Jaarverslag CBvS 2012 Tbv Website 28 Februari 2014

Jaarverslag 2012

Centrale Bank van Suriname

Centrale Bank van Suriname Jaarverslag 2012

De door de Raad van Commissarissen vastgestelde jaarrekening is per 20 december 2013 voorzien van de controleverklaring van de onafhankelijke accountant.De afsluitdatum van de in het jaarverslag verwerkte macro-economische informatie is 24 oktober 2013.Dit jaarverslag is op 28 februari 2014 op de website van de Bank geplaatst.

BESTUUR, RAAD VAN COMMISSARISSEN EN AFDELINGSHOOFDEN IN 2012

PresidentDe heer Gillmore A. Hoefdraad, MSc

Directeurdrs. G.H. Gersie

Raad van CommissarissenW. Duiker,

Regeringscommissarisdrs. L.M. Pinas-Halfhide

M.R. Tuur, MBAdrs. R. Soentik

C. Linger-van der Zieldrs. Q. Kromosoeto-Hidalgo

S. Burleson

Directoraat Toezicht Kredietwezendrs. I. Geduld-Nijman

(Coördinator)

Bureau van de PresidentM.P. Dors

Algemene ZakenM.S. Satimin

BibliotheekP.L. Peroti, BSc

AccountingH.R. Panka, B Ec

BinnenlandM. Wolfram

BuitenlandI.G. Soehawan

Protocol & TrafficR. Lo Fo Sang-Malmberg

ProcurementD. O. Bruyne

Internal AuditH.L. Karijooetomo

Internationale Betrekkingendrs. M. Soekhnandan, MSc

Statistiekendrs. S. Jahangir-Abdoelrahman

KassierderijK.W. Soemodipoero, MBA

Juridische Zakenmr. A.B. Limon-Sof

Goudlaboratoriumir. R. Maclean

Researchdrs. R.S. Adhin

Financiële MarktenR.M. Fränkel, MSc

BeveiligingD. Calor

ArchiefA.J. Colli-Wartim

Budget & Controldr. K. Makandra

Voorlichting & Public RelationsD. Samson

Trainingsinstituut en Studiecentrumdrs. M. Brunings-Stolz

Informatie en Communicatie TechnologieT. E. Rijsdijk (wnd.)

Personeelszakendrs. F.E.C. Ligeon

INHOUDHOOFDSTUK I

INTERNATIONALE EN REGIONALE ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN EN BETREKKINGEN

I.1 Algemeen 1I.2 Productie 1I. 3 Prijspeil en handel 2 I.3.1 Prijspeil 2 I.3.2 Handel 2I.4 Internationale financiële instellingen 3 I.4.1 Inter-American Development Bank (IADB) 3 1.4.2 Islamic Development Bank (IsDB) 4I.5 Overige regionale en internationale betrekkingen 4 I.5.1 World Trade Organization (WTO) 4 I.5.2 UNASUR 4 I.5.3 Caribbean Community (CARICOM) 5 I.6 Economische ontwikkelingen binnen de CARICOM 6

HOOFDSTUK II

DE NATIONALE ECONOMISCHE ONTWIKKELING

II.1 Algemeen 7II.2 Productie 7 II.2.1 Sectorale bijdrage aan het BBP 7II.3 Confrontatie van middelen en bestedingen 13

HOOFDSTUK III

DE MONETAIRE ONTWIKKELING

III.1 Algemeen 15

III.2 Intstitutionalisering van het financieel-monetair beleid 15III.3 De ontwikkeling van de liquiditeitenmassa 15 III.3.1 Ontwikkeling geldaggregaten 15 III.3.2 Oorzaken van veranderingen in de liquiditeitenmassa in ruime zin 16III.4 Kredietverlening en interest der overige depositonemende instellingen 16III.5 Financiële dollarisering 17

HOOFDSTUK IV

DE ONTWIKKELING VAN STAATSFINANCIËN

IV.1 Algemeen 19IV.2 Ontvangsten en uitgaven 19IV.3 Financiering 21IV.4 De staatsschuld 21

HOOFDSTUK V

DE ONTWIKKELING VAN DE BETALINGSBALANS

V.I Algemeen 23V.2 Lopende rekening 23 V.2.1 Handelsverkeer 23 V.2.2 Dienstenverkeer 24 V.2.3 Primaire inkomens 24 V.2.4 Inkomensoverdrachten 24V.3 Vermogensoverdrachtenrekening 24V.4 Financiële rekening 24V.5 Internationale reserves 25V.6 Wisselkoers 25

HOOFDSTUK VI

HET BEDRIJFSECONOMISCH TOEZICHT

VI.1 Algemeen 26VI.2 Primaire Banken 27 VI.2.1 Algemeen 27 VI.2.2 Financiële gegevens 28VI.3 Verzekeringsmaatschappijen 29 VI.3.1 Algemeen 29 VI.3.2 Financiele gegevens 30 VI.3.2.1 Levensverzekeringsmaatschappijen 30 VI.3.2.2 Schadeverzekeringsmaatschappijen 30 VI.3.2.3 Uitvaartverzekeringsmaatschappijen 31VI.4 Pensioenfondsen 31 VI.4.1 Algemeen 31 VI.4.2 Financiële gegevens 31VI.5 Voorzieningsfondsen 32VI.6 Kredietcoöperaties 32 VI.6.1 Algemeen 32 VI.6.2 Financiële gegevens 32 VI.6.3 Rapportage 33

HOOFDSTUK VII

BEDRIJF VAN DE BANK

VII.1 Ontwikkeling posten op de bankbalans 34VII.2 Kosten 34

VII.3 Baten 35VII.4 Winstontwikkeling 35

VII.5 Chartaal betalingsverkeer 35 VII.5.1 De geldcirculatie 35VII.6 Kasbeweging 36 VII.6.1 Kasontvangsten en Kasuitgaven 36VII.7 Vervalsingen 36VII.8 Naverwisseling 38VII.9 Verrekende cheques en giro’s in 2012 38VII.10 Herdenkingsmunten 39VII.11 Goudcertificaten 39

VII.12 Ontwikkeling van de goudproductie en goudexport 39VII.13 Numismatisch Museum 40

JAARREKENING

Publicatieverslag 2012

Balans per 31 december 2012 43

Resultatenrekening over 2012 45 Toelichting* Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling 46 * Toelichting op de balans per 31 december 2012 51 * Toelichting op de resultatenrekening over 2012 62 Overige gegevens* Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 64 * Vaststelling jaarrekening 66 * Statutaire winstverdeling 66 * Vaststelling jaarrekening voorgaand boekjaar 66 * Vaststelling jaarrekening 2012 en winstverdeling boekjaar 2012 66 * Management en Toezichthoudend Orgaan van de Bank 67

BIJLAGEN 68

TABELLEN

HOOFDSTUK I

I.1 Groei van de wereldproductie 2I.2 Inflatie 2I.3 Ontwikkeling van de wereldhandel 3I.4 Aantal goedgekeurde IADB-projecten in 2011 3I.5 Lopende IsDB-projecten met status per eind 2011 4I.6 BBP-groei en inflatie van Caricom-lidstaten 6I.7 Buitenlandse schuld in % van BBP 6

HOOFDSTUK II

II.1 Bruto Toegevoegde Waarde tegen basisprijzen per bedrijfstak in 2007 prijzen 8II.2 Bauxiet- en aluinaardeproductie 9II.3 Exportvolume en -waarde van aluinaarde 9II.4 Goudproductie grootschalige en kleinschalige goudmijnbouw 10II.5 Ruwe aardolie- en raffinaderijproductie 11II.6a Padieproductie, rijstexportvolume en -exportwaarde 11II.6b Bananenproductie, exportvolume en -exportwaarde 12II.7 Aantal aangekomen toeristen in Suriname 12II.8 Confrontatie van middelen en bestedingen 13II.9 Consumentenprijsindex en inflatiecijfers 14

HOOFDSTUK III

III.1 Ontwikkeling van de geldaggregaten 16III.2 Oorzaken van veranderingen in de liquiditeitenmassa in ruime zin 17III.3 Kredieten, reserve base en rentetarieven van algemene banken 18III.4 Financiële dollarisering 18

HOOFDSTUK IV

IV.1 Staatsfinancien op kasbasis 20IV.2 Staatsuitgaven naar categorie 21IV.3 De Staatsschuld naar Crediteuren 22

HOOFDSTUK V

V.1 Betalingsbalans 2008-2012 23

HOOFDSTUK VI

VI.1 Instellingen onder toezicht van het Directoraat Toezicht Kredietwezen 27VI.2 Overzicht van kredietcoöperaties die aan de rapportageverplichting voldoen 33

HOOFDSTUK VII

VII.1 Omvang van de bankbiljettencirculatie per jaarultimo 35 VII.2 Samenstelling van de bankbiljettencirculatie per kwartaalultimo 35VII.3 Samenstelling van de bankbiljettencirculatie naar coupure per kwartaalultimo 36 VII.4 De Kasbeweging bij de Centrale Bank van Suriname 36VII.5 Kasontvangsten 37VII.6 Kasuitgaven 37VII.7 Valse bankbiljetten onderschept bij de banken en bij de Centrale Bank van Suriname 38VII.8 Naverwisseling van de SF-biljetten 38VII.9 Aantal verrekende cheques en giro’s 38VII.10 Verkochte herdenkingsmunten en gedenkpenningen 39VII.11 Wederinkoop goudcertificaten 39VII.12 Waarde goudcertificaten per jaarultimo 39VII.13 Goudexporten van de kleine goudmijnbouw en betaalde royalty’s 40VII.14 Bezoekersaantal Numismatisch Museum 2002 t/m 2012 41VII. 15 Overzicht verkochte Briljant Uncirculated (BU) coins 41

GRAFIEKEN

HOOFDSTUK V

V.1 Exportproducten Suriname 24V.2 Internationale reserve en importdekking 25V.3 Omzet US$ valutamarkt 25V.4 Omzet euro valutamarkt 25

HOOFDSTUK VI

VI.1 Primaire banken; Solvabiliteitstoetsing 28VI.2 Primaire banken; Liquiditeitsverhouding 28VI.3 Primaire banken; Ontwikkeling van de rentemarge, totale baten, overige lasten en brutoresultaat 28VI.4 Primaire banken; Toevertrouwde middelen versus kredietverlening 28VI.5 Totale baten ten opzichte van totale lasten levensverzekeringsmaatschappijen 29VI.6 Winst na belasting der levensverzekeringsmaatschappijen 29VI.7 Totale baten ten opzichte van lasten der schadeverzekeringsmaatschappijen 30VI.8 Winst na belasting der schadeverzekeringsmaatschappijen 30VI.9 Inkomsten pensioenfondsen 31VI.10 Premie-inkomsten en beleggingsinkomsten ten opzichte van de uitkeringen pensioenfondsen 32VI.11 Kredietcooperaties: Balans totaal 33VI.12 Kredietcooperaties: Nettoresultaat 33

Centrale Bank van Suriname / Jaarverslag 2012 1 Centrale Bank van Suriname / Jaarverslag 2012 1

HOOFDSTUK I

INTERNATIONALE EN REGIONALE ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN

EN BETREKKINGEN2

I.1 Algemeen

In 2012 vertraagde de groei van de wereldecono-mie voor het derde opeenvolgende jaar. De groei bedroeg 3,2%, ten opzichte van 4,0% in 2011 en 5,2% in 2010. De vertraging was sterk voelbaar in het Eurogebied, alwaar de meeste landen als gevolg van de schuldencrisis een krimp van hun economie ervoeren. Ook in de opkomende eco-nomieën, onder meer in de BRICS-landen3, trad groeivertraging op. Het verslagjaar wordt tevens gekenmerkt door een afgenomen inflatie in zowel de ontwikkelde landen als in de opkomende eco-nomieën. De wereldmarktprijzen voor industriële producten en niet-mijnbouw primaire grondstoffen namen af, terwijl de hoge prijzen voor olie en goud vrijwel stand hielden. Voornoemde ontwikkelingen gingen gepaard met een verdere afvlakking van de groei van de wereldhandel.

I.2 Productie De economische groei in de ontwikkelde econo-mieën liep terug naar gemiddeld 1,2% in 2012 van gemiddeld 1,6% in 2011 (Tabel I.1). De Amerikaan-se economie groeide met 2,2% echter versneld, wat vooral werd veroorzaakt door de herstellende huizenmarkten en hogere consumentenuitgaven. Ook trad verbetering op in de werkgelegenheid, waardoor het werkloosheidspercentage terugviel tot onder 8%. De voortschrijdende effecten van de financiële crisis en de ernstige droogte in de zomer vormden daarentegen een barrière voor de econo-mische groei. In het laatste kwartaal droegen de verstoringen van de orkaan Sandy en de vertrou-wensimpasse rondom een mogelijke “fiscal cliff”

2 De data met betrekking tot de internationale economische ontwikkelingen zijn gehaald uit World Economic Outlook (WEO) April 2013 van het Internationaal Monetair Fonds.

3 BRICS-landen: Brazilie, Rusland, India, China en Zuid-Afrika.

(dreiging van belastingverhogingen en overheids-bezuinigingen) daaraan bij.

De Europese schuldencrisis hield in het verslagjaar dusdanig aan dat de economie van de Eurozone kromp, en wel met 0,6% (tegenover lichte groei in 2011 van 1,4%). Hoewel de meeste eurolanden negatieve effecten ondervonden, was de krimp het sterkst in Griekenland, Portugal, Italië en Cyprus. Als groei ondersteunende maatregel ving de Euro-pese Centrale Bank aan met het opkopen van 1 tot 3 jaar lopende staatsobligaties uitgegeven door in-dividuele eurolanden (“Outright Monetary Transacti-ons”, welke in het tweede halfjaar van start gingen).

De Japanse economie sloeg om naar groei vanuit contractie. Zij groeide in 2012 met 2,0% tegenover de krimp van -0,6% in 2011. Het resultaat is voor een groot deel toe te schrijven aan de maatrege-len voor wederopbouw, getroffen in reactie op de ernstige natuurramp in 2011 welke het oosten van het land had geteisterd. Ook trok de economie aan door verhoogde consumentenuitgaven. Tegen het jaar einde was er echter een terugval in de export door tegenvallende vraag vanuit Europa, politieke problemen met China en een appreciatie van de Japanse yen ten opzichte van de euro en de US-dollar.

De groep van opkomende economieën en ontwik-kelingslanden ondervond ook vertraging van de ge-middelde economische groei. Met 5,1% lag die niet-temin 3,9 procentpunt boven het gemiddelde van de ontwikkelde economieën. De Chinese economie groeide in 2012 met 7,8%, onder de trend van 9%-10%. De vertraging is vooral het gevolg van een vraagafname uit de geïndustri-aliseerde landen, hoewel daartegenover de econo-

2 Centrale Bank van Suriname / Jaarverslag 2012

mie gestuwd werd door forse infrastructurele inves-teringen. China bleef koploper op de lijst van landen met een positieve BBP-groei. Ook India ondervond een economische groeivertra-ging en wel met 3,7 procentpunt. Dit was vooral het gevolg van de Europese schuldencrisis en stillig-gende investeringen in de publieke sector van India.

Rusland realiseerde een economische groei van 3,4%; een vertraging van 0,9 procentpunt. Dit heeft voornamelijk gelegen aan een slechte graanoogst volgende op de droogte van het voorgaande jaar.

Het economische groeicijfer van 0,9% in Brazilië was het laagste sinds 2009 en tevens het laagste van de BRICS-landen. Ook Brazilië had te kampen met de effecten van de Europese crisis, waaronder een afgenomen vraag naar Braziliaanse grondstof-fen. Bovendien drukten de complexe en hoge be-lastingen in dit land en de inefficiënte overheidsbe-stedingen de binnenlandse vraag.

I. 3 Prijspeil en handel

I.3.1 Prijspeil

De inflatie voor de groep van ontwikkelde econo-mieën nam in de loop van 2012 geleidelijk af (Tabel I.2), met uitzondering van het effect van stijgende energieprijzen tussen augustus en oktober.Inflatie in de Verenigde Staten nam af van 3,1% tot 2,1%, vooral als gevolg van lagere grondstof-fenprijzen en de matige groei in lonen. In Japan werd wederom deflatie genoteerd; ditmaal een ge-ringe -0,04%, waarmee weliswaar de dalende trend aanhield. De Japanse autoriteiten voerden verdere maatregelingen door om deflatie tegen te gaan.

In de meeste opkomende economieën en ontwik-kelingslanden was er in 2012 ook sprake van een afname van het inflatietempo, uitgezonderd juni en juli waarbij zich tegenvallende oogsten als gevolg van slechte weersomstandigheden voordeden. In India nam het inflatietempo echter met 0,4 procent-punt toe tot 9,3%. Dit had onder andere te maken met de groei van de Indiase bevolking in combinatie met de dalende productiegroei.

I.3.2 Handel

De groei van het wereldhandelsvolume vertraagde in 2012 voor het tweede opeenvolgend jaar (Tabel I.3). De belangrijkste oorzaken zijn de Europese schuldencrisis, de worstelende Amerikaanse eco-nomie en een teruggevallen vraag vanuit China. De groei van de importen en exporten van zowel de ontwikkelde economieën als de opkomende econo-

mieën en ontwikkelingslanden nam fors af.

De internationale olieprijs bleef hoog, maar steeg nauwelijks verder doordat de wereldwijde oliepro-ductie sneller toenam dan de consumptie. Wereld-marktprijzen voor industriële producten en voor niet-olie primaire producten werden vooral geraakt door een verminderde consumptie en verzwakte import-vraag vanuit China. De prijsdaling was het hoogst voor niet-olie primaire producten en noteerde 9,8%.

Niettemin verbeterde de ruilvoetverhouding van de opkomende economieën en ontwikkelingslanden voor het derde opeenvolgende jaar. De ontwikkelde economieën zagen hun ruilvoetverhouding echter verder verslechteren. Dit weerspiegelt het relatief beter stand houden van de export en import volu-mes en de relatieve handelsprijzen voor de eerste groep landen.

Tabel I.2Inflatie

(in procenten)

Tabel I.1Groei van de wereldproductie

1)

(in procenten)Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012

Wereld 2,8 -0,6 5,2 4,0 3,2

Ontwikkelde economieën 0,1 -3,5 3,0 1,6 1,2waaronder:Verenigde Staten van Amerika -0,3 -3,1 2,4 1,8 2,2Eurogebied 0,4 -4,4 2,0 1,4 -0,6Japan -1,0 -5,5 4,7 -0,6 2,0

Opkomende economieën en ontwikkelingslanden 6,1 2,7 7,6 6,4 5,1waaronder:Brazilie 5,2 -0,3 7,5 2,7 0,9Rusland 5,2 -7,8 4,5 4,3 3,4India 6,2 5,0 11,2 7,7 4,0China 9,6 9,2 10,4 9,3 7,8Zuid-Afrika 3,6 -1,5 3,1 3,5 2,5

Bron: Internationaal Monetair Fonds

1) Reële BBP-groei

Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012

Consumptieprijzen:

Ontwikkelde economieën 3,4 0,1 1,5 2,7 2,0waaronder:Verenigde Staten van Amerika 3,8 -0,3 1,6 3,1 2,1Eurogebied 3,3 0,3 1,6 2,7 2,5Japan 1,4 -1,3 -0,7 -0,3 0,0

Opkomende economieën en ontwikkelingslanden 9,2 5,1 6,0 7,2 5,9waaronder:Brazilie 5,7 4,9 5,0 6,6 5,4Rusland 14,1 11,7 6,9 8,4 5,1India 8,3 10,9 12,0 8,9 9,3China 5,9 -0,7 3,3 5,4 2,6Zuid Afrika 11,5 7,1 4,3 5,0 5,7


Centrale Bank van Suriname / Jaarverslag 2012 3

I.4 Internationale financiële instel-lingen

I.4.1 Inter-American Development Bank (IADB)

AlgemeenIn het jaar 2012 heeft de IaDB 169 projecten goed-gekeurd ten behoeve van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied voor een totaalbedrag van US$ 11,4 miljard. Dit is een vermeerdering van 4,6 % ten opzichte van 2011, toen US$ 10,9 miljard aan pro-jecten werd goedgekeurd (167 projecten).In het verslagjaar was ongeveer 49% van het goed-

gekeurde bedrag aan leningen, bestemd voor infra-structuur en milieu. De rest van de middelen was bestemd voor de sociale sector, handelsintegratie en het versterken van instituten in de lidstaten. In 2012 is een bedrag van US$ 280 miljoen goed-gekeurd aan schenkingen, een toename van 38%, mede vanwege een toename van donorfondsen.

Projecten in SurinameIn 2012 werden vier leningen goedgekeurd door de IADB met een totale waarde van US$ 88,7 miljoen (Tabel I.4). Daarnaast kwam Suriname in aanmerking voor financiering in de vorm van schenkingen en tech-nische bijstand ten bedrage van US$ 3,25 miljoen.

Tabel I.4 Aantal goedgekeurde IADB-projecten in 2012

Tabel I.3Ontwikkeling van de wereldhandel

(jaarlijkse procentuele mutatie)Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012Handel in goederen

Wereldhandelvolume 3,1 -10,6 12,5 6,0 2,5prijsdeflator in US-dollars 11,3 -10,6 5,8 11,3 1,3

Wereldhandelsprijzen in US-dollarsindustriële producten 6,3 -6,4 2,4 6,7 -0,5olieproducten 36,4 -36,3 27,9 31,6 1,0niet-olie primaire producten 7,5 -15,7 26,3 17,8 -9,8

WereldhandelsvolumeOntwikkelde economieën:

Export 2,4 -11,6 12,1 5,6 1,9Import 1,0 -12,1 11,5 4,7 1,0

Opkomende economieën en ontwikkelingslanden:Export 4,3 -7,9 13,3 6,4 3,7Import 8,4 -8,3 14,8 8,6 4,9

RuilvoetverhoudingOntwikkelde economieën -1,8 2,5 -1,0 -1,6 -0,7Opkomende economieën en ontwikkelingslanden 2,7 -4,8 2,7 3,3 0,2


Projecten Bedrag in US$ Uitgekeerd in US$

Meerzorg - Albina Integration Corridor Rehabilitation Project - Sup. Financing 40.000.000,00 0,00

Strengthening of Public Expenditure Management II 20.000.000,00 20.000.000,00

Support to the Institutional and Operational Strengthening of the Energy Sector 15.000.000,00 0,00

Second Basic Education Improvement Program (2nd BEIP)- PHASE 1

13.700.000,00 441.432,54

Totaal 88.700.000,00 20.441.432,54

Bron:IaDB Annual report 2012 en ministerie van Financiën


IsDB Suriname

Radio Therapeutic Centre of the Academic Hospital (RTCS) * 03‐09‐2003 7,6 6,5 1,1

oplevering: 2010verwachte afsluiting: 2013

Upgrading Air Navigation System Suriname (UANS)

23‐10‐2005 10,8 9,4 1,4 oplevering: 2012verwachte afsluiting 2013

Nieuw Nickerie Port (NNP)‐origineelNieuw Nickerie Port (NNP)‐ additioneel

23‐10‐200527‐07‐2010

13,5+5,5

11,05,5

2,4 oplevering: 2012verwachte afsluiting: 2013

Bron: Islamic Development Bank/CBvS

* T.a.v. het RTCS project heeft de Minister van Volksgezondheid in december 2008 geconfirmeerd dat de Staat de aankoop van apparatuur zou financieren. Hierna heeft de IsDB in januari 2009 een bedrag van US$ 5.020.000 ten behoeve van het RTCS‐project officieel geannuleerd. De financiering van de IsDB liep hiermee drastisch terug.

Financiering(in miljoenen US$)

Totale Kosten

(in miljoenen

US$)

Contract DatumProjecten

Status

I.4.2 Islamic Development Bank (IsDB)

ProjectenSinds het lidmaatschap van de Islamic Develop-ment Bank (IsDB) zijn er 7 projecten door de IsDB gefinancierd in Suriname. Tabel I.5 geeft een over-zicht van de lopende projecten (vier) en de status van de financiering en oplevering per 31 de-cember 2012.Als gevolg van trekkingen en aflossingen bedraagt de totale schuld van Suriname bij de IsDB per 31 december 2012 US$ 21.461.071.

Project Upgrading Air Navigation System Suri-name (UANS)De middelen van de IsDB voor de uitvoering van het project werden beschikbaar gesteld voor de periode december 2006 tot en met december 2011. Uit deze middelen is een totaal bedrag van US$ 9,2 miljoen door Suriname opgenomen. Vanwege vele vertra-gingen heeft de fysieke oplevering van het project in 2012 plaatsgevonden. Het is verwachtbaar dat het project in 2013 administratief wordt afgesloten.

Upgrading Nieuw Nickerie Port (NNP)De additionele lening die op 27 juli 2010 werd aan-gegaan, was o.a. bestemd voor de bouw van een stalen aanlegsteiger, welke deel uitmaakt van het totale “Upgrading Nieuw Nickerie Port project”. Uit deze middelen is door Suriname een bedrag van US$ 3,1 miljoen getrokken in 2012. De fysieke ople-vering van dit project heeft in 2012 plaatsgevonden en naar verwachting zal het project in 2013 admi-nistratief worden afgesloten. De aanlegsteiger is nog niet operationeel, omdat enkele noodzakelijke technische voorzieningen niet uit het projectbudget konden worden gefinancierd.

I.5 Overige regionale en internationale betrekkingen

I.5.1 World Trade Organization (WTO)

De WTO heeft onder andere als doelstelling de be-vordering van transparantie van het handelsbeleid van de lidlanden. Naar aanleiding hiervan wordt er voor alle lidlanden vanaf 2004 een periodieke evaluatie van het handelsbeleid gehouden via het “Trade Policy Review Mechanism” (TPRM). De onderhandelingen in het kader van de DOHA Development Agenda (DDA), die in 2001 van start zijn gegaan, waren in 2012 nog niet afgerond. De voornaamste doelen van de DDA zijn hervorming van het internationaal handelssysteem door lagere handelsbarrières, aangepaste handelsregels en bevordering van handelsvooruitzichten voor ont-wikkelingslanden.

I.5.2 UNASUR

Op 30 november 2012 heeft President van Su-riname Z.E. D.D. Bouterse de 6de reguliere staatshoofden meeting van de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties (UNASUR) te Lima, Peru bijgewoond. President Ollanta Humula van Peru nam op deze meeting officieel de voorzittersha-mer over van Paraguay. Het Parlement van Pa-raguay had President Lugo in Juni 2012 afgezet, met als gevolg dat President Lugo vroegtijdig zijn voorzittersschap van UNASUR had beëindigde. Vanwege de dubieuze afzettingsprocedure werd Paraguay geschorst als lid van UNASUR. De ver-gadering nam een “Declaration” aan, waarin de vorderingen van de werkgroepen werden aange-geven en eveneens belangrijke besluiten werden

Tabel I.5 Lopende IsDB-projecten met status per eind 2012


opgesomd ter bevordering van het integratie pro-ces van de Zuid-Amerikaanse regio. Ook het be-lang van vrede in de regio voor economische en sociale ontwikkeling en samenwerking met gelijk-soortige regionale instituten werden benadrukt.

I.5.3 Caribbean Community (CARICOM)

Vanwege het feit dat Suriname “incoming chair” was in 2011 werden de tussentijdse vergadering van Staatshoofden en Regeringsleiders in Suri-name gehouden. Naar aanleiding hiervan heeft Suriname, als voorzitter van de CARICOM, ge-participeerd in de volgende “meetings”:• 29th Community Council, 7 februari 2012;• Meeting of Officials Preparatory to the 15th

Meeting of the COFCOR, 19-20 april 2012;• 2nd CARICOM-Mexico Summit, 21 mei 2012; • The Conference of Heads of Government of

the CARICOM van 4-6 juli 2012.Suriname heeft daarnaast ook als gastland op-

getreden bij de: • 7th Special Community Council (7 maart

2012);• 23rd Inter-Sessional, Meeting of the Confe-

rence of the Heads of Government (8-9 maart 2012), deze meeting heeft de President van de Republiek Suriname, Z.E. D.D. Bouterse voorgezeten. Bij deze meeting werd er on-der andere het initiatief van Suriname voor het oprichten van CARICOM Enterprises ge-proclameerd. Een Regional Task Force werd aangewezen om dit initiatief in details uit te werken;

• 15th Council for Foreign and Community Re-lations (COFCOR) van 3-4 mei 2012.

Voor 2012 was de governor van de Centrale Bank van Suriname voorzitter van het forum van CARICOM Central Bank Governors, dat de COFAP adviseert inzake economische en fi-nanciële vraagstukken van de regio. Suriname heeft aldus als gastland opgetreden van:

• De 38th Bi-Annual Central Bank Governors meeting op 18 mei 2012;

• De 39th Bi-Annual Central Bank Governors meeting van 8-9 november 2012.

