JAARVERSLAG 2017 - Website · 2018-07-19 · Voor u ligt het jaarverslag 2017 van Leystromen. In...

JA A R V E R S L AG 2 0 1 7

2 Leystromen | Jaarverslag | 2017

4.2.6 Beoordelingtoezichthouders 24 4.3 Risicobeheersing 25 4.4 LeystromenensaneringWSG 26 4.5 Woningwet 26 4.6 Doorontwikkelenpersoneelsbeleid 27 4.7 KengetallenHRM 27 4.8 Maatschappelijkeeffecten 28 4.9 Toekomst 28

5. Verbindingen 29

6. VerslagOndernemingsraad 30

7. VerslagRaadvanCommissarissen 31

8. Bestuurdersverklaring 37

9. Kengetallen 38

Jaarrekening

10. Jaarrekening 40

11. Ondertekeningjaarrekening 91

Overigegegevens

12. Overigegegevens 92

13. DaebenNiet-Daebbalans 94

14. Controleverklaringvandeonafhankelijkeaccountant 98

Bijlagen• SamenvattingPrestatieafspraken 102• Activiteitenplan2017 104

Voorwoord 3Inleiding 4Missieenambitie 5Bestuursverslag1. Goedwonen 6 1.1 Portefeuillemanagement 6 1.2 ToewijzingenVerhuur 7 1.3 Zoektijden 8 1.4 Directebemiddelingenbijzondereverhuringen 9 1.5 Onderhoud 10 1.6 Investereninduurzaamheid 11 1.7 Versterkenwoonomgevingenveiligheidvanwoningen 12 1.8 Nieuwbouwenverkoop 13

2. Huurdercentraal 14 2.1 Klantgerichtondernemen 14 2.2 Woonlastenbeheersen 14 2.3 Huurproblematiek 15 2.4 Tevredenheiddienstverlening 23

3. Middenindemaatschappij 18 3.1 Samenwerkingen 18 Huurders 18 Huurdersverenigingen 18 Samenwerkingspartners 19 Corporatieraad 20

4. Maatschappelijkinvesterenoptransparantewijze 21 4.1 Prestatieafspraken 21 4.2 Efficiënteeneffectievebedrijfsvoering 21 4.2.1 Aanbestedingsbeleid 21 4.2.2 Afnameleningenportefeuille 21 4.2.3 Financiëlecontinuïteit 21 4.2.4 Waarderingvastgoed 22 4.2.5 Treasury 24

Inhoudsopgave

|Inhoudsopgave

3Leystromen | Jaarverslag | 2017

Uiteraardbleefbetaalbaarheidookhoogoponzeagendastaan.In2017verhoog-denweonzehurenmetgemiddeldslechts0,3%.Onzehuurprijzenlagenditjaaropgemiddeld65,7%vandemaximalehuurprijs.Ookdoordeinzetvanonzebudgetcoacheneenbetaalbaarheidsfondskrijgtbetaalbaarheidcontinuaandacht.

Verduurzamingvanonswoningbezitisnogzo’nbelangrijkthema.DuurzamewoningenleidentotlagerewoonlastenéndragenbijaaneenverlagingvandeCO2-uitstoot.Bij370woningenpastenweenergetischemaatregelentoe.Eenflinkgedeeltevandeinvesteringnemenwijvooronzerekening.Ondertussenheeft2/3vanonzewoningeneengroenenergielabel.

Indeprestatieafsprakendiewemetde6gemeenteninonswerkgebiedende3huurdersverenigingenmaakten,nemendethema’sbetaalbaarheid,verduurza-mingendebeschikbaarheidvanwoningeneenprominenteplekin.

Hetzalunietontgaanzijn:ikbentrotsopderesultatendiewesamenmetonzehuurders,samenwerkingspartnersencollega’sbehaalden.Wezijneengezondeondernemingmeteenopenbliknaarbuiten.Tijdensmijnbezoekenaanhuur-dersenrelatieshoorikdatdatookgezienwordt.Wijzettendezelijndanookzekerdoor!

RolandMarx

Bestuurder

HetafgelopenjaarwaseenbelangrijkjaarvoordedoorontwikkelingvanLeystromen.Indevoorgaandejarenzorgdenwevooreenstevigeinternebasis.Nuleggenweonzefocusnogsterkerdananderejarenbuitendeorganisatie.Datblijktbijvoorbeelduithetondernemingsplan2017-2019.Waarweinhetvorigeondernemingsplannoginterneopgavenformuleerden,ligtonzefocusnuvolledigextern.

Endatdoenweuiteraardsamenmetonzeomgeving.Nietvoornietshebbenweonsondernemingsplandetitel:'Samenverdergroeien!'meegegeven.Datbetekentdatwegoedluisterennaaronzehuurdersensamenwerkingspartnersenhenintensiefbetrekkenbijalonzeactiviteiten.

Zoveranderdenwehetafgelopenjaaronzedienstverleninginderegio.Webesprakeneerdermetonzeklantenhoe,waarenwanneerzecontactmetonswillen.NaaraanleidingdaarvanslotenweonzekantoreninGoirleenOisterwijk.Inplaatsdaarvanorganiseerdenweinlooppunteninallegemeentenvanonswerkgebied.Opeenmakkelijkbereikbareplek,opverschillendemomentenvandedag.

Nogeenpaarvoorbeelden:metonzeCorporatieraadbundelenwekrachtenomvasttestellenwatandersenbeterkan.In2017gavenzijonsaanbevelingenwaarmeeweaandeslagzijngegaan.Metdehuurdersverenigingendachtenwenaoverkwaliteitsbeleid.Inworkshopsbekekenwepraktischhoeveelruimteseenwoningnodigheeftenhoegrootdiemoetenzijn.Metdeideeëndiewezokregen,gaanweookaandeslag.

Voorwoord

|Voorwoord


Leeswijzer Inheteerstedeel,hoofdstuk1totenmet4,gevenwijueenterugkoppelingvanonsActiviteitenplan2017perstrategischeopgave.Uleestdaarookmeeroveronzeandereactiviteiten(geenpictogram).Inhoofdstuk5leestuoveronzeverbindingen.VervolgensleggendeOndernemingsraadendeRaadvanCommissarissenverantwoordingafinhoofdstuk6en7.Hoofdstuk8bestaatuitdebestuurdersverklaringentenslotteleestuindehoofdstukken9totenmet12onzefinanciëleverantwoording.

Vooruligthetjaarverslag2017vanLeystromen.Inhetbestuursverslagleggenwijverantwoordingafoveronzeactiviteiteninhetafgelopenjaar.Indejaar-rekeningvindtuhiervaneenfinanciëleverantwoording,maaruleestookeenterugkoppelingvanonzedoelenuithetActiviteitenplan2017enderesultatenvanonzeprestatieafspraken2017.

Wijbaserenonsjaarverslagoponsondernemingsplan2017-2019.Uvindtditterugindeopbouwvanditverslag.ActiviteitendiebetrekkinghebbenoponsActiviteitenplan2017herkentuaaneenpictogramdatcorrespondeertmetdebetreffendestrategischeopgaveuitonsondernemingsplan.Zoismeteenduide-lijkonderwelkthemadeactiviteitvalt.

Overzicht pictogrammen

GoedWonen

HuurderCentraal

MiddenindeMaatschappij

Maatschappelijkinvesterenoptransparantewijze

Inleiding

|Inleiding


Missie• Leystromenlevertmaatwerkvoorcomfortabelwoneninaangenamebuurten.• Voormensenmeteenlaaginkomenenmetaandachtvoormensenmeteen

middeninkomen.• ActiefindegemeentenAlphen-Chaam,Baarle-Nassau,GilzeenRijen,Goirle,

HilvarenbeekenOisterwijk.

AmbitieLeystromeniseentoekomstgerichteondernemendecorporatiedietoonaange-vendisophetgebiedvanduurzaamheideninnovatie.Wijwerkennauwsamenmetonzeklantenenpartners.

Onze principes

verbindendsamensterkerdanalleen|actiefverbindingenleggentussenmedewerkers,klantenenpartners|metrespect|kritischnaarelkaar|goedbereikbaar|openhouding

ondernemendinitiatiefrijk|daadkrachtig|proactief|regisserend|kritisch

toonaangevendmetlefencreativiteitondernemen|vernieuwend|spraakmakend

duurzaamméérdanenergiezuinigewoningvoorraad|toekomstgerichtondernemen|plannencontinuafwegen|gerichtoplangetermijn|aandachtvoorwoonlasten|milieubewust

innovatieuitvinding|nieuwindecorporatie|grenzenopzoeken|verrassendesamenwerkingen

samenmethuidigeéntoekomstigehuurders,huurdersverenigingen,gemeenten,zorgpartijenenanderemaatschappelijkepartners|betrokkenheid|krachtenbundelen|1+1=3

Missie en Ambitie

|Missieenambitie

6 Leystromen | Jaarverslag | 2017 1|Goedwonen

Ditheeftertoegeleiddatinhetgoedgekeurdescheidingsvoorstelisopgenomendat70DAEBwoningenalsniet-DAEBwordengelabelden58niet-DAEBeenhe-denalsDAEB.De70DAEBeenhedenzijnmetingangvan1januari2017opgenomenindeniet-DAEBadministratie.De58niet-DAEBeenhedenwordenbijmutatieverhuurdte-geneenhuurprijsonder€710,68.DaarmeewordendezeeenhedenovergeheveldnaardeDAEBadministratie.In2017zijn2eenhedennamutatieovergeheveldnaardeDAEBadministratieenverhuurdmeteenhuurprijsonder€710,68.

Verkoopbeleid en huurprijsbeleidEénvandeonderdelenvandetransformatieopgaveisdeverkoopvanbe-staandehuurwoningen.In2017hebbenweonsverkoopbeleidaangepast.Wezettenverkoopinalsstructureelmiddelvoorhetrealiserenvanhetgewenstewoningvolume.Envoorhetverkrijgenvanvoldoendefinanciëleruimteomonsbezitteversterkenenteverduurzamen.Jaarlijksstellenwehetaantalteverkopenwoningenvast.Daarbijhoudenwenadrukkelijkrekeningmetdemarktomstandigheden.

Hetin2016opgesteldehuurprijsbeleidis-ookmethetoogoppassendtoe-wijzen-gemonitordenwordtkomendjaargeëvalueerdenwaarnodigbijge-steld.Enwestarttenmethetopstellenvaneenhuurprijsbeleidvoorniet-DAEBwoningen.

NieuwbouwPotentiëlenieuwbouwprojectenzijngetoetstaanonsportefeuilleplan.Voorelkwenselijkprojectiseenprogrammaopgesteld,rekeninghoudendmetdebestaandeengewenstewoningvoorraad.Hierinisondermeeraangegevenuithoeveelwoningenhetprojectkanbestaan,welkewoningtypesontwikkeldmoe-tenwordeneninwelkehuurprijscategorie(en).

Wonen en zorg Leystromenwilerzijnvoormensenmeteenzorgvraag,dienietzelfinhunwoonbehoeftekunnenvoorzien.Westrevennaareentransparanttoewijzings-beleiddatvoorallelocatieshetzelfdeis.Datbiedtduidelijkheidaanonzeklant.In2017voerdenwehierovergesprekkenmetonzezorgpartnersenhuurdersver-

Ondernemingsplan 2017-2019Weversterkendekwaliteitvanonzewoningvoorraad,zodatdezeaansluitopdewensenvandehuidigeentoekomstigemarkt.Betaalbaarheidenduur-zaamheidstaanhierbijhooginhetvaandel.

Portefeuillemanagement HetportefeuillemanagementvormtdekernvanLeystromen.Hierinkomenstrategie,vastgoedenfinanciënbijeen.Hetdoelvanonseerderopgesteldeportefeuilleplanisvastgoedendienstenzogoedmogelijkaantelatensluitenopdewensenvanhuidigeentoekomstigebewoners.Gebiedsvisies(strategischeplannenopgemeenteniveau)alsonderdeelvanhetportefeuilleplanzijnont-wikkeld.Dezebesprakenwemetallegemeenteninonswerkgebiedenmetdehuurdersverenigingen.

AssetmanagementVoorLeystromenishetvanbelangdatdevastgoedsturinggeprofessionaliseerdwordt.Omfinancieelenmaatschappelijkbetertekunnenpresterenzijnwein2017gestartmethetvormgevenvanassetmanagement.Detraditioneleperspectievenvastgoed,wonenenfinanciënkomensameninassetmanagement;hettactischeniveauvanvastgoedsturing.Assetmanagementfungeertalsschakeltussenhet(strategische)portefeuillebeleidenhet(operationele)dage-lijksbeheer.

Omvasttestellenwelkebeheersmaatregelenkunnenwordentoegepastoponzehuidigeentoekomstigewoningvoorraadishetvanbelangomhiercomplexstrategieënaantoetekennen.Ditjaargebruiktenweomvanuitdegebiedsvisiesonzecomplexstrategieënvasttestellen.Zogevenwerichtingaandebenodigdetransformatieopgave.

Herclassificatie eenhedenBijhetopstellenvanhetscheidingsvoorstelisvanuitonzeportefeuillestrategiekritischgekekennaardehuidigewoningportefeuille.Opbasisvanvoorafop-gesteldecriteriabeoordeeldenweofwoningeninhetDAEBsegmentverhuurdmoetenwordenofinhetniet-DAEBsegment.

1.1

Goed wonen 1

7Leystromen | Jaarverslag | 20171|Goedwonen

enigingen.Zosprakenweoverhettoewijzingsbeleidvanonzezorgwoningen.EndooronzeaansluitingbijWoninginZicht(zieparagraaf1.2)dedenweookkennisopvananderecorporaties.Begin2018voerenwehetaangepastetoewij-zingsbeleidvoorzorgwoningenin.

VanuitdeWetMaatschappelijkeOndersteuning(WMO)ontwikkeldenwedeladder‘langerzelfstandigthuis.Metgemeentenstemdenweafwelkeaan-passingendoorwelkepartijgeregeldenbetaaldworden.Weinformeerdendehuurdersverenigingenhierover.

Zorgvastgoed Eendeelvanonsvastgoed(5,31%)bestaatuitintramuraalzorgvastgoed(zorg-complexen).Zorgvastgoedisdaarmeeverantwoordelijkvoor7,31%vanonzeinkomstenstroom.

In2017richttenwehetaccountmanagementmetonzezorgpartnersnogpro-fessionelerin.Zorgpartnershebbennogaltijdtemakenmetveranderingeninwet-enregelgeving.Wevoerdengesprekkenmethenoverdetoekomstvanhetzorgvastgoed.Dezevormendebasisvooreenrisico-inventarisatieopcomplex-niveau.In2018rondenwederisico-inventarisatiepercomplexaf.

Bijzondere woonvormen Regelmatigisersprakevaneenacutesituatiewaaringeengeschikte(veilige)huisvestingbeschikbaaris.VoordezesituatieswilLeystromenin2018,insa-menwerkingmetdegemeenten,inhaarwerkgebied2bestaandewoningenalscrisiswoningbeschikbaarstellen.

SamenmetdegemeentenwerkenwedaaromaaneenpilotinhetwerkgebiedvanLeystromen.In2017schrevenwehiervoorgezamenlijkeenprojectvoorstel.Dedoelgroepzijnhuishoudenswaarbijsprakeisvaneennoodsituatieéndiegeeneigenmogelijkhedenhebbenomeenalternatiefteregelen.

MetdegemeentenBaarle-Nassau,Breda,Tilburgenanderepartnersonder-zochtenwijdemogelijkheidtothetontwikkelenvaneentijdelijkeprikkelarmewoonvoorzieningindeCruyshofinBaarle-Nassau.Hethaalbaarheidsonderzoek

wordtbegin2018afgerond.ErissubsidietoegekenddoorZONMW(inopdrachtvanhetministerievanVWS)endegemeentenBredaenBaarle-Nassau.

Toewijzing en Verhuur Leystromenhadin2017intotaal9.538zelfstandigewoningen:6.406eengezins-woningenen3.132appartementen.Wijzijnactiefin6gemeenten:GilzeenRijen,Goirle,Oisterwijk,Hilvarenbeek,Alphen-ChaamenBaarle-Nassau.DemeestewoningenliggenindegemeenteGilzeenRijen(33%),gevolgddoordegemeen-tenGoirle(26%)enOisterwijk(24%).

Detoewijzingenverhuurvanonzewoningengebeurtviaeenaanbodmodel.Toteindoktober2017bodenweonzewoningenwekelijksviaonzewebsiteaan.DaarnadagelijksviaWoninginZicht.Eenkleindeelvanonzewoningenwerdtoteindoktoberviade‘directtehuur-module’aangeboden.Hetgaatdanomvrije-sectorwoningen(huurprijsboven€710,68;prijspeil2017)enmoeilijkverhuurbarewoningendieviahetaanbodmodelgeenkandidaatopleverden.

Hetinkomen,dehuishoudgrootteendeinschrijfduurvandewoningzoekendenzijndebelangrijkstetoewijzingscriteria.BijdeovergangnaarWoninginZichtstonden15.429woningzoekendenbijonsingeschreven.Eind2016warendater14.847.

Woning in Zicht Eindoktober2017slotenweonsaanbijhetwoonruimteverdeelsysteemWoninginZicht(WiZ);eensamenwerkingsverbandvandecorporaties’tHeem,TBVWonen,TiwosenWonenBreburg.Datdedenweomverschillenderede-nen.Uiteenwoonwensenonderzoekdatwein2015deden,bleekdat35%vanonzewoningzoekendenineenbredergebiedopzoekgaatnaareenwoning.Bovendienhaddendegemeenteninonswerkgebiedeenuitgesprokenwensomtekomentotregionalewoonruimteverdeling.Dezewenslegdenwevastindeprestatieafsprakendiewemetgemeentenenhuurdersverenigingenmaakten.

OmdathetaanbiedingsprocesverdergeautomatiseerdismetdesamenwerkingmetWiZ,verlooptdeverhuurefficiënter.Daardoorontstaaterminderleegstand.Ookvoorwoningzoekendenzijnervoordelen.Zijhebbennadeaansluitingvan

1.2


Ditjaarwezenwij99%vanonzewoningenpassendtoeaanwoningzoekendenmetrechtophuurtoeslag.Daarmeevoldoenweaandenorm.

Passend toewijzen

MutatiegraadIn2017wasdemutatiegraad6,83%(begroot7,85%).Demutatiegraadisgeba-seerdophetaantalverhuringenin2017exclusiefnieuwbouw.Demutatiegraadheeftinvloedopdehuuropbrengsten,leegstandenonderhoudskosten.Daarommonitorenwijdemutatiegraadcontinu(maand-enkwartaalrapportages).

Mutatiegraad per 31 december 2017

PrijscategoriewoningMutatiesexcl.nieuwbouw

Aantalzelfstandigehuurwoningen

Mutatiegraad

t/m€592,55 439 7.260 6,05%tussen€592,56en€635,06 92 1.078 8,53%Tussen€635,06en€710,68 93 900 10,33%€710,68enhoger 27 300 9,00%Totaal 651 9.538 6,83%

Zoektijden Monitoren zoektijden Westrevennaarvoldoendeenpassendehuurwoningenvooronzedoelgroepen.Wemakenonderscheidtussenwachttijdenzoektijd.Wachttijdisdetijddieiemandingeschrevenstaattothijofzijeenwoningaccepteert.Metzoektijdbe-doelenwedetijdvandeeerstereactieopeenwoningtotdeacceptatievaneen

1.3

Leystromeneengroterzoekgebiedbestaandeuit48.000woningen.Beginde-cember2017slootookCasadeaan;eencorporatiemetwoningenindegemeen-tenWaalwijk,LoonopZandenDongen.Daarmeebestaathettotalezoekgebieduit57.500woningen.Eenanderbelangrijkvoordeelvoorwoningzoekendenisdatwevanafdeaanslui-tingbijWoninginZichtonzevrijkomendewoningendagelijksadverteren.Totdietijddedenwedateenmaalperweek.

StaatsteunregelingVolgensdegeldendeEuropesewet-enregelgevingmoetenwijonzevrijkomen-degereguleerde(sociale)woningenalsvolgttoewijzen:• Minimaal80%vandewoningenmoetenwetoewijzenaanhuurder(s)met

eeninkomentot€36.165;• Maximaal10%vandewoningenmogenwetoewijzenaanhuurder(s)meteen

inkomenvan€36.165tot€40.349;• Maximaal10%vandewoningenmogenwevrijtoewijzen,metvoorrangvoor

urgenten.

Onderstaandefiguurlaatziendatwijvoldedenaandegesteldenormen.

Passend toewijzenVanaf1januari2016moetencorporatiespassendtoewijzen.Passendtoewijzenwilzeggendatweaanminimaal95%vandewoningzoekendendierechtheb-benophuurtoeslagwoningentoewijzenmeteenhuurprijstotenmet€592,55(vooréén-entweepersoonshuishoudens;prijspeil2017)of€635,05(voor3ofmeerpersonen;prijspeil2017).

100%80%60%40%20%0%

%realisatieverhuurdbinnenruimte80%

%realisatieverhuurdbinnenruimte10%

%realisatieverhuurdbinnen10%vrijeruimte

94%

5% 1%

%passendverhuurd %nietpassendverhuurd

95%

4%

100,00%80,00%60,00%40,00%20,00%0,00%

norm

99%95%

1%


Directe bemiddeling en bijzondere verhuringen Leystromenheefteenmaatschappelijketaakomookwoningenteverhurenaanbijzonderedoelgroepen.Hetgaathierbijomkwetsbareouderenenbijvoorbeeldjongerenmeteenverstandelijke-oflichamelijkebeperking.Daarnaastver-huurtLeystromenwoningenaanvergunninghouders.Netalsanderegemeen-ten,krijgendegemeenteninonswerkgebiedtaakstellingenopgelegddoordeRijksoverheid.Jaarlijksvragendegemeentenaanonsommeetewerkenaandezetaakstelling.

In2017bedroegdetotaletaakstellingvoorhuisvestingvanvergunninghoudersinalle6gemeenten148(inclusiefvoorstand/achterstand2016).Leystromenheeft157vergunninghoudersgehuisvest,verdeeldover34woningen.In5ge-meentenisdetaakstellinggerealiseerd.AlleeninGilzeenRijenisdatnietgelukt.

Wemaaktencontingentafsprakenmetgemeentenenzorgpartijen.Zowijzenwemaximaal5%vandevrijkomendewoningendoordirectebemiddelingtoeaandoordegemeentenenzorgpartijenaangeleverdepotentiëlekandidaten.Metdetoewijzing1%(6woningen)voldedenweaandezeafspraak.

Doelgroep AantalWoningenVergunninghouders 34Contingent* 6Herhuisvesting** 0Energiebesparendemaatregelenopaanvraag 35woningenTotaal 40

*Contingent: Leystromen verhuurt aan cliënt van een zorgorganisatie; met directe bemiddeling** Herhuisvesting: Huurder uit te verkopen of te slopen complex is geherhuisvest

1.4woning.Degemiddeldewachttijdvooreenhuurwoningin2017is76maanden(2016:70maanden).In2017bedroegdezoektijdgemiddeld8,4maanden(2016:7,5).

OmtevoorkomendatdezoektijdenvooronzewoningzoekendenopliepennadeaansluitingbijWoninginZicht,trokkenwedegemiddeldeinschrijfduurvanonzewoningzoekendengelijkmetdegemiddeldeinschrijfduurvaneenwoning-zoekendevanWoninginZicht.Wemonitorenofdezoektijdvooronzewoning-zoekendenoploopt.

Voorrang- en urgentiebeleid In2017evalueerdenwedebestaanderegelsmetbetrekkingtotvoorrangenurgentie.Uitgangspunthierbijisdathetvoorwoningzoekendenduidelijkmoetzijnwaarzijinwelkesituatierechtophebben.ExtraaanleidingomderegelsteevaluerenisdeaansluitingbijhetwoonruimteverdeelsysteemWoninginZicht(zieparagraaf1.2).DeevaluatieleiddeertoedatweonsbeleidaanpastennaarderegelsdiebijWoninginZichtgangbaarzijn.Deconditieszijnruimer,wezettenvakerbemid-delinginalsinstrumentendeaanpassingvanderegelszorgtvoormeerduide-lijkheidbijwoningzoekenden.

Verhuisketens Omwoningenbeschikbaartestellenwaarvoordewachttijdrelatieflangis,wil-lenweverhuisketensopgangbrengen.Alin2016starttenwijdaaromeen‘Pilotdoorstromingvanseniorenineengezinswoningen’.Deessentievandepilotwasomteonderzoekenofwedoorextrastimulerings-maatregelen(aandacht,begeleidingenfinanciën)seniorenkunnenbewegenteverhuizennaareenmeerpassendewoning.Datblijkthetgeval.In2017wildenwetenminste5verhuisketensopgangbrengen.Wehebbenuiteindelijk7actieveverhuisketenstotstandgebracht.Wehielpenseniorenaaneenpassendewoningendaardoorkregenweeengezinswoningenvrij.Ditdoorstroombeleidhebbenweopgenomenindenormalebedrijfsvoering.


• hetvervangenvandakgotenaan408woningen;• hetvervangenvanhemelwaterafvoerenaan361woningen;• hetvervangenvangolfplatenopdebergingenvan49woningen;• hetvervangenvanbuitengevelkozijnenaan160woningen;• hetrenoverenvan4liftkooienin3clusters(mettotaal58woningen);• hetvervangenvanintercominstallatiesin4clusters(mettotaal93woningen).

In2016beslootLeystromendekostenvoorreinigingvandedakgotenvoorhaarrekeningtenemen.Dakgotenineengroenrijkeomgevingworden1xperjaargereinigd.Ineengroenarmeomgevingdoenwedat1xper2jaar.

MutatieonderhoudLeystromenbesteeddein2017€3.018.000aanmutatieonderhoud(begroot:€1.925.000).Ditverschilisteverklarendoordatveelwoningenlangetijdzijnver-huurdaandezelfdebewoners.In2017zijndezewoningengemuteerd.Hierdoorwasextraonderhoudnodig,zoalsbijvoorbeeldvervangingvankeuken,toiletenbadkamer.

ReparatieonderhoudLeystromenbesteeddein2017€3.249.000aanreparatieonderhoud(begroot:€2.743.000).Omdatwevakerrenovatieshebbengedaanvankeuken,toiletenbadkamerinwoningendieallangdoordezelfdehuurderbewoondworden,isereenverschiltussenbegrotingenrealisatie.Daarnaastzijnermeerreparatiesuit-gevoerddanverwachtalsgevolgvanweersomstandigheden(regenenstorm).

ServiceabonnementIn2016introduceerdenwehetServiceabonnement.Tegeneengeringemaande-lijksevergoedingvoerenwijvoorabonneesonderhoudswerkzaamhedenuitdieeenhuurderanderszelfzoumoetenuitvoerenofbetalen.

In2017hadden3.491huurderseenserviceabonnement.

In2016werdmindergebruikgemaaktvanhetserviceabonnementdanver-wacht.Leystromenvindthetvanzelfsprekendomgelddatnietbesteedis,terugtegevenaandedeelnemers.Daaromverlaagdenwedeabonnementskostenper

Onderhoud Visie op onderhoud In2017formuleerdenweonzevisieopDagelijksOnderhoud(DO).Hierinlegdenweondermeervastdatwewoningenophetonderhoudsniveaubrengenzoalsvastgelegdincomplexplannen.Uitgangspuntisdathetonderhoudinéénkeeruitgevoerdwordtendatdeklantvoorafweetwathijofzijkanverwachten.

OnzemedewerkersDagelijksOnderhoudzijndeorenenogenvanLeystromenindewijk.Zijhebbeneensignalerendefunctieenzorgenvoordoorverwijzingnaarcollega’sofexternesamenwerkingspartners.

Kwaliteitsniveau woningvoorraad In2017steldenwesamenmetdehuurdersverenigingenvastwelkekenmer-kenvaneenwoningbepalendzijnvoordekwaliteit.Datvertaaldenwenaareenwensenlijstwaaraaneenwoningzoumoetenvoldoen.In2018isergeenfinanciëleruimteominvullingtegevenaandezewensen.Samenmetdehuur-dersverenigingengaanwedaaromin2018verderprioriterenenopzoeknaaralternatieven.

Wevoerdenin2017conditiemetingenuitopdebouwkundigeconditievan2/3vanonzewoningvoorraad.In2018rondenwedeconditiemetingaf.Doordatwedanwetenwatdeactuelestaatvandebuitenschilis,kunnenweincombinatiemetdecomplexstrategieënbepalenwaarwewanneerwelkonderhoudgaanuitvoeren.

Planmatig onderhoudIn2017besteeddenwe€12.201.000aanplanmatigonderhoud(begroot:€12.996.000).

Intotaalvoerdenweaan3.113woningenplanmatigonderhouduit.Dezewerk-zaamhedenbestondenuit:• hetuitvoerenvanbuitenschilderwerkaan1.473woningen;• hetuitvoerenvanvoegwerkaanbuitengevelsvan1.314woningen;• hetvervangenvandakpannenop98woningen;• hetvervangenvandakbedekkingop187woningen;

1.5


VoortgangEnergetisch verduurzamen (project)In2017benaderdenwe489huishoudensvoorhetenergetischverbeterenvanhunwoning.Daarvantoonden357huurdersinteresse.Ruim53%ginginoponsaanbod:262huurderstekendeneenakkoordverklaring.Indezewoningenzijnmeervoudigemaatregelengetroffen(dak-,gevel-,glas-envloerisolatie).

Energetisch verbeteren bij mutatieBijmutatiebekijkenwesteedswelkemaatregelenwekunnennemenomwo-ningenenergiezuinigertemaken.In2017werdenzobij66woningenindividuelemaatregelengetroffen(dak-,gevel-,glas-envloerisolatie).

Energiebesparende maatregelen op aanvraagIn2017plaatstenweopaanvraagvandehuurdersbij42woningenisolerendebeglazingHR++,vloerisolatieofisoleerdenweeenaanbouw.

Duurzaamheid kantoor RijenLeystromenmaaktdeeluitvanhetinitiatief‘EnergiekeRegio’vandegemeenteGilzeenRijen.Doelvandezesamenwerkingisomaangeslotenorganisatiesserieustelatenkijkennaarverduurzamingvanhunkantoren.Welegdenditjaar389zonnepanelenophetdakvanonskantoor.Dezezullenopjaarbasisongeveer100.000kWhopwekken.Eensubstantiëlehoeveelheidvanonsjaarverbruikvanongeveer230.000kWh.Maarwenamenookkleineremaatregelen.Zorichttenweeengedeeltevanonsparkeerterreininalsmoestuin.Enopeenandergedeel-tevanhetparkeerterreinvervingenwetegelsdoorbeplanting.

Weblijvenkijkennaarmogelijkhedenomalsorganisatieteverduurzamen.Eeninterneprojectgroepzetzichdaarominommogelijkhedenhiervoortebedenkenenaftewegen.

1juli2017van€3,59permaandnaar€2,80permaand.Opbasisvanderesulta-tenover2017,handhavenweditookin2018.

Investeren in duurzaamheid Duurzaamheidstaathoogoponzeagenda.Nietalleenomdewoonlastenvanonzehuurdersteverlagen,maarookomCO2-uitstootteverminderen.

3.500 woningen energetisch verbeterenIndejaren2015totenmet2020willenwe3.500woningenopnemenomdezeenergetischteverbeteren.Metalsuitgangspunt:lagerewoonlastenenhogerwooncomfortvoordehuurder.Deelnameaanenergetischeverbeteringenisopvrijwilligebasis,maarLeystromendoeterallesaanombewonerszogoedmoge-lijkteinformeren,betrekkenenenthousiasmeren.

Leystromenberekentdehelftvandeinvesteringindeenergetischverbeteringenvandewoningdoorindemaandelijksehuur.Deanderehelftnemenwijvooronzerekening.Datbetekentdatdemaandelijksehuurvoorbewonersietsstijgt.Maarpersaldodalendewoonlastenomdatdeenergiekostendalen.

In2017isdevoortgangvanhetprojectverduurzaminggeëvalueerd.Westeldenhierbijvastdathetpercentagedeelnemendehuurdersverhoogdmoetwordenomdedoelstellingtebehalen:gemiddeldminimaalenergielabelB.Vanaf2018berekenenwedaaromnogmaar25%vandeinvesteringdoorindehuurprijs.Hetbehalenvandedoelstellinghebbenweverschovennaar2023.

Energetische maatregelen 2017

Energetischverduurzamen(project) 262woningenEnergetischeverbeterenbijmutatie 66woningenEnergiebesparendemaatregelenopaanvraag 42woningenTotaal 370woningen

1.6


Verdeling energielabel naar aantal woningen

Energielabel AantalA++ 55A+ 107A 1.057B 1.396C 3.699D 2.023E 653F 304G 139

Totaal 9.433*

*er is een verschil ten opzichte van het totaal van ons bezit omdat in 2017 niet voor alle woningen een label beschikbaar was. Dit zijn voornamelijk intramuraal verhuurde eenheden.

Circulair bouwen In2017starttenwemetdevoorbereidingenvannieuwbouwprojectVroonackerIIIinDiessen.Ditprojectiseenpilotophetgebiedvan‘circulairbouwen’.Hetgaatomeenmethodediebedoeldisomhergebruikvanproductenengrond-stoffentemaximaliserenenwaardevernietigingteminimaliseren.Dooropdezemaniertewerkendragenwebijaandeduurzaamheidvanonsbezit.Daarnaastverlagenwemetdezemethodedekostenvandeontwikkeling.Weverwachtenin202123socialegrondgebondeneenhedenindepilotopteleveren.

