jongetje gebleven - Rotary Genk
1
C12 DE STANDAARD ZATERDAG 18, ZONDAG 19 AUGUSTUS 2018 S ommigen brengen op hun 17 jaar vijf dagen beneveld door op Pukkelpop, anderen komen de liefde van hun leven tegen en de meesten doen een hele zomer het belangrijk- ste dat een mens in zijn leven kan doen: niets. Toen Tim Burton 17 was, stuurde hij Disney per post een boek dat hij zelf gemaakt had: The giant Zlig. ‘Dear Sirs’, begon hij zijn hand- geschreven brief met weinig gevoel voor genderneutraliteit. Illustratrice Jeanette Kroger was zo vriendelijk hem van antwoord te dienen: ‘te fel afgekeken van Dr. Seuss om verkoop- baar te zijn’. Kinderboekenauteur Dr. Seuss was inderdaad een lichtend voor- beeld voor de jonge Tim Burton. En het zou niet de laatste keer zijn dat hij bij Disney een blauwtje liep. Maar een week voor hij de kaap van 60 rondt, valt pas op hoezeer dit werkje al de latere Tim Burton ademt. Of, anders gezegd: hoe trouw Burton altijd is ge- bleven aan zijn zeventienjarige zelve (inclusief lak aan grammatica en spelling). De brieven worden, samen met ruim vierhonderd andere bewij- zen, aangevoerd door de grote expo The world of Tim Burton, die na een start in het Moma (New York) via Pa- rijs, Tokio en São Paulo nu eindelijk is aanbeland in een wereldstad: Genk. Altijd blijven spelen De focus is de artiest achter de re- gisseur, of de beeldend kunstenaar, zoals je wil. Niet dat hij nu een virtu- oos schilder is – een enkel schilderij verraadt een povere techniek. Maar de talloze tekeningen getuigen stuk voor stuk van zijn hoogst individuele stijl, zijn heel eigen karakter en zijn liefde voor excentrieke outcasts en monsters (in zijn wereld zijn dat synoniemen), met een ietwat bizar maar daardoor net aanstekelijk ge- voel voor macabere humor. Want dat is hij in de eerste plaats: een tekenaar krakers als Beetlejuice, Batman en Edward Scissorhands. Dat zou een constante blijven in zijn carrière: hoe gek en afwijkend zijn verhalen ook zijn, het publiek lust er pap van. Dat betekent ook dat Burton nooit echt een dip in zijn carrière heeft ge- had. Er zijn simpelweg geen magere jaren geweest. ‘Dat is ook omdat hij in zo’n gigantisch tempo produceert’, zegt de Amerikaanse curator Jenny He. ‘De creativiteit stroomt eruit. Als het ene project op een zijspoor be- landt, heeft hij altijd nog een ander in het vuur.’ Aan nooit gerealiseerde projecten geen gebrek: je kan er een hele museumzaal mee vullen, wat ook is gebeurd. ‘Ook daarin zie je hoe hij al- tijd aan zijn stijl heeft vastgehouden. Hij is nooit afgeweken van zijn baan, heeft nooit water bij de wijn gedaan. Het was take it or leave it.’ Kindvriendelijk Van die onophoudelijke stroom creativiteit getuigt een hele muur vol servetten waarop hij figuurtjes heeft gekrabbeld. Toegegeven, die zien er wat te mooi uit om waar te zijn, zonder vlekken van spaghettisaus (of bloed, allicht). Andere tekeningen be- wijzen wel degelijk hoe hij droedels van jaren geleden soms oppikt om vervolgens in een film te gebruiken. Jenny He wijst naar een figuurtje in de zijkant van een tekening. ‘Waiter’ staat erbij, maar zijn doodskop en magere gestalte verraden een eerste versie van wat later Jack Skellington zou worden, de hoofdfiguur in The nightmare before Christmas. met een feel voor verhalen over figuren die buiten het normale vallen en daarom verstoten worden. Dat is ook hoe hij zijn eigen jeugd omschrijft in Burbank, een inge- slapen voorstad van Los Angeles. De enige momenten dat zijn kinderhart opleefde, waren de feestdagen, wat hem later zou inspireren tot The nightmare before Christmas. Het car- navaleske is in nagenoeg al zijn films nadrukkelijk aanwezig: de wereld zo- als we