Een andere belangrijke CARICOM-activiteit betrof in het verslagjaar:

• De “34th meeting of the Council for Trade and Economic Development” (COTED) gehouden in Guyana waarbij o.a. issues met betrek-king tot Caricom Single Market and Economy (CSME) werden besproken.

CARICOM-Canada Trade and Development AgreementDe onderhandelingen aangaande deze overeen-komst waren in het verslagjaar nog gaande en uit dien hoofde had het “Office of Trade Negotations (OTN) tussentijdse consultaties via de Technical Working Groups (TWG) opdat de Technical Nego-tiation Group (TNG) aan tafel kon gaan. Op de 7de TWG werden de verschillende commentaren van de CARICOM-lidlanden besproken en besluiten ge-nomen. De bedoeling is te komen tot een vrijhan-delsovereenkomst tussen CARICOM en Canada.

CARIFORUM-EU Economic Partnership Agreement (EPA)De COTED-ministers hebben besloten dat de lid-landen de EPA-overeenkomst zo spoedig mogelijk moeten ratificeren. Tevens moet ook de fase reduc-tielijst met de meeste spoed worden geïmplemen-teerd. In dit kader heeft Suriname de verplichting om de exportheffing op hout voor de Europese lan-den op te heffen.

CARICOM Single Market and Economy (CSME)Tijdens de 34ste COTED is aangegeven dat, in CSME-verband, Suriname een besluit moet nemen over de definities in de categorie “skilled nationals” n.l.: ambachtsmannen, huisvlijters en leidingge-venden, toezichthoudend en technisch personeel, welke reeds het recht van vrij verkeer hebben. Met betrekking tot deze categorie is besproken dat, als het gaat om het verlenen van verblijf voor onbepaal-de tijd, zij als een nieuwe categorie van CARICOM-burgers dient te worden geaccommodeerd. Deze categorie valt niet onder ingezetenen en CARICOM-burgers. Suriname moet dus vastleggen wie het als ingezetenen zal aanmerken en welke behandeling de nieuwe categorie zal krijgen. In het kader van onder andere het vrij verkeer van personen, is ook besproken dat immigratieofficieren getraind zullen worden opdat het faciliteren van CARICOM-burgers en de voornoemde nieuwe categorie bij de grens makkelijker en efficiënter verloopt. In regionaal en nationaal verband is reeds gestart met de training van immigratieofficieren. Suriname dient nog te werken aan vervolgtrainingen.

Ter stimulering en bevordering van CSME was er op 31 juli 2012 een missie van het CARICOM-se-cretariaat in Suriname aanwezig om consultaties te houden over het minimaliseren van verschillen in de levering van financiële diensten buiten landsgren-zen. Tevens is ter sprake gekomen dat deskundigen inzake financiële dienstverlening zich gemakkelijker moeten kunnen verplaatsen binnen CARICOM.


CARICOM Development Fund (CDF) Vanwege de economische uitdagingen van de regio en het mandaat dat toebedeeld is aan het CARICOM Development Fund (CDF) is er een consultant in de hand genomen, die een duur-zame strategie voor het CDF en een “road map” voor de implementatie hiervan dient te ontwikke-len. Ter ontwikkeling van uitvoerbare financiële modellen en partnerschappen voor het CDF zal Suriname nationale consultaties moeten houden. Suriname is één van de weinige landen die heeft bijgedragen aan het fonds via het volstorten van US$ 4,5 miljoen. In de eerste cyclus (2008 t/m 2014), die in de tussentijd is verlengd, zullen de More Developed Countries (MDCs), waartoe ons land behoort, nog niet kunnen trekken uit het fonds. Suriname zal wel alvast kunnen profiteren van studies met een regionaal karakter. Deze dienen betrekking te hebben op mogelijke nega-tieve effecten als gevolg van de implementatie van regionale integratieprocessen in CARICOM-verband. Bij de volgende cyclus die na 2014 moet aanvangen zouden, na identificatie van re-gio’s en sectoren, specifieke projecten door de MDCs kunnen worden ingediend. Dit geldt voor zowel de publieke als de private sector. Het CDF moet uitgroeien tot een financieel stabiele orga-nisatie waardoor zij de aan haar toebedeelde ta-ken, zoals opgenomen in de Revised Treaty of Chaguaramas, kan uitvoeren.

CARICOM Financial Services Agreement (CFSA) Het doel van CFSA is te komen tot een geharmo-niseerd systeem van financiële diensten in CARI-COM. In het verslagjaar waren de lidlanden nog niet overgegaan tot ondertekening van deze over-eenkomst. Een besluit ten aanzien hiervan werd uitgesteld vanwege de bezwaren en reserveringen van de verschillende landen. Het standpunt van Suriname inzake het plaatsen van reserveringen is ongewijzigd gebleven.

I.6 Economische ontwikkelingen binnen de CARICOM

Het Caribbean Centre for Money and Finance (CCMF) meldt in het recente halfjaar rapport dat de groei van de economieën van CARICOM lan-den in 2012 matig te noemen is, hoewel sterk va-riërend van -0,2% tot 5,3% (Tabel I.6). De meeste landen kampten met de afgenomen vraag vanuit de ontwikkelde economieën, mede tot uitdrukking komend in een verslechtering van de lopende reke-ning van de betalingsbalans en lage investeringen. Voor landen met een relatief hoge groei, bleek dat te danken aan mijnbouw (Guyana, Suriname en Haïti), constructie (Belize, Bahamas en Suriname) en landbouw (Belize en Guyana).

Hoge werkloosheid bleef een zorgpunt binnen CA-RICOM. De arbeidsmarkt verslechterde voorna-melijk als gevolg van banenverlies in de sectoren toerisme, constructie en handel. Hoge prijzen voor voedsel (en in mindere mate brandstof) hebben in een aantal landen de inflatie gevoed. Voor de meeste landen vertraagde de inflatie in de twee-de helft, als gevolg van afnemende binnenlandse vraag.

Voor vier van de onderzochte CARICOM landen verbeterde tijdens het verslagjaar de buitenlandse schuldpositie gemeten in procenten van het BBP; voor drie verslechterde die; en voor twee landen bleef de verhouding constant.Toename van de buitenlandse schuld van Haïti (in mindere mate Guyana) werd voornamelijk veroorzaakt door de Petro Caribe overeenkomst met Venezuela. De buitenlandse schuld van de Bahamas nam toe als gevolg van toevloei van multilaterale project financiering en de lancering van een internatio-nale bond. Ook Suriname‘s buitenlandse schuld nam toe als gevolg van trekkingen op buitenlandse multi- en bilaterale leningen.

Tabel I.6 BBP-groei en inflatie van CARICOM-lidstaten

Tabel I.7 Buitenlandse schuld in % van BBP

2011 2012 2011 2012The Bahamas 1,6 2,5 3,2 2,3Barbados 0,8 0,1 9,4 4,5Belize 1,9 5,3 1,5 1,3Eastern Caribbean Currency Union -0,5 -0,2 n.a. n.a.Guyana 5,4 4,8 5,0 2,6Haiti 5,6 2,8 7,4 6,8Jamaica 1,3 -0,3 7,5 6,9Suriname 4,7 4,5 17,7 5,0Trinidad and Tobago -2,6 1,2 5,1 9,3

n.a. niet beschikbaar

Bron: Caribbean Economic Peformance Report June 2013 (CCMF) en World Economic Outlook October 2013 (IMF)

Groei Inflatie 2011 2012

The Bahamas 5,3 12,6

Barbados 32,0 30,2

Belize 69,0 64,4

Eastern Caribbean Currency Union 45,5 45,3

Guyana 47,7 47,8

Haiti 9,0 13,5

Jamaica 60,2 58,1

Suriname 16,6 19,3

Trinidad and Tobago 8,4 7,8Bron: Caribbean Economic Peformance Report June 2013 (CCMF)


II.1 Algemeen

Het stabiele macro-economische klimaat beïn-vloedde de economische resultaten in 2012 weder-om gunstig; de in 2011 begonnen stabilisatiemaat-regelen, waaronder het waakzame monetair beleid van de Bank, werden gestaag voortgezet. De reële groei van de Surinaamse economie bedroeg 3,9% in 2012 , waarmee ons land zich in de groep van top groeiers van de Caribische en Latijns-Amerikaanse regio schaart. Jaareinde inflatie kwam uit op 4,3%, het laagste ni-veau in de drie achterliggende jaren en tevens re-latief laag in vergelijking tot landen van de regio. Onze economie beschikte in het verslagjaar over 12,6% meer middelen (bruto binnenlands product en importen) dan in 2011.

De gunstige economische groei, het macro-econo-mische stabilisatiebeleid en de relatief lage over-heidsschuld leverden Suriname gedurende het verslagjaar tot twee keer een credit rating upgrade op. Fitch bracht in juli haar ratings voor Suriname van B+/stabiel naar BB-/stabiel; Moody’s stelde in augustus de binnenlandse rating voor Suriname bij van Ba3/stabiel naar Ba3/positief en de buitenland-se rating van B1/stabiel naar Ba3/positief.

II.2 Productie

De binnenlandse productie nam in 2012 gestaag toe. Het bruto binnenlands product tegen vige-rende marktprijzen (BBPmp) nam van SRD 14.259 miljoen in 2011 toe tot SRD 16.540 miljoen in 2012 (Tabel II.1). In reële termen groeide de economie met 3,9%. De primaire productiesectoren tesamen met constructie droegen hieraan bij met 2,8 pro-centpunt; de verschillende dienstensectoren met

1,6 procentpunt; en handel met 1,1 procentpunt. Industriële verwerking en de nutssector vertoon-den echter negatieve groei.

Sectoren met de hoogste groeipercentages waren constructie (14,0%); landbouw, veeteelt en bos-bouw (13,9%); primaire mijnbouw (11,7%); trans-port, opslag en communicatie (11,4%); en hotels en restaurants (11,0%). Industrie en fabricage (in-clusief de mijnbouwverwerkingsindustrie), welke het grootste aandeel heeft in het BBPmp, ver-toonde negatieve groei van 7,4%. Handel, welke de tweede hoogste bijdrage aan het BBPmp levert, groeide met 5,3%.

II.2.1 Sectorale bijdrage aan het BBP

a. MijnbouwPositieve en negatieve ontwikkelingen in zowel het productievolume als de wereldmarktprijzen, wis-selden elkaar af in de mijnbouwsector in 2012. In positieve zin maakte vooral de goudproductie een stijging door en leverde hiermede een belangrijke bijdrage aan het BBP. In tegenstelling hiermee, ondervonden de aardoliesector en de bauxietsec-tor een productie-afname. Op het internationale prijzenvlak zorgden geo-politieke ontwikkelingen voor sentimenten op de wereldmarkt. Deze ontwik-kelingen deden de goudprijs, evenals de prijs van ruwe olie, toenemen. Echter heeft de afnemende vraag uit vooral de opkomende markten de prijs van bauxiet en aluminium, en daarmede ook die van aluinaarde, doen kelderen.

BauxietHet jaar 2012 was voor de bauxietsector wederom teleurstellend en werd gekenmerkt door voortschrij-dende daling van zowel de bauxiet- als aluinaarde-productie met respectievelijk 20% en 15%. De daling in het exportvolume en de exportprijs van

HOOFDSTUK II

DE NATIONALE ECONOMISCHE ONTWIKKELING


aluinaarde (met 14,3%) resulteerde in een daling van de exportwaarde in het verslagjaar. De gemid-delde prijs voor dit mineraal lag in 2012 rond de US$ 298 per metrieke ton.

Deze sector kampt internationaal al jaren met een overspoelde markt en afnemende vraag die de prijs verder de kop in drukt. Nationaal achtervolg-den de uitputting van de bestaande mijnen en de lage kwaliteit erts de productie van Suralco. Ook de verhoging van de olieprijs drukt zwaar op de kos-tenstructuur van het bedrijf. De mijnen Klaverblad, Kaaimangrasie, Saramacca en Coermotibo, die voor de bevoorrading zorgden van de raffinaderij, zijn inmiddels uitgeput. Voor de continuering van zijn activiteiten richt het bedrijf zich op alternatieve mijnbouwgebieden, waaronder het Nassaugebied. Tegen deze achtergrond zijn de investeringen sterk toegenomen van US$ 3,3 miljoen in 2011 naar US$ 8,6 miljoen in 2012. Het bedrijf heeft in het afgelo-pen jaar ook bezuinigingsmaatregelen getroffen om de kosten te minimaliseren.

GoudDe ontwikkelingen in de goudsector waren in 2012 gunstig. Het productievolume van de goudsector nam met 5,2% toe. De vermeerderde exportop-brengsten uit de goudindustrie met 13,8% zijn voor-al het resultaat geweest van de stijging van de inter-nationale prijs van goud. In het verslagjaar bedroeg de gemiddelde goudexportprijs US$ 1.606, wat een stijging van 5,9% betekende ten opzichte van het jaar ervoor.

De goudsector had lokaal te maken met verhoog-de productiekosten welke onder meer het gevolg waren van de toename van de olieprijs. De goud-productie steeg in 2012 met 5,1% naar 33.474 kg. Deze stijging werd vooral veroorzaakt door een pro-ductietoename (9,1%) in de kleinschalige goudmijn-bouw. Dit overtrof volledig het effect van de lichte daling (0,1%) in de productie van Rosebel Gold Mi-nes (RGM), welke het gevolg was van een lagere kwaliteit van het erts. Om dit verlies enigszins op te vangen is door het bedrijf geïnvesteerd in de aan-schaf en installatie van extra equipment voor de verwerking van grotere hoeveelheden erts.

Tabel II.1Bruto Toegevoegde Waarde tegen basisprijzen per bedrijfstak in 2007 prijzen

(in miljoenen SRD)

2008 2009 2010 2011 2012*

Landbouw, Veeteelt en Bosbouw 518 707 717 750 854Visserij 225 269 287 299 291Mijnbouw 607 526 554 570 637Industrie / Fabricage 2.067 1.830 1.918 2.142 1984Elektriciteit, Gas en Water 145 142 152 164 165Constructie 411 440 460 481 550Handel 1.325 1.588 1.659 1.708 1.798Hotels en Restaurants 203 210 238 261 290Transport, Opslag en Communicatie 564 562 589 614 684Financiële instellingen 419 437 464 490 517Woon- en Commerciële diensten 296 297 290 298 308Overheid (excl. Onderwijs en Gezondheidszorg) 385 399 404 412 423Onderwijs 248 238 244 238 243Gezondheidszorg 201 202 209 193 208Persoonlijke, Sociale- en Gemeenschapsdiensten 63 55 54 57 60 Bruto Binnenlands Product tegen marktprijzen (2007 prijzen)1 8.395 8.648 9.013 9.490 9.858Groei in % 4,1 3,0 4,2 5,3 3,9Bruto Binnenlands Product tegen marktprijzen (lopend) 9.698 10.638 11.992 14.259 16.540

Bron: Algemeen Bureau voor de Statistiek (m.u.v. 2011: National Planning Office)1 Formele sector en informele sector

*Voorlopige cijfers


Anders dan voorheen verwerkt het bedrijf behalve zacht gesteente nu ook hard gesteente. Als gevolg hiervan namen zowel de energie- als de brandstof-kosten toe. Daarnaast heeft het bedrijf te maken ge-had met toegenomen arbeidskosten. Echter is deze toename als gevolg van de lager inflatie in 2012 re-latief minder dan in voorgaande jaren. In het verslagjaar is er 33.346 kilogram aan goud geëxporteerd met een waarde van ruim US$ 1.722 miljoen, hetgeen 67% omvat van de totale waar-de van de goederenexport. Daarnaast leverde de goudsector in 2012 een bijdrage van US$ 167 mil-joen aan de Staatsinkomsten (2011: US$ 146 mil-joen).

In 2012 hebben zich enkele ontwikkelingen voor-gedaan die naar verwachting een positieve invloed zullen hebben op de goudsector. Het ligt in de be-doeling dat de Regering van Suriname met zowel IAMGOLD als Suriname Gold Company (Surgold N.V.) overeenkomsten voor respectievelijk de uit-breiding van bestaande mijnoperaties en het aan-leggen van een nieuwe mijn zal tekenen. Tegelijker-tijd wordt geregeld dat de participatie van de Staat in de samenwerking met IAMGOLD en Surgold NV respectievelijk 30% en 25% zal bedragen. De finan-ciering van deze investering van ongeveer US$ 450 miljoen zal worden verkregen door de uitgifte van Staatsobligaties op de nationale en internationale kapitaalmarkt. Op basis van de ondertekende over-eenkomsten wordt door De Nationale Assemblee een nieuwe mineraalwet voorbereid.

Een andere ontwikkeling in de goudsector is de op-richting van Kaloti Suriname Mint House, welke een joint-venture is tussen de Regering van Suriname, de Surinaamse particuliere sector en de Kaloti Je-welry Group, waarvan het hoofdkantoor gevestigd

is te Dubai. De Kaloti Suriname Mint House zal ver-antwoordelijk zijn voor het bepalen van de zuiver-heid (tot 99,9%), het smelten en de verwerking van goud, evenals de productie van goudstaven vol-gens internationale normen. Met de oprichting van dit goudverwerkingsbedrijf, zal de Overheid beter in staat zijn om het goud dat door de kleinschalige goudsector wordt geëxporteerd te registreren waar-door belastingen efficiënter en effectiever kunnen worden geïnd. Daarnaast zal de export van geraf-fineerd in plaats van ongeraffineerd goud leiden tot een hogere toegevoegde waarde en hogere Staat-sinkomsten.

De bouw van een eigen middelgrote goudmijn door N.V. Grassalco in de toekomst kan ook worden gezien als een belangrijke ontwikkeling binnen de sector. In dit kader is er binnen het bedrijf een trans-formatieproces gaande, gericht op diversificatie en uitbreiding van bestaande activiteiten. De wijziging van de naam van het bedrijf naar ‘State Mineral & Mining Company’ is ook onderdeel van deze trans-formatie.

Aardolie De aardoliesector maakte voor wat betreft de pro-ductie een minder positieve ontwikkeling door. Het productievolume van de geraffineerde producten daalde met 8,8%. Desalniettemin werd een stijging van 6,3% in de inkomsten uit de olie-export gere-aliseerd. Aangezien de gemiddelde exportprijs per barrel olie in 2012 steeg naar US$ 108 kunnen de verhoogde exportopbrengsten geheel hieraan wor-den toegeschreven.De bruto-omzet van Staatsolie steeg in het verslag-jaar met 28% naar een bedrag van ruim US$ 1 mil-jard. In 2012 trad er een daling op in de productie van

Tabel II.2Bauxiet- en aluinaardeproductie

Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012

Bauxiet (in dmt) 5.333.031 3.388.419 3.103.586 3.223.884 2.874.343Aluinaarde (in mt) 2.153.967 1.536.187 1.486.449 1.415.361 1.202.806Bron: Suralco

Tabel II.3Exportvolume en -waarde van aluinaarde

Jaar Volume Prijs Waardein metrieke ton US$/metrieke ton US$

2008 2.176.531 328,74 715.518.6132009 1.536.086 210,22 322.912.3962010 1.505.868 285,67 430.182.5022011 1.411.436 347,78 490.862.5482012 1.206.459 298,18 359.741.024

Bron: Suralco


ruwe olie alsook in de productie van geraffineerde producten met respectievelijk 0,8% (551.830 bar-rels) en 8,8% (220.409 barrels), ten opzichte van 2011. De daling in de productie van ruwe olie kan worden toegeschreven aan de terugval in het boor-programma van Staatsolie in het eerste half jaar, welke het gevolg was van een tekort aan de be-schikbaarheid van boorplatforms. De stillegging van de Tout Lui Faut raffinaderij, in verband met de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden, heeft ook gezorgd voor een afname van de raffinade-rijproductie. Vermeldenswaard is dat ondanks de terugval in het eerste halfjaar, er aan het einde van het verslagjaar 1.474 bronnen in productie waren, wat ten opzichte van 2011 een toename van 3,9% betekende.

Als onderdeel van haar investeringsprogramma 2009-2012 investeerde Staatsolie in 2012 US$ 319 miljoen. De exportwaarde uit de oliesector nam in het ver-slagjaar toe met 6,3% naar een bedrag van US$ 364 miljoen. Deze toename is het resultaat van de

gestegen exportprijs van US$ 108 per barrel (2011: US$ 101 per barrel). Het is vermeldenswaard dat de aardoliesector ruim 14% beslaat van de totale waarde van de goederenexport. Staatsolie heeft in het verslagjaar US$ 318,4 mil-joen aan de Staatskas bijgedragen. Het aandeel van de belastingen hierin was US$ 194 miljoen, terwijl het resterende bedrag ad US$ 124,4 miljoen aan dividend werd uitgekeerd. Deze bijdrage komt overeen met 26,5% van de totale Staatsmiddelen en is met 10,6% toegenomen ten opzichte van 2011 (US$ 287,8 miljoen).

De ontwikkelingen in de oliesector werden onder meer gekenmerkt door het Raffinaderij Expansie Project (REP), de uitbreiding van de Staatsolie Power Company Suriname (SPCS) en de haal-baarheidsstudie voor de productie van bio-energie. Daarnaast zijn in het kader van optimalisatie van de olieproductie en vergroting van de huidige winbare oliereserves offshore, on-shore- en nearshore ex-ploratieactiviteiten uitgevoerd.In het verslagjaar vingen de bouwactiviteiten van

Tabel II.4Goudproductie grootschalige en kleinschalige goudmijnbouw

(volume in kg, waarde in 1000 US$)2008* 2009* 2010* 2011* 2012*

Productievolume GG 10.299 12.830 12.924 12.669 12.539 Productievolume KG 16.264 16.497 18.107 19.192 20.935Totaal 26.563 29.327 31.031 31.861 33.474

Aandeel GG in productie (in %) 38,4 42,3 40,2 39,8 37,5Aandeel KG in productie (in %) 61,6 57,7 59,8 60,2 62,5

Importwaarde GG 129.784 72.916 72.201 81.334 122.597

Exportvolume GG 10.272 12.105 12.196 11.848 12.411 Exportvolume KG 16.264 16.497 18.107 19.192 20.935Totaal 26.536 28.602 30.303 31.040 33.346

Exportwaarde GG 287.902 385.023 486.487 599.267 666.684Exportwaarde KG 427.602 486.861 673.244 914.320 1.056.050Totaal 715.504 871.884 1.159.731 1.513.587 1.722.734

Jaarlijkse mutaties (%)Productievolume GG 19,4 24,6 0,7 -2,0 -1,0Productievolume KG 14,8 1,4 9,8 6,0 9,1Totaal 16,6 10,4 5,8 2,7 5,1

Exportvolume GG 29,0 17,8 0,8 -2,9 4,8Exportvolume KG 14,8 1,4 9,8 6,0 9,1Totaal 19,9 7,8 5,9 2,4 7,4

Bron: CBvS, IAMGOLD Rosebel Gold MinesGG= Grootschalige goudmijnbouw (Rosebel Gold Mines)KG= Kleinschalige goudmijnbouw (Surinaamse exporteurs)*Aangepaste cijfersNoot: Export van lokale goudexportbedrijven is gebaseerd op een schatting.


het REP officieel aan en volgens planning zullen deze in augustus 2014 worden voltooid. Naar ver-wachting zal deze uitbreiding leiden tot een afname van de invoer van oliederivaten vanaf 2015. SPCS, welke deel uitmaakt van de commerciële activiteiten van Staatsolie, werd in 2012 omgezet in een naamloze vennootschap. Daarnaast werd er een contract gesloten voor uitbreiding van de ca-paciteit met 34 megawatt (MW). Met de uitbreiding zal SPCS een opwekcapaciteit van in totaal 64 MW hebben. Het streven is erop gericht de nieuwe cen-trale eind 2013 in gebruik te nemen. De capaciteits-uitbreiding moet gezien worden in het licht van een verhoogde lokale energievraag. In het kader hiervan heeft Staatsolie met de Overheid een ‘purchasing power agreement’ (PPA) gesloten, waarbij de Ener-gie Bedrijven Suriname N.V. een deel van de ener-gie zal afnemen van SPCS.In het kader van het proefproject voor de productie van ethanol, welke in 2010 van start ging, werd in 2012 een technisch en economisch haalbaarheids-onderzoek voorbereid. In 2013 zal worden besloten over de voortgang van het project.

Het onderzoek op het gebied van waterkrachtener-gie, met name het Tapajay Hydroproject werd voort-gezet. De luchtkartering ten behoeve van dit pro-ject is afgerond en de rehabilitatie van de weg naar Jaikreek heeft plaatsgehad. De veldonderzoeken zullen in 2013 van start gaan

b. Agrarische sectorIn 2012 zijn de ontwikkelingen in met name de agra-rische subsectoren rijst en bananen afwisselend geweest. De productie in de rijstsector maakte over het algemeen geen positieve ontwikkeling door ter-wijl de productie in de bananensector juist signifi-cant toenam.

RijstOndanks dalende nationale padieproductie en -prij-zen zijn de exporthoeveelheden en -waarden van rijst en rijstproducten in 2012 gestegen. Het beplan-te areaal en de padieproductie daalden in het ver-slagjaar met respectievelijk 9,8% en 4,7%. Hoewel late regenval en hoge brandstofkosten als factoren aangewezen zouden kunnen worden voor deze te-ruggang, heeft de scherpe daling in padieprijzen ontmoedigend gewerkt op rijstboeren. Als reactie op de lage priizen en hoge brandstofkosten heeft de Overheid een ‘SRD 130 per hectare’ subsidie aan de rijstboeren toegezegd.

De daling van de lokale padieprijzen (10,4%) ver-toonde dezelfde trend als de exportprijzen waar-tegen Surinaamse rijst op de internationale markt werd verhandeld (15,3%). Internationaal was er na-melijk een prijsdaling te bespeuren als gevolg van een aanbodoverschot.In tegenstelling tot een daling van zowel het beplant areaal als de padieproductie steeg, de opbrengst per hectare met 5,5%. De toegenomen opbrengst per hectare kan als uitkomst worden gezien van ge-dane inspanningen van de stakeholders. De Staat

Tabel II.5Ruwe aardolie- en raffinaderijproductie

Tabel II.6aPadieproductie, rijstexportvolume en -exportwaarde

Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012*

Ruwe aardolie (in mln barrels) 5,90 5,86 5,80 5,99 5,94Raffinaderijproductie (in mln mton) 2,5 2,7 2,1 2,5 2,3

* voorlopige cijfers

Bron: Staatsolie

Omschrijving Eenheid 2008 2009 2010 2011* 2012*

Beplante padie-arealen ha 43.654 54.492 53.555 56.930 51.379Padieproductie ton 182.877 229.370 226.686 235.298 224.127Exporthoeveelheden rijst^ ton 52.641 51.941 89.412 46.109 56.317Exportwaarden rijst^ x SRD 1.000 90.477 58.951 105.213 99.664 103.155

Bron: Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij*Voorlopige cijfers.

^ Export over augustus - oktober 2012 ontbreekt wegens crash van het computersysteem van de Douane


investeerde in het verslagjaar in dijken, waterkeren-de dammen, watervoorzienings- en andere infra-structurele werken. Gedeeltelijk kon de Staat put-ten uit een lening van India. Ook werd goedkopere mest vanuit Venezuela aangeboden aan rijstboe-ren, wat een kostenverlagend effect heeft gehad. De Bank stelde voorts vreemde valuta beschikbaar aan rijstboeren voor de aanschaf van de noodza-kelijke grondstoffen en kapitaalgoederen, terwijl het Agrarisch Kredietfonds laagrentende leningen bood aan rijstboeren voor het plegen van investeringen.

In 2012 stegen, ondanks de daling van de wereld-marktprijs, zowel de exporthoeveelheden als de exportwaarden van rijst met respectievelijk 22,1% en 3,5% . Deze toenames kunnen toegeschreven worden aan accumulatie van voorraden in 2011 en hogere efficiëntie die tot uiting kwam in een hogere opbrengst per hectare. Ruim 81,8% van deze ex-porten werd door Suriname in het Caribisch gebied afgezet.

BananenDe bananensector maakte in het verslagjaar een productiegroei van bijkans 24% mee, hoewel de omvang van het beplante areaal haast onveran-derd bleef. Deze groei was het gevolg van verbete-ring van productietechnieken en infrastructuur. De Stichting Behoud Bananensector Suriname (SBBS) heeft met dit groeicijfer haar doel van een 20% groei van de output in 2012 gerealiseerd.Onderhandelingen tussen de Europese Unie en haar voormalige koloniën in EU-ACP verband, le-verden de bananensector in Suriname een schen-king van ruim € 10 miljoen op. Met het oog op duur-zame verhoging van de productie en het versterken

van haar concurrentievermogen op de internationa-le markt, zal SBBS deze middelen aanwenden voor het verder moderniseren van productietechnieken.Tegen deze achtergrond ligt het privatiseren van SBBS, die met ruim 2.500 arbeidsplaatsen de één na grootste werkgever in Suriname is, in het voor-uitzicht. Voorgenomen maatregelen, zoals het op-zetten van een kartonfabriek voor de productie van dozen en het in gebruik nemen van de haven in het district Nickerie, zullen leiden tot kostenbespa-ringen en het verder vergroten van de productie in deze sector.

