Manifest Genk

Manifest Genk

Beeld: C-mine expeditieCommerciële bijlage, valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie.

Bijlage_DeStandaard_krantprofiel.indd 1 11/06/12 15:48

“De plannen voor een manifest voor de mijnstreek liggen al jaren in de lade”, zegt Edgar Hermans,

erfgoedcoördinator bij Manifesta9. De komst van de internationale kunstbiënnale deze zomer zou die

plannen wel eens in de langverwachte stroomversnelling kunnen brengen. Curator Medina uit

expliciet de wens om zijn Manifesta te laten doorwer-ken, om de mensen rond Winterslag en Waterschei genoeg energie en inspiratie in te blazen voor een

nieuw en definitief handvest.


Ooit was Genk een mijnwerkersgemeente, nu is het de derde industriepool van

Vlaanderen met 65.000 inwoners. De stad wil af van zijn eerder grauwe en

onpersoonlijke imago en zet al enkele jaren in op creativiteit en innovatie.

Met de oude mijnsites als trekkers voor het nieuwe Genk. Sinds de opening

- die begon met de renovatie van de voormalige bad- en lampenzalen tot film-

zalencomplex - in 2005 is C-mine een nieuw nest voor ondernemers, artiesten,

studenten en cultuurliefhebbers. Aan de hotspot worden stelselmatig nieuwe

onderdelen toegevoegd. Na de erg geslaagde restauratie van het Energiege-

bouw tot cultuurcentrum, designcentrum en toeristisch bezoekersonthaal – “een

verbluffende, maar bescheiden metamorfose”, dixit architectuurcriticus Koen Van

Synghel – opende in april C-mine expeditie de deuren. Een artistiek en hedendaags

monument voor het mijnverleden. Een daad van verzet tegen de vergetelheid.

Het Thor-park op het voormalige mijnterrein van Waterschei is in ontwikkeling tot

hoogwaardig bedrijvenpark met wetenschapspark, een toekomstige hotspot voor

kenniseconomie die ontwikkeld wordt in samenwerking met universitaire instel-

lingen en private partners. Nog voor de aanvang van de renovatiewerken aan

het prachtige hoofdgebouw van de mijnsite streek Manifesta hier neer met een

indrukkende kunsttentoonstelling.

Twee indrukwekkende sites, twee speerpunten voor de nakende creatieve zomer

waarmee Genk zich manifesteert. Daarin is zowel plaats voor jonge revolutionai-

ren als gevestigde waarden, zowel voor koolstof als voor kleuren voor verleden,

heden en toekomst.

Colofon special stad Genk - 14 juni 2012 • VU: Wim Dries, burgemeester, Stadsplein 1, 3600 Genk • fotografie: Hugo Thomassen, Stijn Bollaert, Kristof Vrancken, stad Genkteksten: Katrien Steyaert • realisatie: stad Genk, stadsmarketing • coverfoto: Stijn Bollaert • meer info: www.genk.be • www.facebook.com/stadgenk


werelds erfgoed

C-mine

De tijd van kompels en kolen

is voorbij, maar in Genk

koesteren ze hun verleden.

Op C-mine, de voorma-

lige site van Winterslag,

krijgt het mijnerfgoed een

nieuwe bestemming. Sinds de opening is het

een trekpleister. De site lokt bezoekers naar

cinema Euroscoop, het C-mine designcentrum

en C-mine cultuurcentrum – in het indrukwek-

kend gerestaureerde Energiegebouw – en

studenten naar de MAD-faculty. Het is een

unieke, bijzonder karaktervolle en meermaals

bekroonde plek die Genk een meer wereldse

uitstraling geeft. C-mine speelt niet toevallig een

sleutelrol in het Limburgse kandidaatdossier

voor UNESCO Werelderfgoed. Creativiteit is het

toverwoord op C-mine, of het nu op toeristisch,

cultureel, educatief of economisch vlak is. Die

laatste pijler wordt dit jaar versterkt, want de

investering van 70 miljoen euro voor C-mine

moet gaan opleveren. En dus opent binnenkort

C-mine crib, een businesscentrum voor creatief

ondernemen, waar bedrijfsruimtes en flexibele

werkplekken beschikbaar zullen zijn. Anders

dan Thor Park, dat in de steigers staat op de

mijn van Waterschei, mikt C-mine op creatieve

en artistieke bedrijvigheid. Er vestigden zich al

creatieve bedrijven zoals Nascom, Studio Pieter

Stockmans en Painting With Light, maar het

ontbrak nog aan een internationaal merk. Daar

brengt Microsoft nu verandering in. In Genk

hopen ze dat dat in de toekomst veel jonge,

creatieve bedrijven zal aantrekken.

Meer info en programma-aanbod: C-mine,

3600 Genk, 089 65 44 90, www.c-mine.be

Innoveren met Legoblokjes“In Genk is een zeer creatief, innoverend weefsel aanwezig

en dat strookt heel erg met wat wij willen doen”, zegt Peter

Dedrij, directeur van Microsoft Innovatiecentra (MIC).

Wereldwijd zijn er meer dan 90 MIC’s, waarvoor Microsoft

samenwerkt met overheden en academici en die lokale

bedrijven en starters vooruit helpen. Dit jaar opent het eerste

Vlaamse MIC in Genk en Kortrijk. “Er zijn natuurlijk verschillen-

de paden naar de toekomst, maar samen met de Vlaamse

overheid, één van onze partners, maken we daar een speer-

punt van e-health, digitale toepassingen voor de zorgsector.”

“We brengen de sector, de industrie en andere partijen

samen om innovatie te stimuleren. Want vernieuwing grijpt

vandaag vooral op het snijpunt van verschillende sectoren

plaats. Zo kan het onderzoek over gaming van de

MAD-faculty interessant zijn voor ons. Via spelletjestechnie-

ken kunnen psychiatrische patiënten misschien bepaalde

denkprocessen leren. Ook voor de opleidingen en conferen-

ties die we zullen opzetten is C-mine een goede uitvalsbasis.

En als we nieuwe bedrijven helpen opstarten kunnen die daar

co-workingspace krijgen.”

“Innovatie is een woord dat te pas en te onpas wordt ge-

bruikt. Met het MIC proberen we ervoor te zorgen dat nieuwe

ideeën ook toegepast worden en een economische return

hebben. Ons doel voor de komende drie jaar is 30 nieuwe

ondernemingen te creëren en 300 tot 400 nieuwe jobs.”

“Zakendoen draait rond mensen, want het zijn zij die in-

noveren, niet de technologie zelf. Ik vergelijk IT-producten met

Legoblokjes: wat je ermee bouwt hangt af van de creativiteit

van mensen, van bestaande en potentiële partners. Ik kan

dus niet wachten om met het MIC binnenkort onze definitieve

plek op C-mine te betrekken.”

Design Hub LimburgBinnen dit creatief innoveren past ook de werking van

Design Hub Limburg, een samenwerkingsverband tussen

vijf Limburgse designorganisaties. Ook Design Hub Limburg

zal C-mine als uitvalsbasis kiezen voor het opzetten van een

breed aanbod voor jonge creatieven en designers die zich

willen professionaliseren, die de markt willen verkennen of

de stap naar ondernemerschap willen zetten. Daarnaast is er

een aanbod voor bedrijven die door middel van design willen

innoveren. The Machine (zie verder) is een eerste project van

Design Hub Limburg.


Op verkenning Bezoekers kunnen vanaf juli C-mine op eigen houtje

ontdekken met de C-mine guide, een iPod-tour die hen in

het Nederlands, Frans of Engels door de site gidst. Je kunt

de wandeling ook maken met je eigen smartphone. Het

C-mine bezoekersonthaal verkoopt ook een ontdekkings-kaart, op papier. Die kijkt verder dan de site en neemt je

ook mee op verkenning in de nabijgelegen tuinwijk en de

Vennestraat, met z’n volkskeukens en kleine winkels. Wie

liever met een stadsgids op pad gaat door het vernieuwde

Energiegebouw kan elke zondag om 14 uur op C-mine

terecht voor een rondleiding van anderhalf uur.

C-mine bezoekersonthaal, C-mine 10 (ingang tegenover de

twee schachten), 089 65 44 90, www.c-mine.be

UiT in Genk, 089 65 44 80, www.uitingenk.be

“

“Genk is een beetje de Far West: nog niet helemaal af,

met grote stukken groen tussen de bebouwing, en soms

met haken en ogen aan elkaar hangend. Ik vind dat wel

sympathiek en ze hebben er een goed model voor een

positieve samenleving. Neem daar het aparte karakter

van de architectuur bij en je hebt iets min of meer uniek

voor Vlaanderen. Het is niet de grootste hotspot, maar in

de plooien gebeuren er interessante dingen op het vlak

van architectuur. Zo is het Energiegebouw, waarin een

symbiose werd gerealiseerd tussen creatieve en artistieke

functies waaronder het cultuurcentrum en designcentrum,

op C-mine één van de betere gebouwen van de laatste ja-

ren in Vlaanderen. Het mag naast de aanpak van de oude

mijnsites in het Ruhrgebied staan en beantwoordt beter

aan wat een creativiteitscentrum moet zijn dan vele van

zijn nieuwgebouwde evenknieën. Net door de aanwezig-

heid van de geschiedenis heeft C-mine een soort marge

in generositeit. De ruimte is niet 100 procent bepaald of

functioneel. Zo zie je nog altijd de oude turbines, ook al

hebben ze nu geen functie meer. En zo is oud en nieuw

heel interessant met elkaar verknoopt. De architecten van

51N4E articuleren die grens tussen de twee heel zuiver,

bijna als chirurgische incisies. Dat maakt het intrigerend.”