Versterken woonomgeving en veiligheid woningen Leefbaarheidsbeleid Overlastiseenbelangrijkthemainhetkadervanleefbaarheid.Leefbaarheidsconsulentenencomplexbeheerdersreagerendirectopsignalenoveroverlastindebuurt.Bewonerswordenaangesproken.Bijbovenmatigeoverlastwordtereenplanvanaanpakgemaakt,samenmetdepolitieenmaat-schappelijkepartners.

Bijtoewijzingvaneenwoningproberenwebinnendemogelijkhedenrekeningtehoudenmetwateenbuurtaankan.

1.6.3

1.7

Energiebesparing Energielastenmakenonderdeeluitvandewoonlasten.Onzehuurdersma-kenwebewustvanmogelijkhedentotbesparingopenergielastendooraan-passingvanheteigengedrag.Deinzetvanenergiecoachesisbelangrijkbijgedragsverandering.

Tijdensdegesprekkendiewemetbewonersvoerenovermaatregelenvoorverduurzaming,wordtenergiebesparingsteedsalsonderwerpbesproken.IndegemeenteGilzeenRijenwerkenwesamenmetEnergieGilzeenRijen.Opdezemanierzijn42huishoudensspecifiekvanadviesvoorzien.IndegemeenteOisterwijkneemtdehuurdersverenigingdeenergie-adviezenopzich.

Welenenenergiemetersuitaanhuurders.Opdiemanierhebbenzijdirectinzichtindeinvloedvanheteigengedragophetenergiegebruik.Hetbijstellenvangedragblijftuiteraardeigenverantwoordelijkheidvandebewoner.

Energielabels Per31december2017zietdeverdelingvanenergielabelseralsvolgtuit:

LABELS stand31-12-2017 Percentage

A++ 1%A+ 1%A 11%B 15%C 39%D 21%E 7%F 3%G 1%

100%

67% van onze woningen heeft een groen energielabel (minimaal C). In 2016 was dat 64%.

1.6.1

1.6.2

1|Goedwonen

13

In2017besteeddenwij€116.000aanleefbaarheid:• €51.000vooraanpassingenaandeinfrastructuuromdeleefbaarheiden

veiligheidtebevorderen;• €30.000overigeleefbaarheidskosten;• €23.000voorgroenvoorgrijs,NL-doetensocialeverbeterprogramma’s

indewijk;• €12.000voorhetuitvoerenvanwijkontwikkelingsplannen.

Ditbedragisexclusiefde(gedeeltelijke)toerekeningvandesalarissenvandecomplexbeheerders,leefbaarheidsconsulenten,gebiedsregisseursenbudget-coach(€418.000)enexclusiefdetoerekeningvanhetplanmatiggroenonder-houdinhetkadervanleefbaarheid(€174.000).

Nieuwbouw en verkoop In2017leverdenwehetvolgendenieuwbouwprojectop:• Goirle:30socialehuurwoningenBoschkens-West,waarvan2geschiktvoor

doelgroepmetWMO-indicatie

Start nieuwbouwprojecten

• 15NulopdeMeter-woningeninRijen/VliegendeVennen• 9levensloopbestendigesocialehuurappartementenHartvoorDiessen

Verkoop Weverkochtenin2017intotaal19verhuureenheden:16huurwoningen,2koop-garantwoningenen1woonwagen.Wehebben3koopgarantwoningenterug-gekocht,waarvaner2weerverkochtzijnin2017.1Koopgarantwoningisnoginvoorraad.Daarnaastzijner2koopgarantwoningenafgekocht.Debewonersvandezewoningenhebbendekoopgarant-regelinginzijngeheelafgekocht.Debetreffendewoningenzijndaardoorgeenkoopgarantwoningenmeer.

Bijdehuurwoningenginghetom15DAEBen1Niet-DAEBwoningen.5vandezehuurwoningenverkochtenwemet5%kortingaanzittendehuurders.Deverkoopopbrengstvande15verkochteDAEBwoningenbedraagt€2.520.450(begroot:€2.475.000).DeopbrengstvandeNiet-DAEBwoningbedraagt€500.221.

1.8

1|Goedwonen Leystromen|Jaarverslag|2017

14 Leystromen | Jaarverslag | 2017 2|Huurdercentraal

Omwoonlastentebeperken,richtenweonsopeenverantwoordhuurprijs-enservicekostenbeleid.Daarnaastwerkenweaanhetverbeterenvandeenergie-prestatievanwoningen(zieparagraaf1.6).

Wevindenbetaalbaarheidergbelangrijk.Daaromstellenwevooronzewonin-geneenredelijkeenbetaalbarehuurvast:69%vandemaximalehuurprijs.Omnaarditpercentagetoetegroeien,pastenwein2017dehuuraandoormiddelvan3scenario’s.Wepastenin2017geeninkomensafhankelijkehuur-verhogingtoe.

Huuraanpassing 2017 DAEB

%Maximalehuurprijs Huuraanpassing Percentage<64% +1,3% 51,2%64%-74% +0,3% 29,9%

>74% -2,4% 16,8%

Maatwerk Divers,maximaal+1,3% 2,1%

In2017pastenwijdehuurprijzenvanonzeDAEBwoningenaaninrelatietotdestreefhuur.Woningenmeteenhuurprijslagerdan64%vandemaximalehuurprijs,verhoogdenwemet1,3%.Woningenmeteenhuurprijstussen64en74%vandemaximalehuurprijsverhoogdenwemet0,3%.Woningenmeteenhuurprijshogerdan74%vandemaximalehuurprijsverlaagdenwemet2,4%.

Huuraanpassing 2017 niet-DAEB

%Markthuurwaarde Huuraanpassing Percentage<95% +1,3% 42,9%95%-100% +0,3% 12%

>105% 0% 5,6%

Maatwerk Divers,maximaal+1,3% 29,5%

Voorwoningendieweniettotdesocialehuurwoningenrekenen,pastenwedehuurprijsaaninrelatietotdemarkthuurwaarde.Woningenmeteenhuurprijslagerdan95%vandemarkthuurwaarde,verhoogdenwemet1,3%.Woningenmeteenhuurprijstussen95en105%vandemarkthuurwaarde,verhoogdenwe

Ondernemingsplan 2017 – 2019Verbeterenvandekwaliteitendiversiteitvanonzedienstverlening,metalsuitgangspuntendeervaringen,wenseneneisenvanonzehuidigeentoekom-stigehuurders.

Klantgericht ondernemen Debelevingvanonzeklantishetuitgangspuntvanonzedienstverlening.Hetgaatomzijnofhaarervaringen,wenseneneisen.In2017vertaaldenwedaaromdekijkoponzedienstverleningineenklantvisie.Hierinbeschrijvenwemet4kernwaardenwatklantenvanonsmogenverwachtenenhoewedatdoen:aan-dacht,duidelijkheid,plezierenbetrouwbaarheid.Weorganiseerdeneen‘weekvandedienstverlening’ommetcollega’séndehuurdersverenigingenuitgebreidstiltestaanbijdedienstverleningaanonzeklant.Ingesprekmetelkaarkwamenwetot’10goudenregels’vanonzedienstverlening.Dooraandachtteblijvengevenaanditonderwerp,spelenwenogbeterinopdewensenenbehoeftevanonzeklanten.

Online dienstverleningDigitaledienstverleningneemteenprominenteplaatsin.Socialmedia,metnameFacebook,wordeneensteedsbelangrijkercommunicatiekanaal.Eengroei-endegroepbewonerstreedtviadezewegvakermetonsincontact.Daarhou-denwerekeningmee.Datdoenwebijvoorbeelddoorookbuitenkantoortijdeneninhetweekendviaonzesocialmediaingesprektegaanmetonzeklantenenvragentebeantwoorden.

In2016evalueerdenwedoorverschillendeonderzoekenonzewebsiteenhuur-dersportaal.Aandehandvanderesultatenmaaktenwein2017eenstartmetdeontwikkelingvaneennieuwewebsitewaarinookhethuurdersportaalwordtgeïntegreerd.Ditsluitbeteraanbijdeinformatiebehoeftevanonzeklantenensamenwerkingspartners.In2018gaatdenieuwewebsitelive.

Woonlasten beheersen Woonlastenvanhuurdersbestaannietalleenuitdehuur,maarookuitanderevastelastenzoalsgemeentelijkeheffingen,verzekeringenenenergielasten.

2.1

2.2

Huurder centraal2

15Leystromen | Jaarverslag | 20172|Huurdercentraal

met0,3%.Woningenmeteenhuurprijshogerdan105%vandemarkthuurwaar-de,werdennietaangepast.

Dehuurprijsvanoverigeeenhedenzoalsgaragesenparkeerplaatsenwerdennietaangepastin2017.

Huurproblematiek HuurachterstandDehuurachterstandbedroegultimo20170,87%(2016:1,03%)vandejaarhuur.Dehuurachterstand(inclusiefbetalingsregelingen)van€577.000(2016:€682.000)isafgezettegendewerkelijkejaarhuurvan€66,3mln.(2016:€65,9mln.).

Deachterstandisalsvolgttecategoriseren:• Achterstandbijhuurders€516.000(2016:€559.000)• Achterstandbijrechtspersonen€61.000(2016:€123.000)

Eind2017werdendevolgendeactiesopdehuurachterstanddooronsgenomen:• Dossiersbijdedeurwaarder€324.000(2016:€315.000)• Betalingsregelingen€108.000(2016:€168.000)

In2017isdoorLeystromenensamenwerkingspartnerszoalsgemeenten,schuldhulpverleningendeurwaarderskantorennetalsinvoorgaandejarenhardgewerktomhuurachterstandentevoorkomenofteverminderen.Wenemenbijvoorbeeldproactieftelefonischcontactopenbezoekenhuurdersomsamentotrealistischeoplossingentekomen.Webiedenhuurdersookdemogelijkheidommetonzebudgetcoachdeeigenfinanciëlesituatieinbeeldtebrengenomhiermeergripoptekrijgen.

Daarnaastisin2017insamenwerkingmetgemeenteGilzeenRijen,schuldhulp-verleningenIMWeenpilotgestart.Webesprekenwekelijksspecifiekecasussen,zodatsnellereenoplossingaanhuurdersmeteenhuurachterstandgebodenkanworden.

2.3

Pilots HuurincassoIndegemeenteGilzeenRijenwordtdoorbeterecommunicatieenafstemmingmetmaatschappelijkwerkefficiëntergewerktenwordenonzeklantensnellergeholpen.InGoirlehebbenwesamenmetdegemeente,Kredietbank,IMWenhetZorg-enveiligheidshuishetprocesopnieuwbeschrevenenafgestemd.Bijhuur-achterstandengrijpenwezosnelmogelijkinenvoorkomenwe,voorzovermogelijk,huisuitzettingen.

HuurdervingIn2017wasdehuurderving€528.635(begroot:€552.500).

Huurderving Realisatie2017 Begroting2017Huurdervingregulier €476.861 €500.000Huurdervinginhetkadervanverkoop €51.774 €52.500Totalehuurderving €528.635 €552.500

OntruimingenSomsleidthuurachterstandtotontruiming.In2017warenerintotaal12ontruimingen.Uiteraarddoenwijerallesaanomdittevoorkomenenindemeestegevallenluktdatook.Bijvoorbeelddoorineenvroegtijdigstadiumcontactoptenemenmetdehuurder,betalingsafsprakentemakenofdooreenhuisbezoek.Hennepleidtaltijdtothuisuitzetting.

Reden en aantal huisuitzettingen

Reden Aantal2016 Aantal2017Huurachterstand 7 7Hennep 1 0Overlast 0 3Recidive* 0 2Totaal 8 12

*Recidive: herhaaldelijk wangedrag op meerdere huurvoorwaarden


Naastdeinzetvandebudgetcoach,zoekenwesteedsnaaranderemogelijkhe-denvanpreventievehulp.Zoorganiseerdenwein2017metdegemeenteGilzeenRijenenmetdegemeenteHilvarenbeekeenbijeenkomst‘Slimuitkomenmetinkomen!’meteenlandelijkbekendebudgetcoach.Beidebijeenkomstenwerdengoedbezocht.

Ookontwikkeldenweeenzogenaamde‘bespaarkaart’.Hetdoelvandezekaartisomgebruikersbewustertemakenvanhuninkomstenenuitgaven.

Tevredenheid dienstverlening Integraal kwaliteitsmanagementWemaakteneenstartmetintegraalkwaliteitsmanagementbinnendeorgani-satie.Deopzetvanditsysteemiseenmiddelomonzestrategischedoel-stellingenterealiseren.In2017iseenuitgebreidenulmetinguitgevoerdomhethuidigeniveauvankwaliteitsmanagementvasttestellen.Aansluitendhebbenweeenaanpakvastgesteldomvanafdenulmetingstructureleverbeteringendoortevoeren.In2017maaktenwehiermeedeeerstestart.

WooncoöperatiesHetonderwerp‘wooncoöperaties’stondin2017opdeagenda.Westeldenonzevisieopditthemavast.Leystromenwerktgraagmeeaanhaalbaarheidsonder-zoeken.In2017hebbenwehiervoorgeenverzoekenbinnengekregen.

KWHHetKwaliteitscentrumWoningcorporatiesHuursector(KWH)meetonzedienst-verlening.Wijgebruikenderesultatenomdezeverderteverbeteren.Wemetencontinudetevredenheidvanonzehuurders.Omnogbeterensnellerintespelenopderesultaten.

2.4

In2017zienwehetaantalontruimingentenopzichtevan2016stijgen.Enkelelanglopendecasussenophetgebiedvanoverlastzijnafgerond,watmeerontruimingentotgevolghad.

BetaalbaarheidsfondsWehebbeneenbetaalbaarheidsfondsominspecifiekesituatiestijdelijksteuntebiedenaanhuurdersmetbetalingsproblemen.Eenleefbaarheidsconsulentofbudgetcoachkanvoordehuurdereenaanvraagdoenbijhetbetaalbaar-heidsfonds.Vervolgensbeoordeelteentoetsingscommissiedieaanvraag.Alleenaanvragendievoldoenaandecriteriawordengehonoreerd.Debelangrijkstecriteriazijn:desituatiewaarindehuurderterechtisgekomenisnietverwijtbaaraandehuurder,deproblemenzijnvantijdelijkeaardendebijdrageuithetfondsmoethetprobleemdefinitiefoplossen.In2017ontvingenwe5aanvragenvoorhetbetaalbaarheidsfonds.Dezewerdenallemaalgehonoreerd.Intotaalkendenwe€8.131toe.

BudgetcoachOnzebudgetcoachbiedtpreventiefhulpaanhuurdersomfinanciëleproblemenenhuurachterstandentevoorkomen.In2017meldden91huishoudenszichaan.Met82huishoudenszijnwemetbegeleidinggestart(8huurdersmelddenzichzelfaf,in1gevalheeftLeystromendebegeleidinggeannuleerd).Erzijn51betalingsregelingengetroffen,voor6huishoudensiseendeurwaarderingescha-kelden15huurderszijndoorverwezennaardeKredietbank.Deanderebezochtehuishoudenszijnnogmetonzebudgetcoachaandeslag.

Onzebudgetcoachwerktnauwsamenmetgemeenten,andereinstantiesdiehuurdersbijstaanennatuurlijkonzeleefbaarheidsconsulenten.Steedsvakerwordtdebudgetcoachdoordenetwerkpartnersbenaderd.Ookisonzebudget-coachpartnerinhetBudgetcafévandegemeentenGilzeenRijenenGoirleenhaaltzijactiefbudgettipsopbijhuurdersenviasocialmedia.Metlokalepart-nerszoekenwesamenwerkingomhuurachterstandentevoorkomen.Begin2017isookinHilvarenbeekeenbudgetcafégestart.Aanheteindevanhetjaarisbeslotenomdezeproeftebeëindigenvanwegegebrekaanbelangstelling.

2|Huurdercentraal


KlachtencommissieWewerkenhardaanklantentevredenheid.Maarhelaasluktdatnietaltijd.Inzo’ngevalzoekenwealtijdeerstmetdeklantnaareengoedeoplossing.Isdeklantniettevredenmetditresultaat,dankandezederegionaleonafhankelijkeklachtencommissieinschakelen.DecommissiedoeteenuitspraakenlegtditalsaanbevelingvooraanLeystromen.Wanneerdecommissieeenklachtgegrondverklaart,beslistLeystromenwattedoenmetdeaanbeveling.Wijinformerenvervolgensdeklant.

Deklachtencommissieontvingin2017intotaal6klachten.Dezehaddenbetrek-kingop:werkzaamhedenen/ofreparaties,actieLeystromennaaraanleidingvanoverlast,communicatieovererfafscheidingenoverdeaansluitingbijWoninginZicht.

4Klachtenwerdenongegrondverklaard:• Leystromenvolgdebij2vandezeklachtendejuisteprocedure.• Bij2klachtenhadLeystromenvoldoendegecommuniceerdoverhet

onderwerp.

2Klachtenwerdennietontvankelijkverklaard,omdatLeystromendeklachtinbehandelingheeftgenomenenafgerond.

Score KWH per 31 december 2017

Onderdeel ScoreLeystromen2017 Landelijkescore2017* ScoreLeystromen2016Contact 7,4 7,5 8,0Woningzoeken 7,6 7,5 7,4

Nieuwewoning 7,6 7,6 7,4

Huuropzeggen 7,9 7,8 7,6Reparaties 7,7 7,9 7,7Onderhoud 7,7 7,9 7,7Totaal 7,6 7,7 7,6

* Voor de landelijke totaalscore tellen alleen corporaties mee die alle scores hebben gemeten.

Voor2017streefdenwenaareenverbeteringvandescoresvan2016,behalvedaarwaaronzescorealophetlandelijkgemiddeldeligt.Datisnietopalleon-derdelengelukt.Dedalingvandescore‘contact’heefttemakenmeteenanderemeetmethodedoorKWH.Landelijkdaaldedescoredaardoorookmet0,5.In2018starteeninterneprojectgroepdiesteviginzetopverdereverbeteringvandescores.

WebehaaldenopnieuwhetKWH-huurlabel.Onzescoresvoldoenopeenaantalonderdelenruimschootsaandenorm.Datbetekentdatonzehuurderstevredenzijnoveronzedienstverlening.Uiteraardblijvenwedezevolgenenblijvenwestrevennaarverbetering.

Keuzemogelijkheden voor dienstverleningEind2016voerdenwegesprekkenmetklantenpanelsoveronzedienstverlening.Webesprakenhoeonzeklantencontactmetonswillen,wanneerenwaar.Ditleiddeertoedatweonzedienstverleningandersinrichtten.WeslotenonzekantoreninGoirleenOisterwijk.Inplaatsdaarvanhebbenweinlooppunteninallegemeentenvanonswerkgebied,opeencentraleplaatsenmetonzesa-menwerkingspartners.Weslotenzoveelmogelijkaanbijdeculturelecentraofgemeentekantoren.Openingstijdenzijnindeochtend,middagofavond.In2018evaluerenwedezeaanpassingindienstverlening.

2|Huurdercentraal

18 Leystromen | Jaarverslag | 2017 3|Middenindemaatschappij

lagvooronshierindenadrukopeenverbindenderoltussendebetrokkenhuur-dersendemaatschappelijkepartners.

MedewerkersvanLeystromenzameldenweerlevensmiddeleninvoordelande-lijkeactie‘voedselbank’.

SamenmetMaasduinenhebbenwijbijgedragenaanhetrealiserenvaneensocialeontmoetingstuinbijDeRegentinRijen.Hetontwerpvandetuinisgere-aliseerdinsamenspraakmetdebewoners.BijParkStanislausinMoergestelrea-liseerdenwijsamenmetThebeeendementievriendelijketuinvoordebewoners.Ookhierdachtendebewonersmeeinhetontwerpenwordenzij,waarmogelijk,betrokkenbijhetonderhoud.

Met huurdersverenigingen Viadehuurdersverenigingenbetrekkenwijonzehuurders.ZowelindeofficiëleoverlegvergaderingenmetonzebestuurderenRaadvanCommissarissenalsinwerkgroepen.In2017namenledenvandehuurdersverenigingendiversekerendeelaaninternewerkgroepen.Opdezewijzebetrekkenwehenvoorafbijdetotstandkomingenuitvoeringvanbeleid.

In2017werktenwesamenmetde3huurdersverenigingeninonswerkgebied:• Uwhuurdersraad:GilzeenRijen,Goirle,Alphen-ChaamenBaarle-Nassau;• HuurdersverenigingOisterwijk;• HuurdersbelangenverenigingHilvarenbeek.

De3huurdersverenigingenwerkensameninhetHOP(HuurdersOverlegPlatform).

Desamenwerkingmetdehuurdersverenigingenisverderverbeterd.Deover-leggentussendehuurdersverenigingen,bestuurderenmedewerkersvanLeystromenwarenconstructief.Bijdiverseprojectenenwerkgroepenzijnverte-genwoordigersvandehuurdersverenigingenbetrokken.Ditwerktegoed.

SamenmetdeHuurdersverenigingOisterwijkronddenwijhetproject‘ver-nieuwdehuurdersparticipatie’af.Ditprojectmaaktdeeluitvandelandelijke

Ondernemingsplan 2017 – 2019Intensiefsamenwerkenmetonzehuurders,gemeentenenanderesamenwerkingspartners

SamenwerkingenOokin2017werktenweintensiefaandeverbindingmetonzeomgeving.Dathebbenweinonzeorganisatienadrukkelijkgeorganiseerd.Ominsamenwer-kingmeertebereiken.Maarookomsnelenflexibelopsignalenintespelen.Onzemaatschappelijkemeerwaardeneemtdaarmeetoeenhetdraagtbijaancontinueprocesverbetering.

Onsondernemingsplanvoordeperiodevan2017totenmet2019kwamtotstandmetdeinputvanvelesamenwerkingspartnersenklanten.Metdehuur-dersverenigingenzettenwedepuntjesopdei.Hetcompleteondernemingsplanisterugtevindenoponzewebsite.

Met huurders Inparticipatieprojectentrekkenwemethuurdersop.Eénvandezeprojecten,GroenvoorGrijs(Oisterwijk),looptnog2jaardoor.Hetgaatomwetenschap-pelijkonderzoeknaarheteffectvanhetvergroenenvandewijkWaterhoefopdekwaliteitvanlevenvankwetsbareouderen.In2017dedenwebijvoorbeeldsamenmetbewonersinverschillendestrateneenschoonmaakactie.Daarnabrachtenwesamenplantenaandiebewonershaddenuitgekozen.Ineenanderestraatontmoettenwebewonersineententenbesprakenwehunwensenenideeënoverdeaanlegvangroenindewoonomgeving.

Onzebestuurderenmanagersbezochtenregelmatighuurdersomovervoorhenrelevanteonderwerpentepraten.OpdiemanierhalenweopwatLeystromenhierinkanbetekenenvoordezehuurder(s).

Onzeleefbaarheidsconsulentenwerdenmeerdananderejarennauwbetrokkenbijzwareoverlastsituaties.Doorveranderingenindezorgwordenleefbaarheids-dossierscomplexerennemendezeinaantaltoe.Landelijkkreegditookaan-dachtindeMonitorVerwardePersonen.Omonzehuurdersverdertebrengen,

3.1

Midden in de maatschappij3

19Leystromen | Jaarverslag | 20173|Middenindemaatschappij

werkingprima.Voordesamenwerkingmetdewerkorganisatiegeldtdaternogruimteisvoorverbetering,bijvoorbeelddoordehuurdersverenigingeneerderteinformerenoverlopendezaken.

UitgavenVoordeuitvoeringvandewerkzaamhedendoordehuurdersverenigingenwerdopbasisvandebegrotingeneenbedragvan€69.312beschikbaargesteld.VoorhetlidmaatschapvandeWoonbondwerd€11.000beschikbaargesteld.Detaken,bevoegdhedenenverantwoordelijkhedenzijnindeOverlegwetenafzonderlijkeovereenkomstengeregeld.

BewonerscommissiesIntotaalzijner32bewonerscommissiesactiefinonswerkgebied.Deleefbaar-heidsconsulentenondersteunendezecommissies.Bewonerscommissiesbehar-tigendebelangenvanbewonersinbuurtenenwoongebouwen.Decommissiesbevindenzichinonshelewerkgebied:

Locatie AantalcommissiesGoirle 6Oisterwijk 11Rijen 15

Met samenwerkingspartners Desamenwerkingmetgemeentenenmaatschappelijkepartnersblijftbelang-rijkvoorLeystromen.Onzeverbindenderolkomthiergoedtotzijnrecht.Wefaciliterencontactenontmoeting.Enzorgenvoorbreeddraagvlakengrotebetrokkenheid.

Maatschappij 3.0In2017zijnwijinGilzeenRijengestartmeteendenktank‘Maatschappij3.0’.Samenmetgemeente,partnerseneenwetenschapperonderzoekenwijeffec-tieveremanierenvansamenwerken.Zowillenwij,samenmetbewoners,over-lastsituatiesenbetalingsproblemenvoortijdigsignalerenenoplossen.HiervoorrichttenwijbijdevoedselbankinRijenenindewijkRijen-zuidproeftuinenin.

pilotvanbrancheorganisatieAedesomteonderzoekenhoecorporatieshunver-bindingmetdemaatschappijkunnenversterken.Innauwoverlegmetonzedriehuurdersverenigingen,gingenwijsamenmetdeHuurdersverenigingOisterwijkdezeuitdagingaan.Hetuiteindelijkeresultaat:nieuweinzichten,goedevoor-beeldeneneenuitgebreidetoolboxwaaranderecorporatiesmeeaandeslagkunnen.

Adviezen en instemming

Advies AdvieseninstemmingBegroting2018 xJaarlijksehuuraanpassing xAangaanverbindingmetWiZ xToewijzingsbeleid xOvername48appartementenvanWSGinhetkadervansaneringWSG

x x

Ookwarendehuurdersverenigingenbetrokkenbijdeevaluatievandeprestatie-afspraken2016,demonitoringvandeprestatieafspraken2017enhetmakenvandeprestatieafspraken2018envolgendejaren.

OverlegIn2017waserregelmatigoverlegtussendehuurdersverenigingenenvertegen-woordigersvanLeystromen,bijvoorbeeldoverhetgewenstekwaliteitsniveaubijonderhoud.Daarnaastvergaderdendehuurdersverenigingenelkkwartaalmetdebestuurder.Inhetoverlegmetdebestuurderisveelaandachtbesteedaanhetmeenemenvandehuurdersverenigingeninhetbegrotingstrajectvoor2018.TweemaalperjaarvindtoverlegplaatstussendeRaadvanCommissarissenendehuurdersverenigingen.

SamenwerkingIn2017evalueerdenweonzesamenwerkingmetdehuurdersverenigingen.Webesprakenwederzijdseverwachtingenenwatwevoorelkaarkunnenbetekenen.Deconclusiewasdatdeafgelopenjarenbehoorlijkestappenzijngezetindesa-menwerking.Erissprakevaneenopen,transparanterelatie.Zekerophetniveauvanhetoverlegtussenhuurdersverenigingenenbestuurderverlooptdesamen-


Corporatieraad In2016starttenwemeteenCorporatieraad.Datis1vande6Aedes-pilotprojectenwaarmeedesectordelegitimatievandecorporatiewilverbe-teren.In2017isdezepilotgeëvalueerd.4Vande5corporatiesdieaandepilotmeedoenzijntevredenoverdewerkingvandeCorporatieraad.1CorporatieheeftopeenanderemanierinvullinggegevenaandeCorporatieraad.

EindmeileverdedeCorporatieraadvanLeystromeneenadviesrapportopmetdetitel:‘CorporatieraadLeystromenkiestvoorkwetsbareburgers’.Hierinstaateengrootaantalbevindingenenaanbevelingen.Eenaantalhieruitvoortkomendeactieswarenalopgenomeninonsondernemingsplan.Leystromenisergpositiefoverhetverloopvandepilotenwilditzekercontinueren.In2018bepalenweinwelkevormenfrequentie.

De Uitdaging OisterwijkLeystromenwerktemetcollega-organisatiesenondernemerssamenindeOisterwijkseUitdaging.Ditiseenmarktplaatsmetgeslotenbeursvanvraagenaanbodvanproductenendiensten.Huurderskunnenzobijvoorbeeldgemakke-lijkaanspullenalseengebruiktecomputerenmeubelskomen.Wijondersteu-nenditprojectmeturenenmetonsnetwerk.

3|Middenindemaatschappij


Aanbestedingsbeleid In2017ishetaanbestedingsbeleidgeactualiseerdeneeninkoopbeleidopge-steld.Opbasisdaarvankunnenweeffectiefenefficiëntinkopen.Maaralleeneengoedeprijs/kwaliteitverhoudingvindenweonvoldoende.WekijkenkritischofleveranciersbijdragenaandedoelstellingenvanLeystromen.EnofzedatopeenmanierdoendiepastbijdenormenenwaardenvanLeystromen.Weverlen-gencontractenalleenalshuurderstevredenzijnoverdegeleverdeprestatieendewijzewaaropdiegeleverdis.

Afname leningenportefeuille Indein2017goedgekeurdefinancieringsstrategieisopgenomendatwaarcon-tractueelmogelijkleningenwordenafgelostuiteigenmiddelenomafbouwvandeleningenportefeuilletebewerkstelligen.Ultimo2017bedraagtdeschuld-restantpergewogenOGE€36.016.Ultimo2016wasditnog€36.405.

Financiële continuïteit VoorhetwaarborgenvandefinanciëlecontinuïteithanteertLeystromeneenaantalfinanciëleratio’swaaropmaandelijksgestuurdwordt.Hetzijndezelfderatio’sdiehetWSWhanteertvoorhaarrisicobeoordeling:• LoantoValue(LTV,norm<75%);• Solvabiliteit(norm>15%);• InterestCoverageRatio(ICR,norm>1,4);• DebtServiceCoverageRatio(DSCR,norm>1,0);• Dekkingsratio(norm<70%).

DenormenvanhetWSWzijnvoorLeystromenleidend.Echteromvoldoen-deruimtetehebbenomfinanciëletegenvallerstekunnenopvangenheeftLeystromenbeslotenvoordeICRdenormteverhogennaar1,50(WSW:1,40).

Indecember2017heeftonzebestuurdernagoedkeuringvandeRaadvanCommissarissendemeerjarenbegroting2018-2022vastgesteld.Hetiseenbegrotingvanveleafwegingengeweestalsgevolgvanforseopgavenvoorwatbetreftverduurzaming,betaalbaarheidenbeschikbaarheid.Daaromzijndiver-sescenario’suitgewerktwaarbijdeICReencrucialerolspeelde.Dedefinitievebegrotinglaatdevolgendeontwikkelingzienvandefinanciëleratio’s:

4.2.1

4.2.2

4.2.3

Ondernemingsplan 2017 – 2019Realiserenvaneenoptimaalfinancieelresultaatzodatweinsamenspraakmetonzeomgeving(huurdersensamenwerkingspartners)kunnendoenwaardesamenlevingbehoefteaanheeft

Prestatieafspraken Metalle6gemeentenende3huurdersverenigingenlegdenweprestatieafspra-kenvast.Denadrukindegemaakteafsprakenligtbijmaatregelenbetreffendedehuidigeontwikkelingenvandewoningmarktendeonderlingeverbindingtussenpartijen.Ditheeftgeleidtotafsprakenoverbijvoorbeelddeverkoopvansocialehuurwoningen,duurzaamheid,overlast,klantparticipatie,wonenmetzorgenhetonderlinguitwisselenendelenvaninformatie.

Eind2015maaktengenoemdepartijenprestatieafsprakenvooréénjaar:2016.Daarnamaaktenwemetelkaareenverdiepingsslagvoormeerderejaren.Metalsresultaat:nogconcretereafsprakenvoordejaren2017en2018eneenreële‘doorkijk’voordejaren2019en2020.Voordekomendejarenligtdefocusopin-tensiveringvanverduurzaming,betaalbaarheidenhettoevoegenvanwoningenaandevoorraad.Uiteraardmonitordenwein2017deprestatieafsprakenvoorditjaar.Inbijlage1vindtueensamenvattingvanderesultatenvandeprestatieafsprakenvan2017.Eencompleetoverzichtvangemaakteprestatieafspraken2017vindtuoponzewebsite.

Efficiënte en effectieve bedrijfsvoering Wekijkenkritischnaaronzeorganisatiekostenomzomeergeldvrijtemakenvoormaatschappelijkeinvesteringen.Maarookvoorinvesteringeninonzewo-ningvoorraadenomdehuurbetaalbaartehouden.In2017bedroegenonzenet-tobedrijfslastenperOnroerendGoedEenheid(OGE)€1.263.Daarmeezijnonzebedrijfslastennagenoeggelijkgeblevenaandebedrijfslastenin2016perOGE(€1.293).WemerkenhierbijopdatdeadministratievelastenzijngestegendoordetoegenomenverantwoordingseisenvanuitdenieuweWoningwet.

4.1

4.2

4|Maatschappelijkinvesterenoptransparantewijze

4 Maatschappelijk investeren op transparante wijze

22 Leystromen | Jaarverslag | 2017 4|Maatschappelijkinvesterenoptransparantewijze

wordenendelatentiedaardoorlagerisdanin2016.Inonderstaandetabelishetgenormaliseerdresultaatweergegeven.Hierinwordendewaardeveranderingenvandevastgoedportefeuilleendewaardever-anderingvandebelastingvorderingachterwegegelatenomdatdezepostenzeervolatielzijnendaardooreensterkeinvloedhebbenophetresultaat.

Bedragen* € 1.000 2017 2016

Resultaatnabelastingen 22.897 53.638Waardeveranderingenvastgoed -19.121 -35.986Belastingen 8.800 -2.434Genormaliseerdresultaat(operationeelresultaat)

12.576 15.218

Hetgenormaliseerdresultaat2017is€2,6mlnlagerdanin2016.Ditwordtvooreenbelangrijkdeelveroorzaaktdoorhogerekostenvooronderhoud(€2,8mln).