ToerismeIn de afgelopen vijf jaar zijn gemiddeld 193.274 toeristen het land binnengekomen. Het aantal aan-gekomen toeristen, met name de zogenaamde “overnacht” toeristen en “eendaagse” toeristen be-droegen respectievelijk 240.041 en 298 in 2012. In vergelijking tot het vorig jaar is dit een lichte toena-me van meer dan 8% voor de overnacht toeristen. Een groot deel van de aangekomen toeristen, circa 118.000, kwam in het verslagjaar voor recreatie.

Het leeuwendeel van de aankomende toeristen was in voorgaande jaren afkomstig uit Nederland, direct gevolgd door Guyana en Frans-Guyana. Echter is er in tegenstelling tot het vorig jaar een lichte da-ling (3,1%) te bespeuren in de groep toeristen af-komstig uit Nederland. Dit in tegenstelling tot het aantal toeristen uit Frans-Guyana, dat een toename registreerde van ruim 12% ten opzichte van het vo-rig jaar. De toename van deze groep kan worden verklaard aan de hand van het kostenaspect. De toeristen uit Frans-Guyana hoeven in vergelijking met de toeristen uit Nederland immers geen hoge

Tabel II.6bBananenproductie, exportvolume en -exportwaarde

Omschrijving Eenheid 2008 2009 2010 2011 2012

Beplante arealen ha 1.591 1.780 1.817 1.965 1.964Bananen productie ton 65.438 56.993 70.051 69.191 85.668Export volume bananen 1000 dozen 3.537 3.081 3.787 3.740 4.631Exportwaarden bananen x US$ 1.000 31.455 26.069 33.808 34.551 43.418

Bron: Stichting Behoud Bananensector Suriname

Tabel II.7Aantal aangekomen toeristen in Suriname

2008 2009 2010 2011 2012

"Overnacht" toeristen 150.711 150.628 204.519 220.475 240.041 "Eendaagse" toeristen 266 300 482 289 298 Totaal 150.977 150.928 205.001 220.764 240.339

Bron: Stichting Toerisme Suriname (STS)


passages te betalen.Het Ministerie van Transport, Telecommunicatie en Toerisme streeft ernaar om jaarlijks een groei van 10% aankomende toeristen naar Suriname te be-halen. In dit kader wordt door middel van goede marketing en promotie bekendheid gegeven aan het Surinaams toeristisch product op de Europese en Noord-Amerikaanse markten door Stichting Toe-risme Suriname (STS).

II.3 Confrontatie van middelen en

bestedingen

De economie van Suriname beschikte in 2012 over een totaal aan middelen ter waarde van SRD 24.501 miljoen, samengesteld uit het bruto binnen-lands product tegen marktprijzen en de totale im-porten van goederen en diensten. De groei van de beschikbare middelen met circa 12,6% komt voor-namelijk op conto van de toename van het BBPmp (nominale stijging van 16,0%).

De middelen zijn aangewend voor financiering van de bestedingen bestaande uit de binnenlandse con-sumptie en investeringen en de exporten. De bin-nenlandse absorptie (consumptie en investeringen) steeg met 19,4% ten opzichte van 2011. De groei

van kredietverlening aan de private sector en de stijging in de consumptieve uitgaven van de over-heid komen hierin tot uiting.

Doordat de binnenlandse productie de binnenland-se absorptie overtrof, ontstond een binnenlands spaaroverschot, van SRD 1.214 miljoen. Daarbij meegerekend de netto-uitstroom van primaire en secundaire inkomens naar het buitenland van cir-ca SRD 405 miljoen, was er in het verslagjaar we-derom sprake van een nationaal spaaroverschot. Met 4,9% van het BBPmp.is dit minder dan in 2011 (5,9%).

PrijsontwikkelingenIn het verslagjaar nam de consumentenprijsinflatie aanzienlijk af, mede dankzij het behoudend monetair en wisselkoersbeleid van de Bank. De 12-maands inflatie was per eind-2012 gedaald tot 4,3%, tegen-over 15,3% ultimo 2011. De gemiddelde inflatie lag op 5,0%, vanuit 17,7% in 2011 (hierin zit het effect van de devaluatie en structurele brandstofprijsver-hoging besloten). Met de verminderde inflatie voor 2012 heeft de Bank haar vooraf aangekondigde in-flatiedoelstelling van 5-6% gehaald. Naar categorieën verdeeld, is de daling van de in-flatie in 2012 is voornamelijk toe te schrijven aan “Alcoholische Dranken, “Tabak” en “Transport”, ge-volgd door de categorie “Voeding en Niet-Alcoholi-sche Dranken”.

Tabel II.8Confrontatie van middelen en bestedingen

(in SRD mln)

Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012

MIDDELEN

Totale middelen 15.775 16.253 17.543 21.769 24.501BBP tegen lopende marktprijzen 9.698 10.638 11.992 14.259 16.540Import van goederen en diensten (fob) 6.077 5.615 5.551 7.509 7.961

BESTEDINGEN

Totale bestedingen 15.775 16.253 17.543 21.769 24.501Binnenlandse consumptie en investeringen 10.117 11.542 11.055 12.832 15.326Export van goederen en diensten (fob) 5.657 4.711 6.488 8.936 9.175

Onderbesteding of Binnenlands spaaroverschot (+) -419 -904 937 1.427 1.214

Primaire en secundaire inkomens uit het buitenland 372 331 -59 -586 -405

Nationaal spaaroverschot (+) of -tekort(-) = Overschot lopende rekening betalingsbalans (+) -48 -573 878 841 809

Bron: Centrale Bank van Suriname en Algemeen Bureau voor de Statistiek


Tabel II.9Consumentenprijsindex- en inflatiecijfers

(Basis april 2009-juni 2009)

Jaar cpi cpi

2008 101,5 14,7 101,2 9,42009 101,3 -0,1 102,5 1,32010 108,3 6,9 113,1 10,32011 127,5 17,7 130,4 15,32012* 133,9 5,0 136,1 4,3

Bron: Algemeen Bureau voor de Statistiek

*voorlopige cijfers

Infl./12 mnds gem. Infl./I(t,t-12)Totaalindex gemiddelde Totaalindex december


III.1 AlgemeenVoortgaande macro-economische stabilisatiemaat-regelen in 2012 hebben mede geresulteerd in een verdere beteugeling van de inflatie. Gedurende het verslagjaar is de inflatie verder afgenomen en bereikte 4,3% op jaareindebasis en 5,0% voor het jaargemiddelde. De wisselkoers heeft daarbij als nominaal anker gefungeerd, terwijl er eveneens rust op de binnenlandse valutamarkt heerste. De macro-economische omloopsnelheid van het geld (de binnenlandse liquiditeitenmassa gerelateerd aan het BBPmp) bleef vrijwel constant op 2. De belangrijkste veroorzakers van de toename van de binnenlandse liquiditeitenmassa waren – evenals in het jaar ervoor – de toename van het netto buiten-lands actief en de bancaire kredietverlening aan de particuliere sector.

Het macro-economische klimaat bleek bevorderlijk voor een toename van buitenlandse investeringen, de exporten en de deviezenreserves. In combinatie met het opheffen van externe schuldbetalingsach-terstanden, vormde het aanleiding voor kredietbe-oordelaars Fitch om in juli en Moody’s om in augus-tus van het verslagjaar de kredietwaardigheid van Suriname met één kredietstap te verhogen. Zij ver-hoogden hun rating voor de economische outlook van Suriname tot BB-, het niveau dat Standard and Poor’s reeds in 2011 aan ons land had toegekend. S&P’s bevestigde die outlook in april. Suriname kwam hiermede tot drie kredietstappen verwijderd van een ‘investment grade’ rating.

III.2 Institutionalisering van het financieel-monetaire beleid

In het verslagjaar trof de bank diverse maatregelen om het kader van het financiële monetaire beleid te verstevigen:- Handhaving van de kasreservepercentages in

de SRD-sfeer en de vreemde valutasfeer;- Ordening van de valutamarkt middels invoering

van nieuwe wetgeving waardoor toezicht op de wissel- en geldovermakingskantoren en rappor-tages beter vorm gegeven worden;

- Strikte toepassing, conform het wettelijk vastge-steld plafond, van het voorschottenbeleid naar de Overheid toe;

- Voorbereiding van de inrichting van de gelden kapitaalmarkt met meer marktgerichte monetai-re instrumenten en ter facilitering van marktcon-forme financiering van de Overheid;

- Voorbereiding van het wetsvoorstel met betrek-king tot de instelling van een spaar- en stabilisa-tiefonds;

- Capaciteitsversterking op het gebied van financiële educatie en training van doelgroepen

(naast de diverse trainingen en voorlichting die wordt georganiseerd, is tevens een financiële campus in voorbereiding op het voormalig ter-rein van het Billiton Stafdorp).

Daarnaast werden voorbereidingen voor proces en systemen ter modernisering en versterking van de nationale financiële architectuur, zoals de opzet van een modern geautomatiseerd betaalsysteem, getroffen.

III.3 De ontwikkeling van de liquiditeitenmassa

III.3.1 Ontwikkeling geldaggregaten

De basisgeldhoeveelheid (in enge zin) nam toe van SRD 1.579,7 miljoen per eind 2011 tot SRD 2.170,1 miljoen ultimo 2012 (Tabel III.1). De toename (van 37,4%) was beduidend hoger dan in 2011 (5,2%). De bankreserves hadden hierin het grootste aan-deel; zij zijn gegroeid met ruim 57%, terwijl de bankbiljetten in omloop met licht onder 19% toe-namen. In de verslagperiode namen de verplichte

HOOFDSTUK III

DE MONETAIRE ONTWIKKELING


kasreserves van banken bij de Bank navenant toe aan de mate van groei van de depositobasis; er was immers geen sprake van verhoging van het kasre-servepercentage. De gewone reserves van de ban-ken verdubbelden echter, wat duidt op overliquidi-teit bij de banken in het verslagjaar. Daarbij tevens de versnelling in de bancaire kredietgroei in acht nemend, is er sprake van een ruime liquiditeitsont-wikkeling in de economie.

Eveneens komt dit tot uitdrukking in de groei van de binnenlandse liquiditeitenmassa M2 van SRD 6.710,0 miljoen begin jaar tot SRD 8.128,5 miljoen einde jaar, of met 21,1% (21,4% in 2011). Indien met het effect van de devaluatie in 2011 rekening wordt gehouden, is in 2012 de liquiditeitenmassa versneld gegroeid. Niettemin blijft de monetaire groei in lijn met de groei van het BBPmp. De omwenteling van de binnenlandse liquiditeitenmassa ten opzichte het BBPmp (de macro-economische omloopsnel-heid van het geld) nam immers licht af tot 2,0 ten opzichte van 2,1 in 2011.

III.3.2 Oorzaken van veranderingen in de liquiditeitenmassa in ruime zin

Veranderingen in M2 kunnen worden teweegge-bracht door buitenlandse en binnenlandse factoren. De buitenlandse factoren hebben te maken met

de veranderingen in het betalingsverkeer met het buitenland, terwijl de binnenlandse factoren voort-vloeien uit het financieel handelen van de Overheid en de kredietverlening aan de private sector door het bankwezen. Alle factoren droegen bij aan de liquiditeitscreatie in 2012 (Tabel III.2). De liquiditeitstoevoer uit het buitenland bleef de grootste contribuant, hoewel in veel mindere mate dan in 2011. De toename in de bancaire kredietverlening aan de private sector bleef vrij vlak. Veroorzaakte in 2011 de overheid nog bij een afname van de binnenlandse liquiditei-tenmassa, in 2012 droeg ze daaraan bij, zij het op relatief kleine schaal.

III.4 Kredietverlening en interest der overige depositonemende instellingen

Kredieten en beleggingen in de SRD sfeer namen in 2012 met 16% toe, in de US-dollar sfeer eveneens met ruim 15% en in de euro sfeer met bijna 27% (Tabel III.3). Opvallend is dat de reservebasis in SRD procentueel meer is toegenomen dan voor de US-dollar en de euro. In het verslagjaar vond geen wijziging van het kasreserve percentage plaats. Re-latief gezien is de kredietverlening in vreemde va-luta dan ook harder gegroeid dan die in de lokale valuta.

Tabel III.1Ontwikkeling van de geldaggregaten

(in miljoenen SRD)

Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012Basisgeldhoeveelheid (in enge zin) 1) 1.007,6 1.336,4 1.502,2 1.579,7 2.170,14Chartaal geld 487,2 589,6 688,0 707,9 846,12Giraal geld 1.946,9 2.088,3 2.315,7 2.838,6 3.459,15Primaire liquiditeiten (M1) 2) 2.434,1 2.677,9 3.003,8 3.546,5 4.305,26Overige deposito's 3) 1.855,0 2.255,8 2.441,3 3.055,6 3.701,17Effecten, andere dan aandelen 4) 47,5 61,1 80,0 108,0 122,07Liquiditeitenmassa in ruime zin (M2) 5) 4.336,6 4.994,8 5.525,2 6.710,0 8.128,51

Basisgeldhoeveelheid 11,9 32,6 12,4 5,2 37,4M1 25,6 10,0 12,2 18,1 21,4M2 20,6 15,2 10,6 21,4 21,1

Quote:Geldmultiplicator M2 6) 4,3 3,7 3,7 4,2 3,7Mutatie (%) 7,8 -13,2 -1,6 15,5 -11,8

Bron: Centrale Bank van Suriname

1) Omvat bankbiljetten in omloop en direct-opeisbare verplichtingen aan overige depositonemende instellingen.2) Omvat chartaal geld en giraal geld in lokale en vreemde valuta.3) Omvat spaar- en termijndeposito's in lokale en vreemde valuta.4) Betreft de goudcertificaten in handen van het publiek.5) Omvat primaire liquiditeiten, overige deposito's in lokale en vreemde valuta alsook effecten, andere dan aandelen.6) De verhouding tussen liquiditeitenmassa in ruime zin en basisgeldhoeveelheid in enge zin.


Surinaamse dollarDe groei van kredieten en beleggingen in SRD met 16,4%, ligt 5,1 procentpunt hoger dan in 2011. Er zijn vooral nieuwe leningen uitgezet aan de secto-ren mijnbouw, woningbouw en overheid. Nochtans vertonen woningbouw (22%), handel (18,2%) en overige (36,5%) de grootste aandelen in de totale kredietportefeuille.

Doordat de reservebasis in SRD harder is gegroeid (met 27,2%) dan kredieten en beleggingen in SRD, is de verhouding tussen leningen en deposito’s (‘lo-an-to-deposit ratio’) afgenomen van 94,5% in 2011 naar 86,5%. Tevens is een verkleining van de rente-marge evident, welke tijdens het verslagjaar afnam van 5,1 procentpunt naar 4,8 procentpunt.

US-dollarDe kredietportefeuille in US-dollar steeg met 15,6%, tegenover 8,7% in 2011. Kredietverlening aan de handel nam sterk toe, waardoor ultimo 2012 circa 44% van de totale kredieten uitstond aan de handelssector. Ook verkregen dienstverlening en nijverheid relatief veel nieuw krediet. In het geval van de US-dollar werd 56,2% van de depositoba-sis ingezet voor de kredietverlening. Vanwege het valutarisico van kredietverstrekking in deze munt is

de rentemarge hoger dan voor de SRD. De marge nam ten opzichte van 2011 toe met 0,1 procentpunt. EuroKredieten en beleggingen in euro’s namen met 26,8% toe; een toename van 9,7 procentpunt, terwijl de reservebasis in euro’s met 3,7% toenam. De kre-dietgroei concentreerde zich in de handel, dienst-verlening en woningbouw. Opvallend is de relatief lage ‘loan-to-deposit ratio’ van 25,3%. Vanwege de volatiliteit van de euro zijn kennelijk de kosten van haar financiële bemiddeling hoog ingeschat, getui-ge de rentemarge van 8,9 procentpunt. Weliswaar vertegenwoordigt dit 0,1 procentpunt minder dan in 2011.

III.5 Financiële dollarisering

Het terugbrengen van de dollariseringgraad blijft een aandachtspunt binnen het beleid van de Bank.

De depositodollarisering nam met 4,1 procentpunt af, terwijl de kredietdollarisering met 1,2 procent-punt steeg (Tabel III.4). Dit resulteerde in een daling van de totale financiële dollarisering met 2 procent-punt.

Tabel III.2Oorzaken van veranderingen in de

liquiditeitenmassa in ruime zin(in miljoenen SRD)

Jaar Buitenland Overheid 1) Private sector Overige Totaal2008 486,1 -215,7 622,9 -153,5 739,82009 231,3 186,9 300,3 -60,4 658,42010 120,4 74,7 346,0 -10,8 530,72011 1.431,9 -255,4 610,3 -601,9 1.184,92012 690,5 51,8 572,2 103,9 1.418,5

Bron: Centrale Bank van Suriname1) Inclusief mutatie van munten en muntbiljetten in handen van het publiek.


Tabel III.4Financiële dollarisering

Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012

I. Vreemdevalutategoeden van ingezetenen 1.795,8 2.199,8 2.352,4 3.233,20 3.626,30II. Totale tegoeden van particulieren 1) 3.384,4 4.196,8 4.939,9 5.721,70 6.920,43III. Vreemdevalutakredieten aan particulieren 1.101,2 1.112,0 1.121,3 1.476,00 1.756,85IV. Totale kredieten aan particulieren 2) 2.398,4 2.695,0 3.038,2 3.645,20 4.216,45

V. Depositodollarisering (I in procenten van II) 53,1 52,4 47,6 56,5 52,4VI. Kredietdollarisering (III in procenten van IV) 45,9 41,3 36,9 40,5 41,7VII. Financiële dollarisering (I+III in procenten van II+IV) 50,1 48,1 43,5 50,3 48,3

Bron: Centrale Bank van Suriname1) De som van de tegoeden van particulieren in vreemde en eigen valuta bij Overige Depositonemende Instellingen.2) De som van kredieten aan particulieren in vreemde en eigen valuta bij Overige Depositonemende Instellingen.

Tabel III.3Kredieten, reserve base en rentetarieven van algemene banken

Omschrijving 2008 2009 2010 2011 2012In de SRD-sfeer:Kredieten en beleggingen (mln SRD) 1.387,0 1.653,8 2.091,8 2.327,1 2.708,29Gewogen gemiddelde kredietrente (%) 11,7 11,6 11,8 11,7 11,8Reserve base (mln SRD) 1.467,6 1.886,3 2.270,8 2.461,5 3.130,5Gewogen gemiddelde depositorente (%) 6,4 6,2 6,2 6,6 7,0

In de USD-sfeer:Kredieten en beleggingen (mln USD) 305,8 301,7 315,4 342,8 396,3Gewogen gemiddelde kredietrente (%) 9,5 9,5 9,3 9,5 9,6Reserve base (mln USD) 370,6 461,5 497,9 599,5 704,3Gewogen gemiddelde depositorente (%) 3,0 2,9 2,7 2,6 2,6

In de EUR-sfeer:Kredieten en beleggingen (mln EUR) 71,3 75,7 73,7 86,3 109,4Gewogen gemiddelde kredietrente (%) 9,9 10,3 9,7 9,8 9,6Reserve base (mln EUR) 197,8 234,9 277,5 298,5 310,1Gewogen gemiddelde depositorente (%) 1,5 1,0 0,9 0,8 0,7



IV.1 Algemeen

In 2012 resulteren de overheidsfinanciën in een to-taal tekort van SRD 442,8 miljoen, of 2,7% van het BBPmp ( Tabel IV1). Dit is een verslechtering van 0,7 procentpunt ten opzichte van 2011. De ontvangsten namen met 13,8% toe, maar de uitgaven stegen met 24,2%. Opvallend is de af-wezigheid van schenkingen in het verslagjaar, ter-wijl in het jaar ervoor nog SRD 115,4 miljoen was ontvangen. De financiering van het tekort vond in 2012 dan ook plaats middels buitenlandse en bin-nenlandse leningen.

IV.2 Ontvangsten en Uitgaven

In 2012 groeiden de overheidsinkomsten vooral vanwege hogere afdrachten uit de mijnbouwsector. Ook dit jaar werd immers geprofiteerd van de hoge internationale prijzen voor Suriname’s belangrijkste exportproducten, aardolie en goud. Dividend en inkomstenbelasting betalingen door Staatsolie en Rosebel Gold Mines namen toe, ter-wijl ook royalty betalingen door zowel de groot- als de kleinschalige goudmijnbouw stegen. Royalty’s geïnd uit de kleine goudmijnbouw zijn echter een klein percentage, ondanks dat de productie (en de exportwaarde) groter is dan die van de grootscha-lige goudsector. De inkomsten die zouden moeten voortvloeien uit de ordening van de kleinschalige goudsector bleven vooralsnog uit.

Daarnaast zorgden ook de winstovermaking van de Centrale Bank, omzetbelasting, invoerrechten en verbruiksbelasting op motorbrandstof voor een toe-name van de overheidsontvangsten. De indirecte belastingen hadden hoger kunnen uitvallen, waren er geen vrijstellingen en verlaging van invoerrech-ten ten behoeve van de productie- en ICT-sector

toegekend. Sinds 2011 geeffectueerd, beogen de vrijstellingen een stimulering van de productie waar-door de inkomsten van de Staat in de toekomst wel zullen worden vergroot.

De overheidsuitgaven bedroegen 24,2% meer dan het voorgaande jaar. De stijging wordt vooral ver-oorzaakt door materiële uitgaven en diensten, wel-ke toenamen met 72,6% (van SRD 722 miljoen in 2011 tot SRD 1246 miljoen in 2012). In het verslag-jaar werden immers ook achterstallige betalingen voor goederen en diensten geleverd in het dienst-jaar 2011 gepleegd.

Kapitaaluitgaven namen toe vooral vanwege de uitvoering van infrastructurele werken, waaronder rehabilitatie en uitbreiding van wegen- en verbin-dingsstructuren, volkswoningbouw en ontwaterings-werkzaamheden (met als doel het oplossen van de problematiek rond de wateroverlast na regenval).

De toename van subsidies en bijdragen in 2012 met 24,9% vond plaats in het kader van de sociale maatre-gelen die de Overheid nam ter ondersteuning van kwets-bare groepen binnen de samenleving (Tabel IV.1). Eind 2012 is aan ambtenaren een loonsverhoging van 10% met terugwerkende kracht tot januari 2012 toegekend. In december is de verhoging over de maanden december, januari en februari uit-betaald. Het restant zal maandelijks tot en met mei 2013 worden uitbetaald.

Als aandeel in de totale uitgaven namen de per-sonele uitgaven (lonen en salarissen) – ondanks de toegekende loonsverhoging – af met ruim 4 procentpunt tot 29,8% (Tabel IV.2). Er was daaren-tegen sprake van een relatieve verschuiving naar materiele uitgaven (goederen en diensten); deze stegen met 8 procentpunt tot 28,3% van de totale uitgaven.

HOOFDSTUK IV

DE ONTWIKKELING VAN STAATSFINANCIËN


Tabel IV.1Staatsfinanciën op Kasbasis

(in miljoenen SRD)

Ontvangsten 2.354,7 2.944,6 2.606,2 3.537,5 4.024,5Belastingen 1.683,1 1.832,9 1.878,6 2.667,8 3.019,1

Directe belastingen 835,6 965,4 970,6 1.341,0 1.584,6Indirecte belastingen 847,6 867,5 907,9 1.326,8 1.434,5

Niet-belastingontvangsten 428,0 757,7 578,5 754,3 1.005,4Inkomsten van staatsbedrijven 187,6 501,6 223,4 416,6 511,0AOV-premies 61,2 75,9 83,2 97,1 106,2Overige 179,1 180,2 271,8 240,7 388,1

Kapitaalontvangsten 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0Schenkingen 243,6 354,1 149,1 115,4 0,0

Uitgaven 2.209,8 2.859,5 2.955,3 3.551,1 4.410,6Lopende uitgaven 1.743,8 2.253,1 2.402,6 2.854,2 3.681,2

Personele uitgaven 758,5 967,6 1.075,3 1.208,8 1.315,6Materiële uitgaven en diensten 488,0 652,3 688,6 722,0 1.246,4Subsidies en bijdragen 435,6 499,9 535,2 783,6 978,6Interest 61,6 133,3 103,6 139,8 140,6

Kapitaaluitgaven 466,0 606,4 552,7 696,9 729,4Leningen u/g minus aflossingen 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Overige/Statistische verschillen 15,0 -305,5 44,3 -269,9 -56,7

Overschot (+) /tekort (-) 159,9 -220,4 -304,9 -283,6 -442,8

Financiering -159,9 220,4 304,9 283,6 442,8Buitenlands (netto) 33,8 -16,3 184,6 413,6 347,5

Trekkingen 74,4 233,2 231,4 482,9 497,9Minus: aflossingen 40,6 249,5 46,9 69,3 150,3

Binnenlands (netto) -193,7 236,6 120,3 -130,0 95,3CBvS (1) -124,2 231,3 -7,8 -121,5 -29,9

Vorderingen op de overheid -56,0 418,9 -155,8 60,7 -88,1Verplichtingen aan de overheid 68,2 187,6 -148,0 182,2 -58,2

waarvan: in vreemde valuta (2) 35,2 43,1 -1,0 155,6 -176,7Overige depositonemende instellingen (1) -88,0 -42,4 83,4 -68,4 83,9

Vorderingen op de overheid -64,6 -17,5 105,1 -16,8 92,1waarvan: Effecten, andere dan aandelen -65,6 -17,9 105,3 -16,6 92,0

Verplichtingen aan de overheid 23,4 24,9 21,8 51,6 8,2waarvan: in vreemde valuta (2) 7,9 -4,5 9,1 2,1 -11,2

Overige financiële instellingen 14,3 0,6 0,7 13,1 10,3Schulden aan diverse binnenlandse bedrijven (2) 7,9 49,1 44,9 47,7 33,2Munten en muntbiljetten in handen van het publie -3,7 -2,0 -0,9 -0,9 -2,3

Memorandum items:BBPmp (incl. informele sector) (3) 9.698 10.683 11.989 14.259 16.540 Overschot (+) / tekort (-) % van het BBP 1,7% -2,1% -2,5% -2,0% -2,7%

(1) Data van de analytische balansen van de CBvS en Overge Depositonemende Instellingen.(2) Data voor 2011 gecorrigeerd voor de wisselkoersaanpassing van januari 2011.

Bron: Centrale Bank van Suriname, Ministerie van Financiën, Internationaal Monetair Fonds

* Voorlopige cijfers.

(3) BBP 2012 is een schatting van het Internationaal Monetair Fonds.

Omschrijving 2008 2009 2010 2011* 2012*


De in 2011 ingestelde government take en de devaluatie van de SRD, tezamen met de stijging van de interna-tionale brandstofprijs, hebben druk op de koopkracht van delen van de samenleving gelegd. Om de druk enigszins te verlichten zijn extra overheidssubsidies ingevoerd ten behoeve van bushouders, ziekenhuizen en het P.C.S.. Ook werden de algemene kinderbijslag, de algemene oudedags voorziening en de financiële bijstand aan mensen met een beperking opgetrokken. Verder is een heffingskorting op loonbelasting gegeven van SRD 50 per maand per loontrekker.

de overheidsgaranties en niet-opgenomen gecom-mitteerde leningen omvat. Aangezien aldus de schuld volgens de nationale definitie hoger is, zal een toename ervan een relatief lager percentage bedragen. De buitenlandse overheidsschuld heeft een multi-laterale en bilaterale component. In het verslagjaar nam de multilaterale schuld toe als gevolg van trek-kingen op IaDB leningen, waarmede projecten in in-frastructuur, institutionele versterking en de sociale sectoren werden gefinancierd. De toename van de bilaterale schuld werd veroorzaakt door trekkingen op Chinese en Franse leningen voor huizenbouw en rehabilitatie en aanleg van wegen.

Gemeten aan het BBPmp is de externe overheids-schuld relatief laag in vergelijking met de rest van het Caraibsiche gebied, wat reeds tot uitdrukking kwam in Hoofdstuk I van dit verslag. Het maakt daarbij niet veel uit of de internationale definitie dan wel de nationale definitie gebruikt wordt. De Suri-naamse externe sovereine schuld bedroeg 11,5% van het BBPmp volgens de internationale definitie en 16,4 procentpunt BBPmp volgens de nationale definitie.

De totale schuld uitgedrukt als ratio van het BBP bleef onder het wettelijk vastgestelde obligoplafond van 60% (conform de Wet op de Staatsschuld). Vol-gens de nationale definitie bedroeg de totale schuld 27,1% van het BBPmp in 2012 (volgens de interna-tionale definitie: 21,5%).

