UKB Samenwerkingsverband van de Universiteitsbibliotheken, de Koninklijke Biblio- theek en de Bibliotheek van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Weten- schappen

JAARVERSLAG UKB

1995

Amsterdam, september 1996

TJKB 96 - 235

INHOUD

1. DOELSTELLINQ EN BELEID 1.2. Beleid 1.3. Resultaten 1995

3. SAMmmRKING h CONTACTEN 3.1. Nationaal

3.1.1. Ministerie van OCW 3.1.2. Ministerie van Justitie 3.1.3. VSNü 3.1.4. IWI 3.1.5. FOBID 3.1.6. Rekendiensten 3.1.7. Pica 3.1.8. NBB1 3.1.9. KNAW 3.1.10 NBLC/NVB 3.1.11. Jupiter 3.1.12. Mondriaan Stichting

3.2. Internationaal 3.2.1. Bibliotheken in Nieder-Sachsen

rhein-Westfalen en Vlaanderen 3.2.3. EBLIDA

5 5 5 6 6 7 8 9

10 10 11 11 12 12 12

en Nord- 12 13

5. BIBLIOTEEEKSTATISTIEK 15

e 6. UICB-VERDADERINGEN EN UICB-CObIMISSIES 6.1. Vergaderingen 6.2. Permanente UKB-commissies 15

6.2.1. CHUB 16 6.2.2. Gedrukte Werken 16 6.2.3. Handschriften 17 6.2.4. Hoofden van Catalogiseerafdelingen/Werk-

groep Seriële Werken (WESP) 17 6.2.5. Stuurgroep Gemeenschappelijke Ondemerps-

ontsluiting en Nederlandse Basisclassifica- tie (GOO/BC) 17

6.2.6. Stuurgroep Coördinatie van de Collectievor- ming (WC) 18

6.3. Ad hoc UKB-commissies 18 6.3.1. Kascommissie 18

UKB Jaarverslag 1995

UKe Jaarverslag 1995

1. DOELSTELLING EN BELEID

1.1. Doelstelling

De doelstelling van het UKB is het bevorderen van a. de nationale wetenschappelijke informatievoorzie-

ning; b. de samenwerking tussen de aangesloten bibliotheken; c. samenwerking tussen het UKB en andere verbanden van

bibliotheken.

1.2. Beleid

Het UKB evalueerde in 1995 de bestuursperiode 1993- 1995 aan de hand van de notitie "Definitieve conclu- sies en voors tel l en UKB-s tudiedagen" , waarin het UKB in 1993 haar voornemens voor de komende jaren had geformuleerd (UKB 93-207). De evaluatie resulteerde in de volgende conclusies (UKB 95-150).

Samenwerkingsverbanden a. De oprichting van de Stuurgroep Innovatie Weten-

schappelijke Informatievoorziening (IWI) heeft (i) de bestuurlijke aandacht voor bibliothecaire aange- legenheden vergroot en (ii) de appreciatie van de bijdrage die bibliotheken aan de wetenschappelijke informatieverzorging leveren, verbeterd. De Werkgroep UKB/cMUR heeft aan deze positieve ontwikkelingen belangrijk bijgedragen.

b. De verhouding tussen rekendiensten en bibliotheken is beduidend verbeterd. Het onderlinge begrip is toegenomen. Ook hieraan heeft de Werkgroep UKB/CV- DUR een positieve bijdrage geleverd.

c. Het UKB moet zich duidelijker gaan manifesteren naar het ministerie van OCW, de politiek, de VSNU en de colleges van bestuur van de instellingen voor wetenschappelijk onderwijs. Het overleg UKB-OCW moet landelijk op beleidsniveau gevoerd kunnen wor- den.

d. Het onderwerp 'zwaartepuntbibliotheken' is van de UKB-agenda verdwenen. Geaccepteerd is dat de UKB- bibliotheken verschillende specialisaties kennen, die evenwichtig en complementair moeten worden uitgebouwd.

UKB Jaarverslag 1995 1

Coordina tie van collectievorming (WC) a. Het uitgangspunt 'CVC vanuit de basis' functioneert

in de praktijk redelijk tot goed. b. CVC van tijdschriften blijkt gemakkelijker te rea-

liseren dan CVC van monografiëen, m.n. omdat tijd- schriften meer mogelijkheden bieden voor resource- sharing door middel van het interbibliothecair leenverkeer (IBL). Nagegaan moet worden of het aanbeveling verdient alleen een actieve coördinatie van tijdschriften (collecties) na te streven en voor monografieen te volstaan met het meer passief af- stemmen op grond van collectievormingsprofielen. Een passieve af stemming is in het huidige ti jdsge- wricht mogelijk, omdat de instellingen met de be- schikbare informatie-technologische (IT) hulpmidde- len inzicht hebben in elkaars collectievormingspro- fielen en daardoor de eigen collecties kunnen af- stemmen op de elders aanwezige collecties.

