- Historisch Institutioneel Tijdschrift - Nummer 1- 2011

HI nT

HInT

| 2

Colofon

Jaargang 28, Nummer 1,

Het Historisch Institutioneel

Tijdschrift (HInT) is het

periodiek van GSV Excalibur.

Redactiadres

Erasmusplein 1

kamer 1.60a/9.14

6525 HT Nijmegen

hintredactie@gmail.com

Oplage: 325

ISSN: 0923-9375

© GSV Excalibur 2011

Redactie:

Angelia Beek, Kim van den Berg,

Martin Buunk, Myrna van Deur-

sen, Wouter Egelmeers, Corine

van den Eijnden, Iris Gebben,

Karin Geerts, Jesper Geubels,

Anouk Keune, Aniek de Kort,

Aukje Las, Remy Maessen, Susan

Manders, Tim Riswick, Mats

Sotthewes,

Sofie van Ooijen, Thomas Vries,

Sjir Worms

Met bijdragen van:

Joost van den Oever en Niels van

der Werf

Eindredactie:

Angelia Beek, Wouter Egelmeers,

Aniek de Kort, Remy Maessen,

Thomas Vries, Niels van der Werf,

Sjir Worms

Hoofdredacteur:

Roy Stoots

Voor- & Achterpagina:

PR commissie

HInT Leiding - De extra dingen...

Februari is inmiddels alweer een week aan de gang. tentamens hebben

weer plaatsgemaakt voor colleges en heb blokken en stampen van

tentamens heeft weer plaatsgemaakt voor de sleur van alledag.

De maand januari is altijd hectisch en tevens rustig ,de maand januari is

misschien wel het toonbeeld van de paradox. Men denkt dat men tijd

over heeft, terwijl we in feite minder tijd hebben. Niet alleen is, is fe-

bruari het begin van de derde periode. Maar ook het begin van het

tweede semester. Periode van stage ,buitenlandstudie en voor sommi-

gen afstuderen. De periode waarin de harde beslissingen zullen vallen

over waar we volgend jaar staan, over wie we uiteindelijk worden.

Wat bazel ik nu eigenlijk? Februari is de maand waarin je al je matties

weer ziet, waarin je niet alleen hoeft te zijn met dat boek. Waarin de

collegezaal ineens een verademing is na die maand in de bibliotheek.

Februari is de maand van weerzien, van feest en herkenning!

Want studeren is een feest. Niet het zuipen, het ziek worden van drank

en het collegebezoek met katers. Zou dat facet graag in mindere mate

terug willen zien maar ja, ieder zo zijn verzetje! Mijn ding is het in ieder

geval niet.

Maar de vorming die je ondergaat, het netwerk dat je kan opbouwen.

De kennis die je verwerft, kennis die niet in je boeken staat. Die kennis

is veel waard en die vorming is veel waard. Studeren is de tijd dat je

weerbaar wordt voor het echte leven, dat je, je eigen leven op gaat

bouwen. En van dat feest moeten we genieten, geniet van het feest dat

studeren heet en geniet van de dingen die geschiedenis te bieden

heeft. Alle verworvenheden daaruit zijn veel meer waard dan 3000

euro!

Zo kun je bijvoorbeeld gewoon mee naar Boedapest in mei. Het zijn de

extra dingen die het hem vaak waard maken, stoppen met naar school

gaan en beginnen met studeren is er zo één!

Roy Stoots,

hintredactie@gmail.com

Februari 2011

3 |

In dit HInT...

4

6

10

12

14

16

20

24

26

29

Ze kwam onwetend, ze maakte

hier vrienden. Ze ging van ze

houden. Susan brengt onze

zuidelijke medelanders een

lofrede!

Corine schrok zich deze intro-

ductie het apezuur. Onze stu-

die zou een sterke docentecul-

tus kennen. Mythe of waar-

heid? Corine zocht het uit!

Carnaval, wat is een jaar zonder

Carnaval? Wouter dook, zo het

een historicus betaamt, de

geschiedenis van Carnaval in!

Het reilen en zeilen der GSV

HInTerview: Bert Roest

Het proces Jezus

Lofrede

De platenkast: Marjet Derks

De dag dat mijn leven veranderde

Voor en Tegen

‘Catch the Bat, Release the Bat’

Hemels Verbond IV

De essentie van liberale waarden

binnen onze democratie

Nul

Via Via: Dieuwertje ten Brinke

Masterlijk: P&P

Sociale Media

Annotatiedifferentiatie

De docentencultus

De teller van Thomas

Kilometers spoor

Rijnlanders en bourgondiers

32

34

37

39

41

43

44

46

50

De ergernis van de een is het

vermaak van de ander. Onder

dat motto gingen Aniek en

Aukje in discussie. Het onder-

werp: Populair taalgebruik.

Aukje las voor jullie de be-

schouwing over mogelijk het

meest omstreden proces uit de

wereldgeschiedenis: Het Pro-

ces van Jezus van Nazareth.

Iris en Roy spraken met Bert

Roest. Een interview over de

dingen die er voor Roest toe

doen. Tevens nog een paar

mooie lessen als toetje.

6 10 12

20 43 50

HInT

| 4

Algemene Ledenvergadering

Naar aanleiding van vacant komen van de functie

van penningmeester is er op 7 februari aanstaan-

de een verkiezingsvergadering waarin een nieuwe

penningmeester zal worden gekozen. Om 18:30 in

E2.53 tot uiterlijk 21:45. Tevens staan er enkele

andere belangrijke punten voor de GSV op de

agenda. Dus GSVers laat je horen!

Eerstejaarsfeest

Voor al onze eerstejaars heeft de GSV in samen-

werking met andere studieverenigingen een ge-

weldig feest op poten gezet. Het eerstejaarsfeest:

9 Februari vanaf 22:30 in de Boogie Wonderland!

Heb jij ook zo’n zin in een feestje? En lijkt het je

bovendien leuk te feesten met andere eerste-

jaars? Dan moet je op 9 februari in de Boogie

wezen! Daarnaast is het feest na 01.00 uur toe-

gankelijk voor iedereen! Rol na de borrel de

boogie in, om het feest verder te zetten

A-Feest

16 februari vanaf 22.00 in de Van Buren is er weer

een A-feest. Heb jij zijn om met Alfa studenten

onder elkaar te feesten zorg dan dat je er bij bent

op 16 februari. En beleef het introgevoel op-

nieuw!

Cantus

Van 28 februari tot 2 maart is weer de jaarlijkse

ragweek gepland! Het zal voor de meeste geen

verassing zijn dat de GSV hier ook weer een bij-

drage aan zal leveren. Dit jaar zal de GSV in sa-

menwerking met BOW (Bestuurskunde) en ESV

(Economie) een cantus organiseren op 28 februa-

ri. Dit is jullie kans om een gezellig met studenten

onder elkaar,onder het genot van de nodige liters

bier, liedjes te zingen en gezelligheid te beleven.

Wie lijkt dat nou niet leuk? 28 februari, gegaran-

deerd plezier!

Grote Reis Boedapest

Het alternatief voor Marokko is bekend: 1 t/m 7

mei 2011, grote reis naar Boedapest! De prijs zal

neerkomen op 295 euro per persoon en de in-

schrijving is

op 14 fe-

bruari.

In deze rubriek een schets van de gebeurtenissen binnen de GSV.

Welke activiteiten zijn de afgelopen periode georganiseerd en wat ligt de

komende maanden in het verschiet?

Lees het hier en je weet wat er speelt!

Het reilen en zeilen der GSV

Voor meer info check de nieuwsbrief of http://gsv.excalibur.nl

Februari 2011

7 |

HInTerview - Bert Roest Studeren is veel meer dan college volgen

Door Iris Gebben en Roy Stoots

Wie de kamer van Bert Roest binnenstapt, zal meteen zien dat we hier niet met iemand te maken

hebben die zich laat beperken door zijn vakgebied. We hebben hier te maken met een echte intellectu-

eel die de ‘Groten der aarde’ van de filosofie in zijn kast heeft staan. Wanneer we hem hier naar vra-

gen steekt hij van wal, van zijn studie in Groningen tot zijn hedendaagse band met Toronto.Ik heb mij

nog nooit verveeld in mijn leven. Het enige wat mij spijt is dat er af en toe niet meer tijd in een week

zit.’

Studententijd

Op achttienjarige leeftijd vertrekt Bert Roest richting Groningen om daar geschiedenis te studeren. Inspi-

rerende docenten zetten hem op het spoor van de Middeleeuwen, een periode die hem vooral interes-

seert vanwege het feit dat er nog zoveel te onderzoeken valt. Talloze bronnen, vooral van na 1200, zijn

nog nooit grondig bestudeerd, waardoor diepgravend onderzoek mogelijk is. De tijd waarin hij studeert,

begin jaren tachtig, is ook de periode waarin ‘New Cultural History’ opkomt, een benaderingswijze die

toen bekend werd door onderzoeken van mensen die zich vooral met Middeleeuwen en de Renaissance

bezighielden. Zijn eigen studententijd is extreem serieus, hij studeert niet alleen algemene geschiedenis,

maar daarnaast ook Mediëvistiek. Zijn docenten inspireren hem en hoewel hij van ’s morgens vroeg tot ’s

avonds laat hard aan het werk is, niet alleen aan zijn studie maar ook om geld te verdienen, is zijn stu-

dententijd ook heel leuk. Zo is hij actief betrokken bij een studentenzangkoor en organiseert hij met zijn

medestudenten veel uitstapjes naar musea en tentoonstellingen en wordt er vaak gezamenlijk de archie-

ven ingedoken. Ook gaat hij geregeld op uitwisseling met het koor, wat hem op interessante plekken in

heel Europa brengt. ‘Ik was in Hongarije toen de Muur viel. Dat leverde prachtige discussies op met Oost-

Duitse en Russische zangers!’

Wanneer we hem vragen of het daarom is dat hij zo’n groot voorstander van het wonen op kamers is,

krijgen we een mooie les, ‘Ik vind dat eerste en tweedejaars studenten hier in Nijmegen te veel naar

‘school gaan’ ze volgen colleges, gaan veilig terug naar huis en worstelen zich zo door hun studie heen,

maar studeren is veel meer dan college volgen.’ Het wonen op kamers creëert volgens Roest een weer-

baardere student, iemand die sneller volwassen wordt omdat diegene zijn of haar eigen boontjes leert

doppen. Samen eten en de kleinste dingen waar niet zo snel bij stil wordt gestaan zijn, belangrijke dingen

voor later! ‘Toen ik nog studeerde, lazen we de krant aan tafel in het studentenhuis en spraken we de

politiek door.’ Bert Roest denkt dat er meer kennis te behalen valt tijdens je studie, dan alleen uit de

boeken. ‘Tijdens mijn studie organiseerden we reizen en nodigden we de docenten er ook voor uit, dat

gebeurt nu veel minder en dat is jammer.’ Roest ziet ook wel in dat de tijden veranderd zijn en dat het nu

wat moeilijker is te realiseren dan 30 jaar geleden. ‘Maar de politiek heeft niet goed voor ogen wat het

academisch onderwijs zou kunnen zijn, ze denken te veel aan de korte termijn.’

HInT

| 8

Nijmegen

Dat Roest in Nijmegen terecht is gekomen is volgens hem deels toeval. Hij was een tijd actief geraakt

buiten zijn vakgebied, wat te wijten was aan het kleine aanbod aan banen, maar hier kreeg hij de kans

om zich weer bezig te houden met Middeleeuwen. ‘Ik volg dee banenmarkt en heb overal en nergens

gesolliciteerd’. Zo kwam hij hier terecht, het feit dat hij Peter Raedts kende en andersom heeft ook een

rol gespeeld bij het krijgen van een positie in Nijmegen.’Het was wellicht liefde op middelbare leeftijd,

maar het is hier goed toeven. De omgang met collega’s vind ik in Nijmegen erg prettig.’

Het chateau

Naast Middeleeuwen, en zijn grote passie de bedelorden is Roest ook geïnteresseerd in andere aspecten

van de geschiedenis, zoals moderne politieke filosofie, Giambattista Vico als wel de verlichtingsfilosofie

maar ook de Joodse schrijfster en filosofe Hannah Arendt. Naast deze interesses heeft hij ook een aantal

bijzondere hobby’s, zo knutselt hij graag en bouwt hij van allerhande dingen, zoals keukens en badka-

mers. Ook repareert hij graag auto’s en treedt hij af en toe op met een koor of zingt hij als solist. Het

bouwen brengt ons weer op het spoor van zijn zogenaamde ‘chateau’ in Frankrijk, waar de wildste verha-

len over bestaan. Lachend corrigeert hij ons, het is geen cha-

teau maar een ruïne die hij in 2000 gekocht heeft voor de prijs

van een oude auto en die hij met veel plezier opknapt. ‘Het is

behoorlijk groot, bijna zo groot als de Refter denk ik.’ Onder-

tussen is het buitenwerk gebeurd en zitten er nieuwe vloeren

in. Roest gebruikt het opknappen van zijn ruïne als een manier

om fysiek bezig te zijn. Hij heeft er geen uiteindelijk doel mee.

Dat doel ligt namelijk dertig jaar weg en het is nog maar de

vraag of hij het ooit afkrijgt. ‘Je moet de dingen doen om de

intrinsieke waarde van de dingen zelf.’

Wat de komende tien jaar voor hem zullen brengen weet hij

nog niet, zelfs nog niet of die wel in Nijmegen doorgebracht

zullen worden. Roest heeft namelijk een partner en een doch-

tertje die, hoewel ze nu een jaar in Nederland zijn, gewoon in

Toronto wonen. Hoelang het nog vol te houden is om steeds

heen en weer te gaan, weet hij niet. Uiteindelijk zal iemand

moeten verhuizen. Dit betekent desondanks niet dat hij niet

bezig zal blijven met zijn vakgebied, want deze zomer komt zijn boek uit, over de Clarissen, een vrouwe-

lijk kloosterorde die vanaf het begin van de 13e eeuw bestaat. Daarnaast is hij ook nog bezig met een

onderzoeksproject samen met Peter Raedts over missie-ideologieën in de late Middeleeuwen en vroeg-

moderne tijd, waarin hij dus zijn blikveld deels gaat verleggen naar de Nieuwe Wereld, Californië en

Mexico, weg van de ‘harde Middeleeuwen’ en waar hij ook nog een boek over zal moeten schrijven.

Roest zal in ieder geval altijd bezig blijven met bedelorden, al is het maar vanwege het feit dat hij web-

master is van twee websites die als portals fungeren. Hoogleraar wil hij niet één twee drie worden (als

dat al mogelijk zou zijn) omdat hij dan naar meer ingekapseld wordt in zijn mogelijkheden. ‘Hoogleraren

Februari 2011

9 |

van tegenwoordig zijn steeds meer manager van een onderzoeksgroep en moeten achter financiering

aan.’

Wat Roest vooral benadrukt in het interview is het belang van de studententijd. Hij heeft in deze tijd veel

goede vrienden gemaakt en wil jullie dan ook het volgende op het hart drukken:

‘Gebruik je studententijd niet als verlenging van je middelbare school, ga het echt exploiteren, de tijd

komt nooit weer om echt als student te leven. Zoveel vrijheid als nu krijg je nooit meer, maak er het

beste van.’

HInT

| 10

Het proces Jezus

Door Aukje Las

Hoewel zijn leven niet lang en gelukkig was, kreeg

Jezus voor elkaar waar veel timmermanszonen alleen

maar van kunnen dromen: hij ging de geschiedenis

in. Nu, ruim 2000 jaar na zijn geboorte, passeert zijn

naam dagelijks de lippen van menigeen wanneer zij

hun wensen richting hemel prevelen. En wie kan dat

nou zeggen?

Nou Jezus niet, want hij leeft natuurlijk niet meer.

Rond het jaar 33 kwam er een einde aan het leven van

deze veelbelovende Jood. Zijn berechting wordt nog steeds beschouwd als het meest beroemde proces

uit de wereldgeschiedenis. In 1933 werd Jezus alsnog vrijgesproken door een groep rechters in Jeruza-

lem. In 1949 werd er een herziening van de uitspraak aangevraagd bij de Hoge Raad van Israel. Blijkbaar

houdt het proces ook nu nog de gemoederen bezig. Vraag blijft waarom dit strafproces, twintig eeuwen

na dato, nog zo´n enorme belangstelling kan veroorzaken.

Voor diegenen die niets of weinig weten van de berechting van Jezus (dat kan natuurlijk), zal ik een kleine

schets geven van hetgeen gebeurde op die donkere dagen in het jaar 33. De naar verluid bebaarde san-

daal gaf een etentje voor zijn twaalf beste vrienden in het Hof van Getsemane, een olijfboomgaard net

buiten Jeruzalem. Wij noemen dit nu het Laatste Avondmaal, maar Jezus wist natuurlijk niet dat dit zijn

laatste maaltijd was. Hij was de zoon van God, niet helderziend. Onder het drankgelach en feestgedruis

kwam Jezus erachter dat zijn beste vriend, Judas, hem had verraden bij de Sanhedrin, de Joodse raad.

Jezus baalde natuurlijk verschrikkelijk, maar ging toch gedwee mee toen de soldaten hem kwamen halen.

