma C45

Oog & Orbita Eye & Orbit C69

271Bijlage B


NEDERLANDS ENGELS ICD-10 CODES

Urinewegen Urinary Tract C64-C68

-Nier Kidney C64

-Nierbekken RenalPelvis C65

-Urineleider Ureter C66

-Urineblaas UrinaryBladder C67

-Urinewegen,overig/NNO UrinaryTract,other/NOS C68

Spijsverteringsorganen Digestive Organs C15-C26

-Slokdarm Oesophagus C15

-Maag Stomach C16

-Dunnedarm SmallIntestine C17

-Dikkedarm&Endeldarm Colon&Rectum C18,C19,C20

-Anus Anus C21

-Lever Liver C22

-Galblaas Gallbladder C23

-Galwegen BileDucts C24

-Alvleesklier Pancreas C25

-Spijsverteringsorganen,overig/NNO DigestiveOrgans,other/NOS C26

Vrouwelijke geslachtsorganen Female Genital Organs C51-C58

-Schaamlippen Vulva C51

-Vagina Vagina C52

-Baarmoederhals CervixUteri C53

-Baarmoederlichaam CorpusUteri C54,C55

-Eierstok Ovary C56

-Placenta Placenta C58

-Vrouwelijkegeslachtsorganen,overig/NNO

FemaleGenitalOrgans,other/NOS C57

-Schaamlippen Vulva C51

-Vagina Vagina C52

-Baarmoederhals CervixUteri C53

-Baarmoederlichaam CorpusUteri C54,C55

-Eierstok Ovary C56

-Placenta Placenta C58

-Vrouwelijkegeslachtsorganen,overig/NNO

FemaleGenitalOrgans,other/NOS C57

Overige Lokalisaties Other Sites C37, C39, C76

-Thymus Thymus C37

-Overige&OngespecificeerdeLokalisaties

Other&Ill-definedSites C39,C76

Primaire lokalisatie Onbekend Unknown Primary Site C80

BijlageC

273Bijlage C


Mannen absolute incidentie incidentierate/100.000

2007 2010 2015 2020 2007 2010 2015 2020

Allevormenvankanker 45.110 50.627 58.846 65.882 491,8 569,7 582,0 594,8

Slokdarmkanker 1.210 1.426 1.801 2.055 13,2 15,4 16,4 18,3

Maagkanker 1.207 1.195 1.157 1.097 13,1 14,0 11,9 10,3

Dikkedarmkanker 6.366 6.946 8.503 10.046 68,6 78,5 84,3 90,6

-Colonkanker 4.212 4.273 5.264 5.778 45,5 43,5 46,7 50,1

-Rectumkanker 1.995 2.136 2.669 3.019 21,7 22,0 24,2 26,6

Alvleesklierkanker 915 922 1.027 1.102 10,0 9,4 9,2 9,0

Longkanker 6.815 6.562 6.660 6.191 73,4 66,7 58,7 51,8

Huidkanker,melanoom 1.641 1.789 2.203 2.511 18,3 20,8 23,8 26,7

Huidkanker,overige 3.432 3.699 5.099 6.554 37,2 37,4 44,5 66,4

Prostaatkanker 9.588 11.498 14.470 17.188 103,8 131,3 148,8 168,5

Nierkanker 1.240 1.241 1.434 1.592 13,6 13,0 13,4 13,8

Blaaskanker 4.105 4.382 5.112 5.734 44,2 44,6 45,3 46,0

Hersenkanker 608 657 715 750 6,9 7,3 7,3 7,3

Non-Hodgkin-lymfoom

-Indolent 919 1.067 1.251 1.413 10,1 11,9 12,5 13,0

-Agressief 908 913 1.024 1.111 10,0 10,5 10,5 10,7

Leukemie

-ALL 118 130 131 130 1,6 1,7 1,7 1,8

-AML 309 350 397 436 3,4 4,1 4,1 4,1

Primairetumoronbekend 1.105 1.088 978 849 12,0 11,1 8,7 6,8