Waardering vastgoed ConformdeWoningwetwaarderenwemetingangvanhetverslagjaar2016onzeonroerendezakeninexploitatietegendemarktwaardeinverhuurdestaat(verder:marktwaarde).Dezemarktwaardedienttewordenbepaaldaandehandvanhethiervooruitgebrachte“Handboekmodelmatigwaarderenmarktwaarde”.Leystromenheefthiervoorin2017hetTaxatiemanagementSysteem(TMS)vanOrtecgeïmplementeerd.Totenmet2015waardeerdeLeystromenhetDAEB-vastgoedopbasisvanbe-

4.2.4

AllekengetallenblijvenbovendedoorhetWSWgesteldenormen.Ookdeinternhogerbijgesteldenormvan1,5voordeICRwordtgehaald.Hiermeeisdefinanci-elecontinuïteitenhetverkrijgenvanfinancieringengewaarborgd.DeICRkomtuitop1,62voor2018.BelangrijkhierbijisdatookdeafzonderlijkeDAEB-enniet-DAEB-takaandenormvoldoen.DeDAEB-takkomtuitop1,50voor2018;deICRvandeniet-DAEB-takbedraagt4,67.HetWSWhanteerteenminima-lenormvoordeICRvoorDAEBvan1,4(niet-DAEB:1,8).Leystromenverhoogtdezemet0,1toteeninternenormvan1,5voordeDAEB-tak.Debuffervan0,1wordtaangehoudenomonvoorzienetegenslagentekunnenopvangenendaarmeedefinanciëlecontinuïteitvanLeystromentekunnenwaarborgen.

IndejarendaarnahersteltdeICRzichweerdoordathetonderhoudlageris.

ResultaatanalyseHetresultaat2017bedraagt€22,9mlnenisdaarmee€30,7mlnlagerdanhetresultaatin2016(€53,6mln).Debelangrijksteverklaringenvoorditverschilzijndewaardeontwikkelingenindemarktenheteffectvanaanpassingeninpara-metersenrekenmethodiektussenHandboekmodelmatigwaarderenmarkt-waarde2016en2017.Hierdoorzijndewaardeveranderingenin2017€16mlnlagerdanin2016.Daarnaastisdemutatieindelatentebelastingvordering€11mlnlagerdanin2016.Ditwordtveroorzaaktdooreenterugnamevanafwaar-deringeninhetverledenalsgevolgvaneenstijgingvandeWOZwaarde.Ditleidttothogerefiscaalbelastbarewinstenwaardoorverliezeneerderverrekend

Kerngetal Norm Jaarrekening2016 Jaarrekening2017 Begroting2018 Begroting2019 Begroting2020 Begroting2021 Begroting2022Financieel

Solvabiliteit(bedrijfswaarde) >15% 36% 33% 33% 33% 34% 36% 37%

Solvabiliteit(marktwaarde) >20% 66% 67% 68% 68% 68% 70% 71%

Solvabiliteito.b.v.volkshuisvestelijkebestemming

>20% 44% 48% 47% 46% 47% 49% 50%

Dekkingsratio >70% 33% 32% 32% 32% 31% 29% 29%

Loantovalue(LTV) >75% 68% 69% 70% 69% 68% 65% 64%

Interestcoverageratio(ICR) >1,50 1,86 1,82 1,62 1,62 1,77 1,88 2,10

Debtservicecoverageratio(DSCR) >1,00 1,23 1,21 1,21 1,18 1,21 1,24 1,33


drijfswaardeenhetniet-DAEBbezitopbasisvanmarktwaarde.Waarderenopbasisvanmarktwaardeleidttoteenforshogerewaarderingvanhetvastgoedendaardoortoteenhogervermogen.

Verschilmarktwaarde-/-bedrijfswaarde (bedragen x € 1.000)

Marktwaarde 1.121.676Bedrijfswaarde 520.347Verschil 601.329

Debedrijfswaardegeefteenreëelbeeldvandewaardevanhetvastgoed,aan-gezienhierinrekeningwordtgehoudenmethetbeleidvanLeystromenendedaaruitvoortvloeiendekasstromen.Demarktwaardegeeftdewaardeweerindemarkt.Leystromenzaldezemarktwaardenooitrealiserenomdatzijoverhetalgemeenhaarvastgoedopdekorteenmiddellangetermijnnietzalafstotennaardemarkt.Leystromenwilhaarwoningbezitnamelijkbeschikbaarhoudenvoordedoelgroep.Hetverschiltussendebedrijfswaardeendemarktwaardezaldusnooitgerealiseerdworden.Ditdeelvanheteigenvermogenisdaarmeealshetwarebeklemdenisnietbeschikbaarenzaloptermijnooknietbeschikbaarkomen.

Hetverschiltussendemarktwaardeenbedrijfswaardewordtveroorzaaktdoordatindemarktwaarderekeninggehoudenwordtmetmarkthuren,lagereonderhoudsniveausenlagerebeheerkosten.Daarnaastwordtindemarktwaar-derekeninggehoudenmetverkopenterwijlditindebedrijfswaardenauwelijkswordtmeegenomen(enkeldebeleidsmatigbepaaldeverkopen).Feitelijkishetverschildewaardediewedooronzemaatschappelijketaaklatenliggen.Hetverschilkanalsvolgtgekwantificeerdworden:

Vergelijkingmarktwaarde2017versusbedrijfswaarde2017

(bedragen x € 1.000)

Marktwaardeinverhuurdestaat2017 1.121.676Volkshuisvestelijkebestemming:

BeschikbaarheidUitgaanvandoorexploitereni.p.v.uitpondenbijmutatie

-200.933

BetaalbaarheidMarkthurenvervangendoorstreefhuren

-232.121

Totaal -433.054Marktwaardet.b.v.volkshuisvestelijkebestemming:

688.622

Bedrijfsmatigebestemming:

Beleiduitgaanvano.a.eigenonderhoudsnormenbeheernorm

-168.275

Totaal -168.275Bedrijfswaarde2017 520.347

Jaarlijksemutatiesindemarktwaardewordenrechtstreeksinhetresultaatverantwoord.Hierdoorishetjaarlijksresultaatonderhevigaangroteschommelingen.Denietgerealiseerdewaardeveranderingenvandevastgoedportefeuillebedragenin2017€23mln.tegenover€37mln.in2016.

VermogensontwikkelingPer31december2017bedraagtheteigenvermogen€793mln.(2016:€770mln.)Hiervanis€705mln.(2016:€676mln.)ongerealiseerd(herwaarderingsreserve)uithoofdevandewaarderingvanhetvastgoedinexploitatietegenmarktwaar-deinverhuurdestaaten€88mln.(2016:€94mln.)gerealiseerd.Wijhebbeneeninschattinggemaaktvanhetgedeeltevandeherwaarderingsreservedatbijongewijzigdbeleidnietofeerstopzeerlangetermijnrealiseerbaaris.Dezeschattingligtinlijnmethetverschiltussendebedrijfswaardeendemarktwaar-deinverhuurdestaatvanhetbezitenbedraagtcirca€601mln.(2016:€544mln.)Ditimpliceertdatcirca76%(2016:71%)vanhettotaleeigenvermogennietofeerstopzeerlangetermijnrealiseerbaaris.



opname)teruggeplaatstopeenbestaandeflexibeleroll-overlening.Hiermeeisvoldaanaandevoorgeschrevenbeleidsregels.

Financiering niet-DAEB-bezitConformdeNieuweWoningwetisper1januari2017eenadministratieveschei-dingaangebrachttussenhetDAEB-enhetniet-DAEB-bezit.Hetniet-DAEB-bezitwordtgefinancierddoormiddelvaneeninterneleningdieverstrektisdoordeDAEB-zijdevanLeystromen.Deleningbedraagt€32mln.tegeneenrentepercen-tagevan1,83%enwordtin45jaarafgelost.Daarnaastheeftdeniet-DAEB-takindeopeningsbalans€1mln.alsstartkapitaalmeegekregenomaanonverwachtebetalingsverplichtingenindeeerstemaandenvan2017tekunnenvoldoen.

Beoordeling toezichthouders WSWWSWsteldehetborgingsplafondvoor2017vastop€403mln.OokbeoordeeldeWSWin2017onzebusinessrisks.WSWmerkteopdat:“Wij ervaren dat u de afge-lopen jaren grote stappen heeft gezet in de professionalisering van uw organisatie”(bron:WSW,beoordelingsbriefd.d.20-12-17).WSWgeeftinzijnbeoordelingsbriefaandevolgendeontwikkelingenin2018metbelangstellingtevolgen:hetactu-aliserenvanhetonderhoudsbeleid,derealisatievanonzeduurzaamheidsdoel-stellingenendeverdereconcretiseringvandefinancieringsstrategie.DaarnaastheeftWSWop20december2017deborgbaarheidsverklaringvanLeystromenafgegevenaangeziendooronsaandeeisenvanWSWisvoldaan.

Autoriteit Woningcorporaties (AW)Metingangvan2016ontvangencorporatieséénintegraleoordeelsbriefvandeAW.In2017hebbenwijvandeAWeenoordeelover2016ontvangenophetge-biedvanstaatssteun-enpassendheidsnorm.Wijvoldoenaandestaatssteun-enpassendheidsnorm,deaccountantheeftdejuistheidendevolledigheidechternietkunnenvaststellen.Ditwordtveroorzaaktdoordatnietvoldoendeinzichtwasindeadministratievandetoewijzingenvanintermediaireverhuurders.Erzullenbeheersmaatregelengetroffenwordenomditin2018tevoorkomen.

4.2.6

Treasury TreasurycommissieLeystromenheefteentreasurycommissieingestelddieeroptoezietdattreasury-activiteitenconformwet-enregelgevingenpassendbijeenprofessionelebedrijfsvoeringgeorganiseerdenuitgevoerdworden.Inonstreasurystatuutisbepaalddatdezecommissie3keerperjaarbijeenkomt.Datisin2017onderbegeleidingvanonzeexternetreasury-adviseurookgebeurd.

Treasury-activiteitenTenaanzienvan2roll-overleningenvondin2017eenopslagherzieningplaats.Daarnaastwerdhettreasurystatuutin2017opnieuwbekrachtigd.Ookhetregle-mentFinancieelBeleid&Beheerwerdin2017weervastgestelddoordebestuur-derengoedgekeurddoordeRaadvanCommissarissen.Dedienstverleningvanonzeexternetreasury-adviseurThésorendievanonzehuisbankierRabobankzijnin2017geëvalueerdenpositiefbeoordeeld.

DerivatenLeystromenslootin2008eenderivaatafmetdeDeutscheBankvan€30mln.OorspronkelijkbetrofditeenproductmeteenzogehetenForwardRateBias(FRB)indexlinkedswapmeteenmutualbreakinaugustus2013.NaintensiefoverlegmethetCFV(CentraalFondsVolkshuisvesting,nuhetAw)enhetWSWwerdmetDeutscheBankdeFRBswapop28september2012omgezetnaareenreguliereswapmeteenvastpercentagevan5,18%.Dehoofdsomvan€30mln.isverdeeldin3postenvan€10mln.Hetbreakmomentvanaugustus2013werddoorgeschovennaar3momentenindetoekomst(2018,2020,2022).

Conformhetin2017doordeAwgoedgekeurdeReglementFinancieelBeleidenBeheerisLeystromenverplichteenliquiditeitsbufferaantehoudeninzakefinan-ciëlederivaten.Dezebuffermoetgrootgenoegzijnomtevoldoenaanliquidi-teitsverplichtingendieuitdederivatenportefeuillevoortvloeien,tengevolgevaneendalingvandevasterentemet2%-punt.

In2015heeftLeystromeninzakedeliquiditeitsbuffereenflexibeleroll-overleningvan€32,8mln.afgeslotenbijdeNWBBank.Hiervanis20%(verplichte


4.2.5


RisicobeoordelingOpbasisvandejaarlijkserisico-inventarisatieonderscheidenwedevolgenderisico’s:

Risico Beheersingsmaatregel Kans ImpactRisico’salsgevolgvanexterneontwikkelingenzoalspolitiek,inflatie,bouwkostenstijging

ScenarioanalysesStrakkemonitoringvandebe-grotingindemaandrapportagesAanhoudenbufferICR

Groot Groot

Fiscalerisico’sDoorhetaantrekkenvandewoningmarktstijgendeWOZ-waardenwatdirectgevolgenheeftvoordeVennootschapsbelasting

ScenarioanalysesFiscalemeerjarenbegrotingopstellenAanhoudenbufferICR

Groot Groot

Compliancerisico’so.a.toewijzin-geninhetkadervaninter-mediaireverhuurAlgemeneVerordeningGegevensbescherming

BestuursverklaringenopstellenvoorzorgpartijenenmondelinghetbelanghiervantoelichtenProjectgroepPrivacyoprich-ten,organiserentrainingenprivacybewustzijnvoorgeheleorganisatie*

Middel Groot

Verduurzaming,risicodatvanuitoverheidaanvullenderegelge-vingwordtingevoerdomin2021gemiddeldopenergielabelBuittekomen

Scenarioanalysesuitvoeren Middel Groot

Risico’sinhetkadervanprojectontwikkeling

Fasedocumenten,investe-ringsstatuut,betrokkenheidprojectgroep

Middel Groot

Risicodatverantwoordingsinfor-matienietjuistisalsgevolgvanonbetrouwbarebrondata

Eigenaarschapbrondatavanhetvastgoedduidelijkdefiniërenenbeleggen.ProcesopstellenvoormuterenbrondatainEmpireenhieropinternecontrolesuitvoeren

Middel Groot

Risicobeheersing RisicomanagementWehebbenin2017derisico’sopnieuwbeoordeeld,hetrisicobeheersingsmodelgeactualiseerdendaarwaarnodigbeheersingsmaatregelenaangescherpt.Opbasisvandezerisico-inventarisatiehebbenweeeninterncontroleplanopgesteldencontrolesuitgevoerdomtetoetsenofdegeïdentificeerderisico’sbeheerstwerden.Denadrukbijdecontroleslagin2017onderandereophetprocesrondomsalarismutaties,WetKetenAansprakelijkheid(WKA),aanbestedingenbijnieuwbouwenplanmatigonderhoud,toegangsrechtenoponsprimairsysteemenhetverhuurmutatieproces.Alsmaatschappelijkeorganisatiegaanweextrazorgvuldigmetonzemiddelenom.Ditbetekentdatdebereidheidomrisico’stenemenlagerzalzijndanbijeencommerciëleorganisatie.HetteamRisico&InterneBeheersing-datin2016rechtstreeksgepositio-neerdwerdonderdebestuurder-isverantwoordelijkvoorhetonafhankelijkenobjectiefuitvoerenvancontrolesenvooradvisering.Ookhettijdigsignalerenenrapporterenvanrisico’sbehoorttotdeverantwoordelijkhedenvanditteam.Jaarlijkssteltditteameencontroleplanop.Datwordtbesprokenmethetma-nagementendeRaadvanCommissarissen.Iederkwartaalwordendebelangrijk-steresultatenvandeuitgevoerdecontrolesendedaarbijbehorendeaanbevelin-gengerapporteerdaanhetmanagementnadatdezemetdebetrokkenteamszijnbesproken.Aanbevelingendievoortkomenuitdeinternecontroleswordendoordeteamsgeïmplementeerd.

Jaarlijksbeoordeeltdeexterneaccountantvoordecontrolevandejaarrekeninghetgeheelvanbeheersingsmaatregelen.Debevindingenstaanindemanage-mentletterenhetaccountantsverslag.Beidewordenmethetmanagement,deAuditcommissieendeRaadvanCommissarissenbesproken.Debevindingenindemanagementletterenvanuitdeinternecontrolesvormendeinputvoorverbeteringvanderisicobeheersingendeorganisatie.

4.3


*De Projectgroep Privacy stelde een projectplan op om te komen tot tijdige implementatie van de AVG. Het projectplan is gebaseerd op de AVG-routeplanner van Aedes. Eind 2017 en begin 2018 zijn trainingen voor medewerkers georganiseerd om het bewustzijn over privacy te vergroten


restantvandeoverfinancieringishetdeelwaarvooraanvullendesanerings-steunwordtaangevraagddoorWSG.

IndiesituatiezullendebetrokkencorporatiesvrijwelalhetbezitvanWSGover-nemen.LeystromenzaldanhetvolgendebezitovernemenvanWSG:

Peildatum 1-1-2017

Complex Typevastgoed AantalVHE DAEB Niet-DAEB

153 Regulierewoningen 48 26 22

333Parkerenenbergingen

48 0 48

Totaal 96 26 70

Degeschattemarktwaardevanhetovertenemenbezitbedraagtca.€9,3miljoen.Denominalewaardevandeovertenemenleningenbedraagtca.€6,7miljoen.OoknadejuridischesplitsingblijftLeystromenvoldoenaandeeigenfinanciëledoelstellingenenaanderatio’svanWSW.Leystromenkanblijvenvoldoenaandeafsprakendiemetdehuurdersverenigingenenallegemeenteninhaarwerkgebiedzijngemaakt.

Devoorgenomentransactieisnietopgenomenindejaarrekeningvan2017om-datnunoggeenzekerheidbestaatofeninwelkevormdezetransactiedaadwer-kelijkzalplaatsvinden.

Woningwet In2017heeftLeystromendestatutenvandeverbindingenenhetreglementFinancieelBeheer&Beleidgeactualiseerd.DaarnaastheeftFinanceIdeasinopdrachtvanLeystromeneencompliancescanuitgevoerd.HiermeehebbenweexternlatentoetseninhoeverrewecompliantaandeWoningwethandelenenwaarnogaandachtspuntenliggen.DealgeheleconclusiewasdatLeystromenruimvoldoendescoortvoordecompliancescan.Ophetgebiedvandeinrichtingvandeadministratievescheidinginhetprimairsysteemengovernancezijnaanbevelingengedaan.Eendeelvandezeaanbevelingenisin2017opgevolgd.Zoishetaanbestedingsbeleidaangescherpt,isdeadministratievescheidingtijdigingerichtinhetprimairsysteemenisinbeeldgebrachtvoorwelkeactiviteitenenbeslissingengoedkeuringvereistisvanAw.

4.5

Leystromen en sanering WSG StichtingWSGisin2010ingrotefinanciëleproblemengekomen.DekernvanhetprobleemisdatWSGdoorgrootschaligeinvesteringenindevoorafgaandejareneengroteleningenportefeuilleheeftopgebouwd.WSGiszelfstandignietmeerinstaatomaanderente-enaflossingsverplichtingentevoldoendievoortvloeienuitdezeleningenportefeuille.HettoenmaligeCentraalFondsvoordeVolkshuisvestingheeftinjuli2013eensaneringsbesluitgenomenenvoordeeerstefasesaneringssteuntoegekendvancirca€118miljoen.DitbleekonvoldoendeomWSGweergezondtemaken.Ondankstalvanmaatrege-lenishetprobleemvandeoverfinancieringnietopkortetermijnoptelossen.WSGisinsamenspraakmethetWaarborgfondsSocialeWoningbouw(WSW;borgervandeleningenenbelastmetdesaneringsfunctie)ingesprekgegaanmetAlleeWonen,Casade,Leystromen,Stadlander,Thuisvester,WonenBreburg,Woonkwartier,WoonlinieenWoonvizieromtekomentoteenduurzameoplos-sing.Dezeduurzameoplossingvoldoetaandevolgendevoorwaarden:

• Debelangenvandehuurderszijngewaarborgd;• HetminimaalnoodzakelijkeDAEB-bezitblijftpergemeentebehouden;• Dekostenvoordesectorindevormvansaneringsheffinghetlaagstzijnin

verhoudingtotandereoplossingen.

LeystromenziethetalshaarmaatschappelijketaakomeenbijdrageteleverenaaneenvolkshuisvestelijkeoplossingvanhetfinanciëleprobleemvanWSG.

Op11oktober2017ondertekendeLeystromensamenmetalleanderecorpora-tiesenWSGeenintentieovereenkomst.MethetzettenvandezehandtekeningverklarenzijzichbereidomiedereendeelvanhetWSG-beziteneendeelvandeleningenovertenemen.Detransactiezaldandevormkrijgenvaneenzuiverejuridischesplitsing.IndienhetsaneringsbesluitvanWSWgeëntwordtopditmodel,danzaldeintentieovereenkomstendefinitiefkunnenwordenuitgevoerd.DaarmeeisopsplitsingenopheffingvanWSGhetuiteindelijkeresultaat.

Alsdezetransactiedoorgangzalkrijgen,isdezegebaseerdopeenneutralekasstroom.Dithoudtindatdeopbrengstenvandeexploitatievanhetvastgoedwegvallentegendeexploitatiekostenplusrenteenaflossingvanleningen.Het

4.4



Mannen en vrouwenBijLeystromenwerken49vrouwenen49mannen.

LeeftijdAlleleeftijdscategorieënzijnvertegenwoordigdbijLeystromen.Demeestemedewerkersbehorentotdeleeftijdscategorieënvan35tot44jaar.Erisslechts1%vertegenwoordigingvanuitdecategorie<24jaar.

Leeftijdscategorie Aantallen percentage

<24 1 1%25t/m34 12 12,2%35t/m44 30 30,6%45t/m54 28 28,6%55t/m65 27 27,6%

Ziekteverzuim Soortverzuim Gemiddelde2017

Langverzuim(43>dagen) 3,52%Middellangverzuim(8-42dagen) 0,21%Kortverzuim(<8dagen) 0,57%Totaalziekteverzuim 4,29%

VoordeziekteverzuimbegeleidingmakenwijgebruikvaneenArbodienst.OokzettenwepreventiefdecasemanagervandeArbodienstinomverzuimtevoorkomen.Wevoerdenin2017devolgendeactiesuitophetgebiedvanveiligengezondwerken:• ToetsingvandeRisicoInventarisatieen-Evaluatie(RI&E);• PlanvanaanpakvanRI&Ewordtuitgevoerd;• Nieuwemedewerkerskrijgeneeninstructieoverdewerkplekinstelling;• Aanallemedewerkerswordenstoelmassagesaangebodenomgezondheids-

klachtentevoorkomen.

ScheidingsvoorstelIn2017heeftLeystromenhetdefinitiefscheidingsvoorstelingediend.Dezeisinnovember2017goedgekeurd.Daarnaastzijnwein2017beziggeweestmetdeinrichtingvandeadministratievescheidinginonsprimairsysteem(DynamicsEmpire).HierdoorkanLeystromenmetingangvan1januari2018afzonderlijkrapporterenoverdeDAEB-takenNiet-DAEB-tak.

Doorontwikkelen personeelsbeleid Leystromenblijftzichalsorganisatiecontinuontwikkelen.In2017lagdenadrukophetversterkenvandeeffectiviteitvanteams.DoorgebruiktemakenvandeBelbin-teamrollentestkrijgencollega’sinzichtinderoldiezijzelfenhuncolle-ga’sinhetteamvervullen.Deeffectiviteitvanhetteamwordtdaarmeevergroot,omdatcollega’selkaarskwaliteitenbeterkunnenbenutten.In2017zettenweookdeeerstestappenopwegnaarresultaatverantwoordelijketeams.

Medewerkersbetrokkenheidsonderzoek Inmei2017voerdenweeenmedewerkersbetrokkenheidsonderzoekuit.Demetingheeftplaatsgevondenopdethema’sbevlogenheid,betrokkenheidentevredenheid.Descoresopallethema’swarenhogerdanindemetingvan2014.Verbeterpuntendienaarvoorkwamenzijn:klanttevredenheid,samenwerkingencommunicatie.

Kengetallen HRM Aantal medewerkers in dienst BijLeystromenwerkteneind201798medewerkers.Intotaal89,05fte.Hiervanhebben12medewerkerseencontractvoorbepaaldetijd.Leystromennamin201714nieuwemedewerkersaanen14medewerkersverlietendeorganisatie.Wezetten10stagiairesin,5medewerkersstroomdendoornaareenanderefunctieenweboden1werkervaringsplekaan.

Externe inhuurOp31december2017werkten4,34fteexternemedewerkersbijLeystromen.Ditaantalislagerdanhetaantalin2016(8,08fte).Deinhuuristeverklarendoorvervangingvanlangdurigziekenenspecifiekeprojecten.

4.6


4.7


Naasthetverduurzamenvandebestaandevoorraad,gevenweookaandachtaanwatCO2neutraalin2050vooronsgaatbetekenen.Datbetekentdatalternatievevormenvangroeneenergienodigzijn.Mogelijkkunnenwedaaralscorporatieookeenrolinspelenalsleveranciervandieenergie.

Betaalbaarheidheeftookdekomendejarenprioriteit,waarbijookaandachtisvoordeprijs-kwaliteitverhoudingvanonzewoningen.Ditbetekentdatsprakezalzijnvanmeerdifferentiatieindejaarlijksehuuraanpassing:nietelkewoningkrijgtdezelfdeaanpassing.

Nietalleenblijvenweonsrichtenopgoedwonen,nuenindetoekomst.Ookdehuurder,onzeklant,blijftcentraalstaan.Opbasisvaneenduidelijkevisiewerkenweaanhetverderverbeterenvandekwaliteitendiversiteitvanonzedienst-verlening.Metalsuitgangspuntendeervaringen,wenseneneisenvanonzehuidigeentoekomstigeklanten.ParticipatieenbetrokkenheidvanonzeklantbijLeystromenwillenwestimuleren.Deambitiedaarbijisdatdehuurderinderolvan“aandeelhouder”vanLeystromenkomt.

Ultimo2017behoort27,6%vandemedewerkersvanLeystromentotdeleeftijds-categorievan55tot65jaar.Ditbetekentdatwedekomendejarenanticiperenopdeuitstroomalsgevolgvanhetbereikenvandepensioengerechtigdeleeftijdvanmedewerkers.

Maatschappelijke effecten In2017publiceerdenweonsmaatschappelijkjaarverslagover2016.Daarinmakenwevooronzeomgevinghelderwatpreciesdemaatschappelijkeinves-teringisgeweestvanonzeverschillendeactiviteiten.Zolatenwezienwatonzemaatschappelijkeinvesteringisdoordatwein2016gemiddeldmaar64,5%vandemaximalehuurprijsrekenden.Enhoeenhoeveelweinvestereninleefbaar-heidofduurzaamheid.Hetmaatschappelijkejaarverslag2016istevindenoponzewebsite.Hetmaatschappelijkjaarverslag2017isinhetvoorjaarvan2018opdezelfdeplaatstevinden.

Weblijvenopzoeknaarmethodenommaatschappelijkeeffectenzichtbaartemaken.DitjaarexperimenteerdenwemetdeinzetvanDeEffectenarena;eenmethodeomsamenmetstakeholdersdeverwachtemaatschappelijkeeffectenvaneeninvesteringinkaarttebrengen.Enweonderzoekenhoeweonzehuur-dersbeterindegelegenheidkunnenstellenomzeggenschapuitteoefenen.Idealiterzijnzijhetdieaangevenhoemiddeleneenmaatschappelijkebestem-mingmoetenkrijgen.

In2018gaanwedooropdezeingeslagenweg.

Toekomst Weblijvenonsrichtenopgoedwonen,nuenindetoekomst.Betaalbaarheid,beschikbaarheid,verduurzamingenkwaliteitzijndaarbijdecentralethema’swaaropweoptimaalwillenpresteren.Ditbinnenhetkaderdatonzefinanciëlecontinuïteitgeborgdblijft.

Ditbetekentondermeerdatwedekomendejarenflinkinvestereninnieuw-bouw:deambitieisomdekomende5jaar362nieuwewoningenopteleveren.Ookintensiverenweonzeinspanningenalshetgaatomhetverduurzamenvandebestaandewoningvoorraad.Deambitieisdatonzewoningvoorraadeind2023gemiddeldeenenergielabelBheeft.Daarmeezaleeninvesteringgemoeidzijnvan€36miljoenindekomende6jaar.Devoorgenomeninvesteringenpas-senbinnenhetdoorhetWSWafgegevenborgingsplafondendefinancieringisdaarmeegeborgd.

4.8

4.9

4|Maatschappelijkinvesteren

29Leystromen | Jaarverslag | 20175|Verbindingen

Leystromenkentper31december2017devolgendeverbindingen:

Leye Holding B.V. en dochter Leye Energie B.V. LeyeEnergieB.V.exploiteerteenaantalduurzameenergie-installatiesinop-drachtvanLeystromen.Devennootschapheefteengestortaandelenkapitaalvan€18.000eneentotaaleigenvermogenultimo2017van€18.000(2016:€18.000).DaarnaastheeftLeyeEnergieB.V.eenvorderingopLeyeHoldingB.V.van€18.000(2016:€18.000)eneenschuldaanLeystromenvan€0(2016:€0).

LeyeHoldingB.V.heefteeneigenvermogenvan€532.000(2016:€514.000).VerderheeftLeyeHoldingB.V.eenvorderingopLeystromenvan€532.000(2016:€514.000).Overdezerekening-courantverhoudingiseenrenteberekendvan3,5%perjaar.

Samenwerkingsverband Van der Weegen Bouwontwikkeling Leystromenheeftsinds2005eensamenwerkingsverbandmetVanderWeegenBouwontwikkelinguitTilburg.Inditsamenwerkingsverband,ookwel‘pilotBiest-Houtakker’genoemd,hebbenwekavelsaangekochtindekernenBiest-HoutakkerenBaarschot(gemeenteHilvarenbeek)enmakenwedezegereedvoorverkoop.Zoweldekostenalsdeopbrengstenwordendoordepartijengedeeld.

Verbindingen5

30 Leystromen | Jaarverslag | 2017 6|VerslagOndernemingsraad

AdviesaanvragenAddendum op adviesaanvraag Evaluatie Leystromen 2.0Indecember2016heeftdeOndernemingsraadeenadviesuitgebracht;eenalgemenereactieeneenreactieopdediversevoorgesteldewijzigingenindeorganisatie.Op18januari2017isereenaddendumgekomenophetadviesvan21december2016.

Verzoek zienswijze doorontwikkeling LeystromenOp12oktober2017ontvingdeOndernemingsraadeenverzoekomeenziens-wijzeuittebrengenoverdenotitiedoorontwikkelingLeystromen.Nabestude-ringenbesprekingvanhetverzoekisdeOndernemingsraadvanmeningdatdebeoogdedoorontwikkelingeengroteimpactheeftophetteamMaatschappij&Innovatie.Voorditteamblijftdestrekkingvanhetsociaalstatuuttoteind2018gehandhaafd.

InformatievoorzieningDekwartaalrapportages2017,dejaarrekening2016,endebegroting2018vanLeystromenwerdentoegelicht.DevragenvandeOndernemingsraadwerdennaartevredenheidbeantwoord.DaarnaastisdeOndernemingsraadregelmatigbijgepraatoverdevoortgangvandeorganisatieverandering.

OverigOp26oktober2017heeftdeOndernemingsraadeenkennismakingsgesprekgehadmetdenieuwebedrijfsarts.

Hetprimairesysteemwaseenvastagendapuntopdevergaderingen.Eind2017werdbeslotendatdeOndernemingsraadzich1of2keerperjaarlaatbijpratendoorhetteamInformatiemanagement.DeOndernemingsraadblijftdeinvullingvanhetprimairesysteemnauwlettendvolgen.Datgeldtookvoorhetperso-neelsbestand,deinhuurvanexternen,ArboenRI&E.

DeOndernemingsraadheeftindeloopvan2017eenenquêteuitgezetinver-bandmetervaring/belevingverbouwingvanhetkantoorvanLeystromen.Erzijn67reactiesontvangen.Uitdereactiesopdeenquêtebleekdatcollega’soverhetalgemeentevredenzijnoverhetkantoor.

‘Het mooiste werk is samenwerk’.Samenmetonzeklanten,samenmetdebe-stuurdermaarzekerooksamenmetcollega’s,krijgtLeystromenin2017steedsmeergestalte.AlsOndernemingsraadhoudenwedaarbijvanzelfsprekenddebelangenvanonzeorganisatiemaarzekerookdebelangenvanallemedewer-kersnauwlettendindegaten.

DeOndernemingsraadheeftin2017samenmetHRMgezochtnaareenalternatiefvoordebestaandeHRM-cyclus(plannings-,voortgangs-,enbeoordelingsgesprek-ken).Datalternatiefhebbenwegevonden.Naarverwachtingwordtditin2018geïntroduceerd.Daarbijstaatvertrouweneningesprekgaanmetelkaarvoorop.

DeOndernemingsraadisooknauwbetrokkenbijdeverdereontwikkelingenautonomievanteams.Volbelangstellingvolgenwedeontwikkelingenbinnendediverseteams.Elkteamheeftzijneigen‘zelfsturing’waarbijsamenwerkingendoorontwikkelingderodedraadvormen.Leystromenkijktdaarbijondermeernaarontwikkelingenindesamenleving,hetmedewerkersbetrokkenheidsonder-zoek,maarnatuurlijkooknaardeindividuelemedewerker.

Samenstelling OndernemingsraadDeOndernemingsraadbestaatuit7personen.Op30mei2017vondenverkie-zingenplaats.Erwaren3zetelsen4kandidatenbeschikbaar.Erzijn2nieuweledengekozenen1lidisherkozen.Denieuweledenzijninjuni2017toegetre-den.Hetvoorzitterschaprouleertonderdeleden.AlleteamszijnbinnendeOndernemingsraadvertegenwoordigd.

Vergaderingen in 2017SoortOverleg Aantal

OR-vergaderingen 11OverlegvergaderingORendebestuurder 5OverlegRaadvanCommissarissen 1Enquêteachterban 1

OnderwerpenInstemmingsaanvragenErwarengeeninstemmingsonderwerpenin2017.

