Interventioneel hartcentrum

Jaarverslag 2014

Op 6 januari 2014 werd met de start van het nieuwe interventionele

hartcentrum AZ Nikolaas de sluitsteen gelegd van het zeven jaar eerder

begonnen fusieziekenhuis. De meer dan duizend patiënten per jaar die

in het verleden aangewezen waren op ziekenhuizen buiten het Waas-

land kunnen heden in hun vertrouwde omgeving geholpen worden.

Het is dan ook met gepaste trots dat wij u de kerncijfers voor dit

startjaar voorstellen.

Dr. Joeri Voet Dr. Dries Pas Dr. Kevin Onsea

Interventionele cardiologie

4

5

Inhoud

Kerncijfers Aantal coronarografieën AZ Nikolaas 6

Verhouding leeftijd - geslacht 6

Electieve procedures - Urgenties 7

Succesgraad 7

Dr. Jan Van Beveren - Huisarts 8

Herkomst patiënten 9

Transradiaal 10

UitrustingLocatie 12

Stralingsdosis 13

Pacemakerprocedures 14

Fractional Flow Reserve 16

Acuut hartinfarct 17Cijfers 17

Dr. Sven de Geeter - Spoedgevallen & MUG 18

Cardiale heelkunde 19

Kwaliteitsindicatoren Medicamenteus gebruik bij ontslag na STEMI 20

Urgente CABG na PCI 21

Complicaties 21

Complicaties bij pacemakerimplantaties 21

Mortaliteit na STEMI inhospitaal 21

Team 22

Samenwerking 24

6

Kerncijfers

35%

Gemiddelde leeftijd: 71 jaar

65%

Gemiddelde leeftijd: 67 jaar

Aantal coronarografieën AZ Nikolaas 2014

In 2014 werd 28% van de patiënten of 432 letsels behandeld met PCI door middel van ballon en stenting of door ballondi-latatie alleen.

Bij 14% van de onderzochte mensen, was een chirurgische ingreep, zij het over-brugging, klepoperatie of een combinatie noodzakelijk.

Aan 58% van de patiënten werd een me-disch conservatief beleid voorgesteld. Deze reeks bevat uiteraard een aantal patiënten waarbij geen of geen ernstig coronair lijden werd weerhouden, maar bevat ook patiënten die een onderzoek ondergingen omwille van ritmestoor-nissen en hartfalen. Bij 131 op het eerste gezicht belangrijke vernauwingen werd er geen dilatatie uitgevoerd omwille van een negatieve FFR-meting (blz. 16).

1260

340

6

181

733

# coronarografieën

AZ Nikolaas

# percutane interventies

# patiënten verw

ezen voor

cardiale chirurgie

# patiënten met e

nkel medica-

menteuze behandeling

AZ Nikolaas

Tertiair centrum

7

Succesgraad interventies op een totaal van 432 letselsElectieve procedures: 1086

Urgenties: 174

Bij 174 op een totaal van 1260 procedures werd

een niet-electief geplande coronarografie uitge-

voerd. Hieronder urgente procedures bij patiënten

met een acuut hart-infarct (STEMI) of reanimatie,

maar ook semi-dringende bij instabiele angor en

NSTEMI op geleide van kliniek en GRACE-score

(Global Registry of Acute Coronary Events); deze

score geeft een inschatting van het risico op

overlijden en wordt bepaald bij iedere patiënt

opgenomen op CCU met een acuut coronair

syndroom.

Niet-succesvol

Intermediair resultaat

succesvol

3%Niet-succesvol

2,5%Intermediair resultaat

94,5%Succesvol

8

De komst van het Interventionele hartcentrum heeft als belangrijkste voordeel voor ons huisartsen, dat patiënten nu geholpen kunnen worden in eigen stad of regio en niet meer hoeven getransfereerd te worden naar Gent, Antwerpen of Aalst. De snelheid tussen diagnose en therapie is hierdoor heel sterk verkort. Zeker bij het vermoeden van een acuut myocard infarct is de - zo cruciale - tijdsduur tussen de verwijzende huisarts, de spoed- of MUGarts en uiteindelijk de interventioneel cardioloog geoptimaliseerd.