Ook gemeten aan een ander belangrijk kengetal, de ‘debt service ratio (de som van aflossingen en rentebetalingen op de buitenlandse schuld in ver-houding tot de goederen exportwaarde), staat Su-riname er gunstig voor. De convergentiecriteria van de Caricom stellen het plafond op deze ratio op 15%. De meeste lidlanden voldoen niet aan deze eis. Suriname ligt met 2,1% echter ver onder het maximum.

Tabel IV.2Staatsuitgaven naar categorie

(in procenten van de totale staatsuitgaven)

Lopende uitgaven 78,9 78,8 81,3 80,4 83,5 Personele uitgaven 34,3 33,8 36,4 34,0 29,8 Materiële uitgaven en diensten 22,1 22,8 23,3 20,3 28,3 Subsidies en bijdragen 19,7 17,5 18,1 22,1 22,2 Interest 2,8 4,7 3,5 3,9 3,2Kapitaaluitgaven 21,1 21,2 18,7 19,6 16,5Totaal 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0Bron: Ministerie van Financiën

* Voorlopige cijfers

Omschrijving 2008 2009 2010 2011* 2012*

IV.3 Financiering

Het overheidstekort is in 2012 voor meer dan 78% gefinancierd middels beroep op buitenlands kapi-taal. De resterende binnenlandse financiering komt vooral op conto van een toename in schatkistpa-pierverkoop aan het lokale bankwezen en institutio-nele beleggers.

In termen van toename van de overheidsschuldpo-sitie heeft de financiering geleid tot een toename in zowel de buitenlandse als de binnenlandse staats-schuld.

Bezien naar oorzaken van binnenlandse liquiditeits-creatie blijkt dat in het verslagjaar voor SRD 51,8 miljoen aan liquiditeiten is gecreëerd ten behoeve van de Staat (ook Tabel III.2).

IV.4 De Staatsschuld

De buitenlandse schuld van de overheid groeide met 22,5% en de binnenlandse schuld van de over-heid groeide met 21,6% volgens de internationale definitie. De groeicijfers volgens de nationale defi-nitie waren respectievelijk 15,7% en 15,5%. Dat de groei gemeten volgens de laatste lager uitvalt komt doordat de nationale definitie van schuld eveneens


Tabel IV.3Suriname: Staatsschuld naar Crediteur

(in miljoenen SRD)

2008* 2009* 2010* 2011* 2012*

Buitenlandse Staatsschuld in SRD**Multilaterale crediteuren 205,2 228,5 318,9 673,7 841,7Bilaterale crediteuren 682,2 519,3 610,8 877,0 1058,6Commerciële crediteuren 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0Totale buitenlandse schuld (internationale definitie) 887,4 747,8 929,6 1550,7 1900,3Overheidsgaranties (niet afgeroepen) 52,3 53,9 49,5 51,9 46,4Niet opgenomen gecommitteerde leningen 848,7 993,0 822,6 745,4 769,5Totale buitenlandse schuld (def. Wet o/d Staatsschuld) 1788,4 1794,8 1801,7 2348,0 2716,2

Binnenlandse Staatsschuld in SRD Schuld aan de CBvS 397,3 652,5 880,6 858,3 1.024,0 Schuld aan het algemeen bankwezen 88,6 69,2 173,9 154,4 240,3

Overheidsgaranties (afgeroepen) 3,1 5,2 2,8 6,5 6,9 Schuld aan de rest van de particuliere sector 146,9 196,6 241,9 346,5 388,9 Achterstallige betalingen van ministeries aan derden 7,1 - 0,5 0,4 -

639,9 918,3 1.296,9 1.359,6 1.653,1

Overheidsgaranties (niet afgeroepen) 21,7 19,9 19,7 20,4 20,6 Niet opgenomen gecommitteerde leningen 257,2 195,6 174,9 144,5 88,7 Niet opgenomen gecommitteerde garanties 1,6 10,1 6,7 7,9 7,3 Totale binnenlandse schuld (def. Wet o/d Staatsschuld)*** 913,3 1.143,9 1.497,7 1.532,0 1.770,2

Totale Staatsschuld in SRD (internationale definitie) 1.527,3 1.666,1 2.226,5 2.910,3 3.553,4

Totale Staatsschuld in SRD (def. Wet o/d Staatsschuld) 2.701,7 2.938,7 3.299,4 3.880,0 4.486,4

In % van Het Bruto Binnenlandse Produkt

Totale Staatsschuld in SRD (internat. Definitie) in % van BBP**** 15,7% 15,6% 18,6% 20,4% 21,5%Buitenlands 9,2% 7,0% 7,8% 10,9% 11,5%Binnenlands 6,6% 8,6% 10,8% 9,5% 10,0%

Totale Staatsschuld in SRD (def. Wet o/d Staatsschuld) in % van BBP** 27,9% 27,5% 27,5% 27,2% 27,1%Buitenlands 18,4% 16,8% 15,0% 16,5% 16,4%Binnenlands 9,4% 10,7% 12,5% 10,7% 10,7%

MemorandumGovernment's Debt Service Ratio***** 0,7% 3,4% 0,8% 1,0% 2,1%

Bron: Bureau voor de Staatsschuld

* Voorlopige cijfers.

** Omrekening van USD:SRD - 2008 t/m 2010 SRD 2,78 - 2011 en 2012 SRD 3,35

*** incl. alle overheidsgaranties, niet getrokken middelen, excl. achterst. bet.

**** conform Art. 1 lid h Wet op de staatschuld - het laatste gerealiseerde BBP

***** Aflossingen en Rentebetalingen van de buitenlandse Staatsschuld uitgedrukt in procenten van Exporten van Goederen en Diensten

Totale binnenlandse schuld (internationale definitie)


V.1 Algemeen

De positieve ontwikkelingen van de betalingsbalans zetten zich voort in het verslagjaar en resulteerden in een aanzienlijke toename van de internationale reserves tot ruim US$ 1 miljard. De lopende reke-ning registreerde een significant overschot, terwijl ook de financiële rekening een netto-instroom van kapitaal liet zien. Mineralen blijven de dominante export met een aandeel van 95% in de totale ex-portwaarde. De positieve handelsbalans is vooral het gevolg van de toegenomen internationale prij-zen van de mijnbouw grondstoffen. De gevoeligheid voor de bewegingen van internationale prijzen geeft tegelijk ook aan dat er maatregelen genomen moe-ten worden voor de diversificatie van de economie. De internationale reserves hebben een importdek-king van circa 8 maanden, ruim boven het internati-onaal aanvaarde niveau van drie maanden.

HOOFDSTUK V

DE ONTWIKKELING VAN DE BETALINGSBALANS

Tabel V.1Betalingsbalans 2008-2012

(in miljoenen US$)

2008 2009 2010 2011 2012A. LOPENDE REKENING (SALDO) 324,7 111,3 650,8 251,1 241,3B. VERMOGENSOVERDRACHTENREKENING 31,9 87,4 53,9 35,0 -7,0C. FINANCIELE REKENING (SALDO) -48,2 -141,2 -501,6 -84,9 372,0D. SALDO A t/m C 308,4 57,4 203,1 201,2 606,3E. STATISTISCHE VERSCHILLEN -100,0 -18,9 -168,1 -77,1 -426,2F. FINANCIERINGS ITEM: -208,4 -38,5 -35,0 -124,1 -180,1 Internationale reserves 1) -208,4 -38,5 -35,0 -124,1 -180,1Memorandum items: Herwaarderingen monetair goud en SDRs 9,1 -16,0 1,2 -1,9 -11,3Bron: Centrale Bank van Suriname

1) Exclusief herwaarderingen van monetair goud en SDRs. Een minteken duidt op een toename in reserves

V.2 Lopende rekening

In het verslagjaar deed zich evenals in voorgaande jaren een overschot op de lopende rekening voor, en wel ad US$ 241,3 miljoen of 4,7% van het Bruto Binnenlands Product (Tabel V.1). Het overschot was circa US$ 10 miljoen minder dan in 2011, waartoe bijdroegen een lichte afname van het handelsover-schot, een toename van het tekort op de diensten-rekening en een afname van overmakingen uit het buitenland. Daarentegen namen de inkomstenover-makingen naar het buitenland af.

V.2.1 Handelsverkeer

Evenals in 2011 vertoonde de handelsbalans een overschot. Wederom was sprake van toegenomen exportopbrengsten uit de mijnbouwsector. De toe-name was vooral te danken aan de goudsector, met


hogere exportvolumes en prijzen. Mineralen maken 95% van de totale exportwaarde uit (Grafiek V.1), wat de economie kwetsbaar maakt voor de prijs-schommelingen voor deze producten op de inter-nationale markten. Om dergelijke externe schokken op te vangen en de inkomen beter te spreiden, heeft de Bank een wetsontwerp voorbereid ter instelling van een nationaal spaar- en stabilisatiefonds.

In 2012 steeg de gemiddelde wereldmarktprijs van goud met 6% tot US$ 1.606,90 per troy ounce, ter-wijl het exportvolume toenam met 7 procent. De ex-portwaarde van aluinaarde nam echter af, vanwege afgenomen prijzen (met 14% tot US$ 298,18 per metrieke ton) en afgenomen exportvolumes (met 16%). Ook de exportprijs van stookolie steeg, met 7% tot US$ 107,92 per barrel, hoewel het export-volume op hetzelfde niveau als dat van 2011 bleef. Met een aandeel van 67% in de mineralenexport bleef de goudsector de grootste deviezenverdiener. In 2012 is er voornamelijk geëxporteerd naar de Verenigde Arabische Emiraten, Zwitserland, de Ver-enigde Staten van Amerika en België. In 2012 nam de import van goederen toe met 6% ten opzichte van 2011. In het verslagjaar werd er voornamelijk geïmporteerd uit de Verenigde Staten van Amerika, Nederland, Trinidad & Tobago en China.

V.2.2 Dienstenverkeer

Het tekort op de dienstenrekening steeg in het ver-slagjaar met 20% tot US$ 418,7 miljoen (2011: US$ 361,7 miljoen). De import van diensten betrof hoofd-zakelijk betalingen aan buitenlandse aannemers voor het verrichten van constructiewerkzaamheden, in met name de mijnbouwsector, alsook betalingen voor diverse buitenlandse particuliere diensten.

V.2.3 Primaire inkomens

Per saldo registreerde Suriname een uitstroom van primaire inkomens ad US$ 193,8 miljoen, 26% la-ger dan in 2011. Op de primaire inkomensrekening vond er een uitstroom van US$ 220,9 miljoen plaats voornamelijk bestemd voor dividenduitkeringen aan buitenlandse aandeelhouders en rentebetalingen door zowel de Staat als de particuliere sector. Hier-tegenover stond een instroom van US$ 27,1 miljoen uit hoofde van rente-inkomsten van de Bank en de algemene banken op beleggingen in het buitenland.

V.2.4 Inkomensoverdrachten

Aan inkomensoverdrachten vloeide in 2012 US$ 145,5 miljoen het land binnen, merendeels afkom-stig uit Nederland, de Verenigde Staten van Ame-rika en Frankrijk. Dit betreft veelal overmakingen ter ondersteuning van familieleden in Suriname door personen in de loop van de jaren geëmigreerd uit Suriname. Uitgaande inkomensoverdrachten von-den bestemming naar China, Brazilië, de Verenigde Staten van Amerika, Nederland en de Dominicaan-se Republiek, en wel voor US$ 72,8 miljoen gedu-rende het verslagjaar.

V.3 Vermogensoverdrachten- rekening

In het verleden omvatte ontwikkelingshulp uit Ne-derland het leeuwendeel van de vermogensover-drachten rekening. In 2010 kwam aan de toestroom van middelen uit deze bron officieel een einde. De vermogensoverdrachtenrekening sloeg anno 2012 om in een uitstroom van kapitaal, ad US$ 7,0 mil-joen, welke hoofdzakelijk is toe te schrijven aan de aankoop van een ambassadegebouw in Frankrijk.

V.4 Financiële rekening

Waar in 2011 en voorgaande jaren nog sprake was van een uitstroom via de financiële rekening stroom-de in 2012 US$ 372,0 miljoen naar Suriname. Particuliere bedrijven zorgden voor een instroom van kapitaal ad US$ 283,0 miljoen, door omzetting van een deel hun korte termijn buitenlandse te-goeden. De middelen werden aangewend voor de import van goederen en diensten. Hierin speelt de betaling voor constructie activiteiten door de mijn-bouwbedrijven een grote rol.Daarnaast veroorzaakte de overheid een netto in-stroom van kapitaal ad US$ 101,5 miljoen. Zij nam lange termijn buitenlandse leningen op voor US$

Aluinaarde14%

Aardolie14%

Goud67%

Overige5%

Grafiek V. 1 Export producten SurinameGrafiek V.1

Exportproducten in Suriname



180,3151,5

102,7

250,1

345,6

298,1

203,8

115,6

307,2

407,6

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2008 2009 2010 2011 2012

in mln US$

Grafiek V.3 Omzet US$ valutamarkt

US$ aankoop

US$ verkoop

Grafiek V.3Omzet US$ Valutamarkt

265,5

218,7205,1 207,3

171

200,8 196 198,8

174,1

147,3

0

50

100

150

200

250

300

2008 2009 2010 2011 2012

in mln €

Grafiek V. 4 Omzet Euro valutamarkt

EUR aankoop

EUR verkoop

Grafiek V.4Omzet Euro Valutamarkt

Grafiek V.2Internationale Reserves en importdekking

4.0

4.75.0

4.4

5.1

0.0

2.0

4.0

6.0

0

200

400

600

800

1000

1200

2008 2009 2010 2011 2012

maandenin mln US$

Grafiek V.2 Internationale reserve & importdekking

International reserves Importdekking

146,7 miljoen en loste af voor US$ 45,1 miljoen. De trekking op leningen waren afkomstig van de Inter-American Development Bank en de Volks Repu-bliek China. Uit hoofde van directe investeringen kwam US$ 62,0 miljoen binnen.

Via de financiële rekening stroomden ook midde-len naar het buitenland, zij het van relatief geringe omvang. Zo losten de bedrijven een deel van hun buitenlandse lange termijn leningen en handelskre-dieten af, ter waarde van US$ 52,4 miljoen. Ook heeft er een lichte uitvloei van portfolio investment plaatsgevonden, van US$ 5,8 miljoen.

V.5 Internationale reserves

Vanwege de gunstige ontwikkeling van de betalings-balans namen de internationale reserves toe met US$ 180,1 miljoen tot US$ 1.008,2 miljoen per eind 2012 (Grafiek V.2). Hierin zit ook de herwaardering van goud en deviezen van US$ 11,3 miljoen inbe-grepen. De dekking van de reserves bereikte 5,0 maanden import van goederen en diensten. Indien alleen de importen voor de niet-mijnbouw sectoren worden beschouwd, bedroeg de dekking 7,9 maan-den. Bedrijven in de mijnbouwsector financieren im-mers hun importen uit eigen middelen en doen als zodanig geen beroep op de internationale reserves.

V.6 Wisselkoers

De wisselkoers bleef in het verslagjaar stabiel. Er is voorzichtig monetair en financieel beleid gevoerd. De financiering van de Overheid door de Centrale Bank bleef binnen de bij wet vastgestelde marges, terwijl de verkoop van schatkistpapier aan banken liquiditeiten afroomde. Met de bloeiende export en het gunstig financiële verkeer kon het aanbod op de vreemde valutamarkt de vraag doorgaans goed aan. Interventies door de Centrale Bank bleven zo-doende beperkt tot een minimum.

De aan- en verkoopvolumes van US-dollars op de lokale valutamarkt namen in het verslagjaar toe. Aan- en verkopen van euro’s vertoonden in het verslagjaar een daling, voornamelijk verklaard uit minder toerisme inkomsten en lagere inkomens-overdrachten uit Nederland verband houdend met de voortdurende malaise in het Eurogebied. De ge-middelde appreciatie van de Surinaamse dollar ten opzichte van de euro, reflecteerde de beweging van de kruiswisselkoers tussen de US-dollar en de euro op de internationale markt.



26 Centrale Bank van Suriname / Jaarverslag 2012 26 Centrale Bank van Suriname / Jaarverslag 2012

VI.1. Algemeen

De grondslag van de toezichthoudende taak van de Bank is vastgelegd in artikel 9, sub d, van de Bank-wet 1956 (G.B. 1956 no.97, zoals laatstelijk gewij-zigd bij S.B. 2005 no. 56, geldende tekst S.B. 2010 no. 173). Hieronder wordt vermeldt dat de Bank de taak heeft om toezicht uit te oefenen op het banken kredietwezen, het pensioenen assurantiewezen, het geldwisselverkeer en op het overmakingenver-keer van financiële middelen van en naar het bui-tenland, zulks op grond van de daarvoor geldende wettelijke regelingen. Het toezicht richt zich daarbij mede op de integriteit van de instellingen werkzaam in deze sectoren en subsectoren.

Het Directoraat Toezicht Kredietwezen van de Bank is belast met het toezicht op het bank– en krediet-wezen alsmede op het pensioen– en assurantiewe-zen. De bevoegdheden zijn onder meer neergelegd in de Wet Toezicht op het Bank- en Kredietwezen 2011 (S.B. 2011 no.155), welke wet op 22 novem-ber 2011 werd aangenomen in de Nationale Assem-blee. Deze wet dient ter gedeeltelijke vervanging van de Wet Toezicht Bank- en Kredietwezen 1968 (S.B. 1968 no.63 zoals laatstelijk gewijzigd bij De-creet Toezicht Kredietwezen S.B. 1986 no.82), met dien verstande dat het toezicht op kredietinstellin-gen zoals banken, kredietcoöperaties, beleggings-maatschappijen en financieringsmaatschappijen in de nieuwe wet is ondergebracht. Het toezicht op verzekeringsmaatschappijen valt vooralsnog onder de wet van 1968. Zodra het toezicht op het assu-rantiewezen in een daarvoor specifieke wet zal zijn geregeld, zal de Wet Toezicht op het Bank- en Kre-dietwezen 1968 in zijn geheel komen te vervallen.De Wet Pensioenfondsen en Voorzieningsfondsen 2005 (S.B. 2005 no.75) bevat reeds de bevoegd-heden betreffende het toezicht op pensioenfondsen en voorzieningsfondsen. Het Directoraat heeft als belangrijke aandachtsge-bieden de regulering van de toegang van deze on-dernemingen tot de financiële sector en het daarop uit te oefenen bedrijfseconomisch toezicht.

De implementatie van de Wet Toezicht Bank- en Kredietwezen 2011Behalve het nieuwe vergunningenregime dat met de inwerkingtreding van de Wet Toezicht op het Bank- en Kredietwezen 2011 werd geïntroduceerd, is aan het toezicht ook een nieuwe dimensie ge-geven. Naast het bedrijfseconomisch en monetair toezicht, wordt door de Bank thans namelijk ook in-tegriteits- en structuurtoezicht uitgeoefend.Met het integriteitstoezicht moet worden voorkomen dat personen met een bevlekt financieel verleden cruciale posities bekleden in het dagelijks bestuur of de raad van Commissarissen van een kredietin-stelling, dan wel een gekwalificeerde deelneming uitoefenen binnen een kredietinstellingMet het uitoefenen van structuurtoezicht wordt ge-tracht te voorkomen dat natuurlijke of rechtsperso-nen handelingen verrichten die een risico kunnen opleveren voor een gezond bankbeleid of een ge-zonde ontwikkeling van het kredietwezen en de fi-nanciële sector.De Bank heeft in het verslagjaar een aanvang ge-maakt met het uitoefenen van het integriteits- en structuurtoezicht. In dit verband heeft de Bank in april 2012 een bekendmaking geplaatst in diverse lokale dagbladen, waarbij de houders van gekwa-lificeerde deelnemingen werden opgeroepen hun deelneming, dan wel hun zeggenschap verbonden aan een deelneming in een kredietinstelling bij de Bank aan te melden. Bij de toetsing van de integriteit wordt onder andere rekening gehouden met de antecedenten van de di-rectie, bestuurders, leden van de raad van commis-sarissen en de houders van gekwalificeerde deel-nemingen van de kredietinstellingen. De Bank heeft formulieren vervaardigd waarbij de belanghebben-den onder andere vragen dienen te beantwoorden betreffende hun deskundigheid en bekwaamheid als ook betreffende hun strafrechtelijk en financieel verleden. In het verslagjaar zijn bij de benoeming van nieuwe directieleden en leden van de raden van commissarissen bij de diverse kredietinstellin-gen, de betrokkenen eveneens aan het integriteits-onderzoek van de Bank onderworpen.

HOOFDSTUK VI

HET BEDRIJFSECONOMISCH TOEZICHT


In het verslagjaar heeft de Bank eveneens formu-lieren voor de aanvraag van een vergunning voor het uitoefenen van het bedrijf van kredietinstelling vervaardigd. De betreffende formulieren zijn via de website van de Bank beschikbaar gesteld.

Voorts is er een aanvang gemaakt met het voorbe-reiden van een aantal nieuwe richtlijnen in het kader van het bedrijfseconomisch toezicht.Vermeldenswaard is dat in april 2012 de Richtlijn inzake Anti-Money Laundering en de bestrijding van de Financiering van Terrorisme is uitgevaardigd.Daarnaast zijn in het kader van de uitvoering van de aanbevelingen die zijn voortgekomen uit de Mutual Evalution Report (MER) van de Caribbean Financial Action Task Force, de Wet Melding Ongebruikelijke Transacties en de Wet Identificatieplicht Dienstver-leners in juli 2012 aangepast en vervolgens op 9 augustus 2012 in werking getreden (S.B. 2012 No. 133 en 134). Een belangrijke aanvulling in het kader van de anti money laundering wetgeving is, dat de Bank is aangewezen als de autoriteit belast met het toezicht op de naleving van deze wetgeving voor zover het financiële dienstverleners betreft.

Onder toezicht staande instellingenMet de inwerkingtreding van de Wet Toezicht Bank- en Kredietwezen 2011( hierna te noemen de Wet) zijn de bestaande Verklaringen van Geen Bezwaar (VGB) van de kredietinstellingen geconverteerd in een vergunning ingevolge de “nieuwe” Wet. De VGB waren toegekend op basis van de “oude” Wet Toezicht Bank – en Kredietwezen 1968 en konden van rechtswege worden omgezet, mits de instellin-gen door middel van een rechtspersoon hun bedrijf uitoefenen en aangaven voornemens te zijn hun activiteiten voort te zetten. De kredietinstellingen die over een vergunning ingevolge de nieuwe toe-zichtwetgeving beschikken, zijn opgenomen in het Register van Kredietinstellingen. Krachtens het be-paalde in artikel 12 van de Wet worden in het Regis-

Tabel VI.1Instellingen onder toezicht van hetDirectoraat Toezicht Kredietwezen

Soort instelling 2010 2011 2012

Primaire banken 9 9 9 Levensverzekeringsmaatschappijen 5 5 5 Schadeverzekeringsmaatschappijen 6 6 6 Uitvaartverzekeringsmaatschappijen 2 2 2 Houdstermaatschappijen 1 1 1 Pensioenfondsen 34 35 36 Voorzieningsfondsen 5 5 5 Spaarfondsen 1 1 1 Kredietcoöperaties 28 26 23 Overige instellingen 12 12 8 Totaal 103 102 96 Bron: Centrale Bank van Suriname

ter alle kredietinstellingen ingeschreven en tevens alle doorhalingen van inschrijvingen geregistreerd. Het aantal onder toezicht staande ondernemingen van het Directoraat Toezicht Kredietwezen in het verslagjaar met zes is afgenomen tot 96 instellingen (Tabel VI.1). Dit is onder andere het gevolg van het feit dat de inactieve instellingen niet in het register zijn opgenomen.

Ontwikkeling binnen het Directoraat Toezicht KredietwezenGelet op het feit dat met de nieuwe toezichtwet-geving ook de werkdruk van het directoraat is ver-hoogd, heeft het directoraat zich versterkt met een aantal junior economen. Vanwege de expansie van het aantal medewerkers op het directoraat werd het eveneens noodzakelijk een ruimere locatie te zoe-ken. Het Directoraat Toezicht Kredietwezen werd daarom aan het eind het verslagjaar ondergebracht op het complex van Ons Erf aan de Prins Hendrik-straat.

Tevens is een Financial Stability Unit in het directo-raat ondergebracht. Deze unit is belast met de pu-blicatie van een National Financial Stability Report (FSR). Een andere taak is het onderzoeken en be-oordelen van de risico’s van het financiële systeem in relatie tot de reële sector, zodat de autoriteiten tijdig maatregelen kunnen treffen om deze risico’s te beheersen c.q. te elimineren. Ook geeft het FSR een beeld van de vooruitzichten op de stabiliteit en veerkracht van de financiële sector op het moment dat het rapport wordt opgesteld. Een FSR kan bij-dragen tot financiële stabiliteit door middel van het verbeteren van inzichten in de risico’s en het atten-deren van financiële instellingen en marktdeelne-mers op de mogelijke collectieve impact van hun individuele acties.

In het kader van het verbeteren van de uitvoering van het toezicht heeft de Bank consultants aan-getrokken om zowel de off-site surveillance als de on-site inspecties naar internationale standaarden op te trekken. Er zijn verschillende trainingssessies gehouden op het gebied van Risk-based Supervi-sion, Consolidated Supervision, Financial Stability, Liquidity Risk Management en Market Risk.

VI.2. Primaire BankenVI.2.1 Algemeen

In artikel 46 van de Wet is de uitwisseling van in-formatie met andere buitenlandse toezichthouders geregeld. Ter uitvoering van dit artikel heeft de Bank in mei 2011 de Multilateral Memorandum of Understanding (MMOU) tussen lidlanden van de


Caribbean Group of Bank Supervisors op het ge-bied van informatie-uitwisseling en samenwerking ondertekend. Als eerste uitvloeisel van dit memo-randum is een on-site inspectie uitgevoerd bij de RBC Royal Bank (Suriname) N.V. in samenwerking met de Centrale Bank van Trinidad & Tobago, de toezichthouder van het moederbedrijf.

VI.2.2 Financiële gegevens

In de bijlagen VI.1 tot en met VI.8 zijn de gecombi-neerde financiële gegevens van alle primaire ban-ken opgenomen.Het balanstotaal (bijlage VI.1) is in 2012 ten op-zichte van 2011 gestegen met 22,2%. Aan de acti-vazijde hebben voornamelijk de posten bankiers in binnen- en buitenland en kredietverlening hieraan bijgedragen, terwijl aan de passivazijde de op ter-mijn toevertrouwde middelen en de korte schulden de stijging van het balanstotaal voor een groot deel hebben gerealiseerd.

De rentemarge (bijlage VI.2) vertoont in het lopend jaar ten opzichte van het jaar daarvoor een stijging van 4,4% waarbij sprake was van toenames van zowel de rentebaten als de rentelasten. Het netto-resultaat is in 2012 ten opzichte van 2011 gestegen met 22,8% naar SRD 79,8 miljoen. Ondanks deze stijging is de ROA (Return of Assets) in het verslag-jaar in vergelijking met het jaar daarvoor stabiel ge-bleven. De oorzaak hiervan is dat het balanstotaal in verhouding ook is toegenomen. De ROE (Return on Equity) vertoont echter een daling vanwege de relatief kleinere stijging van het nominale resultaat vergeleken met die van het eigen vermogen.

Grafiek VI.4Primaire banken toevertrouwde middelen

versus kredietverlening

0

1,000,000

2,000,000

3,000,000

4,000,000

5,000,000

6,000,000

7,000,000

8,000,000

2008 2009 2010 2011 2012

X SRD 1.000,-

GRAFIEK VI.4Primaire banken toevertrouwde middelen versus kredietverlening

Totaal toevertrouwde middelen Totaal kredietverlening (netto)Bron: Centrale Bank van SurinameBron: Centrale Bank van Suriname

0

3

6

9

12

15

2008 2009 2010 2011 2012

GRAFIEK VI.1Primaire banken solvabiliteitstoetsing

Solvabiliteitsratio 8% minimum

Grafiek VI.1Primaire banken solvabiliteitstoetsing


Grafiek VI.3Primaire banken ontwikkeling

van de rentemarge, totale baten, overige lasten en brutoresultaat

-

75,000

150,000

225,000

300,000

375,000

450,000

2008 2009 2010 2011 2012

X SRD 1.000,-

GRAFIEK VI.3Primaire banken ontwikkeling van de rentemarge, totale baten, overige lasten en

brutoresultaat

Rentemarge Totale baten Overige lasten Bruto resultaat


Grafiek VI.2Primaire banken liquiditeitsverhouding

Bron : Centrale Bank van Suriname

0

25

50

75

100

125

2008 2009 2010 2011 2012

in %

GRAFIEK VI.2Primaire banken liquiditeitsverhouding

Liquiditeitsverhouding 100% dekking



De stijging van de bruto kredietverlening (bijlage VI.3) met 14,9% ten opzichte van het vorig verslag-jaar is op de sectoren landbouw, elektriciteit, gas en water en dienstverlening na, door alle sectoren tot stand gebracht. De sector landbouw vertoont een minimale daling van 0,3% ten opzichte van de vorige periode. In de sectoren industrie, handel en woningbouw zijn de grootste toenames in deze periode waar te nemen, namelijk 18,4%, 30,1% en 18,6%.