Er volgde een hoorzitting voor de Romeinen Herodus en Pilatus. Tot slot moest hij ook zijn levensfilosofie

uiteenzetten voor de Joodse raad. Helaas voor Jezus waren zijn argumenten onvoldoende steekhoudend,

hij werd tot de dood veroordeeld. Als hij de wet had gekend (wat mijn inziens iedere burger van Israel

toch zou moeten kennen) had hij kunnen weten dat de straf bij het opruien van het volk de dood aan het

kruis zou zijn.

Het vonnis werd voltrokken op de berg Golgotha (wat Aramees is voor schedelplaats). Zes uur lang hing

Jezus aan de houten constructie voordat hij eindelijk begreep dat de dood onvermijdelijk was en hij blies

zijn laatste adem uit. Hij werd begraven in het graf van Jozef van Arimathea, dat nog vacant was. Drie

dagen later wilden een paar vrouwen, waaronder Jezus´ liefje en lichtekooi Maria Magdalena, de gestor-

ven Messias alsnog gaan balsemen. Helaas was het lichaam van Jezus spoorloos: het graf was leeg. We-

tende dat een menselijk lichaam niet zo snel vergaat, moest er een andere verklaring worden gezocht:

waar was Jezus? Na de verdwijning van het lichaam is Jezus nog een aantal keren gesignaleerd en naar

verluid heeft hij de weg naar de hemel verkozen, nadat hij zijn discipelen had bevolen zijn blijde bood-

Februari 2011

11 |

schap (melk, kaas en eieren) over de gehele wereld te verspreiden. Hoewel Jezus zijn boodschap heeft

kunnen overbrengen en het christendom wereldgodsdienst nummer één is, wordt de veroordeling van

Jezus nog steeds bestreden.

Het proces tegen Jezus is misschien wel de belangrijkste wortel van het antisemitisme. De moeizame

verhouding tussen het christendom en het jodendom vindt zijn oorsprong in de veroordeling van Jezus.

Vraag hierbij is of Jezus is veroordeeld naar aanleiding van een proces van de Joodse raad of door het

vonnis dat is gewezen door de Romeinse overheid. En wat is de rol geweest van het Sanhedrin?

De bronnen die beschikbaar zijn over het leven van Jezus, bieden weinig soelaas. Ze spreken elkaar vaak

tegen en de onderlinge verhouding is moeilijk te duiden. Daar komt bij dat er weinig bekend is over de

wijze van procederen in de eerste eeuw na Christus. Het enige wat men dan nog kan doen is kijken naar

de tijd waarin Jezus leefde en uiteindelijk doodging. Zoals iedereen heeft geleerd bij Oudheid (dus als je

dit niet weet, heb je Oudheid waarschijnlijk nog steeds niet gehaald en dan weet je nu ook waarom),

heeft de Romein Gnaeus Pompéius in 70 v. Chr. zijn oog laten vallen op Israel in zijn veroveringsoorlogen

in het Middellandse zeegebied. De verovering ging niet zo gemakkelijk als dat hij van te voren had be-

oogd; het land was verdeeld. Judea, een gedeelte van Israel stond onder de supervisie van de Hasmo-

neeëndynastie. Twee broers waren met elkaar in gevecht om de troon en een van hen vroeg om hulp van

de Romeinen. Pompéius kreeg van hem toestemming om Judea binnen te vallen en hier maakte hij dan

ook gretig gebruik van: in 63 voor Christus werd Jeruzalem veroverd. Gabinius, de toenmalige Romeinse

stadhouder van Jeruzalem, voerde een bestuurlijke vernieuwing door: hij verdeelde Judea in vijf distric-

ten met aan het hoofd een aristocratisch college: personen die bewezen hadden dat ze fan waren van

het Romeinse bewind. Het college vernoemde hij naar de uit de Thora bekende raad van oudsten: synho-

dos of sanhedrin. Hoewel ze waren getooid met een sierlijke Joodse naam uit de Thora, stonden zij onder

sterke Romeinse invloed. Zij hadden hun bestaan aan de Romeinen te danken en beoefenden zowel een

bestuurlijke als een rechtsprekende functie. Komt het je al bekend voor? Juist, goed geobserveerd! Ten

tijde van de Tweede Wereldoorlog werd er in bezet Nederland ook een Duits bestuur aangesteld. Indien

de bestuursfunctionarissen niet gehoorzaamden aan de Duitsers werden zij uit hun functie ontheven dan

wel op een andere lucratieve manier uit de weg geruimd. Op deze manier stelden ook de Romeinen het

Sanhedrin in: een raad bestaande uit autochtone bevolking die onder direct gezag van de Romeinen viel.

Als je goed hebt opgelet en niet halverwege dit epos in slaap bent gevallen, was Jezus gehoord door het

Sanhedrin. Een Joodse raad, of toch niet?

Ik had graag een betoog gehouden waarin de onschuld van de Joden in casu werd bewezen. Het enige

wat ontkracht kan worden is dat de wortel van antisemitisme is ontsproten door de hoorzitting van de

Joodse Sanhedrin. Zij werden namelijk aangesteld en beheerst door de Romeinse dictatuur, waardoor er

niet meer kan worden gesproken van een Joodse raad. De Sanhedrin konden geen mensen veroordelen

tot de dood, waardoor zij zich uiteindelijk toch moesten richten tot hun bezetter. Hoewel de Romeinen

Jezus vrijspraken, veroordeelden zij Jezus uit angst voor een Joodse opstand. Deze eis, de dood van Jezus,

vanuit de Joodse bevolking is de wortel van het antisemitisme, niet de hoorzitting van het Sanhedrin.

HInT

| 12

Wie regelmatig een HInT openslaat, zal het onmiddellijk herkennen.

Ons geliefde blaadje staat altijd vol met zeer spannende verhalen

over allerlei onderwerpen en deze zijn al dan niet suggestief. Omdat

de HInT en de lezer mij altijd zeer aan het hart gaat, wilde ik voor

deze editie een stukje sentiment met jullie delen. Eigenlijk is het een

blijk van waardering. Een blijk van waardering voor al mijn lieve

studiegenoten die uit het zuiden des lands komen.

Wie van de lezers herkent het niet? Soms stap je een trein in om een

bepaalde bestemming te bereiken. Deze trein is niet de Veolia boemel naar het zuiden. Het is ook niet?

de dienstregeling van de NS richting Den Bosch of Eindhoven of verder naar het westen in Brabant.

Het is niet de trein die je straks fijn terug naar moeders in het oosten des lands zal brengen. Ook ga je

niet naar een met de trein bereikbare bestemming vlak in de buurt van Nijmegen. Ik hoop nu dat ik onge-

veer alle reisbestemmingen van de NS of Veolia vanuit Nijmegen belicht heb. Op een na. Om op de be-

stemming te komen waar ik op doel, moet je eerst naar het noorden oversteken, de Rijn over, richting

Arnhem. Vanuit de eeuwige bouwput ga je dan naar het westen. Je kunt het vanuit Nijmegen op twee

manieren doen. Bijvoorbeeld door de intercity naar Den Helder of Schiphol te nemen. Maar welke van de

twee je ook kiest om naar die ene bestemming te komen, uit je keuze blijkt dat je naar het westen gaat.

Naar de Randstad. Zodra je eenmaal uit Gelderland bent getrokken en ongeveer net nadat je Utrecht

hebt gepasseerd, begint een ervaring die iedereen van jullie waarschijnlijk weleens heeft meegemaakt. Ik

zie het ongeveer ieder weekend voor mijn eigen ogen gebeuren.

Als je naar het westen gaat, kun je maar beter iemand mee-

nemen om mee te praten. Je zult, wanneer je een tijdje met

je reisgezel aan het praten bent, dan merken dat er mensen

naar je kijken. Net zo lang totdat een of andere brutale aap

dan dwars door je gesprek heengaat en opmerkt: ‘he jij doar,

ben jij een brabo?' Wanneer je dan net wil zeggen dat het

wel zo is ( of niet, je komt uit Limburg of gewoon uit Nijme-

gen, maar ze horen het verschil toch niet) krijg je die vraag

naar je hoofd geslingerd: 'Zeg eens wat'. Dan moet je, je dus

laten horen wat je accent ook moge zijn. Alsof je een nieuwe

aanwinst uit het rar ite itenkabinet bent.

Menige keer heb ik dit al zien gebeuren en elke keer krimpt mijn maag door de plaatsvervangende

schaamte. Weliswaar heeft de Randstedeling van zonet alleen maar gevraagd of je voor hem wilt praten,

‘Lofrede'

Door Susan Manders

Februari 2011

13 |

Commissielid worden? Stuur een mail naar:

excalibur@let.ru.nl

de volgende stap is dat hij of zij uit het station stapt bij de volgende randstedelijke halte en zegt: 'eg

waor, die brabo's of die limbo's, het zijn allemaal boeren'. Ze zullen zich afvragen wat je toch in gods-

naam komt doen in hun territorium. Daar gaat de goede naam van de Randstad, mocht deze al bestaan.

Ik probeer hem in ieder geval in ere te houden in Nijmegen. Misschien had ik vroeger wel meegedaan

aan dit belachelijk maken van jullie accent, maar nu niet meer. Jullie kunnen me namelijk ook pakken op

mijn accent, maar de belangrijkste boodschap is: ik ben veranderd, lieve mensen, en daarom schrijf ik

ook dit sentimentele stukje.

Sinds de intro van 2008 ben ik een ander mens. Op de eerste dag heb je altijd dat traditionele rondje van

voorstellen bij de Camelot. Ik kwam daar belachelijk laat aanzetten. Ik was smerig en mijn haar stond in

allerlei pieken recht overeind. Ik was weer eens van mijn fiets gevallen van de slaap. Ik was chagrijnig,

want ik merkte dat ik liever op het asfalt wilde blijven liggen dan verder fietsen. Dit bleek helaas een

trend die zich vaker zou herhalen. Ik was net een paar uurtjes eerder uit het vliegtuig uit Amerika geko-

men en nu moest ik opeens gezellig gaan zitten doen bij de intro. Ik had mijn vader nog gesmeekt of ik

alsjeblieft niet hoefde te gaan. Ik kon ook wel mensen leren kennen tijdens de eerste week van colleges

ofzo. Maar ik moest toch gaan. Dus ik kwam daar aanzetten en ik had mijn introgroepje eindelijk gevon-

den. En toen zag ik ze allemaal zitten en zij waren al gezellig aan het praten en ik dacht dat ik maar beter

enige vorm van sociaal geaccepteerd gedrag kon laten zien. Ik kwam ten slotte uit de Randstad en het

was normaal dat ik me moest zien te gedragen in Nijmegen. Why not go for it? Dus ik ging daar bij hen

staan en het floepte er in een keer uit: 'Hoi'. Toen heb ik me net voorgesteld en iedereen een handje

gegeven. Algauw merkte ik dat ik best kon meepraten met iedereen.

Een van de eerste dingen die we bespraken met de groep was de afkomst. Wederom dacht ik dat het

beter was om het maar gewoon te zeggen: 'Ik kom uit Utrecht'. Ik keek ze een beetje afwachtend aan.

Viel dat mee of niet? Ze keken me even aan met een blik van: 'prima meid, wat jij wilt' en toen praatten

ze gewoon verder. Dat was het moment waarop ik verliefd werd op Nijmegen en de mensen om me

heen. Sindsdien heb ik geen stomme dag gekend in Nijmegen en ik zit alweer in mijn derde jaar. Het zijn

de mensen, die 'verrekte boeren, die brabo's en limbo's en woar ze auk vandaon moge kome' die Nijme-

gen Nijmegen maken. Natuurlijk vieren jullie carnaval en zuipen jullie teveel en eten jullie vlaai en stem-

men sommige van jullie provinciegenoten wel PVV, maar hé, wie doet dat niet meer tegenwoordig en

wat maakt het ook uit? Natuurlijk wil ik soms nog steeds een vertaling als ik 'bekant' hoor en waarschijn-

lijk zal ik nooit begrijpen waarom je met het geld wat je uitgeeft bij carnaval niet op vakantie gaat. Toch

ben ik zo blij dat ik hier studeer en alle vooroordelen over iedereen hier kan weerleggen. Jongens, be-

dankt allemaal!

HInT

| 14

In ‘De platenkast van…’ gaat HInT op zoek naar de muziekliefhebber achter een bekend persoon bin-

nen de opleiding geschiedenis. De keus is dit keer gevallen op Marjet Derks, gespecialiseerd op het

gebied van geschiedenis van het katholicisme. Maar op welk muziekgebied is zij gespecialiseerd?

Hoe zou u uw muzieksmaak omschrijven?

‘Mijn muzieksmaak is erg divers, of eigenlijk heb

ik geen smaak haha. Ik luister eigenlijk alleen

muziek als ik bezig ben, vrouwen schijnen dat

namelijk te kunnen, twee dingen te gelijk doen,

multi-tasken. De muziek die ik luister, hangt erg

af van wat ik aan het doen ben. Als ik aan het

werk ben dan luister ik andere muziek dan

wanneer ik aan het sporten ben. De radio zet ik

echter nooit aan.’

Wat is het laatste album dat u heeft aange-

schaft?

‘Dat is een moeilijke vraag. Ik koop bij vlagen CD’s en heb er al lang geen meer gekocht. Het was een CD

van muziek die iktijdens een show van de cabaretière Lenette van Dongen heb gehoord. Het was een

Belgische counter tenor, Dominique Corbiau. Zijn CD heet Memoria. Ik heb dat vaker, als ik iets ergens

heb gehoord wat ik mooi vind, dat ik dan ga opzoeken wat het was. Daardoor is mijn muziekverzameling

echt een ratjetoe. Vaak valt het daarna wel tegen omdat de muziek verbonden was met de sfeer waar ik

het hoorde.

‘Daarnaast ben ik erg tekstueel ingesteld. Daarom houd ik ook erg van Nederlandstalige liedjes. Zo vind ik

André Hazes helemaal geweldig. Ook Spinvis vind ik heel goed, dat zijn echt gedichten op muziek. Baga-

gedrager, van de gelijknamige CD, vind ik misschien wel het mooiste nummer ooit. Ook het nummer

Ronnie gaat naar huis is heel sterk. Dat gaat over een jongen in een psychiatrische instelling die terug

naar huis mag maar de angst heeft om terug te vallen. Hier wordt een verhaal verteld, een leven in een

liedje. In de auto luister ik vaak naar de radiozender 100% NL in de hoop dat er iets moois op komt. Vaak

is het echter allemaal troep. Jan Smit bijvoorbeeld, naast het feit dat het geen mooie muziek is, is het

Nederlands ook nog eens heel erg lelijk. Het is heel nep, je hebt een CD vol met liedjes maar aan het

einde nog niks. André Hazes daarentegen zit vol met emotie, dat geloof je. Natuurlijk heeft ook hij slech-

te nummers die met een rijmwoordenboek gemaakt zijn, maar het meeste waar hij over zingt heeft hij

zelf meegemaakt en dat merk je.’

De Platenkast van… Marjet Derks

Door Aniek de Kort

Februari 2011

15 |

Waar luistert u het meeste naar?

‘Dat kan ik niet goed zeggen. Ik luister naar klassieke muziek als ik werk, en gezien ik veel werk, luister ik

daar wel veel naar. Niet van die hele ingewikkelde muziek hoor, ik heb gewoon van die series bij het

Kruidvat opgekocht, Bach en Vivaldi en dergelijke. Het creëert een rustige sfeer. Met teveel tekst word ik

afgeleid. Als ik aan het schrijven ben dan luister ik altijd naar hetzelfde. Dan zit ik in een bepaalde sfeer

voor een artikel. Zo heb ik mijn proefschrift met twee of drie CD’s geschreven.

‘Als ik sport of schoonmaak luister ik natuurlijk naar hele andere muziek, zoals Amy Winehouse of Duitse

muziek als Neue Deutsche Welle. Snelle nummers met een flink tempo. Op zondagavond luister ik ook

graag het programma van Sara Kroos op Radio 2, zij draait heel goede Nederlandse muziek.’

Wat is de eerste plaat die u gekocht heeft?

‘Dat is geen moeilijke vraag, dat is Imagine van John Lennon geweest. Als ik dat

nu tijdens de Top 2000 hoor, vind ik het nog steeds erg mooi dus dat is een goe-

de keus geweest. Ik heb het destijds voor de tekst gekocht, die voorliefde voor

het tekstuele zat er dus al vroeg in. Het was trouwens een single, die had je vroe-

ger nog. Wat de eerste LP was die ik ooit gekocht heb weet ik niet meer.’

Wat is het meest wanstaltige dat u in de platenkast heeft staan?

‘Ik heb veel foute muziek, maar wel mooie. Mijn singles heb ik allemaal weggegooid. Ook zat ik in de

overgang van platen naar CD’s, toen heb ik ook al mijn platen weggegooid. Daar had wel wat fouts bijge-

zeten. De CD’s die ik heb, heb ik gekocht toen ik al ouder was. Dan koop je toch iets bewuster. Of ja ik

heb toch wel iets heel fouts. Ik heb in een periode een hele hoop meditatie CD’s gekocht, met van die

vogelgeluiden. Die luister ik nu nooit meer hoor, als ik nu mediteer wil ik gewoon absolute stilte.’

