voor ouders

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

15e jaargang - nummer 11 - november 2011 - losse nummers € 4,35

31 TIPS VOOR EEN ONTSPANNEN GEZIN

SAMEN LOLDE LEUKSTE familie-spellen

HAPPY MEALS(MAAR DAN

GEZOND)

31 TIPS VOOR EEN

(MAAR DAN GEZOND)

Relax’n beetje

‘VOEL JE MAAR

EVEN ROT’Mindful

opvoeden in de praktijk

ONTWERPER PIET HEIN EEK‘Eén lijn trekken vind ik lulkoek’

WEG MET RITALIN7 natuurlijke alternatieven

J-M_November_2011_DEF.indd 1 04-10-11 14:18jm11 omslag 1 05 10 11 13:59:31

3J/M SEPTEMBER 2011J/M NOVEMBER 2011 3

‘Kijk eens uit je doppen, lul!’ In mijn vrije tijd ben ik

scheidsrechter bij wedstrijden van mijn zoon of

dochter. Niet omdat ik dat nou zo leuk vind, maar

omdat er niemand anders is. De SIRE-campagne

van de afgelopen maanden over ouderlijk

wangedrag langs de lijn schetst geen overdreven

beeld, constateer ik elke keer weer. Je krijgt last

van plaatsvervangende schaamte als je ouders

tekeer hoort gaan. Tegen de scheidsrechter, tegen

de coach, tegen hun eigen kind. Vorige maand

nog, zag ik een meisje van nog geen 13 haar

wijsvinger op haar lippen leggen. ‘Hou je mond

nou eens,’ riep ze in wanhoop naar haar vader.

Het schaamrood stijgt ook plaatsvervangend naar

mijn kaken bij lezing van het Dutch National Food

Consumption Survey. Volgens dit rapport eet

slechts 2 procent van de kinderen de aanbevolen

hoeveelheid groenten. De rest eet minder dan 150

gram groenten per dag. Bij fruit ligt het iets

gunstiger, maar toch haalt de overgrote meerder-

heid nooit de aanbevolen twee stuks per dag.

Hoe moeilijk kan het zijn? Ouders moeten toch veel

beter kunnen! Je neemt je gewoon voor om nooit

meer te schelden langs de lijn, de scheidsrechter te

laten scheidsen, de coach te laten coachen, je kind

te laten spelen. De jonge sporters voelen zich veilig

op het veld, dat scheelt dan ook weer een dure

overheidscampagne.

Je koopt een blender en pureert dagelijks een

handvol fruit - zo raak je ook nog die appels met

een vlekje kwijt - en het vitaminegebrek is

opgelost. Je gaat naar de markt en koopt voor een

prikkie groente voor een week - een pond boontjes

was vorige week 1,50 euro - en je kind heeft later

een stuk minder kans op hart- en vaatziekten.

We hebben het te druk, nemen de stress van het

werk mee naar huis, en het resultaat is dat de

basiswaarden van het opvoeden - een veilige

omgeving en gezond voedsel - in het gedrang

komen.

Daarom in deze J/M niet alleen veel aandacht voor

gezond eten, maar ook voor rust in het gezin.

Artikelen over hoe kinderen en met name ook

ouders rustiger kunnen worden. Door bijvoorbeeld

bij een training Mindfulness tien minuten een rozijn

te bestuderen. Het klikt belachelijk, maar het blijkt

een effectieve oefening te zijn in aandachtig leven -

en uiteindelijk ook in aandachtig opvoeden.