1.1

Rela tie CVC-Interbibl iothecair leenverkeer (IBL) a. CVC is een voorwaarde voor een goed functionerend

IBL. Voor een optimaal IBL is het tevens noodzake- lijk dat de instellingen aan andere instellingen documenten uit de eigen collectie ter beschikking moeten willen (blijven) stellen.

b. De mogelijkheid van verschillende IBL-tarieven voor verschillende (k1anten)kringen moet worden onder- zocht.

Op basis van de evaluatie besloot het UKB zich in de bestuursperiode 1995-1998 de volgende doelstellingen te stellen. a. Een actieve rol met betrekking tot IWI. 4 1 b. Meer systematisch aandacht voor de inhoudelijke

aspecten van de wetenschappelijke informatievoor- ziening : de I (nformatie) moet de T (echnologie) sturen, en niet andersom.

c. Beleidsmatig overleg met OCW. d. Bevorderen van doelmatige en doorzichtige overleg-

structuren. e. Afstemmen van het CVC-beleid met Jupiter om te

voorkomen dat de beide CVC-activiteiten elkaar negatief beïnvloeden of uit elkaar groeien.

f. Bevorderen dat niet-Pica bibliotheken aan het Pica- beraad over de landelijke technische infra-struc- tuur voor de wetenschappelijke informatievoorzie-

UKB Jaarverslag 1995 2

ning deelnemen.

1.3. Resultaten 1995

In het verslagjaar werd een aantal belangrijke resul- taten geboekt. 1. De UKB-leden mr. J.P.J. Geleijnse, J.D. Gilbert MA

en dr. J.H. de Swart hadden namens het UKB zitting in de Werkgroep UKB/CVDUR. Onder verantwoordelijk- heid van de Werkgroep UKB/CVDUR zag "De Grensver- leggende Bibliotheek. De innovatie van de Neder- 1 andse Wetenschappel i jke informa tievoorziening. Een verkenning tot het jaar 2000" (UKB 95-115) het licht, een op verzoek van IWI opgestelde middellan- ge termijnverkenning voor de wetenschappelijke in- formatievoorziening in Nederland. Het UKB onderschreef de conclusies, de verwachte ontwikkelingen en de aanbevelingen van het rapport (zie ook 3.1.4.).

2. De inspanning die het UKB gedurende 19'93-1995 be- steedde aan het sinds 1993 in behandeling zijnde "Wetsontwerp wijziging van de Auteurswet 1912 en de Wet op de naburige rechten in verband met de richt - lijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 19 november 1992, PbEG, L 346/61 betreffende het verhuurrech t, het ui tleenrecht en bepaalde naburige rechten op het gebied van intellectuele eigendom" (Kamerstuk 23 247, hierna te noemen: Wetsontwerp wijziging van de Auteurswet 1912 en de Wet op de naburige rechten) werd beloond met een positieve uitkomst voor de wetenschappelijke bibliotheken (zie verder 3.1.8. ) .

3. Op verzoek van FOBID nam het UKB zitting in de Juridische Commissie FOBID die eind november 1995 geïnstalleerd werd (zie verder 3.1.5.).

4. Het gesprek met Pica over de deelname van niet-Pica bibliotheken in het Pica-beraad over de landelijke technische infra-structuur voor de wetenschappelij- ke informatievoorziening werd met succes afgerond (zie verder 3.1.7. ) .

5. Er vond in september 1995 een constructief overleg plaats tussen het bestuur van Jupiter, het DB-UKB en de voorzitter van de Stuurgroep CVC over samen- werking tussen Jupiter en het UKB op het gebied van de CVC (voor het resultaat zie 3.1.11.).

UKB Jaarverslag 1995

2 . SAMENSTELLING UKB

Lid van het UKB zijn a. de bibliotheken van de volgende universiteiten:

- Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) ; - Katholieke Universiteit Brabant (KUB); - Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN); - Landbouwuniversiteit Wageningen (LUW); - Rijksuniversiteit Groningen (RUG) ; - Rijksuniversiteit Leiden (RUL); - Rijksuniversiteit Limburg (RL) ; - Technische Universiteit Delft (TUD) ; - Technische Universiteit Eindhoven (TUE) ; - universiteit van Amsterdam (UvA); - Universiteit Twente (UT) ; - universiteit Utrecht (W) ; - Vrije Universiteit (VU) ;

b. de Koninklijke Bibliotheek (KB) ; c. de Bibliotheek van de Koninklijke Nederlandse Aka-

demie van Wetenschappen (KNAW) .

De samenstelling van het UKB was per 31 december 1995 als volgt:

Drs. N.P. van den Berg (UvA), voorzitter; Dr. W. van Drimmeien (KB), lid; Mr. J.P.J. Geleijnse (KUB), lid; Drs. P.W.J.L.Gerretsen (RUL), lid; J.D. Gilbert, MA (RL), lid; Dr. W. J. van Gils (KNAW) , lid; Drs. C.T.J. Klijs (TUE), lid; Dr. A.C. Klugkist (RUG), lid; Dr. A.H. Laeven (KUN), lid; Dr. G.A.J.S. van Marle (UT), lid; Drs. J.S.M Savenije (UU), lid; Drs. J.M. Schippers (LUW), vice voorzitter; Dr. P.E.L.J. Soetaert (EUR), lid; Dr. J.H. de Swart (VU), secretaris/penningrneester; Dr. J.L.M. ~aaijers (TUD), lid.