Welk nog grotendeels onontdekt pareltje kunt u ons aanbevelen?

‘Spinvis is een must voor elke Nederlandse student. Ook de muziek van Joni Mitchell uit de jaren ‘60 / ‘70

is nog steeds fantastisch.

Heel veel nummers zijn later

door andere muzikanten

gecoverd en heel bekend.

Het zijn mooie teksten, met

thema’s uit het leven, zoals

liefde en relaties. Ook de

sfeer uit die tijd komt heel

erg naar boven. Het is een

dichteres, net als Spinvis. Het

is trouwens wel echte vrou-

wenmuziek hoor.’

HInT

| 16

De dag dat mijn leven veranderde Over wereldvrede, multiculturaliteit en voetbal

Door Remy Maessen

Naar alle waarschijnlijkheid bevind ik me aan het einde van mijn studieperiode. Zodoende zijn er mo-

menten dat weemoedigheid zich van mij meester maakt. Dan kijk ik terug op de afgelopen jaren en

dan bekijk ik wat voor momenten doorslaggevend zijn geweest voor de persoon die ik inmiddels ben

geworden. Zo’n moment was er, het zal inmiddels ongeveer een jaar geleden zijn. Ik was bestuurslid,

hoofdredacteur van dit mooie blad en schraapte moed bij elkaar om te beginnen met mijn bachelors-

criptie. Omdat ik al mijn minoren al had gedaan, had ik gedurende die maanden een tamelijk rustige

periode. Maar ik was een vastberaden student die zowel de HInT-jaargang 2009/2010 tot een goed

einde wilde brengen én mijn bachelorscriptie tot een succes wilde maken. Ik herinner het mij nog

goed, buiten was het koud en het sneeuwde lichtjes. De voortekenen waren er, maar rondom februari

sloeg het lot eindelijk toe.

Een voorbeeld voor multicultureel Nederland

Voordat ik verderga is voor de onwetende lezer een uitleg broodnodig. Voor de notoire Football Mana-

gerspelers onder ons: lees deze alinea niet en als je het wel doet, erger je niet aan informatie, waarmee

jij, als medelid van de mooiste verslaving ter wereld, al jarenlang bekend bent. Om te beginnen is het

belangrijk te weten dat de tijd in het spel sneller gaat dan in het echt. Dat betekent dat je best wel eens,

terwijl het buiten 2011 is, op je laptop in 2020 kunt zitten. Welnu, ik voel een nieuwe vraag bij de geën-

gageerde – maar onwetende! – lezer opborrelen die meteen respons verdient. Immers, hoe kan het

alwetende computerspel weten wie er nu precies in 2020 de voetbalvelden bevolkt? Wie is de Messi van

2020, zo vragen wij aan de profeet Football Manager. Zoals een profeet betaamt, weet Hij het ook niet.

Natuurlijk, de talentvolle jongens, die zich in de A-jeugd van de bekende voetbalclubs bevinden, die zijn

voor Hem bekend, maar wat daarná komt, de jongens die recent geboren zijn, of misschien wel op dit

moment geboren worden, daarvan weet Hij evenmin als u of ik, of zij het pad van het eerdergenoemde

Argentijnse dribbelwonder gaan volgen, of wellicht een andere carrière als kunstenaar, antropoloog of

wellicht historicus ambiëren. Daarom gist het spel, naarmate de speler zich in de verre toekomst bevindt,

ook maar wat. De profeet laat daarmee echter zien dat er hoop is voor de zorgelijke Nederlander die

misschien overweegt aanslagen te plegen dan wel extreem-rechtse ideeën te krijgen. Niet doen! In het

Ajax van 2020 moeten bijvoorbeeld de doelpunten komen van Jeroen El Hammouchi, terwijl de familie

Jacobs uit Almere-Muziekwijk heeft besloten hun kind Mohammed te noemen, een man die later ballen

uit het net moet gaan vissen bij AFC Almere City. Culturele grenzen vervagen in 2020 als we de profeet

moeten geloven, zoveel is duidelijk.

De voortekenen

Met deze geruststellende gedachte eindig ik mijn inleiding waarin broodnodige informatie wordt ver-

strekt om wellicht de hersenspinsels in de komende alinea’s te begrijpen. Ik neem u – als inmiddels min-

der onwetende, en niet afgehaakte lezer – mee naar de laatste dagen van 2020. Ondergetekende is op

Februari 2011

17 |

dat moment bewindsvoerder van de tegen degradatie uit de Bundesliga vechtende vechtmachine van

Jahn Regensburg. Er wordt betonvoetbal ge-

speeld in het Jahnstadion en van finesse en

frivoliteit is weinig sprake op het koude veld in

Oost-Beieren. De grote broer uit München ligt

niet wakker van het ploegje en ook in Nürn-

berg wordt niet slecht geslapen, voorafgaand

aan een uitwedstrijd in het Donaustadje. In die

universiteitsstad, waarin volgens Wikipedia

nog resten te onderscheiden zijn van een door

Marcus Aurelius gebouwd fort, groeit echter

het zelfbewustzijn gestaag. De ster aan de

horizon was Koen Velder, een – overigens ook

al onbestaande – scout bij FC Den Bosch. Een

bod van Regensburg verleidde de goede man ertoe de Brabantse gezelligheid – hij was immers een

echte man van de stad en een Bourgondiër bovendien – te verruilen voor de Bayrische. Daar had de

veertigjarige kerel wel oren naar.

De gebeurtenis

De nieuwbakken scout werd er, kort na de ondertekening van zijn contract en voordat er één halve liter

was genuttigd, al gauw op uitge-

stuurd. Hij ging een blik werpen bij

de gevallen grootmacht Eintracht

Braunschweig, om te bekijken of er

talent rondliep, niet ver vandaan de

plaats waar ooit de Germanen

heldhaftig gestreden hadden tegen

de Romeinen. En precies daar van-

daan kwam hij. Een man, een jon-

gen nog, zeventien jaren oud, die

het eerste levenslicht inderdaad

gezien had aan de rand van het

Teutoburger Woud. Misschien wel

een rechtstreekse afstammeling

van Hermann, of Arminius. De

leiderscapaciteiten had hij in elk

geval. Hij was Andreas Kurt. De

scout kwam als een razende in

Regensburg aan met de mededeling

dat hij een topspeler had gevonden

en niet lang daarna trok de zeven-

tienjarige jongen het rode shirt van

HInT

| 18

Jahn Regensburg aan. Op dat moment veranderde de wereld voor de club, voor mijzelf in de laptop én

voor mijzelf erbuiten. De vechtmachine werd een demonstratieteam van frivool voetbal en daarin speel-

de de Verlosser, weldra aanvoerder, een grote rol. Inmiddels zijn bekers gepakt, landstitels en Champions

Leagues. Er is een Italiaanse spits gekomen die vliegtuigen uit de lucht kan koppen, een Afrikaanse vleu-

gelspeler die sneller is dan Usain Bolt en een irritant ambitieuze kerel uit het zuiden van Beieren, maar

Kurt blijft mijn man.

De gevolgen

Hoezeer u in het verhaal zit – en in de man die, als afstammeling van Arminius en met de hersens van

een student, die zonder vertraging aan het einde van zijn studie zou komen, koos voor het onzekere

leven als voetballer – ik wil u even terugbrengen naar de realiteit en de gevolgen die de donkere decem-

berdag in 2020 met de jongen achter de laptop in februari 2010 had. Hoewel de übergermaan tussen

Çetin Heinrichs en Markus Biliz – ook in Duitsland ging de inburgering gesmeerd – een plekje in het Duit-

se team heeft verworven, de goede man betekende meer voor mij dan hij ooit had kunnen weten, toen

Koen Velder zijn naam op een digitaal briefje schreef.

Inmiddels bespreek ik met hem de missie naar Afghanistan – hij is tegen – en de situatie tussen Israël en

Palestina – hij is voor vrede. Verder is hij tegen honger in de wereld en hoopt hij dat er snel iets komt dat

zorgt voor een echt groene energievoorziening. Bovendien is hij tegen racisme en discriminatie. Andreas

Kurt is een wijs man. Hopelijk zijn we allemaal zo in 2020.

Panoramfoto van Regensburg

Februari 2011

19 |

HInT

| 20

Voor

Vaag danwel Hip taalgebruik

Aniek de Kort

Ach, dat gezeur over vaag taalgebruik tegenwoordig. Wat is

vaag? En belangrijker nog, wat is er mis mee? Ik zou zeggen, je

moet gewoon lekker je ding doen. Dicht bij jezelf blijven,

zogezegd. Als jij op een andere manier wilt communiceren

dan anderen, dan is dat heel oké. Als mens zou ik willen zeg-

gen dat de tegenstanders van het zogenoemde ‘hippe’ taalge-

bruik gewoon niet zo moeten zeuren en het zogezegd gewoon

een plaatsje moeten geven.

Als schrijver van dit stuk, dat geacht wordt toch een enigszins wetenschappelijke achtergrond te heb-

ben, zou ik zeggen dat de oorzaak ligt in het feit dat de ‘anderen’ niet out of the box kunnen of willen

denken. Je moet leren door een andere bril te kijken, je ogen niet te sluiten voor datgene wat buiten

jouw belevingswereld gebeurt en ook te kijken naar een visie van een ander beleidsbeleid. Ik wil ‘de

ander’ niet enkel aftikken op kortzichtigheid, het zou mooi zijn als uiteindelijk alle neuzen dezelfde

kant op zouden staan. Ik heb zoiets van, wel mijn kant, want rechtsom of linksom bekeken, dat is

uiteindelijk wel het streefbeeld. We moeten gewoon, zogezegd, naar elkaar toegroeien. Het zou dan

ook niet ondenkbeeldig zijn wanneer, zogezegd, ‘de ander’ zijn of haar competenties neerwaarts zou

bijstellen. Een stukje pro-actief meedenken zeg maar. De input van ‘de ander’ is op zich niet verkeerd,

ik zou zelfs willen zeggen dat het kwalitatief goed is, maar als we dat transparant bekijken in de uitvoe-

ringspraktijk valt het toch, zeg maar, een stukje tegen. Die sociabiliteit moet gewoon in je kracht zit-

ten, die heb je of die heb je niet, en als je het niet hebt dan moet je dat ook gewoon niet willen. Om de

toegangsoplossing toekomstbestendig te maken wil ik ‘de ander’ zogezegd een pro-actieve impuls

geven – een verwonderpunt danwel verandertraject, gezien ik, hoe je het ook wendt of keert, die

sociabiliteit wel bezit; een innovatiemodel om de competenties van de ander zogezegd te stroomlij-

nen, zeg maar.

Dit model, het FUZZY model, wil er op wijzen dat de doelstelling van in dit geval ‘de ander’ feestelijk,

uitdagend, zuiver en zinnelijk moet zijn, evenals dat de doelstelling een YES-gevoel moet geven. Maar

wanneer ik kijk naar het unique selling point van ‘de ander’, alsmede het denkconcept, zal ik met

voortschrijdend inzicht als managementsamenvatting moeten concluderen dat als eindconcept ‘de

ander’ zogezegd de probleemeigenaar is. Dit moet je niet willen kantelen, het is in principe niet erg, je

moet het gewoon in je maatstafconcurrentie inbedden en de ander zijn ding laten doen. Gewoon,

dicht bij jezelf blijven zogezegd. Dit is echter mijn visie die ik doorcommuniceer naar zowel ‘de ander’

als de lezer. 360 graden feedback is altijd welkom.

Februari 2011

21 |

Tegen

Vaag danwel Hip taalgebruik

Iemand die woorden als fabeltastisch, magisch, hilarisch en

superhysterisch tot een groot succes kan maken, vragen om

een opiniërend stuk te schrijven tegen populair en hip taalge-

bruik, is mijn inziens een onbegonnen stap. Toch ben ik ervan

overtuigd dat een goed redenaar ook stellingen kan onderbou-

wen die niet direct zijn of haar mening verkondigen, dus hier-

bij mijn poging.

Taal is iets waarin wij ons als mensen onderscheiden van de dieren en waardoor wij automatisch aan

het concept taal veel waarde toekennen. Taal heeft echter geen statisch karakter; de mens blijft im-

mers graag geprikkeld en heeft de neiging om zich te willen onderscheiden van anderen. Een manier

om geprikkeld te blijven en om je te onderscheiden van de ´massa´ is door gebruik te maken van de

zogeheten modewoorden. Deze woorden of zinsneden, waarvan ik straks een aantal voorbeelden zal

geven, ontstaan vaak in Noord-Amerika (fock) of de Randstad (mieters) en waaieren langzaam uit naar

de uithoeken van ons land. Uiteindelijk blijven deze modewoorden lang of juist kort ´hangen´; op den

duur zullen deze woorden uit het taalbeeld verdwijnen. Helaas raken sommige modewoorden maar

niet uit de mode (net zoals skinnyjeans overigens) en worden ze onderdeel van het vocabulaire van

een bepaalde bevolkingsgroep.

Het eerste voorbeeld dat ik wil geven wordt dan ook vaak gebruikt door een bepaalde bevolkings-

groep. Ik zal een korte schets geven: jonge mannen met een skinnyjeans (ja daar zijn ze weer), een

shirt met mannendecolleté in kleuren waarvan een zesjarig meisje kleurenblind wordt, een semi-

baardje en een mystiek kettinkje. Ik denk dat we allemaal wel weten over welk type man ik het heb. Zij

doen uitspraken als: ´Ik doe gewoon mijn eigen ding, weet je´ en kijken daarbij alsof ze net iets hebben

uitgevonden waar de Nobelprijs een logisch vervolg op is. Het typische van dit soort uitspraken is dat

dit type man van elkaar wel begrijpt wat hiermee wordt bedoeld, maar dat de rest van de wereld in dit

soort situaties beleefd een bescheiden glimlach vertoont. Want wat betekent ´je eigen ding doen´ nou

eigenlijk? ´Je eigen ding doen´ is dermate vaag, dat we eigenlijk nooit iets concreets zeggen, wanneer

we dit woord gebruiken. Een soort gemakzucht of angst dus: je kunt niet geconfronteerd worden met

hetgeen je net verteld hebt en stiekem staat het ook wel een beetje stoer.

Een ander woord waaraan onze generatie zich lange tijd ´schuldig´ heeft gemaakt, is het woord ´duh´.

Het liefst uitgesproken als ´duuhuuhh´ of de overtreffende trap ´dubbelduuhh´. Het betekent zoiets als

´natuurlijk, stommerd!´ of in de zelfreflecterende variant ´haha, domme, domme ik´. Ik kan met zeker-

heid stellen dat er niemand is van mijn generatie die niet een van bovengenoemde woorden heeft

gebruikt dan wel misbruikt. Blijkbaar wordt het woord nog steeds grappig gevonden, want het leukste

Aukje Las

HInT

| 22

Zelf een plek in de HInT redactie?

Stuur een mail naar:

hintredactie@gmail.com

moment in Alles is liefde, is toch wanneer Carice van Houten ´duuuhh´ zegt tegen de Nederlandse kroon-

prins. Het woord ´duh´ wordt bij vrouwen als grappig en charmant ervaren. Kinderen worden ineens wijs,

aandoenlijk en vermakelijk.

Het laatste voorbeeld dat ik wil geven betreft de devaluatie van woorden. Doordat woorden vaak worden

gebruikt wanneer ze helemaal niet van toepassing zijn, klinken ze, wanneer ze worden gebruik als ze wel

van toepassing zijn, minder van toepassing (volg je het nog?). Zoals het woord ´hel´. Je hoort mensen wel

eens zeggen ´die regenbui waar ik net doorheen moest was echt een hel´ of ´die verjaardag waar ik gister

was: een complete hel!´. Blijkbaar bestaat er ook zoiets als een incomplete hel, dat zal dan wel een lauw-

warm badje zijn waar mensen maar tot hun knieën in de modder staan, in plaats van tot hun kruin. De

hel wordt dus gebruikt als een woord van ´iets wat niet zo leuk is´ of wat tegenvalt. Dus wanneer in een

programma als Netwerk wordt gesproken over Afghanistan en wat voor hel zich daar afspeelt, denk ik

meteen: de hel? Afghanistan is echt wel erger dan de hel, hoor!

Nu ik een aantal voorbeelden heb voorgelegd, lijkt het mij duidelijk: populair taalgebruik is heel vermake-

lijk, maar het maakt de Nederlandse taal niet duidelijker of makkelijker om te leren. Taal en communica-

tie zijn mijn inziens belangrijke middelen om nader tot elkaar te komen. Door de taal te verfraaien en op

te leuken, wordt het alleen maar lastiger om elkaar te begrijpen, waardoor de kloven tussen jong en oud,

arm en rijk, Limburgs en Brabants, en autochtoon en allochtoon alleen maar vergroten. Onduidelijk

wordt wat iemand nou eigenlijk bedoelt met hetgeen wordt gezegd en er worden verschillende interpre-

taties en waardes toegekend aan één enkel woord. Het getuigt bovendien van weinig professionaliteit als

je woorden als ´duh´ en ´boeienbal´ aan je vocabulaire gaat toevoegen. Het vervelende is namelijk dat

diegenen die deze modewoorden vaak gebruiken, geen onderscheid kunnen maken tussen gepaste en

ongepaste situaties waarin woorden kunnen worden gebruikt. Gemakkelijker voor iedereen is het dus

wanneer populair taalgebruik zoveel mogelijk wordt vermeden.