Evert de Vos

evert.de.vos@jmouders.nl

http:/twitter.com/evertdev

AANDACHTIG OPVOEDENEDITORIAL EVERT DE VOS FOTOGRAFIE DUCO DE VRIES

‘Tien minuten een rozijn bestuderen is

een effectieve oefening in aandachtig

opvoeden’

Evert de Vos

is hoofdredacteur van J/M. Hij woont samen met zijn

vriendin, hun zoonvan 16 en dochter

van 13

jm11 editorial 3 10 10 11 11:38:34

5J/M NOVEMBER 2011

26 'VOEL JE MAAR EVEN ROT'

MINDFUL OPVOEDEN IN DE PRAKTIJK

34 ’ÉÉN LIJN TREKKEN VIND IK

LULKOEK’

DE OPVOEDVISIE VAN PIET HEIN EEK

39 GEZONDE GRANEN

WERKEN AAN WEERSTAND

40 WEG MET RITALIN

7 NATUURLIJKE ALTERNATIEVEN

48 LEKKER TOT RUST KOMEN

YOGA VOOR 6- TOT

18-JARIGEN

66 SAMEN LOL

DE LEUKSTE FAMILIESPELLEN

70 WIL DE ECHTE COACH NU

OPSTAAN?

ZO VIND JE EEN BETROUWBARE

DESKUNDIGE

Nieuws voor ouders 6

De kamer vanMarieke 10

StraatvraagHoe creëer jij rust?

21

Wereldouders Agusta uit IJsland 22

ColumnsRocco Mooij 33

Fleur Jurgens 47

Rob van Vuure 69

Zappen 53

Mijn puber en ik

Nico en Beau 75

Aan tafelin Zeewolde 76

Geintje 81

Volgende maand / colofon

82

Iedere maand in J/M

InhoudNOVEMBER 2011

12 Happy meals TEST: WELKE VOEDING MAAKT JE KIND RELAXED EN VROLIJK?

12 34 60 10

2676 22

GeintjeVolgende

maand

23-09-11 12:58jm11 inhoud 5 06 10 11 13:28:38

12 J/M JUNI 201112 J/M NOVEMBER 2011

jm 11 voeding gedrag 12 06 10 11 13:13:01

13J/M NOVEMBER 2011

VOEDING & GEDRAG

WAAROM JE VAN VIS VROLIJK WORDT

KIND MET EEN KORT LONTJE? GEEF HEM LEKKER VEEL GROENTE, FRUIT EN EEN HANDJE NOTEN. SOMMIGE

VOEDINGSMIDDELEN KUNNEN JE KIND SOMBER, DRUK OF JUIST VROLIJK OF ONTSPANNEN MAKEN. WEET JIJ WELKE

DAT ZIJN? TEST JE KENNIS OVER HET EFFECT VAN VOEDING OP HET HUMEUR EN HET GEDRAG.

TEKST: MANJA GRUSON ILLUSTRATIES SUE DOEKSEN

IS JE KIND SOMBER OFVERDRIETIG? WAAR OF NIET WAAR: EET MEER VIS

Een lekkere haring op brood of wat blikzalm door de pasta en

het humeur knapt enorm op. Daarom hebben inwoners van lan-

den waar weinig vis gegeten wordt, zoals Nederland of Duits-

land, een 50 procent grotere kans om depressief te worden dan

van landen met een hoge visconsumptie, zoals Japan of IJsland.

ANTWOORD

Heb je ooit een depressieve eskimo gezien? Het lijkt een mop,

maar het is echt zo: in landen waar mensen veel vis eten, zoals

Groenland of Japan, komen veel minder depressies voor. Vis, en

vooral vette vis, zoals makreel, zalm, sardientjes of haring, be-

vat namelijk veel omega-3-vetzuren; essentiële vetzuren die on-

der andere ontstekingen in ons lichaam tegengaan.

Omega-3-vetzuren helpen de zenuwcellen goed met elkaar te

communiceren. Een tekort maakt somber en kan bij kinderen

bovendien leiden tot leer- en gedragsproblemen. Ons lichaam

kan omega-3-vetzuren niet zelf aanmaken. Die moeten we uit

voeding halen, zoals olierijke vis, noten, zaden, lijnzaadolie,

walnoten en donkergroene bladgroenten zoals spinazie, veldsla,

andijvie en verschillende koolsoorten.