Een plek van verwonderingHet is niet evident om het historische met het hedendaagse

te combineren zonder iets te forceren, maar in C-mine is

dat gelukt. Ik vind het een verbluffende, maar beschei-

den metamorfose van het Energiegebouw. Je voelt dat

er een erg frisse wind heeft gewaaid, maar niet op een

pretentieuze manier. De laatste tien tot vijftien jaar is er de

zogenaamde blub architecture, die spektakel wil en het

Bilbao-effect zoekt. Maar in C-mine vind je weinig zulke

dada’s, gadgets of modieuze elementen. Die discretie vind

ik een grote kwaliteit. De architecten leggen sterke visuele

accenten, zoals het grafisch uitziende buitenterras met de

machinekamervloer, en geven het gebouw daardoor een

eigen identiteit, maar zonder het risico dat het gedateerd

raakt. Ze hebben zich de taal eigen gemaakt. De impact

is niet direct en moeilijk te meten, maar ik geloof wel dat

C-mine een positief effect kan hebben op de identiteit van

Genk. Het toont dat er meer is dan alleen voetbal, om maar

iets te zeggen. De stad gaat in elk geval op een bewuste

en verantwoordelijke manier met architectuur om. Het is

een relatief kleine stad maar als ze bouwen in de publieke

ruimte stellen ze zich vragen en nemen ze het serieus. Als

bezoeker moet je C-mine vooral gaan beleven en je onge-

dwongen laten initiëren in de geschiedenis van de plek. Ga

naar een voorstelling of een feest, maak een wandeling. Je

zult zien dat het echt leeft. C-mine reikt genoeg elementen

aan zodat iedereen er verwonderd kan raken.”

Koen Van Synghel, Architectuurcriticus

“Marge in generositeit”Koen Van Synghel, architectuurcriticus


expeditie

C-mine

“C-mine expeditie houdt bezoekers

scherp en geeft ze een voldaan gevoel

als ze zichzelf overwinnen.”

foto: Stijn Bollaertfoto: Stijn Bollaert

foto: Stijn Bollaert

Halewijn Lievens, architect


Anderhalve kilometer avontuur C-mine expeditie is een wandeling van anderhalve kilometer

in de authentieke luchtgangen van de mijn van Winterslag,

die eindigt op de hoogste schachtbok van België, op 62 meter

hoog. Onderweg komt de bezoeker door luchtgangen, door

geheugenkokers waarvoor schrijvers en beeldend kunstenaars

samenwerkten, een geluidscel, langs een panoramakijker en

door de voorschacht en een doolhof. Voor kinderen is er het

familiespel ‘Waar is Cyriel de Krekel’.

Met die interactieve en onconventionele benadering hoopt

C-mine toeristen van dicht en ver te lokken en hun een zintuiglij-

ke en leerrijke uitdaging voor te schotelen. Er is vijf jaar gewerkt

aan het concept en de realisatie van C-mine expeditie, dat in

april de deuren opende en in totaal vijf miljoen euro kostte.

C-mine expeditie, C-mine 10 bus 2, 3600 Genk, 089 65 44 90,

elke dag van 10 tot 17 uur, behalve op maandagen.

www.c-mine-expeditie.be

Eenvoud als tegengewichtC-mine expeditie is het grootste project tot nu toe van het Gentse NU Architectuuratelier, dat Halewijn Lievens en Armand Eeckels oprichtten in 2003. Ze kregen de hulp van Grontmij Hasselt en L-groep @rchitectenbureau.

“De monumentale, functionele gebouwen op C-mine en het

ondergrondse van dit project spraken ons zeer aan”, zegt

Lievens. “Door tunnels lopen is een primaire ervaring, zoals een

berg beklimmen of door een bos wandelen, en dat gaf ons de

kans mensen aan te spreken op een soort archaïsch niveau,

herkenbaar maar niet alledaags.”

Waarom is dat een troef?Het houdt ons ontwerp ver van een oppervlakkige toeristische

attractie, iets wat wij associëren met een soort decor of enter-

tainment. Architectuur wil net ruimtes creëren die niet vluchtig

zijn en waarmee mensen een één-op-één-relatie hebben.

Daarom kozen we ook niet voor een multimediale aanpak

omdat die snel gedateerd kan zijn. Onze wandeling, met het

contrast tussen het ondergrondse van de tunnels en het weidse

uitzicht van op de schachtbok, is een ervaring die over twintig

jaar nog kan aanspreken.

Hoe gaat u om met het mijnverleden?We hebben geprobeerd voorbij te gaan aan clichés door het

verleden creatief en artistiek te vertalen. De wandeling is opge-

hangen aan vijf inhoudelijke punten, waarvan het geheugen

er één is. In de geheugenkokers, een soort klokvormige cellen

onder de grond, vertellen schrijvers, beeldende en geluidskun-

stenaars een verhaal. Ze waren meteen enthousiast toen we

hen vroegen. Als architect was het boeiend een beetje curator

te worden.

Blij met het resultaat?We voelen ons vereerd dat we dit mochten doen. De eersten

die de toer deden waren oud-mijnwerkers en ze waren al-

lemaal enthousiast over onze eigenzinnige aanpak. Dat was

voor mij het beste nieuws. Maar ook de reacties van anderen

interesseren me. Sommige bezoekers duiken makkelijk het

doolhof of de donkere ruimtes in, anderen zijn voorzichtiger.

Maar de voldoening als ze zichzelf overwinnen is des te groter.

Niet weten wat er achter de hoek zit houdt mensen scherp. Een

heel eenvoudig architecturaal concept kan dus ook avontuurlijk

zijn. We zijn geen moraalridders, maar in deze multimediale

tijden zetten we graag in op het fysieke, misschien een beetje

als tegengewicht. Het is heel tof om kinderen nog eens door

een doolhof te zien rennen.

Dichter Luuk Gruwez, fotograaf Stephan Vanfleteren en sound designer Stef van Alsenoy maakten een verhaal voor één van de geheugenkokers.

‘Mijn pa was eigenlijk een zwarte’. Zo begint mijn

verhaal over een jongetje in 1963 wiens vader mijnwer-

ker is. Hij is zijn idool, ook al is hij de grote antiheld, die

gedomineerd wordt door zijn vrouw. Zij is maniakaal

bezig met properheid. Ze heeft altijd gedroomd van

een ridder op het witte paard, maar moet het stellen

met een ridder van de nacht, een simpele mijnwerker.

Anders dan in veel van mijn verhalen is de moeder-

figuur hier een kreng. Als schrijver moet je je niet 100

procent identificeren met je personage. Dit vak geeft

je net de vrijheid om in de huid van personages te

kruipen die ernstig van je eigen ego afwijken.

Mijnwerkers hebben altijd tot mijn verbeelding gespro-

ken. In die duistere, compleet autonome wereld daar

beneden leven alle nationaliteiten op voet van gelijk-

heid, in dezelfde zwartheid. Dwaze menselijke conven-

ties vallen weg. Alleen de grootst mogelijke solidariteit

blijft over. Het is natuurlijk gevaarlijk om te schrijven

over zulke grote thema’s en toch geloofwaardig te

blijven. Ik hoop dat mijn ironische toetsen dit verhaal

in evenwicht houden. Onbewust is de sfeer misschien

mede bepaald door mijn vriendin, die met groot heim-

wee terugdenkt aan haar jeugd in Beringen-Mijn.

Ik vind het heel aangrijpend hoe Stephan met zeer

weinig middelen de essentie van mijn verhaal en het

verloop van de tijd weet te suggereren. Hij brengt een

roerloze mijnwerker in beeld. Alleen de wind beroert

zijn lange haren. Ook voor het concept van C-mine

expeditie sta ik vol bewondering. Het probeert voor iets

wat dreigt verloren te gaan alsnog een artistiek monu-

ment op te richten. Ik zie het als een daad van verzet

tegen de vergetelheid.

Stephan Vanfleteren. ‘Mijn ziel zit erin’‘Als je de mijngang in loopt en de gigantische, oude

ventilator ziet, waan je je in een ondergronds, verlaten

ruimteschip. De verse lucht die vroeger door de gangen

blies, speelt ook in mijn filmpje. Ik werk met bewegend

beeld, maar het is een voortzetting van mijn foto’s. Mijn

ziel zit erin. Je herkent het stille, het niet-spectaculaire

van mijn werk. Meer dan acht minuten lang kijkt een

echte mijnwerker je strak aan. Heel langzaam en subtiel

transformeert zijn properheid in donkerte. Op televisie

zou 95 procent van de kijkers na vijf minuten afhaken,

maar ik hoop dat ze in deze context – in een cel onder

de grond, en met een onwezenlijke soundscape van

Stef Van Alsenoy – meer geduld hebben. Luuk heeft een

prachtige tekst geschreven. Ik heb hem intussen dertig

keer gehoord en ik ontdek nog altijd nieuwe nuances.

Ik wilde hem in zijn volle glorie tonen.

Ik ben verrast door het vakmanschap van mijn twee

collega’s en vind dat we een heel mooi geheel hebben

gemaakt. Het klopt, ook in de ruimte.

C-mine Expeditie is een creatieve beleving. Voor men-

sen met claustrofobie is het een amusante en veilige

beproeving, een beetje zoals thrillers of roetsjbanen. Het

doet je hart sneller slaan en maakt je uiteindelijk sterker.

www.c-mine.be

Ook Bart Moeyaert, Stijn Meuris en Pascale Platel

schreven een verhaal. Ze werkten daarvoor samen

met filmmakers Joke Liberghe en Yacine Talabi en

theatermaker Pol Heyvaert.

De geheugenkokers

foto: Stijn Bollaert

Luuk Gruwez

“Een daad van verzet tegen de vergetelheid.”Luuk Gruwez, dichter


Krachten / Forces

“In onze tentoonstelling tonen we ons relatief

stil werk in een sobere, meditatieve ruimte.“

De revolutie van de ontwerpersDe machine. Ooit de motor van de industriële revolutie. Maar hoe ziet die er in

de toekomst uit? Die vraag stelt Design Hub Limburg zich in zijn eerste interac-

tieve designtentoonstelling ‘The Machine – Designing A New Industrial Revo-

lution’. “Jonge ontwerpers hanteren al een paar jaar een nieuwe, zelfstandige

aanpak. Ze werken met computers in plaats van met de hand en ze moeten

niet per se langs de fabriekshal voor de productie. Dankzij crowdsourcing en

allerlei handleidingen op internet kunnen ze het vaak zelf. Daar vinden ze ook

partners, die ze niet langer persoonlijk moeten ontmoeten om iets samen te

maken”, legt Matylda Krzykowski uit, projectmanager van ‘The Machine’.

