6 Stappen vooruit voor kaders chemie

8 Gelijkheid is beter voor iedereen

10 Betalen bedrijven teveel belastingen?

Werknemerof zelfstandige?

Ledenblad van het Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel | nummer 143 | Verschijnt driemaandelijks | JULI-AUG-Sept 2011

NV

K N

etw

erk

is d

e ka

der

wer

kin

g v

an L

BC

-NV

K |

VU

: San

dra

Ver

cam

men

, Su

der

man

stra

at 5

, 20

00

An

twer

pen

Foto: Daniël Rys

Kadernieuws: Voorbehoud bij telewerk-hype

ColofonDeze uitgave verschijnt vier maal per jaar en wordt verstuurd naar alle ledenVormgeVing www.x-oc.comHoofdredactie Sandra Vercammen, Jan De Paepeeindredactie Jan Deceunynckdrukkerij Artoos CommunicatiegroepVerantwoordelijke uitgeVer Sandra Vercammen, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen

In dit nummer

04 Hoe zelfstandig is de zelfstandige? Meer en meer mensen doen hetzelfde werk als een werknemer maar dan in een zelfstandigenstatuut. Hun werkomstandigheden zijn vaak precair met lange werktijden en hoge werkdruk. Bij een krap werkaanbod worden banen in deze groep bovendien het eerst geschrapt. Ligt hier een uitdaging voor de vakbond?

06 scHucHtere stappen Vooruit Voor werknemers in scHeikundesector Op 11 mei 2011 hebben de vakbonden in de scheikundige sector een cao gesloten over klein verlet voor kaderleden. Dat lijkt op zich geen wereldschokkend nieuws. Maar in de sector mag het toch een kleine mijlpaal genoemd worden. Tot voor kort weigerden de werkgevers in de sector immers meestal om collectieve afspraken te maken over de rechten van het kaderpersoneel.

08 gelijkHeid is beter Voor iedereen Van meer gelijkheid wordt iedereen beter, ook de rijken. Zo luidt het besluit van het succesvolle boek The Spirit

Level (De Waterpas). Het werd al in meer dan twintig talen vertaald. De auteurs zijn twee Britse epidemiolo-gen, Richard Wilkinson en Kate Pickett. Professor Wilkinson was in april in ons land voor een reeks lezingen. Kader sprak met hem.

10 betalen bedrijVen te Veel belastingen? Er moet voor minstens 17 miljard gesaneerd worden om in 2015 opnieuw een begroting in evenwicht te heb-

ben. Dat is minder dan de 25 miljard die vorig jaar circuleerde. Maar het blijft een smak geld. En dus hoor je de werkgevers opvallend veel klagen over de torenhoge belastingdruk. Waag het vooral niet extra geld te gaan zoeken bij de bedrijven, heet het. Want de bedrijven betalen zich al blauw. En ze nog meer laten betalen zou economische moord zijn. Maar is dat wel zo?

12 inVesteer in je toekomst Het kadernetwerk van de LBC-NVK telt op dit moment zowat 10.000 leden. Daar zijn we best trots op. Het

geeft aan dat een netwerk binnen een vakbondskader vertrouwen krijgt van heel wat kaderleden en hoogge-schoolden. Maar het kan nog beter. We willen het netwerk verder uitbouwen om de vinger nog dichter aan de pols te houden.

kadernieuws: VoorbeHoud bij telewerk-HypeHet is niet omdat het technisch kan, dat het organisatorisch ook werkt. Met die stelling relativeert doctor Seth Maenen van de KULeuven meteen de hype rond telewerk. De voorbije jaren is de aan-dacht voor telewerk fors toegenomen. Het wordt naar voor geschoven als remedie tegen moeizame evenwichten tussen werk en privé, als instrument tegen de files, als incentive om de motivatie van werknemers op te krikken, … Maar Seth Maenen plaatst meteen de nodige vraagtekens bij de effi-ciëntie van telewerk. “Hoe groter de afstand, hoe moeilijker de coördinatie. Punt.”

©daniël rys

2 | JULI-AUG-Sept 2011

editoriaal

WerkstressMet veel belangstelling las ik enkele weken terug in Humo een

artikel over stress op het werk. Werknemers getuigden er over hun moeilijke werksituatie en vooral de gevolgen voor hun welzijn en gezondheid: ongeziene stress, burnout tot zelfs zelfmoordneiging en -poging. Om ziek van te worden, oppert de auteur.

Een zekere Caroline vertelt in dat artikel over de enorme druk in haar job. Als leidinggevende krijgt zij door het management telkens weer hogere objectieven opgelegd. Het is nooit goed genoeg. Haar teamgenoten willen meer opleiding, het management wil eerst resul-taten zien. Zij neemt steeds meer werk op haar schouders. Tot de veer breekt en haar gezondheid er onder lijdt.

‘Ze worden er toch voor betaald!’, wordt meer dan eens opge-worpen. Het klopt dat sommige kaderleden het wat langer uithouden omdat ze een degelijk loon krijgen. Maar niet alle kaderleden worden vorstelijk betaald. Er zijn er veel die minder verdienen dan hun collega arbeider of bediende. Of ze zijn helemaal niet zo zeker van de winst-afhankelijke bonus op het einde van het jaar.