Bijlage VI.4 laat zien dat het totaal aan non-perfor-ming kredieten met 12,6% is gedaald ten opzichte van 2011. Echter is de voorziening gestegen met 2,1%. Deze stijging moet in relatie worden gebracht met het stringenter voorzieningenbeleid dat voor bepaalde categorieën wordt gehanteerd. De non-performing ratio bedraagt 6,2% (boven de benchmark van 5%).en is ten opzichte van 2011 verbeterd. De toevertrouwde middelen (bijlage VI.5) maken 87,1% deel uit van het balanstotaal en de krediet-verlening maakt 52,8% uit van de toevertrouwde middelen. Uit bijlage VI.5 blijkt dat de toevertrouwde middelen in 2012 ten opzichte van 2011 met 20,6% zijn gestegen. Opmerkelijk in deze periode is de relatief hoge toename van de toevertrouwde mid-delen groter dan 1 jaar met 51,2%. De spaargelden en de R/C gelden oftewel girogelden in SRD namen toe met respectievelijk 17,4% en 25,1%.

In bijlage VI.6 is onder andere de solvabiliteit der primaire banken opgenomen. Met een stijging van 0,6% ten opzichte van 2011 bedraagt de solvabili-teitsratio 12,6% en ligt ruim boven het vereiste mi-nimum van 8%. De liquiditeitsverhouding vertoont ten opzichte van het vorig jaar een stijging van 4,6% en bedraagt 53,4%, maar ligt nog ver beneden het minimum van 100%.De som van alle grote posten (leningen en depo-sito’s) bedraagt per december 2012 396,8% van het toetsingsvermogen en ligt onder de toegestane li-miet van 600%. De grote posten leningen in termen van het toetsingsvermogen bedraagt 82,5% en is ten opzichte van 2011 gedaald met 23,5 procent-punt (bijlage VI.8). Deze daling wordt veroorzaakt door de daling van de grote posten leningen met 4,6%, terwijl het toetsingsvermogen is toegenomen met 22,6%.

VI.3.VerzekeringsmaatschappijenVI.3.1. Algemeen

De voorbereidingen die worden getroffen voor een nieuwe wet op het verzekeringsbedrijf verkeren in

2012 in vergevorderd stadium. De commentaren van het Ministerie van Justitie en Politie, alsmede die van de verzekeringssector zijn reeds verwerkt in de conceptwet.

De in 2010 door Assuria N.V. in Guyana opgerichte maatschappijen voor respectievelijk schade- en le-vensverzekeringen, begonnen ultimo maart 2012 met hun verzekeringsactiviteiten. De N.V. Suri-naamse Assurantie Maatschappij “Self Reliance”, die in 2010 de aandelen van de Clico bedrijven in Suriname heeft overgenomen, heeft in haar jaar-verslag 2011 aangegeven dat het resultaat van de Clico bedrijven over 2011 nog niet is vastgesteld. Aangehaald is, dat de betalingen van de premies van diverse producten zich gestaag herstellen, mede vanwege de stringente uitvoering van en be-taling conform het doorstartplan. De verzekeringsmaatschappij Parsasco startte in mei 2012 met een filiaal in het district Commewijne.

Grafiek VI.5Totale baten ten opzichte van totale lasten

levensverzekerinsmaaschappijen


-

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

160,000

2007 2008 2009 2010 2011

x SRD 1.000,-

GRAFIEK VI.5Totale baten ten opzichte van totale lasten der levensverzekeringsmaatschappijen

Totale baten inclusief premie-inkomsten + koopsommen Totale lasten inclusief uitkeringen


Grafiek VI.6Winst na belasting der

levensverzekerinsmaaschappijen


-

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

2007 2008 2009 2010 2011

x SRD. 1.000,-

GRAFIEK VI.6Winst na belasting der levensverzekeringsmaatschappijen

Winst na belasting



VI.3.2. Financiele gegevens

Vanwege achterstanden in de rapportage van ver-zekeringsmaatschappijen aan de Bank heeft onder-staand verslag betrekking op het boekjaar 2011.Gegevens voor 2011 tonen dat de gezamenlijke winst van zowel de schade- als levensverzekerings-maatschappijen steeg met circa 50%.

VI.3.2.1 Levensverzekeringsmaatschappijen

In 2011 vertoonde het balansvermogen van de drie levensverzekeraars (bijlage VI.9) een stijging van 37,9% ten opzichte van 2010. Bij de beleggingen was een stijging te zien van 40,4%. Binnen de beleggingsportefeuille was de grootste toename te zien in de post leningen op schuldbekentenissen met 159,0%. De tweede grootste toename vond plaats in de post termijn-deposito’s met 60,7%. De hypotheken zijn echter, zoals te verwachten is bij levensverzekeringen, de grootste beleggingspost met 35,4% van het geheel. De reserves bedroegen in 2011 SRD 45,7 miljoen.

De premies en koopsommen die een éénmalig ka-rakter hebben, stegen met respectievelijk 30,8% en 26,0%. Het technisch resultaat, dat de afgelopen vijf ja-ren steeds negatief is geweest, verslechterde met 300,3% (bijlage VI.10). Dit was het gevolg van een negatieve verdiende premie vanwege een grote toename in de technische voorzieningen. Ook de bedrijfskosten vertoonden een toename en wel van 63,0%. Opgemerkt dient te worden dat elk der maat-schappijen een negatief technisch resultaat had.

Het bedrijfsresultaat voor de sector als geheel was echter positief, onder andere vanwege een toena-me in de beleggingsinkomsten van 22,4% tot SRD 21,4 miljoen. De voornaamste oorzaak was echter

een enorme stijging van het saldo andere baten en lasten met meer dan 6.300% tot SRD 32,5 miljoen. De grote toename in dit saldo andere baten en las-ten is voornamelijk het gevolg van wisselkoersver-schillen geweest, welke een voortvloeisel is van de devaluatie in januari 2011. De levensverzekeraars behaalden tezamen een resultaat van SRD 10,4 miljoen, hetgeen een toename was van 48,1% ten opzichte van 2010.

De solvabiliteitspositie van de verzekeraars (bijlage VI.11) vertoonde een verdere verbetering in 2011 en ging naar SRD 21,4 miljoen ten opzichte van SRD 13,1 miljoen in 2010. Als gekeken wordt naar de verhouding tussen de netto winst en het eigen vermogen (de rentabiliteit) van de levensverzekeraars, dan blijkt die in 2011 met 22,0% vrijwel stabiel te zijn gebleven ten op-zichte van 2010 (bijlage VI.12).

VI.3.2.2 Schadeverzekeringsmaatschappijen

In 2011 vertoonde het totaal balansvermogen van de schadeverzekeraars (bijlage VI.13) een toena-me van 30,6% tot SRD 421,5 miljoen. De beleggin-gen vertoonden een groei van 52,4% tot SRD 288,1 miljoen. Uit de beleggingsportefeuille blijkt dat de grootste toename waar te nemen is in de post effec-ten met 135,6%. Evenals bij de levensverzekeraars is de tweede grote toename te zien in de post ter-mijndeposito’s met 64,6%. De hypotheken maken het grootste deel uit van de totale beleggingen; zij beslaan immers 30,7% van het totaal. De bruto premie inkomsten (bijlage VI.14) stegen met 25,0% tot SRD 227,0 miljoen, terwijl de uitke-ringen toenamen met 32,7% tot SRD 126,7 miljoen. Ook in 2011 was de grootste branche qua premie-

Grafiek VI.8Winst na belasting der

schadeverzekerinsmaaschappijen


-

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

2007 2008 2009 2010 2011

x SRD. 1.000,-

GRAFIEK VI. 8Winst na belasting der schadeverzekeringsmaatschappijen

Winst na belasting

Grafiek VI.7Totale baten ten opzichte van totale lasten

der schadeverzekerinsmaaschappijen


Bron:Centrale Bank van Suriname

0

50000

100000

150000

200000

250000

2007 2008 2009 2010 2011

x SRD. 1.000,-

GRAFIEK VI.7Totale baten ten opzichte van totale lasten der schadeverzekeringsmaatschappijen

Totale baten inclusief premie-inkomsten Totale lasten inclusief uitkeringen



inkomsten, de categorie ziektekosten verzekerin-gen gevolgd door brandverzekeringen. De bedrijfs-kosten vertoonden een toename van 27,7%. Als gevolg van de stijgingen in de kosten nam het tech-nisch resultaat af met 34,1% tot SRD 2,8 miljoen. De beleggingsinkomsten daalden met 12,3%, De post saldo andere baten en lasten echter vertoonde een forse toename van 281,0% en bestaat voorna-melijk uit wisselkoersverschillen.

De solvabiliteitspositie van de schadeverzekeraars (bijlage VI.15) verbeterde zich verder en vertoonde in 2011 een overschot van SRD 106,5 miljoen.De rentabiliteit (verhouding netto winst en eigen vermogen) van de schadeverzekeraars verbeterde en ging van 15,2% in 2010 naar 17,0% in 2011 (bij-lage VI.16).De schadeverzekeraars behaalden tezamen een resultaat van SRD 33,5 miljoen, hetgeen een toe-name was van 57,3% ten opzichte van 2010.

Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen (WAM)In totaal werden in 2011 206.053 WAM-verzekerin-gen afgesloten, die een bruto premie-inkomen van SRD 48,4 miljoen vertegenwoordigden. Hiervan be-trof 124.994 stuks, verzekeringen van personenau-to’s. Deze categorie was met een premie-inkomen van SRD 30,1 miljoen (62,2% van het bruto premie-inkomen) de grootste WAM-verdiener.

Ook in 2011 was het resultaat uit de WAM slecht en bedroeg negatief SRD 8,1 miljoen, hetgeen welis-waar een verbetering was van 49,7% ten opzichte van 2010. De uitkeringen, voornamelijk ter dekking van materiële schade, bedroegen SRD 29,4 mil-joen. De categorie Personenauto’s eiste de meeste schade uitkeringen op. In 2011 werden er in totaal 16.082 schadegevallen geregistreerd, waarvan

Grafiek VI.9Inkomsten pensioenfondsen

-15,000.00

0.00

15,000.00

30,000.00

45,000.00

60,000.00

75,000.00

90,000.00

105,000.00

2007 2008 2009 2010 2011

x SRD 1.000,-

Premies/Stortingen in het fonds Inkomsten uit beleggingen Andere inkomsten


9.919 per ultimo december 2011 reeds zijn afge-handeld.

VI.3.2.3 Uitvaartverzekeringsmaatschappijen

Van de twee onder toezicht staande uitvaartver-zekeringsmaatschappijen is één maatschappij be-zig haar verzekeringsactiviteiten af te bouwen. Uit overwegingen van confidentialiteit kunnen de finan-ciële cijfers van de andere instelling niet publiekelijk gemaakt worden.

VI.4. Pensioenfondsen

VI.4.1.Algemeen

De Bank heeft een consultant aangetrokken ter voorbereiding van de wijziging van de Wet Pensi-oenfondsen en Voorzieningsfondsen. De wijziging heeft betrekking op regelgeving die het toezicht op individuele beschikbare premieregelingen (individu-ele ‘defined contribution’ pensioenregelingen) mo-gelijk moet maken. Vanwege achterstanden in de rapportage van pen-sioenfondsen aan de Bank heeft onderstaand ver-slag betrekking op het boekjaar 2011

VI.4.2. Financiële gegevens

Over 2011 hebben 8 instellingen een financieel ver-slag ingediend (2010: 17). Hierbij dient in aanmer-king te worden genomen dat 6 pensioenfondsen, vanwege hun slechte organisatorische en financiële situatie, geacht worden (vooralsnog) niet te kunnen rapporteren. Vijf instellingen hebben de pensioen-aanspraken ondergebracht bij een levensverzeke-ringsmaatschappij. Een instelling is bij rechterlijk besluit opgeheven.


In de bijlagen VI.17 en VI.18 zijn de financiële ge-gevens van de pensioenfondsen opgenomen. Het balansvermogen uitgedrukt in het Bruto Binnen-lands Product (BBP) bedroeg 9% (2010: 10 %). De afname is toe te schrijven aan de sterkere toename van het BBP ten opzichte van de toename van het balansvermogen.

De beleggingen bedroegen in 2011 evenals in 2010 85% van de totale activa. Van de beleggingen is 76% (2010: 74%) lokaal belegd en 24% in het bui-tenland.

De inkomsten uit beleggingen bedroegen 58% (2010: 49%) van de totale inkomsten.

VI.5. VoorzieningsfondsenIn het boekjaar 2011 heeft geen van de vijf voorzie-ningsfondsen gerapporteerd.Het proces van liquidatie van de 2 voorzienings-fondsen is nog niet afgerond.

VI.6. KredietcoöperatiesVI.6.1 Algemeen

Er staan aan het eind van het verslagjaar 24 kre-dietcoöperaties (inclusief één spaarfonds) inge-schreven in het register van de Bank. Het aantal kredietcoöperaties dat in 2012 onder toezicht stond is ten opzichte van 2011 gedaald met drie krediet-coöperaties. Krediet Koöperatie Help Elkaar G.A. is bij vonnis van de kantonrechter van 18 maart 2011

ontbonden. Het afwikkelingsproces is in 2012 voort-gezet. De kantonrechter heeft inmiddels een cura-tor benoemd. De Bank en de curator zijn in 2012 in overleg getreden over de uitvoering van het vonnis en over het proces tot vereffening van deze ontbon-den kredietcoöperatie. De leden van Krediet Koö-peratie voor Luchtverkeersleiding Personeel G.A. hebben op de Algemene ledenvergadering van 16 februari 2011 het besluit tot ontbinding van de coö-peratie genomen, waarbij het Bestuur met de veref-fening belast is. Op 27 maart 2012 is het batig saldo vereffend en is de inschrijving van de kredietcoöpe-ratie in het register van de Bank bij beschikking d.d. 17 augustus 2012 doorgehaald.Vanwege achterstanden in de rapportage van kre-dietcoöperaties aan de Bank heeft onderstaand verslag betrekking op het boekjaar 2011.

VI.6.2 Financiële gegevens

Verwijzend naar de in bijlage VI.19 opgenomen gecombineerde balans per 31 december kan ge-concludeerd worden dat in het boekjaar 2011 het balanstotaal in vergelijking met het vorig jaar is toegenomen. Deze stijging is in het boekjaar 2011 veroorzaakt door een stijging in alle activa posten. Verder is de stijging ook te merken aan de post schulden aan leden van de passiefzijde. Uit de gecombineerde resultatenrekening (bijlage VI.20) blijkt dat naast de interestlasten, de perso-neelskosten een steeds grotere invloed uitoefenen op het resultaat van de coöperaties. In het boekjaar 2011 is er een toename in de interestbaten van de instellingen. Deze toename is voornamelijk toe te schrijven aan de interest op leningen.Bovenstaande analyse is gebaseerd op de data van 8 kredietcoöperaties die min of meer hebben vol-daan aan hun rapportageplicht.

Grafiek VI.10Premie-inkomsten en beleggingen ten opzichte van uitkeringen pensioenfondsen

0

15000

30000

45000

60000

75000

90000

2007 2008 2009 2010 2011

x SRD 1.000,-

Uitkeringen Premies/Stortingen i/h fonds Inkomsten uit beleggingen



VI.6.3 Rapportage

De kredietcoöperaties zijn vanaf april 2006 opge-splitst in drie categorieën, te weten A, B en C. Het criterium voor deze indeling is de omvang van het balanstotaal. Op basis van deze indeling is ook de rapportage frequentie en rapportage verplichting vastgesteld. De kredietcoöperaties die in Categorie A zijn ingedeeld hebben ook voor monetaire doel-einden rapporten moeten rapporteren. Na een eva-luatie is besloten dat deze verplichting voor krediet-coöperaties wordt afgeschaft vanaf 1 januari 2011.Uit Tabel V1.2 blijkt dat de rapportagediscipline bij de kredietcoöperaties zeer gering is. In 2011 heb-


Bron: Centrale Bank van Suriname 1/24/2014

0

40,000

80,000

120,000

160,000

200,000

2007 2008 2009 2010 2011

x SRD 1.000

GRAFIEK VI. 11Kredietcoöperaties

Balanstotaal

Grafiek VI.11Kredietcooperaties

Balanstotaal

Grafiek VI.12Nettoresultaat van de kredietcooperaties


-250

250

750

1250

1750

2250

2750

3250

2007 2008 2009 2010 2011

x SRD 1.000

GRAFIEK VI.12Netto-resultaat van de Kredietcoöperaties


ben 5 van de 24 kredietcoöperaties voldaan aan de maandelijkse- c.q. kwartaalrapportageplicht en 8 van de 24 kredietcoöperaties aan de jaarlijkse rapportageplicht. De Bank heeft in dat kader de aanpak van de niet-rapporterende kredietcoöpera-ties in 2012 voorgezet. De Bank heeft van de vier geplande open on-site inspecties, drie inspecties verricht. In de meeste gevallen vragen instellingen om uitstel, omdat de gevraagde documentatie niet voorhanden is. Het is vaak gebleken dat de admi-nistratie niet of niet adequaat wordt bijgehouden. Verder heeft de Bank in 2012 één reguliere inspec-tie uitgevoerd waarvan het resultaat bevredigend genoemd kon worden.

2007 2008 2009 2010 2011

a. Aantal kredietcoöperaties (incl. spaarfonds) (1) 29 30 30 28 27b. Aantal kredietcooperaties die hebben voldaan aan de maand-/kwartaal rapportage 7 7 6 5 5c. Ontvangen maand-/kwartaalrapportages in % van het aantal kredietcoöperaties (2) 24,1 23,3 20,0 17,9 18,5d. Aantal kredietcooperaties die hebben voldaan aan de jaarlijkse rapportage 5 13 10 5 8e. Ontvangen jaarrapportages in % van het aantal kredietcoöperaties (3) 17,2 43,3 33,3 17,9 29,6Bron: Centrale Bank van Suriname

3. De formule van de ontvangen jaarrapportages in % van het aantal kredietcoöperaties '( =d/a x 100% ).

1. In bovenstaande tabel is de Coöpertatieve Centrale voor Kredietcoöperaties (A.V.K.C.) niet opgenomen aangezien zij vanwege haar overkoepelend karakter een jaarlijkse rapportageplicht heeft.

2. De formule van de berekening van ontvangen maand-/ kwartaalrapportages in % van het aantal kredietcoöperaties (=b/a x 100%)

2/21/2014

Tabel VI.2Overzicht van kredietcoöperaties die aan de rapportageverplichting voldoen

34 Centrale Bank van Suriname / Jaarverslag 2012 34 Centrale Bank van Suriname / Jaarverslag 2012

HOOFDSTUK VII

BEDRIJF VAN DE BANK

VII.1 Ontwikkeling posten op de bankbalans

De posten “Goud en goudvorderingen” en “Vorde-ringen in vreemde valuta en andere buitenlandse waarden” aan de actiefzijde van de balans van de Bank vertonen een stijging van SRD 450,6 mil-joen (circa 14,7%) in 2012 ten opzichte van 2011, namelijk van SRD 3.060,7 miljoen naar SRD 3.511,3 miljoen. Deze stijging wordt voor 13,5% (SRD 48,8 miljoen) veroorzaakt door stijgingen in de post “Goud en goudvorderingen”, welke het resultaat is van de stijging van de internationale prijs van goud. De toename in de post “Vorderingen in vreemde valuta en andere buitenlandse waarden” van SRD 401,8 miljoen was voornamelijk het resultaat van een stij-ging van de vorderingen op correspondentbanken. De goud en vreemde valuta vorderingen zijn on-derdeel van de monetaire reserve, welke bepalend is voor de mate waarin de onderstaande functies behorende tot de kerntaken van de Bank kunnen worden vervuld:

• dekking van de bankbiljetten in omloop en girale verplichtingen;

• voldoening van buitenlandse betalingsverplich-tingen van de Staat;

• dekking van importen;• “lender of last resort” ten behoeve van de de-

viezenbanken (onder andere in verband met de buitenlandse betalingen)

• interventies op de valutamarkt en/of verkrapping van liquiditeit in het financieel systeem;

• het scheppen van vertrouwen bij zowel lokale als buitenlandse investeerders, alsmede het ontlok-ken van positieve signalen over de weerbaar-heid en kredietwaardigheid van de economie en het financiële systeem vanuit de internationale financiële instellingen en rating agencies.

Het zorgvuldig beheren en het op peil houden van de monetaire reserves vormt dus een belangrijke taak van de Bank.

Verder is aan de actiefzijde bij de post “Vorderingen op de Staat en overige vorderingen” een forse toe-name waar te nemen in 2012 van SRD 295,1 mil-joen (23,8%) ten opzichte van 2011. Deze toename is volledig veroorzaakt door een toename gelijk aan SRD 314,8 miljoen van het rekening-courant krediet aan de Staat, welke het gevolg is van een stijging van de overheidsuitgaven in 2012.

Aan de passiefzijde valt de toename in de posten “Bankbiljetten in omloop” (SRD 154,8 miljoen) en “Verplichtingen aan de algemene banken” (SRD 435,6 miljoen) op. De laatstgenoemde is voorname-lijk een gevolg van een sterke toename in 2012 van de rekening-courant- en kasreserveverplichtingen van de algemene banken in SRD. In de post “Verplichtingen aan de Staat en aan ove-rige ingezetenen in SRD” is een stijging gelijk aan SRD 153,8 miljoen waar te nemen. Dit is een ge-volg van een toename van de gewone rekening van de Staat in 2012.

Opmerkelijk is ook de toename van SRD 58,5 mil-joen (van SRD 3,7 miljoen ultimo 2011 naar SRD 62,2 miljoen ultimo 2012) van de post “Verplich-tingen aan ingezetenen in vreemde valuta”. Deze wordt veroorzaakt door een scherpe stijging in de verplichtingen aan overige instellingen en bedrijven.

VII 2. KostenHet totaal der kosten (SRD 104,2 miljoen) is in 2012 gestegen met 33,1% (SRD 25,9 miljoen) ten opzichte van 2011 (SRD 78,3 miljoen). De perso-neelskosten namen toe tot SRD 70,7 miljoen en bedroegen hiermee 67,8% van de totale kosten. Dit is 7,7% lager dan in 2011, toen bedroegen de personeelskosten 75,5% van de totale kosten. De toename in de personeelskosten is een gevolg van onder andere loonaanpassingen en hogere pensi-oenkosten. Ook een toename in personeelsleden speelde hierbij een rol.Ook vond er in 2012 een stijging plaats in de be-


heerskosten met 100,7% (van SRD 11,5 miljoen in 2011 naar 23,2 miljoen in 2012). Het aandeel van de beheerskosten in de totale kosten steeg hiermee met 7,5% in 2012.

VII.3 BatenHet totaal der netto baten is in 2012 ten opzichte van 2011 gedaald met SRD 130,3 miljoen van SRD 306,7 miljoen naar SRD 176,4 miljoen. Dit is gelijk aan een afname van 42,5%. De daling is voorna-melijk toe te schrijven aan de sterke afname van de post gerealiseerde verkoopresultaten, waarde-ringsverschillen en afwaardering op lagere markt-waarde. Deze daalde namelijk met 101,5% (SRD 150,7 miljoen) gedurende 2012.Bij de netto interestbaten valt in 2012 een lichte toe-name van 5,5% (SRD 5,7 miljoen) te constateren ten opzichte van 2011. Deze toename had namelijk te maken met de interestbaten van de beleggingen in vreemde valuta bij buitenlandse banken, welke zijn toegenomen met 9,1%. Ook een daling van de interestlasten van goudcertificaten met 48,1% speelde hierbij een rol. Echter zijn de interestbaten uit binnenlandse bron, c.q. van de Staat, afgeno-men met 3,1%.De provisiebaten en de koersmarge opbrengsten vertoonden een lichte stijging van respectievelijk SRD 1,3 miljoen en SRD 1,4 miljoen.

VII.4 Winstontwikkeling

Het nettoresultaat (SRD 72,2 miljoen) toonde in 2012 een forse achteruitgang ten opzichte van 2011 (SRD 228,4 miljoen) met SRD 156,2 miljoen (ofte-wel een daling van 68%). Deze afname is voorna-melijk toe te schrijven aan het feit dat het resultaat in 2011 incidenteel significant positief beïnvloed werd door de devaluatie van de Surinaamse dollar.

VII.5 Chartaal betalingsverkeer

VII.5.1 De geldcirculatie

Uit tabel VII.1 is te zien dat de bankenbiljettencir-culatie 2012 in waarden sterk toenam met SRD 154,8 miljoen (18,8%), terwijl daarentegen het aan-tal bankbiljetten slechts toenam met ongeveer 1,7 miljoen stuks (8,2%) ten opzichte van 2011. Deze ontwikkeling heeft te maken met het grote aandeel van de SRD 50 coupure en de SRD 100 coupure in de totale waarde van de bankenbiljettencirculatie. Dit aandeel was in het 4e kwartaal van 2012 gelijk aan 88,6% (zie tabel VII.3). In het eerste kwartaal was dit reeds gelijk aan 86,1%. De SRD 50 coupure heeft zowel in waarde als in aantal het grootste aandeel, dit is het gevolg van het feit dat voornamelijk deze coupure wordt ge-bruikt om ATM’s te bevoorraden.

Coupure 2011 2012 2011 2012100 2.855.111 3.863.453 285.511.100 386.345.30050 8.079.366 9.583.800 403.968.300 479.190.00020 4.979.880 3.795.885 99.597.600 75.917.70010 2.130.966 2.275.800 21.309.660 22.758.000

5 2.304.222 2.504.322 11.521.110 12.521.610Totaal 20.349.545 22.023.260 821.907.770 976.732.610Bron: Centrale Bank van Suriname

Aantal Bedrag (in SRD)

Tabel VII.1Omvang van de bankbiljettencirculatie per jaarultimo

Tabel VII.2Samenstelling van de bankbiljettencirculatie in 2012 per kwartaalultimo

(bedragen in SRD)Coupures I II III IV

100 290.119.500 293.229.900 328.283.600 386.345.300

50 377.295.050 379.623.750 394.338.600 479.190.000 20 76.054.760 71.232.460 71.786.400 75.917.700 10 19.964.980 19.660.960 20.389.000 22.758.000 5 11.579.835 11.646.710 12.277.335 12.521.610

Totaal 775.014.125 775.393.780 827.074.935 976.732.610



VII.6 Kasbeweging

Tabel VII.4 geeft een overzicht van alle chartale ont-vangsten en uitgaven in 2012. De trend waarbij in het 2e, 3e en 4e kwartaal de uitgaven de ontvang-sten overtreffen heeft zich ook in het verslagjaar voortgezet. Hierdoor is er per saldo ± SRD 160,3 miljoen meer uitgegeven. Als gevolg van de grote afstortingen van de han-delsbanken aan het begin van het jaar vallen de ontvangsten in het 1e kwartaal hoger uit.

Vanwege onder andere meerkosten door het be-drijfsleven in de maand december als gevolg van uitkeringen van bonussen en gratificaties vertonen de uitgaven in het 4e kwartaal t.o.v. het 1e kwartaal een stijging van ± 80%, terwijl de ontvangsten een daling van ± 29% vertonen. Hieruit kan worden ge-concludeerd dat in vergelijking tot de overige kwar-talen de vraag naar chartaal geld het grootst is in het laatste kwartaal.

VII.6.1 Kasontvangsten en kasuitgaven

Evenals in 2011 is de coupure van SRD 50 zowel het meest uitgegeven als het meest ontvangen bankbiljet. Per saldo is van deze coupure meer uit-gegeven dan ontvangen. Uit de tabellen VII.5 en VII.6 blijkt verder dat bij de pasmunten de SRD 1 het meest is terug ontvangen terwijl de SRD 0,25 het meest is uitgegeven.

Evenals in 2011 zijn er in 2012 significant meer pasmunten uitgegeven dan terugontvangen. Hieruit wordt geconcludeerd dat de vraag naar pasmunten verder toeneemt en dat de pasmunten in geringe mate terugvloeien naar de Bank.

In vergelijking met de pasmunten zijn er nauwelijks muntbiljetten uitgegeven. Gelet op de geringe vraag naar muntbiljetten en het feit dat de pasmunten veel minder aan slijtage onderhevig zijn en als gevolg hiervan een langere levensduur hebben, worden zij meer in omloop gebracht dan de muntbiljetten.

VII. 7 VervalsingenIn 2012 zijn er door de Bank in totaal 170 valse bankbiljetten geregistreerd. Vanaf de uitgifte van de bankbiljetten met verbeterde echtheidskenmer-ken ultimo 2010 en het uit omloop halen van de voorgaande versie SRD bankbiljetten is het aantal onderschepte vervalsingen aanzienlijk verminderd.