“Die technologische revolutie verandert het hele ontwerpproces. Ze is al een

tijd bezig, maar mensen begrijpen de gevolgen ervan niet altijd. Dat wil ‘The

Machine’ transparant maken. Curator Jan Boelen, ook artistiek directeur van

Z33, refereert met de titel aan de machine ten tijde van de eerste industriële

revolutie én aan het nieuwe systeem van ontwerpers vandaag. Niet de inge-

nieurs, maar zíj staan nu centraal.” Toch wordt het verleden niet vergeten. De

expo is opgedragen aan de mijnwerkers en vindt plaats in het Designcentrum

van hun C-mine. “Wij willen verleden en toekomst naast elkaar zetten. Een

installatie geeft de geluiden weer van de oude machines – die je ook nog

ziet staan – terwijl je kijkt naar 20 nieuwe concepten. Die zijn stil en staan

voor een zeer helder blauwe achtergrond. Het is een verwijzing naar de blue

screen-techniek alsof we met de concepten een film regisseren en een nieuwe

industriële revolutie ensceneren.”

Menselijke energieDe 20 nieuwe werken konden niet uiteenlopender zijn. “De Franse ontwerper

Thomas Vailly gebruikte zijn eigen lichaam als bron van nieuw materiaal. Met

zijn haar maakt hij een reeks kopjes. Het Oostenrijke designduo Mischer’Traxler

ontwierp dan weer een machine die werkt van zodra mensen er aandacht

aan besteden. Het zegt veel over hoe wij vergeten te zorgen voor machines.

Sommige van de projecten zijn zeer functioneel, andere blijven bij een theorie,

maar allemaal zijn ze onaf. Dat is goed. Ideeën voor de toekomst moeten

blijven groeien.”

“Tijdens onze preview in Milaan bleek dat anderen, los van ons, in dezelfde richting

aan het denken zijn. Het bewijst dat de revolutie er echt is. En ze gaat iedereen

aan.” Er is ook een uitgebreid randprogramma met activiteiten voor elke doel-

groep, verzekert Priscilla Machils, projectmanager van ‘The Machine’. “Er is een

‘Create a fashion thing’-weekend waar zowel kinderen als grootmoeders kledij

kunnen komen maken. Het kan gaan van een print afdrukken op een trui tot het

maken van een lederen accessoire. Er is ook een workshop over het hacken van

alledaagse apparaten, vooral gericht op jongeren, en een introductieworkshop

3D-printen. Tenslotte zit de creatieve industrie samen tijdens een event over onder-

nemen van de toekomst en komen er vijf weekends designers in residence.”

The Machine brengt een boeiend randprogramma met o.a. Hack a thing,

Create a fashion thing, Print a 3D thing, b-to-b event...

Meer info: www.the-machine.be

‘The Machine - Designing a New Industrial Revolution’ loopt nog tot 7 oktober.

Het is een realisatie van Design Hub Limburg, een koepelorganisatie van

designpartners in de provincie Limburg, en is samengesteld en geproduceerd

door Z33, Design Platform Limburg, C-mine, EDM/UHasselt, MAD-faculty en

Modemuseum Hasselt.

Elke dag van 10 tot 17 uur, behalve op maandagen

Meer info: www.the-machine.be

openingsuren: maandag: gesloten, dinsdag tot zondag: van 11 tot 18 uur

vrijdag: van 11 tot 20 uur

Te bezoeken op C-mine. www.c-mine.be

The Machine


Met vereende krachtenDe internationaal gerenommeerde keramist Piet Stockmans woont en werkt op C-mine. Parallel aan Manifesta organiseert hij daar samen met collega-kunstenaars Ado Hamelryck en Hugo Duchateau de tentoonstelling ‘Krachten/Forces’. Alle drie creëerden ze hiervoor nieuwe kunstwerken en samen maakten ze een soort ‘Gesamtkunstwerk’, dat te koop is in een beperkte oplage van twintig stuks.

Piet Stockmans. ‘De vervorming is interessant’Ik ben 72 en ik werk nog even hard als toen ik 27 was. Er is geen

enkele goede reden om op te houden tenzij je sterft. Mijn twee

generatiegenoten hebben dezelfde drive. Onze tentoonstelling

gaat over natuur- en fysische krachten. Ik toon twee toestanden

van klei: van heel zachte, tactiele klei tot gebakken klei bijna zo

hard als diamant. Met het ene maak ik een plas, met het andere

een porseleinen kegel. Die gedaanteverwisseling komt er door

de kracht van het vuur. Vervormt de klei in de oven, dan gebruik

ik de deformatie zodat ze interessant wordt. Soms toon ik ook

de schoonheid van het onvoltooide werk. Het leert veel over ons

ingrijpen in de natuur. Wie tegen de krachten werkt, maakt iets

artificieel, terwijl wie meewerkt vanzelf harmonische producten

krijgt. Ik ben daar al lang mee bezig, maar misschien heb ik

het nooit zo geformuleerd. In je leven leer je voortdurend bij en

verleg je de klemtonen. Zo zijn er iedere keer redenen om nieuwe

dingen te maken. Wat de waarde van mijn werk is laat ik aan de

toeschouwer over. De kunstenaar doet zijn ding en tracht zoveel

mogelijk zichzelf te zijn. Ieder van ons is uniek en dat geeft ook de

kans om uniek werk te maken.

Hugo Duchateau. ‘Een half miljoen kleurpotloden’Voor de tentoonstelling heb ik allerlei meubels kriskras op elkaar

gestapeld en er potloden in geboord. Die staan verticaal, net

zoals bomen die toch recht groeien ongeacht de schuinte van de

helling. Dat is dankzij de zwaartekracht. De kleurpotloden staan

voor kinderlijke creativiteit in de kunst. Mensen zijn vlug gevangen

door kleur. Ik ben er ook altijd door gefascineerd geweest en heb

nog een half miljoen kleurpotloden liggen. Ik streef ernaar kunst

en natuur te verbinden, ook in abstract werk. Dat is vaak natuurlijker

dan een figuratief landschap, bijvoorbeeld door de natuurlijke

textuur van de verf uit te spelen. Dat is iets dat in deze wereld van

design en digitaliteit verloren gaat, terwijl het veel eerlijker is.

Ik noem het de huid van een schilderij, en vergelijk het met de

schors van een boom. De natuur is er altijd. Wij zijn zelf ook

natuur. En het getuigt van een zekere nederigheid en realiteitszin

om te tonen dat kunst heel veel verbindingen heeft met de natuur.

Ado Hamelryck. ‘Zwart is bijlange niet dood’Voor mij telt niet de zwaartekracht, maar de zwarte kracht. Op

mijn leeftijd beperk je het formaat van werken al eens vanwege

de fysieke inspanning die het vraagt, maar de ruimte bij Piet heeft

me geïnspireerd om weer eens uit te halen en de volledige muur

van zeventig meter te bewerken. Vandaar kracht. En zwart? Dat

staat al sinds 1975 centraal bij mij. Ik ging altijd maar reduceren

en uiteindelijk bleef er niets over behalve zwart. Ik vind het nog

altijd de interessantste kleur die er bestaat. Hoe hard de kunst

het ook negeert: zwart is niet dood. Het vraagt wel een soort durf,

want in onze maatschappij wordt zwart vaak als negatief ervaren,

alsof ik mijn ziel aan de duivel heb verkocht. Sommige mensen

boezemt het angst in, maar er is ook een select publiek dat zeer

interessant reageert en een regenboog aan zwarten ziet. Ik ben

een zeventiger en heb me er al lang bij neergelegd dat niet ieder-

een me volgt. Als een vijftal mensen mijn werk apprecieert, ben

ik al gelukkig. Ik ben verplicht dit zwart verder te ontdekken en te

ervaren. Het verhaal is nog niet af. Ik zal hiermee bezig blijven tot

het niet meer gaat.

‘Krachten/Forces’. Van 2 juni tot 30 sept. 2012, van donderdag

tot zondag, telkens van 14 tot 17 uur. Studio Pieter Stockmans,

C-mine 100, 3600 Genk, 089 38 23 62, [email protected],

www.pietstockmans.com, www.hugoduchateau.net



Sofie Muller. Van Barbara tot Brand(t)Op de Welzijnscampus, in de achtertuin van het Emile Van

Dorenmuseum, groeit tegenwoordig zwart gras en ligt een

bloedrode vijver. Een bronzen meisjesfiguur omarmt een

geknotte plataan en zal meegroeien met de boom. “Het

is spannend hoe dit levende werk gaat evolueren”, zegt

kunstenares Sofie Muller (37). Net zoals haar ander werk zal

Mullers artificiële park reacties uitlokken. Critici vinden dat het

werk van de Gentse artieste, die schilderkunst, vrije grafiek

en beeldhouwen studeerde, verwart. Achter zijn bedrieglijke

esthetiek schuilt een confrontatie met het verleden.

Dat geldt ook voor Oscar, een bronzen beeld met verbrande

romp, dat in C-mine te zien is. “Het was in 2009 mijn eerste

ontwerp en heeft tot veel ander werk rond verbranding geleid.

Ik ging alsmaar dieper graven in de psychologie, in trauma’s

of donkere herinneringen. Brandt en Clarysse, twee recen-

tere beelden, proberen hun verleden te vergeten maar laten

sporen na. Ik toon mijn werk nu onder de titel ‘Black Out’, de

zwarte vlek van de herinnering en de geheugenstop typisch

voor kinderen en adolescenten. Zij zijn erg aanwezig in de

tentoonstelling, en misschien zeg ik zo iets over de impact

van de vormende jaren op een mens.”

BezinningMaar Mullers centrale figuur is Barbara, de patrones van de

mijnwerkers. “Sommigen zijn kwaad op haar vanwege de

mijnsluitingen. Het viel me direct op dat er in de gevel van

het hoofdgebouw in Winterslag een lege nis was. Barbara

heeft er ooit gestaan, zo wordt verteld. Via mijn familie van

antiquairs heb ik een nieuw Barbarabeeld uit dezelfde tijd

gevonden en ik heb gefilmd hoe ze op een vreemde manier

wordt verbrand. De vlam valt van boven naar beneden en

verschroeit Barbara’s gelaat.”

De projectie is te zien in C-mine, het verminkte beeld staat in

de oorspronkelijke nis. “Het is een absurde verbranding, een

soort boetedoening en een zwaar iconoclastische ingreep. Ik

behoor wellicht tot de laatste generaties die de invloed van

het katholicisme nog echt gevoeld hebben en met dit werk

stel ik daar vragen over.”

