En, IS TEVEELGOEDE MUZIF.KVOOREENMENSENLEVEN.IKffiNOOITUITGETTIISTERI)

VL N R ARCHIÉF SWNGMASTER 8IG BOY HENRY

zE zlJN SCHAARS lN HUN SOORT: JAZZSPECIAALZAKEN. EN DE WEINIGE DIE ER lN NEDERLAND WAREN,DREIGEN STEEDS MEER TE VERDWIJNEN. HET HAAGSE JAZZCENTER EN HET GRONINGSE SWINGMASTERZIJN MEDE DAAROM UNIEK EN LAATSTGENOEMDE VIERT HAAR DERTIGJARIG BESTAAN. LIEFHEBBERS TOTvER OVER DE GRENS KOESTEREN DE WTNKEL VAN SEM VAN GELDER (1948) EN LEO BRU|N (1947) DAN OOKZEER. OVER TIEN JAAR IS DAT WAARSCHIJNLIJK EEN ANDER VERHAAL, OPVOLGERS ZIJN ER NIET. ZOLANGHET KAN, GENIET HET DUO VAN TIJDLOZE MUZIEK EN HET SOCIALE GEBEUREN IN DE WINKEL MET TROUWEKLANTEN. TEKST: ANGELIQUE VAN OS FOTOGRAFIE: RENE KEYZER

Ilqr

lF':II

'De cd van McKinney's Cotton Pickers die nuop staat, kost maar vijf euro hoor. Die moete echt meenemen !', zegt Sinatrakenner JackHoogman tegen pianist en jazzverzamelaarRern de Graaff. Samen met nog een klant,die zich voordoet als 'Vocal Joe'. luisteren deCrie heren aandachtig naar de muziek die uitde boxen galmt in de knusse cd- en vinylzaak5r'vingmaster. Al jaren komen de mannen overCe vloer bij jazzgoeroe Sem van Gelder enc ueskenner Leo Bruin. De liefhebbers hebben:e afgelopen dertig jaar een behoorlijke:ollectie bij elkaar verzameld, door onder:rdere regelmatig in de winkel te neuzen.'laast het struinen in de vele olatenbakkens het vooral een sociaal gebeuren, vinden:- heren. Even gezellig bij elkaar komen.:en kop koffie drinken en vooral ervaringen

:rvisselen met gelijkgestemde geesten. Het; ceter dan in de kroeg zitten en wie weet; er net weer iets binnengekomen wat de:'zameling aanvult. Want daar draait het. . erzamelen toch voornamelijk om: het

. : : d weer soannend wat er tussen kan:::^ Het vinden is bijna mooier dan het:3cen, menen de lazzfanaten. Daarnaast

=::ekt het drietal de winkel vanwege de:=:'eke kennis van Bruin en Van Gelder.

ZELDZAA\TT IN ZIJN SOORTr -:i .:'- ren de verzamelaars richting de. - -. -' -:-:e' n de winkel is een aparte--- .'':: ..::' nreï name boeken te vinden- ' l.:' .-..ten we rustiq converseren.

Overleggen over de beurs in Duitsland waarwe brnnenkort naar toe gaan. Swingmasteris namel jk een lekker 'rommelpotje'. Omdatniet alles op alÍabetrsche volgorde staat bij devinylplaten en boeken, blilf 1e als liefhebberzoeken, klinkt het van verschiliende kanten.En de geur van de winkel is erg aangenaamDe geur van koffie, oude platenhoezen enboekkaften-. 'Kijk, de beste geur is nog altijdeen plaat u it de tweede helft van de ja ren '50',zegt De Graaff en illustreert dat al ruikendaan een hoes. Van Gelder voegt er lachendaan toe: 'Ja, ze zijn zo goed ingeburgerdhier dat ze zelfs de plekjes kennen waar iknieuwe collector's items verstoD.'Het gezelschap trekt zich terug en VanGelder nestelt zich vervolgens achter deknusse toonbank, omringd door cd koopjesen nieuwe releases. Dertig jaar is dat zilnvaste plekje. Een lange tijd. Een unicumook, want Swingmaster is zeldzaam in zijnsoort. De jazzspeciaalzaken die nog bestaanen een waardige jazzcollectie hebben,zijn op een hand te tellen. Van Gelder zetzijn bril op om het lijstje verkoopadressenvan goede jazzplaten uit de het boek )azz& Geïmproviseerde muziek in Nederland(Spectrum, 1978) te bestuderen. Van denegenentwintig genoemde winkels blilven erslechts drie over. 'Wat leuk, zo'n lijstje. Gloriebestaat niet meer, Sjaak (Records) is dood,Bakker is weg, Boudisque, Only Yesterday...Ach, ja, dat was er allemaal. )azz lnn inAmsterdam was de eerste soeciaalzaak. ook

rond 1978 geopend. De winkel was in de

eerste.laren zeer succesvol. Daarna volgderwij en .lazzcenter in Den Haag. Zowel JazzInn als Jazzcenter hadden meerdere filialerin de Randstad, die slechts kort bestondenVoor zover ik weet zijn alleen de Jazzcenteren Discabinet in Den Haag nog over, BlueNote en lT Records in Rotterdam, Concertcin Amsterdam, Spronk in Breda en De

Jazzwinkel in Utrecht. De rest is allemaaverdwenen.'