Februari 2011

23 |

1 t/m 7 mei 2011

Ben jij erbij?

6 dagen lang met de GSV naar het prachtige:

Boedapest!

Inschrijving 14 Februari 12.30 GSV kamer

50 euro contant bij inschrijving Hierna twee termijnen van: 122 euro (1 maart en 1 April)

HInT

| 24

‘Catch the bat, release the bat!’ Nieuwe dimensies, parallelle levens

Door Joost van de Oever

Ik dwarrelde in mijn gedachten nog enigszins misselijk rond in twee parallelle, onverenigbare werel-

den, als waren het twee zware magneten die mijn evenwichtspunt als een loden kogel naar zich toe

trokken. Juist op dat moment werd mij gevraagd een verslag over mijn verblijf en studie in York te

schrijven voor het HInT, dat na enig doorvragen een gebalanceerde mengeling bleek te moeten worden

tussen een droog, descriptief verslag en een abstracte, semifilosofische reflectie. Maar die balans was

bij mij al lang het spoor bijster. Eén ruk van die magneten deed mijn relaas onherstelbaar ontsporen.

Ik herinner mij de wijze

Canadees, met de rode hoed

en de zwarte raaf. ‘Catch the

bat! Cradle the bat!’ Het was

Halloween, een feestje met

menig gestoorde geest.

‘Drop the bat! Crush the

bat!’ Brad voerde voor ons

allen een Gotisch-Canadese

vleermuisdans uit. ‘Pick up

the bat! Kiss the bat!’ Niet

veel later sprak ik hem bij de

enorme ketel met punch,

vissend naar de laatste rest-

jes. ‘Release the bat!’

Brad toonde mij toen, na een maand York, de essentie van het buitenlandverblijf. Het was niet zozeer het

leren van vreemde Canadese vleermuisdansen, maar, zo zei hij: ‘By now you’re starting to feel you don’t

really have a single, true home anymore. You’re uprooted.’

Een week in York is in alle opzichten anders dan een week in Nijmegen. Mensen zijn hier anders. Ze spre-

ken een raar taaltje dat soms een beetje lijkt op de taal die ik vaak op TV hoorde. Ze zijn hier met dezelf-

de reden als ik: de Middeleeuwen bestuderen. Ze hebben er zelfs een middeleeuws gebouw voor inge-

richt, dat ze King’s Manor noemen. In Nijmegen werden we min of meer weggestopt tussen twee bezem-

kasten in een grijze toren. Dat deed je met mediëvisten, dacht ik toen nog. Dat was normaal.

Hier zwemmen we in de middelen. Het Centre for Medieval Studies heeft alleen al meer dan dertig me-

dewerkers. De handschriften en archieven liggen voor het oprapen en uitstapjes naar Durham, Whitby en

andere bestemmingen zijn er genoeg. Extracurriculaire activiteiten, zoals diverse reading groups, gastcol-

leges, en de Medieval Drama Society, zorgen ervoor dat er vrijwel iedere dag iets extra’s op je program-

Ikzelf, en uitzicht vanuit de stadsmuren op de York Minster.

Februari 2011

25 |

ma kan staan. In tegenstelling tot in Nijmegen, was hier mijn laatste bezoek aan een bezemkast bedoeld

om mijn zeis te pakken, voor het toneel. In York zijn we cool! York is de Middeleeuwen, en zonder ons

zou er hier nooit wat te beleven zijn – geen middeleeuwse festivals, geen middeleeuwse markten, geen

cultuur, geen sfeer, geen toerisme, enkel de Britse dames die, zwalkend op hoge hakken tussen één van

de driehonderdvijftig Yorkse (middeleeuwse) pubs, de winterse nachten trotseren in minirokjes en diepe

decolletés (maar die heb je overal in Engeland).

Drie maanden in York waren voorbij gevlogen, en nog eens drie maanden lagen voor de boeg, maar eerst

zou ik voor drie weken op en neer naar Nijmegen vliegen. Ik tuurde uit het ronde vliegtuigraampje. Zag ik

daar een vleermuis hangen onder aan het vliegtuigvleugel? Ik knipperde met mijn ogen. Hij was weer

weg. De Canadees-Gotische vleermuis vloog ongetwijfeld verder, gevolgd door mijn gedesoriënteerde,

zwervende ziel, zwalkend tussen twee kustlijnen, verblind door een dik, slagroomachtig wolkendek. Even

was er lichte turbulentie, alsof er twee grote magneten vanuit beide kustlijnen het vliegtuig naar zich toe

trokken. Wat ongemakkelijk keek ik weer naar buiten. Onder de vliegtuigvleugel hing de vleermuis, en hij

staarde me indringend aan alsof hij wilde zeggen: ‘Release the bat!’.

De essentie van een buitenlandverblijf? Ik heb een tweede thuis gevonden, een tweede leventje opge-

bouwd. Eerst had ik van alles één. Nu heb ik van alles twee. Maar het zijn wel twee enen, die samen niet

optellen tot twee. Ze zijn doorgaans onverenigbaar, en dat maakt het goed. Daardoor kun je je uitleven;

je hebt immers altijd nog een reserve. Simpel gezegd: what happens in York, stays in York, en vice versa.

Vandaar dat mijn verslagje hier gedoemd was te ontsporen. Godzijdank!

Het monumentale King’s Manor, waar het Centre for Medieval Studies gesitueerd

is.

HInT

| 26

Het van woede verwrongen ge-

zicht van Robbie keek haar van

dichtbij aan. ‘Doe dit nooit meer

en blijf hier weg!’ Marieke, nog

buiten adem van de sprint en van

de schrik, had zo snel geen ant-

woord klaar. ‘Het is voor je eigen

bestwil Marieke, open deze deur

nooit meer.’ Daarop rende Robbie

de trap op en al gauw was hij uit

het zicht verdwenen. Ontredderd

bleef Marieke achter in de verlaten

gang voor de GSV kamer. Nooit

meer hoopte ze die engerd tegen

te komen. Terwijl die gedachte

doordrong, besefte ze dat Robbie haar buurman was en ze hem helemaal niet kon ontlopen. Wat

moest ze nu? Daan liet niets van zich horen en Iris zat in de GSV kamer. Ze moest het iemand vertellen.

Met een trillende hand opende ze de deur van de GSV kamer. De aanwezigen hadden amper door dat er

iemand binnenkwam, doordat ze zich allemaal om de computer hadden verzameld en luidkeels lachend

besproken wat ze daar aan het bekijken waren. Gelukkig zat Iris in een hoekje te lunchen en kon Marieke,

dankzij het rumoer bij de computer, haar verhaal bij Iris kwijt, zonder dat iemand er verder iets van merk-

te. Die schrok zich natuurlijk een hoedje. ‘Wat een idioot! Waar zou hij mee bezig zijn? We moeten hem

tegenhouden!’ Marieke vertelde ook over de mysterieuze personen die haar keuken ’s nachts bij kaars-

licht bevolkten. ‘Maar, misschien heeft hij daar wel iets mee te maken! Wel spannend trouwens, zo’n

ondergronds gangenstelsel!’ ‘Noem het maar spannend, ik vind het doodeng, zeker omdat Robbie mijn

buurman is,’ zei Marieke Daarop stelde Iris voor dat Marieke sowieso de komende nachten in haar nieu-

we kamer mocht komen overnachten. ‘En in de tussentijd gaan we uitzoeken waar die engerd mee bezig

is, beginnende bij die Russische tekentjes.’ Van achter de computer werd opgekeken door een oudere-

jaars. ‘Daar moet je Van Meurs voor hebben, voor Russische tekentjes. Het schijnt dat die Russisch kan!’

‘Wie?’, vroeg Iris nieuwsgierig. ‘Van Meurs, zoek zijn naam maar op, op de tiende, hij wil je vast wel hel-

pen.’

Marieke zag het plan eigenlijk helemaal niet zitten. Iris was zo impulsief en deed eerst, en dacht daarna

pas na, terwijl Marieke zich eigenlijk zo ver mogelijk van Robbie wilde houden en vooral hoopte dat Daan

zo snel mogelijk terug zou komen. Iris trok haar echter mee de GSV kamer uit. Het ‘hé dames, ruimen

jullie wel jullie lunchspullen op…’ verstomde, terwijl ze de trap op renden, de gang boven het MMS door,

Hemels Verbond IV

Door Remy Maessen

Februari 2011

27 |

richting de liften. ‘Maar wacht, wil je hem dan meenemen naar die deur?’ vroeg Marieke de voor haar uit

lopende Iris. ‘O, daar had ik eigenlijk niet aan gedacht. Dat is misschien link. We moeten er niet al teveel

mensen in betrekken, voor hun eigen bestwil.’ Daarop renden ze terug naar het deurtje en maakte Iris

met haar fonkelnieuwe telefoon een fotootje van de rare, rode tekentjes.’

Een paar minuten later stonden ze voor de deur van een docent die ze

nog nooit gezien hadden. Iris klopte vastberaden aan. ‘Binnen’, werd

geantwoord, en ze maakten de deur open, maar bleven beide in de

deuropening staan. De man, die blijkbaar de door de ouderejaars

aangehaalde Van Meurs was, wenkte hen naar binnen. ‘Waar kan ik

jullie mee helpen?’ ‘Eehm.. nou, we hebben ergens vreemde tekens

gezien, en die leken op Russisch..’, zo begon Iris. ‘Ja’, viel Marieke haar

bij, ‘en we hadden gehoord dat u Russisch kan. Oja, en wij zijn Iris en

Marieke, eerstejaars geschiedenis.’ ‘Nou, laat maar eens zien.’, zei Van

Meurs. Gesterkt door de constructieve opstelling van de man, haalde

Iris haar telefoon tevoorschijn en liet de foto zien. ‘Nou, hierboven

staat iets van “Gods Volk”, en daaronder “Tot hier en niet verder”.

Waar hebben jullie dit vandaan?’ De dames, die deze vraag al ver-

wacht hadden, keken elkaar aan en mompelden iets over een werk-

stuk. Ze bedankten daarop de man en liepen terug naar de lift, om

samen de nieuwe informatie te bespreken.

Na een paar dagen gebeurde het eindelijk. Marieke had samen met Iris een berg lekkere Bami verorberd

en lag languit op Iris’ bank, die ze over een paar uurtjes weer zou kunnen omtoveren tot een bed. Op dat

moment hoorde ze iets trillen. Ze vloog op van de bank en eindelijk, eindelijk, na veel te lang niets meer

gehoord te hebben – ze was zelf ook te trots geweest om iets te laten weten – stond er ‘Daan belt’ op de

display van haar mobieltje. ‘Daan! Eindelijk! Waar heb je uitgehangen de afgelopen tijd?’ – verdomme nu

liet ze nog merken dat ze het leuk vond dat hij belde – nam Marieke de telefoon op. ‘Heej Marieke! Sor-

ry, ik heb even gedoe gehad in de familie, dat vertel ik je later, maar ik wilde je even vertellen dat ik mor-

gen weer naar Nijmegen kom. Heb je zin om af te spreken?’ Mariekes hart maakte een vreugdespronge-

tje, maar ze liet dat niet merken. ‘Geen probleem, zal ik bij je komen eten?’ ‘Half zeven?’

De avond kon voor Marieke niet meer stuk. Hoewel ze haar problemen prima bij Iris kwijt had gekund,

was die toch wat impulsiever en wilde zij meteen alles aanpakken. In haar nieuwsgierigheid en drang

naar avontuur kon ze zichzelf dan nog wel eens voorbij lopen. Daan was anders, die was rustiger en die

zou voor haar een luisterend oor zijn. Wellicht zou hij, omdat hij klaarblijkelijk in zijn vrije tijd onderzoek

deed naar die Russische sekte, haar misschien zelfs kunnen helpen. Met die gedachten ging een donkere

februaridag om en stond ze om half zeven voor de deur van Daans huis. Ze werd warm verwelkomd door

Daan, die voor haar al een maaltijd had klaargemaakt. ‘Ja, inderdaad, het zijn weer aardappeltjes gewor-

den Marieke!’ Marieke kon haar geluk niet op bij het enthousiasme van Daan en tijdens het eten werd de

sfeer steeds beter. Daan raakte zelfs op zijn praatstoel. ‘Het is ellendig gesteld met de wereld. Moslims,

Joden, Christenen en weet ik veel wat, ze ruziën allemaal met elkaar. En dat doen ze al eeuwen en eeu-

HInT

| 28

wen. Wat levert het op? Alleen maar ellende. Aanslagen, onzekerheid, het is aan de orde van de dag. Ik

denk dat het tijd is om daar iets aan te doen, en dan bedoel ik niet de grenzen dichtgooien en hopen dat

alle ellende zover mogelijk weg blijft. Nee, er moet echt iets gebeuren in de wereld! Ze geloven toch

allemaal in dezelfde God!’ Wat was Daan ook een schatje, als hij zich zo over de toestand in de wereld

opwond. ‘Over ellende gesproken, weet je wat ik heb meegemaakt de afgelopen tijd!’ Ze vertelde haar

verhaal en Daan luisterde onbewogen. ‘Nou, ik zou me niet teveel van dat hele gedoe aantrekken. Blijf

vooral uit de buurt van die kerel, Robbie, en vertel het verhaal maar tegen niemand, want het klinkt

allemaal veel te vreemd.’ ‘Maar, ik heb het al tegen Iris verteld en die gaat op onderzoek uit, de avontu-

rier!’ lachte Marieke. Daan lachte niet, maar leek te schrikken. ‘Dus Iris weet van die hele situatie?’ De

sfeer veranderde na het verhaal een beetje. Het was niet meer zo gezellig en Daan werd stiller en stiller.

Toen Marieke, kort voordat ze vertrok, aan Daan vroeg of alles oké was, knikte Daan. ‘Ik maak me ge-

woon zorgen om je, ik wil niet dat er iets met je gebeurt. Daarom moet je uit de buurt van die enge kerel

blijven! En laat je niet door Iris verleiden de zaak op eigen houtje uit te zoeken, dat kan veel te gevaarlijk

zijn!’ Marieke omhelsde Daan, ze wist het zeker. Met deze kerel zou ze het wel een tijdje volhouden. Met

die gedachte fietste ze in het donker terug naar Iris. Daarvoor moest ze wel langs haar eigen kamertje,

waar ze snel voorbij fietste, toen opeens Robbie uit het niets opdook. ‘Help me, alsjeblieft!’ Robbie was

gewond, zijn gezicht zat onder het bloed en zijn broek was overal kapot. Haar hart bonsde in haar keel!

Wat moest ze doen…?

Februari 2011

29 |

Dit artikel vormt een reactie op het artikel ‘Democratie, mag het een onsje minder zijn?’ dat Remy

Maessen voor de vorige editie van dit tijdschrift heeft geschreven. In dat artikel trachtte Remy zijn

stelling te onderbouwen dat ‘het (…) nergens goed voor [is], wanneer een heel volk zich mengt in poli-

tieke debatten, hoewel we dit fenomeen tegenwoordig democratie noemen en over dit woord nu

eenmaal geen negatieve klank mag worden gehoord’. Hoewel er voor deze stelling best wel wat te

zeggen valt, wil ik in dit artikel ingaan op het vertekende beeld dat Remy door zijn definitie van demo-

cratie en de selectieve omgang met historische voorbeelden schetst van het falen van de democratie

als politieke vorm. Daarvoor is echter eerst een theoretisch kader nodig om te beschrijven wat demo-

cratie nu eigenlijk betekent.

Democratie als contested begrip

In zijn artikel spreekt Remy zijn angst uit dat ‘een doorgeschoten democratie juist leidt tot populisme,

gevolgd door tirannie en onderdrukking van minderheden’. Dit roept bij mij vragen op: welke definitie

van democratie wordt hier gehanteerd? En wanneer is er sprake van een ‘doorgeschoten democratie’?

Gelet op de strekking van zijn artikel lijkt inmen-

ging van het volk op de politieke besluitvorming

voor Remy de essentie te zijn voor democratie.

Vrij vertaald, zegt hij: hoe meer het volk zich

mengt in politieke debatten, hoe democratischer

de besluitvorming. In deze omschrijving van de-

mocratie kan ik me slechts gedeeltelijk vinden.