Mannen absolute sterfte sterfterate/100.000

2008 2010 2015 2020 2008 2010 2015 2020


Slokdarmkanker 1.131 1.254 1.555 1.700 11,9 12,9 14,0 15,7

Maagkanker 874 829 771 713 9,3 8,4 6,8 5,4


-Colonkanker 1.850 1.992 2.290 2.522 19,5 26,4 25,7 25,1

-Rectumkanker 555 550 609 649 5,9 5,6 5,4 5,2

Alvleesklierkanker 1.151 1.115 1.269 1.386 12,1 13,5 13,4 13,3

Longkanker 6.387 6.311 6.420 6.317 66,8 72,4 64,4 57,5

Huidkanker,melanoom 388 421 516 573 4,2 5,6 6,2 6,8

Huidkanker,overige 52 48 53 55 0,6 0,5 0,5 0,5

Prostaatkanker 2.421 2.611 2.918 3.082 25,6 25,3 23,5 21,7

Nierkanker 572 592 653 693 6,0 7,0 6,8 6,6

Blaaskanker 801 837 905 932 8,4 10,6 9,7 8,8

Hersenkanker 583 571 667 764 6,4 6,4 7,1 8,2

Non-Hodgkin-lymfoom 582 641 669 674 6,1 6,6 6,0 5,5

-Indolent

-Agressief

Leukemie 648 660 730 790 6,9 6,8 6,5 6,9

-ALL

-AML

Primairetumoronbekend 824 766 646 535 8,7 7,8 5,6 4,1

• Conditionele5-jaarsoverlevingisconditioneelop1jaaroverleving.

•• Voordeselectievanblaaskankerzijnzoweldeinvasievealsdeniet-invasievetumoren(TaenTis)meegeteld.

Totaaloverzicht kanker in Nederland voor mannen

Mannen absolute 10-jaars prevalentie

2009 2010 2015 2020

Allevormenvankanker 200.828 212.110 268.693 328.824

Slokdarmkanker 1.919 2.068 2.915 3.797

Maagkanker 2.770 2.619 2.528 2.374

Dikkedarmkanker 29.241 32.806 41.413 50.373

-Colonkanker 16.794 18.324 23.060 28.253

-Rectumkanker 10.169 11.055 13.922 16.723

Alvleesklierkanker 719 668 767 845

Longkanker 11.693 12.005 12.066 11.676

Huidkanker,melanoom 9.325 9.857 12.427 14.927

Huidkanker,overige 18.218 19.472 28.970 41.248

Prostaatkanker 56.805 60.542 82.711 106.132

Nierkanker 5.137 4.874 5.866 6.877

Blaaskanker 22.390 23.425 28.122 32.635

Hersenkanker 1.051 1.238 1.345 1.436

Non-Hodgkin-lymfoom

-Indolent 5.232 5.332 6.564 7.725

-Agressief 3.857 4.002 5.087 6.179

Leukemie

-ALL 677 778 823 851

-AML 620 647 693 760

Primairetumoronbekend 987 1.007 930 816

Mannen 5-jrs relatieve overleving(%) conditionele 5-jrs overleving (%)

2003- 2007 2003- 2007

Allevormenvankanker 54% 78%

Slokdarmkanker 14% 33%

Maagkanker 20% 47%

Dikkedarmkanker 59% 78%

-Colonkanker 58% 79%

-Rectumkanker 62% 76%

Alvleesklierkanker 4% 24%

Longkanker 13% 35%

Huidkanker,melanoom 82% 88%

Huidkanker,overige 92% 100%

Prostaatkanker 87% 93%

Nierkanker 57% 79%

Blaaskanker 75% 88%

Hersenkanker 19% 45%

Non-Hodgkin-lymfoom

-Indolent 76% 85%

-Agressief 53% 77%

Leukemie

-ALL 68% 84%

-AML 18% 49%

Primairetumoronbekend 6% 40%

••• Indonkerblauwstaanfeitelijkecijfersweergegeven,inlichtblauwdepredicties.