die kennen, wordt op zijn kop gezet. De gewone wereld is saai, ver- tellen zijn films, maar daarbuiten is er nog een wereld, die van de verbeel- ding. Om aan de verveling te ontsnap- pen, nam hij als dertienjarige 8mm- filmpjes op terwijl hij zijn speelgoed mismeesterde. Niet lang na de afwijzende brief over zijn boek werd hij als achttienjarige wel toegelaten aan de California Institute of the Arts, de hogeschool opge- richt door Walt Disney. Na af- loop kon hij als animator on- middellijk terecht bij Disney. Het zou een frustrerende perio- de worden: hij moest werken op de erg conventionele films van de oude garde, en zijn werk werd stelsel- matig zonder boe of bah in de prullen- bak gegooid. Ondertussen vierde hij zijn niet te stoppen creativiteit bot in enkele kortfilms, met als hoogtepunt Fran- kenweenie, over een jongetje dat zijn overreden hondje als een Dr. Fran- kenstein tot leven wekt. Voor zijn werkgever was dat de druppel: zo- maar het geld van Disney over de balk gooien voor films die niet kindvrien- delijk zijn. Buiten! Burton haalde later zijn gram door er, nota bene voor Disney, een lang- speelfilm van te maken. Maar eerst moest hij tonen dat hij de kassa kon doen rinkelen. In drie jaar tijd werd Burton de populairste weirdo van Hollywood met prettig gestoorde kas- ‘The world of Tim Burton’ toont de artiest achter de regisseur Altijd een naar jongetje gebleven Met ‘Edward Scissorhands’, ‘Beetlejuice’ en ‘The nightmare before Christmas’ bedacht Tim Burton enkele van onze populairste weirdo’s. Een expo in Genk toont hoe de regisseur altijd trouw bleef aan zijn stijl en thema’s. Ook als Disney daar niet in geloofde. JEROEN STRUYS ‘Devil dog’, 2014. © TB ‘Hij is nooit afgeweken van zijn baan, heeft nooit water bij de wijn gedaan. Het was take it or leave it’ DE STANDAARD ZATERDAG 18, ZONDAG 19 AUGUSTUS 2018 C13 getfilms heeft hij altijd zijn eigen esthetiek en thematiek kunnen be- waren. Dat deed hij ook door vaak met dezelfde mensen te werken, zoals met componist Danny Elfman, kos- tuumontwerpster Colleen Atwood, acteur Johnny Depp. Eigenlijk zijn al zijn films een soort kunstenaarsfilms: ze hebben bijna al- tijd artiesten als onderwerp. Zelf past hij helemaal in het romantische idee van de weirde kunstenaar – zij het dat hij er immens populair mee werd. Er zijn nu eenmaal heel veel mensen die zich herkennen in de outsider, de weirdo, de zonderling. ‘Ernaar ver- langen dat de mensen van je houden is oké, maar ik ben vol vertrouwen dat er altijd veel zullen zijn die dat niet doen’, zei Burton ooit aan The New York Times. ‘Daar zal ik me altijd aan optrekken.’ ‘The world of Tim Burton’, tot 28 november in C-Mine Genk. ¨¨¨¨è samenleving die hen isoleert en af- stoot. Als elke film een zelfportret is, is dit wellicht ook hoe Tim Burton zich- zelf ziet. Het duidelijkst is dat in zijn biopics: dan kiest hij nadrukkelijk voor de mislukte kunstenaar, zoals in Big eyes en Ed Wood. Wanneer in die laatste film de talentloze horror- regisseur Ed Wood zijn grote idool Orson Welles tegenkomt, raadt die hem aan om nooit toe te geven aan het establishment van Hollywood. ‘Waarom je leven verspillen aan het realiseren van andermans dromen?’ Kunstenaarsfilms Dat heeft Burton nooit gedaan. In de plaats daarvan is het zonderlinge jongetje een van de populairste regis- seurs sinds eind jaren 80 geworden. Hoewel hij altijd grote budgetten ter beschikking heeft gekregen, is hij een vreemde eend in de bijt van Holly- wood. In al die gigantische big-bud- Een Mexicaanse worstelaar. © tb ‘The green man’ (1999). © Tim Burton Die mocht hij dan toch weer bij Disney maken, nadat hij zijn succes had bewezen met Batman bij War- ner. Burton regisseerde echter niet zelf, omdat hij het te druk had met Batman returns en om- dat in stop-motion enorm veel tijd kruipt. Maar elk beeld van die film draagt zijn handtekening – plaatsvervangend regisseur Hen- ry Selick was Burtons klasgenoot- je aan de animatieschool en ken- de zijn stijl van binnen en van buiten. Disney wist echter niet goed wat het moest aanvan- gen met dat donkere sprook- je over een skelet dat kerst ont- dekt en zich voordoet als Sandy Claws. Het bracht de film eerst uit on- der zijn Touchstonelabel, we- gens ‘te donker en te akelig voor kinderen’. Dat is nu net Tim Burton ten voe- ten uit: door familievriendelijke hor- ror te maken haalde hij kinderfilms uit hun brave hoekje. Burton was immers als kind zelf dol op horror. Wanneer de regisseur in september naar Genk afzakt, zal hij er twee van zijn favoriete films tonen: The omega man en The wicker man. Maar in feite is Sleepy hollow de enige echt akelige horrorfilm van zijn hand. Vaak wordt gezegd dat hij horror en humor ver- mengt, maar dat is zeker niet typisch voor hem, eerder typisch voor het horrorgenre tout court, dat zichzelf zelden al te ernstig neemt. Wel maakt hij zijn horrorfiguren vaak zo aan- doenlijk en menselijk dat je er com- passie mee krijgt, zoals met Edward Scissorhands. In de wereld van Tim Burton zijn wij allemaal mensen met een hoek af. Typisch Tim Burton zijn de figuurtjes waarvan de naden zichtbaar zijn. Ie- dereen draagt littekens, ieder heeft zo zijn misvorming. Zijn helden bieden met hun verbeeldingskracht een ant- woord op de meedogenloze Je wordt op de expo begroet door Balloon Boy, een standbeeld voor de misbegrepen outcast. © rr Stain Boy: een jongetje dat altijd vlekken maakt. © Tim Burton
Transcript of jongetje gebleven - Rotary Genk
C12 DE STANDAARDZATERDAG 18, ZONDAG 19 AUGUSTUS 2018
Sommigen brengen op hun17 jaar vijf dagen benevelddoor op Pukkelpop, anderenkomen de liefde van hunleven tegen en de meesten
doen een hele zomer het belangrijkste dat een mens in zijn leven kandoen: niets. Toen Tim Burton 17 was,stuurde hij Disney per post een boekdat hij zelf gemaakt had: The giantZlig. ‘Dear Sirs’, begon hij zijn handgeschreven brief met weinig gevoelvoor genderneutraliteit. IllustratriceJeanette Kroger was zo vriendelijkhem van antwoord te dienen: ‘te felafgekeken van Dr. Seuss om verkoopbaar te zijn’.
Kinderboekenauteur Dr. Seusswas inderdaad een lichtend voorbeeld voor de jonge Tim Burton. Enhet zou niet de laatste keer zijn dat hijbij Disney een blauwtje liep. Maar eenweek voor hij de kaap van 60 rondt,valt pas op hoezeer dit werkje al delatere Tim Burton ademt. Of, andersgezegd: hoe trouw Burton altijd is gebleven aan zijn zeventienjarige zelve(inclusief lak aan grammatica enspelling). De brieven worden, samenmet ruim vierhonderd andere bewijzen, aangevoerd door de grote expoThe world of Tim Burton, die na eenstart in het Moma (New York) via Parijs, Tokio en São Paulo nu eindelijk isaanbeland in een wereldstad: Genk.
Altijd blijven spelenDe focus is de artiest achter de re
gisseur, of de beeldend kunstenaar,zoals je wil. Niet dat hij nu een virtuoos schilder is – een enkel schilderijverraadt een povere techniek. Maarde talloze tekeningen getuigen stukvoor stuk van zijn hoogst individuelestijl, zijn heel eigen karakter en zijnliefde voor excentrieke outcasts enmonsters (in zijn wereld zijn datsynoniemen), met een ietwat bizarmaar daardoor net aanstekelijk gevoel voor macabere humor. Want datis hij in de eerste plaats: een tekenaar
krakers als Beetlejuice, Batman enEdward Scissorhands. Dat zou eenconstante blijven in zijn carrière: hoegek en afwijkend zijn verhalen ookzijn, het publiek lust er pap van.