Geef je kind het liefst drie tot vier keer per week vis, waarvan

twee keer vette vis. Bijvoorbeeld een keer zalm - het beste is de

biologische wilde zalm die niet gekweekt is en daarom geen

antibiotica bevat -, een keer makreel, haring of tonijn uit blik en

twee keer witte vis. Zalm en vis uit blik hebben nog een voor-

deel: je eet er de zachtgeworden graatjes van mee, waar veel

calcium in zit. Als je kind geen vis lust, is een visoliesupplement

aan te raden. Let erop dat het gefi lterde visolie is, waar even-

tuele gifstoffen uit de vis gefi lterd zijn.

CONCLUSIE: WAAR

13

jm 11 voeding gedrag 13 06 10 11 13:13:04

jm11 mindfulness 26 06 10 11 12:55:00

27J/M NOVEMBER 2011

‘Wees maar even bang’

Ja, ik heb het ook gedaan: samen met

negentien medecursisten tien minuten

lang aan een rozijn geroken, gevoeld en

erop gekauwd, om tot het inzicht te

komen dat als je ergens écht aandacht

aan besteedt, je dingen ontdekt waar je

daarvoor nooit bij had stilgestaan:

structuur, glans, kleurschakeringen, geur. De mindfulness-

cursus waar deze rozijnenoefening standaard onderdeel van

is, is buitengewoon in trek op dit moment. Waarschijnlijk

omdat velen van ons, meestal rond ons 40e en ondergedom-

peld in een druk bestaan van werken en kinderen, erachter

komen dat veel tegeltjeswijsheden inderdaad een grote kern

van waarheid bevatten: wie geluk expliciet najaagt, zal het

vermoedelijk niet vinden; wie zich oprecht voor iets of iemand

anders inzet en met zorg en aandacht dingen doet, loopt

goede kans het in de schoot geworpen te krijgen.

Op een cursus mindfulness leer je dat je veel kostbare, niet-

aandachtige tijd verliest in je permanente streven naar meer:

meer geluk, meer erkenning, meer welvaart. Of dat je vaak

eindeloos bezig bent met het bestrijden van mogelijke

obstakels of gevoelens die dit geluk in de weg zouden kunnen

staan - om er vervolgens achter te komen dat je je nodeloos

hebt opgewonden.

Heel nuttig, deze kennis. Maar met de theorie alleen kom je

niet echt verder. ‘Aandachtig leven’ moet je namelijk heel hard

oefenen. Cabaretier Johan Hoogeboom vatte - onbedoeld -

heel mooi samen wat er gebeurt als je dit niet doet. Met zwaar

depressieve stem zong hij een quasi-opgewekt liedje over

‘een heel leuk plantje’ om te eindigen met het minstens zo

depressief gezongen refrein: ‘Sinds ik weet dat geluk in kleine

dingen zit, is het leven een feest.’

Daarom leren ze je op een mindfulnesscursus ook manieren

om aandachtiger te leven. Mediteren is daar een voorbeeld

van. Door regelmatig te mediteren krijg je meer inzicht in

steeds terugkerende gedachten, die vaak beladen zijn met

allerlei harde oordelen over jezelf. Wat ze je op zo’n cursus

bovendien leren, is dat je die gedachten en gevoelens niet

hoeft te ontkennen maar dat ze er gewoon mogen zijn. Ben je

zenuwachtig voor een sollicitatiegesprek? Prima. Wees maar

even lekker zenuwachtig. Observeer het maar. Het gaat wel

weer over. Het bestrijden van een gevoel heeft geen zin.

Sterker nog, je wordt er waarschijnlijk alleen maar boos of

ongelukkig van, waardoor je je nog slechter voelt. ‘Er gewoon

niet aan denken’ is ook geen oplossing. Probeer maar eens

bewust niet te denken aan die roze olifant of aan die deadline

waar je tegenaan zit te hikken.

Dat ‘niet bestrijden’ vind ik een eye-opener. Het werkt ook

TEKST MARILSE EERKENS ILLUSTRATIE GROOTZUS

MINDFULNESS IS POPULAIR. ZÓ POPULAIR, DAT SOMMIGE SCHOLEN ER AL MEE EXPERIMENTEREN.

GEEN GOED IDEE, VINDT PSYCHOLOOG/JOURNALIST MARILSE EERKENS. ‘MAAR THUIS IS HET WÉL EEN GOED HULPMIDDEL.