Tabel VII.3Samenstelling van de bankbiljettencirculatie naar

coupure per kwartaalultimo(in procenten van de totale waarde)

Coupures I II III IV100 37,43 37,82 39,69 39,55

50 48,68 48,96 47,68 49,0620 9,81 9,19 8,68 7,7710 2,58 2,54 2,47 2,335 1,49 1,50 1,48 1,28

Totaal 100,00 100,00 100,00 100,00Bron: Centrale Bank van Suriname

Tabel VII.4De Kasbeweging bij de Centrale Bank van Suriname

(in hele SRD)

Omschrijving 1e kw 2e kw 3e kw 4e kw Totaal

Ontvangsten:- Bankbiljetten 214.819.010 183.982.450 190.246.480 152.342.885 741.390.825- Muntbiljetten 4.000 1.451 1.239 763 7.453- Munten 89.467 437.271 308.480 437.791 1.273.009

Totaal ontvangsten (1) 214.912.477 184.421.172 190.556.199 152.781.439 742.671.287

Uitgaven:- Bankbiljetten 167.925.365 184.362.105 241.927.635 301.999.170 896.214.275- Muntbiljetten 130 31 77 1.045 1.283- Munten 1.356.876 1.132.539 2.022.816 2.263.886 6.776.117

Totaal Uitgaven (2) 169.282.371 185.494.675 243.950.528 304.264.101 902.991.675

Per saldo ontvangen/uitgegeven 45.630.106 -1.073.503 -53.394.329 -151.482.662 -160.320.388



Uit tabel VII.7 blijkt dat in 2012 het biljet van SRD 50 het meest is vervalst. Echter moet wor-den opgemerkt dat er hiervan 5 stuks betrek-king hebben op de bankbiljetten met verbeterde echtheidskenmerken.

Voor wat betreft de vervalsingen bij de coupures van SRD 100, SRD 20 en SRD 5, hebben respec-tievelijk 31 stuks, 2 stuks en 1 stuk betrekking op de bankbiljetten met verbeterde echtheidskenmerken.

Tabel VII.5Kasontvangsten

(in hele SRD)

Coupure 1e kw 2e kw 3e kw 4e kw Totaal aantal Totaal bedragBankbiljetten 100 549.034 443.599 502.508 399.445 1.894.586 189.458.600

50 2.184.440 2.138.654 2.118.775 1.651.317 8.093.186 404.659.300

20 2.171.198 1.295.547 1.391.060 1.176.363 6.034.168 120.683.360

10 525.624 491.023 471.483 431.235 1.919.365 19.193.650

5 402.682 373.736 304.180 398.585 1.479.183 7.395.915

Totaal 19.420.488 741.390.825

Muntbiljetten 2,50 1.220 406 182 125 1.933 4.833

1,00 950 436 784 450 2.620 2.620

Totaal 4.553 7.453

Pasmunten 2,50 11.206 9.618 30.716 24.764 76.304 190.760

1,00 54.576 370.128 180.001 306.799 911.504 911.504

0,25 22.230 166.771 193.003 253.236 635.240 158.810

0,10 10.835 12.128 32.629 50.356 105.948 10.595

0,05 4.368 3.488 3.179 14.540 25.575 1.279

0,01 1.625 1.809 1.606 1.003 6.043 60

Totaal 1.760.614 1.273.008


Tabel VII.6Kasuitgaven(in hele SRD)

Coupure 1e kw 2e kw 3e kw 4e kw Totaal aantal Totaal bedrag

Bankbiljetten 100 595.118 474.703 853.045 980.044 2.902.910 290.291.000

50 1.650.975 2.185.228 2.413.072 3.348.352 9.597.627 479.881.350

20 994.056 1.054.432 1.418.757 1.382.931 4.850.176 97.003.520

10 391.156 460.621 544.287 668.135 2.064.199 20.641.990

5 414.427 387.111 430.305 447.440 1.679.283 8.396.415

Totaal 21.094.195 896.214.275Muntbiljetten 2,50 8 5 18 212 243 608

1,00 110 18 32 515 675 675

Totaal 918 1.283Pasmunten 2,50 155.090 126.170 253.283 257.760 792.303 1.980.758

1,00 633.196 571.206 906.466 1.128.584 3.239.452 3.239.452

0,25 895.323 592.070 1.299.944 1.355.632 4.142.969 1.035.742

0,10 862.703 824.221 1.100.716 1.085.533 3.873.173 387.317

0,05 492.467 261.126 914.924 833.878 2.502.395 125.120

0,01 123.063 241.205 233.900 174.658 772.826 7.728

Totaal 15.323.118 6.776.117Bron: Centrale Bank van Suriname


VII.8 Naverwisseling

Zie tabel VII.8 voor de naverwisseling van de Sf-biljetten. Gedurende het verslagjaar zijn er 9.485 Sf-biljetten aangeboden voor naverwisseling. Eer-der werd ook al aangegeven door de Bank dat het trage tempo van de naverwisseling enerzijds te ma-ken heeft met het feit dat het gros van de uitstaande Sf-biljetten bestaat uit coupures van Sf 5 tot en met Sf 100, welke nu per coupure SRD 0,10 of minder waard zijn. Anderzijds is men er ook van bewust dat de Sf-biljetten tot medio 2034 aangeboden kunnen worden.

Tabel VII.7Valse bankbiljetten onderschept bij de banken en

bij de Centrale Bank van Suriname

Coupure Aantal100 3750 10920 1810 45 2

Totaal 170


Tabel VII.8Naverwisseling van de SF-biljetten

Tabel VII.9Aantal verrekende cheques en giro’s

(in hele SRD)

MaandAantal

cheques BedragAantal giro's bedrag

Januari 2.263 174.797.384 1.784 1.289.045.067 Februari 1.764 164.655.366 1.712 800.780.301 Maart 1.860 185.164.563 1.729 727.033.568 April 2.485 192.483.857 1.696 1.266.993.819 Mei 2.453 132.897.977 1.867 911.787.183 Juni 1.805 162.807.643 1.654 932.943.229 Juli 2.461 245.917.984 1.912 961.929.807 Augustus 2.164 199.419.401 1.674 820.326.700 September 2.133 184.807.383 1.648 1.180.308.013 Oktober 2.474 214.149.335 1.595 960.714.885 November 1.474 272.199.584 1.762 1.175.733.698 December 2.177 182.948.688 1.718 1.046.469.437

Totaal 25.513 2.312.249.165 20.751 12.074.065.707


Coupureaantal Bedrag aantal Bedrag aantal Bedrag

5 7.870.807 39.354.035 1.483 7.415 7.869.324 39.346.62010 7.964.427 79.644.270 2.254 22.540 7.962.173 79.621.73025 9.904.135 247.603.375 2.194 54.850 9.901.941 247.548.525

100 4.654.386 465.438.600 1.074 107.400 4.653.312 465.331.200250 1.452 363.000 - - 1.452 363.000500 699.598 349.799.000 118 59.000 699.480 349.740.000

1.000 759.741 759.741.000 572 572.000 759.169 759.169.0002.000 201.314 402.628.000 338 676.000 200.976 401.952.0005.000 216.469 1.082.345.000 476 2.380.000 215.993 1.079.965.000

10.000 196.702 1.967.020.000 785 7.850.000 195.917 1.959.170.00025.000 15.334 383.350.000 191 4.775.000 15.143 378.575.000

Totaal 32.484.365 5.777.286.280 9.485 16.504.205 32.474.880 5.760.782.075Bron: Centrale Bank van Suriname

Uitstaande per 31-12-11

Naverwisseling in 2012

Uitstaande per 31-12-12


VII.9 Verrekende cheques en giro’s in 2012De afname van verrekende cheques die de Bank bereiken gaat ook in dit verslagjaar onverkort door. Het aanbod van giro’s is lichtelijk gestegen in aan-tal van 20.165 vorig jaar naar 20.751 en het totaal bedrag aan verwerkte giro’s is enorm gestegen van SRD 8,1 miljard naar ruim SRD 12 miljard.

VII.10 HerdenkingsmuntenIn dit verslagjaar blijkt de belangstelling voor de gouden Millenniummunt 14 karaat het grootst, waarna de Millenniummunt van 22 karaat volgt. De gouden munten in het kader van onze Staatkundige Onafhankelijkheid blijken het minst gewild.

Tabel VII.10Verkochte herdenkingsmunten

en gedenkpenningen Omschrijving Aantal Gedenkpenning '20 jaar Staatkundige Onafhankelijkheid' (goud) 1

25 jaar Staatkundige Onafhankelijkheid (goud) 3

30 jaar Staatkundige Onafhankelijkheid (goud) -

Brug over de Surinamerivier (goud) 22

Millenniummunt (goud- 22 karaat) 26

Millenniummunt (goud- 14 karaat) 38

50 jaar Centrale Bank van Suriname (goud) 8

Totaal 98Bron: Centrale Bank van Suriname

Tabel VII.11Wederinkoop goudcertificaten

Tabel VII.12Waarde goudcertificaten per jaarultimo*

(in hele SRD)Nominaal in grammen fijn

goud uitgedrukt 2009 2010 2011 2012

5 847 1.125 1.518 1.68910 1.693 2.251 3.037 3.37750 8.465 11.254 15.184 16.886100 16.930 22.509 30.368 33.772500 84.650 112.544 151.840 168.861

1000 169.301 225.087 303.680 337.722Bron: Centrale Bank van Suriname* inclusief rente

VII.12 Ontwikkeling van de goud productie en goudexport

Internationale ontwikkelingenDe goudprijs heeft in dit verslagjaar niet zoveel schommelingen vertoond als het afgelopen jaar. De cumulatief gemiddelde prijs bedroeg USD 1.669 wel-ke slechts 6.20% hoger lag dan de gemiddelde prijs van 2011. De hoogste prijsnotering werd bereikt op 4 oktober 2012 met een bedrag van USD 1.792 (per troy ounce). Vanaf 30 mei 2012 hebben alle transac-ties boven een prijs van USD 1.540 plaatsgevonden.

Kleinschalige goudwinningDe stijgende trend van het exportvolume van goud afkomstig van de kleinschalige goudwinning heeft zich ook in dit verslagjaar voortgezet. Deze bedroeg ca. 1.743 kg meer als het vorig verslagjaar hetgeen neerkomt op een procentuele toename van 9.01% ten opzichte van 2011. Het exportvolume bedroeg in dit verslagjaar namelijk 20.935 kg terwijl dat van het vorig verslagjaar een niveau bereikte van 19.192 kg Wanneer de prijsontwikkeling van goud over dit ver-slagjaar in ogenschouw wordt genomen, dan blijkt dat de toename van de exportwaarde eerder een resultante is van het toegenomen exportvolume dan van de goudprijs. Bedoelde exportwaarde is ten opzichte van 2011 gestegen met USD 127.745.094 hetgeen overeenkomt met een stijging van 13,76%. Vorig verslagjaar bedroeg bedoelde exportwaarde nog USD 928.305.269, terwijl in dit verslagjaar dit bedrag gestegen is naar USD 1.056.050.363. De bijdrage aan de staatskas in de vorm van royalties bedraagt in dit verslagjaar USD 10.769.590. Dit houdt een stijging in van 15,50% ten opzichte van 2011. Toen bedroeg de afgedragen royalty USD 9.324.155.

Rosebel Gold MinesHet exportvolume van Rosebel Gold Mines (RGM) heeft in dit verslagjaar een lichte stijging doorge-maakt van 4,75% ten opzichte van 2011. Dit export-volume bedroeg namelijk 12.411 kg ten opzichte van 11.848 kg in 2011.

5 10 50 100 500 10002011 5 8 - - - - 132012 8 - 6 - - - 14


Jaarin grammen van

Totaal

VII. 11 GoudcertificatenHet totaal aantal aangeboden certificaten in 2012 bedraagt 14 stuks.Zowel in 2011 als in 2012 zijn alleen de goudcerti-ficaten van 5 en 10 gram voor wederinkoop aange-boden.


Hoewel de gerealiseerde prijs over dit verslagjaar slechts ca. 4,47% hoger ligt dan die van het vorig verslagjaar, merken wij hier een stijging van de ge-realiseerde exportwaarde. Dit lijkt te maken te heb-ben met de prijsontwikkeling welke voor Rosebel een gunstig verloop heeft gehad. De hierbij gerealiseerde exportwaarde bedroeg USD 666.683.618 welke een stijging is van 11,25% ten opzichte van 2011. Toen bedroeg deze nog een waarde van USD 599.266.918.

Andere ontwikkelingenDe verheffing van de ontwerpwet Goudbelasting heeft in 2012 niet meer plaatsgevonden. De gepro-jecteerde verhoging van de royalty van 1 naar 2% is dan ook niet meer geëffectueerd. Hierdoor loopt de staat achter met de geplande progressieve inning van de royalties op gewonnen goud. Onduidelijk is wat de status is van deze conceptwet.In dit verslagjaar werd ook de komst van een goud-zuiveringsinstituut, de Kaloti Minthouse, aangekon-digd. Hierdoor zal de Surinaamse overheid in staat worden gesteld om de juiste waarde van het geëx-porteerde goud vast te stellen.

VII. 13 Numismatisch MuseumDe Bank exploiteert een museum voor de vastleg-ging van de Surinaamse muntgeschiedenis.

Suriname BU-MuntsetsIn 2004 heeft de Bank muntsets geïntroduceerd, op voorstel van de Koninklijke Nederlandse Munt. De muntsets bestaan uit de circulatiemunten van Suri-

name met uitzondering van de 1 cent, in de kwaliteit Briljant Uncirculated (BU). De doelgroep is de munt-verzamelaar in en buiten Nederland.De Suriname BU-muntsets worden in het Numis-matisch Museum aan het publiek ten verkoop aan-geboden. De BU-muntsets zijn uitgegeven in een prachtige blisterverpakking en hebben jaarlijks een ander thema.

Ons GeldTer gelegenheid van haar 55 jarig bestaan op 1 april 2012 heeft de Bank het boek ‘Ons Geld’ uitgeven. De doelgroep is de schooljeugd maar de publicatie geniet grote belangstelling onder alle delen van de samenleving. Naast de geschiedenis van het Suri-naams geldwezen worden hierin de taken en ver-antwoordelijkheden van de Bank uitgelegd en op duidelijke manier de werking van de economie.

PublieksonderzoekAan de hand van het gastenboek wordt dagelijks het bezoekersaantal bijgehouden, dit al vanaf de opening van het Numismatisch Museum op 8 april 2002. Hierdoor bestaat er ook een goed overzicht van het aantal bezoekers per jaar. Na in 2010 een piek in het bezoekersaantal van 4.757 te hebben geregistreerd, is er een terugval naar 2.555 in 2012.Het blijkt dat, om een hoog be-zoekersaantal te halen, de scholen jaarlijks uitnodi-gingen moeten worden toegestuurd ter herinnering aan de mogelijkheid om het museum te bezoeken. Scholieren behoren nog altijd tot de categorie hoog-ste aantal bezoekers. In 2012 zijn het 2.029 scho-lieren geweest op het totaal van 2.555 bezoekers.

Tabel VII.13Goudexporten van de kleine goudmijnbouw en betaalde royalty’s

vóór bemonstering na bemonstering

Januari 1.626.342 1.624.667 824.418 Februari 1.436.658 1.435.188 770.487 Maart 1.624.160 1.622.470 839.780 April 1.649.691 1.647.950 839.274 Mei 1.567.198 1.565.585 768.879 Juni 1.824.935 1.822.986 893.632 Juli 1.920.999 1.918.969 942.028 Augustus 1.842.325 1.840.377 926.218 September 1.774.998 1.773.147 950.554 Oktober 1.948.754 1.946.746 1.050.629 November 1.917.675 1.915.681 1.017.032 December 1.822.890 1.820.968 946.659

Totaal 20.956.625 20.934.734 10.769.590


MaandGewicht in grammen

Royalty's in US$


Jaar Aantal2002 3.7462003 1.7092004 2.6292005 3.2582006 1.5272007 2.6472008 1.8372009 1.9442010 4.7572011 2.5162012 2.555


Tabel VII.14Bezoekersaantal

Numismatisch Museum 2002 t/m 2012

Tabel VII.15Overzicht verkochte Briljant

Uncirculated (BU) Coins

Jaar uitgifte Thema 2011 20122004 Flora van Suriname 2 52005 Fauna van Suriname 4 62006 Paramaribo 2 62007 Kunst en cultuur 2 12008 Flora van Suriname 2 32009 Suriname Culinair 7 22010 Industrie van Suriname 1 7

20 30Bron: Centrale Bank van Suriname

Totaal


JAARREKENING

Publicatieverslag 2012

Balans per 31 december 2012

Resultatenrekening over 2012

Toelichting

- Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling

- Toelichting op de balans per 31 december 2012

- Toelichting op de resultatenrekening over 2012

Overige gegevens

- Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

- Vaststelling jaarrekening

- Statutaire winstverdeling

- Vaststelling jaarrekening voorgaand boekjaar

- Vaststelling jaarrekening 2012 en winstverdeling boekjaar 2012

- Management en Toezichthoudend Orgaan van de Bank


BALANS PER 31 DECEMBER (Na winstverdeling)

ACTIVA 2012 2011SRD SRD

Goud en goudvorderingenGoud in het buitenland 391.979.329 344.648.100Goud in het binnenland 8.658.645 8.037.826Industriegoud 10.585.461 9.777.583

411.223.435 362.463.509

Vorderingen in vreemde valuta en andere buitenlandse waardenVorderingen op correspondentbanken 2.666.803.183 2.266.748.682Vorderingen op het I.M.F. 433.223.877 431.451.336

3.100.027.060 2.698.200.018

Vorderingen op de Staat en overige vorderingenRekening-courant en overige vorderingen op de Staat 1.410.974.493 1.096.174.451Geconsolideerde Vlottende Staatsschuld 108.342.000 113.898.000Rekening-courant en overige vorderingen op financiële instellingen 13.477.258 26.967.179Overige 2.373.435 3.013.224

1.535.167.186 1.240.052.854

Beleggingen van kapitaal, reservefonds en bijzondere reserveBelegging in herdenkingsmunten 6.403.054 5.885.809Belegging in kunstwerken 2.333.887 2.333.887

8.736.941 8.219.696

Overige acivaVoorraad herdenkingsmunten en gemunt goud 11.452.621 10.775.093Materiële vaste activa 60.627.905 45.609.916Overige financiele activa 772.360 772.360Overlopende activa 14.113.591 13.893.620Diverse 31.652.672 43.383.192

118.619.149 114.434.181____________ ____________5.173.773.771 4.423.370.258

Paramaribo, 20 december 2013

De President van de Centrale Bank van Suriname

G. Hoefdraad



De Raad van Commissarissen van de Centrale Bank van Suriname

Regeringscommissaris: W. DuikerOverige Commissarissen van de Raad:- Directeur van Financiën: L. Pinas-Halfhide - Directeur van Handel en Industrie: M. Tuur- C. Linger-van der Ziel - Q. Kromosoeto-Hidalgo- R. Soentik- S. Burleson

PASSIVA 2012 2011SRD SRD

Bankbiljetten in omloop 976.732.610 821.907.770

Verplichtingen aan de algemene banken 1.193.381.424 757.736.302

Verplichtingen aan de Staat en aan overige ingezetenen in SRD 1.778.524.158 1.624.764.946

Verplichtingen aan ingezetenen in vreemde valuta 62.202.899 3.722.701

Verplichtingen aan niet-ingezetenen 12.875.074 9.853.779

Tegenwaarde toegewezen bijzondere trekkingsrechten I.M.F. 440.020.069 438.170.135

Goudcertificaten 120.014.699 107.947.586

Overige passivaOverlopende passiva 1.735.116 1.620.199Diverse passiva 200.190.402 319.586.851

201.925.518 321.207.050

HerwaarderingsrekeningenWaarderingsverschillen goud en deviezen 235.788.903 202.460.182Herwaardering gebouwen en terreinen 41.359.975 25.168.610

277.148.878 227.628.792

Kapitaal en reservesKapitaal 12.000.000 12.000.000Reservefonds 18.159.321 17.642.076Bijzondere reserve 80.789.121 80.789.121

110.948.442 110.431.197_ _________ ___________5.173.773.771 4.423.370.258



De President van de Centrale Bank van Suriname

G. Hoefdraad

De Raad van Commissarissen van de Centrale Bank van Suriname

Regeringscommissaris: W. DuikerOverige Commissarissen van de Raad:- Directeur van Financien: L. Pinas-Halfhide - Directeur van Handel en Industrie: M. Tuur- C. Linger-van der Ziel - Q. Kromosoeto-Hidalgo- R. Soentik- S. Burleson

PASSIVA 2012 2011SRD SRD

Bankbiljetten in omloop 976.732.610 821.907.770

Verplichtingen aan de algemene banken 1.193.381.424 757.736.302

Verplichtingen aan de Staat en aan overige ingezetenen in SRD 1.778.524.158 1.624.764.946

Verplichtingen aan ingezetenen in vreemde valuta 62.202.899 3.722.701

Verplichtingen aan niet-ingezetenen 12.875.074 9.853.779


Goudcertificaten 120.014.699 107.947.586

Overige passivaOverlopende passiva 1.735.116 1.620.199Diverse passiva 200.190.402 319.586.851

201.925.518 321.207.050

HerwaarderingsrekeningenWaarderingsverschillen goud en deviezen 235.788.903 202.460.182Herwaardering gebouwen en terreinen 41.359.975 25.168.610

277.148.878 227.628.792

Kapitaal en reservesKapitaal 12.000.000 12.000.000Reservefonds 18.159.321 17.642.076Bijzondere reserve 80.789.121 80.789.121

110.948.442 110.431.197_ _________ ___________5.173.773.771 4.423.370.258

RESULTATENREKENING OVER

2012 2011SRD SRD

Interestbaten 118.905.378 119.906.044Interestlasten 8.455.809 15.179.350Netto interestbaten 110.449.569 104.726.694

Gerealiseerde verkoopresultaten, waarderingsverschillen en afwaardering op lagere marktwaarde

-2.218.335 148.434.161

Koersmarge 48.253.547 46.882.244Provisiebaten 7.330.497 6.051.584Overige baten 12.558.087 576.700Totaal netto baten 176.373.365 306.671.383

Personeelskosten 70.709.095 59.121.183Andere beheerskosten 23.177.681 11.548.000Afschrijving op materiële vaste activa 4.659.237 3.590.881Overige lasten 5.671.342 4.041.866Totaal der lasten 104.217.355 78.301.930

Winst 72.156.010 228.369.453


GRONDSLAGEN VOOR BALANSWAARDERING EN RESULTAATBEPALING

Algemene waarderingsregels

De activa en passiva worden voor de nominale waarde opgenomen tenzij in de navolgende toelichtingen an-ders is vermeld.Van de winsten van de Bank wordt overeenkomstig artikel 35, lid 1 van de Bankwet geen belastingen geheven, ingevolge waarvan niet met actieve latente belastingvorderingen noch met passieve latente belastingverplich-tingen rekening wordt gehouden.

GRONDSLAGEN VAN OMREKENING VAN BUITENLANDSE GELDSOORTEN

De activa en passiva in vreemde valuta worden in beginsel ultimo van het jaar gewaardeerd tegen de door de Bank genoteerde aankoopkoers voor wissels, cheques en overmakingen.De omrekening van transacties in vreemde valuta in de loop van het jaar vindt in beginsel plaats tegen de of-ficieel door de Bank genoteerde dagkoers, zijnde de aankoopkoers.Voor de omrekening van buitenlandse geldsoorten en waarden per jaareinde, zijn de volgende door de Bank gehanteerde wisselkoersnoteringen gehanteerd.

Aankoopkoersen voor wissels en bankpapier1 2012 2011

wissels bank-papier wissels bank-

papierSRD SRD SRD SRD

US-dollar 3,250 3,250 3,250 3,250Euro 4,284 4,272 4,189 4,176Pound sterling 5,244 5,208 5,011 4,976

GRONDSLAGEN RESULTAATBEPALING

Baten en lasten worden ten gunste of ten laste van het jaar verwerkt waarop die betrekking hebben.Bij het vaststellen van de baten en lasten wordt rekening gehouden met vooruitbetaalde- en nog te betalen kosten, alsmede met nog te ontvangen of vooruit ontvangen opbrengsten. In geval van stagnerende rentedragende vorderingen wordt waar nodig rekening gehouden met een voorzie-ning op de in rekening gebrachte interest.

De mutaties en het saldo van de post ‘Waarderingsverschillen goud en deviezen’ per balansdatum worden berekend met in achtneming van de in goud genomineerde waarde van de SRD verplichtingen met betrekking tot de uitstaande goudcertificaten. Dit impliceert dat waarderingsverschillen in de loop van het jaar niet ten gunste of ten laste van het resultaat worden gebracht mits de in de balans opgenomen reserves voldoende zijn om nadelige verschillen daarop af te boeken. De in de balans opgenomen waarderingsverschillen op goud en deviezen worden ten gunste van het resultaat verwerkt wanneer zij door verkoop worden gerealiseerd.

1) De wisselkoersen zijn een afgeleide van de door de Europese Centrale Bank aangegeven referentiekoersen voor de euro op de vorige Bankdag


Bij de bepaling van de verkoopresultaten wordt uitgegaan van het First in First out principe. Dit impliceert dat de in de balans aangehouden niet-gerealiseerde koersverschillen het verschil betreft tussen de balanswaarde van de activa minus hun kostprijs op basis van de laatst bekende aankopen.

Waarderingsverschillen op gouden munten en gemunt goud worden, voorzover zij de handelsvoorraad betref-fen, direct ten gunste of ten laste van het resultaat geboekt. De post in de resultatenrekening wordt aangeduid met ‘Gerealiseerde verkoopresultaten, waarderingsverschillen en afwaardering op lagere marktwaarde’.

De drukkosten van de in een jaar ontvangen biljetten worden geactiveerd en in beginsel over de levensduur van de bankbiljetten afgeschreven, bij benadering over een periode van 3 jaar. In het jaar van ontvangst geschiedt de afschrijving tijdsevenredig, benaderd op gemiddeld een half jaar of 50% van de jaarafschrijving van de drukkosten van de ontvangen biljetten.

De pensioenen van het personeel zijn ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds van de Centrale Bank van Suriname. Zij zijn gebaseerd op het “final pay” systeem. De aan het pensioenfonds verschuldigde koopsom-men worden jaarlijks door een actuaris vastgesteld op basis van de verkregen rechten methode en ten laste van het jaar gebracht waarop zij betrekking hebben. De pensioenverplichtingen aan de Presidenten van de Bank worden door de Bank beheerd en zijn opgenomen in een voorziening welke in de post ‘Diverse Passiva’ is opgenomen. Van 2005 tot en met 2011 berusten de toevoegingen op interne schattingen. Ultimo 2012 is deze voorziening actuarieel berekend.

Met verwijzing naar art. 8 van de Bankwet is de Bank bevoegd haar kapitaal, reservefonds en bijzondere re-serve te beleggen. De opbrengsten van deze beleggingen worden onder de winsten van de Bank opgenomen. Mutaties in de waarde van de bezittingen, waarin het kapitaal is belegd worden ten bate of ten laste van het reservefonds gebracht. Voor- of achteruitgang van de waarde der bezittingen, waarin de reserves zijn belegd, komt ten bate of ten laste van die reserves.

SPECIFIEKE GRONDSLAGEN EN TOELICHTINGEN

Hiernavolgend worden de grondslagen voor de belangrijkste posten van de balans behandeld.

Goud en goudvorderingen

Waardering goudreserve:

Monetair goud

De waardering van de voorraad monetair goud is gebaseerd op de notering van de ‘London Gold Fix’2 per jaareinde.

2) De aangegeven goudprijs is de London PM-gold fix op de vorige Bankdag


Industriegoud

De waardering is gebaseerd op 93% van het bruto gewicht tegen de ‘London Gold Fix’ per jaareinde uitgaande van het gemiddelde refiningspercentage over een periode van twee jaren.

Vorderingen in vreemde valuta en andere buitenlandse waarden

Vorderingen op correspondentbanken

De onder deze post begrepen vorderingen in vreemde valuta betreffen werksaldi, die worden aangehouden bij correspondentbanken, alsmede beleggingen van vrij beschikbare liquide middelen. De waardering van deze vorderingen vindt plaats tegen nominale waarde, voorzover in vreemde valuta omgerekend tegen de eindejaar koers.

Vorderingen op het I.M.F.

De vorderingen op het I.M.F. betreffen ‘Special Drawing Rights’ (SDR’s). Deze bijzondere trekkingsrechten betreffen, door het Internationale Monetaire Fonds gecreëerde, deviezenreserves, die in beginsel alleen mogen worden gebruikt bij een betalingsbalanstekort en in dat geval bij andere lidlanden inwisselbaar zijn in US-dollars.