Democratie refereert mijns inziens naar een poli-

tieke vorm waarin het volk - in tegenstelling tot

monarchieën en aristocratieën - een bepaalde

macht uitoefent en een zekere (niet alle) soeve-

reiniteit in de besluitvorming bezit. Het moderne

politieke leven, de wetgevende en uitvoerende

macht van de overheid, vindt haar legitimering dan ook door een meerderheid van de stemmende bevol-

king. Burgers die invloed uitoefenen op de vorming en naleving van wetten zullen logischerwijze eerder

bereid zijn om zich aan deze wetten te houden. Daarnaast hebben zij de mogelijkheid om de ene regering

te vervangen door een andere, waarmee de bedreiging van een tirannie gecontroleerd wordt. Democra-

tie oefent in deze zin aantrekkingskracht uit omdat in principe elke conceptie van het politieke niet geac-

cepteerd hoeft te worden als het niet door het volk zelf tot stand is gebracht. In deze zin zou een demo-

cratie dus slechts kunnen leiden tot tirannie en onderdrukking van minderheden als de meerderheid van

de bevolking hier zelf achter staat. Door de invloed van liberalistische waarden zoals individuele vrijheid

en de bescherming van mensenrechten die ingebed en onlosmakelijk verbonden zijn met moderne wes-

De essentie van liberale waarden binnen onze democratie

Reactie op: ‘Democratie, mag het een onsje minder zijn?’

Door Niels van der Werf

HInT

| 30

terse democratieën wordt er echter korte metten gemaakt worden met deze ‘dreiging’. In deze landen

kunnen besluiten – zelfs wanneer deze door een meerderheid ondersteund worden – geblokkeerd wor-

den als zij een belemmering op de individuele vrijheid vormen of niet in samenspraak zijn met bestaande

mensenrechten. Deze zelfregulerende functie van liberale democratieën wordt wel de ‘democratische

paradox’ genoemd omdat het liberalisme – de drang naar individuele vrijheid – een beperking stelt aan

de soevereiniteit van het volk.

Slechts in niet-westerse ‘illiberale democratieën’ bestaat er een reële dreiging van tirannie en onderdruk-

king van minderheden. De ‘democratische paradox’ is hier niet aanwezig waardoor de meerderheid van

het volk één leider kan kiezen die vervolgens kan besluiten om minderheden te vervolgen. Als voorbeeld

van deze ‘tirannie van de meerderheid’ zou ik India willen noemen, waar onder leiding van Hindoeïsti-

sche presidenten gedurende de jaren ’80 en `90 onderdrukking en vervolging van moslims plaatsvond. In

zoverre wil ik me aansluiten bij de farce die Remy constateert: democratie is een marketingterm gewor-

den waarmee bijna ieder land op de wereld zich wil profileren. Hoewel het moeilijk is om een concreet

onderscheid te maken tussen democratische en ondemocratische landen, wil ik hier bepleiten dat de

zelfregulerende functie van liberalistische waarden vanuit een westers perspectief een minimale voor-

waarde moet zijn om van democratische besluitvorming te spreken.

Kritiek op de democratie in de Verenigde Staten

Als ‘directe aanleiding voor [zijn] klaagzang’ op democratie noemt Remy ‘de uitslag van de congresverkie-

zingen in de Verenigde Staten, vaandeldrager onder de democratieën’. Het deficit van deze democratie

lokaliseert Remy vreemd genoeg vooral in de wijze waarop politieke leiders door middel van campagne-

voering de mening van het volk manipuleren, waardoor ‘in dit democratische land (…) het algemeen

belang buiten beschouwing [blijft].’ Dit strookt niet met zijn stelling dat de inmenging van het volk in het

politieke debat het manco van deze democratie zou zijn. Het volk lijkt hier juist de dupe van het obscu-

rantisme dat voortkomt uit de verkiezingscampagnes, wat hun invloed op de politieke besluitvorming

bemoeilijkt. Zij weten simpelweg niet meer waar de twee partijen voor staan.

Remy richt zich vervolgens specifiek en naar mijn mening ook terecht op de situatie in Californië ‘waar de

bevolking rechtstreeks de grondwet kan wijzigen (…), zowel de uitvoerende macht als de wetgevende

macht kiest(…), [invloed uitoefent] op de benoeming van de rechterlijke macht (…) en via referenda een

grote vinger in de pap heeft in de totstandkoming van de begroting waardoor er nergens op gekort mag

worden (….). Bovendien is de doodstraf er formeel in gebruik en lijkt de bevolking om de zoveel maanden

weer anders te denken over het homohuwelijk en het gebruik van marihuana, wat weer leidt tot een

continu veranderende grondwet.

Volgens Remy is er geen duidelijkere definitie van het mislukken van een democratie te vinden door de

te grote inmenging van het volk. Klopt! Maar de fout zit naar mijn mening niet in de te grote rol van de

bevolking. Terugverwijzend naar mijn theoretische kader zou ik willen stellen dat de zelfregulerende

invloed van het liberalisme hier onvoldoende functioneert om een beperking te stellen aan de soeverei-

niteit van het volk. Grondwetswijzigingen kunnen hier te gemakkelijk doorgevoerd worden waarvan

minderheden vervolgens weer te gemakkelijk de dupe zijn.

Februari 2011

31 |

Selectie van historische voorbeelden

In deze passage van mijn artikel zal ik kort ingaan op de selectie van historische voorbeelden die Remy

gebruikt ter ondersteuning van zijn stelling dat ‘een doorgeschoten democratie’ tot populisme, onder-

drukking en tirannie kunnen leiden.

Allereerst wordt het voorbeeld van de Franse Revolutie aangehaald waar ‘mooie, directe democratische

idealen (…) uiteindelijk onder de guillotine [belandden]’ door de Terreur en Napoleon die ‘al gauw radi-

caal een einde maakte aan alle democratische waarden’. Volgens Remy had democratie ‘niet treffender

kunnen eindigen’. Bij dit historische voorbeeld wil ik twee vraagtekens plaatsen: 1) Kunnen we hier über-

haupt spreken van democratie? De implementatie van een vorm van democratische politieke besluitvor-

ming is naar mijn mening na het uitroepen van de Revolutie mislukt door het gebrek aan eensgezindheid

over het bestuur. Anders gezegd: democratie werd niet beëindigd, er was simpelweg nog geen democra-

tie. 2) Zijn de democratische idealen van de Franse Revolutie wel volledig teniet gedaan? Ook hierop is

het antwoord negatief. De Verlichtingsidealen van Franse filosofen vormden namelijk het uitgangspunt

voor de vorming van de democratie in de Verenigde Staten.

Ten tweede noemt Remy de revoluties van 1848 waarin de roep op democratisering weerklonk maar

slechts in Nederland, waar door Thorbecke met geen woord over volkssoevereiniteit of democratie ge-

rept werd, veranderingen richting democratie gestalte kregen. Hieruit komt duidelijk ons verschil in defi-

nitie naar voren: Remy ziet radicale inmenging binnen de politieke besluitvorming als de essentie van

democratie; terwijl ik hier meer de nadruk wil leggen op de rol van liberalisme. Juist doordat Thorbecke

de voorwaarden creëerde voor een meer zelfregulerende liberale vorm van politiek heeft hij inderdaad

de basis gevormd voor ons moderne politieke bestel.

Ten slotte creëert Remy een nogal vertekend beeld van het falen van democratie door het falen van de

Weimarrepublik in Duitsland als bewijsmateriaal aan te voeren dat ‘alle vooruitstrevende democratische

waarden die de Duitsers in 1919 beoogd hadden’ uiteindelijk leidden tot de opkomst van Adolf Hitler.

Allereerst wil ik hierbij opmerken dat de Weimarrepublik niet voortkwam uit ‘vooruitstrevende democra-

tische waarden’ van de Duitsers. Het was eerder een politiek ideaal van de westerse mogendheden dat

min of meer aan de Duitsers opgelegd werd. Hieruit valt ook het uitblijven van echte beslissingen te

verklaren: de democratie werd aan de Duitsers opgelegd, beleid werd constant beïnvloed door het bui-

tenland en Duitsland had door gebrek aan financiële middelen in principe geen keuzemogelijkheden op

politiek gebied. De Weimarrepublik was dus eigenlijk niet meer dan een marionettenregering.

Hopelijk is in dit artikel naar voren gekomen dat ik niet zozeer met de mening van Remy maar zijn onder-

bouwing hiervan oneens ben. Zolang wij de liberale waarden binnen onze democratie koesteren, zal een

grotere inmenging van het volk op het gebied van politiek niet eenvoudig tot tirannie of onderdrukking

van minderheden leiden.

HInT

| 32

Nul Waarom seksuele voorlichting in de Oudheid een goed idee geweest zou zijn.

Waarschuwing! Bent u overtuigd christen en koestert u een grote waardering

voor het Nederlandse schrijversgilde? Bent u van mening dat HInT een meer

(wetenschappelijk) verantwoorde inhoud zou moeten nastreven? Of bent u

voorstander van een beknopt, helder en vooral duidelijk betoog dat bijdraagt

aan het maatschappelijk of historisch debat? Lees dan vooral niet verder; u

loopt het risico alle waardering voor de auteur van dit verhaal - zo u die al

had - te verliezen.

Niets was hij. Nada, noppes, niente! Hij had geen belang, geen waarde, geen

nakomelingen – of in ieder geval geen echte. Hij was geen goede man, want hij

bracht zijn vrouw geen kind en zijn familie geen erfgenaam. Ja goed, hij was

wel handig met een hamer, maar verder was hij waardeloos; nul!

De horror vacui - de angst voor de leegte die hij zelf verpersoonlijkte - maakte zich van hem meester; waarom

was hij zo ongelukkig? Hij had een mooie vrouw, een lieve zoon en was succesvol zzp’er. Oké, zijn vrouw was

één keer vreemd gegaan met een of andere Heilige die hij nooit gezien of opgemerkt had (het leek wel een

geest, dacht hij soms), maar dat kon hij haar vergeven en zijn aangenomen zoon mocht zijn zaak dan niet willen

overnemen omdat Hij zich liever verdiepte in allerlei zweverigheden, maar ach, het was zo’n schat van een

jongen en hij vond wel iemand anders voor zijn bedrijf. Eigenlijk had hij niets te klagen! Maar toch bleef de

onzekerheid aan hem vreten. Hij moest en zou een verklaring vinden voor zijn ellendige bestaan.

Hij voelde zich niets, terwijl hij wist dat niets niet bestond. Was het niet zo dat een leeggezogen vat zich onmid-

dellijk weer met lucht vulde, dat op onbedekte grond al snel planten groeiden? Bovendien, hij had nul meege-

maakt, maar omdat de natuurlijke orde geen nul of niets kent werd min één in een fractie van een seconde één.

Hij had het zelf gezien, hij was erbij geweest; exact zes dagen na de geboorte van zijn enige zoon (die eigenlijk

de zoon was van die heilige, onzichtbare man), toen min één in nul moest veranderen, werd min één ineens plus

één. Precies toen, in die nieuwjaarsnacht, besefte hij tegelijk dat zijn prachtige vuurwerk dat het getal ‘0’ uit-

beeldde de prullenmand in kon, maar ook dat ‘0’ helemaal niet bestond; het jaar niet en het niets niet. Maar

hoe kon hij zich dan ‘nul’ voelen?

Zittend in zijn zelf getimmerde fauteuil, zijn leven en het niets overdenkend, sloeg de midlifecrisis toe; hij wist

het niet meer, hij was het kwijt - wat ‘het’ ook mocht zijn. Nog nooit had hij het Sodom en Gomorra betreden

dat de lokale taveerne heette, maar iets lokte hem er naartoe. Opeens zag hij hem, niet de Messias waarover

zijn Zoon altijd brabbelde, maar toch zeker de man die zijn persoonlijke redder zou worden. Loensend hield hij

de bar met zijn gebruikelijke plompheid overeind: dichter/schrijver Consilius Castra, lokaal beter bekend als

‘vieze Remco’. Onze held had wel eens van Castra en zijn van zonde doortrokken werken gehoord, dus hij pro-

beerde ieder contact met de vijftiger te vermijden. Maar tevergeefs: ‘Wacht eens even! Jij bent toch Jo? Van

Marie van om de hoek?’ ‘Ja,’ antwoordde onze (anti-)held die nu ineens een naam heeft, ‘hoezo?’ Een collectief

Door Sjir Worms

Februari 2011

33 |

hoongelach vulde de taveerne: ‘Haha, droge Jo!’

Enigszins verward en timide nam Jo naast vieze Remco plaats en bestelde een karaf van de beste en duurste

Romeinse wijn, die Remco zo snel deze op de bar stond in één teug wist te legen. In zijn toch al fragiele zelfver-

trouwen aangetast en bovendien beroofd van zijn enige troostmiddel, maar te angstig om iets van Remco’s

onbeschofte gedrag te zeggen, wendde hij zich af en verzuchtte: ‘Ik ben niemand. Niets. Nul.’ Vieze Remco

boerde, slaakte een zucht van opluchting en zei alsof hij niets van Jo’s verdriet merkte: ‘Luister Jo, ik weet wat jij

nodig hebt,’ en terwijl zijn loerende blik afgleed naar de veel te jonge kasteleinsdochter - Liesje genaamd - voeg-

de hij er op een ronduit vadsige toon aan toe: ‘een beurt.’

Een in het net gestoken man met een perfect gekapt, doch grijswit kapsel en een doodse uitstraling zetelde zich

ondertussen naast onze held en vrijwel direct verliet Castra - duidelijk geërgerd door de aanwezigheid van de

nieuwe gast - de taveerne. Jo daarentegen was allang blij dat ‘vieze Remco’ weg was en wendde zich voorzichtig

tot de nette man met het perfecte grijswitte kapsel; ‘Meneer, heeft u enig idee wat een beurt is?’ ‘Ah,’ ant-

woordde de man, ‘jij moet droge Jo zijn.’ En voordat onze held zijn verwarring kon uiten, vervolgde hij: ‘een

beurt, jongeman, is een naam die plebs als Consilius geeft aan copulatie, aan het vullen van het niet-zijn met het

zijn.

Dat was het! Hoewel Jo zowel Castra als de perfect geklede oude man niet vertrouwde, zeiden ze wel iets zin-

nigs, in tegenstelling tot die lieve maar zweverige adoptiezoon van hem. Taal was nooit zijn sterkste punt ge-

weest, maar hij kon uit de context wel opmaken wat ‘het zijn’ en ‘het niet-zijn’ betekenden; zijn leegte, zijn

gevoel van niets – ‘het niet-zijn’ in de woorden van de verzorgde grijsaard - moest worden gevuld met het zijn.

En ‘het zijn’ was natuurlijk geluk, daar was hij van overtuigd! Hij moest en zou zijn innerlijke leegte vullen met

geluk. Maar hoe kwam hij aan geluk? Kon hij het kopen? Huren? Verdienen? Maken? Vinden?

Hij zocht zijn geluk in de trots op zijn zoon, hoewel deze niet zijn echte zoon was, en het lukte hem. Zijn zoon

werd echter steeds meer bezig gehouden door zijn zweverige interesses tot Hij, na wat aanvaringen met de wet,

helemaal wegzweefde en Jo verliet voor zijn echte Vader. Ontroostbaar was hij, maar hij zou niet opgeven, hij

zou zijn leegte (het niet-zijn) vullen met geluk (het zijn). Opnieuw zocht hij het geluk, ditmaal bij zijn vrouw en hij

zei tegen haar: ‘Marie, schat, ik denk dat wij samen het niet-zijn moeten vullen met het zijn.’ Geschrokken

wendde zijn vrouw zich af en verliet kort daarop Jo voor de heilige Vader van zijn Zoon die voor Jo altijd een

geest zou blijven. In een uiterste poging zijn geluk te vinden ging onze held op wereldreis, hij zag zelfs een van

de wereldwonderen, maar hij keerde met dezelfde leegte terug naar huis als waarmee hij vertrokken was. Hij

gaf het op!

De rest van Jo’s leven sleepte zich in een tergend tempo voort, totdat de arme man oud en alleen stierf in zijn

zelf getimmerde bed. Niemand zette zijn onderneming voort, niemand kwam naar zijn begrafenis en niemand

bekommerde zich om hem. Nooit had hij het niet-zijn kunnen vullen met het zijn toen zijn leven in een fractie

van een seconde aan hem voorbij flitste; hij had een mooie vrouw gehad en een lieve zoon, hij had de wereld

gezien; het was allemaal voorbij voordat hij er erg in had, maar het geluk was hem voor een korte tijd wel gege-

ven. Deze fractie van een seconde; dát was nul, net als die fractie van een seconde tussen min één en één die hij

al die jaren geleden had meegemaakt. Maar dit korte moment, deze flits, was ook het geluk waar hij naar op

zoek was. Dit was hij, hij wás nul, maar nul is niet niets. Deze realisatie, dit moment van aanvaarding van het

eindige leven, was waar hij zijn hele leven naar op zoek was geweest; dit was geluk! Zo vulde onze (anti-)held, -

het is maar hoe je het bekijkt - zonder ooit volgens de definitie van de doodse grijsaard het niet-zijn met het zijn

gevuld te hebben, zijn eigen niet-zijnde leegte met het gelukkig zijn.

HInT

| 34

ViaVia Dieuwertje ten Brinke

Solliciteren. Iedere student zal ooit het moment tegenkomen dat de masterscriptie is ingeleverd, de

studie is afgerond en de maatschappij

op hem of haar wacht. Dat punt heeft

de in deze ViaVia centraal staande,

Dieuwertje ten Brinke, op dit moment

bereikt. ‘Ja, er is leven na je studie’, zo

kopt de geschiedenis-alumnivereniging

Dr. Huijbers op haar site. Maar, wat

betekent dit leven na je studie precies

en op welke problemen stuit de pas

afgestudeerde student eigenlijk? Dieu-

wertje, minder dan een jaar geleden

nog gewaardeerd redactielid van dit

blad, spreekt er openhartig over, net

als over haar politieke interesse, over een mislukt avontuur bij het ILS en ‘de perfect bij haar passende’

master Politiek en Parlement.