AL IS MINDFULNESS TYPISCH IETS WAT JE MOET VOORLEVEN.’

MINDFUL OPVOEDEN

jm11 mindfulness 27 06 10 11 12:55:04

Piet Hein Eek(1967) studeerde in 1990 af aan de Design Academy in Eindhoven. Hij viel op met zijn ontwerp van een sloophouten kastje. Maar alleen ontwerper wil hij zich niet noemen, ontwerpers houden na de ontwerptekening vaak op. Eek wil ook timmeren. Zijn ontwerpen waren onder meer te zien in het Stedelijk Museum in Amsterdam en het Groninger Museum. Hij ontwierp ook het meubilair voor The Garden Cafe in het Museum of Modern Art in New York. Na jaren gewoond én gewerkt te hebben in Geldrop, heeft hij nu een gigantische oude fabriekshal in Eindhoven betrokken - de oude keramiekfabriek van Philips. Hier zitten onder andere een winkel, werkplaats, restaurant en tentoonstellingsruimte. Hij woont met zijn vrouw Jeanine en hun drie dochters nog steeds in Geldrop.

jm11 regels PHE 34 07 10 11 14:23:01

35J/M NOVEMBER 2011

ALS JE HET ALS OUDERS NIET MET ELKAAR EENS BENT, MAAK JE DAT OP EEN FATSOENLIJKE MANIER DUIDELIJK. DAT VINDT

INDUSTRIEEL ONTWERPER PIET HEIN EEK HET ALLERBESTE VOORBEELD DAT JE AAN JE KINDEREN KUNT GEVEN. ‘IEMAND

STEUNEN TERWIJL IK HET NIET MET HAAR EENS BEN? IK KAN HET NIET OVER MIJN HART VERKRIJGEN.’

‘Eén lijn trekken vind ik lulkoek’

DE OPVOEDREGELS VAN PIET HEIN EEK

INTERVIEW

Industrieel ontwerper Piet Hein Eek (44) is onlosmakelijk

verbonden aan zijn beroemde (en vele malen gekopieerde)

sloophouten kasten, banken, stoelen, tafels. Maar als we hem

alleen daarom zouden roemen, doen we hem ernstig tekort. Hij

is meubelontwerper in optima forma, maakt ook vrij werk, en

heeft samen met compagnon Nob Ruijgrok een prachtig en

inspirerend complex in Eindhoven opgebouwd. Het dient als

werkplaats, galerie, winkel, restaurant - noem maar op.

Piet Hein zit klaar in zijn kantoortje - esthetische chaos - om te

praten over zijn kinderen: tweeling Roos en Geertje (13) en

dochter Lieve (15). ‘Ik ben extreem huisje-boompje-beestje.

Niet per se in het burgerlijke, maar ik zou het bijvoorbeeld

geweldig vinden als ze de zaak overnemen. Dan roept Jeanine

altijd meteen: “Dat moet je niet hardop zeggen!” Maar het

hóeft niet van mij, ik ga ze niet verplichten of die kant op

duwen. Maar het idee dat je kinderen voortzetten wat jíj hebt

gemaakt, vind ik geweldig. Een heel aantrekkelijke gedachte.’

WAT VIND JE DAAR AANTREKKELIJK AAN?

‘Je bouwt iets op, creëert iets. Dat is veel meer dan wat je ziet:

een heel verhaal, een cultuur.’

HAD JE BIJ HUN GEBOORTE OOK AL VAN DIE

GEDACHTEN OVER JE BEDRIJF?

‘Bij mij moet de basis in orde zijn, maar daarna denk ik het liefst

een jaartje of dertig verder. Maar bij die kinderen... Ze zijn voor

mij heel goed geweest, want ik loop de hele dag over dingen

na te denken, hoe ik iets aan moet pakken, en over het

algemeen lukt alles wel zoals ik het in mijn hoofd heb. Maar met

kinderen kan dat niet, plannetjes werken niet! Dat alleen al is

heel erg veel waard. Een kind valt niet in de categorie van de

maakbare wereld. Je begeleidt het zo goed als het gaat en je

hoopt er het beste van, maar ook als het niet gaat zoals

verwacht; het blijft je kind. De relatie met je kind is wezenlijk

anders dan welke andere relatie die je ooit in je leven hebt.’