Ook de autonomie waarmee professionals en leidinggevenden hun job kunnen organiseren, helpt de nadelen te verdragen. Maar als doe-len onhaalbaar en onethisch worden, komt er veel druk op de schou-ders van de leidinggevende te liggen. Veel kaderleden willen niet meestappen in een onethisch (personeels)beleid, maar ze zien vaak geen uitweg.

Werkgevers weten werknemers te lokken met een ‘kaderstatuut’ en allerlei ogenschijnlijk lekkers: gsm, laptop, bedrijfswagen, pres-tatieloon, … Maar daar staat vaak heel wat druk tegenover die het daglicht niet mag zien. Als je weet dat bijna 30% of 640.000 Vlaamse werknemers kampen met stressklachten, dan schommelt het aan-tal probleemgevallen bij het middenkader en professionals rond de 35%. Liefst 52% van de kaderleden kampt met structureel overwerk. Volgens berekeningen van de SERV (sociaal-economische raad van Vlaanderen) balanceren 140.000 kaderleden vandaag tussen span-ning en overspanning.

De problemen waar kaderleden mee worstelen (werkstress, pri-vacy, ethiek op het werk, …) zijn niet onbekend bij het NVK. Ze komen geregeld aan bod in onze contacten. Via workshops, lezingen, … proberen we oplossingen en uitwegen aan te reiken. Individueel of collectief. Want behalve de individuele dienstverlening zijn we ervan overtuigd dat heel wat kwesties vooral ook collectief en via sociaal overleg in goede banen moeten worden geleid.

Kaderleden staan echter nogal eens weigerachtig tegenover soci-aal overleg. Het zal dus aan de vakbond zijn om te bewijzen dat ze deze problemen aanpakt. Daarvoor hebben we ook u nodig. Maak het NVK-netwerk mee bekend. Spreek een collega aan en bezorg hem of haar de netwerkfolder die bij deze editie zit. Doe via kader@acv-csc.be suggesties over thema’s die u behandeld wil zien. Doe iets, vóór uw gezondheid of die van een collega er onder lijdt.

sandra VercammenNationaal secretaris NVK

nationaal secretaris nVkSandra VercammenSudermanstraat 5, 2000 Antwerpentel. 03/220.87.37 - fax 03/220.89.83

nVk secretarisJan De PaepeSudermanstraat 5, 2000 Antwerpentel. 03/220.87.19 - fax 03/220.89.83

dagelijks bestuur nVkMarnix Aerssens, voorzitterIsabelle Ven, ondervoorzitterDirk Decock, bureaulidLuc Bosmans, werkgroepwerkingThierry Wargée, opvolging Bestuurlijke RaadWilfried Eynatten, secretaris

lbc-nVk aalst-oudenaardeKris De BlockHopmarkt 45, 9300 Aalsttel. 053/73.45.24 - fax 03/220.88.01

lbc-nVk antwerpenKarin SchaerlaekensNationalestraat 111-113, 2000 Antwerpentel. 03/222.70.15 - fax 03/220.88.02

lbc-nVk brussel-Halle-VilVoordeFilip OosthuysePletinckxstraat 19, 1000 Brusseltel. 02/557.86.56 - fax 03/220.88.05

lbc-nVk brugge-oostendeErik SomersOude Burg 17, 8000 Bruggetel. 050/44.41.64 - fax 03/220.88.04

lbc-nVk dendermonde/sint-niklaasPatrick WaumanH. Heymanplein 7, 9100 Sint-Niklaastel. 03/765.23.70 - fax 03/220.88.18

lbc-nVk gent-eeklo-zelzateSwat ClerinxPoel 7, 9000 Genttel. 09/265.43.15 - fax 03/220.88.08

lbc-nVk HasseltKoen De PunderMgr. Broekxplein 6, 3500 Hasselttel. 011/29.09.83 - fax 03/220.88.09

lbc-nVk kortrijk-ieper- roeselareGino DupontPres. Kennedypark 16D, 8500 Kortrijktel. 056/23.55.63 - fax 03/220.88.12

lbc-nVk leuVenJohn De DeckerL. Vanderkelenstraat 32, 3000 Leuventel. 016/21.94.33 - fax 03/220.88.13

lbc-nVk mecHelenMagali VerhaegenOnder den Toren 5, 2800 Mechelentel. 015/71.85.07 - fax 03/220.88.14

lbc-nVk turnHoutLeo LauwerysenKorte Begijnenstraat 20, 2300 Turnhouttel. 014/44.61.61 - fax 03/220.88.20

KADeR | 3

meer en meer mensen doen hetzelfde werk als een werknemer maar dan in een zelfstandigen-statuut. Het traditioneel model, dat uitgaat van twee duidelijk afgescheiden statuten, nl. werknemer en zelfstandige, past blijkbaar niet meer zo goed in onze moderne orga-nisatiestructuren. uni europa bracht die evolutie met een onderzoeksopdracht in kaart1. Hieronder lees je de grote lijnen van de bevindingen.

jan de paepe

Hoe zelfstandig is de zelfstandige?reaching the self-employed

1. Study on Employment and working conditions of self-employed workers in the service and communication sector in Europe – uitgevoerd door Karima Zahi an Richard Polacek.