Dr. A.H. Laeven volgde per 01-12-1995 mr. G.G.A.M. Pijnenborg op als bibliothecaris van de KUN.

Het UKB-bestuur werd gevormd door drs. N.P. van den Berg, voorzitter, drs. J.M. Schippers, vice-voorzitter en dr. J.H. de Swart, secretaris/penningmeester.

UKB Jaarverslag 1995 4

Het UKB werd ambtelijk ondersteund door mw. drs. W. Kof f eman.

3. SAMENWERKING 6 CONTACTEN

3.1. Nat ionaal

3.1.1. Ministerie van OCW

Samen met het NBLC en de NVB wees het UKB in augustus 1994 de toenmalige ministeries van O&W en WVC op het ontbreken van een integrale en duidelijke visie op het informatiebeleid. Tevens werd aandacht gevraagd voor vier specifieke thema's: auteursrechten, informatie-technologie, inno- vatie van bibliotheekdiensten en de zorg voor het geschreven culturele erfgoed (UKB 94-208). Medio april 1995 werd het antwoord van OCW ontvangen (UKB 95-091). 1. Het ministerie verwees voor de hoofdlijnen van het

beleid voor de wetenschappelijke informatievoorzie- ning naar de "Nota over de landelijke structuur van de wetenschappelijke informatieverzorging" d. d. 13 - 05-1994. Tevens werd opgemerkt dat (i) het beleid van OCW is gericht op samenwerking en netwerkvoor- ziening van autonome organisaties met een eigen verantwoordeli j kheid; (ii) de overheid haar bi j - drage levert door de wetenschappelijke informatie- verzorging bestuurlijk te verankeren.

2. Voor het standpunt van OCW over het auteurs- en leenrecht werd verwezen naar de (schriftelijke) inbreng bij de parlementaire behandeling van het Wetsontwerp wijziging van de Auteurswet 1912 en de Wet op de naburige rechten.

3. OCW beperkt haar bijdrage aan de ontwikkeling van de informatietechnologie tot incidentele en beperk- te rechtstreekse financiering van investeringen voor het aanbieden van informatie via elektronische snelwegen.

4. Gezien de systematiek van de subsidieregeling in Europees verband en de situatie van de rijkskas zal OCW slechts in beperkte mate geld voor innovatieve bibliotheekdiensten ter beschikking stellen.

5. OCW onderschreef het belang van het bewaren van het

UKB Jaarverslag 1995 5

gedrukte en geschreven culturele erfgoed. Het mi- nisterie zou haar voornemens dienaangaande in een Nota aan de Tweede Kamer presenteren.

In oktober 1995 deed het UKB aan OCW een voorstel om de bilaterale samenwerking tussen Nordrhein-Westfalen en Nederland te intensiveren (UKB 95-205) (zie verder 3.2.1.).

Het herhaald verzoek van het UKB om op beleidsniveau met OCW te overleggen (zie Jaarverslag UKB 1994; UKB 95-179) leidde in 1995 nog niet tot resultaten.

3.1.2. Ministerie van Justitie

Desgevraagd adviseerde het UKB over het document "Ge- wijzigd voorstel voor een richtlijn van het Europese Par1 emen t en de Raad betreffende de rechtsbescherming van databanken. Vierde geconsolideerde tekst" (do c. 5205/95; UKB 95-065). Het commentaar van het UKB op de derde geconsolideerde versie (UKB 94-229) was nagenoeg geheel overgenomen in de voorliggende vierde versie. Het UKB volstond met te wijzen op de onduidelijke definiëring van een aantal begrippen in het document (doc. 5205/95; UKB 95-124). In het verslagjaar werd de behandeling van dit docu- ment niet afgerond.

Op verzoek van het Ministerie van Justitie nam de se- cretaris van het UKB in november 1995 deel aan een informele informatieronde bij het Ministerie van Jus- titie over het "Groenboek. Het Auteursrecht en de Naburige Rechten in de Informatiemaatschappi j" van de Commissie van de Europese Gemeenschappen d.d. 19-07- 1996.

3.1.3. VSNU

In 1995 vond geen overleg tussen VSNU en UKB plaats.

De VSNU heeft het voorstel van het UKB (1993) nog in beraad om de universiteitsbibliotheken periodiek op hun functioneren te laten beoordelen naar analogie van de periodieke landelijke visitatie van disciplines/fa-

UKB Jaarverslag 1995 6

culteiten.

3.1.4. IWI

De voorzitter van het UKB, drs. N.P. van den Berg, woont als waarnemer de vergaderingen van de Stuurgroep IWI bij.