OVERLE\IENDat d ie zaken verdwenen zijn heeft d us wein ig

te maken met concurrentiestrijd. Eerdermet hoge kosten en met de tijdsgeest. Eergoed voorbeeld is de matige belangstellincvoor het swing- en big bandtijdperk. 'Weverkopen steeds minder oude-stijl platenDat is ook logisch, want veertig plussers vartoen zijn nu hoogbejaard of dood. Als ik eer-

lijst moet maken met overleden klanten, daris die ontstellend lang. Terwijl we in onzebeginjaren nooit genoeg swingplaten rn hur:hadden.'De komst van de cd en internet heef'uiteraard ook een prominente rol gespeelcSwingmaster gaat met haar tijd mee e-verkooptvia haa rwebsite, swin grÍlasterecordscom, ook producten. De verkoop is nie'enorm en vooral nu de dollar laag staat zr -

verkoopsites als eBay en Amazon de grootstrbedreigers. De grote vraag is uiteraarcwaardoor heeft Swinqmaster het dan we

Jazz

N EtS IET'TINGA EN SEM VAN GELDER JOHJ T]NStEY, ] 98] RE N DE GRAAFF EN BARRY HÀRRIS

dertig jaar overleeÍd? Enerzijds dankzij delage huisvestingskosten, anderzijds doordatbeide echtgenotes een baan hebben LeoBruin tikte het pand bij toeval op de kop.Op loopafstand van hartje Groningen entegenover de Stadsschouwburg was het eenideale locatie, die liefhebbers snel wisten tevinden. Wel realiseerde de bluesman zichdat hil het niet alleen kon. De bluesmarktis beperkter dan dle van jazz. In Van Geldervond hij de ideale compagnon; iemandmet veel kennis en relaxt in de omgang.Laatstgenoemde werkte eerder in de horecaen was zelf platenverzamelaar, met voorkeurvoor jazz. Tevens was hij actief adviseur voorStichting Jazz in Groningen (SJIG) die eindjaren '70, begin jaren '80 in de stad veeljazz programmeerde Tijdens een zoveelstebluesconcert kwam Van Gelder Bruin tegenen raakte het tweetal aan de praat. Bruinhad aardig wat naam als bluesrecensentgemaakt bil Oor, Jazzwereld en Nieuwsbladvan het Noorden. Met Van Gelder vormde hijeen krachtige bron van kennis.

EERSTE K.EUZEn ^ .,ii{+;^^ ;- -ue eersre vrJïilen Jaar 9rn9 net supermet de winkel en lieo de verkooo vanbluesplaten soepel door. Het tweetal stondtevens jarenlang met een stand op diversefestivals, zoals de Blues Estafette en NorthSea )azz. lnmiddels is de Estafette ter zieleen was het financieel en logistiek gezienniet haalbaar om mee te verhuizen naarRotterdam. De interesse voor blues is ergteruggelopen, terwijl die voor jazz de laatstejaren juist weer wat toeneemt. Yooral jazzvan Nederlandse bodem doet het goed,bij jong en oud. Het grootste bestanddeelvan de winkel is aÍkomstig van collectiesvan overleden verzamelaars of mensen d e

uitgekeken zi.n op hun platen Va" Ge ce'Hot nohprrrl êên à t\^/Ê^ t "- ' 'rrLL yLULur Lvvcc \trtr, Pq' Jrrer tussen de achthonderd en du zer,a r . :-worden aangeboden. Mensen be :- :-, =-er zitten bijna altild we eyÊ'-^ l :':- ,.::.die we nog n et hebbe- ?-':.-': -; .. -::en ik de ee's:3 {.:-.:: -:r-::- - -::

5

J

Ëí?

Jazz 133

meestal niet meer dan vijÍtien platen die wevoor onszelf uitzoeken.'Toch is de privé-collectie van Van Gelder indrukwekkend.Geen wonder dat zijn zoons, Ben (altsax) enGideon (piano), zoveel talent hebben. Er isaltijd muziek om hen heen. Tevens is VanGelder zeer breed georiënteerd, hil heeftvan alles in zijn kast staan.'Momenteel hebik een jaren'50 latin tik. Er is teveel goedemuzrek voor een mensenleven. lk raak nooitu itgelu iste rd.'