Vrije keuze Een juridisch sluitende definiëring bestaat er niet. De begrippen ‘ondergeschiktheid’, ‘afhankelijkheid’ en ‘onafhankelijkheid’ duiken vaak op in de debat-ten. Aan grijze zones en overlappingen geen gebrek.

Wie ‘self-employed’ werkt kan een beroepsactivi-teit uitoefenen voor één of meerdere werkgever(s) zonder verbonden te zijn met een arbeidsovereen-komst. Andere veel gebruikte begrippen zijn: freelan-cer, autonome werknemer, eenmansvennootschap, (schijn) zelfstandige, zelfstandige zonder personeel, economisch (on)afhankelijke werknemer, … Met een ‘entrapreneur’ bedoelen we een werknemer die via

Foto: Imageglobe

4 | JULI-AUG-Sept 2011

een eigen ondernemingsstructuur instaat voor zijn eigen jobvoorziening.

De opkomst van deze atypische vormen van tewerk-stelling sluit aan bij de nieuwste trends met vlakke organisatiestructuren en een grote behoefte aan sterke competenties, meer flexibiliteit en autonoom kunnen denken en handelen. Op zich is daar niets mis mee! Integendeel. Maar als werknemers in her-structurerende bedrijven enkel kunnen kiezen tus-sen afvloeien of als zelfstandige hetzelfde werk ver-der doen, dan is de ‘keuze’ snel gemaakt. Het moet duidelijk en onvoorwaardelijk gaan over een vrije keuze van de betrokkene zelf. Als het over een ver-plichting of een opgedrongen beslissing gaat dan spreken we van een schijnzelfstandige. Er bestaat een vrijwel algemene consensus om dat fenomeen te bestrijden.

Het afwezige beleidOver het aantal autonome werknemers bestaan geen officiële cijfers. Trends zijn daarom moeilijk op te sporen. Toch aanvaardt bijna iedereen dat het fenomeen de laatste 10 jaar en sinds de laatste crisis gevoelig toenam. Een goed gegevensbestand zou veel info kunnen verschaffen over de betrokken beroepsprofielen en de sectoren van tewerkstelling.

Verschillende deelnemers aan de bijeenkomst wij-zen er op dat hun beleidsmakers en overheidsdien-sten, die het beheer van de arbeidsmarkt onder hun hoede hebben, deze vorm van tewerkstelling promo-ten omdat ze hopen dat een flexibeler arbeidsmarkt de loonkost zal drukken, buitenlandse investeerders zal aantrekken en uiteindelijk de werkloosheid zal terugdringen.

impactDe leef- en werkomstandigheden zijn vaak pre-cair met veel lange werktijden en hoge werkdruk, vooral op piekmomenten. In periodes van een krap werkaanbod blijken de banen in deze groep het eer-ste geschrapt te worden zodat het totaal werkvo-lume weinig voorspelbaar is.

Gezien het sociaal zekerheidsstelsel van de zelfstan-digen veel zwakker is uitgebouwd, zijn ook de uit-keringen veel beperkter: ziekte, arbeidsongevallen, werkloosheid, betaalde vakantie, ouderschapsverlof, ontslagpremies en pensioenen.

De eerste onderzoeksresultaten wijzen er op dat het vaak gaat om hoger geschoolden en dat er grote soci-ale verschillen bestaan tussen wie verplicht wordt te verzelfstandigen of wie het doet uit vrije keuze. Dit vertaalt zich voor een grote groep in een onder-maatse sociale situatie en een gebrekkige toegang tot sommige diensten, zoals bv. het verkrijgen van een banklening, minder vormingskansen, zorg voor welzijn en veiligheid, geen toegang tot collectief sociaal overleg.

syndicale uitdagingHet UNI Europa onderzoek richt zich vooral op de dienstensectoren media, cultuur,distributie, schoon-maak, veiligheid, haar- en schoonheidsverzorging, informatie en communicatiesector financiën en sport. Maar ongetwijfeld komt het fenomeen ook in andere sectoren voor. Uit de debatten blijkt dat veel vakbondsverantwoordelijken door autonome werk-nemers worden aangesproken.

Met het onderzoeksproject ‘Reaching the self employed’ wil UNI Europa zich uitnodigend opstellen en meer doen dan een interessant studiedocument aanbieden. Er wordt aangedrongen om autonome werknemers, die zelf personeel in dienst hebben, uit te sluiten van onze syndicale dienstverlening om belangenvermenging te voorkomen.

Hoe dan ook zal de aanpak van het vraagstuk van de schijnzelfstandigen vooraan op de syndicale agenda blijven staan omdat zich in deze groep de meest precaire neveneffecten voordoen. De bonden kun-nen daarnaast ook de politieke druk opvoeren om een correct wettelijk kader te voorzien. In de onder-nemingen en sectoren hebben wij een sterk forum van sociaal overleg om deze mensen aan te spreken en hun verzuchtingen te integreren in het sociaal overleg. Bovendien worden de autonome werkne-mers, waar wenselijk en mogelijk, betrokken bij het bestaande sociaal overleg op sector en onderneming-sniveau.