Medio j uni 1995 werd het rapport "De Grensverleggende Bibliotheek. De innovatie van de Nederlandse Weten- schappel i jke informa tievoorziening. Een verkenning tot het jaar 2000" (UKB 95-115) gepubliceerd. Met het verschijnen van dit rapport voltooide de Werk- groep UKB/(NDUR de door IWI gevraagde middellange ter- mijnverkenning. De werkzaamheden hiervoor werden uit- gevoerd door een projectgroep. Deze bestond uit mede- werkers van het Centraal Reken Instituut (CRI) en de Universiteitsbibliotheek van de Rijksuniversiteit Lei- den (RUL), te weten: Dr. A.J.M. Linmans plaatsvervan- gend bibliothecaris van de RUL (projectleider), dr. E.G. Hoekstra, medewerker Universiteitsbibliotheek en CRI, C.A. Klapwijk, medewerker Universiteitsbiblio- theek en drs. P. Mostert, medewerker CRI.

De resultaten en conclusies van de studie werden door het UKB en de CoGrdinatievergadering van Directeuren van Universitaire Rekencentra (CVDUR) onderschreven. Beide waren het eens over (i) de uitgezette koers voor de komende vijf jaar en (ii) het intensiveren van de samenwerking tussen bibliotheken en rekencentra ten behoeve van een landelijk net van voorzieningen en diensten op het gebied van wetenschappelijke in£ or- matievoorziening. Twee beleidslijnen werden van groot belang geacht: (a) in onderlinge samenwerking op in- stellingsniveau realiseren van de lokale digitale bibliotheek; (b) nauwe samenwerking van de instellin- gen, bibliotheken en rekencentra bij het realiseren van de landelijke virtuele wetenschappelijke bibli- otheek.

De Stuurgroep IWI nam de aanbevelingen en strategie- voorstellen uit de "De Grensverleggende Bibliotheek" tot uitgangspunt voor haar ~eerj arenplan 1996 -1998.

Desgevraagd bracht het UKB advies uit over het concept

UKB Jaarverslag 1995 7

meerjarenplan voor de innovatie van de wetenschappe- lijke informatievoorziening 1996-1998 "Actie met Be- leid" (UKB 95-116). 1. Het UKB onderschreef het voorstel de Stuurgroep IWI

een bestuurscommissie van Surf te laten worden. 2. Het UKB stelde dat het voor een goed functioneren

van de toekomstige structuur noodzakeli j k is dat het UKB expliciet wordt aangemerkt als het advies- orgaan (i) van de Stuurgroep IWI voor het strate- gisch beleid en (ii) van de Raad van Toezicht van de Stichting Pica voor het tactisch en operationeel beleid.

3 . Het UKB achtte het van belang dat de adviesrol van de Werkgroep UKB/CVDUR wordt opgenomen in de ad- viesstructuur (UKB 95-178).

In december 1995 vond op een extra UKB-vergadering overleg plaats met de secretaris van de Stuurgroep IWI over de afstemming tussen IWI en het UKB over de voor- bereiding van het IWI Jaarplan 1996.

3.1.5. FOBID

Sinds 1 september 1992 is het UKB in het FOBID-bestuur vertegenwoordigd door zijn voorzitter drs. N.P. van den Berg.

Als resultaat van informeel overleg van vertegenwoor- digers van IWI, NBBI, PICA, SüRf en FOBID werd eind november 1995 de Juridische Commissie FOBID geïnstal- leerd met als taak het behartigen van de juridische belangen van de Nederlandse bibliotheken. IWI, NBBI, NBLC, NVB, Pica en UKB namen zitting in deze commissie van FOBID. NBLC, NVB en UKB verklaarden zich bereid bij te dragen in de kosten voor deze commissie, het UKB vooralsnog alleen voor 1995. Op verzoek van FOBID werd de voorzitter van het UKB, drs. N.P. van den Berg tot voorzitter van de Juridi- sche Commissie FOBID benoemd. Het UKB benoemde als lid drs. P.W.J.L. Gerretsen.

Op verzoek van FOBID gaf het UKB een reactie op "FOBID Opzet Beleidsplan 1995-2000". Het UKB wees daarin op het grote belang van FOBID voor het bibliotheekwezen

UKB Jaarverslag 1995

in Nederland, en op de speciale taak die FOBID heeft als juridisch platform voor de Nederlandse biblio- theekwereld t.a.v. het auteurs-, het leen- en repro- recht. Tevens beklemtoonde het UKB het belang van: 1. de platformfunctie van FOBID, m.n. op het terrein

van de Wet Educatief Beroepsonderwijs; 2. het organiseren van het twee jaarli j ks FOBID-congres

en het IFLA-congres 1998; 3. het initiëren van aanpassingen van oude regelwerken

en het opstellen van nieuwe regelgeving op het terrein van het catalogiseren (UKB 95-011).

In de FOBID Congrescommissie 1995 hadden in 1995 de UKB-leden J.D. Gilbert MA en dr. P.E.L.J. Soetaert zitting. Op dit geslaagde FOBID Congres was de voorzitter van het UKB, drs. N.P van den Berg, een van de sprekers.