Verslag Ondernemingsraad6

31Leystromen | Jaarverslag | 20177|VerslagRaadvanCommissarissen

belangvanLeystromen,naarhettebehartigenmaatschappelijkebelangennaarhetbelangvandebetrokkenbelanghebbenden.DekerntaakvandeRaadvanCommissarissenishethoudenvantoezichtophetdoorhetbestuurgevoerdebeleidenopdealgemenegangvanzakenbijLeystromen.Belangrijkeonderwerpenzijn:• derealisatievandevolkshuisvestelijkeopgave;• deopzetendewerkingvandeinternerisicobeheersing-encontrolesystemen;• dekwaliteitvandemaatschappelijkeverantwoording/demaatschappelijke

legitimatievanLeystromen;• hetfinancieelverslaggevingsproces;• derelatiemetdebelangrijkstebelanghebbenden.

NaastdetaakvantoezichthouderfungeertdeRaadvanCommissarissenalsklankbordvoordebestuurderenstaathemmetadviesenraadterzijde.Ookvervultzijdewerkgeversrolvoordebestuurder.

Omgoedinvullingtegevenaanzijntoezichthoudendetaak,lietdeRaadvanCommissarissenzichregelmatigdoorhetbestuurinformerenoverde(financi-ele)resultateninrelatietotdebeoogdevolkshuisvestelijkedoelstellingenenteleverenmaatschappelijkeprestaties.

DeRaadvanCommissarissengebruiktediverseexterneinformatiebronnenomopdehoogteteblijvenvanwaterspeeltindecorporatiesectorenbijLeystromen.Dezebronnenwaren:Aedes,VerenigingvanToezichthoudersinWoningcorporaties(VTW),hetWaarborgfondsSocialeWoningbouw(WSW)endeAutoriteitwoningcorporaties(Aw).Uiteraardvonderookoverlegmetdeaccountantplaats.

DeRaadvanCommissarissenvergaderdehetafgelopenjaar8keerregulieren2keerwasereenextravergadering.Debestuurderwoondeallereguliereverga-deringenbij.Ookdeaccountantwasdiversemalenbijderegulierevergaderin-genaanwezig.

Algemeen2017waseenjaarwaarinveelaandachtwasvoorgovernance.Zowerdeneenvisieoptoezichthoudenenbestuureneentoezicht-entoetsingskadervastge-steld.OokwerktdeRaadvanCommissarissenvanafditjaarmeteengovernancejaaragenda.

InaprilvoerdedeAutoriteitwoningcorporaties(Aw)eengovernanceaudituitensprakdaarvoormetzoweleendelegatievandeRaadvanCommissarissenalsdebestuurder.OpbasisdaarvankreegdeAwdeindrukdatdegovernancevanLeystromen'incontrol'is.DathetbegripintegriteitleeftbinnendecorporatieendatLeystromenvoldoendezichtbaarisenhaarbelanghoudersvoldoendebetrektbijhaarbeleidsvoornemens.OoksteldedeAwvastdatdebestuurderendeRaadvanCommissarissenzichbewustzijnvaniederstakenenverantwoor-delijkhedenendaaraaninvullinggeven.DeRaadvanCommissarissenbesloot-naeenzorgvuldigdoorlopenselectie-traject-ommetingangvanhetverslagjaar2018BDOalsnieuweaccountanttebenoemenenafscheidtenemenvanDeloittedievanafdefusiein2011deaccountantwasvanLeystromen.

2017Wasookhetjaarwaarinvoorheteerstsinds2012eennieuwlidwerdbenoemdindeRaadvanCommissarissen.Hetbetrofeenvoordrachtvan-uitdehuurdersverenigingen.OokmaaktedevoorzittervandeRaadvanCommissarissenzijnbesluitkenbaaromtweejaareerderterugtetreden:begin2018inplaatsvanbegin2020.

InseptemberwerdgoedkeuringaandebestuurderverleendomCognitumopdrachttegeveneenvisitatietelatenuitvoeren.Deresultatendaarvankomennaarverwachtinginheteerstekwartaalvan2018beschikbaar.

Taak en werkwijzeDetaken,verantwoordelijkhedenenbevoegdhedenvandeRaadvanCommissarissenzijnbeschrevenindestatuteneninhetreglementRaadvanCommissarissen.DezezijntevindenopdewebsitevanLeystromen.DeRaadvanCommissarissenrichtzichbijdevervullingvanzijntaaknaarhet

Verslag Raad van Commissarissen 7

32 Leystromen | Jaarverslag | 2017 7|VerslagRaadvanCommissarissen

hetoverzichtvanvoorgenomenwerkzaamhedenvoor2018.Opbasisdaarvanvondoverlegplaatsmetde3huurdersverenigingenende6gemeenteninonswerkgebiedomprestatieafsprakentemaken.Op7decemberondertekendenallepartijendezeprestatieafspraken.

InoktobervondhetjaarlijksoverlegplaatstussendeRaadvanCommissarissenendeOndernemingsraad.Metalsbelangrijksteonderwerpen:desamenstellingentaakverdelingvandevernieuwdeOndernemingsraad(naaraanleidingvandeinmeigehoudenverkiezingen)eneenterugblikopdeontwikkelingenbinnenLeystromenhetafgelopenjaar.DaarbijverteldendeOR-ledenoverhunwerkenteam.OokisgesprokenoverdevraaghoeklantvriendelijkLeystromenkan/magzijn.DeRaadvanCommissarisseninformeerdehoehetoverlegtussendeOndernemingsraadendebestuurderverloopt.ZoweldeOndernemingsraadalsdeRaadvanCommissarissenwarenvanmeningdatsprakewasvaneennuttigenzinvoloverleg.

ZelfevaluatieDeRaadvanCommissarissenbesprakindecemberheteigenfunctioneren.Daarbijwasookdebestuurderaanwezig.DitkeervonddezelfevaluatieplaatsonderexternebegeleidingvanGITP.Naasteenterugblikop2017ishetthema‘toezichtnieuwestijl’besproken.

IndeterugblikisuitvoerigaandachtbesteedaanhetbesluitvormingsprocesovereenonderwerpwaaroverbinnendeRaadverschillendwerdgedachtenwaarbijinhoudenbetrekkingdoorelkaarliepen.DatdeRaadvanCommissarissenertochingeslaagdistotbesluitvormingtekomenzonderdathetgevolgenhadvoordeonderlingesamenwerking,wijstopvolwassenheidvandeRaad.

TenaanzienvantoezichtnieuwestijlisvastgestelddathetdaarbijnietgaatoverhetmeerafstandnemenalsRaadvanCommissarissen.Erisalsprakevanvoldoendeafstand.DebestuurderheeftaangegevendathetbelangrijkisalsRaadmeertijdvrijtemakenomindialoogmetdebestuurdertesparrenoverzijnstrategischevisieontwikkelingenvisiebepaling.Indezelfevaluatieisookbesprokenopwelkewijzedaarvoormeertijdvrijgemaaktkanworden.

Debelangrijksteonderwerpenvanderegulierevergaderingenwaren:• dejaarrekening2016;• debegroting2018;• diversebeslisdocumentenovernieuwbouwprojecten;• dekwartaalrapportages2017metbijbehorendeoplegnotities;• hetauditplan2017,deinterim-controle/managementletter2017;• hetoverzichtvanvoorgenomenactiviteiteninhetkadervande

prestatieafspraken;• aangaanverbindingmetWoninginZicht;• mogelijkeovernamevanbezitvanWoonstichtingGeertruidenberg(WSG)in

degemeenteGilzeenRijeninhetkadervanhetpuzzelmodel;• benoemingnieuweaccountant;• aanpassingbezoldigingbestuurderenhonoreringRaadvanCommissarissen

metterugwerkendekracht;• diverseonderwerpengerelateerdaandeVeegwet:statutenwijzigingdochter-

maatschappijen,aanpassingreglementfinancieelbeleidenbeheer.

InjunigingdeRaadvanCommissarissenmetdehuurdersverenigingeninge-sprekoverwathetwerkvaneenlidvandeRaadvanCommissarisseninhoudt.Daarmeewerdinvullinggegevenaaneendoordehuurdersverenigingeneerdervoorgesteldthema.

Indecembervondmetdehuurdersverenigingeneengesprekplaatswaarbijdeinvullingvanhetoverlegcentraalstond.Vanuitdehuurdersverenigingeniseenaantalsuggestiesgedaanomhetoverlegteverbeterenennogmeereendialoogtelatenzijn.Bijvoorbeelddooreentebesprekenthemageheeltelatenvoorbe-reidendoordehuurdersverenigingen.Daarbijwerdduurzaamheidalseenbe-langrijkthemabenoemd.DeRaadvanCommissarissenheeftaangegevenopentestaanvoordesuggestiesenafgesprokenisomin2018daarmeeaandeslagtegaan.VoordeRaadiseenvastagendapuntinhetoverlegmetdehuurdersver-enigingenhoehetcontacttussendehuurdersverenigingenendebestuurderendeorganisatieverloopt.

Conformdebepalingindenieuwewoningwet,verleendedeRaadvanCommissarisseninjunigoedkeuringaandebestuurdervoorhetvaststellenvan

33Leystromen | Jaarverslag | 20177|VerslagRaadvanCommissarissen

heeftditgeresulteerdindevoordrachtdoordeselectiecommissievanmevrouwB.A.M.Elbers.NadeverkregengoedkeuringvandeAutoriteitwoningcorporatiesheeftdeRaadhaarop15november2017benoemd.

InverbandmetdevacaturedieontstaatdoorheteerderterugtredenvandevoorzittervandeRaadvanCommissarissen,ishalfdecemberdevacatureopen-baargemaakt.Inhetjaarverslag2018zalaandachtbesteedwordenaanhetverdereverloopvandezewerving-enselectieprocedure.

Per 31 december 2017 zijn de 6 leden van de Raad van Commissarissen:

DeheerJ.A.Scholten(1946):voorzitterenlidremuneratiecommissie.Hoofdfunctie:gepensioneerd,kunstschilder,voormaligalgemeendirecteur-bestuurderTiwos(corporatie)Nevenfuncties:• lidRaadvanToezichtEnergieCoöperatieUdenhoutteUdenhout

DeheerJ.F.E.deKimpe(1961):vicevoorzitter,lidauditcommissie.Hoofdfunctie:directeur/eigenaarvanKiCConsultancyenwerkzaamalsconsultant/adviseurophetgebiedvanvastgoed,managementenorganisatie.Nevenfuncties:• bestuurslidVvEserviceappartementenBurghtweideinOisterwijk;• directeurvanDUOdeOroBV.

MevrouwC.C.J.T.vanBerkel(1948):voorzitterremuneratiecommissieenvertrouwenspersoonvoordeOndernemingsraadindeRaadvanCommissarissenHoofdfunctie:directeur/(mede)eigenaarPelkmansVanBerkelOrganisatieadviseursTilburgNevenfuncties:• voorzitter013Dienstverleners(netwerkorganisatie);• lidgemeenteraadTilburg;• lidcommissieAanbevelingenBeroepVTW(VerenigingvanToezichthoudersin

Woningcorporaties);• bestuurderCécilevanBerkelBeheerBV.

OnafhankelijkheidDeRaadvanCommissarissenzieteroptoedatalleledenonafhankelijkzijnvol-gensdevernieuwdeGovernancecodeWoningcorporatiesenhetreglementRaadvanCommissarissen.

InhetverslagjaarwasgeensprakevantegenstrijdigebelangenwaarbijledenvandeRaadvanCommissarissenofhetbestuurbetrokkenwaren.Ookver-vultgeenvandeledenvandeRaadvanCommissarissenofhetbestuureennevenfunctiedieonverenigbaarismethetlidmaatschapvandeRaadvanCommissarissenofhetbestuur.

Debestuurdervervultdevolgendenevenfuncties:tot31januari2017lidvandeRaadvanCommissarissenvanzorgorganisatieSevagraminHeerlen,bestuurdervanLeyeEnergieBVenbestuurdervanROMAHoldingBV.DaarnaastisdeheerMarxlidvandedeelnemersraadvanhetWSW.

Samenstelling en deskundigheid van de Raad van CommissarissenPer31december2017bestaatdeRaadvanCommissarissenuit6leden.ErisookeenprofielschetsvandeRaadvanCommissarissenvastgestelddiein2017isge-actualiseerd.DezeprofielschetsstaatopdewebsitevanLeystromen.AlleledenvandeRaadvanCommissarissenzijnlidvandeVerenigingvanToezichthoudersinWoningcorporaties(VTW).

InverbandmethetterugtredenvanmevrouwD.P.J.Woestenbergper31augus-tus2017ontstondereenvacatureindeRaadvanCommissarissenwaarbijdehuurdersverenigingenhetrechthaddeneenbindendevoordrachtvooreennieu-wecommissaristedoen.Inoverlegmetdevoorzittersvandedriehuurdersver-enigingenisvervolgensdewerving-enselectieprocedurebesproken.Deeerstestapwashetvaststellenvandeprofielschetsspecifiekvoordezevacaturewaar-bijookdeinputvandehuurdersverenigingenisbetrokken.Devacatureisver-volgensopenbaargemaaktineenlandelijkdagblad,oponzewebsiteenopdewebsitesvandehuurdersverenigingenenVTW.DeselectiecommissiebestonduitdevoorzittersvandedriehuurdersverenigingenmetdaarbijdeheerP.vanGennipalsadviseurvanuitdeRaadvanCommissarissen.Hetprocesvanwervingenselectievondplaatsonderbegeleidingvaneenexternbureau.Uiteindelijk


Rooster van aftreden Raad van Commissarissen

Naam Infunctiesinds Aftredendper HerbenoembaarDhr.J.A.Scholten 17-03-2012 31-12-2018 neeMevr.C.C.J.T.vanBerkel 29-06-2012 01-05-2019 neeDhr.J.F.E.deKimpe 29-06-2012 01-05-2020 neeDhr.C.T.deWuffel 29-06-2012 01-05-2019 neeMevr.B.A.M.Elbers 15-11-2017 01-11-2021 jaDhr.P.S.vanGennip 21-11-2012 01-05-2020 nee

Per31december2015isdeheerL.H.J.KokhuisteruggetredenalslidvandeRaadvanCommissarissen.Hijbleefnogtot1mei2017verbondenalsadviseuraandeRaadvanCommissarissen.OmdathijlidisgeweestvandeRaadvanCommissarissen,wordthijinhetkadervandeWetNormeringTopinkomensgezienalseengewezentopfunctionaris.In2017heefthijgeenbezoldigingontvangen.

Permanente educatie DeRaadvanCommissarissenvindthetbelangrijkdatzijbeschiktoverdedes-kundigheiddiehoortbijdeomvangenactiviteitenvanLeystromen.Hetsysteemanpermanenteeducatieonderschrijftzijdanookvolledig.Hetbijhoudenenbevorderenvandiedeskundigheidwordtookgestimuleerdonderanderedooreenjaarlijksopleidingsbudgetvan€5.000voorelklidvandeRaadvanCommissarissenbeschikbaartestellen.AandevoorwaardedatledenvandeVTWin2017minimaal5PE-puntenbehalen(inclusiefmeetenemenin2015/2016behaaldePE-punten)isvoldaan.AangezienmevrouwB.A.M.Elberspasper15novemberisbenoemddiendezijin2017noggeenPE-puntentebehalen.

MevrouwB.A.M.Elbers(1962):lidHoofdfunctie: hoofdafdelingcommunicatiegemeenteTilburgNevenfuncties:• lidRaadvanToezichtvanGGZOost-Brabant• lidWerkveldAdviesraadBestuurskundevanAvansHogeschool• lidbestuurDeVriendenvanHospiceDeSporeninTilburg• eigenaarElbersAdviesBV.

Benoemd op voordracht van de huurdersverenigingen.

DeheerP.S.vanGennip(1962):lidauditcommissie.Hoofdfunctie:bestuurderzorgorganisatieHetParkhuisinDordrechtNevenfuncties:• lidRaadvanToezichtDeMeentGroep(ontwikkelt,bestuurtenbiedtonder-

steunendestafdienstenaanMEENoord-enMidden-Limburg,MEENoordoost-Brabant,MEEregio’s-HertogenboschenMEEregioTilburg).

Benoemd op voordracht van de huurdersverenigingen.

DeheerC.T.deWuffel(1951):voorzitterauditcommissieHoofdfunctie:bestuurder/toezichthouderNevenfuncties: • bestuursvoorzitterStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhet

Kappersbedrijf;• arbiterStichtingGeschillenOplossingAutomatisering(SGOA);• directeurSavutiB.V.;• lidRaadvanToezichtvanhetbedrijfstakpensioenfondsvoordeWaterbouw.

7|VerslagRaadvanCommissarissen


vanCommissarissengerapporteerdoverdeontwikkelingeninderelatiemetdeexterneaccountant.

Deremuneratiecommissiekwam4keerbijeen.Debelangrijksteonderwerpendiebehandeldwerden:hetvoorbereidenenvoerenvanhetplannings-,voort-gangs-enbeoordelingsgesprekmetdebestuurder,hetvoorbereidenvandezelfevaluatie,degewijzigdeklasse-indelinginhetkadervandeWNT.InhetkadervandewervingenselectievaneennieuwlidvoordeRaadvanCommissarissenisdeprofielschetsgeactualiseerd.

Werkgeversrol DeRaadvanCommissarissenisverantwoordelijkvooreengoedbestuur.Hetbestuurwordtsindsmei2013gevormddoordeheerR.W.M.G.Marx.

Metdebestuurderiseencontractvooronbepaaldetijdovereengekomen.Indiendearbeidsovereenkomsteindigtopinitiatiefvandecorporatie,danwelonderomstandighedenofdoorhandelendatvoorrekeningenrisicokomtvandecorporatie,zonderdatdezebeëindiginginoverwegendematetewijtenisaanhethandelenofnalatenvandebestuurder,danzaldecorporatienadebeëindi-gingvandearbeidsovereenkomsteenvergoedingaandebestuurderverschul-digdzijnenvoldoenmetinachtnemingvanenovereenkomstighetbepaaldeinartikel2.10lid1vandeWetNormeringTopinkomens.Debrutovergoedingalshiervoorbedoeld,wordtverrekendmeteen(eventueel)doordekantonrechterterzakedebeëindigingvanhetdienstverbandaandebestuurdertoetekennen(schade)vergoeding.

DehonoreringvandebestuurdervoldoetaanderegelingvandeMinistervoorWonenenRijksdienstvan22november2013:deRegelingbezoldigingsmaximatopfunctionarissentoegelateninstellingenvolkshuisvesting2014(zieookhoofdstuk10.8).

DevoorzittervandeRaadvanCommissarissenheeftperiodiekoverlegmetdebestuurder.Injanuarivoerdederemuneratiecommissiemetdebestuurderhetplanningsgesprek.DaarinzijnafsprakengemaaktoverwatdeRaadvanCommissarissenin2017verwachttevandebestuurder.Basishiervoorishetdoor

Naam behaaldePE-puntenin2017

meetenemenPE-puntenuit2015/2016naar2017

Dhr.J.A.Scholten 10 46

•Tweesessiesfilosofischetrainingsreeksvoorcommissaris-senentoezichthouders(2sessies)

Mevr.C.C.J.TvanBerkel 62 6

•Masterclassstakeholdermanagement,denieuwerelatiemetgemeenteenhuurderenderolvandeRvC

•Tiasprogrammavoorcommissarissenentoezichthouders

Dhr.J.F.E.deKimpe 0 50

Dhr.C.T.deWuffel 32 17

•Collegereeksfinance&risk(Nyenrode)

•LeertrajectITvoorcommissarissen

Dhr.P.S.vanGennip 4 5

•Masterclasseffectieveinterventies

CommissiesDeRaadvanCommissarissenheeftzoweleenaudit-alseenremuneratiecom-missieingesteld.Beidecommissieshebbenhuneigenreglement.ZijadviserendeRaadvanCommissarissenoveronderwerpendiebinnenhuntaakgebiedvallenenbereidendebesluitvormingvandeRaadvanCommissarissenvoor.DitlaatdeverantwoordelijkheidvoordebesluitvormingvanendoordeRaadvanCommissarissenonverlet.

Deauditcommissievergaderde7keer.Deauditcommissiehoudtzichmetnamebezigmetdefinanciëlepositievandecorporatie,deprojectenportefeuilleendeinternebeheersing/bedrijfsvoering.BijonderwerpenvoorbesluitvormingdoordeRaadvanCommissarissen,voorzietdeauditcommissiealtijdineenschrif-telijkadviesaandeRaadvanCommissarissen.In2017brachtzij13adviezenuit.Metdecontrollerishetwerkplanvanhetteamrisicoeninternebeheersingbesproken.SamenmetdebestuurderheeftdeauditcommissieaandeRaad



PE-punten jaar

Bijeenkomstkennisontwikkelinggovernancemodellen 3 2015

Incompanymasterclassnieuwoverheidsbeleidenwaardenge-drevenbestuurvanmaatschappelijkeorganisaties

4 2015

BijeenkomstWSGenomliggendecorporaties 4 2016

InternationalAvicennaCoursevoorleiderschap 64 2017

Masterclassmegatrends 4 2017

Financieringsocialeenmiddeldurehuurwoningen 4 2017

MasterclassCorporatiesmetsocialeimpact 6 2017

Persoonlijkeaansprakelijkheidvoorbestuurders 4 2017

VoorbijCRM:echtluisterennaardehuurder 5 2017

Kennissessiedehuurderaandeknoppen 2 2017

MasterclassTransitievanWonenenZorg 6 2017

Kennissessie:watzijnbigdataenwelkekansenbiedtditvooronzeorganisaties

3 2017

GovernanceLeystromenonderschrijftdevernieuwdeGovernancecodeWoningcorporaties.ConformdeGovernancecodeplaatstenwijdevolgendedocumentenoponzewebsite:• deintegriteitscode;• deklokkenluidersregeling;• hetreglementRaadvanCommissarissen(inclusiefreglementenaudit-en

remuneratiecommissie);• profielschetsRaadvanCommissarissen;• hetroostervanaftreden;• hoofdlijnenremuneratierapport;• dehonoreringvandeRaadvanCommissarissen(opgenomeninhetjaarver-

slagdatoponzewebsitestaat);• visitatierapport(februari2014|)endereactievanbestuurenRaadvan

Commissarissenophetrapport.

Ookdedocumenten‘grondslagentoezicht’en‘maatschappelijkelegitimatieLeystromen’zijnopdewebsitetevinden.Ditgeldtookvoordestatuten,hetreglementbestuurendecorporatiegovernancestructuur.

deRaadvanCommissarissenvastgestelde’toetsingskaderbeoordelingbestuur-der’datbestaatuitvijfbeoordelingsvelden:• vormgevingenuitvoeringbeleidLeystromen;• organisatievanLeystromen;• wet-enregelgeving;• samenwerkingmetenbetrokkenheidbijstakeholders;• samenwerkingmetdeRaadvanCommissarissen.

Alsprioriteitenwerdendaarbijbenoemd:hetvergrotenvandeinvloed/betrok-kenheidvanstakeholdersenmetnamehuurdersbijLeystromenenhetleverenvanaantoonbaremaatschappelijkeprestaties.Hetgaatdanomprestatieswaarvanmetnamedehuurdersietsmerkenendiedaarnaastookgewaardeerdwordendoordestakeholders.

Inseptemberbesprakderemuneratiecommissiemetdebestuurderdevoort-gangvandegemaakteafsprakeneninjanuari2018vondhetgesprekplaatsoverdewijzewaaropdebestuurderinvullingheeftingegevenaandeafsprakendiedeRaadvanCommissarissenmethemmaaktevoor2017.VoorafgaandaandatgesprekheeftderemuneratiecommissiedeandereledenvandeRaadgecon-sulteerd.Aandehandvaneerdergenoemdevijfbeoordelingsveldenheeftderemuneratiecommissievervolgenshetgesprekmetdebestuurdergevoerd.Deconclusiewasdatdebestuurderdebenoemdedoelstellingenvoorhetovergrotedeelgerealiseerdheeft.DeRaadvanCommissarissenisdanooktevredenoverdewijzewaaropdebestuurderinvullingheeftgegevenaanzijnfunctie.

Eind2017moestdebestuurder108PE-puntenbehaaldhebben.Hieraanisvol-daan:intotaalzijn109PE-puntenbehaald.



HetbestuurvanLeystromenverklaartdalalleuitgavenzijngedaaninhetbelangvandevolkshuisvesting.

Rijen,20juni,2018

R.W.M.G.MarxBestuurder

Bestuursverklaring 8

8|Bestuursverklaring

38 Leystromen | Jaarverslag | 2017 9|Kengetallen

Financiëlekengetallen Norm 2017 2016VermogenspositieSolvabiliteitin%(bedrijfswaarde) >15% 33% 36%Solvabiliteitin%(marktwaarde) >20% 67% 66%Solvabiliteito.b.v.volkshuisvestelijkebestemming >20% 48% 44%Directrendement 1,04% 1,18%Dekkingsratio <70% 32% 33%BedrijfswaardesociaalvastgoedperOGEin€ 49.431 49.068MarktwaardesociaalvastgoedperOGEin€ 110.883 103.619LoantoValuevastgoedin%(sociaal+commercieelvastgoed) <75% 69% 68%Interestcoverageratio >1,50 1,82 1,86DSCR >1,00 1,21 1,23ExternefinancieringpergewogenOGEin€ <36.550 36.016 36.405

KostenperOGEOnderhoudslastperOGEin€ 1.882 1.600NettobedrijfslastenperOGEin€ 1.263 1.293SalarislastenperOGEin€ 607 598

Nietfinanciëlekengetallen 2017 2016SplitsingSociaal-CommercieelTotaalaantaleenhedenDAEB 9.415 9.950TotaalaantaleenhedenNIET-DAEB 1.248 717

10.663 10.667OpbouwwoningbezitA:Zelfstandigehuurwoningen 9.538 9.541B:Onzelfstandigoverigewooneenheden 164 151Totaalwoongelegenhedenineigenbeheer 9.702 9.692C:Maatschappelijkvastgoed 32 48D1:Garages 861 858D2:Bedrijfsruimten/winkels 68 54D3:Overigbezit 15Totaaleenhedenineigenbeheer 10.663 10.667

Verhuureenhedeninbeheerbijderden(economischeigendombijCentrada) 105 105Totaalverhuureenhedenineigendom 10.768 10.772

Verhuureenhedeninbeheervoorderden 51 41Koopgarantwoningen 76 81Totaaleenheden 10.895 10.894

Kengetallen9

39Leystromen | Jaarverslag | 20179|Kengetallen

2017 2016AantalhuurwoningennaarhuurklasseGoedkoop(t/m€414,02) 1.551 1.517Betaalbaartussen(€414,02en€635,05) 6.787 6.747Duurtot(tussen€635,05en€710,68) 900 972Duur(boven€710,68) 300 304Totaalaantalzelfstandigehuurwoningen 9.538 9.540

MutatiesinhetwoningbezitNieuwbouwtotaal 30 19Aankoop 0 0Verkoopbestaandbezit -18 -26Sloop -3 0Administratievecorrecties -13 3

Opbouwwoningbezit(gewogenOGE’s)A:Zelfstandigehuurwoningen 9.538 9.541B:Onzelfstandigoverigewooneenheden 164 151Totaalwoongelegenhedenineigenbeheer 9.702 9.692C:Maatschappelijkvastgoed 64 96D1:Garages 172 172D2:Bedrijfsruimten/winkels 68 54D3:Overigbezit - 3Totaaleenhedenineigenbeheer 10.006 10.017

VerhurenvanwoningenMutatiegraadin% 6,83% 7,25%Huurachterstandin%vanjaarhuur 0,87% 1,03%Huurdervingin%vanjaarhuur 0,79% 1,06%Gemiddeld%maximaalredelijk 65,7% 64,4%

2017 2016PersoneelAantalFTEper1000huurwoningen 9,6 9,2

40 Leystromen | Jaarverslag | 2017 10|Jaarrekening

ACTIVA Ref 31-12-2017 31-12-2016Vaste activaImmateriële vaste activa 10.5.1Computersoftware 785 897

Vastgoedbeleggingen 10.5.2DAEBvastgoedinexploitatie 1.043.966 1.031.012NietDAEBvastgoedinexploitatie 77.709 59.286Onroerendezakeninontwikkelingbestemdvooreigenexploitatie 4.903 3.472Onroerendezaken,verkochtondervoorwaarden 12.261 12.169

1.138.839 1.105.939Materiële vaste activa 10.5.3Onroerendeenroerendezakentendienstevandeexploitatie 5.121 6.026

5.121 6.026Financiële vaste activa 10.5.4Deelnemingingroepsmaatschappijen 532 514Leningenu/g 29 29Latentebelastingvordering 18.092 26.892Centrada,Lelystad 8.645 8.676

27.298 36.111Som der vaste activa 1.172.043 1.148.973

Vlottende activaVoorraden 10.5.5Vastgoedbestemdvoorverkoop 3.706 3.950Vastgoedinontwikkelingbestemdvoorverkoop 2.448 2.948

6.154 6.898Vorderingen 10.5.6Huurdebiteuren 566 781Overheid 8 -Overigevorderingen 106 571Overlopendeactiva 602 1.174

1.282 2.526

Liquide middelen 10.5.7 5.809 7.392

Som der vlottende activa 13.245 16.816

TOTAAL ACTIVA 1.185.288 1.165.789

Jaarrekening1010.1 Balans per 31 december 2017 (na voorgestelde resultaatbestemming)


41Leystromen | Jaarverslag | 201710|Jaarrekening

PASSIVA Ref 31-12-2017 31-12-2016

Eigen vermogen 10.5.8Overigereserves 87.984 93.801Herwaarderingsreserve 704.898 676.184

792.882 769.985

Voorzieningen 10.5.9Voorzieningonrendabeleinvesteringennieuwbouw 2.552 1.038Voorzieningbouwclaims 2.710 2.882Voorzieninglageremarktwaardederivaten 120 150Voorzieningpersoonlijkloopbaan-enontwikkelplanpersoneel 219 223Organisatieontwikkelingsvoorziening 218 1.323Overigevoorzieningen 218 287

6.037 5.903

Langlopendeschulden 10.5.10Leningenoverheid 2.535 2.798Leningenkredietinstellingen 333.133 357.291Schuldenaangroepsmaatschappijen 532 514TerugkoopverplichtingWoningen,verkochtondervoorwaarden 12.166 12.226

348.366 372.829

Kortlopendeschulden 10.5.11Schuldenaanleveranciers 780 1.715Schuldenaankredietinstellingen 24.717 4.569Onderhandenprojecten - -Nogtebetalenpensioenlasten 95 -Belastingen&socialepremies 2.043 1.091Aflossingsverplichtingen - -Overlopendepassiva 10.368 9.697

38.003 17.072

TOTAALPASSIVA 1.185.288 1.165.789


10.2 Winst en verliesrekening over 2017 (Functioneel model)Ref 2017 2016

ExploitatievastgoedportefeuilleHuuropbrengsten 10.6.1 65.868 65.879Opbrengstenservicecontracten 10.6.2.1 2.217 2.563Lastenservicecontracten 10.6.2.2 -2.062 -2.398Overheidsbijdragen 10.6.3 18 9Lastenverhuur-enbeheeractiviteiten 10.6.4 -5.217 -6.185Lastenonderhoudsactiviteiten 10.6.5 -22.478 -20.146Overigedirecteoperationelelastenexploitatieinbezit 10.6.6 -11.290 -10.624Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille 27.056 29.098

VerkochtvastgoedinontwikkelingOmzetverkochtvastgoedinontwikkeling 396 2.902Lastenverkochtvastgoedinontwikkeling -440 -2.138Toegerekendeorganisatiekosten -52 -65Toegerekendefinancieringskosten 0 0Netto resultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling 10.6.7 -96 699

VerkoopvastgoedportefeuilleVerkoopopbrengstvastgoedportefeuille 3.311 6.015Toegerekendeorganisatiekosten -134 -127Boekwaardeverkochtevastgoedportefeuilleopmomentvanverkoop -2.044 -5.151Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille 10.6.8 1.133 737

WaardeveranderingenvastgoedportefeuilleOverigewaardeveranderingenvastgoedportefeuille 10.6.9.1 -5.293 -2.271Niet-gerealiseerdewaardeveranderingenvastgoedportefeuille 10.6.9.2 23.395 37.220Niet-gerealiseerdewaardeveranderingenvastgoedportefeuilleverkochtondervoorwaarden 10.6.9.3 882 396Niet-gerealiseerdewaardeveranderingenvastgoedportefeuillebestemdvoorverkoop 10.6.9.4 137 641Waardeverandering vastgoedportefeuille 19.121 35.986

OverigeactiviteitenOpbrengstoverigeactiviteiten 845 419Kostenoverigeactiviteiten -381 -252Nettoresultaatoverigeactiviteiten 10.6.10 464 167

Overigeorganisatiekosten 10.6.14 -769 25Leefbaarheid 10.6.15 -708 -802

FinanciëlebatenenlastenWaardeveranderingenfinanciëlevasteactivaeneffecten -704 -302Opbrengstvanvorderingendietotdevasteactivabehorenenvaneffecten 459 432Andererentebatenensoortgelijkeopbrengsten 6 3Rentelastenensoortgelijkkosten -14.283 -14.856Saldo financiële baten en lasten 10.6.16 -14.522 -14.723Resultaatvoorbelastingen 31.679 51.187

belastingen 10.6.17 -8.800 2.434Resultaatdeelneming 10.6.18 18 17Resultaatnabelastingen 22.897 53.638


(Bedragen x € 1.000) 2017 2016KasstroomuitoperationeleactiviteitenOntvangstenHuren 66.447 66.279 Zelfstandige huurwoningen DAEB 54.760 54.825 Zelfstandige huurwoningen niet-DAEB 3.160 2.615 Onzelfstandig wooneenheden DAEB 92 52 Onzelfstandig wooneenheden niet-DAEB 7 0 Intramuraal DAEB 4.846 5.090 Intramuraal niet-DAEB 14 0 Maatschappelijk onroerend goed 2.096 2.096 Bedrijfsmatig onroerend goed 1.118 1.249 Parkeervoorzieningen DAEB 0 175 Parkeervoorzieningen niet-DAEB 354 177Vergoedingen 2.133 2.152Overheidsontvangsten 18 9Overigebedrijfsontvangen 1.146 708Renteontvangsten 0 5Saldo ingaande kasstromen 69.744 69.153

UitgavenErfpacht 0 0Personeeluitgaven: 6.966 6.408 Lonen en salarissen 5.272 4.810 Sociale lasten 845 792 Pensioenlasten 849 806Onderhoudsuitgaven 18.555 17.013Overigebedrijfsuitgaven 10.495 10.703Rentuitgaven 14.350 14.926Sectorspecifiekeheffingonafhankelijkvanresultaat 56 75Verhuurderheffing 7.435 6.950Leefbaarheidexterneuitgavennietinvesteringsgebonden 185 222Saldo uitgaande kasstromen 58.042 56.297

Kasstroomuitoperationeleactiviteiten 11.702 12.856

Kasstroomuitinvesteringsactiviteiten

Vastgoedbeleggingen ingaande kasstroomVerkoopontvangstenbestaandehuur,woon-ennietwoongelegenhedenDAEB 2.211 3.814Verkoopontvangstenbestaandehuur,woon-ennietwoongelegenhedenniet-DAEB 494 171Verkoopontvangstenwoongelegenheden(VOV)DAEB 233 402Verkoopontvangstenwoongelegenheden(VOV)niet-DAEB 235 1.819Verkoopontvangstennieuwbouw,woon-ennietwoongelegenhedenniet-DAEB 454 2.488Verkoopontvangstengrondniet-DAEB 508 834Tussentelling ingaande kasstroom vastgoedbeleggingen 4.135 9.528

10.3 Kasstroomoverzicht (directe methode)


Bedragen x € 1.000) 2017 2016Vastgoedbeleggingen uitgaande kasstroomNieuwbouwhuur,woon-ennietwoongelegenhedenDAEB -4.923 -1.012Nieuwbouwhuur,woon-ennietwoongelegenhedenniet-DAEB 0 -82Woningverbetering,woon-ennietwoongelegenhedenDAEB -6.827 -1.705Woningverbetering,woon-ennietwoongelegenhedenniet-DAEB 0 -45Nieuwbouwverkoop,woon-ennietwoongelegenhedenniet-DAEB 0 -254Aankoopwoongelegenheden(VOV)voordoorverkoopDAEB -179 -189Aankoopwoongelegenheden(VOV)voordoorverkoopniet-DAEB -368 -1.336AankoopgrondDAEB -1.089 -733Aankoopgrondniet-DAEB 0 0InvesteringenoverigDAEB -13 0Investeringenoverigniet-DAEB 0 -1.357ExternekostenbijverkoopDAEB -66 -191Externekostenbijverkoopniet-DAEB -55 -1Tussentelling vastgoedbeleggingen uitgaande kasstroom -13.520 -6.905

Financiële vaste activaOntvangstenoverig 368 368Saldoin-enuitgaandekasstroomFVA 368 368

Kasstroomuit(des)investeringsactiviteiten -9.017 2.991

KasstroomuitfinancieringsactiviteitenIngaandNieuwteborgenleningen 300 22.350UitgaandAflossing geborgde leningen -4.568 -32.482

Kasstroomuitfinancieringsactiviteiten -4.268 -10.132

Mutatie liquide middelen -1.583 5.715

Wijzigingkortgeldmutaties 0 0

Liquidemiddelenper1januari 7.392 1.677

Liquidemiddelenper31december 5.809 7.392


10.4 Waarderingsgrondslagen

AlgemeenDezejaarrekeningheeftbetrekkingopdeperiode1januari2017totenmet31december2017.Allebedragenluidenineuro’s,tenzijandersvermeld.