Maar vooraleer tot de actie over kan gegaan wor-den moeten de betrokkenen zelf een keuze maken. Kunnen en willen ze zich inschrijven in de maat-schappelijke visie van de werknemersorganisaties? Mensen syndicaal organiseren kan alleen lukken als ze zelf overtuigd zijn en verantwoordelijkheid willen opnemen om bepaalde voor hen belangrijke doelstel-lingen te behalen.

De bonden kunnen overwegen om een goede wer-king aan te bieden op basis van een ledenstructuur en een set van aangepaste diensten. In Nederland is FNV Zelfstandigen zeer actief. Hun ruime leden-aanhang geeft draagkracht en mogelijkheden voor een op maat aangepaste dienstverlening. Deze gaat uit van de positieve benadering en neemt afstand van de problemen van de gedwongen zelfstandigen. Deze dossiers worden verder opgenomen door de bestaande syndicale werking in de onderneming.

De specifieke werking naar de specifieke doelgroep van autonome werknemers kan voor bepaalde aspec-ten en waar het mogelijk en wenselijk is, best zo veel mogelijk geïntegreerd in de traditionele syndi-cale aanpak. Geen enkele van de deelnemers aan de workshop meldt dat er in hun land reeds collectieve akkoorden bestaan waarvoor het toepassingsgebied is uitgebreid tot de groep van de autonome werkne-mers.

KADeR | 5

op 11 mei 2011 hebben de vakbonden in de scheikundige sector een cao gesloten over klein verlet voor kaderleden. dat lijkt op zich geen wereldschokkend nieuws. maar in de sector mag het toch een kleine mijlpaal genoemd worden. tot voor kort weigerden de werkgevers in de sector immers meestal om collectieve afspraken te maken over de rechten van het kaderpersoneel. dat kaderleden voortaan ook recht hebben op drie vrije dagen bij hun huwelijk en één dag naar keuze bij de plechtige communie van hun kinderen of het feest van de vrijzinninge jeugd, is in die zin een belangrijkere realisatie dan het in eerste instantie lijkt.

Foto: Daniël Rys

Schuchtere stappen vooruit voor werknemers in scheikundesectorkoen de kinder en joHnny Van doren

6 | JULI-AUG-Sept 2011

gebaremiseerd of nietDe vakbonden hebben de voorbije jaren een groot aantal collectieve arbeidsovereenkomsten op sec-torniveau onderhandeld. Het gros van de afspraken gold echter enkel voor de ‘gebaremiseerde bedienden’, zoals de bedienden genoemd worden die hun loon terugvinden in de barema’s. Ook voor deze groep kwamen de cao’s niet zonder moeite tot stand. De werkgeversvertegenwoordigers in de paritaire comi-tés zijn niet geneigd om toegevingen te doen die de hele sector binden. Desondanks hebben de bedien-den in de scheikunde ondertussen recht op een der-tiende maand, een minimumbarema, brugpensioen, loonindexering, tijdskrediet en syndicale ondersteu-ning. Sinds dit jaar is er zelfs een sectoraal pensioen-plan voor alle werknemers uit de scheikunde.

Maar zoals gezegd, de cao’s gelden veelal alleen voor ‘gebaremiseerde bedienden’. Het ‘niet-gebaremi-seerde’ kaderpersoneel blijft van het gros van deze essentiële rechten verstoken. De werkgevers weten bovendien maar al te goed hoe ze de impact van de cao-verplichtingen kunnen beperken. Kwistig delen ze daarom het etiket ‘kaderlid’ aan werknemers die een ietwat verantwoordelijke functie uitoefenen. Zo ontkomen ze aan afspraken over overuren, barema-verhogingen of vakbondsafvaardiging. De werkge-vers van de scheikunde roepen graag hoog gekwali-ficeerd personeel op om zich voor de chemiesector te engageren, maar wenden nog te vaak het hoofd als het gaat om de syndicale rechten van deze werk-nemers.

De aanfluiting van de rechten van het kaderperso-neel kan ver gaan. Zo is zelfs de sectorale cao over de indexering van de lonen niet van toepassing voor niet-gebaremiseerde bedienden. In de praktijk worden de lonen van kaderleden meestal wel geïn-dexeerd, maar een aantal hardleerse sociale secreta-riaten blijven de werkgevers in de sector aanraden dit niet te doen. Volgens een strikte interpretatie van de cao geldt de indexering immers niet voor kader-leden, handelsvertegenwoordigers en medisch afge-vaardigden.

De voorbije vier jaar heeft de LBC-NVK samen met de andere vakbonden gelukkig vooruitgang geboekt. Kaderleden kunnen nu ook op brugpensioen op 58 jaar, ze kunnen tijdskrediet opnemen en bouwen mee een aanvullend pensioen op via het sectoraal pensioenplan.