OPNA]VIEIIONKTot op de dag van vandaag woont LeoBruin boven de winkel, waar hij hard aanhet klussen is. Om het half uur wandelt hileven de winkel in. Even een praatle maken.Het is onvoorstelbaar dat in zijn woninggrote bluesmusici als R.L. Burnside, HenryTownsend en Marvin & Turner Foddrelllangskwamen en daar met een srmpelemaar goede recorder en mrcrofoons uniekeopnamen maakten. R.L Burnside was deeerste die op de stoep stond van de winkel.ln een Intervrew met bluesblad Block uit2005, vertelt Bruin dat Burnside in 19i9met The Mississippl Delta Blues Band optradn Gronings muz ekpodium Vera. Na afloop

maakten de platenverkopers een praatje metde muzikant. Prompt stond hil een jaar laterbij hen voor de deur. Na die ontmoetrngontstond het idee on- met Burnside eenplaat op te nemen. lo gezegd, zo gedaan.Uit de samenwerk ng met de bluesmanwerd in 1981 hun ergen Swingmasterabel geboren Inmidde s s oaarmee eentwintigtal platen uitgebracnr, \,",aarvan deLP van de Foddrells, met 1500 exemplaren,het best is verkocht. Ook o.car seerde hettweetal diverse concerttoertje5, ...33rIi devrije dagen werden gebru kt om r .e axtesettrng opnamen te maken.Helaas hebben de laatste ten .ea. ceopnamen geen vervolg gekregen, ... a: lemaken heeft met het'uitsterven'van ce J..c-Amerikaanse Rhythm & Blues muz kani , a-Gelder: 'De generatie van mensen a s p a-oSlim en Henry Townsend is te oud, de res: s

al overleden. Rond mrdden jaren '60 was ne:eigenlijk al gedaan met de bluesgenerat e

írLDe soul kwam op. Blues werd we opgepiktdoor blanke fans en muzikanten, maar hetis niet zoals in de jazztraditie, dat b ankemuzrkanten een prominente rol speelden nde oorsprong van de blues. Leo en ik komennu geen bluesmuzikanten tegen dre rnregraag zouden willen opnemen en waarmeehet ook haalbaar is, want de tijden z 1nveranderd. Muzikanten hebben geen tildmeer om twee weken 'tussendoor' aan eenopname te werken en wat concert1es daarbtlte verzorgen. Het rs veelal ook nret meer tebetalen.'Ondanks dat het label stagneert met nieuweuitgaven, wordt er wel hard gewerkt omoud materiaal te digitaliseren. Zo ziln ervan de 17 elpees al 7 op cd overgezet enook diverse video-opnamen van philipWalker,Joe Huges en wederom Burnside,verschijnen op dvd.

NIET BESTAANDF] PLATENKijkend naar de toekomst, zren de eigenarener voor Swingmaster hooguit tien jaarbijkomen.'Na veertig jaar is het ei welgelegd. We kopen steeds minder in, wantwat is de m uziek nog waa rd in de toekomst?,,vraagt Van Gelder zich af . Gelukkig neemtde jongere twintig plus klandizie wat toeen blilft Blue Note en Riversrde prestigemateriaal het beste verkopen.Ondertussen zijn de drie jazzf anaten terugen staan op de achtergrond te kletsen. VanGelder voegt toe dat dankzij Rein de Graaffdiverse Amerikaanse artiesten de winkelbezocht hebben. 'Ja, dat was wel bijzonder.Art Taylor, Barry Harris... Vaak waren diemuzikanten verbaasd dat ze hier in zo,nklein stadje zo'n jazzwinkel aantroÍfen.'Evenals het vaste clubje zoeken Van Gelderen Bruin ook nog alti1d naar ontbrekendepiaten in hun collectie. Zo vond Van Gelderna derïig jaar eindelijk Hootin And Tootin.'an Fred Jackson. 'lk stuitte op die plaat via:er Du tse p atenverkoper die een keer in de.'. '<e angskr,vam Toen ik hem dat vertelde:e -.. < stu.ir le er een op, want ik heb er:oc' :.'.ee. Hei geze scbap barst rn achen- r. .la, sc-s .,r.d 1e een 'n et bestaandec aa:. -e ..ee: cai ze er moeten zi1n, maar

1e vindt ze bijna nooit', voegt De GraaÍf toe.'lk had er laatst een paar bij me, die hadSem nog nooit gezien.' 'Ja, dat is grappig,dan zie je iets dat'niet bestaat", reageertVan Gelder. Daar doet de winkeleigenaar hetuiterndeliJk allemaal voor. Hij en Leo Bruinkunnen dan ook niet anders concluderendan dat al die jaren onuitputtende kennisen plezier hebben opgeleverd. Ze zijnurtgegroeid tot'Swingmasters' met eenhoof d letter S.

www. swtng masterrecords. com

Sem van Gelder is tevens 78-toeren dj endraait zijn favoriete muziek op het komendeNorth Sea Jazz Festival