ActiviteitenDeactiviteitenvanStichtingLeystromen,statutairgevestigdenkantoorhouden-deJulianastraat51inRijen,KvK-nummer:180.28.418,zijneropgerichtmensentehuisvesteninwijken,stedenendorpen.

Grondslagen voor de consolidatieLeystromenheefteenaantalkleinemeerderheidsbelangeninenkeledeelnemin-gendieafzonderlijkengezamenlijkvanteverwaarlozenbetekeniszijn.Erwordtgebruikgemaaktvandevrijstellingvoorconsolidatieovereenkomstigartikel407lid1aBW.Denietindeconsolidatiebegrepenrechtspersonenenvennootschappenzijn:• LeyeHoldingB.V.,Rijen(100%),geenactiviteiten;• LeyeEnergieB.V.,Rijen(100%deelnemingvanLeyeHoldingB.V.),exploitatie

vanduurzameenergie-installaties;

Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekeningDejaarrekeningvanLeystromenisopgesteldvolgensdebepalingenvanhetBesluittoegelateninstellingenvolkshuisvesting(BTIV).Inditbesluitwordtvoor-geschrevenTitel9Boek2BWtoetepassen,behoudensenkeleuitzonderingenvanspecifiekeaard.TevensisdezejaarrekeningopgesteldvolgensdedoordeRaadvoordeJaarverslaggevinguitgegevenRichtlijn645Toegelateninstellingenvolkshuisvesting.

Dewaarderingvanactivaenpassivaendebepalingvanhetresultaatvindenplaatsopbasisvanhistorischekosten.Tenzijbijdedesbetreffendegrondslagvoordespecifiekebalanspostanderswordtvermeld,wordendeactivaenpassi-vagewaardeerdvolgenshetkostprijsmodel.Batenenlastenwordentoegerekendaanhetjaarwaaropzijbetrekkinghebben.Winstenwordenslechtsopgenomenvoorzoverzijopbalansdatumzijngereali-

seerd.Verplichtingenenmogelijkeverliezendiehunoorsprongvindenvoorheteindevanhetverslagjaar,wordeninachtgenomenindienzijvoorhetopmakenvandejaarrekeningbekendzijngeworden.

Oordelen en schattingenBijtoepassingvandegrondslagenenregelsvoorhetopstellenvanjaarrekenin-genvormtdeleidingvandewoningcorporatiezichverschillendeoordelenenschattingendieeenbelangrijkeinvloedhebbenopdeindejaarrekeningopge-nomenbedragen.Indienhetvoorhetgevenvanhetinart.2:362lid1BWvereisteinzichtnoodzakelijkis,dientdewoningcorporatiedeaardvandedoordeleidinggevormdeoordelenenschattingendeinclusiefdebijbehorendeveronderstellin-gentoetelichten[RJ110.129].

Bijhetopstellenvandejaarrekeningmaaktdebestuurderdiverseschattingen.Ditisinherentaanhettoepassenvandegeldendeverslaggevingsstandaarden.Inhetbijzonderisditvantoepassingopdebepalingvandemarktwaardevanhetvastgoedinexploitatie.DewaardebepalingvanhetvastgoedisgeenexactewetenschapentevensbetreftditdegrootsteschattingspostwaarhetbestuureeninschattingovermoetmakenvoordejaarrekeningvanLeystromen.

Demarktwaardeisalsvolgttedefiniëren:Marktwaardeishetgeschattebedragwaartegenvastgoedtusseneenbereidwil-ligekopereneenbereidwilligeverkopernabehoorlijkemarketingineenzakelij-ketransactiezouwordenovergedragenopdepeildatum,waarbijpartijenmetkennisvanzaken,prudentenzonderdwangzoudenhebbengehandeld.

Voordewaarderingindejaarrekeningwordtdemarktwaardeinverhuurdestaatgehanteerd.Omeeninschattingvandemarktwaardetemakenwordtgebruiktgemaaktvantaxaties.Devraagiswatdenauwkeurigheidvandezetaxatiesisofbinnenwelkebandbreedtedeopdrachtgeverhetwaardeoordeelmagverwach-ten.Uitgaandevandegegevendefinitievandemarktwaardeendeaandetaxa-teuropgelegdenormophetgebiedvankennisenuitvoeringwordtindemarktdenauwkeurigheidvandewaarderinggeachtteliggenbinneneenbandbreedtevan10procentplusenmindewaarde.


wordtbepaaldofereenindicatieisvoorineffectiviteitdoordekritischekenmer-kenvanhethedge-instrumenttevergelijkenmetdekritischekenmerkenvandeafgedektepositie.Inhetgevaldatdekritischekenmerkenvanhethedge-in-strumentendekritischekenmerkenvandeafgedektepositienietaanelkaargelijkzijn,isditeenindicatiedatdekostprijshedgeeenineffectiefdeelbevat.Indatgevalwordteenkwantitatieveineffectiviteitsmetinguitgevoerddoorhetvergelijkenvandecumulatieveveranderingvandereëlewaardevanhethedge-instrumentmetdecumulatieveveranderingvandereëlewaardevandeafgedektepositiesindshetaanwijzenvandehedgerelatie.Ineffectiviteitwordtindewinst-en-verliesrekeningverwerktindienenvoorzoveruitdekwantitatie-veineffectiviteitsmeting(cumulatief)eenverliesblijkt.

10.4.1 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva

1 Immateriële vaste activa1.1 ComputersoftwareGekochtesoftwarelicenties,implementatiekostensoftwareenwebsitevernieu-wingenwordengewaardeerdophetbedragvandebestedekosten,verminderdmetdecumulatieveafschrijvingenenindienvantoepassingmetbijzonderewaardeverminderingen.Dejaarlijkseafschrijvingenbedrageneenvastpercenta-gevandebestedekosten,zoalsnaderindetoelichtingvandebalansisgespeci-ficeerd.Deeconomischelevensduurendeafschrijvingsmethodewordenaanheteindevanelkboekjaaropnieuwbeoordeeld.

2 Vastgoedbeleggingen2.1 DAEB- en niet-DAEB-vastgoed in exploitatieDAEB-vastgoedomvatwoningeninexploitatiemeteenhuurprijsonderdehuur-toeslaggrens,hetmaatschappelijkvastgoedenhetoverigesocialevastgoed.Dehuurtoeslaggrensiseenalgemeenhuurprijsniveaudatjaarlijksper1julidoordeministervanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelatieswordtvastgesteld.Ultimo2017bedraagtdezegrens€710,68(2016:€710,68).Hetniet-DAEB-vast-goedomvatwoningeninexploitatiemeteenhuurprijsbovendehuurtoeslag-grensencommercieelvastgoed.Maatschappelijkvastgoedisbedrijfsonroerendgoeddatisverhuurdaanmaat-schappelijkeorganisaties,waaronderzorg-,welzijns-,onderwijs-enculturele

Financiële instrumentenOnderfinanciëleinstrumentenwordenzowelprimairefinanciëleinstrumenten(zoalsvorderingenenschulden),alsafgeleidefinanciëleinstrumenten(deriva-ten)verstaan.Indetoelichtingopdeonderscheidenpostenvandebalanswordtdereëlewaardevanhetbetreffendeinstrumenttoegelichtalsdezeafwijktvandeboek-waarde.Indienhetfinanciëleinstrumentnietindebalansisopgenomen,wordtdeinformatieoverdereëlewaardegegevenindetoelichtingopde‘Nietindebalansopgenomenrechtenenverplichtingen’.Voordegrondslagenvanprimairefinanciëleinstrumentenwordtverwezennaardebehandelingperbalanspostvande‘Grondslagenvoorwaarderingvanactivaenpassiva’.Financiëlederivatenwaarbijdeonderliggendewaardenietbeursgenoteerdiswordentegenkostprijsopgenomen.Indienperbalansdatumdereëlewaardelagerisdandekostprijsdanwelnegatiefis,wordthetderivaattenlastevandewinst-enverliesrekeningafgewaardeerdnaardelagerereëlewaarde,tenzijkostprijshedge-accountingwordttoegepast.Bijdebepalingvandelagerereëlewaardewordtheteffectvanlopenderentebuitenbeschouwinggelaten.

Afscheiden van embedded derivatenEmbeddedderivatenwordenafgescheidenvanhetbasiscontractenafzonderlijkindejaarrekeningverwerktconformdehiervoorbeschrevengrondslagenvoorderivaten,indienwordtvoldaanaandevolgendevoorwaarden:• erbestaatgeennauwverbandtussendeeconomischekenmerkenenrisico’s

vanhetinhetcontractbeslotenderivaatendeeconomischekenmerkenenrisico’svanhetbasiscontract;

• eenafzonderlijkinstrumentmetdezelfdevoorwaardenalshetinhetcontractbeslotenderivaatzouvoldoenaandedefinitievaneenderivaat;en

• hetsamengesteldeinstrumentwordtniettegenreëlewaardegewaardeerdmetverwerkingvanwaardeveranderingeninhetresultaat.

Leystromenpasthedge-accountingtoeopbasisvangeneriekedocumentatie.

Heteffectievedeelvanfinanciëlederivatendiezijntoegewezenvoorkostprijs-hedge-accounting,wordttegenkostprijsgewaardeerd.Opiederebalansdatum


Daarnaastwordttenlastevanderesultaatbestemming,hetzijtenlastevandeoverigereserves,eenherwaarderingsreservegevormd.Deherwaarderingsreser-vewordtgevormdvoorhetverschiltussendeboekwaardeopbasisvanverkrij-gings-ofvervaardigingsprijsminusafschrijvingenendemarktwaardevanhetvastgoedinexploitatiewaardereservebetrekkingopheeft.

2.2 Onroerende zaken in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatieVastgoedinontwikkelingbestemdvooreigenexploitatiebetreftcomplexeninaanbouwtenbehoevevantoekomstigeverhuurexploitatie.Decomplexeninaanbouwwordengewaardeerdtegenverkrijgings-ofvervaardigingsprijsdanweldelageremarktwaarde.

2.3 Onroerende zaken verkocht onder voorwaardenOnroerendezakenverkochtondervoorwaardendiezijngekwalificeerdalseenfinancieringstransactiewordengewaardeerdopdegetaxeerdeleegwaardeonderaftrekvandekorting.Winstenofverliezenontstaandooreenwijzigingindemarktwaardevanonroerendezakenverkochtondervoorwaardenwordenverantwoordindewinst-en-verliesrekeningoverdeperiodewaarindewijzigingzichvoordoet,on-derdecategorieNiet-gerealiseerdewaardeveranderingenvastgoedportefeuilleverkochtondervoorwaarden.Daarnaastwordttenlastevandeoverigereserveseenherwaarderingsreservegevormd.Deherwaarderingsreservebetrefthetongerealiseerdepositieveverschiltussendeactuelewaardeendehistorischekostprijs.

3 Materiële vaste activa3.1 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatieDeonroerendeenroerendezakentendienstevandeexploitatiewordenge-waardeerdopbasisvandeverkrijgingsprijs,verminderdmetdecumulatieveafschrijvingenenindienvantoepassingmetbijzonderewaardeverminderingen.Deafschrijvingenwordengebaseerdopdegeschatteeconomischelevensduurenwordenberekendopbasisvaneenvastpercentagevandeverkrijgingsprijs.Erwordtafgeschrevenvanafhetmomentvaningebruikneming.Opterreinenwordtnietafgeschreven.

instellingenendienstverlenersentevensisvermeldopdebijlagezoalsdezeisopgenomenindeBeschikkingvandeEuropeseCommissied.d.15december2009aangaandedestaatssteunvoortoegelateninstellingen.

Grondslag waardering tegen actuele waarde gebaseerd op marktwaarde:Onroerendezakeninexploitatiewordenopgrondvanartikel35lid2vandeWoningwetnadeeersteverwerkinggewaardeerdtegenactuelewaarde.Opgrondvanartikel31vanhetBesluittoegelateninstellingenvolkshuisvesting2015vindtdewaarderingplaatstegendemarktwaarde,dieovereenkomstigartikel14vandeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvesting2015plaatsvindtconformdemethodiekdieisopgenomeninbijlage2vandeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvesting2015('Handboekmodelmatigwaarderenmarkt-waarde'Actualisatiepeildatum31december2017).

LeystromenhanteertdebasisversievanhetHandboekmodelmatigwaarde-renmarktwaardevoordewaarderingvanhetvastgoedinexploitatie.Vooreenbeperktgedeeltevanhetvastgoed(BOG,MOGenintramuraalzorgvastgoed)isinzetvaneenexterntaxateurverplichtenwordtdefullversievanhetwaarde-ringshandboektoegepast.

Indebasisversiewordtdewaarderingvanhetvastgoedbepaaldopportefeuil-leniveau.Dedaaraangerelateerdeherwaarderingsreservewordtmodelmatigopcomplexniveaubepaald,waardooreenonnauwkeurigheidkanbestaanindeallocatiebinnenheteigenvermogentussendeherwaarderingsreserveendeoverigereserves.Bijdezewaarderingvanhetvastgoedisgeentaxateurbetrokken.Alsgevolghiervanbestaathetrisicodatdemodelmatigbepaaldeactuelewaardevanhetvastgoedineenbepaaldebandbreedte(+/-10%)kanafwijkenvandeactuelewaardediemetbetrokkenheidvaneentaxateur(i.e.fullversievanhetHandboekwaarbijvrijheidsgradenvantoepassingzijn)totstandzouzijngekomen.

Winstenofverliezen,ontstaandooreenwijzigingindemarktwaardevanhetvastgoedinexploitatie,wordenverantwoordindewinst-en-verliesrekeningoverdeperiodewaarindewijzigingzichvoordoet.


4.4 Centrada, LelystadInhetkadervanmatchingheeftLeystromenin2005eenovereenkomstgete-kendmetWoonstichtingCentradauitLelystadvoordebouwvan105zorgappar-tementen.Leystromentreedtopalsfinanciervanditproject.Vooreenperiodevan15jaar,ingaande1januari2007,zalWoonstichtingCentradahetbeheeroverdewoningenvoerenendragenzijdeeconomischerisico’s.Na15jaarzalWoonstichtingCentradahetvolledigeigendomvande105appartemententegeneenvoorafovereengekomenprijsvanLeystromenverwerven.

5 Voorraden 5.1 Vastgoed bestemd voor verkoopVastgoedbestemdvoorverkoopbetreftdevoorraadteruggekochtekoopgarantwoningenengrondposities.Vastgoedbestemdvoorverkoopwordtgewaar-deerdtegenvervaardigingsprijsoflagerenetto-opbrengstwaarde.Dezelagerenetto-opbrengstwaardewordtbepaalddoorindividuelebeoordelingvandewoningen/grondposities.Devervaardigingsprijsomvatdebouwkosten,dedirecteloonkostenendeove-rigekostendierechtstreeksaandevervaardigingkunnenwordentoegerekend.Denetto-opbrengstwaardeisgebaseerdopeenverwachteverkoopprijs,onderaftrekvannogtemakenkostenvoorvoltooiingenverkoop.

5.2 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoopVastgoedinontwikkelingbestemdvoorverkoopbetrefthetonderhandenwerk(onroerendezakenonverkochtinaanbouwbestemdvoordeverkoop).Vastgoedinontwikkelingbestemdvoordeverkoopwordtgewaardeerdtegenvervaardi-gingsprijsoflagerenetto-opbrengstwaarde.Dezelagerenetto-opbrengstwaar-dewordtbepaalddoorindividuelebeoordelingvandevoorraden.Devervaardigingsprijsomvatdebouwkosten,dedirecteloonkostenendeove-rigekostendierechtstreeksaandevervaardigingkunnenwordentoegerekend.Denetto-opbrengstwaardeisgebaseerdopeenverwachteverkoopprijs,onderaftrekvannogtemakenkostenvoorvoltooiingenverkoop.

4 Financiële vaste activa4.1 DeelnemingenDedeelnemingeningroepsmaatschappijenwaarininvloedvanbetekenisophetzakelijkeenfinanciëlebeleidwordtuitgeoefend,wordengewaardeerdopdenettovermogenswaarde,dochnietlagerdannihil.DezenettovermogenswaardewordtberekendopbasisvandegrondslagenvanLeystromen.Deelnemingenmeteennegatievenettovermogenswaardewordenopnihilgewaardeerd.WanneerLeystromengeheeloftendeleinstaatvoorschuldenvandedesbetreffendedeelneming,respectievelijkdefeitelijkeverplichtingheeftdedeelneming(voorhaaraandeel)totbetalingvanhaarschuldeninstaattestellen,wordteenvoorzieninggevormd.Bijhetbepalenvandeomvangvandezevoorzieningwordtrekeninggehoudenmetreedsopvorderingenopdedeelne-minginminderinggebrachtevoorzieningenvooroninbaarheid.

4.2 Leningen U/GLeningenu/gwordenopgenomentegennominalewaarde.Geziendegeringeomvangisergeenvoorzieningvooroninbaarheidgetroffen.Deleningenu/gzijnenkelleningeninhetkadervandeStartersRenteregeling.

4.3 Latente belastingvorderingenOnderdefinanciëlevasteactivazijnactievebelastinglatentiesopgenomen,indienenvoorzoverhetwaarschijnlijkisdatrealisatievandebelastingclaimtezijnertijdzalkunnenplaatsvinden.Dezeactievelatentieszijngewaardeerdtegencontantewaardewaarbijdisconteringplaatsvindttegendenettorenteenhebbenoverwegendeenlanglopendkarakter.DenettorentebestaatuitdevoorLeystromengeldenderentevoorlanglopendeleningen(3,5%)onderaftrekvanbelastingopbasisvanhetnominalebelastingtarief(25%).Deactievebelasting-latentieheeftbetrekkingoptijdelijkeverschillentussenwaarderingindejaarre-keningendefiscalewaarderingenopdeaanwezigecompensabeleverliezen.Deopgenomenlatentieheeftbetrekkingopcomplexenbestemdvoordeverkoop,Centrada,delanglopendeschulden,hetafschrijvingspotentieel,opdeaanwezigecompensabeleverliezenenookdievanhetvastgoedinexploitatiedieechteropnihilisgewaardeerd.


6 VorderingenDevorderingenwordenbijeersteverwerkingopgenomentegendereëlewaardeenvervolgensgewaardeerdtegendegeamortiseerdekostprijs.Dereëlewaardeengeamortiseerdekostprijszijngelijkaandenominalewaarde.Noodzakelijkgeachtevoorzieningenvoorhetrisicovanoninbaarheidwordeninminderinggebracht.Dezevoorzieningenwordenbepaaldopbasisvanindividuelebeoorde-lingvandevorderingen.

6.1 HuurdebiteurenDehuurdebiteurenwordengewaardeerdtegennominalewaardeonderaftrekvaneenvoorzieningvooroninbaarheid,welkestatischisbepaald.

7 Liquide middelenDeliquidemiddelenbestaanuitbanktegoedenendeposito’smeteenlooptijdkorterdantwaalfmaanden.Rekening-courantschuldenbijbankenzijnopgeno-menonderschuldenaankredietinstellingenonderdekortlopendeschulden.Deliquidemiddelenzijngewaardeerdtegendenominalewaarde.Indienmiddelenniettervrijebeschikkingstaan,danwordthiermeebijdewaarderingrekeninggehouden.

8 Eigen vermogenHeteigenvermogenbestaatuitOverigereservesenHerwaarderingsreserves.Deherwaarderingsreservewordtgevormdvoorhetverschiltussendeboek-waardeopbasisvanverkrijgings-ofvervaardigingsprijsminusafschrijvingenendemarktwaardevanhetvastgoedinexploitatiewaardereservebetrekkingopheeftinhetgevaldemarktwaardevanhetvastgoedhogerisdandeboekwaardeopbasisvanverkrijgings-ofvervaardigingsprijsminusafschrijvingen.

9 VoorzieningenVoorzieningenwordengevormdvoorinrechteafdwingbareenfeitelijkever-plichtingenenverliezendieopbalansdatumbestaanwaarbijhetwaarschijnlijkisdateenuitstroomvanmiddelennoodzakelijkisenwaarvandehoogterede-lijkerwijskanwordeningeschat.Voorzieningenwordentegennominalewaardeopgenomen,tenzijandersvermeld.

9.1 Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouwIndejaarrekeningwordennaastjuridischafdwingbareverplichtingentevensfeitelijkeverplichtingenverwerktdiekunnenwordengekwalificeerdals“interngeformaliseerdenexterngecommuniceerd”.HiervanissprakewanneeruitingennamensLeystromenzijngedaanrichtinghuurders,gemeentenenoverigestakeholdersaangaandeverplichtingeninzaketoekomstigeherstructureringenentoekomstigenieuwbouwprojecten.Eenfei-telijkeverplichtingisgekoppeldaanhetbesluitvormingsprocesvanLeystromenrondomprojectontwikkelingenherstructurering.Vaneenfeitelijkeverplichtingissprakeindiendeformaliseringvandeverplichtingheeftplaatsgevonden.Verwachteverliezenalsgevolgvanonrendabeleinvesteringenenherstructure-ringenwordenalsbijzonderewaardeveranderinginminderinggebrachtopdeboekwaardevanhetcomplexwaartoedeinvesteringengaanbehoren.Indienenvoorzoverdeverwachteverliezendeboekwaardevanhetbetreffendecomplexovertreffen,wordtvoorditmeerdereeenvoorzieninggevormd.Onderverwachteverliezenwordtinditverbandverstaandenettocontantewaardevanalleinves-teringsuitgavenminusdeaandezeinvesteringtoeterekenenmarktwaarde.

9.2 Voorziening lagere marktwaarde derivaten Voorderivatendienietvoldoenaandevereistenvankostprijshedge-accounting,wordtvoorzoverdeactuelewaarderingnegatiefis,eenvoorzieningopgenomentergroottevandereëlemarktwaarde.

9.3 Voorzieningen voor pensioenenDepensioenenzijnverzekerdbijpensioenuitvoerderSPW(bedrijfstakpensioen-fonds).Leystromenverwerktdeaandepensioenuitvoerdertebetalenpremiealslastindewinst-enverliesrekening.Voorzoverdeaandepensioenuitvoerdertebetalenpremienognietisvoldaan,wordtdezealsverplichtingopdebalansopgenomen.Indiendereedsbetaaldepremiebedragendeaandepensioenuit-voerdertebetalenpremieovertreffen,wordthetmeerdereopgenomenalseenoverlopendactiefvoorzoversprakezalzijnvanterugbetalingdoordepensioen-uitvoerderofvanverrekeningmetindetoekomstverschuldigdepremies.JaarlijksbeoordeeltLeystromenof,enzojawelkeverplichtingennaastdeaandepensioenuitvoerdertebetalenpremieperbalansdatumbestaan.Uitdezebeoor-delingvloeitvoortdatgeenvoorzieningdienttewordenopgenomen.


Deaflossingsverplichtingvoorhetkomendjaarisopgenomenonderdekortlo-pendeschulden.Leystromenheeftinhetkadervandeverkoopvanwoningenondervoorwaardeneenterugkoopverplichtingdieafhankelijkisvandewaardeontwikkelingvandewoningen.Deterugkoopverplichtingwordtjaarlijksgewaardeerd.Indiendeverwachtingbestaatdatdeterugkoopbinnenéénjaarzalplaatsvinden,isdeverplichtingonderdekortlopendeschuldenverantwoord.Leystromenmaaktgebruikvanderivatenomhetrente-enkasstroomrisicoaftedekken.Voordeverwerking,waarderingenresultaatbepaling,pastLeystromenmetbetrekkingtotdezederivaten(hedge-instrumenten)kostprijshedge-ac-countingtoe.11 Kortlopende schuldenDekortlopendeschuldenwordenbijeersteverwerkingopgenomentegendereëlewaarde(indiendezelagerisdandeverkrijgings-/vervaardigingsprijs)envervolgensgewaardeerdtegendegeamortiseerdekostprijs,welkegelijkkanzijnaandenominalewaarde.10.4.2 Grondslagen voor de bepaling van het resultaat

Hetresultaatwordtbepaaldmetinachtnemingvandehiervoorvermeldewaar-deringsgrondslagen.Batenwordenverantwoordinhetjaarwaarindezewor-dengerealiseerd.Lastenwordenverantwoordinhetjaarwaarindeprestatieswordengeleverd.

12 HuuropbrengstenDejaarlijksehuurverhogingisvanoverheidswegegebondenaaneenmaximum.ErisdoorLeystromenin2017geengebruikgemaaktvandemogelijkheidominkomensafhankelijkehuurverhogingdoortevoeren.Voordejaarlijksehuurver-hogingverwijzenwijnaarparagraaf2.2Woonlastenbeheersen.Deopbrengstenuithoofdevanhuurwordenaangemerktalszijndegerealiseerdinhetjaarvanopeisbaarheiddaarbijtussentijdsebeëindigingvanhethuurcontractgeenterugbetalingsverplichtinggeldt.

9.4 Voorziening Persoonlijk loopbaan en ontwikkelplanDeVoorzieningPersoonlijkloopbaanenontwikkelplangewaardeerdtegendenominalewaardevandeuitgavendienaarverwachtingnoodzakelijkzijnomdebetreffendeverplichtingenaftewikkelen.

9.5 OrganisatieontwikkelingsvoorzieningDezevoorzieningheeftbetrekkingopkosteninverbandmetdereorganisatievanactiviteitenenwordtgevormdindienvoordegroepeenfeitelijkeofjuridi-scheverplichtingisontstaan.Eenvoorzieningwordtgevormdindienperbalans-datumeenplanisgeformaliseerdenhetzijdegerechtvaardigdeverwachtingisgewektbijdebetrokkenendatdereorganisatiezalwordenuitgevoerd,hetzijisgestartmetdeimplementatievanhetreorganisatieplan.Voorreorganisatieswaarvoorperbalansdatumeenplanisgeformaliseerd,maarwaarvoorpasnabalansdatumhetzijdegerechtvaardigdeverwachtingisgewektbijdebetrokkenendatdereorganisatiezalwordenuitgevoerd,hetzijisgestartmetdeimplementatievanhetreorganisatieplan,wordteveneenseenvoorzie-ningindebalansopgenomen.

9.6 Overige voorzieningenTenzijandersvermeld,wordendeoverigevoorzieningengewaardeerdtegendenominalewaardevandeuitgavendienaarverwachtingnoodzakelijkzijnomdebetreffendeverplichtingenaftewikkelen.

10 Langlopende schuldenDelanglopendeleningenwordenbijeersteverwerkinggewaardeerdtegendereëlewaarde.Transactiekostendiedirectzijntoeterekenenaandeverwervingvandeschuldenwordenindewaarderingbijeersteverwerkingopgenomen.Schuldenwordennaeersteverwerkinggewaardeerdtegendegeamortiseerdekostprijs,zijndehetontvangenbedrag,rekeninghoudendmetagioofdisagioenonderaftrekvantransactiekosten.Hetverschiltussendebepaaldeboekwaardeendeuiteindelijkeaflossingswaar-dewordtsamenmetdeverschuldigderentevergoedingzodanigbepaalddatdeeffectieverentegedurendedelooptijdvandeschuldenindewinst-enverliesre-keningwordtverwerkt.


13 Opbrengsten en lasten servicecontractenOpbrengstenservicecontractenbetreffenovereengekomenbijdragenvanhuur-dersenwordenaangemerktalszijndegerealiseerdinhetjaarvanleveringvandegoederenenverleningvandediensten.Debijdragenzijnvoordedekkingvandetemakenengemaakteservicekosten.Verrekeningopbasisvandaadwerkelijkebestedingenvindtjaarlijksplaats.Gemaakteservicekostenwordenverantwoordonderdelastenservicecontracteninhetverslagjaarwaaropdeservicekostenbetrekkinghebben.

14 OverheidsbijdragenOverheidsbijdragenbetreftoverigeoverheidsbijdragen.Deoverheidsbijdragenheeftbetrekkingopspecifiekeregelingenenwordenaangemerktalszijndegerea-liseerdinhetjaarvanopeisbaarheid.

15 Lasten verhuur en beheeractiviteitenHierwordendedirecteenindirectekostenverantwoorddierechtstreekszijnterelaterenaandeverhuur-enbeheeractiviteiten.Hierbijkanwordengedachtaan:• lonenensalarissenvoorpersoneeldatprimairbezigismetdeexploitatievan

hetvastgoed;• kostenteamBeheer;• kostenteamMaatschappijenInnovatie;• verhuurderheffing.Desystematiekvantoerekeningistoegelichtonder“Toerekeningbatenenlasten”.

16 Lasten onderhoudsactiviteitenAandezepostwordendelastentoegerekenddiebetrekkinghebbenopdeonder-houdslasten.Ditbetreffennaastonderhoudslastenookpersoneelslastenenoveri-gebedrijfslasten.Desystematiekvantoerekeningistoegelichtonder'Toerekeningbatenenlasten'.Onderonderhoudslastenwordenalledirectaanhetverslagjaartoeterekenenkostenvanonderhoudverantwoord.Vantoerekenbaarheidissprakealsdedaad-werkelijkewerkzaamhedeninhetverslagjaarhebbenplaatsgevonden.Reedsaangeganeverplichtingenwaarvandewerkzaamhedennognietzijnuitge-voerdopbalansdatumwordenverwerktonderdenietindebalansopgenomenverplichtingen.

17 Overige directe operationele lasten exploitatie bezitAandezepostenwordendedirectelastenmetbetrekkingtotdeexploitatievanhetbezittoegerekenddiegeenbetrekkinghebbenopdeverhuurenbeheeracti-viteitenofonderhoudsactiviteiten.Waaronderbegrepen:• dotatiedubieuzedebiteuren;• contributielandelijkefederatie;• verzekeringskosten.Desystematiekvantoerekeningistoegelichtonder'Toerekeningbatenenlasten'.