“Achter elk werk zit een stukje van mij of mijn omgeving, maar

eens tentoongesteld wordt het bijna iets universeel.” En dat

hakt erin. “Mijn beelden zijn vrij zwaarmoedig en dwingen

mensen bijna terug te gaan naar hun verleden. Na mijn

vorige tentoonstelling werd ik overrompeld met mails van

mensen die herinneringen of hun hele levensverhaal wilden

delen. Kunst brengt mensen dichter bij zichzelf en bij het

leven. Ik kan alleen maar hopen dat mijn werk dat blijft doen.

Het is heel mooi hoe in Genk de puzzelstukjes in elkaar zijn

gevallen, maar ik zie dit als een eindpunt voor de ‘verbrande’

werken. Het is tijd voor een bezinningsmoment. En daarna

iets nieuws.”

De tentoonstelling ‘Black-out’ van Sofie Muller loopt van

zaterdag 2 juni tot zondag 12 augustus 2012 van 10 tot 17 uur

in het C-mine cultuurcentrum, Galerie C-mine, Energiege-

bouw, C-mine 10 bus 2, 3600 Genk, 089 65 44 90.

www.c-minecultuurcentrum.be.

Daarna blijven een aantal beelden tot eind september in

C-mine te zien. www.sofiemuller.be.

MullerSofie

“Pas toen ik overstelpt werd met mails werd ik me bewust van de impact die mijn beelden kunnen hebben.”



Lara Mennes. Over het stof, de tijd en een beetje thuiskomen“Ik ben niet nostalgisch. Ik verlang niet dromerig terug naar

vroegere tijden. Wat ik doe is zoeken naar sporen van het

verleden om het verhaal van een gebouw af te lezen, en

dus het verhaal van ons allemaal. Door het verleden word

je wat je vandaag bent.”

Lara Mennes (30) helpt meteen mogelijke verwarring

over haar werk uit de wereld. De kunstenares stelde de

voorbije jaren zorgvuldig grote fotoreeksen samen. Met

haar afstudeerproject ‘Cité’, over de mijnwerkerswijken

van Winterslag, won ze in 2009 de Prijs Jonge Belgische

Schilderkunst, de meest prestigieuze kunstprijs voor aanko-

mend talent in ons land. “Dat was zeer verrassend, maar

ook heel motiverend. Het was een bevestiging dat ik op de

goede weg zat.”

Die weg brengt haar bijna altijd bij architectuur. “De

locaties die me interesseren zijn vaak dode plaatsen, of

plekken die zweven tussen twee verhalen. Daar ga ik dan

dieper op in, dat doe ik graag, liever dan vluchtig wat

mooie beelden bij elkaar te schieten. Mijn studies kunstge-

schiedenis zitten daar wel voor iets tussen.”

Mennes stelt nu tentoon in C-mine, een plek bulkend van

erfgoed. “Dat voelt heel juist. Ik ben ook blij dat ik een per-

manente sculptuur mag installeren in de tuin van het Emile

van Dorenmuseum, want sinds ‘Cité’ heb ik een warm

gevoel bij Genk. De Cité-foto’s komen nu een beetje thuis.

Eindelijk kan ik ze tonen in Winterslag zelf.”

Even veel verhalen als verdiepingenIn C-mine hangt ook een groot deel van Mennes’ reeks

‘Capturing the Sensible’. “In leegstaande scholen, ziekenhui-

zen en andere functionele gebouwen ging ik op zoek naar

sporen van menselijke activiteit en dingen die kunnen wijzen

op de tijd dat het al leegstaat: afbladderende verf, dikke

lagen stof. Het lukt niet vaak om zo de tijd vast te leggen.”

Daar is het haar meer om te doen dan om reacties uitlokken,

ook in de reeks ‘Het lelijkste land van België’, geïnspireerd

op het gelijknamige pamflet van de architect Renaet Braem.

“Hij hekelde de Belgische koterijen en het gebrek aan stijl. In

mijn foto’s toon ik niet hoe het zou moeten zijn, maar stel ik

de vraag wat het zou kunnen zijn. Elke kijker koppelt er weer

zijn verhaal aan en dat is absoluut toegestaan. Er is niet één

waarheid.” Dat benadrukt ook de titel van Mennes’ Genkse

expo, ‘Between Stories’. “Mijn beelden en locaties hebben

verschillende verhalen, evenveel als de verdiepingen van een

gebouw – storeys in het Engels.” “Dat maakt kunstenaar-

schap zo interessant. Ik zou me geen ander leven kunnen

indenken. Ik hoop dat er nog een lange weg volgt. Geregeld

neem ik afstand van mijn werk om niet te vervallen in een

stramien. Anders ben je snel uitgepraat.”

De tentoonstelling ‘Between Stories’ van Lara Mennes loopt van

19 augustus tot 14 oktober 2012 van 10 tot 17 uur in het C-mine

cultuurcentrum, C-mine 10 bus 2, 3600 Genk, 089 65 44 90,

www.c-minecultuurcentrum.be, www.laramennes.be

“Ik fotografeer vaak dode plaatsen. Of

plekken die zweven tussen twee

verhalen. Daar vind ik sporen van het

verleden.”

Mennes

Lara



Kunstenaarsdorp

Een vluchtig maar duurzaam kruispuntRobert Rauschenberg, John Cage en Merce Cunningham: het legendarische trio had misschien nooit bestaan als de drie elkaar niet ontmoet hadden tijdens een summer school aan het intussen even legendarische Black Mountain College. “Dat inspireerde ons om een kunste-naarsdorp op te zetten”, zegt Stef Van Bellingen, artistiek verantwoordelijke van WARP, Contemporary Art Platform en initiatiefnemer van de vijfdaagse.

Wat is het idee? 25 jonge kunstenaars uit de hele wereld krijgen intensieve

feedback op hun werk. Het speelt in op de nood van kunste-

naars om hun relatieve isolatie te doorbreken en professio-

nele commentaar te krijgen op hun werk. In deze Facebooktij-

den leggen mensen wel makkelijk contact, maar paradoxaal

genoeg snakt men naar duurzame en echte gesprekken. Er

zijn nu al meer dan 60 kandidaten.

Hoe gebeurt de selectie?Op basis van het werk, de internationale ervaring en de kans

dat ze een bijdrage zijn in ons geheel. Dat ze jonger dan 35

moeten zijn is omdat het even kan duren eer mensen zich

positioneren in de kunstwereld. Ik denk altijd aan Michaël

Borremans. Die brak ook maar door op zijn 35ste.

Wie geeft de feedback?Curatoren, critici, kunstenaars, museumdirecteurs of verza-

melaars. Ze komen zowel uit België als uit alle hoeken van

de wereld. Het is het soort mensen dat goed weet wat nu

belangrijk is in de kunsten en met een betekeniszoekende blik

naar het jonge werk kijkt.

Hoe verloopt zo’n gesprek?Voor beide partijen is het een inspanning. De kunstenaar stelt

zich kwetsbaar op en moet de confrontatie kunnen verdra-

gen, terwijl de commentator zich telkens moet openen voor

de denkwereld van de kunstenaar. Dit is geen platte beurs

waarop kunstenaars zichzelf verkopen, maar soms worden

ze natuurlijk gevraagd voor een tentoonstelling of wedstrijd.

Dan geeft dit vluchtige kruispunt ook duurzame resultaten.

En zijn jullie tevreden?Ja, maar minstens even belangrijk zijn de contacten tussen

de kunstenaars onderling, bijvoorbeeld tijdens de maaltijden

of als ze even niets te doen hebben. Het werkt soms enorm

bevruchtend. Oostenrijkse, Duitse, Belgische en Nederlandse

kunstenaars hebben vorig jaar een project in Charleroi opge-

zet nadat ze elkaar ontmoet hadden in het kunstenaarsdorp.

Ons informele avondprogramma, dat ook openstaat voor

het brede publiek, speelt daar ook op in. Er zijn lezingen van

Koen Vanmechelen en de verantwoordelijke van Cittadellarte,

filmvertoningen, bluesconcerten en meer.

Waarom slaan jullie je tenten op op C-mine?Anders dan in een grote cultuurstad is dit een soort geïso-

leerde plek waar je je enorm kunt concentreren. Er moeten

natuurlijk genoeg impulsen zijn, maar daar zullen Manifesta

en de sfeer van C-mine wel voor zorgen. We gaan ook

onderzoeken of we hier voortaan echte summer schools kun-

nen organiseren.

Het kunstenaarsdorp wordt georganiseerd door

kunstenplatform WARP, i.s.m. de stad Genk, C-mine,

de provincie Limburg, KunstinLimburg.be en het FLACC.

Het loopt van 21 t.e.m. 25 augustus. De laatste dag is er een

‘meet & greet’ voor jonge kunstenaars uit Limburg en de

Euregio Maas-Rijn, en een grote WARP-ART-PARTY. Voor infor-

matie over het avondprogramma surf naar www.warp-art.be



“De gesprekken zijn zeer persoonlijk en soms confronterend. Zowel voor de artiesten als de commentatoren is het telkens een mentale reis“Stef Van Bellingen, artistiek verantwoordelijke van WARP

The best of EXIT 2012 Uit de eindwerkprojecten van haar masterstu-

denten selecteert de Media, Arts & Design faculty

de beste werken voor Manifesta9 en presenteert

ze aan het grote publiek onder de noemer

‘The best of EXIT 2012’. Het is een mix van

vernieuwende projecten uit alle opleidingen:

Communicatie- & Mediadesign, Animatiefilm,

Televisie-Film, Fotografie, Grafisch Ontwerp,

Juweel & Edelsmeedkunst, Vrije Kunsten en

Productdesign. De locatie voor ‘The best of EXIT

2012’ is de campus C-mine.

Daarnaast zijn alle eindwerken te zien op de

traditionele eindejaarstentoonstelling, die dit jaar

plaatsvindt op 23 en 24 juni in één van de twee

torens in de Tweetorenwijk van Hasselt.

MAD-faculty, Campus C-mine Genk,

C-mine 5, 3600 Genk, www.mad-fac.be

De tentoonstelling is geopend van 5 juli tot 13

juli en 6 tot 24 augustus (niet op 15 augustus),

telkens van 10 tot 16 uur.