De patiënten zelf zijn zeer te spreken over de opvang door het verpleegkundig team en het concept van de lounge. De keuze om de pols als toegangsweg voor de coronarografie te gebruiken wordt sterk geapprecieerd.

Patiënten zijn hierdoor sneller mobiel en kunnen meestal het ziekenhuis nog dezelfde dag verlaten.

Als huisarts hebben wij een snel en efficiënt contact met de cardiologen wanneer er nog vragen zijn over bepaalde patiënten. Maar niet alleen het persoonlijk contact verloopt vlot, ook de elektronische berichtgeving draagt bij tot de efficiëntie. De resultaten van de coronarografie komen rechtstreeks in ons medisch dossier terecht, een grote meerwaarde!

Het zou voor ons als huisarts misschien ook wel interessant zijn om het cathlab eens te bezoeken en een realtimecoronarografie in een geplande diagnostische setting mee te maken. Op die manier kunnen wij onze patiënten nog beter voorbereiden op de ingreep.

Dr. Jan Van BeverenHuisarts - Voorzitter Huisartsenkring Sint-Niklaas

9

Herkomst unieke patiënten Interventioneel hartcentrum 2014

Moerbeke

Lokeren

Stekene Sint-Gillis-Waas

Beveren

Kruibeke

Temse

Bornem

Hamme

Dendermonde

Lebbeke

Zele

Waasmunster

Zwijn-drecht

Sint-Niklaas

174

15

77

8

136

118120

9

18

7

2

2

87

54

494

10

Transradiaal

Met de inrichting van een ruime patiëntenlounge op het interventioneel hartcentrum zelf, gaven we reeds bij de bouw aan ons te profileren als een radiaal centrum. Met een totaal aantal van 91% radiaal pro-cedures het eerste jaar zijn we hierin ruim geslaagd.

De voordelen in vergelijking met de klassieke femorale toegang zijn significant. Door een forse reductie van vasculaire complicaties en meer ambulante zorg brengt dit meer comfort en veiligheid voor de patiënt en draagt dit tevens bij tot kostenreductie en kwaliteit

AZ Nikolaas 20141260 consecutieve coronarografieën

106 Femoraal8,4 %

1154 Radiaal91,6 %

2

50

96% succes bij radiaal acces

11

12

Het Interventionele hartcentrum situeert zich op de derde verdieping van het kritieke blok van campus Sint-Niklaas, net boven en in nauwe verbinding met de diensten Spoedgevallen, Intensieve zorgen en CCU - NCU.

Het kloppende hart ervan wordt gevormd door twee ruime hartkatheterisatiezalen beide uitgerust met de nieuwste Philipstechnologie (Allura Xper FD10 en FD20 ClaritylQ). De laatste soft- en hardwareverbeteringen in medische beeldvorming staan garant voor een excellente beeldkwaliteit, gecombineerd met een fors gere-duceerde stralingsbelasting voor zowel patiënt als medisch team.

Beide zalen beschikken, naast het obligate onmiddellijk inzetbare reanimatie-materiaal, over een volwaardige anesthesie-uitrusting. Daarnaast is er tevens een intra-aortische ballonpomp voor hemodynamische ondersteuning aanwezig.

Uitrusting

13

14

Uitrusting

Stralingsdosis

Dose-area-product (DAP)

Dit product van dosis en veld grootte op een zekere afstand vormt een goede maat voor de totale stralingsdosis van de patiënt. Deze wordt tijdens procedure gemeten in cGy.cm2

De waarde wordt ook gebruikt voor het bepalen van een Diagnostic reference level (DRL): dosis niveau voor een bepaald onderzoek bij een groep van patiënten.

Effectieve dosis (ED)

Om evenwel het stochastische effect (risico op kanker) weer te geven wordt deze DAP via een conversiefactor omgezet in een Effectieve dosis (ED) uitgedrukt in milli-sievert (mSv).

Het Belgische Federale Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) schat de ge-middelde natuurlijke achtergrondstraling (de dosis ioniserende straling die men op-loopt van natuurlijke bronnen die altijd in het leefmilieu aanwezig zijn) voor België in op 2,5 mSv/jaar.