Verouderde functieclassificatieEen andere doorbraak is dat de werkgevers zich er nu toe hebben geëngageerd om tegen eind 2012 de verouderde functieclassificatie te actualiseren. De huidige functieclassificatie in de scheikundige sector dateert van 1947. De overgrote meerderheid van de functies zijn voorbijgestreefd. Wij pleiten voor een nieuwe en eigentijdse functieclassificatie.

Uit de voorbereidende werken van de cao over de functieclassificatie uit ‘47 blijkt dat de sociale part-ners slechts drie groepen werknemers uit de secto-rale functieclassificatie wilden houden: de kaderleden (destijds betrof dit louter het leidinggevend perso-neel), het personeel met een lagere leidinggevende functie en de technisch tekenaars. In de praktijk blij-ken de werkgevers deze drie groepen veel ruimer te interpreteren. De actualisering zou ertoe moeten leiden dat de sectorakkoorden op meer werknemers van toepassing zullen zijn.

VakbondsoVerlegDe LBC-NVK streeft er al jaren naar om kaderper-soneel niet uit te sluiten van het sociaal overleg. En recent is er ook op dat punt vooruitgang geboekt. De werkgevers hebben immers eindelijk erkend dat ook kadermilitanten moeten kunnen deelnemen aan de besluitvorming binnen de overlegorganen van LBC-NVK. Kadermilitanten moeten niet langer hun vakantiedagen aanspreken om deel te nemen aan onze eigen overlegorganen.

Ook dat is al geruime tijd een vakbondseis. Ook kaderleden moeten kunnen deelnemen aan het vak-bondswerk en kunnen rekenen op syndicale onder-steuning, zodat LBC-NVK afgevaardigden het ook voor hen kunnen opnemen tijdens onderhandelingen.

kaderleden zijn geen Volwaardige werknemers in de scHeikundesector

Foto: Daniël Rys

KADeR | 7

Kan u toelichten wat u precies hebt onderzocht?In ons onderzoek naar de oorzaken van psychosoci-ale stoornissen botsten we op de paradox dat eco-nomische groei en materiële welvaart mensen niet noodzakelijk gelukkiger maakt. Economische groei zorgt aanvankelijk wel voor meer welzijn, maar wan-neer landen een bepaald niveau van rijkdom hebben bereikt is het kennelijk iets anders dat de levenskwa-liteit beïnvloedt. Dat intrigeerde ons en dus gingen we op zoek naar maatschappelijke verbanden. We verzamelden cijfers over allerlei sociale problemen zoals drugsverslaving, zwaarlijvigheid, tienerzwan-gerschappen, onderling wantrouwen, geweld. We gebruikten daarvoor cijfermateriaal van kwalitatief hoogstaande bronnen zoals de Verenigde Naties, de Wereldbank, de Wereldgezondheidsorganisatie. We vroegen ons af: Waarom zijn er in de VS tien maal meer tienerzwangerschappen dan in Frankrijk? Waarom worden in Portugal driemaal meer moor-den gepleegd dan in België? Waarom is de kinder-sterfte in Ierland dubbel zo hoog als in Zweden? En wat bleek? Telkens was er een frappant verband tus-sen inkomensongelijkheid en al die sociale kwalen. Landen met een grote kloof tussen arm en rijk, ook al zijn het rijke landen, scoren slecht op gebied van levenskwaliteit. De Scandinavische landen en Japan doen het veel beter dan Groot-Brittannië en de VS inzake veiligheid, welzijn en gezondheid, scholing en sociale mobiliteit.

Minder sociale mobiliteit in het land van the American Dream?Inderdaad. Voor the American Dream moet je niet in Amerika zijn. Dat zie je al aan de schoolprestaties. In de VS scoren 15-jarigen veel slechter voor wiskunde en taal dan hun leeftijdgenoten in pakweg België of Finland. Ook de drop-out is veel hoger in de VS. Frappant is dat het niet enkel arme jongeren zijn die afhaken voor ze het middelbaar onderwijs hebben voltooid, maar net zo goed kinderen uit de midden-klasse. En binnen de VS zijn er veel meer jongeren

die het secundair onderwijs niet afmaken in staten als Mississippi en Louisiana, waar er een grote kloof is tussen rijk en arm.

Economische ongelijkheid creëert statusverschillen. Sociale contacten krijgen een competitief karakter en dat veroorzaakt stress, onzekerheid en agres-sie. Ongelijkheid versterkt de segregatie in aparte woonwijken en geeft voeding aan vooroordelen en culturele obstakels. Dat heeft dan weer een nega-tieve impact op het zelfwaardegevoel van mensen. Arme mensen denken vaak ten onrechte dat ze min-der bekwaam zijn. En de middenklasse is bang voor statusverlies. Mensen met een bescheiden inkomen worden gestimuleerd om zware schulden aan te gaan voor de aankoop van een huis en allerlei consumptie-goederen. Ze werken zich uit de naad. De financiële crisis heeft dat probleem nog schrijnender gemaakt. Waar meer ongelijkheid is zijn de reclamebudgetten hoger. De drang om te consumeren is sterker en de mensen werken er langer. Een gemiddelde Brit of Amerikaan werkt ruim 400 uur per jaar meer dan de gemiddelde Nederlandse werknemer.