1.6. Rekendiensten

Ter bevordering van de samenwerking tussen de weten- schappelijke bibliotheken en de rekendiensten werd in 1994 de Werkgroep UKB/CVDUR opgericht, waarin leden van het UKB en de CVDUR zitting hebben. De werkgroep vergaderde in het verslagjaar 7 maal.

De samenstelling van de werkgroep UKB/CVDUR bleef in 1995 ongewijzigd. Het UKB werd vertegenwoordigd door mr. J.P.J. Geleijnse, J.D.Gilbert MA (secretaris) en dr. J.H. de Swart; de CVDUR werd vertegenwoordigd door ir. E.R. Kooi, (voorzitter) ir. W.M. Senden en dr. R.T. Jongerius. Als adviseurs nemen ing. L. Costers, directeur van Pica en drs. B. Nederkoorn, directeur van SURFnet BV, aan de werkgroep deel.

Medio september 1995 evalueerden de Werkgroep UKB/- CVDUR, het UKB en CVDUR de werkwijze en samenstelling van de Werkgroep. Besloten werd (i) de bestaande sa- menstelling tot 01-01-1996 te handhaven; (ii) tot een zittingsduur van drie jaar vanaf 1 januari 1996; (iii) tot een aftreedschema van de zittende leden.

Het CVDUR-lid ir. E.R.Kooi trad per 01-01-1996 af als

UKB Jaarverslag 1995 9

voorzitter/lid van de Werkgroep UKB/CVDUR. Hij werd als lid opgevolgd door dr. H.J. van Linde, directeur Rekencentrum RUG. Per 01-01-1996 trad het UKB-lid dr. J.H. de Swart af als lid van de Werkgroep UKB/WUR, drs. J.S.M. Savenije volgde hem op. Per die datum werd mr. J.P.J. Geleijnse voorzitter en Dr. R.T. Jongerius secretaris van de Werkgroep UKB- /CVDUR.

De door het UKB sinds 1993 aan de Werkgroep UKB/WUR verleende ambtelijke ondersteuning in de persoon van mw. drs. W. Koffeman werd per 01-01-1996 beëindigd.

3.1.7. Pica

Het in 1993 gestarte overleg tussen UKB en Pica over de deelname van alle UKB-bibliotheken in het Pica- beraad over de landelijke technische infra-structuur ten behoeve van de wetenschappelijke informatievoor- ziening werd eind 1995 afgerond. Beide organisaties toonden zich bereid te streven naar deelname van alle UKB-bibliotheken aan het overleg in de Pica-Stuur- groep.

In 1992 heeft Pica op verzoek van de begeleidingscom- missie W C een online-systeem ontwikkeld voor de co- ordinatie van de collectievorming van serials (WC-s) . Het systeem kent twee files: een aanschaf-file (WC- n (Nieuw) en een opzegf ile : WC-o (oud) . In april 1995 adviseerde de Stuurgroep W C het geza- menlijke WC-n bestand niet langer te handhaven. De kwaliteit van de verzamelde gegevens bleek onvoldoende te zijn (UKB 95-084). Het UKB nam het advies van de Stuurgroep W C over (UKB 95-100).

3.1.8. NBBI

Ook in 1995 vroeg het UKB advies aan het NBBI over het Wetsontwerp Wijziging van de Auteurswet 1912 en de Wet op de naburige rechten. Begin januari 1995 werd op advies van het NBBI een brief aan de leden van de Tweede Kamer verzonden. Daarin werd verzocht de 13 universiteitsbibliotheken, de KB en de bibliotheek van de KNAW vrij te stellen

p p

UKB Jaarverslag 1995

van het betalen van een vergoeding voor het uitlenen. De brief was ondertekend door de president van de KNAW, mede namens alle UKB-leden en 41 juridische hoogleraren. De brief werd eveneens gezonden aan de Minister van Justitie mw. mr. W. Sorgdrager en de staatssecretaris van OCW drs. A. Nuis (UKB 95-004).

Op 2 mei 1995 werd het "Wetsontwerp Wijziging van de Auteurswet 1912 en de Wet op de naburige rechten", inclusief het amendement Van Heemst, met algemene stemmen aanvaard. Door het aanvaarden van het amende- ment werden de instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek en de daaraan verbonden bibliotheken, de Koninklijke Bibliotheek en de bibliotheek van de KNAW vrijgesteld van het betalen van een leenrechtvergoe- ding.

3.1.9. KNAW

Sinds mei 1995 huisvest de KNnW de European Commission on Preservation and Access (ECPA) . De ECPA heeft tot doel preserving the intellectual inheritance. De ECPA verzocht het UKB haar te ondersteunen bij haar activi- teiten. De KB zei toe als liaison tussen UKB en ECPA te willen optreden.

Het NBLC ondersteunde ook in 1995 het UKB bij het verzet tegen de negatieve gevolgen van het Wetsontwerp wijziging van de Auteurswet 1912 en de Wet op de nabu- rige rechten.