Bij een gewone röntgenfoto ligt de stra-lingsdosis in de orde van 0,1 tot 1 mSv. Bij een zogenaamde CT-scan ligt de dosis wat hoger, namelijk ongeveer 10 mSv.

StrAlINgSDoSIS België Nat Drl AZ Nikolaas

Coronarografie DAP Gycm2 56 (36) 70 12,8

ED mSv 9,6 (7,3) 2,65

Coronarografie met aansluitend PCI

DAP Gycm2 82 105 35,6

ED mSv 15,3 7,37

Radiation Protection Dosimetry (2008), Vol. 128, No. 3, pp. 312 - 323

A lARge-SCAle mUlTICeNTRe STUDy IN BelgIUm oF DoSe AReA PRoDUCT VAlUeS AND eFFeCTIVe DoSeS IN INTeRVeNTIoNAl CARDIology USINg CoNTemPoRARy X-RAy eqUIPmeNT.

e. Bogaert*, K. Bacher and H. ThierensDepartment of medical Physics and Radiation Protection, ghent University, Proeftuinstraat 86, B-9000 gent, Belgium

15

Pacemakerprocedures 2014De gloednieuwe infrastructuur en beeldvorming komt uiteraard ook ten goede aan de reeds lang bestaande elektrische behandeling van aritmieën door middel van pacing te AZ Nikolaas. Sinds 2014 worden ook de één- en tweekamer pacemakers geïmplanteerd in het nieuwe interventionele hartcentrum. Een totaal van 239 procedures.

Nieuwe implantaties DDD (140)

Nieuwe implantaties VVI (45)

Batterijvervangingen DDD (32)

Batterijvervangingen VVI (22)

16

Fractional Flow Reserve (FFR)

Bij twijfel omtrent het hemodynamisch belang van angiografisch intermediaire laesies brengt FFR-meting uitsluitsel. Deze guide-wire gebaseerde techniek laat ons toe accuraat bloeddruk en flow te meten in een specifiek deel van een coronair.

Deze geavanceerde diagnostiek bij hartkatheterisatie is in beide zalen draadloos geïntegreerd. Voor de patiënt onnodige interven-ties kunnen aldus vermeden worden.

Om de juiste beslissing te nemen bij het zien van een inter-mediaire vernauwing, werden in totaal 205 letsels gemeten op hun hemodynamische graad van stenose. Uiteindelijk werden hierna 74 dilataties uitgevoerd, maar konden 131 (onnodige) behandelingen vermeden worden. Deze werkwijze, welke een belangrijk deel vertegenwoordigt in het totale kostenplaatje, gebeurt volledig in overeenstemming met de nationale richt-lijnen.

1260 patiënten

160 patiënten FFR

205 letsels / stenoses

131 conservatief beleid

74 PCI

Proximal Pressure (Pa) Distal

Pressure (Pd)

Distal Pressure (Pd)

Proximal Pressure (Pa)

(During Maximum Hyperemia)

FFr =

17

Acuut hartinfarct

In de voorbije decennia speelde Sint-Niklaas regionaal een voortrekkersrol in de behandeling van coronaire pathologie met het oprichten van een CCU (reeds in 1974) en het starten van IV trombolyse (begin jaren tachtig) alvorens dit standaard care werd. Vroegtijdige reperfusie en aldus snelle behandeling bleken al ras van levensbelang bij de behandeling van het acute hartinfarct.

Met het opstarten van een prehospitaal triagesysteem (juli 2005) met doorzenden van het MUG-ECG naar de cardioloog van wacht (eerst via fax, later via e-mail) en vervolgens het pre-hospitaal toedienen van trombolyse was de dienst Cardiologie te Sint-Niklaas opnieuw bij de eersten in het Vlaamse landschap.De voorkeursbehandeling verschoof de volgende jaren van trom-bolyse naar primaire PCI en patiënten werden dan ook conse-quent na prehospitaal triage rechtstreeks naar ziekenhuizen met PCI-capaciteit te Antwerpen of Gent getransporteerd. Die verplaatsing hoeft nu niet meer en de aanwezigheid van een interventioneel centrum in het hart van het Waasland heeft het voorbije jaar geleid tot uitstekende (lees uiterst korte) interventietijden.18% van de patiënten meldt zich echter nog steeds te laat aan. Teaching van de bevolking blijft een aandachtspunt.