Meer gelijkheid is goed voor iedereen. Niet enkel voor de armen. Hoe blijkt dat uit uw studie?Je rijkdom beschermen en bonussen najagen kan erg stresserend zijn (lacht). Gelijkheid bevordert het

1. Richard Wilkinson and Kate Pickett, The Spirit Level, Why Equality is Better for Everyone, Penguins Books, 2010.

Gelijkheid is beter voor iedereenrecept Voor meer geluk en minder stress

Van meer gelijkheid wordt iedereen beter, ook de rijken. zo luidt het besluit van het succesvolle boek the spirit level1, de waterpas. Het werd al in meer dan twintig talen vertaald. Voorlopig nog niet in het nederlands. de auteurs zijn twee britse epidemiologen, richard wilkinson en kate pickett. professor wilkinson was in april in ons land voor een reeks lezingen. kader sprak met hem.

marijke persooneFoto: equalitytrust.org.uk

8 | JULI-AUG-Sept 2011

vertrouwen en de sociale cohesie en schept een kli-maat van veiligheid. In landen waar de welvaart eer-lijker is verdeeld is de kwaliteit van de sociale rela-ties beter en bloeit het verenigingsleven. De mensen kampen er minder met angststoornissen en depres-sies, er is minder alcohol- en drugsverslaving, en minder criminaliteit. Dat hebben wij niet verzonnen. Onderzoeksmateriaal van gerenommeerde instellin-gen bewijst dat met grote stelligheid. Ongelijkheid schept afstand en wantrouwen. Er is meer ‘wij en zij’. Aandeelhouders en CEO’s die wegkomen met super-bonussen, dikke dividenden en belastingontwijking terwijl de werknemers de broeksriem moeten aanha-len zijn kortzichtig.

Wat is uw drijfveer om dit grootschalige onder-zoek te voeren en te blijven actualiseren?Ik hoop dat de wetenschappelijke evidenties die wij aandragen veel mensen ervan kunnen overtuigen dat ongelijkheid allerlei sociale kwalen veroorzaakt die de levenskwaliteit in de hele samenleving aantasten. Ik hoop dat ons boek kan helpen om mensen wakker te schudden uit het defaitisme. Ik maak me zorgen

als ik merk hoe jonge mensen in veel van onze scho-len worden afgerekend op hun competitiedrang. Ze worden klaargestoomd om te functioneren in een werkomgeving waar met objectieven, evaluaties, pre-mies en bonussen wordt gezwaaid. Het gevolg is: faal-angst en stress alom. Er wordt te weinig geïnvesteerd in relatiebekwaamheid en collectieve zeggingskracht. Ik vind het erg dat ze enkel worden aangemoedigd om voor zichzelf, als individu, een goede positie te verwerven in de bestaande maatschappij. De Britse regering Cameron heeft de wet van de sterkste van Thatcher alvast nieuw leven ingeblazen door het inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs te ver-drievoudigen; een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet.

Dat klinkt niet bepaald optimistisch.Oh, maar ik ben niet pessimistisch. De crisis heeft een en ander scherp gesteld en het verzet groeit. Er is een groeiend collectief besef dat die ongelijke maat-schappij anders kan, dat consequent strijden voor meer gelijkheid ‘the right thing’ is. Hopelijk kan ons boek dat besef voeden. Het maakt me gelukkig wanneer mensen die strijden voor meer gelijkheid mij mailen dat ze eindelijk wetenschappelijk onder-bouwde argumenten hebben voor wat ze intuïtief al lang wisten, dat gelijkheid beter is voor iedereen. En ik vind het een goede zaak dat rijke mensen die naar mijn lezingen komen zich achteraf wat ongemakke-lijk voelen.

Het zijn de kiezers die de politieke wil moeten cre-eren om meer gelijkheid na te streven. We moeten om te beginnen in Europa de sociale zekerheid en de publieke diensten met hand en tand verdedigen. Daarnaast kunnen we eisen dat overheidsinvesterin-gen en subsidies op voorhand worden getoetst aan een ‘social equality impact assessment’. Leidt een bepaalde overheidsbesteding tot meer gelijkheid of net niet? Ik verneem dat de wijze waarop in België zonnepanelen worden gesubsidieerd vooral de grote industriëlen ten goede komen, terwijl de armen er mee moeten voor betalen. Een publiek debat met zo’n gelijkheidstoets in de hand kan dergelijke situ-aties vermijden.

We moeten zoeken naar wegen om onze impact op het beleid te vergroten, maar we moeten zeker niet wachten tot onze regeringen in gang schieten. Dat kan hier in België nog wel even duren (lacht). We kunnen ook zelf werken aan meer gelijkheid, op de niveaus waar wij actief zijn, op onze werkplek en in onze organisaties. “It is time we came out of the woodwork”. We moeten massaal van ons laten horen. Daarom hebben wij een non-profit organi-satie opgericht, the Equality Trust. Het is een plat-form waarmee we campagne willen voeren om de voordelen van een meer gelijke samenleving te pro-moten. Ik hoop dat jij en de leden van jouw vak-bond regelmatige bezoekers worden van onze web-site www.equalitytrust.org.uk.