Hidden Places and Identities + Coalface In de Vennestraat denken ze deze zomer na

over identiteit, zowel de identiteit van een plek

– bijvoorbeeld door zijn groen of erfgoed – als

die van mensen – in dit geval een zeer diverse

populatie. De Finse kalligrafe Vivan Majevski en

de Genkse fotograaf Karel van Gerven brengen

de vennen tot in Galleriet in de Vennestraat. In de

inkomhal van Cinema Victoria creëert ZimmerFrei

een stereoscopisch beeld op diezelfde vennen.

Nog in de cinema denkt de Italiaan Vittorio

Mortarotti na over migratie in een multimediale

installatie. Iedere zaterdag in september nemen

diverse kunstenaars deel aan de versmarkt op

de Vennestraat en worden de groene plekken

- Schlammbekkens, de Vennen, wijngaard en

citétuin – opengesteld. Er is ook een picknick op

C-mine in samenwerking met de marktkramers.

De galerijen in de Vennestraat presenteren

ook ‘Coalface’, een fototentoonstelling over de

mijnstreek.

Van zondag 3 juni tot zaterdag 29 september

2012. Van woensdag tot zaterdag, telkens van

13 tot 18 uur

Cinema Victoria, Vennestraat 114, 3600 Genk.

Galleriet, Vennestraat 187, 3600 Genk.

www.galleriet.be

The Miners’ Hymns De zeer gewaardeerde IJslandse muzikant Jóhann

Jóhannson brengt een orgelspeler en achttien

koperblazers mee naar C-mine – voor de gelegen-

heid onder leiding van Dirk Brossé – om er live de

soundtrack te verzorgen bij The Miners’ Hymns. Die

documentaire van Bill Morisson is een soort lofzang

op de ter ziele gegane Noord-Engelse mijnindustrie.

“Ik componeerde een soort requiem voor die verlo-

ren industrie en cultuur”, zegt Jóhann Jóhannson.

“Ik speel zelf trombone en heb nu met lokale Engelse

blazers samengewerkt. Want elke mijngemeente

had een brass band, waarin de mijnwerkers vaak

zelf speelden en die hen begeleidde van de wieg

tot het graf. De film is dan ontwikkeld op het ritme

van de muziek.” Resultaat: emotionele muziek en

indringende beelden die wereldwijd op lof werden

onthaald. The New York Times sprak van ‘A majes-

tically somber, anthemlike melody’. Het concert

in Genk is het eerste op het Europese vasteland.

Jóhann Jóhannsson/ Bill Morrison/ Belgian

Brass/ Dirk Brossé, donderdag 5 juli, 20u15,

C-mine cultuurcentrum, C-mine 10 bus 2,

3600 Genk, 089 65 44 90,

www.c-minecultuurcentrum.be

Theater in het Zadel Theater in het zadel is een fietstocht die vertrekt

op C-mine, loopt langs boeiende plekken met

artistieke verrassingen, en eindigt op C-mine met

een theatervoorstelling.

Zondag 26 augustus van 11 tot 20u – inschrijven

tussen 11u en 13 u op het C-mine plein

C-mine cultuurcentrum, C-mine 10 bus 2, 3600 Genk


De ParadeDe verkavelingRegisseur Rudi Meulemans schreef een stuk voor

drie acteurs, met verzonnen gesprekken tussen

Virginia Woolf, Leonard Woolf en Vita Sackville-

West. Deze drie prominente figuren van de

Bloomsbury-groep praten in de laatste levensda-

gen van Virginia Woolf over de zoektocht van de

kunstenaar naar stilte en afzondering.

Vrijdag 15 juni om 20u15, zaterdag 16 juni om

20u15 en zondag 17 juni om 15u

Emile Vandorenmuseum, Henri Decleenestraat 21,

3600 Genk


Compagnie CeciliaLacrima “Lacrima” is een portret van een gehavende

man met een haat-liefdeverhouding voor de

plek waar hij vandaan komt. Een fictief verhaal

gebaseerd op echte levens.

Maandag 27 augustus, dinsdag 28 augustus en

woensdag 29 augustus om telkens om 20u15

C-mine cultuurcentrum, kleine zaal, C-mine 10 bus 2,

3600 Genk


Nog op C-mine


een (r)evolutie

Manifesta

“Ik hoop dat bezoekers gewoon op wandel

gaan door deze 24.000 vierkante meter cultuur, ervan genieten en zich

laten verrassen.”Cuauhtémoc Medina, curator Manifesta9


Cuauhtémoc Medina, curator Manifesta9

Manifesta, de curator‘Van Rocco Granata tot Estse kunst’Cuauhtémoc Medina is het hoofd van het curatorenteam van Manifesta9. Hij is een vermaarde Mexicaanse kunsthis-toricus en -criticus, die sinds 1992 fulltime als onderzoeker verbonden is aan het Instituto de Investigaciones Estéticas van de Nationale Universiteit van Mexico. Hij was van 2002 tot 2008 de eerste conservator van Latijns-Amerikaanse kunst in de Londense Tate Modern en één van de oprichters van Teratoma, een groep van curatoren, critici en antropologen in Mexico City, waar hij woont en werkt. Medina cureerde ook tentoonstellingen in Venetië en Londen.

“Ik ben nu al verschrikkelijk tevreden. De tentoonstelling heeft

prachtig vorm gekregen en dit is een project voor de stad: niet om

Genk te vertegenwoordigen, maar om in interactie te gaan met

wie hier leeft en om zijn enorme creatieve potentieel te tonen.

Wat was uw eerste gevoel?Genk is één van Europa’s interessantste sociale en historische

kruispunten. Ik was meteen onder de indruk van het sociale en

architecturale karakter van de stad. Het is duidelijk een metafoor

voor de cycli van modernisatie en de industriële tijd, en de span-

ning tussen het sociale geheugen en de forces of change zijn

erg betekenisvol. En dan is er nog de energie die ik kreeg van de

schone herinneringen van ex-mijnwerkers en mijnorganisaties.

U was dus meteen enthousiast?Het was vooral een kwestie van interesse. Ik ben een wetenschap-

per, en die werkt meer vanuit nieuwsgierigheid en zoeken naar

betekenis dan vanuit gevoelens. Het was natuurlijk een verrassing

dat ik gekozen werd, ook omdat Manifesta tot nu toe Europese cu-

ratoren heeft gehad. Dit is voor mij vooral een uitstekende kans om

mijn interesses als goed opgeleide historicus naar voor te brengen.

Het erfgoedluik betekent een radicale verandering? Veel meer dan vorige edities gaat deze expo uit van de plek waar

ze plaatsvindt. Manifesta is de perfecte context om te experimen-

teren en te verbreden, maar voor een biënnale is het echt een

uitdaging om een kunsthistorisch luik te presenteren omdat zulke

werken zich meestal bewegen in een zeer gesloten circuit van

gevestigde musea. Zowel qua techniek en economie als prestige

was het een hele klus om werken te lenen en de juiste omstandig-

heden te creëren om ze in te tonen.

Waarom wilt u dat per se?Ik vind het zeer belangrijk om het publiek manieren van kijken te

bieden die je niet in die andere musea vindt. Vaak worden werken

daar gegroepeerd per stijl of periode, maar buigt men zich niet

over vragen als hoe de schilderkunst samenging met de vervuiling

in de 19de eeuw of hoe het afbeelden van landschappen veran-

derde door de industrialisatie. Kunsthistorici en musea onderzoe-

ken te weinig hoe kunst intiem gelinkt is met veranderingen in het

leven en in onze ervaringen. Maar in een biënnale als deze kan je

zoiets perfect in vraag stellen.

Wat verwacht u van het publiek?Mensen zullen verschillende reacties en ervaringen hebben, die hun

kijk hopelijk verandert of uitdaagt. Ik hoop dat ze zonder vooroor-

delen komen kijken. Van buitenaf wordt de kunstwereld soms

gezien als een elitaire plek waar het om veel geld draait, maar mijn

ervaring is dat het een plaats is waar nagedacht wordt en informatie

uitgewisseld wordt op een manier die getuigt van enthousiasme en

verlangen. Ik hoop dan ook dat Manifesta mooi en toegankelijk zal

overkomen, vol vragende en mysterieuze momenten. Er is zowel

een kabinet ter ere van Rocco Granata als Estse kunst, en Turkse

artiesten liggen naast Suske & Wiske. Sommige dingen zullen beter

begrepen worden door iemand van hier in Winterslag dan iemand

die van New York afzakt en omgekeerd, maar elke nieuwsgierige

persoon kan hier komen genieten van 24.000 vierkante meter

cultuur. En daarna een biertje gaan drinken.

Zal het u ook beïnvloeden?Manifesta heeft me al erg veranderd omdat het me deed beseffen

hoe ik dingen kan herdenken en uitzonderlijk inventieve combi-

naties kan maken. Ik heb hiervan genoten als nooit tevoren. Ik

hoop natuurlijk dat ik nog eens zo’n kans krijg, maar dat mag nog

even duren. Vaker projecten doen van deze omvang zou ik niet

overleven.” (lacht)

Samen met de Biënnale van Venetië en Documenta in Kassel behoort Manifesta tot de belangrijkste kunst-

manifestaties van Europa. Het zoekt altijd de periferie op, regio’s waar het broeit, met een zekere sociale frictie.

Voor de negende editie werd dat Genk, en zo vindt de kunstbiënnale voor het eerst op Belgisch grondgebied

plaats. Het mijnverleden en -erfgoed in Genk bleek zo inspirerend dat Manifesta besloot meer te doen dan

een conventionele biënnale, namelijk een volledig overzicht geven van wat de hedendaagse kunst pretendeert

te zijn. Onder het motto ‘The Deep of the Modern’ laat Manifesta9 kunst van vandaag in dialoog treden met

oudere kunst en industrieel erfgoed. Dat is een primeur.

Cuauhtémoc Medina, die begin 2011 tot curator werd benoemd, krijgt de hulp van de Britse Dawn Ades en

Katerina Gregos, een Griekse die in Brussel woont.