275Bijlage C


Vrouwen absolute incidentie incidentierate/100.0002007 2010 2015 2020 2007 2010 2015 2020


Slokdarmkanker 441 510 611 721 3,9 4,8 5,3 5,9

Maagkanker 672 662 623 574 5,7 6,1 5,3 4,6


-Colonkanker 3.985 3.965 4.467 5.008 33,4 32,4 33,8 35,2

-Rectumkanker 1.358 1.433 1.691 1.972 12,2 12,3 13,5 14,7

Alvleesklierkanker 829 908 1.000 1.074 7,3 8,3 8,3 8,4

Longkanker 3.861 4.694 6.420 8.557 38,2 45,6 57,6 72,8

Huidkanker,melanoom 2.081 2.195 2.554 2.900 22,0 24,8 27,8 30,9

Huidkanker,overige 2.527 2.886 3.932 5.377 20,0 21,5 27,5 35,2

Borstkanker 12.843 13.672 15.680 17.449 130,4 141,2 153,7 168,4

Baarmoederhalskanker 734 631 596 555 7,9 6,9 6,5 6,1

Baarmoederkanker 1.783 1.976 2.245 2.490 17,2 18,3 19,2 20,0

Eierstokkanker 1.147 1.101 1.062 1.003 11,2 10,6 9,5 8,5

Nierkanker 789 768 858 944 7,5 7,0 7,3 7,5

Blaaskanker 1.193 1.283 1.483 1.694 10,5 10,9 11,7 12,5

Hersenkanker 446 461 497 530 4,8 4,8 4,8 4,8

Non-Hodgkin-lymfoom

-Indolent 745 833 964 1.085 6,9 8,0 8,5 9,1

-Agressief 664 689 732 763 5,9 6,4 6,2 6,1

Leukemie

-ALL 110 102 104 105 1,5 1,3 1,3 1,3

-AML 258 304 338 365 2,5 3,0 3,1 3,2

Primairetumoronbekend 1.035 1.140 1.076 1.026 8,5 8,7 7,5 6,5

Vrouwen absolute sterfte sterfterate/100.000

2008 2010 2015 2020 2008 2010 2015 2020


Slokdarmkanker 427 465 535 622 3,5 3,7 4,0 4,4

Maagkanker 550 545 484 432 4,3 3,9 3,3 2,7


-Colonkanker 1.903 1.894 1.998 2.026 14,4 17,5 16,8 16,1

-Rectumkanker 390 397 400 405 3,0 2,9 2,8 2,6

Alvleesklierkanker 1.127 1.174 1.321 1.444 9,7 11,0 11,3 11,5

Longkanker 3.531 4.069 5.601 7.628 32,5 38,1 47,5 59,5

Huidkanker,melanoom 297 306 348 392 2,8 3,5 3,7 3,9

Huidkanker,overige 29 31 29 28 0,2 0,2 0,2 0,2

Borstkanker 3.327 3.398 3.326 3.232 29,2 28,7 26,3 24,0

Baarmoederhalskanker 244 200 186 167 2,3 2,0 1,7 1,5

Baarmoederkanker 393 422 433 444 3,3 3,2 3,0 2,9

Eierstokkanker 1.021 950 954 929 8,8 9,0 8,3 7,6

Nierkanker 336 377 404 418 2,7 3,3 3,2 3,2

Blaaskanker 368 365 396 408 2,7 3,2 3,1 3,1

Hersenkanker 395 413 469 518 3,9 4,1 4,3 4,8

Non-Hodgkin-lymfoom 521 531 523 514 4,0 4,1 3,8 3,5

-Indolent

-Agressief

Leukemie 497 529 538 548 3,9 4,0 3,8 3,6

-ALL

-AML

Primairetumoronbekend 950 874 750 661 6,9 6,1 4,7 3,7

• Conditionele5-jaarsoverlevingisconditioneelop1jaaroverleving.

•• Voordeselectievanblaaskankerzijnzoweldeinvasievealsdeniet-invasievetumoren(TaenTis)meegeteld.