KADeR | 9

een massieVe belastingVerlagingDe bedrijven doen nu alsof de staat hen de voor-bije jaren heeft uitgeperst als een citroen. Terwijl de naakte cijfers aantonen dat ze in de voorbije jaren hebben kunnen rekenen op een massieve belas-tingverlaging. Kijk eens naar de inkomsten uit ven-nootschapsbelasting voor de aanslagjaren 2001 tot 2008. Ze komen van Reynders zelf. De bedragen moeten worden vermenigvuldigd met miljoen euro.

betalen bedrijven te veel belastingen?

er moet voor minstens 17 miljard gesaneerd worden om in 2015 opnieuw een begroting in evenwicht te hebben. dat is minder dan de 25 miljard die vorig jaar circuleerde. maar het blijft een smak geld. en dus hoor je de werkgevers opvallend veel klagen over de torenhoge belastingdruk. om te bekomen dat vooral in de uitgaven wordt gehakt. en zo te vermijden dat ook inspanningen moeten gebeuren aan de inkomstenzijde, door een betere inning van de belastingen, door nieuwe belastingen of door hogere belastingen. waag het vooral niet extra geld te gaan zoeken bij de bedrijven, heet het. want de bedrijven betalen zich al blauw. en ze nog meer laten betalen zou economische moord zijn.

Op papier bedraagt het tarief 33,99%. Maar door allerlei kortingen en aftrekken was het reële gemid-delde tarief tegen 2001 al gezakt tot 19,9%. En tus-sen 2001 en 2008 is het verder gezakt tot 13,6%. Een kleine rekenoefening… Stel dat de belasting-druk al die jaren gelijk was gebleven. Dan zouden de bedrijven op hun winst van 93,3 miljard euro geen 12,7 miljard belasting hebben betaald, maar wel 18,6 miljard euro. Dat is dus een verschil van 5,9 miljard of al meer dan een derde van het totale tekort op de begroting. de grote bedrijVen Kregen nog meerReynders was ook zo vriendelijk afzonderlijk de cij-fers voor de 500 grootste bedrijven te leveren. Die 500 grootste zijn qua belastingsdruk zelfs gezakt met 10,6 procentpunt, tot een gemiddeld tarief van amper 13,6%. En kregen zo samen zo 2,6 miljard euro toegestopt. Ja maar, reageren de werkgevers, andere landen doen dat ook. België moet wel volgen willen we niet weggeconcurreerd worden. Uiteraard is het rijden en omzien, zolang Europa die fiscale dumping niet aan banden heeft gelegd. Maar de werkgevers moe-ten ook niet overdrijven. KPMG (een belangrijk audit-, belastings- en advies-bureau) stelde eind 2009 al vast dat de tarieven in de OESO-landen die het had onderzocht niet ver-der daalden. De meeste landen kampen immers met budgettaire moeilijkheden ingevolge de financiële crisis. En dat zet sowieso een rem op belastingver-laging. de effecten Van de notionele intrestaftreK Voor een belangrijk deel – maar niet uitsluitend

– werd de aderlating voor de Belgische schatkist bewerkstelligd door de notionele intrestaftrek. Wij houden daarbij rekening met het feit dat de coördi-natiecentra, de vroegere methode van belastings-vermindering voor bedrijven, werden afgeschaft en