AZ Nikolaas

Aantal patiënten behandeld voor acuut myocard infarct (STEMI) en presentatie binnen 12 uur na aanvang van de klachten

55

First medical contact - balloon 58 min

Gemiddelde 'door-to-balloon' tijd bij acuut myocard infarct. Europese richtlijn < 60 min

46 min

Primaire PCI 100%

Trombolyse 0%

Totale ischemietijd STEMI AZ Nikolaas:

Minder dan 2 uur: 49%

Tussen 2 en 3 uur: 22%

Tussen 3 en 4 uur: 11%

Langer dan 4 uur: 18%

totale ischemietijd AZ Nikolaas < 4 uur: 82%

Door-to-balloon

First medical contact - balloon

1e medisch contact(HA, MUG, Spoedopname,...)Pijn Aankomst ziekenhuis

reperfusie(ballon)

18

Als artsen van de Spoedgevallendienst AZ Nikolaas zagen wij de voorbije tien jaar de spoedpopulatie aangroeien tot 38.500 patiëntencontacten per jaar. Hiermee behoren wij tot de top tien in Vlaanderen.

Samen met die toenemende drukte hebben wij zowel pre-hospitaal, als in ons dagelijks functioneren op spoed, een gunstige evolutie gemerkt op cardiologisch vlak. Men is, na de fusie van beide ziekenhuizen in Sint-Niklaas, geëvolueerd naar een goed functionerende cardiologische eenheid, waarbij wij als spoedartsen vlot een beroep kunnen doen op specialistisch advies op de werkvloer.

Het door-to-needle principe vond in die laatste tien jaar alsmaar meer ingang. Dit leidde ons van het prehospitaal doorzenden van het ECG, het toedienen van trombolyse ter plaatse naar het zo snel mogelijk begeleiden van patiënten naar cardiologische interventiecentra in Antwerpen of Gent.

De laatste twee jaren hebben wij kunnen merken hoe het nieuwe interventionele hartcentrum samen met die vlotte samenwerking tussen de (interventionele) cardiologen en spoedartsen geleid hebben tot de verbetering van dit principe. Het maakt het werk als MUG-arts, gezien de kor-tere aanrijtijden, de directere communicatie en vertrouwd-heid met de eigen specialisten, een stuk gemakkelijker. Maar bovenal merken wij als 'eerste hulpverlener' het belang van een eigen interventioneel hartcentrum als eindpunt in de

'chain of survival' voor de patiënt zelf. Wars van alle politieke, communautaire of financiële argumenten zijn wij als spoedartsen overtuigd van de meerwaarde van ons huidig interventioneel centrum. Onze expertise hierin kan in de toekomst, als twee-eenheid en in samenwerking met de huisartsen, alleen maar verbeteren en dit in functie van de patiënt.

Dr. Sven de Geeter - Spoedgevallen & MUG

19

Cardiale heelkunde

Naast medicamenteuse en percutaan interventionele behandeling is voor sommige patiënten een heelkundige behandeling, CABG (coronary artery bypass grafting) en/of klepchirurgie noodzakelijk.

Preferentieel werken wij hiervoor samen met ons moedercentrum UZ Gent. In samenspraak met de patiënt wordt echter ook verwezen naar andere chirurgische centra.

Verwijzingen Interventioneel hartcentrum 2014

UZ gent CABG 82

CABG + klepchirurgie 9

Klepchirurgie 23

AZ Middelheim CABG 29

CABG + klepchirurgie 4

Klepchirurgie 7

olV Aalst CABG 6

CABG + klepchirurgie 4

Klepchirurgie 12

UZ leuven CABG 2

Klepchirurgie 2

Maria Middelares gent CABG 1

totaal: 181

20

Medicamenteus gebruik bij ontslag na StEMI in AZ NikolaasPost-infarct medicatie bestaat klassiek uit anti-aggregantia (aspirine en P2Y12inhibitor), een statine, beta-blokker en ACE-inhibitor of AR-blokker. Deze medicatie vermindert het risico op een nieuw myocardinfarct en het ontstaan van hartfalen. Het percentage patiënten dat deze medicatie bij ontslag voorgeschreven krijgt, vormt één van de Vlaamse kwaliteitsindicatoren Cardiologie. Hiermee kan een ziekenhuis zijn kwaliteit van zorg in een cijfer meten en uitdrukken.