Vorderingen op de Staat en overige vorderingen

De Bank is verplicht aan de Staat, telkens wanneer de Minister van Financiën dit tot tijdelijke versterking van Staatskas nodig acht, voorschotten te verstrekken in rekening-courant op onderpand van schatkistpapier, waarvan de uitgifte of belening is toegestaan krachtens wet. Deze voorschotten zullen tegelijkertijd geza-menlijk niet meer dan 10% van de geraamde middelen van de gewone dienst der begroting over het lopende dienstjaar mogen bedragen. Overschrijding van dit maximum is verboden. Van een overschrijding zal sprake zijn wanneer het netto debetsaldo van de gezamenlijke rekeningen-courant van de Staat bij de Bank gedurende ten hoogste vijf en veertig dagen onafgebroken boven het in dit artikel bepaalde maximum is gebleven en de Minister van Financiën, na daarvan schriftelijk door de President van de Bank op de hoogte te zijn gesteld, geen uitsluitsel kan geven dat in de daaropvolgende vijf en veertig dagen de overschrijding zal zijn opgeheven.Deze voorschotten worden verstrekt tegen het daarvoor vigerende rentetarief van de Bank.

Op de overige onder deze post opgenomen vorderingen worden noodzakelijk geachte voorzieningen in min-dering gebracht.

Beleggingen van kapitaal, reservefonds en bijzondere reserves

Belegging in herdenkingsmunten

Deze betreffen een belegging van het kapitaal. De herdenkingsmunten worden gewaardeerd tegen fijn goud-waarde op basis van de marktwaarde van het edelmetaal per jaareinde. De waardeverandering als gevolg van de periodieke herwaardering van de belegde herdenkingsmunten worden ten gunste/ten laste van het reserve-fonds verwerkt.


Belegging in kunstwerken

Deze betreffen een belegging van het kapitaal. De kunstwerken zijn gewaardeerd op basis van een in 2006 bij taxatie vastgestelde waarde. Waardeveranderingen worden ten gunste of ten laste van het reservefonds verwerkt.

Overige activa

Voorraad herdenkingsmunten en gemunt goud

Deze voorraad betreft een handelsvoorraad en wordt gewaardeerd tegen fijn goudwaarde op basis van de marktwaarde van het edelmetaal per jaareinde. Wijzigingen in de waarde ten gevolge van de herwaardering van de goudwaarde en koerswijzigingen worden ten gunste of ten laste van het resultaat verwerkt onder de post ‘Gerealiseerde verkoopresultaten, waarderingsverschillen en afwaardering op lagere marktwaarde’.

Materiële vaste activa

De onroerende goederen, zijnde gebouwen en terreinen, worden tegen de actuele waarde, zijnde de ver-vangingswaarde of lagere bedrijfswaarde gewaardeerd. Taxaties uitgevoerd door externe onafhanke-lijke taxateurs, liggen aan deze actuele waarde berekening ten grondslag. De herwaardering op basis van de uitgevoerde taxatie geschiedt aan het einde van het jaar. De meerwaarde van de onroerende goederen zijnde de toename van de boekwaarde als gevolg van herwaardering, wordt op de herwaarderingsreke-ning ‘Herwaardering gebouwen en terreinen’ verwerkt. Afschrijvingen worden lineair ten laste van de winsten verliesrekening gebracht op basis van de verwachte gebruiksduur en restwaarde van de desbe-treffende activa. Over de aanschafwaarde en de herwaardering van de terreinen wordt niet afgeschreven. De overige goederen opgenomen onder de post ‘materiële vaste activa’ worden tegen de verkrijgingsprijs ge-waardeerd en lineair afgeschreven op basis van de verwachte levensduur.

Afschrijvingsduur materiële vaste activa

Gebouwen: nieuw 40 jaar

renovatie 15-30 jaar

Inventarissen: 3-5 jaar

Transportmiddelen: 5 jaar

De afschrijvingen geschieden tijdsevenredig.

Goudcertificaten Deze betreffen rentedragende, in grammen fijn goud uitgedrukte, certificaten aan toonder die bij de Centrale Bank van Suriname in Surinaamse munt te gelde kunnen worden gemaakt. Zij hebben een onbepaalde geldig-heidsduur en kunnen naar believen voor wederinkoop, bij de Bank worden aangeboden. Conform het regle-ment kan de rente op een goudcertificaat maximaal twintig jaar worden bijgeschreven. In- en verkoop geschieden tegen de dagwaarde, die gebaseerd is op de notering van de ‘London Gold Fix’, tegen de koers zoals deze op de dag van transactie door de Bank van toepassing zal zijn verklaard. Voor de waardering worden de grondslagen voor omrekening van buitenlandse geldsoorten toegepast. Evenwel vindt de waardering per balansdatum plaats tegen de door de Bank genoteerde verkoopkoers. Over de nominale


goudwaarde wordt een enkelvoudige rente, in goud uitgedrukt, van 5% per jaar vergoed, die uitsluitend betaal-baar is wanneer een goudcertificaat voor wederinkoop bij de Bank wordt aangeboden.

Herwaarderingsrekeningen

Waarderingsverschillen goud en deviezen

De omrekening van transacties in goud en in vreemde valuta in de loop van het jaar vindt in beginsel plaats tegen de officieel door de Bank genoteerde dagkoers. De verdiende koersmarge op de verkooptransacties van vreemde valuta, zijnde het verschil tussen de aankoop- en verkoopkoers, wordt tezamen met de door de lokale banken afgedragen kostenvergoeding, onder de post ‘Koersmarge’ in de resultatenrekening verantwoord.De koersverschillen, die ontstaan als gevolg van de waardefluctuaties van de Surinaamse munt ten opzichte van andere valuta, worden ten gunste of ten laste van de post ‘Waarderingsverschillen goud en deviezen’ ge-boekt. De waardeverschillen van de in omloop zijnde goudcertificaten worden eveneens ten gunste of ten laste van deze post geboekt. Boekingen ten laste van de post ‘Waarderingsverschillen goud en deviezen’ geschieden voor zover het saldo voldoende is. De vaststelling vindt plaats voor goud en per valutasoort. Tekorten alsmede bij verkoop gerealiseerde koersverschillen worden verantwoord onder de post ‘Gerealiseerde verkoopresulta-ten, waarderingsverschillen en afwaardering op lagere marktwaarde’. De post ‘Waarderingsverschillen goud en deviezen’ in de balans bevat dien ten gevolge, met in achtneming van de nominale waarde van de in omloop zijnde goudcertificaten, alleen de nog niet-gerealiseerde waardeverschillen, die betrekking hebben op de per balansdatum aanwezige hoeveelheid goud en de netto deviezenvoorraad, inclusief beleggingen.

Herwaardering gebouwen en terreinen

Deze herwaarderingsrekening betreft de herwaardering van de onroerende goederen van de Bank op basis van de actuele waarde. Afwaardering van onroerende goederen geschiedt tot het saldo van de herwaarderingsreke-ning, waarbij het deel boven het beschikbare saldo ten laste van de resultatenrekening wordt gebracht.


TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2012

Goud en goudvorderingen

Naar aard en hoeveelheden zijn het goud en de goudvorderingen in fine troy ounces onder deze post als volgt opgebouwd:

2012 2011

In hoeveelheden Fine troyounces

Fine troyounces

Monetair goud 74.373 70.881Industriegoud 2.113 2.113

76.486 72.994

In waarden SRD SRDMonetair goud 400.637.974 352.685.926Industriegoud 10.585.461 9.777.583

411.223.435 362.463.509

Waardering monetair goud geschiedt tegen de London Gold Fix per jaareinde per troy ounce

2012 2011USD-waarde per troy ounce per jaareinde 1.657,50 1.531,00SRD-waarde per troy ounce per jaareinde 5.386,88 4.975,75

De waardering van het industriegoud geschiedt tegen 93% van de voorraad tegen de London Gold Fix per jaareinde.

Monetair goud

Het verloop van de monetaire goudvoorraad is als volgt:2012 2011


Fine troyounces

Stand per 1 januari 70.881 63.383Toegevoegd 3.500 7.564Verkocht -8 -66Stand per 31 december 74.373 70.881

In waarden SRD

SRDStand per 1 januari 352.685.926 241.417.941Toegevoegd 18.670.031 37.518.280Verkocht -42.326 -271.160Herwaardering 29.324.343 74.020.865Stand per 31 december 400.637.974 352.685.926


Vorderingen in vreemde valuta en andere buitenlandse waarden

Vorderingen op correspondentbanken

Deze post is opgebouwd uit beleggingen en tegoeden bij correspondentbanken alsook kaswaarden in vreemde valuta.

De samenstelling is als volgt: 2012 2011SRD SRD

Beleggingen in USD 1.103.569.257 747.399.250Beleggingen in Euro 234.154.676 443.959.918

1.337.723.933 1.191.359.168

Tegoeden bij correspondentbanken 1.282.680.251 996.522.889Kaswaarden in vreemde valuta 46.398.999 78.866.625

1.329.079.250 1.075.389.514___________ ___________2.666.803.183 2.266.748.682

Beleggingen

Deze beleggingen betreffen per 31 december: 2012 2011SRD SRD

Obligaties en deposito’s:- looptijd korter dan een jaar @ 0,28%-3,05 % /0,75%-2,12 % 592.366.973 213.659.382- langer dan een jaar @ 2,25%- 3,55% /2,07%-4,0% 745.356.960 977.699.786

1.337.723.933 1.191.359.168

Tegoeden bij corrrespondentbanken

De tegoeden bij correspondentbanken betreffen werksaldi in het buitenland, waarvan SRD 174.743.931 in Euro, SRD 1.107.917.707 in USD en SRD 18.613 in overige valuta.

Vorderingen op het I.M.F.2012 2011SRD SRD

Bijzondere trekkingsrechten I.M.F. 402.629.502 400.985.586Reservetranchepositie in het I.M.F. 30.594.375 30.465.750

433.223.877 431.451.336

SDR SDRBijzondere trekkingsrechten I.M.F. in SDR 80.606.507 80.616.322Reservetranchepositie in het I.M.F. in SDR 6.125.000 6.125.000

86.731.507 86.741.322


De Staat is sinds april 1978 lid van het Internationaal Monetair Fonds.De bijzondere trekkingsrechten betreffen de SDR positie en reserve-activa of deviezenreserves, die door het I.M.F. zijn gecreëerd. Op de hieruit voortvloeiende schuld is rente verschuldigd, waarvan het tarief per kwar-taal wordt aangepast aan marktontwikkelingen en ten laste van de SDR positie wordt gebracht. Anderzijds wordt rente ontvangen over de SDR positie. De SDR’s uit dit fonds kunnen worden aangewend bij transacties tussen officiële en monetaire instanties.

Onderstaand het verloop van de ‘Bijzondere trekkingsrechten I.M.F.

Het verloop van deze post is als volgt: 2012 2011

SDR’s SRD SDR’s SRDBeginsaldo 80.616.322 400.985.585 80.647.663 336.542.698Kosten/rentevergoeding -9.815 -49.289 -31.341 -161.030Herwaardering - 1.693.206 - 64.603.918Eindsaldo 80.606.507 402.629.502 80.616.322 400.985.586

De reservetranche positie betreft de deelneming in het I.M.F. Deze betreft de SDR rechten die de Staat Suri-name bezit als lid van het I.M.F. gebaseerd op haar zogenoemde reservetranche. Zij mogen in beginsel alleen worden gebruikt bij een betalingsbalanstekort en kunnen in dat geval aan het I.M.F. worden gecedeerd om convertibele valuta te verkrijgen.

Vorderingen op de Staat en overige vorderingen

Rekening-courant en overige vorderingen op de Staat

2012 2011SRD SRD

Voorschotten ex art. 21 Bankwet 228.876.000 228.876.000Overige rekening-courant vorderingen 1.182.098.493 867.298.451

1.410.974.493 1.096.174.451

De post ‘voorschotten aan de Staat (ex. art. 21 van de Bankwet)’ betreft een rekening-courantkrediet op on-derpand van schatkistpapier. De overige vorderingen in rekening-courant worden toegestaan naar gelang de creditsaldi, welke zijn opgenomen in de post ‘Verplichtingen aan de Staat en overige ingezetenen in SRD’ aan de passiefzijde van de balans voldoende dekking geven. De voorschotten en debetsaldi zijn rentedragend. De rente bedraagt 9% per jaar enkelvoudig over het uit-staande saldo.

Geconsolideerde Vlottende Staatsschuld

Deze post betreft een lening aan de Staat die op 26 juli 2002 is afgesloten tussen de Bank en de Republiek Suriname ten bedrage van oorspronkelijk Sf 163.792.523.185. Tot zekerheid heeft de Staat haar recht op de jaarlijkse winst van de Bank gecedeerd.


Het verloop is als volgt:2012 2011SRD SRD

Stand per 1 januari 113.898.000 119.454.000Aflossingen -5.556.000 -5.556.000Stand per 31 december 108.342.000 113.898.000

Rekening-courant en overige vorderingen op financiële instellingen

Deze post is als volgt opgebouwd:2012 2011SRD SRD

Rekening-courantvorderingen op financiële instellingen - 11.919.711Overige vorderingen op financiële instellingen 13.477.258 15.047.468

13.477.258 26.967.179

Beleggingen van kapitaal, reservefonds en bijzondere reserve

De Bank mag krachtens artikel 8 van de Bankwet haar kapitaal, reservefonds en bijzondere reserve beleggen volgens regelen goed te keuren door de Regering van Suriname. Op grond hiervan is een deel van de voor belegging beschikbare middelen belegd in herdenkingsmunten en kunstwerken.

Belegging in herdenkingsmunten

Deze post is als volgt samengesteld:2012 2011


Fine troyounces

Gouden herdenkingsmunten per jaareinde 1.486,81 1.486,81Zilveren herdenkingsmunten per jaareinde 7.966,82 7.966,82

In waarden SRD SRD

Gouden herdenkingsmunten per jaareinde 5.680.829 5.258.840Zilveren herdenkingsmunten per jaareinde 722.225 626.969

6.403.054 5.885.809


Belegging in kunstwerken

Het verloop van de belegging in kunstwerken is als volgt:2012 2011SRD SRD

Stand per 1 januari 2.333.887 2.243.887Investering - 90.000Stand per 31 december 2.333.887 2.333.887

Overige activa

Materiële vaste activa

De materiële vaste activa zijn als volgt samengesteld:2012 2011SRD SRD

Terreinen 22.596.497 14.262.692Gebouwen 23.101.645 16.013.677Onroerende Goederen 45.698.142 30.276.369

Onderhanden investeringen2.023.813 1.058.255

Inventarissen 11.505.903 12.577.300Transportmiddelen 1.400.047 1.697.992Stand per 31 december 60.627.905 45.609.916

Overige financiële activa

Deze betreffen participaties in de bancaire instelling Banco Latinoamericano de Exportaciones (Bladex), de Society for Worldwide Interbank Financial telecommunication (SWIFT) en de Caribbean Information and Credit Rating Services Limited (CariCRIS).Bladex is een multinationale bank gevestigd in Panama met als doelstelling bevordering van de regionale handel in Latijns-America. De Bank bezit 7.285 aandelen A Bladex, met een waarde per aandeel ultimo 2012 van USD 21,07. De deelneming is gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs groot SRD 118.800.SWIFT is een coöperatieve instelling waarin de deelnemende banken en overige van haar diensten gebruikmakende ondernemingen participeren. De Bank maakt voor al haar internationale financiële transacties gebruik van SWIFT.De Bank bezit 1 aandeel SWIFT en deze is gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs groot SRD 3.560.CariCRIS is de Caribbean Information and Credit Rating Services Limited. De deelname van de Bank betreft 200.000 aandelen per 14 september 2011, waarvoor USD 200.000 is betaald en voor welke verkrijgingsprijs omgerekend tegen de koers op dat moment de deelneming is genoteerd.


Overlopende activa

De overlopende activa 2012 betreffen nog te ontvangen baten.2012 2011SRD SRD

Interest financiële instellingen 8.283.938 9.533.461Interest de Staat 5.829.653 4.359.359Overige te ontvangen baten - 800

14.113.591 13.893.620

Diverse


Te verrekenen bedragen met derden 69.288 14.931.579Overlopende banktransacties 3.759.201 10.413.038Geactiveerde drukkosten SRD-biljetten 9.087.703 9.177.027Overige vorderingen 18.736.480 8.861.548

31.652.672 43.383.192


PASSIVA

Bankbiljetten in omloop

Deze post betreft de SRD bankbiljetten in omloop welke voortkomen uit de emissie 2004.De nog niet ter verwisseling aangeboden Sf-biljetten per jaareinde zijn niet onder deze noemer opgenomen maar onder de post ‘Diverse passiva’. De bankbiljetten in omloop zijn naar coupure als volgt verdeeld:

* naar coupures:2012 2011

In hoeveelheden aantallen aantallenSRD 5,00 2.504.322 2.304.222SRD 10,00 2.275.800 2.130.966SRD 20,00 3.795.885 4.979.880SRD 50,00 9.583.800 8.079.366SRD 100,00 3.863.453 2.855.111

In waarden SRD SRDSRD 5,00 12.521.610 11.521.110SRD 10,00 22.758.000 21.309.660SRD 20,00 75.917.700 99.597.600SRD 50,00 479.190.000 403.968.300SRD 100,00 386.345.300 285.511.100

976.732.610 821.907.770

Verplichtingen aan de algemene banken

Deze betreffen rekening-courantverplichtingen aan algemene banken en de door hen bij de Bank aangehouden kasreserve en deposito’s in SRD en in vreemde valuta en wel als volgt:

2012 2011SRD SRD

R/C-tegoeden in SRD algemene banken 589.055.388 268.038.474Kasreserveverplichtingen in SRD algemene banken 537.464.538 392.415.699

1.126.519.926 660.454.173

R/C-tegoeden in vreemde valuta algemene banken 2.748.199 24.617.114

Kasreserveverplichtingen in vreemde valuta algemene banken 64.113.299 72.665.015 66.861.498 97.282.129___________ __________ 1.193.381.424 757.736.302


Kasreserve

De kasreserve bedraagt ultimo 2012 25% voor de SRD en 40% voor de vreemdevalutamiddelen. Zij beogen respectievelijk bij te dragen aan de stabiliteit van de Surinaamse munt en de liquiditeit van valutategoeden bij de algemene banken. De kasreserve in SRD wordt als renteloos deposito aangehouden bij de Bank, terwijl die in vreemde valuta als rentedragend verplicht deposito op geblokkeerde bankrekeningen bij de correspondentbank van de desbetreffende banken mogen worden aangehouden.

Verplichtingen aan de Staat en aan overige ingezetenen in SRD

Deze post is als volgt samengesteld: 2012 2011SRD SRD

Gewone rekeningen van de Staat 485.123.251 335.780.557Bijzondere rekeningen van de Staat 1.080.396.348 1.093.445.333Semi-overheid 109.869.446 119.832.339Instellingen en derden 90.208.465 61.810.062Depositorekening Pensioenfonds van de CBvS 10.889.500 10.889.500Andere ingezetenen 2.037.148 3.007.155

1.778.524.158 1.624.764.946

De gewone rekeningen betreffen rekeningen-courantverhoudingen met ministeries en overige overheidsinstel-lingen. De bijzondere rekeningen betreffen bestemde tegoeden of fondsen van deze instellingen.

Verplichtingen aan ingezetenen in vreemde valuta

Deze verplichtingen aan ingezetenen betreffen: 2012 2011 SRD SRD

Cambio’s 2.443.792 2.450.391Overige instellingen en bedrijven 59.759.107 1.272.310

62.202.899 3.722.701 De verplichtingen aan cambio’s betreffen de door hen bij de Bank renteloos aan te houden tegoeden voor het vestigen van een wisselkantoor.

Verplichtingen aan niet-ingezetenen

Deze verplichtingen betreffen rekening-courantverplichtingen aan de International Bank for Reconstruction and development (Wereldbank), de Inter-American Development Bank en deposito’s van het I.M.F.


Tegenwaarde toegewezen bijzondere trekkingsrechten I.M.F.

Deze post betreft de tegenwaarde van de aan de Staat Suriname toegewezen bijzondere trekkingsrechten op het I.M.F. groot SDR 88.092.106, welke in US-dollars wordt uitgedrukt uitgaande van de laagste US-dollar koers in het desbetreffende kwartaal. De mutatie betreft de herwaardering van de SDR-verplichtingen tegen de koers per balansdatum.

2012 2011SRD SRD


Toegewezen bijzondere trekkingsrechten I.M.F. in SDR’s 88.092.106 88.092.106Koers SDR 1 = SRD 4,995 4,974

Goudcertificaten

Ultimo van het jaar stonden er 2.078 certificaten uit, tegenover 2.092 ultimo van het vorige jaar. De in goud uitgedrukte waarde inclusief interest bedroeg respectievelijk 21.614 en 21.028 troy ounces. De vaststelling van de goudwaarde in SRD vindt plaats tegen de laatkoers van de Bank ingevolge waarvan de koers voor een troy ounce per jaareinde is vastgesteld op SRD 179 respectievelijk SRD 165.

Diverse passiva

De post ‘Diverse passiva’ is als volgt opgebouwd:2012 2011SRD SRD

Aan de Staat uit te keren winst (2012) / (2011) 72.156.010 200.000.000Te verrekenen bedragen met derden 45.255.749 -Te verrekenen met het Ministerie van Financiën 20.596.439 -Rentesubsidie lage inkomensgroepen 12.480.468 68.714.579Reservering implementatie IFRS 23.369.453 23.369.453Vervallen Surinaamse guldens bankbiljetten in omloop 5.760.782 5.777.286Overige 20.571.501 21.725.533

200.190.402 319.586.851

De post overige bevat onder andere de voorziening pensioenverplichtingen voor de (ex-) presidenten van de Bank, nog af te dragen royalties aan het Ministerie van Financiën, loonbelasting en premies A.O.V.


Herwaarderingsrekeningen

Waarderingsverschillen goud en deviezen

Deze post betreft de nog niet-gerealiseerde waardeverschillen, die betrekking hebben op de per balansdatum aanwezige hoeveelheid goud en de netto deviezenvoorraad inclusief gouden valutabeleggingen, onder aftrek van de nominale waarde van de uitgegeven goudcertificaten.

De mutaties in deze post zijn als volgt:2012 2011SRD SRD

Stand per 1 januari 202.460.182 107.584.214Toename (2012) / (2011) 33.328.721 94.875.968Stand per 31 december 235.788.903 202.460.182

Herwaardering gebouwen en terreinen

De samenstelling van deze herwaarderingsrekening is als volgt:2012 2011SRD SRD

Herwaardering terreinen 22.594.818 14.261.014Herwaardering gebouwen 18.765.157 10.907.596

41.359.975 25.168.610

Kapitaal en reserves

Kapitaal

Het kapitaal bedraagt volgens artikel 4 van de Bankwet SRD 10.000.000. Het wordt wettelijk naar boven aangepast wanneer de waarde van de geldeenheid van Suriname daalt. De aanpassing wordt uitgevoerd door het nominaal bedrag van het kapitaal zoveel te verhogen als nodig is om de waardedaling van de geldeenheid van Suriname te compenseren en de tegenwaarde van het kapitaal in internationaal convertibele valuta op peil te houden.Bijstortingen op het kapitaal worden door de Staat opgebracht, al dan niet door winst inhoudingen van de Bank, totdat de maximale omvang van het kapitaal is bereikt, de genoemde aanpassing van dit artikel daaronder medebegrepen.

Het verloop van deze post is als volgt: 2012 2011SRD SRD

Stand per 1 januari 12.000.000 10.000.000Aanpassing (2012) / (2011) - 2.000.000Stand per 31 december 12.000.000 12.000.000

De toevoeging van 20% in het vorig boekjaar heeft betrekking op de koersaanpassing van de Surinaamse dollar ten opzichte van de US dollar.


Reservefonds

Conform artikel 5 van de Bankwet heeft de Bank een Reservefonds. Dit Fonds is bestemd tot dekking van mogelijke verliezen ontstaan uit de bedrijfsvoering van de Bank. Het verloop van deze post is als volgt:

2012 2011SRD SRD

Stand per 1 januari 17.642.076 16.395.398Herwaardering herdenkingsmunten 517.245 1.246.678Stand per 31 december 18.159.321 17.642.076

Bijzondere reserve

Krachtens artikel 6 van de Bankwet is de Bank bevoegd, met goedkeuring van de Minister van Financiën, Bijzondere reserves te vormen. Stortingen op en onttrekkingen aan de Bijzondere reserves behoeven de goed-keuring van de Minister van Financiën.

Het verloop van deze post is als volgt: 2012 2011SRD SRD

Stand per 1 januari 80.789.121 77.789.121Toevoeging uit de winst (2012) / (2011) - 3.000.000Stand per 31 december 80.789.121 80.789.121

In het vorig boekjaar is alsgevolg van de winstverdeling 2011 een bedrag van SRD 3.000.000 aan de Bijzondere reserve toegevoegd.


TOELICHTING OP DE RESULTATENREKENING OVER 2012

Interestbaten 2012 2011SRD SRD

Interestbaten vorderingen op de Staat 83.838.100 86.547.162Interestbaten beleggingen in vreemde valuta 32.366.889 29.664.242Overige interestbaten 2.700.389 3.694.640

118.905.378 119.906.044

Interestlasten2012 2011SRD SRD

Interestlasten van goudcertificaten 7.257.964 13.981.505Overige interestlasten 1.197.845 1.197.845

8.455.809 15.179.350

Gerealiseerde verkoopresultaten, waarderingsverschillen en afwaardering op lagere marktwaarde

Deze post bevat zowel de verkoopresultaten alsook de afwaardering op lagere marktwaarde, de koersverschil-len bij valuta-omzettingen en bij koerstransacties tegen afwijkende koersen. De neerwaartse ontwikkeling van de Euro heeft de koersresultaten op een negative wijze beïnvloed. Het re-sultaat in het voorgaand boekjaar (ad SRD 148.434.161) is incidenteel significant positief beïnvloed door de devaluatie van de Surinaamse dollar.

Koersmarge

2012 2011SRD SRD

Koersmarge transacties in US-dollar 39.021.111 40.756.484Koersmarge transacties in Euro 9.139.400 6.049.469Koersmarge transacties in overige valuta 93.036 76.291

48.253.547 46.882.244

Overige baten

Deze baten bestaan onder andere uit opbrengst verkoop herdenkingsmunten, dividendopbrengst Banco Latino Americano (BLADEX) en overige opbrengsten.


Personeelskosten


Salarissen, gratificatie, vakantiegeld en overige voorzieningen 46.764.382 38.079.893Pensioenkosten 16.472.838 15.397.154Overige personeelskosten 7.471.875 5.644.136

70.709.095 59.121.183

Personeelsleden in dienst ultimo boekjaar2012 2011

Man/Vrouw=totaal 176/175=351 170/163=333

Andere beheerskosten

Deze post bestaat onder andere uit kosten voor consultancy, diensten van derden, beheer van goud, deviezen en bankbiljetten, huisvesting, reis en verblijf.

Afschrijving op materiële vaste activa


Afschrijving op gebouwen 664.891 631.385Afschrijving op inventarissen 3.568.795 2.658.142Afschrijving op transportmiddelen 425.551 301.354

4.659.237 3.590.881


OVERIGE GEGEVENS

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2012 van de Centrale Bank van Suriname te Para-maribo gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2012 en de winsten verlies-rekening over 2012 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondsla-gen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Het bestuur van de Bank is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstem-ming met de Bankwet en algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving.Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met algemeen aanvaarde controle-standaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedra-gen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzet-ten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandig-heden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectivi-teit van de interne beheersing van de Bank. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de Bank gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.


Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onder-bouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel

Wij zijn van oordeel dat de balans en winsten verliesrekening en de daarbij gegeven toelichtingen van de Centrale Bank van Suriname over het boekjaar 2012 voldoen aan de eisen van de Bankwet en overigens in overeenstemming zijn met algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslag-geving.


BDO Assurance N.V.

Drs. R. Abrahams RAPartner


OVERIGE GEGEVENS (vervolg)

Vaststelling jaarrekening

Volgens artikel 30 van de Bankwet maakt de President van de Bank jaarlijks binnen zes maanden na afloop van het boekjaar de jaarrekening van de Bank op, terwijl de Raad van Commissarissen de jaarrekening vaststelt. De vastgestelde jaarrekening strekt de President van de Bank tot volledige kwijting, behoudens de bevoegdheid van de Raad van Commissaris sen een voorbehoud te maken.