Een politieke carrière

Voor een interview met Dieuwertje hoeven we niet ver te gaan. Samen met vijf anderen heeft ze een

fulltimebaan te verdelen op de Comeniuslaan. Van daaruit geeft ze voorlichting voor de uni, ze neemt de

telefoon op voor scholieren die vragen hebben over de bachelorfase, ze verwerkt brochureaanvragen en

ze doet administratief werk voor voorlichtingsactiviteiten. De tijd die ze overhoudt, besteedt ze aan het

lezen van boeken en aan solliciteren.

‘Ik heb geen serieuze werkervaring, dus het is moeilijk ergens tussen te komen. Er zijn er zoveel die meer

ervaring hebben dan ik.’ Dieuwertje geeft daarmee een eerste hindernis voor de pas afgestudeerde stu-

dent die gemotiveerd de arbeidsmarkt binnen probeert te komen. Inmiddels is Dieuwertje een ervaren

sollicitante, zo solliciteerde ze – helaas tevergeefs – als beleidsmedewerker bij GroenLinks en loopt er

momenteel een sollicitatie bij een commercieel adviesbureau in de publieke sector dat onderzoek doet

en beleidsadviezen geeft voor gemeenteraden. Haar voorkeur voor de politieke arena komt uit beide

sollicitaties wel naar duidelijk naar voren. ‘Ik zie mijzelf in het politieke spel vooral aan de zijkant staan,

bij een partijbureau, als beleidsmedewerkster of bij het wetenschappelijk bureau van een fractie in de

Tweede Kamer.’ Daar waar de laatste sollicitatie perfect aansloot bij haar scriptieonderwerp – beleidsas-

pecten rondom het integratiebeleid – daar sloot de eerste sollicitatie aan bij haar stage bij GroenLinks, de

andere bezigheid die de Master Politiek en Parlement haar studenten het tweede gedeelte van het jaar

biedt.

Door Remy Maessen en Thomas Vries

Februari 2011

35 |

Pas gedurende deze stage, die Dieuwertje volgde bij het partijbureau van GroenLinks, besloot ze daad-

werkelijk lid te worden van de politieke partij. ‘Ik wilde ook naar activiteiten, naar het partijcongres enzo.

Zodoende ben ik lid geworden.’ Inmiddels is Dieuwertje actief binnen GroenLinks. ‘Ik ben gevraagd een

Jong Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks op te richten, in navolging van de Wiardi Beckmanstich-

ting van de PvdA. Op het congres van 5 februari gaan we ons presenteren en kijken wat de leden van ons

vinden. Vanaf dat moment kunnen we beginnen met activiteiten, die variëren van excursies tot eventue-

le samenwerking met andere Jong Wetenschappelijke Bureaus.’ Deze connectie is een gevolg van de

stagemogelijkheid die de master de politiek geïnteresseerde historici biedt.

Dat Dieuwertje ten Brinke zo’n politiek geïnteresseerde historica zou gaan worden, dat stond lang niet

altijd al vast. ‘Voordat ik geschiedenis ging studeren, was ik eigenlijk vooral geïnteresseerd in cultuurge-

schiedenis en vooral in de Verlichting.’ Ze merkte echter in haar eerste jaar dat vooral Nieuwste Tijd haar

goed lag en daarna besloot ze haar studie in te richten met – behoudens een uitstapje Multiculturalism –

minoren die beantwoordden aan haar politieke interesse. Zodoende was het geen verrassing meer dat zij

uiteindelijk koos voor de master Politiek en Parlement. ‘Die master paste perfect bij me, en dat brengt

een voordeel en een nadeel met zich mee Juist omdat dit zo goed bij mij paste, was het, zeker omdat het

zo’n investering is een tweede Master te doen, lastig iets anders te vinden.’

Een mislukt avontuur

Desondanks probeerde ze aan het begin van dit collegejaar een tweede master: de Educatieve Master

aan het Instituut voor Leraar en School (ILS), hoewel ze niet zeker wist of het onderwijs daadwerkelijk

iets voor haar was: ‘Ik dacht, het lijkt me wel leuk, een paar jaar ervaring opdoen in het onderwijs. Ik ben

toch nog jong en je krijgt er een extra jaar studiefinanciering voor. Ik dacht: ik probeer het gewoon, ik

doe mijn best en we zien wel wat ervan komt.’

Uiteindelijk bleek het avontuur bij het ILS voor haar geen succes en ze was niet de enige de het moeilijk

had met deze master. ‘Zelfs voor de mensen die al hun hele studie zeker weten dat ze leraar willen wor-

den, is het moeilijk echt gemotiveerd te blijven. Er werd bij het eerste college gezegd: zo rond de maan-

den december-januari, krijgen jullie de ergste dip. Zo blijkt het ieder jaar te zijn.’ Dieuwertje besloot in

deze periode te stoppen met de heilloze missie die de master inmiddels voor haar was geworden. Ze

wijst daarvoor een aantal redenen aan. ‘Ik had niet de minor gedaan en was dus niet voorbereid op het

type opdrachten.’ Verder was de onderwijspraktijk niet wat ze ervan verwacht had. ‘Helaas had ik geen

mazzel met mijn SPD [een begeleidende geschiedenisdocent die de stage begeleidt vanuit de middelbare

school] die het nodig achtte mij regelmatig de grond in te stampen en had ik misschien te hoge verwach-

tingen. Als historicus wil je mensen jouw passie voor het vak overbrengen, er is zoveel leuks te doen.’

Helaas was er voor Dieuwertje op de middelbare school weinig mogelijkheid om echt de diepte in te

gaan. ‘Je mag alleen het hoofdstuk uit het boek behandelen, je zet de kinderen aan het werk en dat is

het. Als mensen het leuk vinden om met kinderen te werken, dan is het prima.’ Zo was het helaas niet

voor Dieuwertje. Integendeel: ‘na een paar weken had ik geen zin meer om voor de klas te gaan staan en

dan is het licht aan het einde van de tunnel een beetje weg.’

HInT

| 36

Uit haar mislukte avontuur heeft Dieuwertje echter wel iets geleerd en dat deelt zij graag met de HInT-

zers die de master overwegen. ‘Doe in de bacholorfase de minor, zodat je weet of de manier van werken

van het ILS bij je past en bedenk vooral: het is geen noodoplossing: ik wil nog een jaar studeren maar ik

weet niet precies wat. Als je er zo ingaat, hou je het geen jaar vol.’

Sollicitatietips

En dan de dagelijkse praktijk van Dieuwertje. Solliciteren. Dat het niet makkelijk is, dat bleek uit boven-

staande, maar het kan geen kwaad op een aantal manieren het lot gunstig te beïnvloeden. Dieuwertje

heeft daarover een aantal nuttige tips. ‘Natuurlijk denk ik inmiddels, had ik eerder moeten beginnen met

oriënteren? Had ik een ander bijbaantje moeten kiezen in het eerste jaar? Had ik eerder lid moeten wor-

den van een politieke partij? Ik heb geen spijt van de keuzes die ik gemaakt heb. Toch kunnen mensen

zich het beste beginnen te oriënteren aan het begin van de master. Dan weet je welke richting je op wilt

gaan. Vanaf dat moment ga je meer kijken naar wat de arbeidsmarkt te bieden heeft. Je kunt dan in het

laatste jaar je bijbaantje daarop aanpassen, masterclasses bezoeken, zodat je mensen tegenkomt met

dezelfde interesses, of die al werkzaam zijn in het gebied.’ Netwerken. Het hoge woord is eruit. Daarmee

is Dieuwertje sinds september dit collegejaar bezig, maar dat had naar eigen zeggen best een jaar eerder

gekund.

Even door over het netwerken. ‘Het wordt vaak gezien als vies woord, maar ik denk dat je bij een organi-

satie meer kans maakt, als je ten minste iemand uit het bedrijf kent.’ Een belangrijke tip die Dieuwertje

geeft is: ‘Schaam je niet voor het feit dat je iets zoekt! Blijf de websites checken, mensen aanspreken en

als je een mooie vacature hebt gevonden:

blijf niet wachten op een reactie, maar

blijf bezig!’

Bezig, dat is Dieuwertje op dit moment,

dat blijkt wel uit haar gloedvol verhaal. Zo

las ze recentelijk een artikel van de poli-

tiek redacteur in Trouw over het integra-

tiebeleid van de afgelopen vijf jaar. ‘Ik

dacht: de conclusie die jij trekt, sluit per-

fect aan bij de conclusie uit mijn scriptie,

die ging over de periode daar vooraf-

gaand. Daarop heb ik de scriptie naar hem gemaild. Hij reageerde meteen en zei dat hij zou gaan lezen.

Inmiddels heeft hij me ook toegevoegd op LinkedIn.’ Inderdaad: Dieuwertje netwerkt ook digitaal. ‘Ook al

ben je er een beetje vies van: gebruik ook LinkedIn en Twitter. En twitter niet: ik ben een boterham aan

het eten, maar gebruik het voor professionele doeleinden.’ Op al deze manieren probeert Dieuwertje,

het liefst voor 1 februari, aan de slag te kunnen in het politieke krachtenveld.

En al ambieert ze momenteel een functie aan de zijkant daarvan, wellicht, als Jolande Sap het net als

gerespecteerd voorgangster Halsema acht jaren volhoudt als fractievoorzitter, en er is een opvolgster

nodig… Wellicht gaan we nog een hoop van Dieuwertje ten Brinke horen!

Februari 2011

37 |

In deze alweer derde Masterlijk neem ik een zeer

populaire master onder de loep: de master Poli-

tiek en Parlement. Samen met het Centrum voor

Parlementaire geschiedenis en de opleiding Politi-

cologie, is deze master enkele jaren geleden in

het leven geroepen. Hoewel deze master nog erg

nieuw is, is het toch al een van de oudste masters

aan de Nijmeegse geschiedenisopleiding. Daar-

naast is deze master uniek in Nederland want het

is de master waarbij studenten worden klaarge-

stoomd voor een carrière in de politiek.

Heb je, naast een passie voor politiek ook een

hekel aan historiografie? Dan is dit de master voor jou. Het is namelijk de enige Nijmeegse geschiedenis-

master die dit struikelblok niet aanbiedt. Voor veel studenten wordt dit gezien als een verademing en

een absolute pré. Er zijn echter genoeg moeilijke vakken die de studenten wel moeten volgen.

Allereerst volgen de studenten, net als alle andere masterstudenten, een onderzoekscollege. Tijdens

deze colleges worden de studenten langs de nieuwe vormen van publieke en parlementaire politiek in

West-Europa tussen 1850 en 1970 geleid. Dit vak, gegeven door Harm Kaal wordt na een half jaar afge-

rond met een referaat en een werkstuk.

Naast dit onderzoekscollege zijn er nog drie andere vakken die de studenten moeten volgen. Hierin

wordt de politiek in Nederland en het buitenland op verschillende manieren bekeken en worden de

studenten verder voorbereid op hun stage in het tweede semester.

De politiek heeft natuurlijk een waanzinnige aantrekkingskracht op studenten. Het lijkt mij dan ook niet

meer dan logisch dat de studenten zich in het eerste half jaar voor tien studiepunten moeten verdiepen

in het krachtenveld van politiek en parlement in het gelijknamige vak. Dit vak wordt, zeker door geschie-

denisstudenten als zeer positief ervaren. Met dit vak kunnen de studenten een historisch tintje geven

aan hun laatste jaar geschiedenis.

Daarnaast worden de studenten voor het eerst geconfronteerd met het staatsrecht, een vak dat zowel

bachelors geschiedenis als politicologie nog niet eerder hebben gevolgd. Voor een paar maanden duiken

de studenten in de huid van hun studiegenoten bij Rechten en leren ze meer over de technische kant van

de Nederlandse politiek.

Masterlijk Politiek & Parlement

Door Anouk Keune

HInT

| 38

Als laatste vak in de studiegids vinden we ‘Parlementen in vergelijkend politicologisch perspectief’. Dit

vak wordt gegeven door de afdeling politicologie en valt sommige geschiedenisstudenten dan ook wat

zwaar. Het Nederlandse politieke bestel wordt in dit vak vergeleken met de stelsels in bijvoorbeeld in de

Verenigde Staten en Europa. Uiteindelijk vergelijken studenten twee verschillend stelsels met elkaar en

sluiten ze dit vak af met een paper. De stof van politicologie en geschiedenis binnen dit vak is nog niet

helemaal goed op elkaar afgestemd, wat dit vak niet tot de favoriet van de master maakt.

In het tweede half jaar van de master zijn de studenten niet meer in Nijmegen te vinden. De verplichte

stage wordt namelijk voornamelijk in het westen van het land uitgevoerd. De stage is een belangrijk

onderdeel van deze master en ook een reden waarom studenten zich aantrokken voelen tot deze master.

De stagemogelijkheden in het tweede semester lopen zeer uiteen. Zo zijn er studenten die: een stage

lopen bij een politieke partij, onderzoek doen bij het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, meewer-

ken bij de rekenkamer of meelopen bij gemeenten of provincies. Kortom, als student Politiek en Parle-

ment zijn er veel mogelijkheden.

Naast het lopen van stage schrijven de studenten in het tweede semester ook hun masterscriptie, in

ieder geval dat is de bedoeling. Het afgelopen jaar studeerden maar weinig studenten voor september af,

de scripties werden vaak later geschreven dan gepland. Het blijkt dat de stage veel studenten zwaarder

viel dan verwacht waardoor het schrijven van de scriptie werd uitgesteld. Het onderwerp van de scriptie

kan, wanneer je stage je aanspreekt, rollen uit het onderzoek dat je binnen je stage doet. Helaas blijkt dit

voor studenten toch moeilijker dan het lijkt. Er kan natuurlijk ook gekozen worden voor een volledig

ander onderwerp en veel studenten doen dit dan ook.

Politiek en Parlement is een zeer populaire master en zal dit, zeker in politiek interessante tijden zoals nu

ook blijven. Het is een master met een heel duidelijke richting, namelijk de politiek. Het eerste half jaar

staat in teken van veel colleges, papers en werkstukken. De vakken van verschillende disciplines geven de

studenten de mogelijkheid op een nieuwe manier naar de parlementaire geschiedenis te kijken. De stage

is ook een belangrijke reden waarom studenten voor de master kiezen en is niet alleen voor je ontwikke-

ling, maar ook voor je CV een enorme pre. De stage zorgt er in veel gevallen wel voor dat de scriptie op

de achtergrond raakt. Voor studenten die hun studie voor september willen afronden of een educatieve

master willen volgen is het dus flink aanpoten. Desalniettemin is de stage, die veel studenten richting

Den Haag leidt hoewel zwaar ook inspirerend en leerzaam. De contanten die gemaakt worden tijdens de

stage zijn contanten die later kunnen worden aangeschreven bij het zoeken naar een baan, soms met

succes.

Afgestuurde P&P-ers vinden we overal terug. Een eigenaar van een succesvol debatbureau, werknemers

binnen de VVD, FNV of de Explosive Clearance Group, een kandidaat voor de provinciale staten of een

onderzoeker bij het CPG. Allen hebben ze een ding gemeen; een passie voor politiek en natuurlijk de

master die ze heeft gebracht waar ze nu zijn.

Februari 2011

39 |

Social Media zijn tegenwoordig helemaal

in, het aantal mensen dat een Twitter-

account heeft wordt op zo’n 190 miljoen

geschat. Dat ik, gevoelig voor trends, zou

zwichten voor dit fenomeen is dan ook

niet zo raar. Tussen het aanmaken en het

daadwerkelijk gebruiken van Twitter zat

ongeveer een half jaar, vooral omdat ik,

net als vele anderen, het nut niet inzag

van steeds mededelen waar ik was en

wat ik deed. Ik merk dat heel veel men-

sen nog steeds denken dat dat is waar

Twitter voor is, om mensen constant op

de hoogte te houden van wat je aan het

doen bent, maar zo is het helemaal niet.

Waar ik, en velen anderen Twitter, vooral voor gebruiken is om op de hoogte te blijven van wat er

gebeurd. Mijn verslaving aan nieuws is in de loop der tijd zo gegroeid dat ik me afvroeg of ik nog in

staat was om in deze wereld van Social Media een week zonder mijn trouwe Twitterapp te kunnen. Ik

nam de proef op de som.

De eerste dag begon zoals alle eerste dagen van afkicken be-

ginnen, met afkickverschijnselen. Het eerste wat ik doe als ik

wakker word (en het laatste wat ik doe voordat ik ga slapen) is

Twitter checken, iets wat nu dus niet kon. Desondanks lichtte

mijn Blackberry rood op, het teken van een mention. Toen ik

op het bericht zelf drukte viel mijn mond open van verbazing,

zo’n tien mensen hadden mij genoemd in hun tweets, maar ik

was niet in staat erop te antwoorden. Ik besloot mijn dag te

vervolgen alsof er niets veranderd was, maar voelde toch een

gemis. Ik kon niet langer mijn belachelijke overpeinzingen op

het internet gooien en kon niet langer de belachelijke over-

peinzingen van anderen lezen, het was alsof ik terug was in

een tijd zonder internet.