Uit onze registratie blijkt dat alle patiënten post-infarct op een statine werden gestart. Uitzon-derlijk werd geen aspirine voorgeschreven. Dit was meestal te wijten aan het feit dat de patiënt een anticoagulans diende te nemen omwille van voorkamerfibrillatie of kunstklep. Het merendeel van de patiënten kreeg een beta-blokker. Klassieke contra-indicaties hier vormden een te lage bloeddruk en/of hartslag of ernstig astma/COPD. 83 % van de patiënten kreeg, bij linker ventrikel dysfunctie, een ACE-I of ARB. In geval van een slechte nierfunctie of symptomatische hypotensie werd dit niet gestart.

Kwaliteitsindicatoren

Kwaliteit van zorg omvat meer dan alleen de inzet van hoog gekwalificeerd personeel, hoogstaande technologische en innovatieve diagnostiek en behandelingen voor patiënten. De zorg moet daarnaast ook efficiënt en uiteraard patiëntgericht zijn. De communicatie, zowel intern als extern, moet goed zijn. Om dit alles op een hoog niveau te krijgen en te houden is een continue kwaliteitscontrole noodzakelijk.

Reeds vooruitlopend op het overheidsprogramma waarbij in de toekomst ziekenhuizen en diensten kwaliteitsindicatoren dienen te registreren en publiceren (VIP2) werd in ons hartcentrum van bij opstart geopteerd voor registratie en transparantie van zorgresultaten.

0 20 40 60 80 100

ARB*ACE-inhibitor*

Statine

Betablokker

Aspirine 96%

94%

100%

78% 5%

* bij linker ventrikel dysfunctie

21

Complicaties bij pacemakerimplantaties:

Pacemakerinfecties: 0 0,0%

Pacemaker lead reposities ventricular (n=185)

1 0,5%

Pacemaker lead reposities atriaal (n=140) 2 1,4%

% urgente CABg na PCI: 0%mortaliteit na STemI inhospitaal:

5 overlijdensOndergingen allen een succesvolle urgente PCI

4 reanimatie pre-hospitaal

•2 overlijdens 1 en 3 uur

post PCI ten gevolge van

onbehandelbare VF

•2 overlijdens ten gevolge

van postanoxemische

encephalopathie

1 tengevolge van

ventrikelruptuur,

2 dagen post AMI

•Bijkomende mortaliteit 1 maand na STEMI: 0

•Bijkomende mortaliteit 1 jaar na STEMI: voorlopig 0

(registratie nog lopende)

Complicaties

Mineure bloeding (lokaal hematoom) 5

Majeure bloeding

Retroperitoneale bloeding na femorale procedure

1

Intracraniële bloeding 1

TIA 1

CVA 0

Nierinsufficiëntie - dialysenood 0

Accesscomplicaties radiaal (pseudo aneurysma) 2

22

Team

De klok rond, zeven dagen op zeven wordt

de dienst verzorgd door drie interventie-

cardiologen; Dr. Joeri Voet, Dr. Dries Pas en

Dr. Kevin Onsea.

Vijf verpleegkundigen die individueel reeds

jaren ervaring meebrachten vanuit de

diensten Cardiologie, Spoedgevallen en

het Operatiekwartier staan, samen met de

hoofdverpleegkundige, na een bijkomende

specifieke training in andere hartcentra de

interventiecardiologen hierin dag en nacht

bij.

Deze door uitgebreide protocols onder-

steunde intense samenwerking wordt

vrijdagochtend op een wekelijks teamover-

leg in een verbetercultuur verder opge-

volgd.