Totaaloverzicht kanker in Nederland voor vrouwen

Vrouwen absolute 10-jaars prevalentie2009 2010 2015 2020

Allevormenvankanker 218.465 232.850 261.126 330.911

Slokdarmkanker 693 696 895 1.128

Maagkanker 1.844 1.899 1.776 1.663

Dikkedarmkanker 28.682 29.415 35.707 42.361

-Colonkanker 19.631 20.032 24.286 28.607

-Rectumkanker 7.228 7.508 9.189 10.877

Alvleesklierkanker 457 465 486 497

Longkanker 6.420 6.888 9.606 13.006

Huidkanker,melanoom 14.009 15.085 18.170 20.997

Huidkanker,overige 13.185 13.254 19.962 28.774

Borstkanker 93.187 100.246 120.030 139.027

Baarmoederhalskanker 3.828 3.867 3.583 3.578

Baarmoederkanker 13.274 14.037 16.635 19.106

Eierstokkanker 5.119 5.526 5.954 6.298

Nierkanker 3.170 3.477 4.130 4.706

Blaaskanker 5.805 6.241 7.393 8.509

Hersenkanker 834 8.95 971 1.052

Non-Hodgkin-lymfoom

-Indolent 4.273 4.494 5.563 6.574

-Agressief 2.713 3.048 3754 4383

Leukemie

-ALL 703 609 708 795

-AML 675 678 829 975

Primairetumoronbekend 1.091 1.316 1.358 1.352

Vrouwen 5-jrs relatieve overleving (%) conditionele 5-jrs overleving (%)

2003- 2007 2003- 2007

Allevormenvankanker 63% 82%

Slokdarmkanker 14% 35%

Maagkanker 22% 51%

Dikkedarmkanker 59% 78%

-Colonkanker 58% 79%

-Rectumkanker 62% 77%

Alvleesklierkanker 3% 20%

Longkanker 15% 37%

Huidkanker,melanoom 91% 94%

Huidkanker,overige 95% 101%

Borstkanker 87% 91%

Baarmoederhalskanker 72% 82%

Baarmoederkanker 80% 89%

Eierstokkanker 41% 56%

Nierkanker 56% 77%

Blaaskanker 68% 87%

Hersenkanker 18% 47%

Non-Hodgkin-lymfoom

-Indolent 81% 89%

-Agressief 50% 75%

Leukemie

-ALL 64% 82%

-AML 20% 53%

Primairetumoronbekend 7% 43%

••• Indonkerblauwstaanfeitelijkecijfersweergegeven,inlichtblauwdepredicties.

277Bijlage C

KWF Kankerbestrijding heeft als missie: kanker zo snel mogelijk

terugdringen en onder controle brengen. We zijn er voor mensen die leven

met kanker en de mensen die met hen samenleven.

Ons doel is: minder kanker, meer genezing en een betere kwaliteit van

leven voor kankerpatiënten.

Ka

nker in

Ned

erlan

d to

t 2020

Trend

s en p

rog

no

ses

De Signaleringscommissie Kanker (SCK) is in 1997 geïnstalleerd door het bestuur van

KWF Kankerbestrijding met als taak het bestuur van advies te dienen over te

verwachten ontwikkelingen binnen de kankerbestrijding. De SCK heeft

verschillende werkgroepen ingesteld die studie verrichten naar uiteenlopende

deelgebieden binnen de kankerbestrijding. Dit signaleringsrapport is vervaardigd

door de werkgroep ‘Monitoring van Kanker in Nederland’ en is een actualisatie van

het signaleringsrapport Kanker in Nederland - 2004. De werkgroep geeft met dit

rapport een cijfermatig inzicht in de omvang van de ziekte kanker in Nederland in

verleden, heden en toekomst door het beschrijven van de trends in incidentie,

sterfte, relatieve overleving en prevalentie in de periode 1989-2007. Daarnaast

worden prognoses gegeven voor het tijdvak tot het jaar 2020. Aan de hand van de

gepresenteerde risico’s om kanker te krijgen en risico’s om aan kanker te overlijden,

kan afgeleid worden voor welke vormen van kanker in de laatste decennia

vooruitgang is geboekt. De gepresenteerde aantallen nieuwe diagnoses, bestaande

kankerpatiënten en sterfgevallen geven een beeld van de druk op de gezondheidszorg

door de ziekte kanker, nu en in de toekomst. Dit is met name van belang voor het

maken van beleid voor opleiding, zorg en preventie.

KWF KankerbestrijdingPostbus 75508

1070 am Amsterdam

T (020) 570 05 00

F (020) 675 03 02

E [email protected]

www.kwfkankerbestrijding.nl

Bankrekening 333.777.999

Koningin Beatrix is beschermvrouwe van het Koningin Wilhelmina Fonds

voor de Nederlandse Kankerbestrijding


Trends en prognoses


Kanker in Nederland tot 2020 Trends en prognoses - KWF

Documents

Transcript of Kanker in Nederland tot 2020 Trends en prognoses - KWF