KON JE HET WEL AAN, DAT MACHTELOZE GEVOEL?

‘Ik vond het leuk om te ontdekken: díe vlieger gaat niet op, ik

ben hier niet de baas. Het is toch leuk om te merken dat iets

niet werkt zoals je denkt? Ik houd van processen, ook als dingen

mislukken. Daar kan ik van genieten. In die zin sta ik anders in

het leven dan de meeste mensen. Ik ben héél erg doelgericht,

maar als het niet lukt, vind ik dat juist leuk.’

WAT VOOR VADER BEN JE?

‘Een vader is altijd een vader in relatie tot de moeder. Heel veel

dingen doe ik omdat Jeanine het precies anders doet. Je

versterkt, je corrigeert elkaar. Als ik alleen maar Piet zou zijn,

zou ik denk ik heel veel dingen verkeerd doen met de kinderen.

Dus als ik Jeanine niet zou hebben, zou ik veel meer de

TEKST GIJS GROENTEMAN FOTOGRAFIE GOVERT DE ROOS

35

jm11 regels PHE 35 07 10 11 14:23:05

48 J/M NOVEMBER 2011

jm11 yoga 48 06 10 11 13:11:05

49J/M NOVEMBER 2011

YOGA VOOR

KINDEREN

Lekker tot rust komenTEKST MARRIGJE DE BOK FOTOGRAFIE GETTY IMAGES

YOGA WORDT STEEDS POPULAIRDER. OOK KINDEREN ONTDEKKEN DE ZEGENINGEN VAN HET

ONTSPANNEN EN RELAXEN. ALLEEN PUBERS MOETEN VAAK NOG WEL EVEN OVER DE STREEP

WORDEN GEHOLPEN.

ZEVEN KINDEREN van 6 tot 10 jaar staan als bevroren pop-

pen in de kring. ‘De zon gaat schijnen en langzaam ontdooit je

lichaam,’ zegt juf Krista. ‘Draai maar met je handen, schud je

armen los, laat je benen ontdooien, wiebel met je voeten.’

Na deze warming-up doen ze een ademhalingsoefening.

‘Rechtop zitten, ogen dicht en rustig ademhalen. Tel tot tien

en probeer nergens aan te denken.’ Het kost de één meer

moeite dan de ander. Twee blonde zusjes halen heel gecon-

centreerd diep adem. Een ander roept: ‘Ik ben al bij tien!’ of

‘Ik hou niet van mijn ogen dicht.’

Nog maar een jaar of tien geleden waren er nauwelijks yoga-

cursussen voor kinderen. Dat is veranderd: sinds yoga voor

volwassenen steeds populairder werd, zijn de yogamogelijk-

heden voor kinderen ook aan een opmars begonnen. Want

ook zij komen met de oefeningen lekker tot rust. Yoga voor

jonge kinderen is vooral speels, maar werkt ook met mentale

oefeningen: concentreren, aan ‘niets’ denken, samenwerken,

voelen en zeggen wat je wel en niet wilt, vertelt juf Krista, die

lesgeeft op een yogaschool in Bilthoven. ‘Het is leuk en ont-

spannend en ze hoeven hier niet te presteren. En het is goed

voor het lichaam en de concentratie.’

DOE DE MUIS

Vandaag vertelt Krista een verhaal over de boerderij. Elke keer

als ze een dier noemt, doen de kinderen de bijbehorende

yogahouding. Voor een muisje maken ze zich klein: knieën op-

getrokken onder de buik, armen langs het lichaam, voorhoofd

op de grond. De hond staat op handen en voeten, kop naar

beneden en staart in de lucht. Een kikker springt kwakend

rond. Twee meisjes van 6, de één zit net op yoga, rollen van

hun mat, giechelen en kletsen veel. In vergelijking met het

‘nieuwe stuiterballetje’ ziet Krista des te beter de vooruitgang

bij de 6-jarige die er al langer zit. ‘Ze kan beter stilzitten en

haar ogen een tijdje dichthouden.’