Het UKB werkte mee aan het onderzoek 'Arbeidsmarkt en onderwijs in de bibliotheeksector' van het NBLC. In 1996 zal bestuurlijk overleg tussen NBLC, NVB en UKB plaatsvinden over opleidingsproblematiek en arbeids- mobiliteit.

Samen met het NBLC en de NVB wees het UKB in augustus 1994 het toenmalige O&W en WVC o.a. op het ontbreken van een integrale en duidelijke visie op het informa- tiebeleid (UKB 94-208). Medio april 1995 beantwoordde de staatssecretaris van OCW deze brief (zie voor het

UKB Jaarverslag 1995 11

antwoord 3.1.1.)

3.1.11. Jupiter

Op 21 september 1995 voerde het bestuur van het UKB, de voorzitter van de Stuurgroep W C en Jupiter een constructief gesprek over CVC en mogelijke vormen van samenwerking. Geconcludeerd werd dat WC-activiteiten van Jupiter niet interveniëren met die van de Stuur- groep W C . Ter bevordering van de onderlinge samenwer- king werd afgesproken dat (i) van beide zijden maxi- male openheid zal worden betracht en (ii) dat de se- cretaris van de Stuurgroep W C en de directeur van Jupiter de vergaderingen van W C en Jupiter over en weer zullen bijwonen (UKB 95-218).

3.1.12. Mondriaan Stichting

Mede als gevolg van het verbeterde imago van biblio- theken bood de Mondriaan Stichting/Stimuleringsfonds voor beeldende kunst, vormgeving en museale activitei- ten medio 1995 in het kader van het Deltaplan voor Cultuurbehoud voor niet-rijksmusea subsidie aan voor behoudsprojecten op het terrein van het niet-literaire erfgoed in bibliotheken. Deze subsidie geldt voor een proefperiode t/m 1996. Alleen WSF- en UKB-bibliotheken komen voor subsidiëring in aanmerking (UKB 95-176). Het UKB nam met instemming kennis van dit subsidie- aanbod en bevorderde de verspreiding en bekendmaking hiervan.

3.2. Internationaal

3.2.1. Bibliotheken in Nieder-Sacheen en Nordrhein-Weetfalen en Vlaanderen

Het UKB heeft al enige jaren contact met diverse zus- terorganisaties in het buitenland, m.n. met de noord- en midden-Duitse bibliotheken van het Göttinger Bi- bliotheksverband en met de bibliotheken van de Duitse Arbeitsgemeinschaft der Hochschulbibliotheken des Landes Nordrhein- Westfalen (AH-NW) alsmede met de bibliotheken van het Vlaams Overlegorgaan inzake We-

UKB Jaarverslag 1995 12

tenschappelijk Bibliotheekwerk (VOWB) zie punt 3.2.2.)

Met de bibliotheken van het Göttinger Bibliotheksver- band zijn afspraken gemaakt over wederzijdse dienst- verlening op het gebied van het interbibliothecaire leenverkeer. De universiteiten van Bremen, Oldenburg en Osnabrück aan Duitse zijde en die van Groningen en Twente aan Nederlandse zijde startten in 1995 met een pilot-project, dat in 1996 moet leiden tot de eerste concrete resultaten.

Om het door de Nederlandse overheid en die van Nord- rhein-Westfalen eind 1993 afgesloten verdrag ter be- vordering van de samenwerking tussen beide ídee1)sta- ten te concretiseren, stelde het UKB de Minister van OCW voor een bijeenkomst te organiseren over het IBL tussen Nordrhein-Westfalen en Nederland, met als deel- nemers het UKB, de AH-NW en vertegenwoordigers van beide ministeries. In het verslagjaar was de reactie van de Minister nog niet bekend.

In januari 1995 woonde een aantal UKB-leden het "Bila- teral es Fachgespräch Über die zusmenarbei t der wis - senschaf tlichen Bibliotheken" bi j van de AH-NW.

3.2.2. Bibliotheken in Vlaanderen

In 1995 vond diverse keren informeel overleg plaats tussen UKB en het Vlaams Overlegorgaan inzake Weten- schappelijk Bibliotheekwerk (VOWB) . Het UKB nam daarop het initiatief tot structureel overleg met het VOWB. De VOWB reageerde positief. In maart 1996 zal een eerste gemeenschappelijk overleg plaatsvinden.

3.2.3. EBLIDA

Sinds 1992 is het UK8 lid van het European Bureau of Library, Informa tion and Documenta tion Associa tions (EBLIDA) .

EBLIDA verzocht het UKB zitting te nemen in de 'Stee- ring Group of the European Copyright Platform'. Beslo- ten werd geen zitting te nemen in dit platform en dat

UKB Jaarverslag 1995 13

mr. J.P. J. Geleijnse, lid van de 'Steering Group' van EBLIDA, het UKB op de hoogte zou houden over de acti- viteiten van de 'Steering Group' en de 'Advisory Board on Copyright' (UKB 95-199).