18 Nettoresultaat verkocht vastgoed in ontwikkelingDepostnettoresultaatverkochtvastgoedinontwikkelingbetrefthetsaldovandebehaaldeverkoopopbrengstminusdevervaardigingsprijsvanprojectenvoorderdenendetoegerekendeorganisatie-enfinancieringskosten.Opbrengstenwordenverantwoordnaarratovandeverrichteprestatiesopbalansdatum.Mogelijkeverliezenopnieuwbouwkoopprojectenwordenverantwoordzodradezevoorzienbaarzijn.

19 Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuilleDepostnettoverkoopresultaatvastgoedportefeuillebetrefthetsaldovandebehaaldeverkoopopbrengstminusdeboekwaardevanhetbestaandbezitendetoegerekendeorganisatiekosten.Opbrengstenwordenverantwoordophetmomentvanlevering(passerentransportakte).

20 Waardeveranderingen vastgoedportefeuilleOverigewaardeveranderingenvastgoedportefeuilleDeoverigewaardeveranderingenwordengevormddoordewaardeverminderingdieisontstaandoorgedurendehetverslagjaarnieuwaangeganejuridischeenfeitelijkeverplichtingenmetbetrekkingtotinvesteringeninnieuwbouwenherstructurering.

Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuilleNiet-gerealiseerdewaardeveranderingenvastgoedportefeuillebetreffenwin-stenofmogelijkeverliezen,dieontstaandooreenwijzigingindewaardevandevastgoedportefeuilleinhetverslagjaar.


24 PensioenlastenLeystromenheefteenpensioenregeling.Dehoofdregeling(SPW)betrefteentoe-gezegdpensioenregelingbijhetbedrijfstakpensioenfonds.Hierbijiseenpensi-oentoegezegdaanpersoneelopdepensioengerechtigdeleeftijd,afhankelijkvanleeftijd,salarisendienstjaren.Dezetoegezegdepensioenregelingisverwerktalszousprakezijnvaneentoegezegdebijdrageregeling.VoordepensioenregelingenbetaaltLeystromenopverplichte,contractueleofvrijwilligebasispremiesaanpensioenfondsenenverzekeringsmaatschappijen.BehalvedebetalingvanpremiesheeftLeystromengeenverdereverplichtingenuithoofdevandezepensioenregelingen.Leystromenheeftingevalvaneentekortbijhetfondsgeenverplichtingtothetvoldoenvanaanvullendebijdragenandersdanhogeretoekomstigepremies.Depremieswordenverantwoordalspersoneelskostenalsdezeverschuldigdzijn.Vooruitbetaaldepremieswordenopgenomenalsoverlopendeactivaindiendezetoteenterugstortingleidenoftoteenverminderingvantoekomstigebetalingen.Depensioenlastenwordenaandeverschillendeactiviteitentoegerekendmiddelsdesystematiektoegelichtin'Toerekeningbatenenlasten'.

25 Overige bedrijfslastenDitbetreffendeoverigebedrijfslastendieaanderegulierebedrijfsactiviteitentoegerekendkunnenwordenmiddelsdesystematiektoegelichtin'Toerekeningbatenenlasten'.

26 Overige organisatiekostenDitbetreffendekostendienietaanregulierebedrijfsactiviteitentoegerekendkunnenwordenmiddelsdesystematiektoegelichtin'Toerekeningbatenenlasten'.

27 LeefbaarheidLeefbaarheidomvatgemaaktekostenvoorfysiekeingrependiedeleefbaarheidinbuurtenenwijkenbevorderen.Vantoerekenbaarheidissprakealsdedaad-werkelijkewerkzaamhedeninhetverslagjaarhebbenplaatsgevonden.

Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaardenIndezepostwordendeongerealiseerdewaardeveranderingenvandevastgoed-portefeuilleverkochtondervoorwaardenverantwoorddiezijnontstaandooreenwijzigingindewaardevandevastgoedportefeuilleverkochtondervoorwaardeninhetverslagjaar.

Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille bestemd voor verkoopIndezepostwordendeongerealiseerdewaardeveranderingenverantwoordvandevastgoedportefeuillebestemdvoorverkoopdiezijnontstaandooreenwijzigingindewaardevandevastgoedportefeuillebestemdvoorverkoopinhetverslagjaar.

21 Opbrengsten en kosten overige activiteitenHieronderwordenonderanderedeinschrijfgeldenvanwoningzoekenden,deopbrengstenvanoverigedienstverleningenincidenteleopbrengstenverantwoord.

22 Afschrijvingen (im)materiële vaste activa ten dienste van exploitatieDeafschrijvingen(im)materiëlevasteactivatendienstevanexploitatiewordengebaseerdopdeverkrijgings-ofvervaardigingsprijs.Afschrijvingenvindenplaatsvolgensdelineairemethodeopbasisvandegeschatteeconomischelevensduur.Afschrijvingvanhetactiefvindtplaatstotderestwaardeisbereikt.Deafschrijvingenwordenaandeverschillendeactiviteitentoegerekendmiddelsdesystematiektoegelichtin'Toerekeningbatenenlasten'.

23 Lonen, salarissen en sociale lastenLonen,salarissenensocialelastenwordenopgrondvandearbeidsvoorwaar-denverwerktindewinst-en-verliesrekeningvoorzoverzijverschuldigdzijnaanwerknemers.Vantoerekenbaarheidissprakealsdedaadwerkelijkewerkzaam-hedeninhetverslagjaarhebbenplaatsgevondendoordewerknemers.Delonen,salarissenensocialelastenwordenaandeverschillendeactiviteitentoegere-kendmiddelsdesystematiektoegelichtin'Toerekeningbatenenlasten'


28 Financiële baten en lastenRentebatenenrentelastenwordentijdsevenredigverwerkt,rekeninghoudendmetdeeffectieverentevoetvandiebetreffendeactivaenpassiva.Bijdeverwer-kingvanderentelastenwordtrekeninggehoudenmetdeverantwoordetrans-actiekostenopdeontvangenleningen.Rentelastenwordengeactiveerdvoorkwalificerendeactivagedurendedeperio-devanvervaardigingvaneenactief,indienheteenaanmerkelijketijdvergtomhetactiefgebruiksklaarofverkoopklaartemaken.Deteactiverenrentewordtberekendopbasisvandeverschuldigderenteoverspecifiekvoordevervaardi-gingopgenomenleningenenvandegewogenrentevoetvanleningendienietspecifiekaandevervaardigingvanhetactiefzijntoeterekenen,inverhoudingtotdeuitgavenenperiodevanvervaardiging.

29 BelastingenDebelastingoverhetresultaatwordtberekendoverhetresultaatvoorbelastin-genindewinst-en-verliesrekening,rekeninghoudendmetbeschikbarefiscaalcompensabeleverliezenuitvoorgaandeboekjaren(voorzovernietopgenomenindelatentebelastingvorderingen)envrijgesteldewinstbestanddelenennabijtellingvanniet-aftrekbarekosten.Tevenswordtrekeninggehoudenmetwij-zigingendieoptredenindelatentebelastingvorderingenenlatentebelasting-schuldenuithoofdevanwijzigingeninhettehanterenbelastingtarief.Sinds1januari2008vallendewoningcorporatiesintegraalonderdevigerendebelastingwetgeving.Eind2008iserovereenstemmingbereikttussenAedesendeBelastingdienstbetreffendedeVaststellingsovereenkomst2(VSO2).DeVSO1iseenzijdigin2008doordeBelastingdienstopgezegd.LeystromenheeftdeVSO1enVSO2getekend.Per1december2016looptdetussenwoningcorporatiesendeBelastingdienstgeslotenvaststellingsovereenkomst(VSO2)af.Metdienverstandedatdeover-eenkomststilzwijgendmet1jaarwordtverlengd,indiendezenietvóór1decem-berisopgezegd.LeystromenheeftopbasisvandeuitgangspuntenvanVSO1enVSO2defiscalepositieultimo2017enhetfiscaleresultaat2017bepaald.DoordatjurisprudentieinzakedeuitwerkingvanVSO1enVSO2voorwoningcorporatiesnogontbreekt,kandewerkelijktebetalenofteverrekenenbelastingafwijkenvandeindejaar-rekeningopgenomenschatting.

30 Resultaat deelnemingenAlsresultaatvandeelnemingenwaarininvloedvanbetekeniswordtuitgeoefendophetzakelijkeenfinanciëlebeleid,wordtopgenomenhetaandewoning-corporatietoekomendeaandeelinhetresultaatvandezedeelnemingen.DitresultaatwordtbepaaldopbasisvandebijLeystromengeldendegrondslagenvoorwaarderingenresultaatbepaling.

31 Toerekening baten en lastenMetingangvanhetverslagjaar2016heeftLeystromendewinst-en-verliesre-keningindejaarrekeninggepresenteerdvolgensdefunctioneleindeling.Inde‘handleidingvoorhettoepassenvandefunctioneleindelingvandewinst-enverliesrekeningbijcorporaties,verslagjaar2017’zijnuitgangspuntenuiteengezetomhetfunctionelewinst-enverliesmodeloptebouwen.Wijhebbengetrachthierzoveelmogelijkbijaantesluitenentekiezenvooreenduidigeenrede-lijkconstanteverdeelsleutels,teneindedevergelijkbaarheidoverdejarentewaarborgen.Inessentiehoudtdefunctioneleindelingindatdeopbrengstenenkostenvandeverschillendeactiviteitendiewoningcorporatiesuitvoeren,gesplitstwordenperactiviteit.Defunctioneleindelinggeefthierdoormeerinzichtindeopbouwvanhetjaarresultaateninwelkematedeverschillendeactiviteitenhebbenbijgedragenaanditresultaat.

Omtekomentoteenfunctioneleindelingisallereerstonderscheidgemaaktindirectennietdirecttoewijsbareopbrengstenenkosten.Dedirecttoewijsbareopbrengstenenkostenzijnrechtstreeksaandeactiviteitentoegewezen.Denietdirecttoewijsbareopbrengstenenkostenzijnviaeenkostenverdeelstaatopbasisvanverdeelsleutelstoegerekendaandeverschillendeactiviteiten.Perteam/fteisbepaaldvoorwelkeactiviteitdezewordtingezet.Deopbrengstenenkostendiedanalsnogindirectzijn,zijnviadeenkelvoudigeopslagmethodiekoverdedirecteopbrengstenenkostenverdeeld.


delenheeftplaatsgevonden.Hierbijwordengeldmiddelenaanwezigindezegroepsmaatschappijenafgetrokkenvandeaankoopprijs.Transactieswaarbijgeenruilvangeldmiddelenplaatsvindt,waaronderfinanci-eleleasing,wordennietinhetkasstroomoverzichtopgenomen.Debetalingvandeleasetermijnenuithoofdevanhetfinanciëleleasecontractwordtvoorhetgedeeltedatbetrekkingheeftopdeaflossingalseenuitgaveuitfinancierings-activiteitenaangemerktenvoorhetgedeeltedatbetrekkingheeftopdeinterestalseenuitgaveuitoperationeleactiviteiten.

10.4.3 Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht

Hetkasstroomoverzichtwordtopgesteldvolgensdedirectemethode.Degeldmiddeleninhetkasstroomoverzichtbestaanuitliquidemiddelen.Winstbelastingen,interestenontvangendividendenwordenopgenomenonderdekasstroomuitoperationeleactiviteiten.Betaaldedividendenwordenopgeno-menonderdekasstroomuitfinancieringsactiviteiten.Deverkrijgingsprijsvanverworvengroepsmaatschappijenwordtopgenomenonderdekasstroomuitinvesteringsactiviteiten,voorzoverbetalingingeldmid-

10|Jaarrekening

10.5 Toelichting op de balans

10.5.1 Immateriële vaste activa

Demutatiesindeimmateriëlevasteactivazijninhetnavolgendeschemasamengevat:

Computersoftware(x € 1000)

1januari2017Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 1.317Cumulatievewaardeveranderingenenafschrijvingen -420Boekwaardeper1januari 897

MutatiesInvesteringen 171Afschrijvingen -284Totaalmutaties -113

31december2017Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 1.489Cumulatievewaardeveranderingenenafschrijvingen -704Boekwaardeper31december 785

Afschrijvingspercentage 20%


10.5.2 Vastgoedbeleggingen

Vastgoedinexploitatie

Eenoverzichtvanhetvastgoedinexploitatieishiernaopgenomen:

DAEBvastgoedinexploitatie(x € 1000)

Niet-DAEBvastgoedinexploitatie(x € 1000)

Totaal

31december2016Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 420.336 53.799 474.135Cumulatieveherwaarderingen/waardeverminderingen 610.676 5.487 616.163Boekwaardeper31december2016 1.031.012 59.286 1.090.298

Herclassificatie per 1 januari 2017 n.a.v. scheidingsvoorstel:1januari2017Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 403.390 70.745 474.135Cumulatieveherwaarderingen/waardeverminderingen 612.687 3.476 616.163Boekwaardeper1januari2017 1.016.077 74.221 1.090.298

MutatiesOverhevelingDAEB-Niet-DAEB -652 652 0Investeringen-opleveringnieuwbouw 3.879 0 3.879Investeringen-uitgavennaeersteverwerking 7.096 4 7.100Buitengebruikstellingenendesinvesteringen -3.583 -396 -3.979Overboekingenvanuittdvenvoorraadnaarniet-DAEB-/DAEB-vastgoedinexploitatie 212 772 984Waardeveranderingen 20.938 2.457 23.395Totaalmutaties 27.890 3.489 31.379

31december2017Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 402.170 69.258 471.428Cumulatieveherwaarderingen/waardeveranderingen 641.796 8.451 650.247Boekwaardeper31december2017 1.043.966 77.709 1.121.675


Marktwaarde'ZowelhetDAEB-alshetniet-DAEB-vastgoedinexploitatieisgewaardeerdtegendemarktwaardeinverhuurdestaatdieisbepaaldopbasisvanhet‘Handboekmodelmatigwaarderenmarktwaarde’diealsbijlageisopgenomenbijdeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvesting(RTIV).HierbijwordtopbasisvandetoekomstigekasstromendemarktwaardemiddelsdeDiscountedCashFlow(DCF)Methodebepaald.Bijhetbepalenvandemarktwaardeiszoweldebasisversiealsdefullversievanhetwaarderingshandboekgehanteerd.Devari-abelenindeberekeningvandebasisversiezijnconformhetwaarderingshand-boekgehanteerd.

Bijhetbepalenvandemarktwaardeisdebasisversievanhetwaarderingshand-boekgehanteerdvoordewoningenendeparkeerplaatsen.Aangeziendebasisver-sievanhetwaarderingshandboekisgehanteerd,isdemarktwaardenietgeba-seerdopeenwaarderingdooreenonafhankelijkeenterzakedeskundigetaxateur.

Bijhetbepalenvandemarktwaardeisdefull-versievanhetwaarderingshand-boekgehanteerdvoorhetbedrijfs-,maatschappelijk-enzorgonroerendgoedevenalsvoordewoonwagensenstandplaatsen.Jaarlijkswordt1/3deelvandeonroerendezakeninexploitatiegetaxeerddooreenonafhankelijkeenterzakedeskundigeexternetaxateur,ingeschrevenbijhetNederlandsRegisterVastgoedTaxateurs.Ditbetekentdatelkderdedeelvandeonroerendezakeninexploitatieminimaaleensperdriejaaropnieuwwordtgetaxeerd.Het1/3deelwordtzosamengestelddatditeenrepresentatiefdeelvanhettotalebezitis.Inhetjaardatnietgetaxeerdwordt,wordteentaxa-tie-update/aannemelijkheidsverklaringverstrektdoordetaxateur.Hettaxatie-rapportenhettaxatiedossierwaarindewaarderingendedaarbijgehanteerdeaanpassingentenopzichtevandebasisvariantzijnonderbouwdenvastgelegdzijninhetbezitvanLeystromenenopaanvraagbeschikbaarvoordeAutoriteitwoningcorporaties.

ComplexindelingEenwaarderingscomplexiseensamenstelvanverhuureenheden,datinprin-cipebestaatuitvergelijkbareverhuureenhedenwatbetrefttypevastgoed,bouwperiodeenlocatie,endatalsééngeheelaaneenderdepartijinverhuur-

10|Jaarrekening

destaatverkochtkanworden.Erbestaatgeenminimumofmaximumvoorhetaantalverhuureenhedenineenwaarderingscomplex.HetkanvoorkomendateenwaarderingscomplexbestaatuitzowelDAEB-alsniet-DAEB-vastgoed.WoningcorporatieLeystromenheeftopbasisvanbovenstaandecriteriaintotaal582waarderingscomplexengeïdentificeerd.Dewaarderingscomplexentenbehoevevandeberekeningvandemarktwaardezijnopbasisvanbovenstaandevoorwaardensamengesteld.

Relevante veronderstellingen• AantallenWoningcorporatieLeystromenheeftper31december2017,verdeeldnaarcatego-rie,devolgendeaantallenonroerendezaken(gewaardeerdvolgensdebasis-endefullversievanhetwaarderingshandboek):

Categorieonroerendezaken WaarderingsmethodiekAantalonroerendezaken

per31december2017Eengezinswoningen Basisversie 6.234Meergezinswoningen Basisversie 2.494Parkeerplaatsen Basisversie 736Garageboxen Basisversie 134Studenteneenheden Basisversie 19Extramuralezorgeenheden Basisversie 402Bedrijfsmatigonroerendgoed Fullversie 49Maatschappelijkonroerendgoed Fullversie 50Intramuraalzorgonroerendgoed Fullversie 532Woonwagens/standplaatsen Fullversie 13Totaal 10.663

• DisconteringsvoetDevolgendespreidingvandedisconteringsvoetisgebruiktvoordeverschillendecategorieënonroerendezaken:

Categorieonroerendezaken Waarderingsmethodiek SpreidingdisconteringsvoetWoongelegenheden Basisversie 6,15%-7,69%Parkeerplaatsen Basisversie 6,65%-6,74%Bedrijfsmatigonroerendgoed Fullversie 7,58%-8,58%Maatschappelijkonroerendgoed Fullversie 4,72%-9,83%Intramuralezorgeenheden Fullversie 1,93%-7,93%


• MethodenDemarktwaardeinverhuurdestaatisbepaaldopbasisvandeDiscountedCashFlow(DCF)methodeenispercategorievastgoedalsvolgt:

Categorieonroerendezaken MethodenEengezinswoningen Dehoogstewaardevandetweescenario’s(doorexploiteerscenarioofuitpondscenario)leidttotdemarktwaardevanhetwaarderingscomplexMeergezinswoningen Dehoogstewaardevandetweescenario’s(doorexploiteerscenarioofuitpondscenario)leidttotdemarktwaardevanhetwaarderingscomplexParkeerplaatsen Dehoogstewaardevandetweescenario’s(doorexploiteerscenarioofuitpondscenario)leidttotdemarktwaardevanhetwaarderingscomplexGarageboxen Dehoogstewaardevandetweescenario’s(doorexploiteerscenarioofuitpondscenario)leidttotdemarktwaardevanhetwaarderingscomplexStudenteneenheden DoorexploiteerscenarioExtramuralezorgeenheden DoorexploiteerscenarioBedrijfsmatigonroerendgoed DoorexploiteerscenarioMaatschappelijkonroerendgoed DoorexploiteerscenarioIntramuraalzorgonroerendgoed DoorexploiteerscenarioWoonwagens/standplaatsen Dehoogstewaardevandetweescenario’s(doorexploiteerscenarioofuitpondscenario)leidttotdemarktwaardevanhetwaarderingscomplex

• MacroeconomischeparametersOmdeteverwachtenkasstromenindeDCF-berekeningtebepalen,wordtgebruikgemaaktvandemacro-economischeparameterszoalsvermeldinhetHandboekmodelmatigwaarderenmarktwaarde2017

Macroeconomischeparameters 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023e.v.Prijsinflatie 1,30% 1,30% 1,50% 1,70% 2,00% 2,00% 2,00%Looninflatie 1,60% 2,20% 2,20% 2,20% 2,50% 2,50% 2,50%Bouwkostenstijging 1,60% 2,20% 2,20% 2,20% 2,50% 2,50% 2,50%Leegwaardestijging(Noord-Brabant) 6,40% 4,20% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%

• ObjectgerelateerdeparametersBijhetbepalenvandetoekomstigekasstromenvoordeDCF-berekeningwordtgebruikgemaaktvandevolgendeobjectgerelateerdeparameterspertypevastgoedzoalsvermeldinhetHandboekmodelmatigwaarderenmarktwaarde2017:

Parameterswoongelegenheden 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023e.v.Verhuurderheffing(%vandeWOZ) 0,00% 0,591% 0,591% 0,592% 0,592% 0,593% 0,567%Huurstijgingbovenprijsinflatie–zelfstandigeeenheden

0,00% 0,00% 1,00% 0,80% 0,60% 0,30% 0,30%

10|Jaarrekening


Parameterswoongelegenheden* 2017Instandhoudingsonderhoudpervhe–EGW €658,37-€987,55Instandhoudingsonderhoudpervhe–MGW €647,19-€993,65Instandhoudingsonderhoudpervhe–Studenteneenheid €284,48-€474,47Instandhoudingsonderhoudpervhe–Zorgeenheid(extramuraal) €724,41-€880,87Mutatieonderhoudpervhe–EGW €836Mutatieonderhoudpervhe–MGW €628Mutatieonderhoudpervhe-Studenteneenheid €188Mutatieonderhoudpervhe–Zorgeenheid(extramuraal) €628BeheerkostenperVHE-EGW €427BeheerkostenperVHE-MGW €420BeheerkostenperVHE-Studenteneenheid €395BeheerkostenperVHE-Zorgeenheid(extramuraal) €387GemeentelijkeOZB(%vandeWOZ) Gemeentelijketarieven2017Belastingen,verzekeringenenoverigezakelijkelasten(%vandeWOZ) 0,13%Mutatieleegstand–gereguleerdewoningen(inmaanden) 3mndMutatieleegstand–geliberaliseerdewoningen(inmaanden) 0mndJuridischesplitsingskostenpereenheid €508Technischesplitsingskostenpereenheid €0Verkoopkostenbijuitponden(%vandeleegwaarde) 1,60%Overdrachtskosten(%vandeberekendewaarde) 6,00%

Parametersparkeergelegenheden* 2017Instandhoudingsonderhoudparkeerplaatsperjaar €47Instandhoudingsonderhoudgarageboxperjaar €157Beheerkostenparkeerplaatsperjaar €26Beheerkostengarageboxperjaar €36Belastingen,verzekeringenenoverigezakelijkelasten(%vandeWOZ) 0,25%Verkoopkostenpereenheid €508Mutatieleegstand(inmaanden) 6mndOverdrachtskosten(%vandeberekendewaarde) 7,00%

Parametersparkeergelegenheden* 2017Instandhoudingsonderhoudperm2BVO €5Mutatieonderhoudperm2BVO €10Marketing(%vandemarktjaarhuur) 14,00%Beheerkosten–BOG(%vandemarkthuur) 3,00%Beheerkosten–MOG(%vandemarkthuur) 2,00%GemeentelijkeOZB(%vandeWOZ) Gemeentelijketarieven2017Belastingen,verzekeringenenoverigezakelijkelasten(%vandeWOZ) 0,13%Mutatieleegstand(inmaanden) 6mndOverdrachtskosten(%vandeberekendewaarde) 7,00%

10|Jaarrekening

* parameters worden jaarlijks geïndexeerd


• RelevanteveronderstellingenfullversieBijhetbepalenvandemarktwaardeisdefull-versievanhetwaarderingshandboekgehanteerd.Devariabelenindeberekeningzijnconformhetwaarderingshandboekgehanteerdmetuitzonderingvandevolgendevrijheidsgraden:

Vrijheidsgraad AanpassingtaxateurSchematischevrijheid conformBasisversieMarkthuur(stijging) OpbasisvanmarktreferentiesExityield Eigeninschattingtaxateuropbasisvanmarktreferenties(somsookgebruiktalssluitpostomtoteencorrectemarktwaardetekomen)Leegwaarde(stijging) conformBasisversieDisconteringsvoet Eigeninschattingtaxateuropbasisvanmarktreferenties(somsookgebruiktalssluitpostomtoteencorrectemarktwaardetekomen)Onderhoud conformBasisversieTechnischesplitsingskosten conformBasisversieMutatie-enverkoopkans conformBasisversieBijzondereuitgangspunten conformBasisversieErfpacht conformBasisversie

• SchattingenToekomstigemarktontwikkelingeninhethandboekmodelmatigwaarderenénindedoorexternetaxateursgehanteerdeaananmes/schattigenterbepalingvandemarkt-waardeinverhuurdestaat,hebbeneensignificanteinvloedopdeuitkomstenvandehuidigewaarderingindejaarrekening.Ominzichttegevenindeeffectenvanmogelijkewijzigingeninbelangrijkeparametersishierondereengevoeligheidsanalyseopgenomenvoordewoongelegenheden(gewaardeerdvolgensdeDCF-methode).Hierinwordtzichtbaarwatdeeffectenzijnopdemarktwaarde(in€mln.)wanneerdebetreffendeparameterinpositieveofnegatievezinafwijkt.

Parameters Stelafwijkingt.o.v.gehanteerdgemiddelde Effectopmarktwaarde(mln.) in%vanmarktwaardeDisconteringsvoet -5% 38 3,3%

+5% -35 -3,1%Mutatiegraad:Doorexploiteren -5% -1 -0,1%

+5% 1 0,1%uitponden -5% -12 -1,0%

+5% 11 1,0%Onderhoud/beheer -€150 13 1,1%

+€150 -13 -1,1%Leegwaarde -5% -25 -2,2%

+5% 25 2,3%Markthuur -5% -11 -0,9%

+5% 8 0,8%

10|Jaarrekening


Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden en vastgoed in ontwikkelingEenoverzichtvandeonroerendezakenverkochtondervoorwaardenenhetvastgoedinontwikkelingishiernaopgenomen:

Onroerendezakenverkochtondervoorwaarden(x€1000)

DAEBvastgoedinontwikkelingbestemdvoordeeigenexploitatie(x€1000)

Niet-DAEBvastgoedinontwikke-lingbestemdvoordeeigen

exploitatie(x€1000)1januari2017Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 13.358 4.294 412Cumulatieveherwaarderingen/waardeverminderingen -1.189 -1.234 0Boekwaardeper1januari2017 12.169 3.060 412

Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 0 -2.276 2.276Cumulatieveherwaarderingen/waardeverminderingen 0 0 0Totaaloverhevelingopbasisvandefinitiefscheidingsvoorstel 0 -2.276 2.276

Boekwaardeper1januari2017 12.169 784 2.688

MutatiesOverhevelingDAEB-Niet-DAEB 0 603 -603Investeringen 0 5.487 933Desinvesteringen -790 0 0Overboekingen 0 -5.921 0Herclassificatie/herkwalificatie 0 0 365Herwaarderingen 882 0 0Waarderveranderingent.l.v.resultaat 0 212 -650Overigewaarderverminderingenenterugnemingendaarvan 0 1.005 0Totaalmutaties 92 1.386 45

31december2017Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 12.568 3.224 2.733Cumulatieveherwaarderingen/waardeveranderingen -307 -1.054 0Boekwaardeper31december2017 12.261 2.170 2.733

DAEB- en niet-DAEB-vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de eigen exploitatieDeboekwaardeper31december2017vanhetDAEBvastgoedinontwikkelingbestemdvooreigenexploitatieenhetnietDAEBvastgoedinontwikkelingbe-stemdvooreigenexploitatietezamenbedraagt€4,90mln.ensluitaanmetdebalanspostonroerendezakeninontwikkelingbestemdvooreigenexploitatie.


Inhetboekjaarwerdterzakevastgoedinontwikkelingbestemdvoordeeigenexploitatieeenbedragvan€121.000(2016:€94.000)aanbouwrentegeacti-veerd.Hetsaldoultimo2017vangeactiveerdebouwrentebedraagt€19.000(2016:€28.000).

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

2017 2016Aantaleenheden1januari 81 90Verkopenboekjaar 0 1Terugkopenboekjaarwelkemetkoopgarantdoorverkochtworden

0 -9

Terugkopenboekjaar -5 -1Aantaleenheden31december 76 81

Bijdecontractengebaseerdophet“Koopgarant”-principegeldtdatersprakeisvanverleendekortingentussen10%en30%.DaarnaastheeftLeystromeneenterugkoopverplichting.HetaandeelvanLeystromenindewaardeontwikkelingvandewoningis27,1%in2017en25,6%in2016.DeteruggekochteKoopgarantwoningenzullentijdelijkindevoorraadopgeno-menwordentotdatzedefinitiefverkochtworden.Deactuelewaardevanonroerendezakenverkochtondervoorwaardenisgeba-seerdopeenwaarderingdooreenonafhankelijkeenterzakekundigetaxateurtentijdevandeverkoop.Dezewordtjaarlijksgeïndexeerdmethetprijsindexcij-fervoordeverkoopvanbestaandewoningenindezeregio.

10.5.3 Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatieEenoverzichtvandemateriëlevasteactivatendienstevandeexploitatieishiernaopgenomen:

Onroerendeenroerendezakentendienstevande

exploitatie(x€1000)1januari2017Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 7.874Cumulatieveherwaarderingen/waardeverminderingen -1.848Boekwaardeper1januari2017 6.026

MutatiesInvesteringen 225Desinvesteringen -772Afschrijvingen -358Totaalmutaties -905

31december2017Cumulatieveverkrijgings-ofvervaardigingsprijs 7.327Cumulatieveherwaarderingen/waardeveranderingen -2.206Boekwaardeper31december2017 5.121

Deafschrijvingstermijnenengevolgdesystematiekluidenalsvolgt:

Onroerendeenroerendezakentendienstevandeexploitatie:Bedrijfsgebouwen lineair 50/20/10jaarTerreinen geenafschrijvingenInventaris lineair 50/20/15/5jaarHardware lineair 5jaarVervoermiddelen lineair 5jaar


HetonroerendgoediswatbetreftvreemdvermogennagenoeginzijngeheelgefinancierdmetoverheidsleningenofmetkapitaalmarktleningenonderoverheidsgarantiewaarvoorjegensWaarborgfondsSocialeWoningbouweenobligoverplichtinggeldt,welkeisopgenomenonderde‘Nietindebalansopge-nomenrechtenenverplichtingen’.Alsgevolghiervanishetonroerendgoeddatmetdezeleningenisgefinancierdniethypothecairbezwaard.Dewoningenzijnverzekerdtegenbrand-,storm-,envliegtuigschade,waarbijgeensprakeisvanonderverzekering.Metingangvan1998betalenweeenvastepremieperwoning.Dewooncomplexenzijnverzekerdonderuitgebreidecondi-ties.In2016zijnallewooncomplexengetaxeerdvoordeopstalverzekering.Overdeverzekerdewaardewordteenpremiepercentagebetaald.Dekantoorgebou-wenvanLeystromenzijnonderuitgebreideconditiesverzekerd.

IndepostDAEB-vastgoedinexploitatiezijn9.415(2016:9.950)verhuureenhedenopgenomenenindepostniet-DAEB-vastgoedinexploitatiezijn1.248(2016:717)verhuureenhedenopgenomen.DegeschattewaardegebaseerdopdemeestrecenteWOZ-beschikkingenvandeDAEBenNiet-DAEBverhuureenhedenbedraagt€1.625mln.(2016€1.602mln.).