Wat er in de dagen die volgden gebeurde weet ik niet, ik

mocht immers niet op Twitter. Ik wist niet wat er gebeurd was

bij The Voice (hoe groot mijn hekel aan dit programma ook

Sociale Media Verhaal van een week onthouding

Door Iris Gebben

HInT

| 40

was, ik bleef graag op de hoogte van wat het paupergedeelte van Nederland stemde zodat ik hier mijn

mening over kon spuien. Ken je vijand, enzovoorts en ik wist niet wat er aan de hand was met mijn vrien-

den zonder dat zij me dit vertelden. Het kwam er op neer dat mijn verslaving aan nieuws niet gevoed

werd, dus ik moest een andere verslaving aanwakkeren om niet aan Twitter te denken, namelijk winke-

len. Ik geloof dat ik nog nooit zoveel heb gewinkeld in een dag. Maar zoals altijd kwam er een punt waar-

op zelfs winkelen niet meer werkte, het punt dat zoveel vrouwen hopen nooit onder ogen te moeten

komen. De verrassing was dus ook groot toen ik ontdekte dat als je eenmaal over dat punt heen bent en

je erachter komt dat er niks ergs gebeurd is met de wereld, je begint de situatie te accepteren. Het was

immers maar een week.

Na een halve week van geklaag, gezucht en gesteun had ik het punt bereikt waarop ik niet eens meer de

moeite kon nemen om me druk te maken over alles wat ik miste, want ik kwam erachter dat ik juist heel

veel miste door steeds over andere dingen te twitteren. Mijn portie nieuws kreeg ik toch wel en na een

paar dagen misten mijn volgers mij al niet meer. Was dat het dan? Was dat waar ik me zorgen om had

gemaakt?

Ik denk het wel. Zoals altijd wanneer ik een

nieuwe verslaving vind is er sprake van een

fase waarin ik absoluut niet meer zonder kan

en ik denk dat mijn leven spoedig ten einde zal

komen als ik niet meer mag doen waar ik zo

verslaafd aan ben geworden. De waarheid is

dat het onzin is. In essentie is Twitter onzin, en

zouden mensen niet moeten willen twitteren.

Ze zouden moeten communiceren zonder dat

daar een schermpje tussen zit, een les die ik na

een week heb geleerd.

Commissielid worden? Stuur een mail naar:

excalibur@let.ru.nl

Februari 2011

41 |

Geschiedenis. Een studie waarbij veel ge-

schreven moet worden. Waarbij veel gele-

zen moet worden en veel onderzoek ge-

daan. Het lezen, het schrijven. Daar wen je

aan, dat gaat uiteindelijk min of meer van-

zelf. Wat er aan dit schrijven echter nooit

went, is het annoteren. Elk klein stukje

informatie dat je ergens uit de diepten van

een stoffig boek hebt geplukt moet uitvoe-

rig geannoteerd worden. Zodat onze beste

hoogleraren weten dat we de informatie niet uit onze duim gezogen hebben.

Tot zover is het allemaal nog duidelijk. Het gaat echter mis bij diezelfde hoogleraar, die een aantal eisen

stelt aan de manier van annoteren. Of beter gezegd, er worden algemene regels gegeven die elke docent

zou moeten hanteren. Helaas heeft elke hoogleraar daar een andere visie op. Deze vrije interpretatie van

de regels van de door de geschiedenisstudent gehate de Buck leidt vaak tot teleurstellingen, vaagheden,

en meningsverschillen. Kim en Jesper doken diep in de wonderlijke wereld van het annoteren om deze

‘annotatiedifferentiatie’ voor eens en altijd de kop in te drukken.

En nu zien wij jullie denken, ‘maar ik heb historische praktijk toch in het eerste jaar al gehaald, waarom

valt het HInT mij met dit soort ongein lastig’. Het antwoord daarop is simpeler dan je op het eerste gezicht

zou denken. Een goede annotatie is niet enkel van belang voor de kwaliteit van jouw eigen stukken. Het

scheelt je medestudenten ook een hoop tijd.

Werkcollegedocenten weten annotatiefouten altijd op te sporen. De geloofwaardigheid van een goed in

elkaar zittende tekst verdwijnt bij het ontbreken van een degelijke bronvermelding. Een fatsoenlijke anno-

tatie is dus bij het schrijven van wetenschappelijke teksten erg belangrijk. Als voorbeeld om het belang van

een kloppende annotatie aan te tonen willen wij het verhaal van onze vriend Burt vertellen.¹

Burt, een uitstekend schrijver en een fervent liefhebber van alles wat gebeurde voordat men daadwerke-

lijk na kon denken, moest net zoals alle andere geschiedenisstudenten zijn propedeuse halen. Het vak

‘historische praktijk’ vormde een van de vele hindernissen op zijn weg naar dit felbegeerde document. Als

afsluitende opdracht moest Burt een korte biografie schrijven over het leven van Winston Churchill. Jesper

had de eer om dit werk na te mogen kijken, om dit te voorzien van stevige kritiek. Hij stond echter versteld

van de stilistische hoogstandjes die Burt uitstalde in de door hem geschreven biografie. Daarnaast

klopte de tekst ,wat spelling betreft, als een bus. Het schitterende essay kende

ˡ Oke, hij heet niet echt Burt. Dit is meer om zijn privacy te beschermen.

Annotatiedifferentiatie Hoe annotatie soms pijn kan doen

Door Kim van den Berg en Jesper Geubels

HInT

| 42

alleen een gigantisch gebrek. Om het ontbreken van degelijke bronnen te verhullen besloot Burt de anno-

tatie volledig achterwege te laten. Dat besluit resulteerde in een onvoldoende voor het desbetreffende

werkstuk.

Het cijfer zorgde ervoor dat Burt de cursus nog maar net wist te halen. Een degelijke annotatie had hem

veel moeite en stress bespaard en had waarschijnlijk een beter cijfer opgeleverd. Een goede annotatie is

dus wel degelijk van belang, en kan zo een extra punt bovenop je cijfer bieden.

In: ?

Het belang van annoteren is voor de meeste van jullie wel duidelijk. Toch blijven werkcollegedocenten het

annotatieprobleem telkens op de agenda plaatsen. Dit omdat de meeste studenten herhaaldelijk fouten

blijven maken in hun notenapparaat. Deze slordigheden vormen de oorzaak voor veel irritaties bij studen-

ten die niet te lui zijn om ‘de blauwe bijbel der annotatie ’ standaard bij zich hebben.

Ondanks het feit dat dit soort werkcolleges uiterst nuttig kunnen zijn voor sommigen die fouten maken bij

het annoteren, vormen deze een doorn in het oog voor diegene die wel een degelijke voetnoot kunnen

schrijven. Vaak leiden deze colleges tot eindeloze discussies die enkel verwarrend werken. We zullen een

simpel voorbeeld noemen. Zo hadden wij tijdens een van de vele werkcolleges een uitvoerige discussie

met de lesgevende docent of het woordje in: thuishoort in het annoteren van een tijdschriftartikel. In het

grootste deel van de readers komt dit woordje in het annotatieapparaat regelmatig terug. Het opvallende

daarin is dat de Buck beschrijft dat dit woord in dit soort annotaties daar helemaal niet in thuis hoort. Na

een uur debatteren, kwam de docent met de oplossing dat het woordje in: enkel gebruikt dient te worden

als men een artikel uit een bundel zou annoteren. Achteraf blijkt dit juist te zijn. Bij het annoteren van een

tijdschriftartikel hoort het woordje in: te ontbreken. Tot zover een uur kostbare collegetijd, dat besteed

werd aan iets dat elke student ook op zou kunnen zoeken.

Wat wij aanbevelen is het consequente gebruik van

de Buck om eventuele foutjes waaronder, mis-

plaatste komma’s en hoofdletterfouten, volledig

uit je werkstukken laten verdwijnen. Dit is niet

alleen beter voor je eigen stukken. Het scheelt alle

studenten een hoop tijd. Dus: wees sociaal, anno-

teer!

Februari 2011

43 |

Of het nu op een basisschool, middelbare school of een universiteit is, overal

worden docenten beoordeeld door hun toehoorders. Ieder heeft zo zijn favo-

rieten en zijn plaaggeesten. Tijdens de introductie van dit jaar maakte ik kennis

met een hele andere manier van docentenbeoordeling, één waar ik als onerva-

ren eerstejaars niet bekend mee was.

Het moge duidelijk zijn dat op iedere docent een bepaalde stempel wordt ge-

drukt. De één is een geweldige hoorcollegedocent, de ander bakt er niets van in

de werkcolleges. Over bepaalde docenten wordt echter gepraat alsof ze heilig zijn, sterker nog: sommige

studenten noemen hen ook zo. Dit, voor mij uiterst vreemde, fenomeen kan het beste bestempeld wor-

den als de docentencultus. Je zou het zelfs kunnen vergelijken met de keizercultus uit de Oudheid, waar

de keizer vereerd werd als ware hij een god. Bij onze geschiedenisdocenten lijkt hetzelfde te gebeuren.

Nu vraag ik me af waar deze ietwat overdreven bewondering vandaan komt. Het moge duidelijk zijn dat

veel van de studenten tegenwoordig geen geloof meer aanhangen. Misschien geeft het gebrek hieraan

de hedendaagse geschiedenisstudent de behoefte iets anders te verheerlijken. Dit lijkt me echter niet het

geval. Wat is het dan wel? Een bekend voorbeeld van een hoogleraar die door vele studenten bewonderd

wordt, is er een met een zelfverzekerde uitstraling, trui om zijn schouders gewikkeld en die zijn studen-

ten met ‘u’ aanspreekt. Wanneer er aan zijn volgelingen gevraagd wordt wat er nu precies zo geweldig

aan hem is, kunnen ze alleen maar antwoorden met: ‘omdat hij simpelweg geweldig is.’ Het zijn dus niet

specifieke dingen die een hoogleraar geweldig maken, het is het totaalplaatje. Toch hebben alle bewon-

derde docenten wel bepaalde raakvlakken. Het grootste gedeelte is mannelijk en ze stralen zowel wijs-

heid als gezag uit. Men bewondert hen vaak om hun innemende manier van vertellen en het geven van

interessante en goede hoorcolleges. Ook hebben ze vaak iets waardoor ze op een bepaalde manier bo-

ven de studenten verheven staan. Als laatste is er dan nog het natuurlijke charisma. Dit en nog vele ande-

re kleine dingen, maken een docent bewonderenswaardig.

Dat sommige studenten bepaalde docenten op een voetstuk zetten, wil niet zeggen dat iedere geschie-

denisstudent aanhanger is van de docentencultus. Voor studenten die de mening van hun medestuden-

ten over de vereerde docenten in kwestie niet delen, is het echter wel oppassen geblazen. Want slechts

één verkeerd woord en ze hebben meteen een hele horde ‘gelovige’ studenten achter zich aan die hen

proberen mee te sleuren in de wereld waar bepaalde docenten vereerd worden als waren zij goden.

Het moge duidelijk zijn: de studie geschiedenis heeft een aantal docenten dat zo geweldig wordt gevon-

den dat hun verering in het uiterste geval wat wegheeft van een nieuwe religieuze stroming. Als je het

mij vraagt is dat een van de grootste complimenten die een docent kan krijgen. Toch blijft het natuurlijk

een apart fenomeen als je er tijdens je introductie mee overrompeld wordt.

De docentencultus? Religieuze prikkels onder geschiedenisstudenten

Door Corine van den Eijnden

HInT

| 44

Met het vallen van de avond bekroop Bruno van Toul

een naargeestig gevoel dat alles waar hij in zijn leven

naar toe had gestreefd stierf zoals al die naamloze

lichamen daar voor hem aan de voet van de Garga-

nus. Hoe kon de aanvoerder der hemelse heerscha-

ren, Michäel, ten onder gaan aan de hand van de

antichrist, de slang van weleer?

Zijn hele leven was Bruno gekenmerkt door een recht-

op-zijn-doel af mentaliteit van vrome overtuiging dat

hij God’s zegen bezat, al sinds hij bisschop was van

Toul. Zeker, hij had altijd geweten dat de schaduw van

het jaar 1000 zijn werk niet makkelijk zou maken, maar

minder overtuigd van zijn eigen kunnen was hij daarom

niet geweest. En bovendien: het jaar 1000 was allang

geweest – het was 1053 –, Christus niet gekomen, en

de mens weer op zijn eigen kunnen teruggeworpen! Er

laaide weer iets op van de strijdlust in Bruno’s ogen,

maar de doffe inslag bleef die avond onverminderd zijn blik kenmerken. Hij liep wankelmoedig de treden

die naar de kantelen leidden omlaag, de stad Civitate in die hem niet meer steunde, de inwoners trotse-

rend die hem hadden verlaten, net zoals al het andere van enige betekenis in de wereld: hij trok zich

terug en overpeinsde.

Nu hij daar zo stil zat, onmachtig, geen plan van aanpak, slechts vergezeld van de gesel van het langzaam

de uren tellen en het afwachten, voelde hij zich het meest ellendig. Hij was er de man niet naar stil te

zitten: zijn loopbaan had zich altijd gekenmerkt door een eeuwig bewegen. Te voet, met gedachten en

handelen; Bruno was altijd onderweg geweest. Zo had hij als een van de weinige in zijn ambt de noorde-

lijke landen aangedaan in een grote rondreis om zijn kudde schapen te tellen en bekijken. En wellicht ook

op de vingers te tikken en terug de Rooms-christelijke kooi in te jagen. Want er was in de voorgaande

decennia een wolf losgelaten in het land van de plaatsvervanger van Christus op aarde: een wolf die nog

niet zo heel lang geleden met argusogen een klein lapje grond was toegestaan ergens aan de westelijke

einders van het Frankische grondgebied – weggestopt aan zee, behoedzaam gadegeslagen door de zit-

tende macht – met consequenties van niet voorziene omvang. Want deze hongerige wolf had nu een

vinger gekregen. En dus trok menigeen onwillekeurig zijn hand dicht bij zijn borst.

Deze in ijzer gehulde Noormannen hadden een woeste honger naar land, gekoppeld aan een ziekelijke

broederstrijd om eer en erkenning, rijkdom en bloedvergieten. En aangezien er lang niet genoeg land,

De teller van Thomas

Ongeveer 50 jaar na 1000

Door Thomas Vries

Februari 2011

45 |

maar meer dan genoeg broers, waren, zwierven de telgen van deze wolf al snel uit over de christelijke

wereld. Een van de meest gevreesde van deze telgen kwam veelzeggend genoeg uit een nest van laag

adellijk allooi: ja, het was zelfs niet eens duidelijk over welk dorp de vader van Robert van Hauteville

daadwerkelijk als graaf regeerde in het in voorgaande decennia aan Noorman Rollo geschonken hertog-

dom Normandië. Maar dat deed er niet toe wat betreft historische eminentie, want wat deze vader voor-

al aan de geschiedenis bijdroeg (of: wat hij erop losliet) was een hebberige hydra, met ettelijk broers die

oneindig de kop op leken te steken in de uithoeken van de christelijke wereld. En Robert was daarvan de

meest Normandische: sluw, meedogenloos en zich voor niets te groot of te klein voelend, als het maar

iets opleverde!

Robert nam in navolging van enkele van zijn broers – waarvan sommige het hadden geschopt tot hertog

– de wijk naar de laars van Italië, op zoek naar land, rijkdom en eer. Hij schraapte binnen de kortste tijd

een stukje land voor hemzelf bijeen, volgde zijn broer Willem op als hertog van Apulië en kreeg daarbo-

venop een nieuwe bijnaam: Guiscard – de slimmerik. En het waren de Normandiers zoals Robert Guis-

card die Bruno tegenkwam, toen hij het zuiden van Italië aandeed na zijn tour door het noorden van

Europa te hebben voltooid. En zij in Rome maar denken dat die godslasterende en heidense Saracenen

die tot dan toe het zuiden van Italië onveilig hadden gemaakt woest, barbaars en te vrezen waren: welk

een gruwel waren deze rovers uit eigen christelijke schoot! Ze wierpen zich op christen of moslim gelijk,

roofden de van levenslust, rijkdom en bloeiende bevolking gespeende – slechts de afkalvende monumen-

ten getuigden van een tijd dat deze regio het luxueuze ontsnappingsoord van de dandy’s van een wereld-

rijk was – godvergeten – bijna letterlijk – laars van de Roomse wereld, dit opengereten speelveld van

geopolitiek en religieus belang. En het was hier, dat geopolitiek en religieus belang nauwelijks meer te

onderscheiden waren, toen Bruno onder Michäel’s banier zijn langharige reuzen uit Zwaben met dubbel

zwaard met hulp van hun christelijke neven uit Constantinopel ten strijde liet trekken tegen hun christe-

lijke broeders. Een familiefeestje, zogezegd.