Desgevraagd beantwoordde het UKB (een deel van) de vragenlijst van EBLIDA inzake "Green Paper, Copyright and Rela ted Rights in the Informa tion Societyt1 (CB-CO- 95-421-EN-C) . Het UKB beklemtoonde dat het kopiëren en/of vermenigvuldigen van elektronisch opgeslagen documenten, inclusief computerprogramma's, niet onder auteursrecht moet (gaan) vallen, indien een enkele kopie van een elektronisch document wordt gemaakt ten behoeve van onderwijs en onderzoek of voor privé-ge- bruik (UKB 95-202). In het verslagjaar was de behandeling van het EU Green Paper nog niet afgerond.

In november 1994 inventariseerden dr. P.E.L.J. Soe- taert en mr. J.P.J. Geleijnse de in UKB-bibliotheken aanwezige CD-ROM-abonnementen (UKB 94-250/258). Het doel hiervan was na te gaan of in UKB-verband collec- tieve abonnementen voor CD-ROM-bestanden konden worden afgesloten. SURFdiensten adviseerde dit niet te doen, daar collectieve CD-ROM-abonnementen voor UKB-biblio- theken geen voordeel bieden. Het UKB nam dit advies over.

Het UKB onderzocht in 1995 eveneens of CD-ROM-produc- ten (daar deze wettelijk erkend worden als dataverza- melingen) onder het regime van gedrukt materiaal en niet onder dat van software kunnen vallen, zodat het lage BTW-tarief voor deze producten zou gelden. Uit het ingewonnen advies bleek dat er geen mogelijkheden zijn, ook niet in Europees verband, om voor CD-ROM- producten het lage BTW-tarief te laten gelden.

Op verzoek van de Coördinatiegroep voor het Uitbrengen van Formatie-adviezen in het wetenschappelijk onder- wijs (CUF) adviseerde het UKB over twee richtfuncties voor Conservator Universiteitsbibliotheek.

Op 31 oktober 1995 stelde de Universiteitsbibliotheek

UKB Jaarverslag 1995

Twente voor de huidige uitwisseling van proefschriften en academische redes tussen UKB-bibliotheken te beëin- digen en deze te vervangen door een snel, gegarandeerd IBL. Met handhaving van de kwaliteit van de dienst- verlening zou dit tot een aanzienlijke kostenbesparing leiden. De behandeling van het voorstel werd in 1995 niet afgerond.

De over de jaren 1992, 1993 en 1994 verzamelde gege- vens werden door omstandigheden nog niet in 1995 gepu- bliceerd.

De Koninklijke Bibliotheek gaf, in de persoon van drs. H.J. Voorbij, ondersteuning bij het ver- en bewerken van de statistiekgegevens van de UKB-bibliotheken.

6 . UKB-VERGADERINGEN EN UKB-COMMISSIES

6.1. Vergaderingen

Het UKB vergaderde in het verslagjaar 5 maal. Het be- stuur van het UKB kwam in 1995 5 maal bijeen. De uitgebreide UKB-vergadering d.d. 13-04-1995 vond plaats in het Trippenhuis te Amsterdamn, aansluitend aan de Workshop Auteursrecht en Bibliotheken, georga- niseerd door EBLIDA, FOBID en IWI.

In het kader van (voorbereiding van de publicatie van) de middellange termijnverkenning (MTV) vond in januari 1995 een overleg plaats tussen cV/DUR en UKB. In maart 1995 organiseerde SURFnet een bijeenkomst te Den Dol- der waar namens de Werkgroep UKB/CVDUR de MTV werd aangeboden, o.a. in aanwezigheid van UKB en CVDUR.

6.2. Permanente UKB-cammissies

Het UKB kent de volgende permanente commissies: Convent van Hoofden van Uitleenbureaus ( C m ) ,

UKB Jaarverslag 1995 15

Commissie Gedrukte Werken; Commissie Handschriften; Hoofden van Catalogiseerafdelingen (waaronder de Werk- groep Seriële Werken (WESP) ressorteert) ; Stuurgroep Gemeenschappelijke Onderwerpsontsluiting en Nederlandse Basisclassificatie (GOO/BC); Stuurgroep Coördinatie van de Collectievorming (WC).

De vergaderingen van de UKB-commissies worden bijge- woond door een door het UKB aangewezen lid van het UKB.

Het UKB stelde in 1995 een ad-hoc-commissie UKB-IBL- Tarieven (zie 6.3.2.) en de Kascommissie (zie 6.3.1.) in.

Het CHUB bestond in september van het verslagjaar 25 jaar. Deze gebeurtenis werd feestelijk herdacht op 14 december 1995.

Op verzoek van het CHUB en in overleg met de KB heeft het UKB bij de Library of Congress (LC) schriftelijk bezwaar aangetekend tegen het niet langer honoreren van IBL-aanvragen van overzee (UKB 95-022). Het ver- zoek deed de LC niet terugkomen op haar besluit (UKB 95-049).

De jaarlijkse rapportage van het CHUB vond plaats in de UKB-vergadering d.d. 21-09-1995. Gesproken werd over het beleid van het CHUB, de operationalisatie van het UKB-beleid, de toekomst van het IBL en de diffe- rentiatie van IBL-tarieven voor verschillende gebrui- kerscategorieen.