BedrijfswaardeOmdatdedoelstellingvanLeystromenistevoorzieninpassendehuisvestingvoorhendiedaarnietzelfinkunnenvoorzien,zalvandeonroerendezakeninexploitatieslechtseenbeperktdeelvervreemdworden.Ditbetekentdatslechtseendeelvandeindejaarrekeningverantwoordemarktwaardeindetoekomstzalwordengerealiseerd.Derhalvewordthieronderdebedrijfswaardevandeon-roerendezakeninexploitatie,zoalsdezejaarlijksaanhetWaarborgfondsSocialeWoningbouw(WSW)toegelicht.DezebedrijfswaardesluitaanophetbeleidvandeLeystromenenbeoogtinzichttegevenindeverdiencapaciteitvanhaarvastgoeduitgaandevanditbeleid.DebedrijfswaardevanhetDAEB-vastgoedinexploitatiebedraagtper31december2017€465,40mln.(31december2016€488,23mln.).Debedrijfswaardevanhetniet-DAEB-vastgoedinexploitatiebedraagtper31december2017€54.95mln.(31december2016€50,00mln.).HierbijzijndeuitgangspuntenvanhetWSWgehanteerd(dusinclusiefsaneringsheffingenbijdrageAw).Deuitgangspuntenvoordebedrijfswaardeberekeningvanhetvastgoedinexploitatiezijn:

10|Jaarrekening

Boekjaar2016Parametersbedrijfswaarde 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023e.v.JaarlijkseregulierehuurverhogingenDAEB 0,21% 0,58% 1,07% 1,53% 2,00% 2,00% 2,00%HuurstijgingalsgevolgvanharmonisatieDAEB 0,43% 0,40% 0,35% 0,19% 0,26% 0,00% 0,00%ToegepastehuurstijginginclusiefharmonisatieDAEB 0,64% 0,98% 1,42% 1,72% 2,26% 2,00% 2,00%HuurdervingDAEB 0,28% 0,28% 0,28% 0,27% 0,27% 0,27% 0,27%Jaarlijkseregulierehuurverhogingenniet-DAEB 0,30% 0,56% 1,07% 1,53% 2,00% 2,00% 2,00%Huurstijgingalsgevolgvanharmonisatieniet-DAEB -0,40% -0,14% -0,21% -0,17% -0,16% 0,00% 0,00%Toegepastehuurstijginginclusiefharmonisatieniet-DAEB -0,10% 0,42% 0,86% 1,36% 1,84% 2,00% 2,00%Huurdervingniet-DAEB 2,86% 2,84% 2,81% 2,78% 2,75% 2,72% 2,68%Mutatiegraad 7,40% 7,40% 7,40% 7,00% 7,00% 7,00% 7,00%Jaarlijksestijgingonderhoudskosten 0,00% 1,90% 2,20% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50%Jaarlijksestijgingexploitatielasten 0,60% 1,07% 1,53% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%Verhuurdersheffing(percentagevandeWOZ-waarde) 0,543% 0,591% 0,591% 0,592% 0,592% 0,593% 0,567%Marktindex(ontwikkelingWOZ-/taxatiewaarde) 0,000% 0,000% 0,000% 0,000% 0,000% 0,000% 0,000%Saneringsheffing(percentagevandejaarhuur) 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 0,00% 0,00%Minimalelevensduur 15 15 15 15 15 15 15Restwaardewoning 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000RestwaardeZorgeenheid 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500Restwaardeparkeergelegenheid 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000RestwaardeBOG/MOG 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000Disconteringsvoet 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00%

Momentvandiscontering midnumerando

midnumerando

midnumerando

midnumerando

midnumerando

midnumerando

midnumerando


Boekjaar2017Parametersbedrijfswaarde 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024e.v.JaarlijkseregulierehuurverhogingenDAEB 1,21% 1,10% 1,50% 1,60% 1,60% 1,80% 2,00%HuurstijgingalsgevolgvanharmonisatieDAEB 0,32% 0,26% 0,21% 0,20% 0,29% 0,00% 0,00%ToegepastehuurstijginginclusiefharmonisatieDAEB 1,53% 1,36% 1,71% 1,80% 1,89% 1,80% 2,00%HuurdervingDAEB 0,28% 0,28% 0,27% 0,27% 0,27% 0,26% 0,26%Jaarlijkseregulierehuurverhogingenniet-DAEB 1,30% 1,27% 1,36% 1,49% 1,49% 1,68% 1,86%Huurstijgingalsgevolgvanharmonisatieniet-DAEB 0,79% 0,39% 0,23% 0,50% 0,46% 0,00% 0,00%Toegepastehuurstijginginclusiefharmonisatieniet-DAEB 2,09% 1,66% 1,59% 1,99% 1,95% 1,68% 1,86%Huurdervingniet-DAEB 2,81% 2,74% 2,67% 2,61% 2,54% 2,48% 2,43%MutatiegraadDAEB 7,40% 7,40% 7,00% 7,00% 7,00% 7,00% 7,00%Mutatiegraadniet-DAEB 8,00% 8,00% 8,00% 8,00% 8,00% 8,00% 8,00%Jaarlijksestijgingonderhoudskosten 2,20% 2,30% 2,30% 2,30% 2,30% 2,50% 2,50%Jaarlijksestijgingexploitatielasten 2,20% 2,30% 2,30% 2,30% 2,30% 2,50% 2,50%Verhuurdersheffing(percentagevandeWOZ-waarde) 0,591% 0,591% 0,592% 0,592% 0,593% 0,593% 0,593%Marktindex(ontwikkelingWOZ-/taxatiewaarde)* 5,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%Saneringsheffing(percentagevandejaarhuur) 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00%Minimalelevensduur 15 15 15 15 15 15 15Restwaardewoning 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000RestwaardeZorgeenheid 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500Restwaardeparkeergelegenheid 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000RestwaardeBOG/MOG 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000Disconteringsvoet 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00%

Momentvandiscontering midnumerando

midnumerando

midnumerando

midnumerando

midnumerando

midnumerando

midnumerando

*: De ontwikkeling van de WOZ-waarde is in de bedrijfswaarde 2017 voor alle jaren gekoppeld aan de marktindex. In 2016 werd WOZ-waarde van 2016/2017/2018/2019 niet geindexeerd. Dit betreft een schattingswijzi-ging. De schattingswijziging heeft geen impact op het gepresenteerde resultaat en vermogen aangezien de bedrijfswaarde niet de primaire waarderingsgrondslag betreft. De impact op de bedrijfswaarde voor de post verhuurderheffing bedraagt € -13,1 mio.*: De ontwikkeling van de taxatiewaarde is in de bedrijfswaarde 2017 voor alle jaren gekoppeld aan de marktindex. In 2016 werd de taxatiewaarde niet geindexeerd. Dit betreft een schattingswijziging. De schattingswijziging heeft geen impact op het gepresenteerde resultaat en vermogen aangezien de bedrijfswaarde niet de primaire waarderingsgrondslag betreft. De impact op de bedrijfswaarde voor de post verko-pen bedraagt € +2,9 mio.

Tabel verkoopopbrengstenDeindebedrijfswaardeopgenomenverwachteopbrengstwaardevanwoningengeoormerktvoorverkoopwordtgedefinieerdalsdecontantewaardevanhetbedragdatkanwordenverkregenbijvrijwilligeverkoopbinneneenverwachtetermijn,onderaftrekvanverkoopkostendienietdoordekoperwordengedra-gen.Terbepalingvanditbedragwordentaxatiesuitgevoerddooronafhankelijkeexternedeskundigenofwordenvergelijkbareonroerendezakenalsreferentiegehanteerd.Deverkopenwordenvooreenperiodevanvijfjaarindewaarderingbetrokkenengeindexeerdmiddelsdemarktindex.

Verkopen2016 2017 2018 2019 2020 2021Aantalverkopen 25 15 15 60 60Opbrengstwaarde 165.000 165.000 165.000 165.000 165.000Gemiddeldeboekwaarde(marktwaarde)

98.000 98.000 98.000 98.000 98.000

Verkopen2017 2018 2019 2020 2021 2022Aantalverkopen 15 15 60 60 60Opbrengstwaarde 175.000 175.000 175.000 175.000 175.000Gemiddeldeboekwaarde(marktwaarde) 96.867 108.200 115.217 106.883 110.817

10|Jaarrekening


ExploitatielastenDeexploitatielastenperverhuureenheidzijnontleendaandebegrotingvanLeystromen.Deexploitatielastenbestaanuitdevolgendeelementen:• Directeexploitatielastenonderanderebelastingen,verzekeringspremiesetc.• Indirecteexploitatielastenwelkebetrekkinghebbenophetvastgoed(geen

kostenvanprojectontwikkelingsactiviteiten). Dezekostenbestaanonderandereuitadministratievelasten,beleidenauto-

matisering.Leystromenheeftdetotaleindirecteexploitatietoegerekendopdeverdeelsleutelvanhetaantalfte’sdatbetrekkingheeftophetvastgoed.

• Heffingenvanoverheidswegediegekoppeldzijnaanhetsociaalvastgoedinexploitatie,welkeconformwettelijkkaderzijngeformaliseerd.

LevensduurDegehanteerdeuitgangspuntenbijdebepalingvanderesterendeeconomischelevensduurzijn:• Erwordtvoorhuurwoningenuitgegaanvaneenweerlegbaarvermoedendat

deresterendeeconomischelevensduurmaximaal50jaarenminimaal15jaarbedraagt.

• Jaarlijkswordtvastgesteldofaanpassingvandelevensduurinschattingnood-zakelijkis.

Kosten planmatig onderhoudKostenvanplanmatigonderhoudzijnvoor2019enverderingerekendconformeenvasttotaalbudgetvan€11,5mln.(prijspeil2019,ongeindexeerd).Dekosten2018zijningerekendo.b.v.devoorgenomenactiviteitenvoor2018.Hetinrekenenvaneenvastbudgetplanmatigonderhoudiseenwijzigingt.o.v.voorgaandejaren;toenwerdvoorjaar5.e.v.gerekendmeteennormbedragvoormeergezinswoningenvan€1.150perjaarenvooreengezinswoningeneenbedragvan€850perjaar.Ditbetrefteenschattingswijziging.Deschattingswijzigingheeftgeenimpactophetgepresenteerderesultaatenvermogenaangeziendebedrijfswaardenietdeprimairewaarderingsgrondslagbetreft.Deimpactopdebedrijfswaardebedraagt€-16,8mln.

Klachten- en mutatieonderhoudskostenKostenmetbetrekkingtotklachtenonderhoudzijningerekendvooreenbedragvan€290pergewogenOGE(€275in2016).MetbetrekkingtothetmutatieonderhoudisperDAEBmutatieeenbedragin-gerekendvangemiddeld€3.750voor2018en2019en€3.500voor2020e.v.Voorhetniet-DAEB-bezitiseengemiddeld€4.500permutatieingerekend.In2016werdgemiddeld€2.400permutatievoorhetDAEBbezitengemiddeld€4.500permutatievoorhetniet-DAEB-bezitingerekend.

RestwaardeDebepalingvanderestwaardevandegrondopgenomenindebedrijfswaardevindt,voorzoverernoggeenherbestemmingvandegrondheeftplaatsgevon-den,plaatsopbasisvandehuidige,gemiddelde,vergelijkbarekavelofvierkante-meterprijsvooreensocialehuurwoning.Dezekavelprijswordtgeïndexeerdnaarheteindevandelevensduurenverminderdmetverwachtesloopkosten,kostenvanuitplaatsingenkostenbouwrijpmaken.Derestwaardewordtvervolgenscontantgemaakt.Indienfeitelijkdanwelinrechteafdwingbareverplichtin-genzijnaangegaandieconsequentieshebbenvoordebestemmingvandegrond,danwordtmetdezegewijzigdebestemmingindewaarderingrekeninggehouden

Indeling in kasstroomgenererende eenhedenDekasstroomgenererendeeenhedenzijnbepaaldinovereenstemmingmethetstrategischvoorraadbeleidvanLeystromen.Deindelingvanhetstrategischevoorraadbeleidisgebaseerdopdeindelingvanproductmarktcombinaties,geo-grafischeligging,woningtypeenlevensduurinschatting.

10|Jaarrekening


10.5.4 Financiële vaste activa

Demutatiesindefinanciëlevasteactivazijninonderstaandetabelsamengevat:

Latentebelasting-vordering(x€1000)

Leningenu/g(x€1000)

Deelneming(x€1000)

Centrada,Lelystad(x€1000)

Totaal(x€1000)

1januari2017Boekwaarden 26.892 29 514 8.676 36.111

MutatiesOprentingboekwaarde 0 0 0 337 337Dotatie/vrijvallatentie -8.800 0 0 0 -8.800Ontvangsten 0 0 0 -368 -368Resultaatdeelneming 0 0 18 0 18Totaalmutaties -8.800 0 18 -31 -8.813Boekwaardeper31december2017 18.092 29 532 8.645 27.298

Latente belastingvorderingHetsaldobelastinglatentiesheeftbetrekkingoplatentebelastingvorderingendieopactivaenpassivaontstaanuithoofdevanverschillentussendewaardevoordefiscaleresultaatbepalingendewaardeindezejaarrekening.Dewaarde-ringsverschillenbetreffendewaarderingvanleningen(vordering31december2017€1,19mln.,nominaal€1,49mln.),dewaarderingvandevoorwaartsever-liescompensatie(vordering31december2017€10,63mln.,nominaal€11,07mln.),dewaarderingvanCentrada,Lelystad(vordering31december2017€1,15mln.,nominaal€1,32mln.),dewaarderingvandeverkopen(vordering31december2017€0,71mln.,nominaal€0,80mln.)endewaarderingvanhetfiscaleafschrij-vingspotentieel(vordering31december2017€4,40mln.,nominaal5,81mln.).Delatentieszijngewaardeerdtegencontantewaarde,waarbijeennettorenteper-centagevan3,5%wordtgehanteerd.

Voorvastgoedinexploitatieishetuitgangspuntblijvendverhuren(waarnasloop).Deophetwaarderingsverschilvanditbezitbetrekkinghebbendeactievebelastinglatentieleidtniettotverwerkingindejaarrekening.Deredenisdatdefiscaleboekwaardenaafloopvandegebruiksduurinstandblijftenfiscaalpaswordtafgewikkeldnadatindetoekomstdebouwbestemmingopdegrondzoukomentevervallen.Geziendezeerlangelooptijdvanhetwaarderingsverschil,tendeertdecontantewaardevandehieruitvoortvloeiendelatentevorderingnaarnihil.

Hetverloopvandepostlatentebelastingvorderingen,exclusiefverlies-compensatieisalsvolgt.

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Boekwaardeper1januari 8.294 8.676Disagioleningen -113 -164Afschrijvingspotentieel -1.052 93Onroerendezakeninexploitatie 332 -311Boekwaardeper31december 7.461 8.294

Hetverloopvandepostlatentebelastingvorderingalsgevolgvanverlies-compensatieisalsvolgt:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Boekwaardeper1januari 18.598 15.782Mutaties -7.967 2.816Boekwaardeper31december 10.631 18.598

Totaalbelastinglatenties 18.092 26.892

Verwachtwordtdatvanditbedragopbalansdatumeenbedragvan€9,48mln.binneneenjaarwordtgerealiseerd.Denominalewaardevandebelastinglaten-tiebedraagt€19,17mln.(2016:€36,06mln.).

10|Jaarrekening


Leningen u/gHetbetreftdevolgendecategorieënleningen:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Startersleningen 29 29Totaalboekwaardeleningenu/g 29 29

Destartersleningenzijnin2014aangegaanvoortenminste10jaar,derhalveisin2024deeerstekeerdatbuiteneenverkoopeenmutatiekanplaatsvinden.

Deelnemingen in groepsmaatschappijenDeToegelatenInstelling(TI)Leystromenheeftverbindingenc.q.relatiesmet2rechtspersonen:LeyeHoldingB.V.metdaaronderLeyeEnergieB.V.Degepresenteerdedeelnemingbetrefteen100%deelneminginLeyeHoldingB.V.Geziendegeringebelangenvandezedeelnemingisdezenietmeegeconso-lideerd.Erwordtgebruikgemaaktvandevrijstellingvoorconsolidatieovereen-komstigartikel407lid1a.

aandeel resultaatboekjaarnettovermogens-

waardeper31december2017

(x€1000) (x€1000)LeyeHoldingB.V.teRijen 100% 18 532

18 532

Centrada, LelystadLeystromenheeftinhetkadervanmatching105appartementengerealiseerd-hetRavelijn-teLelystad.Decontantewaardevandeteontvangenkoopsomper31december2021vandewoonstichtingCentradaendejaarlijksevergoedingendieLeystromenontvangt,zijnopgenomenonderdefinanciëlevasteactiva.

10.5.5 Voorraden

2017 2016Vastgoed bestemd voor verkoop (x€1000) (x€1000)Verkrijgings-/vervaardigingsprijs 3.950 5.435Cumulatievewaardemutaties -244 -1.485Boekwaardeper31december 3.706 3.950

10|Jaarrekening

Intotaaliserultimo20171(2016:1)woningverantwoordalsvastgoedbestemdvoorverkoop.Deverwachtingisdatdezewoningbinneneenjaarwordtverkochtmeteenboekwaardevan€210.000.Deverwachteopbrengstbedraagt€210.000.Daarnaastzijnultimo20174(2016:4)grondpositiesverantwoordalsvastgoedbestemdvoorverkoop.

Devoorraadbestemdvoorverkoopbetreftdevolgendeeenheden,tegengenoemdewaarde:

2017 2016 2017 2016(x€1000) (x€1000)

Teruggekochtekoopgarantwoningen 1 1 210 212Grondposities 4 4 3.496 3.738

3.706 3.950

Voorraad in ontwikkeling bestemd voor de verkoopVervaardigingsprijs 2.448 2.948Af:voorzieningvoorverwachteverliezen - -Boekwaardeper31december 2.448 2.948


10.5.6 Vorderingen

31december2017 31december2016(x€1000) (x€1000)

Totaal >1jaar Totaal >1jaarHuurdebiteuren 566 431 781 399Gemeenten 8 - - -Belastingenensocialepremies - - - -Overigevorderingen 106 - 571 -Overlopendeactiva 602 - 1.174 -

1.282 431 2.526 399

2017 2016Huurdebiteuren (x€1000) (x€1000)Hetsaldohuurdebiteurenkanalsvolgtwordengespecificeerd:Huurdebiteuren 1.016 1.174Af:voorzieningwegensoninbaarheid -450 -393Totaalhuurdebiteuren 566 781

Dehuurachterstandhuurdebiteurenultimo2017is0,87%vandejaarhuur(2016:1,03%).

Hetverloopvandevoorzieninghuurdebiteurenwegensoninbaarheidisalsvolgt:Boekwaardeper1januari 393 635Bij:dotatietenlastevanexploitatie 108 48Af:afgeboekteoninbareposten -51 -290Boekwaardeper31december 450 393

GemeentenVorderingenopgemeenteAlphenChaam 2 0VorderingenopgemeenteBaarleNassau 0 0VorderingenopgemeenteGilzeenRijen 1 0VorderingenopgemeenteGoirle 4 0VorderingopgemeenteHilvarenbeek 0 0VorderingopgemeenteOisterwijk 1 0Totaalvorderingenopgemeentenper31december 8 0

Overige vorderingen 2017 2016Hetsaldooverigevorderingenkanalsvolgtwordengespecificeerd: (x€1000) (x€1000)Overigedebiteuren 106 571Totaaloverigevorderingenper31december 106 571

Overlopende activa 2017 2016(x€1000) (x€1000)

Nogteverzendenfacturen 4 12Overigeoverlopendeactiva 598 1.162Totaaloverlopendeactivaper31december 602 1.174


Voorstel tot bestemming van het resultaat over het boekjaar 2017HetbestuursteltaandeRaadvanCommissarissenvoorhetresultaatoverhetboek-jaar2017tenbedragevan€22,90mln.vooreendeeltenlastevandeoverigereserves

tebrengen(€7,08mln.)envooreendeeltengunstevandeherwaarderingsreservetebrengen(€29,98mln.).Ditvoorstelisindejaarrekeningverwerkt.

10|Jaarrekening

10.5.7 Liquide middelen

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Bank 5.809 7.392Totaalliquidemiddelen 5.809 7.392

DeliquidemiddelenstaanvooreenbedragvanvolledigtervrijebeschikkingvanLeystromen.

10.5.8 Eigen vermogen2017 2016

Hetverloopvandeoverigereservesisalsvolgt: (x€1000) (x€1000)Boekwaardeper1januari 93.801 83.142Realisatieuithoofdevanverkoop 1.266 2.154Resultaatbestemming -7.083 8.505Boekwaardeper31december 87.984 93.801

Hetverloopvanhetniet-gerealiseerdeeigenvermogenisalsvolgt:Herwaarderingsreserve

DAEB-vastgoedinexploitatie

Herwaarderingsreserveniet-DAEB-vastgoedin

exploitatie

Herwaarderingsreserveonroerendezakenverkocht

ondervoorwaardenTotaal

(x€1000) (x€1000) (x€1000) (x€1000)Boekwaardeper1januari2016 616.455 13.711 3.037 633.203Realisatieuithoofdevanverkoop -1.997 -173 -303 -2.473Toenameuithoofdevanstijgingvandemarktwaarde 44.634 1966 321 46.921Afnameuithoofdevandalingvandemarktwaarde -1.186 -557 0 -1.743Herclassificaties/herkwalificaties -435 435 0 0Overigemutaties 693 -417 0 276Boekwaardeper31december2016 658.164 14.965 3.055 676.184

Boekwaardeper31december2016 658.164 14.965 3.055 676.184Herclassificaties/herkwalificaties 5.246- 4.861 0 -385Boekwaardeper1januari2017 652.918 19.826 3.055 675.799

Boekwaardeper1januari2017 652.918 19.826 3.055 675.799Realisatieuithoofdevanverkoop -3188 -152 -240 -3.580Toenameuithoofdevanstijgingvandemarktwaarde 55.861 5.724 638 62.223Afnameuithoofdevandalingvandemarktwaarde -26.320 -935 0 -27.255Herclassificaties/herkwalificaties 68 -68 0 0Overigemutaties -1.444 -845 0 -2.289Boekwaardeper31december2017 677.895 23.550 3.453 704.898


10.5.9 Voorzieningen

2017 2016Voorziening onrendabele investeringen en herstructeringen (x€1000) (x€1000)Hetverloopvandepostvoorzieningonrendabeleinvesteringenenherstructureringenisalsvolgt:

Boekwaardeper1januari 1.038 0Dotaties 2.552 1.038Onttrekkingen -1.038 0Boekwaardeper31december 2.552 1.038

Verwachtwordtdathetbedragvan€2,55mln.(2016:€1,04mln.)opbalansdatumbinnentweejaarwordtgerealiseerd.

Voorziening bouwclaims 2017 2016Hetverloopvandepostvoorzieningbouwclaimsisalsvolgt: (x€1000) (x€1000)

Boekwaardeper1januari 2.882 3.031Onttrekkingen -172 -149Boekwaardeper31december 2.710 2.882

Verwachtwordtdathetbedragvan€2,7mln.(2016:€2,9mln.)opbalansdatumbinnenvijfjaarwordtgerealiseerd.

2017 2016Voorziening lagere marktwaarde derivaten (x€1000) (x€1000)Hetverloopvandepostvoorzieninglageremarktwaardederivatenisalsvolgt:

Boekwaardeper1januari 150 180Onttrekkingen -30 -30Boekwaardeper31december 120 150

Voorderivatendienietvoldoenaandevereistenvankostprijshedge-accounting,wordtvoorzoverdeactuelewaarderingnegatiefis,eenvoorzieningopgenomentergroottevandereëlemarktwaarde.Devoorzieningisin2011gevormdenhadbetrekkingophetineffectievedeelvanhetderivaatvandeDeutscheBank.Demarktwaardevanditderivaat,eenForwardRateBased,bedroegultimo2011€14,4mln.Demarktwaardevaneenreguliereswapbedroegultimo2011€14,1mln.;ditresulteerdeineenafwaarde-ringvan€300.000.

10|Jaarrekening

Op28september2012isovereengekomendatdeFRBswapwordtomgezetnaareenreguliereswapmeteenvastpercentagevan5,18%.Dehoofdsomvan€30mln.wordtgekniptindriepostenvanieder€10mln.Hetbreakmomentvanaugustus2013wordtdoorgeschovennaardriemomentenindetoekomst(2018,2020en2022).Degevormdevoorzieningvaltindetermijn2012-2022vrijmeteenevenredigbedragperjaar,namelijk€30.000.


Voorziening persoonlijk loopbaan- en ontwikkelplan

Hetverloopvandepostvoorzieningpersoonlijkloopbaan-enontwikkelplanisalsvolgt:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Boekwaardeper1januari 223 255Opnames -31 -72Onttrekkingen/dotaties 27 40Boekwaardeper31december 219 223

Devoorzieningpersoonlijkloopbaan-enontwikkelplanbetrefteenindividueelloopbaanontwikkelingsbudget,welkeisbepaaldopbasisvanaantalurenwerkzaamenaantaljarenindienst.Hierbijgeldteenmaximumvan€4.500bijfulltimedienstverbanden5jaarindienstbijLeystromen.Vandezepostisnietbekendwanneerhetpersoneelvandemogelijkheidgebruikzalmakenenofdevoorzieningduslangofkortlopendis

Organisatieontwikkelingsvoorziening

Hetverloopvandepostorganisatieontwikkelingsvoorzieningisalsvolgt:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Boekwaardeper1januari 1.323 1196Opnames -810 -47Dotaties/vrijval -295 174Boekwaardeper31december 218 1.323

DeopgenomenorganisatieontwikkelingsvoorzieningperbalansdatumvoldoetaandevoorwaardendiegesteldwordenconformRJ252.413.Eriseengedetailleerdplanvoorhetorganisatieveranderingstrajectgeformaliseerdenuiteengezetaanhetpersoneelmiddelspersoneelsbijeenkomstenenfunctiehandboek.

Overige voorzieningen

Hetverloopvandepostoverigevoorzieningenisalsvolgt:

2017 2016Glasfonds (x€1000) (x€1000)Boekwaardeper1januari 181 109Ontvangsten 99 74Kosten -114 -102DotatievanuitLeystromen 0 100Boekwaardeper31december 166 181

Devoorzieningmetbetrekkingtothetglasfondsheeftper31december2017eenwaardevan€166.000.Verwachtwordtdathetbedragvan€166.000(2016:€181.000)opbalansdatumbinnenvijfjaarwordtgerealiseerd.


2017 2016Serviceabonnement (x€1000) (x€1000)Boekwaardeper1januari 44 0Ontvangsten 107 97Kosten -99 -93DotatievanuitLeystromen 0 40Boekwaardeper31december 52 44

Devoorzieningmetbetrekkingtothetserviceabonnementheeftper31december2017eenwaardevan€52.000.Verwachtwordtdathetbedragvan€52.000(2016:€44.000)opbalansdatumbinnenvijfjaarwordtgerealiseerd.

2017 2016Overig (x€1000) (x€1000)Boekwaardeper1januari 62 129Opnames -62 -67Boekwaardeper31december 0 62

DezevoorzieningisgevormdtenbehoevevandeopLeystromenrustendeverplichtingenuithoofdevandewachtgeldregelingopgenomeninart.2.13vandecaoWoondiensten.Ofdewerknemersinkwestieookduurzaamaanspraakkunnenmakenopdewachtgeldregelingismedeafhankelijkvanhetantwoordopdevraagofzijindetoekomsteldersnogeendienstbetrekkingkunnenverwerven.

10.5.10 Langlopende schulden

Langlopende schulden leningen overheid en kredietinstellingen

Hetverloopvandepostleningenoverheidenkredietinstellingenisalsvolgt:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Boekwaardeper1januari 364.658 374.827Bij:nieuweleningen 300 22.350Af:aflossingen -4.573 -32.519Boekwaardeper31december 360.385 364.658Waarvankortlopend 24.717 4.569Gepresenteerdalslanglopend 335.668 360.089

Hierisdevolgendesplitsinginzakeleningenoverheidenleningenkredietinstellingenopvantoepassing:

LeningenoverheidLeningen

kredietinstellingenTotaal

Boekwaardeper1januari2017 3.043 361.615 364.658Bij:opnamesflexroll-over 0 300 300Af:aflossingen -246 -4.327 -4.573Boekwaardeper31december2017 2.797 357.588 360.385Waarvankortlopend -262 -24.455 -24.717Gepresenteerdalslanglopend 2.535 333.133 335.668

10|Jaarrekening


RenteenkasstroomrisicoRentepercentages Renteherzienings-periode AflossingsverplichtingRolloverleningen 66.760 Rolloverleningen 66.760 <1jaar 24.7170%-2% 8.389 van1tot6maanden - van1tot5jaar 130.3522%-3% 9.642 van6tot12maanden 734 van5tot10jaar 76.3913%-4% 93.080 van1tot5jaar 2.905 van10tot15jaar 21.9214%-5% 172.268 van5tot10jaar 3.637 van15tot20jaar 47.9125%-6% 3.674 >10jaar - >20jaar 59.092>6% 6.572 Geenrenteherziening 286.349

360.385 360.385 360.385Degenoemdebedragenindezetabelzijninclusiefdekortlopendeaflossingsver-plichting.Dekortlopendeaflossingsverplichtingultimo2016bedroeg€4,6mlnendeaflossingsverplichtingbinnen5jaarbedroegultimo2016€107,9mln.

AlleleningenvandekredietinstellingenzijnperultimoboekjaargeborgddoordeStichtingWaarborgfondsSocialeWoningbouwmetgemeentenalsachtervang.Degemiddelderentevoetvandeleningenportefeuillebedraagtper31december20173,94%(2016:4,01%)endemarktwaardebedraagtper31december2017€443,3mln.(2016:€469,5mln.).

Metingangvan1januari2014isdeRichtlijn290Financiëleinstrumentenaan-gepastdoordeRaadvoordeJaarverslaggeving.IndezeaangepasteRichtlijnzijnbepalingenopgenomenvoordeverwerkingvanembeddedderivaten,middelshetafsplitsenvanembeddedderivatenvanhetbasiscontract.Volgensdebe-redeneringvanRichtlijn290.827moethetembeddedderivaatuitbetreffendeleningvandeABNAMROBanknietafgesplitstwordenenseparaatgewaardeerdteworden.LeystromenheefteengeldleningbijABNAMROvan€20mln.meteenlooptijdtot4maart2039.Indezeleningziteenembeddedderivaatendeleningwordttegenkostprijsgewaardeerd.Hetrentepercentageisof4,54%of5,54%enhetpercentagewordtbepaalddoorhetverschiltussende2jaarsen10jaarsconstantmaturityswaprente.Dereëlewaardevanhetembeddedderivaatbedraagtultimoboekjaar€1,720mln.negatief(31december2016€1,857mln.negatief).

10|Jaarrekening

Hetrentebeleidvandeinstellingiseropgerichtrenterisico'stebeperken.Ditwordtgerealiseerddoor:• langlopendeleningentegenvasterente,of• renteswapswaarmeelanglopendeleningentegenvariabelerenteeffectief

wordenomgezetinleningenmetvasterente.

RenteswapsEind2017beschiktLeystromenoverrenteswapsmetdevolgendekenmerkenperbalansdatum(bedragenx€1.000):

DeutscheBankOnderliggendenominalewaarde(3swapsvanieder€10.000) €30.000Eindelooptijd 10september2018-2020-2022Teontvangenrentevergoeding 3MEuribor+0,16%Tebetalenrentevergoeding 5,18%vastMarktwaardeper31december2017 -€21.078Marktwaardeper31december2016 -€24.203

BNGOnderliggendenominalewaarde €5.000Eindelooptijd 3juli2023Teontvangenrentevergoeding 3MEuriborTebetalenrentevergoeding 4,839%Marktwaardeper31december2017 -€1.362Marktwaardeper31december2016 -€1.642

BNGOnderliggendenominalewaarde €5.000Eindelooptijd 2mei2022Teontvangenrentevergoeding 3MEuriborTebetalenrentevergoeding 4,690%Marktwaardeper31december2017 -€1.140Marktwaardeper31december2016 -€1.407


Demarktwaardesvanderenteswapsontstaanwanneerdebeoogdekasstromen(teontvangenentebetalenrente)uiteengaanlopendoorfluctuatiesinderentemarkt.

Rekening courant Leye Holding B.V.DerekeningcourantLeyeHoldingB.V.betreftderekeningcouranttussenLeystromenenLeyeHoldingB.V.DegeldenwelkeLeyeHoldingB.V.ontvangttenbehoevevanLeystromen,alsmedegeldenwelkeLeyeHoldingB.V.verschuldigdisaanLeystromenendieopeisbaarzijngeworden,wordentoegevoegdaanhetre-keningcourantsaldo.LeystromenisoverhetgemiddelderekeningcourantsaldoopjaarbasisrenteverschuldigaanLeyeHolding.Dezerenteisgelijkgesteldaanderentediewordttoegerekendaanprojectenenbedraagtvoor20173,5%.Derentevergoedingwordtper31decemberinderekeningcourantverrekend.

Desamentellingenhetverloopisalsvolgt:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Boekwaardeper1januari 514 497Oprenting 18 17Boekwaardeper31december 532 514

Terugkoopverplichting VOV woningenDeterugkoopverplichtingwoningenVOVbetreftdeterugkoopverplichtingvanonroerendezakendieondereenregelingVerkooponderVoorwaardenzijnovergedragenaanderden.Deterugkoopverplichtingwordtjaarlijksgewaardeerdengetoetstaandebijoverdrachtontstaneverplichting.Bijdejaarlijksetoetsingvandeterugkoopverplichtingwordtrekeninggehoudenmetdewaardeontwik-kelingenvanonroerendezakenenspecifiekecontractvoorwaardenmetderden.

Desamenstellingenhetverloopisalsvolgt:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Terugkoopverplichtingontstaanbijoverdracht 13.230 14.548Waardemutaties -1.004 -1.335Boekwaardeper1januari 12.226 13.213

MutatiesTerugkopen -794 -1.531Verkopen - 213Waardemutatie 734 331Saldomutaties -60 -987

Terugkoopverplichtingontstaanbijoverdracht 12.436 13.230Waardemutaties -270 -1.004Boekwaardeper31december 12.166 12.226

In2017zijn3woningenteruggekochtengeherclassificeerdnaarvoorraadbestemdvoorverkoop,omdatdezenietmeerondereenVOV-regelingverkochtgaanworden.Daarnaastzijn2woningenafgekocht,dezevallenooknietmeeronderdeVOV-regeling.Alsgevolgvaneengemiddeldewaardestijgingvandeovergedragenonroerendezakenvan7,55%,stijgtdeterugkoopverlichtingin2017met€734.000.

10|Jaarrekening


10.5.10 Kortlopende schulden

2017 2016Schulden aan leveranciers (x€1000) (x€1000)Schuldenaanleveranciers 780 1.715

780 1.715Schulden aan kredietinstellingenKortlopenddeelvandelanglopendeschulden-overheid 262 245Kortlopenddeelvandelanglopendeschulden-kredietinstellingen 24.455 4.324

24.717 4.569Af te dragen pensioenpremiesAftedragenpensioenpremies 95 0

95 -Belastingen & sociale premiesOmzetbelasting 1.572 938Loonheffingensocialepremies 471 153

2.043 1.091Overlopende passivaNietvervallenrentegeldleningen 5.922 6.019Vakantiedagen 228 191Vooruitgefactureerdehuur 576 685Nogafterekenenservicekosten 382 491Nogteontvangenfacturennieuwbouw 713 415Nogteontvangenfacturenonderhoud 1.293 1.013Diversen 1.254 883

10.368 9.507

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen

Aansprakelijkheid bij een fiscale eenheidLeystromenvormtmetLeyeHoldingB.V.eenfiscaleeenheidvoordevennoot-schapsbelastingenomzetbelasting.OpgrondvandestandaardvoorwaardenzijndeStichtingendemethaargevoegdedochterondernemingiederhoofdelijkaansprakelijkvoorterzakedoordecombinatieverschuldigdebelasting.