Manifesta9, de Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst, loopt van 2 juni tot 30 september in en rond het

voormalige mijncomplex van Waterschei. Rondleidingen van dinsdag t/m zondag om 11u, 14u en 17u. Vrijdag is

er een extra rondleiding om 20u. www.manifesta9.org


Steenkooltijdperkhet kunsthistorische luik

Er was lang artistiek verzet tegen de steenkoolindustrie

en ze wordt zelden beschouwd als een bron van cul-

turele energie. Nochtans heeft steenkool als brandstof,

milieufactor, fossiel en industrie de moderne kunst ge-

inspireerd en beïnvloed. Het tweede en kunsthistorische

luik van Manifesta presenteert een selectie van werken

van de late 18de tot het begin van de 21ste eeuw die dat

toont. ‘Samen vormen ze een essay over de onder-

grondse geschiedenis van het modernisme’, klinkt het.

17 Tonshet erfgoedluik Eén van de meest bekende mijnwerkersliederen ooit

is ’16 Tons’, opgenomen in 1946 door Merle Travis.

Door het erfgoedluik ’17 Tons’ te titelen wil Manifesta de

mogelijkheid aangeven dat de traditionele ideeën over

erfgoed met één ton kunnen worden overtroffen.

‘Verborgen parels’“Wij Limburgers zien de terrils en schachtbokken bijna

niet meer”, zegt Edgar Hermans, erfgoedcoördinator

bij Manifesta9. “Maar het erfgoed is indrukwekkend. Ik

hoop dat niet alleen bezoekers, maar ook de inwoners

zullen beseffen wat we hier hebben. Medina had dat in

elk geval snel door en wilde een stapje verdergaan dan

helmen en lampen. Hij zag vooral het potentieel van

het culturele en sociale erfgoed en vroeg me op zoek

te gaan naar verborgen parels: objecten en documen-

ten die in andere musea, politiearchieven of tussen

de familieschatten lagen. Daarrond bouwden we 17

kleine tentoonstellingen die het mijnverleden in Limburg

en ver daarbuiten weerspiegelen. Bij Oost-Europese

mijnwerkersfamilies ontdekten we doekjes waarop de

vrouwen authentieke spreuken en huiselijke taferelen

hadden geborduurd. In Nederland vonden we nooit

geziene maquettes van de ondergrond voor leerling-

mijnwerkers en in Frankrijk legden we contact met een

jongen die hele mijnen nabouwde in Legoblokjes. Het

verleden leeft dus voort in de jongere generatie, maar

ook in andere culturen. De islam deed voor een groot

stuk zijn intrede in België via de steenkoolindustrie. Elke

Turkse mijnwerker bracht een authentiek bidmatje mee.

Daarvan tonen we er een honderdtal, niet alleen omdat

ze mooi zijn maar vooral omdat ze het erfgoed van de

toekomst zijn.

Ook fantastisch is het werk van Eva Gronbach, een Duitse

kunstenares die van oude mijnwerkerskleren nieuwe

mode maakt. Ze maakt haar ‘German jeans’ ook met

allochtone jongeren en geeft in Genk een workshop.

Dromen van meerToen hij bijna rond was met zijn zoektocht miste Medina

nog één ding: de spanning rond de mijnsluitingen. Na

maanden zoeken heb ik in Brussel de politiearchieven

over het drama in Zwartberg in 1966 kunnen inkijken.

Op Manifesta kan iedereen ze voor het eerst lezen.

De reacties zijn bijzonder enthousiast, ook van de

kunstenaars hier. Ik heb het gevoel dat veel van hen de

laatste jaren teruggrijpen naar het verleden. Medina’s

aanpak was in dat opzicht zeer inspirerend en zal ook

mensen lokken die hier anders nooit zouden komen.

Hij slaat bruggen naar de anders zo gesloten wereld

van de hedendaagse en kunsthistorische werken.

Maar onze belangrijkste bedoeling is een duurzaam

effect te hebben op onze omgang met erfgoed. Er komt

een vervolgtraject met een internationaal symposium

in september. We willen niets forceren, maar ik hoop

dat de plannen voor de mijnstreek die al een tijdje in de

lade liggen nu eindelijk iets concreet zullen opleveren.

Een manifest voor de mijnstreek zou ons heel gelukkig

maken.”

een drieluik

Manifesta


‘Poëzie van de herstructurering’het hedendaagse luik

Het kapitalisme stelt voortdurend het economische en productiesys-

teem bij. Daarmee verandert het niet alleen de sociale verhoudingen

en onze manier van leven, maar ook onze gevoeligheden en kijk

op de dingen. Het derde, meest actuele luik van Manifesta speelt

daarop in en toont de esthetische respons van 41 kunstenaars op

het industrialisme, het postindustrialisme, de hedendaagse arbeids-

omstandigheden en alle gevolgen daarvan. Kunst als getuige van

en plaats voor ‘ontregelingen’.

Ante TimmermansEen poëtisch confettiheuveltjeAnte Timmermans is één van de Belgische kunstenaars op Manifesta. Hij maakt al tien jaar tekeningen en objec-ten waarin hij de tragiek en de humor van het menselijke bestaan probeert te vatten. Timmermans woont en werkt in Gent en Zürich.

“Je moet daar eerlijk in zijn: het is een eer om te mogen deel-

nemen aan Manifesta. Het is een internationaal platform, dat

inhoudelijk goed in elkaar zit en niet voor the usual suspects

kiest. Dat is fijn. Het is ook geen tentoonstelling waarbij een

bende kunstenaars een ruimte gebruikt of misbruikt en dan

weer verdwijnt. Daar zullen de curatoren zeker voor zorgen.

Met Medina en Gregos kunnen spreken vond ik zeer inspi-

rerend. En dat gebouw in Waterschei … Ik heb er een ruimte

in de hoek van het gebouw gekregen met een mooi uitzicht

op de hoge schachtbok en op een mijnterril. Het was een

uitdaging om dat verleden als uitgangspunt te nemen. Ook dit

werk is ontstaan vanuit mijn fascinatie voor routine, absurdi-

teit en het alledaagse. Daarin probeer ik een soort poëzie te

vinden. De poëzie van de verveling, zou je kunnen zeggen. We

vinden het leven en onze bezigheden allemaal zo belangrijk,

maar eigenlijk stelt het niet zo veel voor. Hoe absurd is het niet

dat de steenkoolwinning maar 60 jaar heeft geduurd en dat

daar nu alleen mijnterrils van overschieten? Ze hebben hier 60

jaar putten gegraven om uiteindelijk een berg achter te laten.

Vandaar dat mijn installatie getiteld is ‘Make a Molehill out of a

Mountain of Work’.

PerforatiefIk vergelijk het soort fysiek onmenselijke, claustrofobische werk

in de mijnen met de mentale claustrofobie van de bureaucra-

tie van vandaag. Het is even absurd. Ik doe dat in een setting

die een soort vereenvoudigd kantoor is. Daarbinnen toon ik

werk, zoals een reeks van 80 tekeningen, en speelt er zich een

performatieve, perforatieve installatie af die alles in gang zet.

Tijdens de openingsdagen ga ik er stapels papier stempelen,

perforeren en klasseren. Vanuit die sleur ontstaat er een poë-

tisch confettiheuveltje. Enerzijds is het mijn manier om met het

absurde en alledaagse om te gaan, anderzijds wil ik erover

communiceren. Het idee achter deze installatie is misschien

zwaarmoedig, maar de uitwerking heeft ook iets ludieks. Het

zal weer ander werk doen ontstaan. Dit mijnverleden is mijn

gedachten binnengeslopen en zal er zorgen voor veel nieuwe,

interessante associaties.”

www.antetimmermans.be

foto: Kristof Vrancken

een drieluik


Dumont 20-90: Jong erfgoed in de buurt

Waar? In de Dumontlaan nemen

kunstenaars uit verschillende disciplines

huizen tussen nummer 20 en 90 in.

“Mijn collega Niek Kosten en ik namen

graag pand nummer 40 aan”, zegt

grafisch ontwerper Stijn Segers, die mee

de looks en gezamenlijke communicatie

van de tijdelijke cultuurstraat bepaalde.

Wie? In ongeveer twaalf panden zijn 85

kunstenaars aan het werk uit verschil-

lende disciplines zoals beeldende kunst,

fotografie, productdesign en grafische

vormgeving.

Wat? “Niek en ik – allebei gebeten door

typografie en erfgoed – willen vanuit

ons huis een ‘Monument voor de Onbe-

kende Trucker’ oprichten, als herinne-

ring aan de truckchauffeurs die tot vier

jaar geleden hun vaste rustplek hadden

op de parking voor het mijngebouw van

Waterschei, waar nu Manifesta plaats-

vindt. Onder meer via interviews met

bewoners onderzoeken we de impact

daarvan op de buurt en ontwerpen we

een monument dat een plaats krijgt op

de parking. Wij willen het jonge erfgoed

niet vergeten, een beetje als tegenge-

wicht voor Manifesta dat veel aandacht

schenkt aan een verder verleden. Het

monument wordt in samenwerking met

Manifesta geopend op 14 september.”

Waarom? “De tijdelijke cultuurstraat

is een open systeem dat geen oor-

deel probeert te vellen over wat goed

of slecht is, wat een amateur en wat

een professional is, iets wat toch vaak

gebeurt in de kunstensector. Balan-

cerend op de grens met ironie willen

we de discussie aanwakkeren. En dat

in de wijk, waar we de straat en het

buurtgevoel willen doen heropleven. We

hopen dat er met dit evenement een

nieuwe dynamiek ontstaat die de trieste

leegstand wat terugdringt.”

Dumont 20-90, Temporary

Contemporary Neighbourhood –

Professional and amateur artists living

peacefully together.

André Dumontlaan 20 – 90, 3600 Genk.

Van zondag 1 juli t.e.m. zondag

30 september 2012 van 09 tot 22 uur

www.facebook.com/dumont2090

Er zijn zo’n tachtig parallel-events die tegelijkertijd met Manifesta plaatsvinden. Wij belichten er drie.


FLACC: Kleine verhalen, grote verbanden

Wie? FLACC is een werkplaats in Genk in de

nabijheid van de Manifestalocatie waar beeldend

kunstenaars inhoudelijke, praktische en financiële

steun kunnen krijgen voor projecten. “Het was

voor ons niet evident om aan Manifesta deel te

nemen omdat we geen presentatieplek zijn”, zegt

artistiek leider Luuk Nouwen. “Uiteindelijk kwamen

we tot een project dat én een presentatie is én

een werkplaatsproject.”