Dat betekent ook dat Burton nooitecht een dip in zijn carrière heeft gehad. Er zijn simpelweg geen magerejaren geweest. ‘Dat is ook omdat hij inzo’n gigantisch tempo produceert’,zegt de Amerikaanse curator JennyHe. ‘De creativiteit stroomt eruit. Alshet ene project op een zijspoor belandt, heeft hij altijd nog een ander inhet vuur.’
Aan nooit gerealiseerde projectengeen gebrek: je kan er een helemuseumzaal mee vullen, wat ook isgebeurd. ‘Ook daarin zie je hoe hij altijd aan zijn stijl heeft vastgehouden.Hij is nooit afgeweken van zijn baan,heeft nooit water bij de wijn gedaan.Het was take it or leave it.’
KindvriendelijkVan die onophoudelijke stroom
creativiteit getuigt een hele muur volservetten waarop hij figuurtjes heeftgekrabbeld. Toegegeven, die zien erwat te mooi uit om waar te zijn,zonder vlekken van spaghettisaus (ofbloed, allicht). Andere tekeningen bewijzen wel degelijk hoe hij droedelsvan jaren geleden soms oppikt omvervolgens in een film te gebruiken.Jenny He wijst naar een figuurtje inde zijkant van een tekening. ‘Waiter’staat erbij, maar zijn doodskop enmagere gestalte verraden een eersteversie van wat later Jack Skellingtonzou worden, de hoofdfiguur in Thenightmare before Christmas.
met een feel voor verhalen overfiguren die buiten het normale vallenen daarom verstoten worden.
Dat is ook hoe hij zijn eigen jeugdomschrijft in Burbank, een ingeslapen voorstad van Los Angeles. Deenige momenten dat zijn kinderhartopleefde, waren de feestdagen, wathem later zou inspireren tot Thenightmare before Christmas. Het carnavaleske is in nagenoeg al zijn filmsnadrukkelijk aanwezig: de wereld zoals we die kennen, wordt op zijn kopgezet. De gewone wereld is saai, vertellen zijn films, maar daarbuiten iser nog een wereld, die van de verbeelding. Om aan de verveling te ontsnappen, nam hij als dertienjarige 8mmfilmpjes op terwijl hij zijn speelgoedmismeesterde.
Niet lang na de afwijzendebrief over zijn boek werd hij alsachttienjarige wel toegelatenaan de California Institute ofthe Arts, de hogeschool opgericht door Walt Disney. Na afloop kon hij als animator onmiddellijk terecht bij Disney.Het zou een frustrerende periode worden: hij moest werken opde erg conventionele films van deoude garde, en zijn werk werd stelselmatig zonder boe of bah in de prullenbak gegooid.
Ondertussen vierde hij zijn niet testoppen creativiteit bot in enkelekortfilms, met als hoogtepunt Frankenweenie, over een jongetje dat zijnoverreden hondje als een Dr. Frankenstein tot leven wekt. Voor zijnwerkgever was dat de druppel: zomaar het geld van Disney over de balkgooien voor films die niet kindvriendelijk zijn. Buiten!
Burton haalde later zijn gram doorer, nota bene voor Disney, een langspeelfilm van te maken. Maar eerstmoest hij tonen dat hij de kassa kondoen rinkelen. In drie jaar tijd werdBurton de populairste weirdo vanHollywood met prettig gestoorde kas
‘The world of Tim Burton’ toont de artiest achter de regisseur
Altijd een naar jongetje gebleven
Met ‘Edward Scissorhands’, ‘Beetlejuice’ en ‘The nightmare before Christmas’ bedacht Tim Burton enkele van onze populairste weirdo’s. Een expo in Genk toont hoe de regisseur altijd trouw bleef aan zijn stijl en thema’s. Ook als Disney daar niet in geloofde. JEROEN STRUYS
‘Devil dog’, 2014. © TB
‘Hij is nooit afgeweken van zijn baan, heeft nooit water bij de wijn gedaan. Het was take it or leave it’
DE STANDAARDZATERDAG 18, ZONDAG 19 AUGUSTUS 2018 C13
getfilms heeft hij altijd zijn eigenesthetiek en thematiek kunnen bewaren. Dat deed hij ook door vaakmet dezelfde mensen te werken, zoalsmet componist Danny Elfman, kostuumontwerpster Colleen Atwood,acteur Johnny Depp.