Maar echt vriendelijk werd het nooit: het kopje kleiner maken van deze meest verschrikkende kop van de

Normandische hydra – voor minder deed Bruno het niet – bleek een taak die niet besteed was aan het

door de Kerk gesanctioneerde en aangevoerde leger. Het religieuze zwaard, wereldlijk getrokken door

Bruno, werd bot gehouwen op de dikke nek van Robert Guiscard. Maar onthoofd werd hij niet; integen-

deel. De Normandische troepen dreven een wig tussen de pauselijke strijders en die van de door de

Basileus uit Constantinopel gestuurde, en sloegen als de wanhopige, hongerige wolven die ze waren in

een zelfvervullende profetie de wereldlijke ambities van de geestelijke Bruno neder.

En Bruno restte niets dan het likken van zijn wonden, het duiden van zijn falen en het angstvallig wachten

op hetgeen ging komen: daar gevangen tussen de muren van zijn ineengestorte, door God gegeven,

bouwval van ambitie.

Rober Guiscard hoefde het bouwval niet eens te betreden om de geestelijke uit zijn illusie te halen: de

inwoners van Civitate smeten de geestelijk vader buiten hun poorten, overgeleverd aan de Normandi-

sche wolf. Die ook niet goed wist wat hij aan moest met Bruno. Dat was andere koek dan de arme chris-

telijke, dan wel Saraceense, naamloze schaapjes die daarvoor de toorn van de Normandische landhonger

HInT

| 46

hadden moeten voelen: dit beestje had een naam. En niet zomaar een: dit was paus Leo IX! Fluwelen

handschoenen waren nu gepast – voor zover een Normandiër die überhaupt aan kon trekken –, net als

voorzichtigheid, ‘want Leo paarde de wijsheid van een slang aan de onschuld van een duif’. Maar het

waren potverdikkie wel Normandiers, en die deden nooit iets voor niets, en dus sloten ze de paus negen

maanden op in Benevento, tot de geestesvader – de plichtsgetrouwe historicus in mij gebied nu te zeg-

gen— naar alle waarschijnlijkheid, de in wezen onwettelijke Normandische veroveringen had geaccep-

teerd. Gebroken – lichamelijk, geestelijk en qua ambities –, zo leek, keerde de herder naar de Eeuwige

Stad terug.

Maar zoals gezegd: Bruno, of Leo

IX, was er de man niet naar stil te

zitten; bewegen zat hem in het

bloed. En dus had hij contact ge-

zocht met zijn christelijke neven in

het oosten en in 1054 een gezant

naar Constantinopel gestuurd.

Aldaar aangekomen ijverde deze

gezant voor een verbond tegen de

wetteloosheid en barbarij van de

Noormannen in het zuiden van

Italie (feitelijk gebied van Constan-

tinopel), maar de ingeprente air

van het voor niemand onderdoen

behalve voor Christus zelf werd de

missie van de Heilige Stoel in Con-

stantinopel fataal in zoverre dat de

Patriarch aldaar niets moest heb-

ben van de Romeinse bluf en alle

oude, theologische koeien weer uit

de sloot haalde, prompt door de

Romeinse gezant geëxcommuni-

ceerd werd en een schisma tussen

Oost en West – hier is het euvel begonnen! – definitief gestalte kreeg. Daarmee verdween een verbond

tegen de parasiterende Normandiers als sneeuw voor de zon, maar Robert Guiscard was er nog steeds.

Tot overmaat van ramp lag de keizer van het Westen, Hendrik III, op sterfbed, en leek Rome dus weer-

loos. Was het einde der tijden dan toch aanstaande, zij het ongeveer 50 jaar te laat? Wie weet; Bruno in

ieder geval niet. Zou hij vergiffenis krijgen voor zijn wandaad, zoals hij al die zich achter hem hadden

geschaard in zijn strijd met Robert had beloofd, als Rome zou vallen? Was dat de toekomst? Een zwarte

toekomst, dat zeker, met een stervend licht. En toen sloot Leo IX zijn ogen voor eeuwig in ongewis, en

stierf in 1054

Februari 2011

47 |

De trein. Al eeuwen lang vertrouwen mensen, jong en oud op dit vervoersmiddel. De geel met blauwe

verschijning in het landschap is gaan horen bij

wat Nederland is. Het land van weer en wind,

van regen en hoog water, van NS en ProRail.

Iedereen zit wel eens in deze goudgele kracht-

patser, iedereen moet er zo nu en dan op

vertrouwen en iedereen heeft precies daarom

wel een reden om te klagen. Want eerlijk is

eerlijk: treinen rijden niet op tijd, soms zelfs

niet op de rails en als je pech hebt helemaal

niet.

Wie dagelijks de site van de NS in de gaten houdt zal regelmatig verbaasd worden door wat er allemaal

op het spoor kan gebeuren. Ik, een doorgewinterde treinreiziger, denk soms ook dat ik in het ootje wordt

genomen door de “samenwerkende” NS en ProRail. Als reiziger kun je tegenwoordig van van alles last

hebben. Zo zijn er treinen die botsen met viaducten, met lege auto’s of gewoon met elkaar, spelen er zo

nu en dan kinderen op het spoor, zijn er machinisten die hun trein niet kunnen vinden, kan er brand

uitbreken in een relaishuisje, moet je staan door te korte treinen of kom je terecht in hele oude treinen

omdat de nieuwe treinen het niet doen, valt er in de winter sneeuw, zijn er werkzaamheden door de

sneeuw, moet je wachten op last van politie of brandweer, storen de seinen en de wissels regelmatig,

knappen de bovenleidingen spontaan, wordt er tegenwoordig weer koper gepikt, valt de Heinz toren in

Elst bijna om en dan zijn er nog de ‘huis, tuin en keuken’ vertragingen die ontstaan zonder goede reden

of verklaring.

Wanneer dit gebeurt lopen er

altijd weer kuddes wanhopige

mensen door de treinen en

stationshallen te zoeken naar

een personeelslid van de NS die

ze kan vertellen wat er gaat

gebeuren. Hun smekende ogen

zoeken medeleven in de mede-

werkers die iedereen graag

willen helpen maar dit simpel-

weg niet kunnen omdat zij ook

niet weten wat er aan de hand

is. “Nee hoor deze trein rijdt

Door Anouk Keune

Kilometers spoor schieten onder me door

HInT

| 48

echt door naar Nijmegen”, met het daarop volgende omroepbericht “reizigers in de richting van Nijme-

gen dienen om te reizen via Den Bosch”, zaaien verwarring en de omroepberichten over gratis koffie en

thee in de reeds gesloten kiosk vallen na uren vertraging ook in het verkeerde keelgat. Waar komen deze

miscommunicatie en foutjes toch vandaan. De vraag die dan ook telkens aan de NS en ProRail wordt

gesteld is: Jongens, waar gaat

het mis?

Om deze vraag te beantwoorden

is het, zoals in zoveel gevallen,

noodzakelijk de geschiedenis in

te duiken. In 1995 werden de

Nederlandse Spoorwegen, toen-

malig een semi-overheidsbedrijf,

verzelfstandigd waarbij de over-

heid wel alle aandelen in handen

zou houden. Dit hield in dat het

bedrijf in tweeën zou worden

gesplitst.

Het ene deel, nu nog steeds bekend als de NS, zou verantwoordelijk worden voor het vervoeren van

reizigers en zou onderhevig zijn aan marktwerking. Het tweede bedrijf kennen wij nu als ProRail en zou,

onder leiding van de overheid, verantwoordelijk zijn voor het railnet in Nederland. Deze organisatie heeft

niet het doel voor ogen winst te maken. Deze splitsing resulteerde tevens in de komst van ‘nieuwe’ aan-

bieders als Veolia en Syntus die gebruik kunnen maken van het spoornet van ProRail.

Naast deze ingewikkelde constructie kent het Nederlandse treinverkeer nog een probleem, te weinig

spoor voor te veel inwoners. Vaak roepen de organisaties dat de problemen in Nederland zo groot zijn

door het intensieve gebruik van het spoor, dit speelt in ieder geval mee. Nederland heeft in Europa inder-

daad de koppositie wanneer het aankomt op personen vervoer. In Zweden bijvoorbeeld moeten onge-

veer 9 miljoen inwoners het doen met 13.000 kilometer spoor, op de 28696 vierkante landkilometers in

België rijden de treinen voor 11 miljoen inwoners op ongeveer 3500 kilometers sporen. In Nederland,

een land met een landoppervlakte van 33882 vierkante kilometer liggen deze verhoudingen een stuk

hoger; hier reizen 16,5 miljoen mensen over 2800 km spoor. Dit verklaart de treindichtheid en dus de

grote drukte op de Nederlandse sporen. Het spoornet in Nederland is dus druk, wat als gevolg heeft dat

kleine problemen al snel grote gevolgen hebben. Wanneer dit gebeurt blijken keer op keer de NS en

ProRail niet op de hoogte te zijn van elkaars problemen.

De laatste fout gemaakt door NS is natuurlijk de aankoop van nieuwe treinen die kortsluiten als gevolg

van teveel smeltwater. Een probleem dat in de winter trouwens niet al te veel chaos zou moeten opleve-

ren, bij sneeuw kunnen treinen toch geen gebruik maken van het spoor van ProRail.

Februari 2011

49 |

Zo nu en dan worden beiden door de overheid op het matje geroepen om zich nader te verklaren, zo ook

afgelopen januari. De NS en ProRail gingen door het stof en beloofden de problemen op de lossen. De

treinen van de NS zijn allemaal weer gemaakt en de volgende keer is ook ProRail echt winterklaar.

Misschien is het niet zozeer de vertraging die mensen stoort, maar zijn het de reacties vanuit de instan-

ties hierop. Gratis koffie en thee, goedkopere kaartjes of gratis treinreizen bewijzen slechts het herhaal-

delijk falen van de NS en ProRail en kweken het laatste beetje goodwill voor al het slechts dat nog komen

gaat. Veel liever zou ik wanneer er vertraging is een man van ProRail en een man van de NS willen horen

over de intercom terwijl ze hun welgemeende excuses aanbieden aan mij, de reiziger. Daarna wil ik dat

ze ons persoonlijk een kopje koffie, thee of chocomelk komen aanbieden zodat ik in hun ogen kan zien

dat ze vanaf morgen dezelfde fouten weer zullen begaan. En ach, gelukkig weet je dat je met onze 2800

kilometer aan spoor nooit alleen op je trein staat te wachten.

HInT

| 50

Vorig jaar op 13 november werd mijn vader ’s avonds plotseling opgebeld: een neef van hem was die

avond tot prins carnaval gekozen. Mijn vader regelde meteen

een lift en ging hem feliciteren. Deze prins Ton d’n Twidde was

niet de eerste prins in mijn familie: in 1983 regeerde mijn opa

als Zijne Dorstlustige Hoogheid Ties I over Krulstarteland en

twee jaar geleden was een neefje van me jeugdprins van het

uitgestrekte Pierewaaiersrijk. Daarnaast heeft mijn oma jaren-

lang tongeproat tijdens de Mortelse kletsavonden. Voor mij als

toegewijde geschiedenisstudent reden genoeg om me eens te

gaan verdiepen in de geschiedenis van dit prachtige volksfeest.

Sinds mensenheugenis vinden er grote feesten plaats waarbij het volk spot met de sociale hiërarchie en

zich te buiten gaat aan vet voedsel, alcoholische dranken en andere onbehoorlijke bezigheden. Ongeveer

2600 jaar voor Christus werd er in Mesopotamië elke lente een nieuwjaarsfeest gevierd, waarbij een

veroordeelde misdadiger tot een soort prins carnaval werd gekroond en men hem vervolgens feestelijk

rondreed op een boot op wielen. Daarna werd hij al even feestelijk terechtgesteld. De Romeinen vierden

het Saturnaliënfeest, waarbij men zodanig tekeer ging dat het woord Saturnalia uiteindelijk ook ‘orgie’

ging betekenen. Ook bij de Grieken en Egyptenaren werden dergelijke eet- en zuipfuiven gehouden.

Maskerades, schertskoningen en het omkeren van sociale verhoudingen speelden daarbij vaak een rol.

Ook in de Middeleeuwen werd er vrijwel in heel Europa een vorm van Vastenavond gevierd. De bevol-

king ging zich enkele dagen voor Aswoensdag te buiten aan de voorraden, omdat deze anders toch zou-

den bederven tijdens de vastperiode van veertig dagen die aan Pasen vooraf ging. Bij de verklaring van

het vastenavondfeest lopen heidense en christelijke elementen door elkaar. Volgens de meeste mensen

die onderzoek doen naar oude gebruiken werd het heidense lentefeest door de Kerk met een christelijk

dekentje bedekt: tijdens de vasten moesten de mensen zich veertig dagen lang bezinnen op hun zonden

en denken aan de veertig dagen die Jezus vastend in de woestijn doorbracht.

Er bestaat echter ook een stroming, aangevoerd door de Duitse volkskundige D.R. Moser, die vindt dat de

Kerk het feest zelf instelde om het volk te laten zien hoe het was als de wereld op zijn kop stond en dui-

vels en heidenen de macht overnamen. Het feest had dus een ‘opvoedende’ functie, en moest ervoor

zorgen dat de drempel naar het vasten werd verlaagd. Of het volk zich na enkele dagen onbeperkt eten

en drinken inderdaad op Aswoensdag vol berouw in de kerk meldde, laat ik hier in het midden. Waar-

schijnlijk hadden de meesten vooral spijt van het overmatige drankgebruik door de hoofdpijn en misse-

lijkheid die hier ook tijdens de Middeleeuwen al op volgden.

Rijnlanders en Bourgondiërs Over de geschiedenis van het Nederlandse carnaval

Door Wouter Egelmeers

Februari 2011

51 |

Door de kerkscheuring van de zestiende eeuw werd Nederland boven de rivieren uiteindelijk protestants.

Calvinistische zwartekousenpredikanten verboden het volk om het vastenavondfeest nog langer te vie-

ren. Ook in het zuiden van de Republiek werd deze ‘Roomsche Superstitie’ de kop ingedrukt. Het carna-

valsfeest zoals de zuiderlingen onder u het tegenwoordig vieren, is dan ook een redelijk moderne inven-

ted tradition. Er zijn overeenkomsten tussen het middeleeuwse vastenavondfeest en het carnaval zoals

dat sinds de negentiende eeuw en vooral na de Tweede Wereldoorlog in Nederland opkwam, maar er is

ook veel bij bedacht. In Nederland worden tegenwoordig twee soorten carnaval gevierd: het Rijnlandse

carnaval dat vooral in Limburg en Oost-Brabant populair is, en het Bourgondische carnaval dat de rest

van Brabant en delen van Zeeland op zijn kop zet.

De Rijnlandse versie van het feest is het oudste en vindt zijn oorsprong in het exotische Keulen, in het

Duitse Rijnland. In deze stad zwaaiden sinds het Congres van Wenen de Pruisen de scepter. Keulse literai-

ren verlangden terug naar de middeleeuwse glorie van de stad, en waren tegen de Pruisische overheer-

sing. In 1823 organiseerden zij een optocht naar het voorbeeld van de middeleeuwse intocht van de

keizer. In plaats van de keizer was er een Held Karneval, begeleid door een groep nepmilitairen: de latere

Prins met zijn Raad van Elf. Het feest werd ook meteen gebruikt om het Pruisische militarisme belachelijk

te maken: er werden allerlei onzinnige titels, nutteloze onderscheidingen en rituelen bedacht om de

draak te steken met de Pruisen. De carnavalsgroet is bijvoorbeeld een parodie op het salueren van de

Pruisen. (Voor de noorderlingen onder u: voor de carnavalsgroet beweegt men de rechterhand, eventu-

eel met een sierlijke zwaai, naar de linkerslaap, met de handpalm naar buiten gekeerd. Al dan niet verge-

zeld van een luidkeels ‘Alaaf!’ – Probeert u het vooral!)

De Bourgondische versie van het Nederlandse carnaval vindt zijn oorsprong in de welvarende steden van

het hertogdom Brabant en het graafschap Vlaanderen in de tijd van de Bourgondische Nederlanden.

Vanwege de grote armoede die in Brabant tot de Tweede Wereldoorlog heerste, zijn de kostuums er

traditioneel wat minder uitbundig: de blauwe boerenkiel met rode zakdoek is vooral bij het Bourgondi-

sche carnaval populair. Ook het veranderen van plaatsnamen doet men vooral in de gebieden waar men

Bourgondisch carnaval viert. Over de verdere geschiedenis van deze carnavalsvariant is weinig te vinden.

Zo zie je maar weer dat het, behalve leuk, ook nog eens historisch verantwoord is om je over te geven

aan het feestgewoel dat begin maart weer van start gaat. Je kunt je inleven in de deelnemers van Ro-

meinse Saturnaliafeesten, middeleeuwse vastenavond-schrans-en-zuippartijen, of de Keulse elite die zich

onderdrukt voelde door de Pruisische over-

heid. Tegelijkertijd houdt je een prachtig voor-

beeld van invented tradition in stand, en maak

je mee hoe belangrijk dergelijke tradities kun-

nen zijn bij het creëren van een imagined

community van Brabanders of Limburgers. Je

mag dit alles ook vergeten en jezelf te buiten

gaan aan drank. Daar is carnaval immers voor

bedoeld.

HInT

| 52