Roos, een stevig blond meisje van 9, moet altijd erg veel

springen, vertelt ze zelf. ‘Maar na de les ben ik rustiger.’ De

volgende dag is dat effect weer weg. ‘Soms denk ik thuis

ineens: o ja, yoga. Dan doe ik wat houdingen en dan word ik

rustig.’

Stan is de enige jongen in het groepje. Hij doet heel serieus

mee, maar vindt sommige houdingen nogal moeilijk. Yoga

jm11 yoga 49 06 10 11 13:11:10

J/M NOVEMBER 201152

WORD ABONNEE

5 MAANDEN J/M + HAPPI●KIDZ

+

HET ABONNEMENT GELDT TOT WEDEROPZEGGING

voor ouders

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

15e jaargang - nummer 6 - juni 2011 - losse nummers�� 4,35

NIEUWE FEITEN

WORKSHOPSCHEIDENVOOR KINDEREN

COLUMN MIJN BRUGKLASSER * GAMEGIDS

* KINDERKAMERVAN DE MAAND

* KOKEN OPDE CAMPING

* plus nog veel meer

J/M ONDERZOEK

DORP OF STADWaar is je kind het beste af?

EEN FLES PER DAG( We hebben het over zonne brand)

J/M =vernieuwd

Zorgvaderof losbol

HET LIGT AAN ZIJN HORMONEN

Nieuw

J-M_Juni_2011_DEF.indd 2

04-05-2011 09:36:01

voor ouders

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

J/M ONDERZOEK

OF STADWaar is je kind het beste af?

EEN FLES PER DAG( We hebben

zonne brand)

ZorgvaderZorgvader

voor ouders

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

MIJN ZOON MISHANDELT DIEREN (en mij, en zijn zusje)

9 KENMERKEN van ouders met de X factor

DE OPVOED-

geheimenVAN VIGGO WAAS,

BRAM BAKKER EN ERNEST VAN DER KWAST

Extra dikZOMER-NUMMER

11TOP-

VERHALENVAN

J/M-LEZERS

1 MAGNUM =

6 RAKETJESDe 7

beste &slechtste

ijsjes

JaloersOP PERFECTE GEZINNETJES

15e jaargang - nummer 7/8 - juli~augustus 2011 - losse nummers € 4,95

J-M_Juli-Aug_2011_DEF.indd 1

07-06-11 12:39

voor ouders

MIJN ZOON MISHANDELT

(en mij, en zijn zusje)

KENMERKEN van ouders met

Extra

Jaloers

(en mij,

KENMERKEN

JaloersJaloersOP PERFECTE GEZINNETJES

nummer 7/8 -

KENMERKEN

voor ouders

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

15e jaargang - nummer 9 - september 2011 - losse nummers € 4,35

TEM JE DRIFTKIKKER

in 8 stappen

J/M onder-

zoek2011

Droom gelukkig

ZO HAALT JE KINDKRACHT UIT DE NACHT

KINDER-OPVANG2012 WAT VERANDERT ER PRECIES?

KAASKOP OF MULTICULTIKINDZwarte scholen, juffen

met hoofddoekjes, allochtone vriendjes

VOEDEN WE ECHT SAMEN OP?

‘Geen feestjes, drank

en seks’

TIJGERMOEDER WILMA NANNINGA

OVER HAAR DOCHTER (16)

J-M_September_2011_DEF.indd 1

20-07-11 14:29

Jaloers

voor ouders

Het enige opvoedblad

15e jaargang - nummer 9 -

Droom Droom gelukkig

ZO HAALT JE KINDZO HAALT JE KINDKRACHT UIT DE NACHT

KAASKOP OF MULTICULTIKINDZwarte scholen, juffen

met hoofddoekjes, allochtone vriendjes

VOEDEN WE ECHT SAMEN OP?