Eigenlijk zijn al zijn films een soortkunstenaarsfilms: ze hebben bijna altijd artiesten als onderwerp. Zelf pasthij helemaal in het romantische ideevan de weirde kunstenaar – zij het dathij er immens populair mee werd. Erzijn nu eenmaal heel veel mensen diezich herkennen in de outsider, deweirdo, de zonderling. ‘Ernaar verlangen dat de mensen van je houdenis oké, maar ik ben vol vertrouwen dater altijd veel zullen zijn die dat nietdoen’, zei Burton ooit aan The NewYork Times. ‘Daar zal ik me altijd aanoptrekken.’
‘The world of Tim Burton’, tot 28 november in CMine Genk. ¨¨¨¨è
samenleving die hen isoleert en afstoot.
Als elke film een zelfportret is, isdit wellicht ook hoe Tim Burton zichzelf ziet. Het duidelijkst is dat in zijnbiopics: dan kiest hij nadrukkelijkvoor de mislukte kunstenaar, zoals inBig eyes en Ed Wood. Wanneer in dielaatste film de talentloze horrorregisseur Ed Wood zijn grote idoolOrson Welles tegenkomt, raadt diehem aan om nooit toe te geven aanhet establishment van Hollywood.‘Waarom je leven verspillen aan hetrealiseren van andermans dromen?’
KunstenaarsfilmsDat heeft Burton nooit gedaan. In
de plaats daarvan is het zonderlingejongetje een van de populairste regisseurs sinds eind jaren 80 geworden.Hoewel hij altijd grote budgetten terbeschikking heeft gekregen, is hij eenvreemde eend in de bijt van Hollywood. In al die gigantische bigbud
Een Mexicaanse worstelaar. © tb
‘The green man’ (1999). © Tim Burton
Die mocht hij dan toch weer bijDisney maken, nadat hij zijn succeshad bewezen met Batman bij Warner. Burton regisseerde echterniet zelf, omdat hij het te drukhad met Batman returns en omdat in stopmotion enorm veeltijd kruipt. Maar elk beeld van diefilm draagt zijn handtekening –plaatsvervangend regisseur Henry Selick was Burtons klasgenootje aan de animatieschool en kende zijn stijl van binnen en vanbuiten.
Disney wist echter nietgoed wat het moest aanvangen met dat donkere sprookje over een skelet dat kerst ontdekt en zich voordoet als SandyClaws. Het bracht de film eerst uit onder zijn Touchstonelabel, wegens ‘te donker en te akelig voorkinderen’.
Dat is nu net Tim Burton ten voeten uit: door familievriendelijke horror te maken haalde hij kinderfilmsuit hun brave hoekje. Burton wasimmers als kind zelf dol op horror.Wanneer de regisseur in septembernaar Genk afzakt, zal hij er twee vanzijn favoriete films tonen: The omegaman en The wicker man. Maar in feiteis Sleepy hollow de enige echt akeligehorrorfilm van zijn hand. Vaak wordtgezegd dat hij horror en humor vermengt, maar dat is zeker niet typischvoor hem, eerder typisch voor hethorrorgenre tout court, dat zichzelfzelden al te ernstig neemt. Wel maakthij zijn horrorfiguren vaak zo aandoenlijk en menselijk dat je er compassie mee krijgt, zoals met EdwardScissorhands.
In de wereld van Tim Burton zijnwij allemaal mensen met een hoek af.Typisch Tim Burton zijn de figuurtjeswaarvan de naden zichtbaar zijn. Iedereen draagt littekens, ieder heeft zozijn misvorming. Zijn helden biedenmet hun verbeeldingskracht een antwoord op de meedogenloze
Je wordt op de expo begroet door Balloon Boy, een standbeeld voor de misbegrepen outcast. © rr
Stain Boy: een jongetje dat altijd vlekken maakt. © Tim Burton