Wat? Het Duits-Britse duo Nilson Plugfelder wil

archieven een actievere rol laten spelen en ervoor

zorgen dat kennis niet in de vergetelheid geraakt.

In FLACC verwerken ze eerder gemaakte kunst-

werken, documenten of testprints in een presen-

tatie die knipoogt naar de 19de-eeuwse ‘Wun-

derkammers’, privéverzamelingen zonder enige

samenhang, maar zijn coherentie benadrukt in de

titel ‘The Verbandkammer’.

Waar? De archiefinstallatie is te zien in FLACC en

wordt na afloop verdeeld over het gebouw. “Zo

wordt het archief meer een intrinsiek onderdeel

van de werking. In de komende jaren gaat FLACC

de notie van werkplaats onderzoeken. Om dat

een goede start te geven moet je weten waar

je staat en daarbij kan ‘The Verbandkammer’

helpen. Het is een installatie die interessant is voor

een meer ingewijd publiek en zeker voor kunste-

naars die hier nog iets zouden willen doen.”

Wat nog? Misschien minder kunstminnend, maar

gewoon nieuwsgierig publiek kan mee met

‘A Subjective Bus Line’, van de Poolse kunstenaar

Grzegorz Klaman. Het personeel van de nu bijna

verlaten scheepswerven in Gdansk streed vroeger

tegen het communisme, maar romantiseert nu

soms wat ze vroeger verafschuwden. Klaman wil

die persoonlijke verhalen redden van de vergetel-

heid. Hij doet dat nu ook voor de ex-mijnwerkers

in Genk, die de gids laat zijn op een bustour door

de stad. De vertellers kiezen een persoonlijke

route. “Met die kleine verhalen vormen we een

tegengewicht voor de grote verhalen van Mani-

festa.Tijdens de finissage zorgt het Nederlandse

koppel Kaleb De Groot en Roosje Klap voor een

performance, gebaseerd op onderzoek dat ze

hier zullen gevoerd hebben. Het enige dat we nu

al weten is dat De Groot een verwijzing naar dit

project nadien op zijn lijf zal tatoeëren – zoals hij

altijd doet.”

‘The Verbandkammer’, FLACC, van 31 mei tot

30 september, open elke donderdag, vrijdag,

zaterdag en zondag tussen 10 en 18 uur.

www.flacc.info

‘A Subjective Bus Line’, vertrek vanaf de parkeer-

plaats van het mijngebouw van Waterschei, op

vrijdag om 12.30 uur en zaterdag om 15 uur.

Reserveren via Het Vervolg: [email protected]

of 011 60 30 19

FLACC, Casino Modern, André Dumontlaan 2,

B-3600 Genk

Drie parallel-events GIGOS: In real time Wie? In 2004 fuseerden verschillende jeugdwelzijnswer-

kingen in Genk tot Gigos. Dat probeert een zinvol vrijetijds-

aanbod te bieden voor kinderen vanaf drie jaar, vooral van

allochtone afkomst. Zwiep is Gigos’ fotografieatelier.

Wat? “Toen 17 jaar geleden de koeltorens in Waterschei

werden opgeblazen heeft Zwiep dat vastgelegd in een foto-

reportage, stofwolk en al”, zegt directeur Leo Nouwen. “Op

die plaats hebben ze nu een container gezet waarin je dat

proces weer kan beleven. Ernaast staat een grote camera

obscura, waar wekelijks een fragmentarische, analoge

opname wordt gemaakt, die na 16 weken een totaalbeeld

gaat vormen.”

Waar? “Het fotoatelier zit op de Manifesta-site zelf, niet

evident voor een parallel-event. Het is echt een knap project

en dat zeg ik niet uit chauvinisme. We ijveren altijd voor

kwaliteit. Het moet meer zijn dan een charmant projectje,

want dat zou onze jongeren geen goed doen. Vaak hebben

ze een laag zelfbeeld, dus het is belangrijk in the picture te

komen met iets dat ook echt mag gezien worden. Dat krikt

hen enorm op.”

Wat nog? Samen met Manifesta heeft Zwiep een geluids-

wandeling in de tuinwijk van Waterschei uitgewerkt, die

bezoekers met een koptelefoon en infoboekje door de wijk

loodst. Al het beeldmateriaal in het boekje is gemaakt door

de jongeren van Zwiep. Gigos werkte ook een schattentocht

uit die cultureel weinig ervaren kinderen en jongeren de weg

naar Manifesta helpt vinden.

Real Time 1&2, nog tot 30 september op het mijnterrein van

Waterschei. Open van dinsdag tot zondag, van 10 tot 19 uur,

en op vrijdag van 10 tot 22 uur.

www.gigos.be


culturen proeven

Culinair

De Polen, Italianen, Turken en Marokkanen. Allemaal kwamen ze in de mijnen werken en allemaal brachten ze hun familie, talen en gewoontes mee. Ook moeders en keukens verhuis-den mee. Gevolg: vandaag kan je nog altijd veel verschillende culturen proeven in Genk. De Vennestraat, de Stalenstraat en de Hoevenzavellaan lopen langs de voormalige mijnsites en zijn gekend voor hun Italiaanse, Griekse, Turkse, kortom multi-culturele restaurants. In Genk noemen ze het de ‘volkskeukens’ en de Vennestraat heet nu zelfs de ‘Straat van de Zintuigen’. Wie op culinaire wandeling wil, vindt tips in het boekje bij de ‘Ingrediëntentocht’ in de Vennestraat. Deze zomer kan je voor de tocht een gids inhuren. En vergeet vooral het jaarlijkse volksfeest in de Vennestraat en op C-mine niet, dat dit jaar een echte Passegiata wordt en plaatsvindt op 15 september.

Voor de beste korst en topping moeten we bij Massimo Zam-

poni (31) zijn. In augustus opende hij in Genk Il Proverbio, de

enige plek in ons land waar je de echte Napolitaanse pizza

kunt eten.

Waar liggen uw roots? Ik ben geen Belg en geen Italiaan. Misschien ben ik het al-

lebei. Mijn beide grootouders zijn uit Italië naar hier geëmi-

greerd in de jaren ‘50 om in de mijnen te werken. Ik ben hier

geboren, in de mengelmoes aan culturen. Na mijn studies

Toegepaste Economische Wetenschappen heb ik voor een

bruidsjurkenatelier en porseleinfabrikant gewerkt en ik zou

nog zo veel andere dingen kunnen doen. Het leven lijkt soms

veel te kort. Nu heb ik voorlopig voor pizza gekozen. Daar hou

ik al mijn hele leven van.

Zijn er niet genoeg pizzeria’s?Mijn omgeving verklaarde me gek dat ik aan een pizzaoven

wou gaan staan. En dan nog in Genk, waar het al barst

van de Italianen. Ze hadden een punt, maar ik wist dat mijn

verhaal heel anders zou zijn. Ik bak de Napolitaanse pizza, de

enige echte oorspronkelijke afstammeling van de foccaccia’s

van de Romeinen.

Van wie leerde u dat?Ik volgde les bij Enzo Coccia, één van Italië’s beroemdste piz-

zabakkers, die ook achter de AVPN zat, een organisatie die

de oorspronkelijke pizza wil beschermen. Want het is één van

de meest verspreide culinaire producten ter wereld, maar ook

één van de meest misbruikte. De AVPN legde daarom regels

vast en in 2010 kreeg de Napolitaanse pizza een beschermd

statuut. Ik bak hem in een ambachtelijke houtoven op hoge

temperatuur – tussen de 400 en 500 graden. Hij moet daar-

door maar 60 à 70 seconden liggen en bewaart de smaken

optimaal.

Hoe staat het in Genk?Er is veel potentieel, zeker als het juist aangepakt wordt.

In Stuttgart heb ik ooit de lekkerste kebab ooit gegeten. Er

stond een file van twintig man, ook al was het middernacht.

Er was maar één saus, maar die was huisgemaakt, net als

het brood, de kruidenmix en het vlees. Wie zich onderscheidt

en durft te investeren in kwaliteit wint altijd. Je moet risico’s

durven nemen, maar het geeft echt voldoening als je aan het

juiste eind trekt.

Il Proverbio, Noordlaan 24b1, 3600 Genk, 089 30 67 50,

www.ilproverbio.be, elke dag geopend van 18 tot 22 uur,

behalve op maandag en dinsdag.

Meer gezellige volksrestaurants in genkSaloniki (Grieks) • Stalenstraat 93 • +32 89 38 14 28----------------------------------------------------------------------Polat (Turks) • Vennestraat 146 • +32 89 24 31 41www.restaurant-polat.be----------------------------------------------------------------------La Posta (Italiaans) • Vennestraat 185 • +32 89 30 30 48www.lapostagenk.be----------------------------------------------------------------------El Greco (Grieks) • Hoevezavellaan 68A • +32 89 38 37 70 www.elgreco.webs.com

Voor meer culinaire adressen in genk, surf naar:www.uitingenk.be


Hooverphonic doet deze zomer alleen Genk en Leuven aan.“Dit voelt als een eerste blind date”Genk on stage blaast deze zomer tien kaarsjes uit. Het gratis stadsfestival viert die

verjaardag met toeters en bellen, of beter gezegd met blazers en strijkers, want op de

affi che – met daarop onder meer Milow, Daan, Suzanne Vega, Will Tura en School is

Cool – prijkt Hooverphonic with orchestra. “Naast Beleuvenissen spelen we deze zomer

alleen dit festival”, zegt frontman Alex Callier. “We willen tijd om aan de nieuwe plaat te

schrijven, maar optreden op Genk on stage doen we met veel plezier en in stijl.

Hooverphonic is een sterke, hechte groep en we gaan er prat op altijd kwaliteit te

brengen. Daar werk ik hard voor. Ook in Genk wil ik een supergoede set neerzetten.”