ZO HAALT JE KIND

voor ouders

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

15e jaargang - nummer 10 - oktober 2011 - losse nummers € 4,35

OUDE VADER MARTIN ŠIMEK62 en twee zoontjes (5 en 7)

EEN HEFTIG JAARJ/M volgde 4 brugklassers

OUDE VADER OUDE VADER

WINeen

PEUGEOT 207!

GROEIPIJNEcht of

psychisch?

TEST JE STERKE EN JE ZWAKKE KANTEN

Moedervalkuilen

HET GEDONDER

BEGINT NU AL

CitostressIN GROEP 7

J-M_Oktober_2011_DEF_1.indd 1

08-09-11 11:06

VOOR MAAR € 17,50!

HAPPI●KIDZ Een vrolijk en inspirerend magazine voor bewuste ouders waarin je leest hoe kinderen onze wereld verrijken en verdiepen. Van de makers van Happinez.

5 REDENEN OM EEN ABONNEMENT TE NEMEN:1. J/M is eerlijk over opvoeden2. J/M geeft betrouwbare informatie3. J/M laat ouders zelf aan het woord4. J/M geeft altijd praktische tips5. Je krijgt korting op J/M-cursussen, specials,

in de webshop, plus gratis iPad app!

Ga naar www.jmouders.nl/abonnement of bel gratis 0800-02 20 660

ZorgvaderJaloersJaloersGEZINNETJES

15e jaargang -

TWV€ 21,75

TWV€ 5,45

DRIFTKIKKER

KINDER-OPVANG

Droom ZO HAALT JE KIND

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

15e jaargang - nummer 10 - oktober 2011 - losse nummerslosse nummers € 4,35

GROEIPIJNEcht of

psychisch?

TEST TEST JE STERKE EN JE STERKE EN JE ZWAKKE KANTEN

MoederMoedervalkuilenvalkuilen

HET GEDONDER

BEGINT BEGINT NU AL

CitostressCitostressIN GROEP 7

voor ouders

Het enige opvoedblad voor 4-16 jaar, www.jmouders.nl

15e jaargang - nummer 11 - november 2011 - losse nummers € 4,35

31 TIPS VOOR EEN ONTSPANNEN GEZIN

SAMEN LOLDE LEUKSTE familie-spellen

HAPPY MEALS(MAAR DAN

GEZOND)

31 TIPS VOOR EEN

(MAAR DAN GEZOND)G E Z O N D )

Relax’n beetje

‘VOEL JE MAAR

EVEN ROT’Mindful

opvoeden in de praktijk

ONTWERPER PIET HEIN EEK‘Eén lijn trekken vind ik lulkoek’

WEG MET RITALIN7 natuurlijke alternatieven

J-M_November_2011_DEF.indd 1 04-10-11 14:18

jm11 werf happykidz 52 06 10 11 13:40:54

�

���

����������������������������������

�����������

������

�����������������������������������������

�������������������������

��

������������������������������������

���������������������� ���������������������������

�����● �������● ��������● �������● �������������● ������● ����������������

������

����

�������������������������������������

BP

���������●�������������●�����������������������

������������������������

��������������������

������

●��������������●������������������������������

pub 8 cover 128 09 11 12:21:20

�����

������������������������

DE NIEUWE J/M PUBERSPECIAL

NU IN DE WINKEL!En te bestellen via www.jmouders.nl/puberspecial

KORTING VOOR J/M-ABONNEES

alleen via www.jmouders.nl/puberspecial

€ 1,-

Neem nu een J/M abonnement en krijg de Puberspecial erbij.Je leest dan 5 x J/M én de Puberspecial voor maar € 17,50. Dat is maar liefst 32% korting!

HEB JE NOG GEEN J/M ABONNEMENT?

64 J/M NOVEMBER 2011

jm11 werf puberspecial 64 04 10 11 15:50:36

J/M januari 201176

Nu ook op iPad!

Tevens verkrijgbaar:

Gratis te downloaden voor J/M abonnees

Kijk in de app store of www.jmouders.nl/ipad

NIEUW

JM_iPad_2011 76 04-10-2011 16:39:16jm11 omslag 83 05 10 11 13:59:42