cHris serroyen

Aanslagjaar Positief resultaat Globale belasting Werkelijk tarief

2001 47.127 e 9.397 e 19,9%

2002 48.032 e 9.136 e 19,0%

2003 46.236 e 9.041 e 19,6%

2004 51.785 e 9.091 e 17,6%

2005 58.331 e 10.244 e 17,6%

2006 69.425 e 11.026 e 15,9%

2007 80.781 e 11.787 e 14,6%

2008 93.261 e 12.685 e 13,6%

Aanslagjaar Positief resultaat Globale belasting Werkelijk tarief

2001 8.910 e 2.155 e 24,2%

2002 8.139 e 2.130 e 26,2%

2003 9.554 e 1.953 e 20,4%

2004 13.049 e 2.365 e 18,1%

2005 16.513 e 2.831 e 17,1%

2006 17.826 e 3.160 e 17,7%

2007 21.192 e 3.211 e 15,2%

2008 24.771 e 3.362 e 13,6%

inkomsten uit VennootscHapsbelasting Voor de aanslagjaren 2001 tot 2008

inkomsten uit VennootscHapsbelasting Van de 500 grootste bedrijVen

10 | JULI-AUG-Sept 2011

ook andere landen hun technieken hebben. Maar het ACV had het vorig jaar nog wat rekenwerk gedaan op de jaarrekeningen voor boekjaar 2008, om het effect op bedrijven enerzijds en de staatskas anderzijds na te gaan. In het bijzonder voor de 120 grootste bedrijven. 35 daarvan maakten gebruik van de notionele intrestaftrek. De resultaten waren ontluisterend. Gezamenlijk werd 5,8 miljard euro notionele intrest van de belas-tingen afgetrokken. Met een tarief in de vennoot-schapsbelasting van 33,99% betekent dat opnieuw 1,9 miljard euro aan minderontvangsten voor de overheid. De grootste gebruiker is ArcelorMittal België, in zijn eentje goed voor 1,3 miljard euro aftrek. Zeven bedrijven trekken meer intrest af dan dat ze boekhoudkundige winst hebben, waar-door geen belastingen worden betaald. Er is zelfs één bedrijf dat meer dan vijf keer zoveel notionele intrest aftrekt dan dat het boekhoudkundige winst heeft. Teveel aftrekken is trouwens ook geen pro-bleem, dat kan de volgende jaren verder afgetrok-ken worden. Bijgevolg : jarenlang geen belastingen. Als we in de korf van 35 grote bedrijven die de noti-onele intrestaftrek aanwendden voor het boekjaar 2008, alleen deze nemen die winst maakten, dan blijkt dat ze op die winst gemiddeld maar 8,5% ven-nootschapsbelasting betaalden.

Keuzes maKen Wat er ook niet wordt bij verteld is dat al die dou-ceurtjes voor de factor kapitaal, de inspanningen te niet doen om de arbeidskost te verlagen. Zelfs het Internationaal Muntfonds heeft daar België al voor gewaarschuwd. Want arbeidskostverlagingen hebben de bedoeling arbeid goedkoper te maken in verhouding tot kapitaal, om zo de werkgelegenheid te bevorderen. Inzake arbeidskost zijn toch wel seri-euze inspanningen gebeurd, zowel door de werk-nemers (loonmatiging), als door de RSZ (minder patronale bijdragen) als door de fiscus (niet-door-storting bedrijfsvoorheffing). Maar die inspannin-gen werden deels ongedaan gemaakt door tegelijk de kapitaalkost zwaar te verlichten. De werkgeversorganisaties verwijten de politici en de vakbonden graag dat ze geen keuzes willen of durven maken. En daardoor met de ene hand tegen-werken wat ze met de andere hand doen. Hier is het aan hen om keuzes te maken en niet tegelijk uit alle ruiven te eten. Het ACV vraagt dat de misbruiken en overdrijvingen van de notionele intrestaftrek worden afgeschaft. Dit is toch een heel redelijke benadering, niet? Maar het antwoord op onze startvraag of bedrijven teveel belastingen betalen is dus: neen. Ze betalen steeds minder belastingen. Dit is onhoudbaar.

KADeR | 11

Tijdschrifttoegelaten gesloten

verpakkingAntwerpen X

LBC-NVKSudermanstraat 52000 Antwerpen

België - BelgiquePB - PP

Antwerpen X

Investeren in je toekomst, daar kies je voor!

Het kadernetwerk van de LBC-NVK telt op dit moment zowat 10.000 leden. Daar zijn we best trots op. Het geeft aan dat een netwerk binnen een vak-bondskader vertrouwen krijgt van heel wat kader-leden en hooggeschoolden.

Maar het kan nog beter. We willen het netwerk ver-der uitbouwen om de vinger nog dichter aan de pols te houden. Om nog beter te kunnen beluisteren wat er leeft en om in te spelen op de noden en behoeften van onze doelgroep – en van de andere bedienden. Want waar vandaag kaderleden en hoger geschool-den mee geconfronteerd worden, worden mor-gen bedienden en arbeiders mee geconfronteerd. Denken we aan nieuwe vormen van loonbeleid, nieuwe vormen van arbeidsorganisatie…De erva-ring van kaderleden helpen ons een stapje voor te blijven, analyses te maken en antwoorden te bieden.

De voorbije maanden investeerden we fors in de promotie van ons netwerk bij jonge hoogopgeleiden. We trokken naar jobbeurzen en stelden ons voor aan schoolverlaters, op de drempel van de arbeidsmarkt. Met het project en de nieuwsbrief Sensor heetten we hen welkom in de werkende wereld van hoogge-schoolde en leidinggevende werknemers.

We mikken uiteraard niet alleen op schoolverlaters. We willen ook leren van kaderleden die al enige tijd in hun job zitten. In verschillende regio’s, secto-ren en bedrijven hebben we, samen met vertegen-woordigers van de bedienden, projecten opgestart om kaderleden te betrekken bij het vakbondswerk. We willen hun vragen kennen. En hun antwoorden. Hoe pakken zij het aan? Waar blijven de schoentjes knellen?

kennismakingsfolderBij deze editie van Kader zit een kennismakings-folder. Mogen we je vragen die door te spelen aan een vriend(in) of collega die je graag bij het kadernetwerk zou betrekken. Iemand met een vraag. Of met een verhaal. Zo kan het kadernetwerk verder groeien. Mail naar kader@acv-csc.be

Doe het NVK netwerk groeien! Dan kunnen wij en onze leden op hun beurt jou helpen groeien. Want netwerken via het NVK is investeren in je loopbaan!

kadernetwerk nodigt u uit• inKortrijk19september• inGentop20oktoberMeer info volgt op www.nvk.be

Versterk je nVk-netwerk