6 . 2 . 2 . Gedrukte Werken

De commissie Gedrukte Werken nam in 1994 het initia- tief om diverse gegevens, waaronder collectieprofie- len, te verzamelen over de bijzondere collecties in de Nederlandse wetenschappelijke bibliotheken. Met behulp van deze inventarisatie wil de commissie een "Handboek Speciale Collecties in Nederlandse bibliotheken"

UK8 Jaarverslag 1995 16

('Handboek') samenstellen. Het 'Handboek' moet een overzicht geven van het door de Nederlandse bibliothe- ken beheerde culturele erfgoed en inzicht verschaffen in de collectie(vormings)profielen van de verschillen- de instellingen. Het UKB onderschreef het nut van een dergelijk overzicht. In 1995 werd een redactiecommissie voor het 'Handboek' gevormd, bestaande uit drs. G.C. Huisman (UB-Gronin- gen), dr. W. Heijting (UBW) en drs. P.N.G. Pesch (UB- Utrecht). De uitwerking van het project wordt in 1996 verwacht.

6 .2 .3 . Handachrif ten

Door het vertrek van mr. G.G.M.A. Pijnenborg als bi- bliothecaris van de KUN ontstond in de commissie Hand- schriften een vacature. Dr. W. van Drimmelen (KB) werd door het UKB benoemd als zijn opvolger.

6.2.4. Hoofden van Catalogiseerafdelingen/Werkgroep Seriële Werken (WESP)

Het UKB vroeg de commissie Hoofden van Catalogiseeraf- delingen (HVC) advies te geven over de "World-Wide Review of In terna tional Standard Bib1 iographic Description for Computer files (ISBD (CF) " . Het advies wordt in 1996 uitgebracht.

De commissie WVC bracht in 1995 advies uit over een meer efficiënte ontsluiting van grijze literatuur. Het uitgebrachte advies (UKB 95-232) wordt in 1996 in het UKB besproken.

6 . 1 . 5 . Stuurgroep Gemeenschappelijke Onderwerpeontaluiting en Nederlandse Basisclassificatie (GûO/BC)

De Stuurgroep GOO/BC is een gezamenlijke commissie van UKB en Pica.

In april 1993 werd door UKB en Pica besloten de lande- lijke coördinatie van het project Gemeenschappelijke Onderwerpsontsluiting en beheer van de Nederlandse Basisclassificatie (GOO/BC) gedurende twee jaar te

UI(B Jaarverslag 1995 17

laten verzorgen door de KB. In april 1995 vond de evaluatie van dit project plaats (UKB 95-026). Uit de evaluatie (periode april 1993 - april 1995) bleek dat: a. de werkzaamheden van de leden van de beheerscommis-

sie en de landelijke coördinator veel tijd vragen; b. het beheer van de Gemeenschappelijke Trefwoorden

Catalogus te wensen overlaat (GTT); c. er een achterstand in de verwerking van trefwoorden

is ontstaan.

Op voorstel van de KB besloot het UKB (i) tot uitbrei- ding van de personele ondersteuning met een thesaurus- beheerder (1.0 £te) en (ii) de financiële bijdrage voor deelname aan GOO/BC voor bibliotheken met stu- rende bevoegdheid te verhogen.

Pica beëindigde per april 1995 haar financiële bijdra- ge aan het project.

6.2.6. Stuurgroep Coördinatie van de Collectievorming (CVC)

De Stuurgroep CVC bood in november 1995 het UKB het voorstel uInfra~tructuur voor landelijke Anaconda- analyse" aan. Anaconda biedt een instrument voor col- lectie-management, waarmee de collectievorming van (Picalbibliotheken periodiek in kaart kan worden ge- bracht. De gegevens worden ontleend aan het Pica/GGC- systeem. De behandeling van het projectvoorstel werd in 1995 niet afgerond.

In 1995 werd op voorstel van de Stuurgroep CVC beslo- ten het gezamenlijk CVC-bestand niet langer te hand- haven (zie verder 3.1.7. ) .

6.3. Ad hoc üKB-commissies

6.3.1. Kascommissie

Het Financieel Overzicht UKB voor het boekjaar 1994 werd gecontroleerd en in orde bevonden door de Kascom- missie, bestaande uit drs. P.W.J.L. Gerretsen en dr. W. J. van Gils. Het Financieel Overzicht UKB 1994 kon in 1995 door

UKB Jaarverslag 1995 18

omstandigheden niet door de UKB-vergadering worden vastgesteld.

De UKB-commissie UKB-IBL-Tarieven bereidt een advies voor over de IBL-tarieven. Het rapport wordt in 1996 verwacht.

Eind 1995 ontving het UKB een notitie van de KNAW met een voorstel voor het bijstellen van de tarieven voor de binnenlandse documentleverantie (UKB 95-243). Deze notitie wordt meegenomen in het uit te brengen advies van de commissie UKB-IBL-Tarieven.