Statutaire winstverdeling

De winstverdeling van de Bank is opgenomen in artikel 35 van de Bankwet. Van de winsten van de Bank, zoals die blijken uit de door de Raad van Commissarissen vastgestelde jaarlijkse winsten verliesrekening, wordt vijfentwintig procent toegevoegd aan het reservefonds, totdat dit fonds het bedrag van het kapitaal heeft bereikt. Hetgeen overblijft, na het treffen van voorzieningen uit prudentie tegen niet-gerealiseerde winsten en voorzieningen zoals neergelegd in de Bankwet, komt aan de Staat. Het kapitaal bedraagt volgens artikel 4 van de Bankwet SRD 10.000.000. Het wordt wettelijk naar boven aangepast wanneer de waarde van de geldeenheid van Suriname daalt. Bijstortingen op het kapitaal worden door de Staat opgebracht, al dan niet door winst inhoudingen van de Bank, totdat de maximale omvang van het kapitaal is bereikt, de genoemde aanpassing van dit artikel daaronder mede begrepen. De aanpassing wordt uitgevoerd door het nominaal bedrag van het kapitaal zoveel te verhogen als nodig is om de waardedaling van de geldeenheid van Suriname te compenseren en de tegenwaarde van het kapitaal in internationaal convertibele valuta op peil te houden.Krachtens artikel 6 is de Bank bevoegd met goedkeuring van de Minister bijzondere reserves te vormen door toevoegingen uit de winst. Onttrekkingen aan deze reserves behoeven de goedkeuring van de Minister.

Vaststelling jaarrekening voorgaand boekjaar

De Raad van Commissarissen heeft de jaarrekening van de Bank over het boekjaar 2011, zoals deze door haar president is opgemaakt vastgesteld. Het resultaat over het boekjaar 2011 bedroeg SRD 228.369.453 en is op voorstel van de President van de Bank d.d. 5 september 2012, na goedkeuring door de Raad van Commissarissen als volgt bestemd:

Winst over het boekjaar ex artikel 30 SRD 228.369.453Toevoeging aan het kapitaal ex artikel 4 SRD 2.000.000Toevoeging aan de bijzondere reserve ex artikel 6 SRD 3.000.000Voorziening implementatie IFRS SRD 23.369.453Uitkering aan de Staat SRD 200.000.000

Vaststelling jaarrekening 2012 en winstverdeling boekjaar 2012

De jaarrek 2012 is volgens het raadsbesluit d.d. 13 december 2013 vastgesteld door de Raad van Commissarissen. Het resultaat over het boekjaar 2012 bedraagt SRD 72.156.010 en is ingevolge het raadsbesluit op voorstel van de President van de Bank geheel bestemd als aan de Staat beschikbaar te stellen winst.Aangezien het reservefonds het bedrag van het kapitaal al heeft bereikt, is er geen toevoeging aan dit fonds.


BIJLAGEN


INHOUD BIJLAGEN

BIJLAGE V.1 IMPORT NAAR PRODUCTGROEP BIJLAGE VI.1 GECOMBINEERDE BALANS PRIMAIRE BANKENBIJLAGE VI.2 GECOMBINEERDE WINST- EN VERLIESREKENING PRIMAIRE BANKENBIJLAGE VI.3 KREDIETVERLENING DOOR PRIMAIRE BANKEN NAAR SECTORENBIJLAGE VI.4 KREDIETDEBITEURENBIJLAGE VI.5 KREDIETVERLENING TEN OPZICHTE VAN TOEVERTROUWDE MIDDELEN PRIMAIRE BANKEN

BIJLAGE VI.6 LIQUIDITEIT EN SOLVABILITEIT PRIMAIRE BANKENBIJLAGE VI.7 IMMOBILIA PRIMAIRE BANKENBIJLAGE VI.8 GROTE POSTEN PRIMAIRE BANKENBIJLAGE VI.9 GECOMBINEERDE BALANSEN DER LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJENBIJLAGE VI.10 GECOMBINEERDE WINST- EN VERLIESREKENING DER LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJENBIJLAGE VI.11 SOLVABILITEITSTOETSING LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJENBIJLAGE VI.12 RENTABILITEIT LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJENBIJLAGE VI.13 GECOMBINEERDE BALANSEN DER SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJENBIJLAGE VI.14 GECOMBINEERDE WINST- EN VERLIESREKENINGEN DER SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJENBIJLAGE VI.15 SOLVABILITEITSTOETSING SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJENBIJLAGE VI.16 RENTABILITEIT SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJENBIJLAGE VI.17 ENIGE FINANCIËLE GEGEVENS VAN PENSIOENFONDSENBIJLAGE VI.18 SPECIFICATIE VAN DE BELEGGINGEN VAN PENSIOENFONDSENBIJLAGE VI.19 GECOMBINEERDE BALANS VAN KREDIETCOÖPERATIESBIJLAGE VI.20 GECOMBINEERDE RESULTATENREKENING VAN KREDIETCOOPERATIES

BIJLAGE VI.1GECOMBINEERDE BALANS PRIMAIRE BANKEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.2GECOMBINEERDE WINST- EN VERLIESREKENING PRIMAIRE BANKEN

(duizenden SRD)

2008 2009 2010 2011 2012ACTIVA Bedrag % Bedrag % Bedrag % Bedrag % Bedrag %Liquide middelen 1.425.754 32,6 1.533.560 29,8 1.705.602 29,2 1.846.376 26,4 2.427.526 28,4Bankiers in binnen - en buitenland 385.365 8,8 772.066 15,0 822.017 14,1 1.185.587 17,0 1.607.662 18,8Kredietverlening 1) 2.173.429 49,7 2.473.020 48,1 2.856.929 48,9 3.406.856 48,7 3.924.966 45,9Overige activa 385.577 8,8 362.975 7,1 456.465 7,8 556.000 7,9 585.884 6,9Balans totaal 4.370.126 100,0 5.141.621 100,0 5.841.013 100,0 6.994.819 100,0 8.546.038 100,0

PASSIVAOp termijn toevertrouwde gelden 2) 1.266.826 29,0 1.515.048 29,5 1.844.495 31,6 2.314.566 33,1 2.891.736 33,8Korte schulden 2) 2.444.049 55,9 2.897.283 56,3 3.134.205 53,6 3.750.469 53,6 4.449.197 52,1Bankiers in binnen - en buitenland 98.438 2,3 177.509 3,5 187.268 3,2 135.282 1,9 197.114 2,3Overige passiva 257.062 5,9 194.695 3,8 230.449 4,0 260.960 3,7 347.820 4,1Nettoresultaat 70.546 1,6 75.428 1,5 72.956 1,2 79.685 1,2 97.880 1,1Eigen vermogen 233.205 5,3 281.657 5,5 371.640 6,4 453.857 6,5 562.290 6,6Balans totaal 4.370.126 100,0 5.141.621 100,0 5.841.013 100,0 6.994.819 100,0 8.546.038 100,0Bron : Centrale Bank van Suriname1) Kredietverlening in vreemde valuta aan ingezetenen inbegrepen2) Op termijn toevertrouwde gelden en korte schulden in vreemde valuta inbegrepen

Per ultimo 2008 2009 2010 2011 2012Rentebaten 283.264 306.747 351.886 358.961 424.645 Rentelasten 77.208 96.953 97.732 102.554 126.736 Rentemarge 206.056 209.794 254.153 256.407 297.909 Totale baten 271.960 290.087 318.984 330.289 382.109 Overige lasten 158.285 173.469 202.150 207.354 233.981 Bruto resultaat 113.675 116.619 116.834 122.935 148.128 Belastingen 40.809 41.935 43.336 43.668 53.321 Buitengewone posten (2.320) 744 (540) 417 3.072 Netto resultaat 70.546 75.428 72.956 79.684 97.880 ROA: Resultaat voor belastingen/ gemiddelde totale activa 2,8% 2,5% 2,1% 1,9% 1,9%Efficiency ratio: Overige lasten/ totale baten 58,2% 59,8% 63,4% 62,8% 61,2%Rentemarge/ totale baten 75,8% 72,3% 79,7% 77,6% 78,0%Expense ratio: Totale overige lasten/ rentemarge 76,8% 82,7% 79,5% 80,9% 78,5%Return on equity: Resultaat voor belasting/ gemiddelde EV 40,5% 35,3% 29,1% 25,1% 24,8%Bron: Centrale Bank van Suriname

De cijfers over de boekjaren zijn ontleend aan van de banken ontvangen rapportages.

BIJLAGE VI.3KREDIETVERLENING DOOR PRIMAIRE BANKEN NAAR SECTOREN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.4KREDIETDEBITEUREN

(duizenden SRD)

Sectoren Bedrag % Bedrag % Bedrag % Bedrag % Bedrag %Landbouw 95.000 4,1 108.840 4,2 127.346 4,0 129.768 3,5 129.364 3,0 Visserij 35.866 1,5 37.451 1,4 44.063 1,4 39.100 1,1 45.193 1,0 Bosbouw 5.616 0,2 4.791 0,2 3.036 0,1 2.302 0,1 4.250 0,1 Mijnbouw 18.429 0,8 32.616 1,2 59.431 1,9 81.513 2,2 92.171 2,1 Industrie 174.916 7,5 198.080 7,6 226.479 7,2 290.425 7,8 343.795 7,9 Konstructie en installatie 119.158 5,1 98.436 3,8 121.471 3,8 138.264 3,7 146.444 3,4 Electriciteit, gas en water 17.919 0,8 28.533 1,1 37.833 1,2 38.376 1,0 23.138 0,5 Direct productieve sector 466.904 19,9 508.747 19 619.659 19,6 719.748 19,4 784.355 18,0

Handel 605.812 25,9 665.562 25,4 702.027 22,2 922.321 24,8 1.200.226 27,6 Transport, opslag en communicatie 80.744 3,4 71.503 2,7 70.538 2,2 75.209 2,0 174.213 4,0 Dienstverlening 181.803 7,8 239.325 9,1 312.363 9,9 423.064 11,4 399.974 9,2 Woningbouw 392.413 16,8 462.968 17,7 524.674 16,6 587.525 15,8 696.568 16,0 Overige 614.333 26,2 673.708 25,7 928.652 29,4 991.500 26,7 1.095.261 25,2 Niet Direct productieve sector 1.875.105 80,1 2.113.065 80,6 2.538.254 80,4 2.999.619 80,6 3.566.241 82,0

Generaal totaal 2.342.009 100,0 2.621.812 100,0 3.157.913 100,0 3.719.367 100,0 4.350.595 100,0 Schatkistpapier/ Effecten/ Deelnemingen 99.843 82.038 221.526 217.347 328.461 Bruto kredietverlening 2.242.164 2.539.774 2.936.387 3.502.020 4.022.134 Voorzieningen 68.735 66.754 79.458 95.164 97.168 Netto kredietverlening 2.173.429 2.473.020 2.856.929 3.406.856 3.924.966 Bron: Centrale Bank van Suriname

2011 2012Per ultimo december

201020092008

Per ultimo 2008 2009 2010 2011 2012Bruto kredietverlening 2.242.166 2.539.774 2.936.387 3.502.020 4.022.134 Voorzieningen 68.735 66.754 79.458 95.164 97.168 Netto kredietverlening 2.173.431 2.473.020 2.856.929 3.406.856 3.924.966 Non-performing kredieten (bruto)3) 175.567 200.388 233.279 278.971 247.675 Non-performing kred / bruto kredietverlening4) 7,8% 7,9% 7,9% 8,0% 6,2%Bron: Centrale Bank van Suriname3) vanaf 2011 is bedrag aan non-performing kredieten bruto en dit is gewijzigd voor de hele reeks tot met 20074) de NPL ratio is thans bruto

BIJLAGE VI.6LIQUIDITEIT EN SOLVABILITEIT PRIMAIRE BANKEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.5KREDIETVERLENING TEN OPZICHTE VAN TOEVERTROUWDE

MIDDELEN PRIMAIRE BANKEN(duizenden SRD)

Per ultimo 2008 2009 2010 2011 2012Middelen > 1 jaar 271.166 290.628 355.423 438.769 663.382 Middelen < 1 jaar 415.459 528.452 480.920 599.492 699.395 Spaargelden 1.108.616 1.369.907 1.698.760 2.140.852 2.513.387 R/C gelden waarvan : 1.925.477 2.238.521 2.495.043 2.990.700 3.563.994

(in Surinaamse dollars) (986.913) (1.134.237) (1.344.390) (1.431.692) (1.791.239) (in vreemde valuta) (938.572) (1.104.284) (1.150.653) (1.559.008) (1.772.755)

Totaal toevertrouwde middelen 3.720.728 4.427.508 5.030.146 6.169.813 7.440.158 Totaal kredietverlening (netto) 2.173.429 2.473.020 2.856.929 3.406.856 3.924.966 Kredietverlening in % toevertrouwde middelen 58,4% 55,9% 56,8% 55,2% 52,8%Toevertrouwde middelen in % balansvermogen 85,1% 86,1% 86,1% 88,2% 87,1%Kredietverlening in % balansvermogen 49,7% 48,1% 48,9% 48,7% 45,9%

Gemiddelde debetrente in Surinaamse dollars 13,0 12,8 13,1 12,9 13,0 Gemiddelde creditrente in Surinaamse dollars 4,7 4,8 4,6 4,9 5,0 Gemiddelde debetrente in vreemde valuta 9,6 9,7 9,3 9,4 9,6 Gemiddelde creditrente in vreemde valuta 1,7 1,6 1,4 1,3 1,4 Bron : Centrale Bank van Suriname

2008 2009 2010 2011 2012LiquiditeitLiquiditeitsverhouding 56,3% 50,1% 52,2% 48,8% 53,4%Liquide middelen in % balansvermogen 32,6 29,8 29,2 26,4 28,4%Korte schulden in % balansvermogen 58,0 56,3 53,6 53,6 53,2%SolvabiliteitToetsingsvermogen 235.908 286.182 362.553 440.501 539.070 Totaal gewogen risicodragende activa 2.415.521 2.657.106 3.008.202 3.647.220 4.272.926 Solvabiliteitsratio 9,8% 10,8% 12,1% 12,1% 12,6%Tier 1/ Toetsingsvermogen 86,4% 88,6% 88,6% 90,6% 90,8%Tier 1/ Totaal gewogen risicodragende activa 8,4% 9,5% 10,7% 10,9% 11,5%Toetsingsvermogen/ Balanstotaal 5,4% 5,6% 6,2% 6,3% 6,3%Equity ratio 7,0% 6,9% 7,6% 7,6% 7,7%Debt ratio 92,5% 92,6% 92,0% 92,0% 92,0%Bron: Centrale Bank van Suriname

Per ultimo december

BIJLAGE VI.7IMMOBILIA PRIMAIRE BANKEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.8GROTE POSTEN PRIMAIRE BANKEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.9GECOMBINEERDE BALANS DER LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN

(duizenden SRD)

Per ultimo 2008 2009 2010 2011 2012Totaal Vermogen 270.789 303.409 404.622 501.356 597.366 Totale Investering in vaste activa 135.372 141.956 177.378 195.918 254.580 Totale Investering in % Totaal Vermogen 50,0 46,8 43,8 39,1 42,6Bron: Centrale Bank van Suriname

Per ultimo 2008 2009 2010 2011 2012Totaal toetsingsvermogen 235.908 286.182 362.553 440.501 539.070 Totale Grote Posten 251.470 330.350 355.685 466.851 444.924 Totale Grote posten % Totaal toetsingsvermogen 106,6% 115,4% 98,1% 106,0% 82,5%Bron: Centrale Bank van Suriname

2007 2008 2009 2010 2011ACTIVAKas en Bank [liquide middelen] 20.135 23.742 29.478 13.039 14.425 Vaste eigendommen 3.587 3.481 3.551 2.027 2.622 Beleggingen: - a] overheid - - - - - b] particulieren: - - hypotheken 60.298 66.903 72.644 84.923 114.950 - overige 113.496 150.795 112.707 152.353 218.218 Overige activa 19.576 30.685 10.701 13.640 16.605 Totaal 217.093 275.607 229.081 265.983 366.820 PASSIVAAandelenkapitaal 336 426 336 1.406 1.406 Reserves 21.464 25.185 -69.428 29.221 45.679 Achtergestelde leningen - - - - - Technische voorziening 183.275 235.195 286.985 221.643 301.007 Overige schulden 12.017 14.800 11.188 13.713 18.728 Totaal 217.093 275.607 229.081 265.983 366.820 Bron: Centrale Bank van Suriname

BIJLAGE VI.10GECOMBINEERDE WINST EN VERLIESREKENING DER

LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.11SOLVABILITEITSTOETSING LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.12RENTABILITEIT LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN

(duizenden SRD)

2007 2008 2009 2010 2011Premie 57.068 71.172 34.755 28.896 37.808 Koopsommen 13.116 12.060 17.176 33.467 42.160 Totaal premie + koopsommen 70.184 83.232 51.931 62.363 79.968

Premie herverzekeraar 977 1.173 1.444 2.172 2.522

Premie eigen rekening 69.207 82.059 50.486 60.190 77.446 Mutatie technische voorzieningen 44.991 52.401 27.722 23.237 79.653 Verdiende premie (1) 24.216 29.658 22.764 36.953 (2.207)

Bruto uitkeringen 16.036 19.830 14.790 30.843 13.086 Aandeel herverzekeraar 410 130 151 860 692 Uitkeringen eigen rekening (2) 15.626 19.700 14.639 29.983 12.393

Provisie en acquisitiekosten (3) 4.007 5.033 3.186 3.708 3.760 Bedrijfskosten (4) 11.536 13.622 8.575 9.116 14.856 Winstdeling en korting (5) 3.877 3.172 4.026 4.903 9.846

Technisch resultaat (6) = (1-2-3-4-5) -10.831 -11.869 -7.662 -10.757 -43.062

Beleggingsinkomsten (7) 11.532 9.186 13.776 17.498 21.419 Saldo andere baten en lasten (8) 2.666 6.544 137 500 32.477 Beleggingslasten (9) 70 84 116 21 23

Winst voor belasting = (6+7+8-9) 3.298 3.777 6.134 7.220 10.811 Belasting 373 227 227 454 Winst na belasting 2.925 3.777 5.907 6.993 10.357 Bron: Centrale Bank van Suriname

Per ultimo 2007 2007 2008 2009 2010 2011Premiereserve na aftrek herverzekering (A) 183.343 183.343 234.959 285.960 219.313 296.812 Vereist vermogen 5% van A (1) 9.167 9.167 11.748 14.298 10.966 14.841 Aanwezig vrij vermogen (2) 11.411 11.411 15.222 -78.199 24.057 36.271 Solvabiliteitsoverschot 2-1 2.244 2.244 3.474 -92.497 13.092 21.430 Bron: Centrale Bank van Suriname

Per ultimo 2007 2008 2009 2010 2011Netto winst 2.925 3.777 5.907 6.993 10357,321Eigen vermogen 21.800 25.611 -69.092 30.627 47085,298Rentabiliteit 13,4% 14,7% -8,5% 22,8% 22,0%Bron: Centrale Bank van Suriname

BIJLAGE VI.13GECOMBINEERDE BALANS DER SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.14GECOMBINEERDE WINST- EN VERLIESREKENING DER

SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN(duizenden SRD)

2007 2008 2009 2010 2011ACTIVAVaste eigendommen 22.667 25.261 28.319 26.556 36.003 Beleggingen: - -Overheidssector - - - - - -Particuliere sector: - a) hypotheken 39.881 44.734 46.812 49.625 69.922 b) overige 84.078 83.965 88.655 100.020 158.187 Overige activa 53.215 75.338 105.942 106.457 110.115 Liquide middelen 18.325 24.205 27.727 40.179 47.276 Totaal 218.167 253.503 297.455 322.837 421.503 PASSIVA - Aandelenkapitaal 690 780 360 360 360 Reserves 104.494 107.590 122.362 139.799 196.930 Technische voorzieningen 71.314 94.556 118.476 121.373 130.752 Lange termijn schulden (incl. voorzieningen) 3.579 7.023 4.232 2.558 1.509 Korte termijn schulden 38.090 43.555 52.025 58.748 91.952 Totaal 218.167 253.503 297.455 322.837 421.503 Bron: Centrale Bank van Suriname

2007 2008 2009 2010 2011Bruto premie 125.064 149.719 166.742 181.612 226.977 Premie herverzekeraar -/- 16.203 18.586 28.483 28.454 27.707

- Premie eigen rekening 108.861 131.133 138.259 153.158 199.270 Mutatie technische voorzieningen -/- 503 -1.549 -4.080 -6.821 377 Verdiende premie (1) 108.358 132.683 142.339 159.979 198.893

- Bruto uitkeringen 80.175 85.598 116.412 95.453 126.629 Aandeel herverzekeraar -/- 7.346 6.885 27.768 2.386 10.486 Uitkeringen eigen rekening (2) -/- 72.829 78.713 88.644 93.067 116.143

- Provisie en acquisitiekosten (3) -/- 5.752 7.348 7.062 9.667 12.236 Bedrijfskosten (4) -/- 29.931 40.617 43.484 53.068 67.762

- Technisch resultaat (5) = (1-2-3-4) -153 6.005 3.149 4.177 2.752

- Beleggingsinkomsten (6) +/+ 10.910 8.130 13.130 13.386 11.737 Saldo andere baten en lasten (7) +/+ 4.558 859 4.337 5.489 20.909 Beleggingslasten (8) -/- - - - - -

Winst voor belasting (5+6+7-8) 15.315 14.994 20.617 23.051 35.399 Belasting -/- 1.080 1.223 1.322 1.778 1.931 Winst na belasting 14.236 13.771 19.294 21.273 33.468 Bron: Centrale Bank van Suriname

BIJLAGE VI.15SOLVABILITEITSTOETSING SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.16RENTABILITEIT SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.17ENIGE FINANCIELE GEGEVENS VAN PENSIOENFONDSEN

(duizenden SRD)

Per ultimo 2007 2008 2009 2010 201118% van de geboekte bruto premies (A) 22.511 26.949 30.014 32.690 40.856 Schade eigen rekening (1) 72.829 78.713 88.644 93.067 116.143 Bruto schade (2) 80.175 85.598 116.412 95.453 126.629 Vereist vermogen (1/2) x A 20.449 24.782 22.854 31.873 37.473 Aanwezig vrij vermogen 79.757 80.061 96.458 114.120 144.114 Solvabiliteitsoverschot 59.308 55.279 73.604 82.247 106.528 Bron: Centrale Bank van Suriname

Per ultimo 2007 2008 2009 2010 2011Netto winst 14.236 13.771 19.294 21.273 33.468 Eigen vermogen 105.184 108.369 122.721 140.158 197.290 Rentabiliteit 13,5% 12,7% 15,7% 15,2% 17,0%Bron: Centrale Bank van Suriname

2007 2008 2009 2010 2011ACTIVAKas en Banken 41.740,31 48.317,22 57.737,45 56.422,56 62.203,07 Beleggingen:w.v. Binnenland: Overheid 31.863,40 42.980,89 56.759,05 72.122,50 49.519,43 Particulier 474.411,52 532.093,99 622.679,00 680.148,50 760.657,84 w.v. Buitenland 265.005,53 268.892,15 276.285,36 260.167,16 254.642,65 Vaste Eigendommen (incl. diversen) 40.771,55 40.116,67 43.575,24 117.004,51 118.951,74 Totaal 853.792,31 932.400,92 1.057.036,11 1.185.865,24 1.245.974,73 INKOMSTENPremies/Stortingen in het fonds 43.467,23 57.596,58 52.883,37 59.631,15 61.843,85 Inkomsten uit beleggingen 81.221,28 71.284,77 86.971,90 73.994,04 84.534,73 Andere inkomsten 2.911,36 -3296,790034 9.631,10 17.607,97 - UITGAVENUitkeringen 19.701,42 22.237,56 33.757,94 28.226,17 27.785,21 Onkosten, belasting en andere 74.197,04 72.359,31 69.574,24 96.010,64 78.630,52

Totaal aantal pensioenfondsen onder toezicht 30 32 34 34 35Bron: Centrale Bank van Suriname

BIJLAGE VI.18SPECIFICATIE VAN BELEGGINGEN VAN PENSIOENFONDSEN

(duizenden SRD)

BIJLAGE VI.19GECOMBINEERDE BALANS VAN KREDIETCOOPERATIES

(duizenden SRD)

2007 2008 2009 2010 2011BeleggingenDebiteuren (Hypotheken u/g) 150.628,35 179.801,97 198.642,41 224.307,84 250.399,73 Leningen op schuldbekentenis 576,80 576,80 - - - Effecten 295.221,88 333.683,99 337.299,97 351.670,33 380.185,48 Termijndeposito's (+spaardeposito's) 83.128,46 129.487,25 122.722,92 146.771,67 149.726,15 Onroerende goederen 79.068,09 80.005,02 94.273,43 106.267,50 133.559,85 Spaarrekeningen 32.234,34 32.642,39 51.268,85 49.513,36 48.065,42 Rekening-courant met de werkgever 87.769,73 97.162,65 96.366,14 26.131,49 10.259,04 Overige beleggingen 41.345,86 40.995,38 56.634,92 105.652,89 90.389,73 Persoonlijke leningen 1.306,94 883,84 1.946,50 2.124,82 2.234,51 Totaal 771.280,45 895.239,28 959.155,14 1.012.439,89 1.064.819,92 In % van de totale beleggingenDebiteuren (hypotheken) 21% 20% 21% 22% 24%Leningen op schuldbekentenis 0% 0% 0% 0% 0%Effecten : 44% 37% 35% 35% 36%Termijndeposito's (+spaardeposito's) 12% 14% 13% 14% 14%Onroerende goederen 10% 9% 10% 10% 13%Spaarrekeningen 5% 4% 5% 5% 5%Rekening-courant met de werkgever 2% 11% 10% 3% 1%Overige beleggingen 6% 5% 6% 10% 8%Totaal 100% 100% 100% 100% 100%Bron: Centrale Bank van Suriname

Bedrag % Bedrag % Bedrag % Bedrag % Bedrag %ACTIVALiquide middelen 23.883 20,9 20.214 14,0 48.455 29,3 1.834 9,3 2.717 11,8Vorderingen op leden 83.112 72,6 110.851 76,7 97.569 59,0 14.842 75,2 16.178 70,4Overige vorderingen en transitoria 282 0,2 735 0,5 1.426 0,9 742 3,8 1.368 6,0Beleggingen 1.663 1,5 6.709 4,6 11.072 6,7 1.614 8,2 2.004 8,7Vaste activa 5.513 4,8 6.001 4,2 6.810 4,1 695 3,5 707 3,1Totaal 114.453 100,0 144.511 100,0 165.331 100,0 19.727 100,0 22.975 100,0

PASSIVAEigen vermogen 9.663 8,4 13.111 9,1 16.603 10,0 1.148 5,8 1.487 6,5Schulden aan leden 99.913 87,3 124.715 86,3 142.461 86,2 17.809 90,3 20.647 89,9Voorzieningen 2.766 2,4 4.185 2,9 4.335 2,6 363 1,8 431 1,9Overige schulden en transitoria 2.112 1,8 2.500 1,7 1.933 1,2 408 2,1 411 1,8Bruto-resultaat - - - - - - - - - - Totaal 114.453 100,0 144.511 100,0 165.331 100,0 19.727 100,0 22.975 100,02007 : gegevens van 5 kredietcoöperaties

2008 : gegevens van 13 kredietcoöperaties




2007 2008 2009 2010 2011


BIJLAGE VI.20GECOMBINEERDE RESULTATENREKENING VAN KREDIETCOOPERATIES

(duizenden SRD)

Bedrag % Bedrag % Bedrag % Bedrag % Bedrag %

BATENIntrestbaten: Leningen 7.940 80,4 12.084 84,5 14.037 90,0 2.227 91,4 2.559 90,0 Beleggingen 105 1,1 175 1,2 144 0,9 0 0,0 - 0,0Entrée penningen 0 0,0 0 0,0 - 0,0 - 0,0 - 0,0Diversen - 0,0 - - - 0,0 - 0,0 - 0,0Overige baten 1.825 18,5 2.036 14,2 1.422 9,1 210 8,6 283 10,0

Totaal 9.871 100,0 14.295 100,0 15.603 100,0 2.437 100,0 2.843 100,0

LASTENPersoneelskosten 3.930 39,8 5.520 38,6 5.844 37,5 284 11,7 396 13,9Afschrijvingskosten 436 4,4 439 3,1 571 3,7 22 0,9 54 1,9Intrest-lasten 132 1,3 1.049 7,3 4.636 29,7 1.379 56,6 1.564 55,0Algemene kosten 175 1,8 454 3,2 464 3,0 532 21,8 418 14,7Diversen 2.619 26,5 3.766 26,3 1.500 9,6 121 5,0 277 9,7Netto-resultaat 2.579 26,1 3.068 21,5 2.589 16,6 99 4,0 134 4,7

Totaal 9.871 100,0 14.295 100,0 15.603 100,0 2.437 100,0 2.843 100,02007 : gegevens van 5 kredietcoöperaties





2007 2008 2009 2010 2011


Jaarverslag CBvS 2012 Tbv Website 28 Februari 2014

Documents

Transcript of Jaarverslag CBvS 2012 Tbv Website 28 Februari 2014