Het oogt alvast veelbelovend. “We wilden absoluut iets speciaals doen en dus brengen

we een afgeslankte versie van ons groot orkest mee: twaalf strijkers, drie blazers

en een percussionist. Het is de eerste keer dat we dat voor een festival doen. Zo’n

orkestbezetting is een echte meerwaarde omdat we dan alles live kunnen spelen en

omdat het een extra vibe geeft. Het is de ultieme set-up voor Hooverphonic omdat

onze sound gebaseerd is op strijkers en blazers. Dat fi lmische en luxueuze is waarom

mensen van ons houden. Als het aan mij lag speelde ik al sinds 1998 met een orkest,

maar dat was fi nancieel niet haalbaar. Nu geniet ik er ontzettend van. Het is een

beetje kicken.”

BovengrondsIn Genk verwacht hij dan ook goede reacties. “Ik vind het ongeloofl ijk tof om er te spe-

len. Een Limburger voelt zich niet te goed om zijn enthousiasme te tonen. We hebben

al op C-mine gespeeld – onze drummer is trouwens van Genk – en dat vond ik indruk-

wekkend. Hooverphonic heeft zich altijd geprofi leerd als een retrofuturistische groep

en het Energiegebouw belichaamt die sfeer helemaal. Het oude en moderne schuift er

perfect ineen. Ik vind het geslaagd en inspirerend. Er zijn veel toffe zalen in België en

C-mine is daar zeker één van. Ik zou me wel niet geroepen voelen om af te dalen in een

mijnschacht. Daar ben ik te claustrofobisch voor. Doe mij maar Genk bovengronds.”

Vlinders in de buikWat hij van Genk on stage moet verwachten weet hij niet. “We hebben er nog nooit

gespeeld. Het is een gigantisch voordeel dat we heel veel hits hebben die bijna instant

herkenbaar zijn, maar het is toch afwachten hoe het publiek zal reageren. Dat is geen

onaangenaam gevoel. Het geeft gezonde stress en zenuwen, een beetje vlinders in

de buik. Daar hou ik wel van. Het is vergelijkbaar met een nieuwe plaat maken. Ook

deze keer heb ik geen fl auw benul van waar we gaan uitkomen. Maar het boeiende

aan wat ik doe is net dat ik altijd weet waar ik begin, maar nooit waar ik eindig. Het

wordt natuurlijk wel een Hooverphonic-plaat. Ik noem dat de blauwdruk. Als artiest

ben je soms gefrustreerd dat je er niet van weg geraakt, maar de fan is daar blij om.

Voor hem is het herkenbaar. Ik probeer het positief te zien: ik wil altijd evolueren, maar

uiteindelijk is het sterker dan jezelf. Je blijft wie je bent.”

Genk on stage loopt van 22 t.e.m. 24 juni. Hooverphonic beklimt het Headliners-

podium op zaterdag. Het album ‘Hooverphonic with Orchestra’ is overal verkrijgbaar.

Meer info en programma: www.genkonstage.be

Download de festivalapp van Genk on stage vanaf volgende week.

Genkmuzikaal

Download de festivalapp van Genk on stage vanaf volgende week.

“Een Limburger voelt zich niet te goed om zijn enthousiasme te tonen”

Alex Callier, frontman van Hooverphonic

Hooverphonic op Genk on stage


‘Krijt hecht goed’Musea zijn heel belangrijk om projecten te tonen en ondersteunen, maar voor mij is het een

te artificiële omgeving om te werken. Ik wil de echte wereld aanraken. De afgelopen tien jaar

heb ik veel gewerkt in volksbuurten: in Gent, Aalst, Rio de Janeiro en nu sinds januari in Genk.

Een heel jaar lang maak ik er krijttekeningen in opdracht van de stad Genk. Ik begin gewoon te

tekenen, laten we zeggen op de stoep. Op het eerste zicht heeft niemand er wat aan, maar ik

probeer met die lijnen overal te komen en er een soort vanzelfsprekendheid van te maken dat ik

terugkom. Ik ben nu geen onbekende meer in Sledderlo en in Nieuw Texas. Ik werk vooral in de

allochtone gemeenschap. Eigenlijk is geen één buurt geschikt om te tekenen. Je zit met voegen

in muren, gebouwen waarop ik niet mag tekenen en mensen die het niet goed vinden. Ik moet

veel problemen overwinnen voor ik daadwerkelijk aan de slag kan, maar dat levert wel span-

ning op. Het is een weerstand en sociale dynamiek die je niet in een museum vindt en waardoor

het interessant wordt. Als je een verhaal leest en er gaat niets mis, dan is er toch niets aan?

Ongeschreven wettenSommige mensen vragen me waarom ik het doe terwijl de tekeningen toch gewoon weg-

geregend worden, maar dat onschuldige van krijt is ook handig. Ik heb geen officiële toestem-

ming nodig en kan in korte tijd veel zetten doen. Daardoor ontstaat er een grote dichtheid aan

tekeningen, en soms aan ontmoetingen. Ik word gevraagd voor een kopje koffie, of zelfs het

avondeten. Ik mag tekenen op huizen, garages en soms zelfs op het plafond van de woon- of

slaapkamer. Dat vind ik het spannendst: vragen of ik in huis mag tekenen. Dan komt ook het

ambivalente: kinderen – in mijn ogen de oorspronkelijke gebruikers van het krijt – tekenen

met mij mee, maar eens ik van de stoep of straat af ga mogen ze van hun ouders niet meer

meedoen. En zo is er een heel web aan ongeschreven wetten waar ik doorheen moet navigeren.

Schoonheid oprapenKinderen reageren het best en het meest fantasievol. Het zijn alleen volwassenen die het

verspilling noemen. Daarop zeg ik tegen zo’n man dat het dan ook verspilling is wanneer op

schoolborden kennis wordt overgedragen met krijt dat ’s avonds wordt weggevaagd. Natuurlijk

is krijt vergankelijk, maar het hecht wel goed. Al mijn kleine ingrepen leiden tot reacties en

resultaten die ik van tevoren niet kan bedenken. Ik schrijf ze allemaal op, alsof ik een documen-

taire maak over een buurt, maar dan vanuit het tekenen. In alledaagse ontmoetingen tussen

mensen zit zo veel schoonheid en ik wil ze overal oprapen.”

Van donderdag 31 mei t.e.m. zondag 30 september 2012 van 15 tot 21 uur op verschillende loca-

ties in Genk. Bart blogt over dit project op www.flacc.infobe. Meer info op www.bartlodewijks.nl.

in de stad

Kunst

“Dat vind ik het spannendst:

vragen of ik in huis mag tekenen.”Bart Lodewijks


Stefan Brijs & Koenraad Tinel

Brijs: ‘Een glimlach of grimlach’Paul Auster heeft de Amerikanen ooit gevraagd

om waargebeurde verhalen op te sturen, met een

enorme respons en boek tot gevolg. Dat heeft

me geïnspireerd voor dit Genkse verhalenproject.

Mensen mogen een herinnering komen vertel-

len, een flard van iets dat ze ooit meegemaakt

hebben. Het kan een verhaal over heimwee zijn,

maar ook over een huisdier waarmee iets fantas-

tisch is gebeurd. Wij noteren de verhalen. Die zul-

len in Genk wellicht heel multicultureel zijn, maar

voor de rest weet ik niet waar ik aan begonnen

ben. (lacht) Dat is geen beangstigende ervaring,

want iedere keer dat ik aan een roman begin,

weet ik niet wat er gaat komen. Met de jaren is er

alleen de geruststelling dat het wel goed komt. Ik

woon toch redelijk als een kluizenaar en iedere

keer dat ik door een project als dit mag buiten

spelen ben ik blij. Het is extra boeiend omdat ik

van Genk ben. Ik heb er dertig jaar gewoond.

Mijn ene grootvader was mijnwerker, de andere

heeft er als metselaar een kerk gebouwd. Ik heb

vroeger hard uitgehaald naar de stad vanwege

de bouwwoede en het beton, maar nu gaat het

de goeie kant op, onder meer met C-mine. De

jeugd, de liefde, het schrijverschap, ik heb het

allemaal ontdekt in Genk, maar ik weet nog niet

wat ik zelf ga vertellen. Mensen moeten geen

drempelvrees voelen. Het verhaal moet gewoon

kort een herkenbare emotie oproepen.

Een glimlach of een grimlach.

www.stefanbrijs.be

Tinel: ‘Goesting en eenvoud’Na de oorlog hoorde ik spreken over een

verenigd Europa. Geen geruzie meer, dat klonk

me natuurlijk als muziek in de oren. Sindsdien

heb ik me verdiept in de geschiedenis van

Europa. In de mythologie is zij de mooie

dochter van Azië en Afrika die door Zeus, de

oppergod van de Grieken, geschaakt wordt.

Hij vlucht met het meisje op zijn rug naar Kreta.

Daar heb ik een paar jaar geleden een sculp-

tuur van gemaakt. Ik had daar goesting in. Dat

is belangrijk voor mij. Het beeld is acht meter

hoog, negen meter lang en drie meter breed

en heeft een tijd bij mij in Vollezele op de heuvel

gestaan. Maar je laat je werk natuurlijk graag

zien. Iedereen mag ernaar kijken en er het zijne

van denken. Ik kan alleen maar zeggen dat het

een eenvoudige vorm heeft omdat ik dat dikwijls

het krachtigst vind. Het zal natuurlijk interes-

sant zijn om de reacties van de Genkenaren te

horen en hun verhalen te verzamelen. Zelf zou

ik over de oorlog vertellen. Ik heb in Duitsland in

de bossen geleefd, Russen gezien en ben dan

met de Amerikanen teruggekeerd naar Gent.

Mijn familie, die goed leefde voor de oorlog,

kwam in de gevangenis terecht en ik woonde

op een kamertje met mijn moeder en mijn zus.

Zoiets bepaalt je leven, willens nillens. Ik werk

graag mee aan een multicultureel project als

dit want de mentaliteit van oorlog en uitsluiting

mag nooit meer voet aan de grond krijgen.

www.koenraadtinel.be

Kunstenaar Koenraad Tinel plant zijn groots monument voor Europa deze zomer neer in Genk. Aan de voet daarvan vinden avonden plaats waarop Genkenaren mogen vertellen over keerpunten in hun leven. Schrijver Stefan Brijs noteert ze en maakt er later, samen met Tinel, een publicatie, een tentoonstelling en theater-voorstelling van.


Manifest Genk

Documents

Transcript of Manifest Genk