Van links naar rechts:martine lauwers, Willy De mey, Dr. Joeri Voet, Dr. Dries Pas, martine De Paepe, Dr. Kevin Onsea, Nafi Niasse, Tom Troubleyn, Aura Fonteyne

23

24

In het kader van het zorgprogramma cardiale patholo-gie werd een associatieovereenkomst afgesloten tussen UZ Gent, AZ Nikolaas en AZ Sint-Lucas om een brede en snelle toegankelijkheid tot hoogstaande car-diale zorg te verlenen in de brede regio Gent en Waas-land. Hiervoor maken we gebruik van gelijklopende protocols, organisatie en coördinatie tussen de centra.

Deze samenwerking werd nog in de verf gezet op een gemeenschappelijk symposium te Gent op 17 mei 2014.

Op technisch vlak is een online verbinding uitgebouwd met de interventionele collega's en het cardio-chirurgisch team te UZ Gent wat ons de mogelijkheid geeft om ook bij urgenties, de angiografische beelden en het dossier ad hoc te bespreken en als hartteam de nodige beslissingen te nemen.

Sinds januari 2014 maakt Prof. Dr. Katrien François, diensthoofd cardiochirurgie te UZ Gent, deel uit van het team cardiologie van het AZ Nikolaas.

Zij is gespecialiseerd in congenitale hartchirurgie, aorta ascendens en aortaboog aneurysmata en reconstructieve klepchirurgie.

Samen met de andere cardiologen werd woensdagvoormiddag op wekelijkse basis een gecombineerde pre- en postoperatieve raadpleging uitgebouwd in AZ Nikolaas.

Samenwerking

25

26

Dirk Vincke (° 1957) uit Tielrode had zich de dag wel anders voorgesteld, toen hij op woens-dagochtend 27 mei in zijn tuin begon te werken. Hij voelde al snel dat er iets niet in orde was en liet zich on-middellijk door een familielid naar het ziekenhuis brengen. Een acuut hartinfarct zou later blijken.

"Achteraf bekeken was het beter geweest om de ambulance te bellen, in plaats van zelf met de auto te komen, maar ik dacht dat ik er zo sneller zou zijn" geeft Dirk toe. "De dokters hebben mij al een paar keer gezegd dat dat niet slim was, maar het is gelukkig wel goed afgelopen".

Eens aangekomen op spoed ging het zeer snel, reeds na 20 minuten kon de verstopte kransslagader geopend worden en een uur later was de ingreep op het interventioneel hartcentrum al achter de rug en lag Dirk al op de afdeling Coronaire Care Unit (CCU). "Als ik eerlijk ben, moet ik bekennen dat ik al eerder 'iets' gevoeld had, maar je weet hoe dat gaat, je denkt dat dat bij de leeftijd hoort en je doet verder. Eigenlijk wist ik niet eens dat er zo'n dienst was hier in Sint-Niklaas, anders was ik misschien toch al wat sneller langs de dokter gegaan."

Twee dagen na de coronarografie voelt Dirk zich al opmerkelijk beter. "Straks mag ik naar een gewone afdeling, en na het weekend mag ik waarschijnlijk naar huis. Het ziekenhuisverblijf en het herstel thuis verliepen verder zonder verwikkelingen en inmiddels kwam Dirk, 1 maand na het doorgemaakte hartinfarct op controleraadpleging cardiologie voor opvolging medicatie en cardiale revalidatie.

27

Patiëntenbrochures:Informatiebrochures voor patiënten vindt u op onze website (www.aznikolaas.be/medischaanbod) onder de rubriek "Cardiologie"

28

Interventioneel hartcentrum03 760 63 65

Dienst CardiologieDr. Dirk Dewaele - Medisch diensthoofd

Dr. Bert AdriaenssensDr. Frank De KeyserDr. Bernard Faveere

Prof. Dr. François KatrienDr. Siegmund Keuleers

Dr. Didrik KoentgesDr. Kevin Onsea

Dr. Dries PasDr. Francis Ruys

Dr. Carlos Van de Weghe Dr. Joeri Voet

www.aznikolaas.be - info@aznikolaas.be03 760 60 60