InvesteringsverplichtingenErzijnnietindebalansopgenomenverplichtingenvoornieuwbouwtoteenbedragvan€2,7mln.(2016:€2,8mln.)voorLeystromen.Dezeverplichtingenkomennaarverwachtingtotafwikkelingineenperiodevan1tot3jaarnabalansdatum.

Obligo Waarborgfonds Sociale Woningbouw 2017 2016 14.079 15.206

DeelnemersaanhetWaarborgfondsSocialeWoningbouw(WSW)hebbennaarhetWSWeenzogehetenobligoverplichting.Dezeverplichtingisvoorwaardelijk.ZolanghetrisicovermogenvanhetWSWvoldoendeisomeventuelebetalingsver-plichtingenvanWSW-deelnemersovertenemen,wordtgeenberoepgedaanopdeobligoverplichting.HetWSWverwachtvoordekomendevijfjaarconformdeactuelemeerjarenliquiditeitsprognosegeenberoeptedoenopdezeobligoverpli-chting.Deverplichtinghoeftdaaromniettewordenopgenomenindebalans.

Volmacht Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)LeystromenheeftaanhetWSWeenonherroepelijkenonvoorwaardelijkevolmachtverstrekt,zoalsbedoeldinhetReglementvanDeelneming,waardoorhetWSWdemogelijkheidheeftdirecthypotheektevestigenophet"ingezette"bezitvanLeystromen.HetWSWzalhiervangebruikmakenindienLeystromennietvoldoetaandenormenvanhetWSW,ofalseropeenanderemaniereennoodzaakistotbeheersingvanderisico's.

KredietfaciliteitenLeystromenheefteenkredietfaciliteitvan€3mln.bijdeRabobank.

PensioenverplichtingenLeystromenheeftgebruikgemaaktvandemogelijkheideentoegezegd-pensioenregelingteverwerkenalseentoegezegde-bijdrageregeling.Dientengevolgezijnderisico’sverbondenaandezepensioenregelingniettotuitdrukkinggebrachtindebalans.Dedekkingsgraadvanhetbedrijfstakpensioenfondsbedraagtper31december2017113,4%versus104,1%per31december2016.Devereistedekkingsgraadoplangeretermijniscirca125%.Hetfondsheeftduseenreservetekortopdielangeretermijn.SPWheefteenherstelplanbijdetoezichthouderingediendwaarmeewordtaangetoonddatSPWopdielangeretermijnuithetreservetekortkankomen.

Financiële instrumentenLeystromenmaaktgebruikvanderivatenomhetrente-enkasstroomrisicoaftedekken.Voordeverwerking,waarderingenresultaatbepaling,pastLeystromenmetbetrekkingtotdezederivaten(hedge-instrumenten)kostprijshedge-ac-countingtoe.Demarktwaardevandederivaten,gebaseerdopdeopgavevande

10|Jaarrekening


banken,isper31december2017€25,30mln.negatief(31december2016€29,11mln.negatief).DitisinclusiefhetembeddedderivaatbijABNAmrovan€1,72mln.negatief(31december2016€1,86mln.negatief).

Doelstellingen risicobeheer InhettreasurystatuutvanLeystromenstaandekadersbenoemdomtrenthetbeheersenvanrisico's.Definanciëleinstrumentenvoldoenaandekadersge-noemdineenaanvullendetoelichtingophettreasurystatuut.Inhetstatuutishetgebruikvanafschermendeinstrumententoegestaanterbeheersingvanhetrenterisicoopzekerekasstromenendeinstrumentenzijndefensiefvanaard.Devolgendeeisenwordengesteldtenaanzienvanhetgebruikvanderivaten:

• DeledenvandeTreasurycommissiedienenvoldoendekennisvanzakentehebben.Decommissiewordtondersteunddooreenexterneonafhankelijketreasuryadviseur.Dezeadviseur,Thésor,isinhetbezitvaneenAFMvergunning;

• Derivatenmogenslechtsgebruiktwordenombepaalderisico’s,zoalsbeleg-gings-,rente-enfinancieringsrisico’saftedekken;

• DerivatenmoetenvoldoenaanderichtlijnenvanhetWSW;• Slechtseenbeperktaantalsoortenderivatenistoegestaan,tewetenforward

fixeren,CAP/Floor/Collar,InterestRateSwap(IRS),Swaption• Voorhetgebruikvanderivatendientteallentijdeendirect(voordathet

contractaangegaanwordt)goedkeuringtewordengevraagdaandeRaadvanCommissarisseninclusiefeenmotivatiewaaromeenderivaatwordtgebruikt.

DaarnaastheefthetAwinhaarbeleidsregelsvan1oktober2012opgenomendaterinderivatencontractengeenclausulesopgenomenmogenzijndieopeniger-leiwijzedeuitoefeningvanhettoezichtopdetoegelateninstellingkunnenbe-lemmeren.Leystromenheeftinfebruari2014eenplanvanaanpaknaarhetAwverzondenenditheeftuiteindelijkgeresulteerddatmetdeBNGisovereenge-komendatdetoezichtbelemmerdebepalingenzodaniggeformuleerdzijn,datdezenietlangeralstoezichtbelemmerdgelden.HetAwheeftdemonitoringopdeeliminatievandetoezichtbelemmerdebepalingenbeëindigd.

Hedge-strategie Dehedge-strategieishetrisicovanwijzigingeninderenteafdekkenmetderivaten.

Type hedge Kostprijshedge-accountingopbasisvanindividueleleningen.Kostprijshedge-accountingwordttoegepastopbasisvandeaansluitingvandekritischeken-merkenvandeinstrumentenmetdefinancieringen.Dezekenmerkenzijnterugtevindenindeoriginelecontracten.

Afgedekte positie Leystromendektdevariabiliteitinkasstromenvoortvloeiendeuittoekomstigerentebetalingengerelateerdaanhuidigeleningenaf.Hierbijwordendekass-tromenvanderentebetalingenvandeafgeslotenleningenafgedekt.

Hedge-instrumenten Leystromenmaaktgebruikvan6rentederivatenomtoekomstigekasstromengerelateerdaanrentebetalingenvanhuidigeleningenaftedekken.

Accounting Hethedging-instrumentendehedgeditemsonderliggendaandeaftedekkenrentebetalingenwordentegenkostprijsopdebalansopgenomenengewaar-deerd.Hedge-ineffectiviteitwordtindewinst-en-verliesrekeningverwerkt.

AlgemeenDebelangrijkstefinanciëlerisico’swaaraandegroeponderhevigiszijnhetmarktrisico,valutarisico,hetrenterisico,hetkredietrisicoenhetliquiditeitsrisico.HetfinanciëlebeleidvanLeystromeniseropgerichtomopdekortetermijndeeffectenvankoers-enrenteschommelingenophetresultaattebeperkenenomoplangetermijndemarktwisselkoersenenmarktrentestevolgen.Leystromenmaaktgebruikvanfinanciëlederivatenomdefinanciëlerisico’sdieverbondenzijnaanbedrijfsactiviteitentebeheersen.Leystromenneemtmetfinanciëlederivatengeenspeculatievepositiesin.

Marktrisico Leystromenbeheersthetmarktrisicodoorstratificatieaantebrengenindeportefeuilleenlimietentestellen.

Valutarisico Leystromenvoertalleentransactiesineuro’s(€)uitenlooptgeenvalutarisico.

10|Jaarrekening


Eigen middelen beleid derivatenLeystromenheeftin2008eenderivaat(FRBswap)afgeslotenmetDeutscheBankvan€30mln.endezekenteenlooptijdtot10september2038.OmdatdeDeutscheBankin2013voornemenswasomdemutualbreakclausuletegaaneffectueren,waardoorervoorLeystromenliquiditeitsrisicozouontstaan,isop28september2012metdebankovereengekomenomdeFRBswapomtezettennaareenreguliereswapmeteenvastpercentagevan5,18%.

Dehoofdsomvan€30mln.wordtopgedeeldindriedelenvanieder€10mln.Hetbreakmomentvanaugustus2013wordtdoorgeschovennaardriemoment-enindetoekomst(2018,2020en2022).Ditbetreffenmandatorybreakswaarbijtegenmarktwaardewordtafgerekend.

In2018zaldeomzettingnaareenreguliereswapplaatsvinden,diemetdeinvoeringvandenieuweBeleidsregelsper1oktober2012vankrachtgewordenis.Opbasisvandereedsgerealiseerdeoperationelekasstromenenverkoopop-brengstenvanbestaandehuurwoningenoverdejaren2011,2012en2013heefthetWSWbepaalddatLeystromenvoldoendeeigenmiddelengegeneerdheeftomeenliquiditeitsbufferaanteleggenomeeneventueelliquiditeitsrisicooptevangenalsderentemet2%gaatdalen.Ditheeftgeresulteerdineenophoging

Renterisico Leystromenlooptrenterisicooverderentedragendevorderingen(metnameonderfinanciëlevasteactiva)enrentedragendelanglopendeenkortlopendeschulden.Voorvorderingenenschuldenmetvariabelerenteafsprakenlooptdewoningcor-poratierisicotenaanzienvantoekomstigekasstromen.Metbetrekkingtotvastren-tendevorderingenenschuldenlooptLeystromenrisico'soverdemarktwaarde.

KredietrisicoHetgaathierbijomhetrisicodatfinanciëleinstellingennietaanhuncontractue-leverplichtingenkunnenvoldoen.Doorhetspreidenvantransactiesoververschil-lendefinanciëleinstellingenwordtgetrachtditrisicotebeperken.Verderdienendefinanciëleinstellingentevoldoenaankredietwaardigheidseisen(rating).Ditisopgenomeninhettreasurystatuut.Dehoogtevanhetkredietrisicoisafhanke-lijkvandegroottevanhetbedragaanteontvangenrenteopdederivatenendemarktwaardevandederivaten.

Liquiditeitsrisico Hetgaathierbijomhetrisicodatoveronvoldoendemiddelenwordtbeschiktomaandedirecteverplichtingentekunnenvoldoen.Ditgeldtvooralleverplicht-ingenvanLeystromenenhaartegenpartijen,ongeachtofditnucrediteurenoffinanciëleinstellingenzijn.Leystromenheeftopverschillendemanierengewaar-borgddatzijaltijdaanhaarverplichtingenkanvoldoen.

Deafgeslotenderivatenzijnultimo2017alsvolgtverdeeldinboekwaarde,nominalewaardeenmarktwaarde,alsmededeonderliggendelening:

Reële waarde per categorie financiële derivaten

Bedragenx€1.000 Boekwaarde Nominaal Marktwaarde OnderliggendeleningBNGswap4,69% 0 5.000 -1.140 5.000BNGswap4,839% 0 5.000 -1.362 5.000DeutscheBankswap5,18%1) -120 30.000 -21.078 30.000ABNAMRO4,54%of5,54% 0 20.000 -1.720 20.000Totaal -120 60.000 -25.300 60.000

Deresterendelooptijdenvandederivatenzijnalsvolgt:Bedragenx€1.000 Tot1jaar Tussen1en5jaar Tussen5en10jaar Tussen10en20jaar >20jaarInterestrateswaps 10.000 25.000 5.000 - -Embeddedderivaat - - - - 20.000

1) De swap van de Deutsche Bank is vastgelegd in een drietal contracten van ieder € 10 mln. In deze contracten is een mandatory break opgenomen van 10 september 2018, resp. 2020 en 2022.


vanhetborgingsplafondmet€32,8mln.,waardoorextrageldindevormvanleningenkanwordenaangetrokken.In2015iseenflexibelerolloverleningvan€32,8mln.aangetrokken.Dezeleningisvoor20%opgenomenwordenendirectweerteruggeplaatstopeenbestaandeflexibelerolloverlening.Hiermeezijnvoldoendemiddelenvoorhandenomdeverwachteeerstebreakinseptember2018meetekunnenfinancieren.

Gebeurtenissen na balansdatumErzijngeengebeurtenissennabalansdatumdievanmateriëleinvloedzijnophetgeengepresenteerdwordtindejaarrekening.


10.6 Toelichting op de onderscheiden posten van de winst- en verliesrekening

10.6.1 Huuropbrengsten2017 2016

(x€1000) (x€1000)Huuropbrengsten DAEB-vastgoed in exploitatieWoningenenwoongebouwen 57.809 59.949Onroerendezakennietzijndewoningen 3.890 2.437

61.699 62.386Af:huurdervingwegensleegstand 218- -248SubtotaalhuuropbrengstenDAEB-vastgoedinexploitatie 61.481 62.138

Huuropbrengsten niet-DAEB-vastgoed in exploitatieWoningenenwoongebouwen 3.169 2.622Onroerendezakennietzijndewoningen 1.477 1.430

4.646 4.052Af:huurdervingwegensleegstand 259- -311Subtotaalhuuropbrengstenniet-DAEB-vastgoedinexploitatie 4.387 3.741

Totaalhuuropbrengsten 65.868 65.879

Hieronderiseenoverzichtopgenomenvandehuuropbrengstendieindeverschillendegemeentenzijnbehaald:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

GemeenteAlphen-Chaam 2.251 2.246GemeenteBaarle-Nassau 2.202 2.227GemeenteGilzeenRijen 22.222 22.085GemeenteGoirle 16.837 16.888GemeenteHilvarenbeek 6.842 6.857GemeenteOisterwijk 15.393 15.456GemeenteTilburg 121 120Totaalhuuropbrengsten 65.868 65.879

10.6.2.1 Opbrengsten servicecontracten2017 2016

(x€1000) (x€1000)Overigegoederen,leveringenendiensten 2.217 2.563Af:opbrengstdervingwegensleegstand - 0Totaalopbrengstenvergoedingen 2.217 2.563

10|Jaarrekening


Hieronderiseenoverzichtopgenomenvandeopbrengstenservicecontractendieindeverschillendegemeentenzijngerealiseerd:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

GemeenteAlphen-Chaam 73 36GemeenteBaarle-Nassau 79 13GemeenteGilzeenRijen 739 853GemeenteGoirle 586 1.131GemeenteHilvarenbeek 211 161GemeenteOisterwijk 526 369GemeenteTilburg 3 -Totaalopbrengstenvergoedingen 2.217 2.563

10.6.2.2 Lasten servicecontracten2017 2016

(x€1000) (x€1000)Overigegoederen,leveringenendiensten -2.062 -2.398Totaallastenleveringenendiensten -2.062 -2.398

Hieronderiseenoverzichtopgenomenvandelastenservicecontractendieindeverschillendegemeentenzijngerealiseerd:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

GemeenteAlphen-Chaam -68 -35GemeenteBaarle-Nassau -73 -25GemeenteGilzeenRijen -688 -841GemeenteGoirle -545 -1.011GemeenteHilvarenbeek -196 -186GemeenteOisterwijk -489 -300GemeenteTilburg -3 0Totaallastenleveringenendiensten -2.062 -2.398

10.6.3 Overheidsbijdragen

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Overigerijksbijdragen 18 9Totaaloverheidsbijdragen 18 9

10.6.4 Lasten verhuur- en beheeractiviteiten2017 2016

(x€1000) (x€1000)Toegerekendepersoneelskosten -2.216 -2.203Toegerekendeoverigeorganisatiekosten -2.641 -3.659Toegerekendeafschrijvingen -360 -323Totaallastenverhuur-enbeheeractiviteiten -5.217 -6.185

10|Jaarrekening


10.6.5 Lasten onderhoudsactiviteiten

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Onderhoudslasten(nietcyclisch) -6.631 -6.818Onderhoudslasten(cyclisch) -12.201 -9.206Toegerekendepersoneelkosten -1.860 -2.047Toegerekendeorganisatiekosten -1.546 -1.851Toegerekendeafschrijvingskosten -240 -224Totaallastenonderhoudsactiviteiten -22.478 -20.146

LastenonderhoudsactiviteitenDAEB-vastgoedinexploitatie -21.284 -19.506Lastenonderhoudsactiviteitenniet-DAEB-vastgoedinexploitatie -1.194 -640Totaallastenonderhoudsactiviteiten -22.478 -20.146

De onderhoudslasten voor het DAEB-vastgoed in exploitatie zijn te verdelen in:(Dynamisch)planmatigonderhoud -11.426 -8.839Mutatieonderhoud -2.948 -2.888Reparatieonderhoud -3.093 -2.529Energetischemaatregelen -365 -1.259Toegerekendekosten -3.452 -3.991Totaalonderhoudslasten -21.285 -19.506

De onderhoudslasten voor het niet-DAEB-vastgoed in exploitatie zijn te verdelen in:(Dynamisch)planmatigonderhoud -775 -367Mutatieonderhoud -70 -38Reparatieonderhoud -155 -103Energetischemaatregelen 0 -1Toegerekendekosten -194 -131Totaalonderhoudslasten -1.194 -640

10.6.6 Overige directe operationele lasten exploitatie bezit

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Toegerekendeoverigeorganisatiekosten -956 -907Onroerendezakenbelasting -2.899 -2.797Verhuurderheffing -7.435 -6.920Totaaloverigedirecteoperationelelastenexploitatiebezit -11.290 -10.624

10|Jaarrekening


10.6.7 Nettoresultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling

Omzet verkocht vastgoed in ontwikkeling:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Opbrengstverkopenprojecten 396 2.902Bij/af:resultaatnemingopprojecten 0 0Totaalomzetverkochtvastgoedinontwikkeling 396 2.902

Lasten verkocht vastgoed in ontwikkeling

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Totaallastenverkochtvastgoedinontwikkeling -440 -2.138

Toegerekende kosten verkocht vastgoed in ontwikkeling

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Toegerekendepersoneelskosten -13 0Toegerekendeoverigeorganisatiekosten -39 -65Totaaltoegerekendekostenverkochtvastgoedinontwikkeling -52 -65

10.6.8 Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille

Nettoverkoopresultaatvastgoedportefeuillebetrefthetresultaat/deopbrengstenuitverkopenvanbestaandbezitsociaalencommercieelvastgoedaanderdenendeopbrengstuitverkochtenieuwbouwwoningen,enisalsvolgttespecificeren:

2017 2016DAEB vastgoed in exploitatie (x€1000) (x€1000)Opbrengstverkopenbestaandbezit 2.713 4.224Af:directtoerekenbarekosten -140 -391Af:boekwaarde(marktwaarde) -1.682 -2.972Af:toegerekendeorganisatiekosten -95 -90TotaalverkoopresultaatonroerendezakenbestaandbezitDAEBvastgoedinexploitatie 796 771

2017 2016Niet-DAEB vastgoed in exploitatie (x€1000) (x€1000)Opbrengstverkopenbestaandbezit 820 2.183Af:directtoerekenbarekosten -82 -1Af:boekwaarde(marktwaarde) -362 -2.179Af:toegerekendeorganisatiekosten -39 -37Totaalverkoopresultaatonroerendezakenbestaandbezitniet-DAEBvastgoedinexploitatie 337 -34

Nettogerealiseerdresultaatverkoopvastgoedportefeuille 1.133 737

10|Jaarrekening


10.6.9.1 Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille2017 2016

Vastgoed in exploitatie (x€1000) (x€1000)Waardeverminderingen -2.303 0Totaaloverigewaardeveranderingenvastgoedinexploitatie -2.303 0

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatieWaardeverminderingen -2.340 -2.271Overigewaardeverminderingen -650 0Totaaloverigewaardeveranderingenvastgoedinontwikkelingbestemdvooreigenexploitatie -2.990 -2.271

Vooreenverderetoelichtingopdetotstandkomingvandemarktwaardeendeoverigewaardeveranderingenwordtverwezennaardetoelichtingopdeonroerendezakeninontwikkelingbestemdvooreigenexploitatie.

10.6.9.2 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille

2017 2016DAEB-vastgoed in exploitatie (x€1000) (x€1000)Toenamemarktwaarde 20.938 37.724Afnamemarktwaarde 0 0TotaaloverigewaardeveranderingenDAEB-vastgoedinexploitatie 20.938 37.724

2017 2016Niet-DAEB-vastgoed in exploitatie (x€1000) (x€1000)Toenamemarktwaarde 2.457 0Afnamemarktwaarde - -504Totaaloverigewaardeveranderingenniet-DAEB-vastgoedinexploitatie 2.457 504Totaaloverigewaardeveranderingenvastgoedinexploitatie 23.395 37.220

Vooreenverderetoelichtingopdetotstandkomingvandemarktwaardeendeniet-gerealiseerdewaardeveranderingenvastgoedportefeuillewordtverwezennaardetoelichtingopdemateriëlevasteactiva.

10.6.9.3 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden

2017 2016Vastgoed verkocht onder voorwaarden (x€1000) (x€1000)Toenamemarktwaarde 882 396Totaalniet-gerealiseerdewaardeveranderingenvastgoedverkochtondervoorwaarden 882 396

Vooreenverderetoelichtingopdetotstandkomingvandemarktwaardeendeniet-gerealiseerdewaardeveranderingenvanhetvastgoedverkochtondervoorwaardenwordtverwezennaardetoelichtingopdemateriëlevasteactiva.


10.6.9.4 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille bestemd voor verkoop

2017 2016Vastgoed bestemd voor verkoop (x€1000) (x€1000)HerclassificatievanMVAVOVnaarvoorraadkoopwoningen 137 641Totaalniet-gerealiseerdewaardeveranderingenvastgoedbestemdvoorverkoop 137 641

Vooreenverderetoelichtingopdetotstandkomingvandemarktwaardeendeniet-gerealiseerdewaardeveranderingenvanhetvastgoedbestemdvoorverkoopwordtverwezennaardetoelichtingopdemateriëlevasteactiva.

10.6.10 Netto resultaat overige activiteiten

2017 2016Opbrengst overige activiteiten (x€1000) (x€1000)Inschrijfgelden 31 36Ontvangenbijdragesleutels/pasjes 5 4Administratiekostenvergoedingen 22 15Beheervergoeding 779 321Overigeexploitatieopbrengsten 8 43Totaalopbrengstoverigeactiviteiten 845 419

2017 2016Kosten overige activiteiten (x€1000) (x€1000)BijdrageVVE -35 -34Overigeexploitatielasten -306 -136Toegerekendeorganisatiekosten -13 -29Toegerekendesalarislasten -25 -49Toegerekendeafschrijvingskosten -2 -4Totaalkostenoverigeactiviteiten -381 -253

Nettoresultaatoverigeactiviteiten 464 166

10.6.11 Afschrijvingen (im)materiële vaste activa

2017 2016Immateriële vaste activa (x€1000) (x€1000)Computersoftware -284 -281Immateriëlevasteactiva -284 -281

Onroerendeenroerendezakentendienstevandeexploitatie -358 -303Materiëlevasteactiva -358 -303

Totaalafschrijvingenop(im)materiëlevasteactiva -642 -584

Bovenstaandekostenzijntoegerekendviadekostenverdeelstaat,ziehoofdstuk10.4.2'Toerekeningbatenenlasten'.


10.6.12 Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Lonenensalarissen 4.601 4.492Socialelasten 737 740Pensioenlasten 740 753Totaallonenensalarissen,socialelastenenpensioenlasten 6.078 5.985


HetgemiddeldaantalbijLeystromenwerkzamewerknemers,berekendopfulltimebasisenuitgesplitstnaaractiviteiten,bedroeg:

2017 2016Belegger 9 9Beheer 42 41Ontwikkelaar 5 5Maatschappij&innovatie 11 9Ondersteunendeteams 25 24

92 88

GeenvandewerknemersisbuitenNederlandwerkzaam.

10.6.13 Overige bedrijfslasten

2017 2016Algemene kosten (x€1000) (x€1000)Kostenautomatisering -953 -970KWHlabel -29 -29Advieskosten -798 -558Drukwerkenkantoorbenodigdheden -65 -71Porti-entelefoonkosten -184 -214Kostencontrolejaarrekening -139 -197Kleingereedschap -84 -68Contributiesenabonnementen -42 -39Kantinekosten -103 -103Verzekeringskosten -22 -11Incassokosten -44 -29Diversebedrijfslasten -47 -50

-2.510 -2.339HuisvestingskostenGas,waterenelektra -71 -69Belasting&verzekering -2 -14Onderhoudkantoreneninventaris -83 -50Schoonmaakkosten -96 -114Overigehuisvestingskosten -82 -66

-334 -313


2017 2016(x€1000) (x€1000)

Personeel van derdenPersoneelderden -844 -1.201

-844 -1.201Overige personeelskostenReis-enverblijfkosten -134 -136Opleidingskosten -186 -193Wervingskosten -49 -6DotatievoorzieningPLOP -27 -31Dotatieorganisatieontwikkelingsvoorziening 314 -174Overigepersoneelskosten -234 -284

-316 -824

2017 2016Verhuur en promotiekosten (x€1000) (x€1000)Bewonersbladenwoonkrant -111 -141Participatiekosten -17 -6Representatiekosten -7 -7

-135 -154Totaleoverigebedrijfslasten -4.139 -4.835


10.6.14 Overige organisatiekosten

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Acquisitie-enafteboekenkostenprojecten -9 -186Nagekomenkostenprojecten -154 563Mutatievoorzieningenbouwclaims 171 149Overigelasten -1 -10Toegerekendeorganisatiekosten -200 -204Toegerekendesalarislasten -576 -288Totaalkostenoverigeactiviteiten -769 24

10.6.15 Leefbaarheid

DeleefbaarheidskostenverdeeldinDAEB-enniet-DAEBvastgoedinexploitatie:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

LeefbaarheidDAEBvastgoedinexploitatie -658 -756Leefbaarheidniet-DAEBvastgoedinexploitatie -50 -46Totaalleefbaarheid -708 -802


Specificatie accountantshonoraria Deloitte

2017 Accountantskosten Overigediensten Totaal(x€1000) (x€1000) (x€1000)

Controlevandejaarrekening2017 128 - 128Anderecontrole-opdrachten 11 - 11Fiscaleadviesdiensten - 122 122

139 122 261

2016 Accountantskosten Overigediensten Totaal(x€1000) (x€1000) (x€1000)

Controlevandejaarrekening2016 138 - 138Anderecontrole-opdrachten 12 - 12IT-audit - - -Fiscaleadviesdiensten - 66 66

150 66 216

VoordeaccountantskostenmaaktLeystromengebruikvandemethodewaarinkostenwordentoegerekendaanhetboekjaarwaaropdezebetrekkinghebben.

10.6.16 Financiële baten en lasten

2017 2016Waardeveranderingen van financiële vaste activa en van effecten (x€1000) (x€1000)Waarderveranderingenvanterugkoopverplichtingen -734 -332Vrijvalvoorzieninglageremarktwaardederivaten 30 30Totaalwaardeveranderingenvanfinanciëlevasteactivaeneffecten -704 -302

2017 2016Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten (x€1000) (x€1000)Renteopbrengstactivainontwikkeling 122 94Rentefinanciëlevasteactiva 337 338Totaalopbrengstenvanvorderingenvasteactivaenvaneffecten 459 432

2017 2016Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten (x€1000) (x€1000)Overigerentebaten 6 3Totaalandererentebatenensoortgelijkeopbrengsten 6 3

2017 2016Rentelasten en soortgelijke kosten (x€1000) (x€1000)Rentelastenleningenoverheidenkredietinstellingen -14.265 -14.839Overigerentelasten -18 -17Totaalrentelastenensoortgelijkekosten -14.283 -14.856


10.6.17 Belastingen

Debelastingenkunnenalsvolgtwordengespecificeerd:

2017 2016(x€1000) (x€1000)

Dotatielatentebelastingvordering -8.800 2.434Totaalbelastingenresultaat -8.800 2.434

Aansluitingcommercieelenfiscaalresultaat

Commercieelresultaatvoorvennootschapsbelasting 31.697 51.205

Correctieopbrengstverkopen -462 -5.145Correctieafschrijvingen -3.633 -3.099Fiscalevrijvaldisagioleningeno/g -629 -678Correctiewaardeveranderingen 34.792 -23.390Correctierentebaten -351 -304Correctieonderhoud -3.657 -788Fiscaalresultaatprojecten 3.160 1.843Correctieoverigebedrijfslasten -778 527Gemengdekostenaftrek 18 17

60.157 20.188Teverrekenenfiscaalverlies -60.157 20.188

Belastbaarbedrag 0 0

Hetgemiddeldewettelijkebelastingtariefbedraagt25%.Deeffectievebelastingdrukoverhetboekjaarbedraagt-27,8%(2016:4,8%).Delagereeffectievebelastingdrukwordtveroorzaaktdoordedepermanenteentijdelijkeverschillentussencommercieelenfiscaalresultaatendevoorwaartseverliescompensatieuithetverleden.

10.6.18 Resultaat deelnemingen

2017 2016(x€1000) (x€1000)

ResultaatdeelnemingLeyeHoldingB.V. 18 17Totaalresultaatdeelnemingen 18 17


10.7 Toelichting op de onderscheiden posten van het kasstroomoverzicht10.7.1 Toelichting op kasstromenOnderdeinvesteringeninmateriëlevasteactivazijnalleendeinvesteringenopgenomenwaarvoorin2017geldmiddelenzijnopgeofferd.In2017zijngeeninvesteringenverrichtdoormiddelvanfinanciëleleasing,welkenietinhetkas-stroomoverzichtwordenopgenomen.Vandetotaleinvesteringenvan€13,52mln.kaneenbedragvanongeveer€6,8mln.wordenaangemerktalsuitbreidingsinvesteringen.

10.7.2 Samenstelling geldmiddelen

Bedragen x € 1.000Liquidemiddelenper31december2016 7.392Geldmiddelenper31december2016 7.392Balansmutatiegeldmiddelenin2017 -1.583Liquidemiddelenper31december2017 5.809Geldmiddelenper31december2017 5.809

Vandeper31december2017aanwezigegeldmiddeleniseenbedragvan€0(31december2016:€0)nietvrijbeschikbaar.

10.8 Overige toelichtingen

10.8.1 Bezoldiging in het kader van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen (WNT)DeWetnormeringbezoldigingtopfunctionarissen(WNT)tradmetingangvan1januari2013inwerking.DeWNTkenteenopenbaarmakingsregimeeneenmaxi-malebezoldigingsnorm.OnderdeWNTgeldteenpublicatieverplichtingindejaarrekeningevenalseenopgavedaarvanbijdevakminister.LeystromenvoldoetvolledigaanallekadersindeWNT.Middelsdenavolgendeinformatiegevenweinvullingaandepublicatieverplichting.

10.8.2 BestuurdersSinds1januari2014isvankrachtde'Regelingbezoldigingsmaximatopfunctiona-rissentoegelateninstellingenvolkshuisvesting'.Dezeregelingiseenafgeleidevandeper1januari2013inwerkinggetredenWetNormeringTopinkomens.VoordebestuurdervanLeystromenisbezoldigingsklasseG(maximaal€170.000)uitderegelingvantoepassing.VoordebezoldigingvandebestuurdervanLeystromenkwamin2017eenbedragvan€205.896tenlastevandewoningcorporatie.

Debezoldigingvanbestuurderomvat:• periodiekbetaaldebeloningen(zoalssalarissen,doorbetalingbijvakantieen

ziekte,vakantiegeld,terbeschikkingstellingvanauto,jubileumuitkeringenenpresentiegelden);

• beloningenbetaalbaaroptermijn(zoalspensioenlasten,langdurigverlof/sabbatical,arbeidsongeschiktheidsverzekeringenenbeloninginverbandmeteenregelingvoorvervroegdeuittreding,zoalsVUTenprepensioen);

• winstdelingenenbonusbetalingen;• belastbareonkostenvergoedingen.

DeheerR.W.M.G.Marxisvanaf1mei2013bestuurdervanLeystromen.Hijheefteenarbeidsovereenkomstvooronbepaaldetijdeneenfulltimedienstverband.Metdebestuurdermaaktenwegeenafsprakenovereenvariabelebezoldigingopbasisvanbepaaldeprestatiecriteria.

Bedragenx€ R.W.M.G.MarxFunctiegegevens bestuurderAanvangeneindefunctievervullingin2017 01/01–31/12Omvangdienstverband(infte) 1,0Gewezentopfunctionaris? nee(Fictieve)dienstbetrekking? jaBezoldigingPeriodiekbetaaldebeloningen €154.211Beloningenbetaalbaaroptermijn1 €15.788Subtotaal €169.999Individueeltoepasselijkbezoldigingsmaximum

€169.999

-/-Onverschuldigdbetaaldbedrag n.v.t.Correctie2015en2016periodiekbetaaldebeloningen

€35.897

Correctie2015en2016beloningenbetaalbaaroptermijn

n.v.t

Totalebezoldiging €205.896

10|Jaarrekening

1 In tegenstelling tot het standpunt van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is de werkgeversbijdrage aan de OVP en VPL premies niet in de post ‘beloningen betaalbaar op termijn' opgenomen aangezien zij in deze situatie nooit tot een aanspraak of uitkering zullen leiden. De heer Marx is namelijk geboren op of na 1 januari 1950 en in dienst getreden bij een woningcorporatie op of na 1 januari 1998.


Redenwaaromdeoverschrijdingistoegestaan

Deoverschrijdingvanhetbezoldigingsmaximumwordtveroorzaaktdoordatbijdecontrolevandejaarrekening2016isvastgestelddat,geletophetaantalgewogenverhuureenheden,debestuurderineenverkeerdebezoldigingsklasseingedeeldwas(FinplaatsvanG).Ookin2015wasdebestuurderingedeeldindeverkeerdebezoldigingsklasse(FinplaatsvanG)geletophetaantalgewogenverhuureenheden.

Indemetdebestuurderafgeslotenarbeidsover-eenkomstisafgesprokendatdegroeivandebezoldigingafhankelijkisvanderuimtediedoordeWNTwordtgebodenalsmedehetfunctionerenvandeheerMarx.

DeRaadvanCommissarissenheeftnaaraanlei-dingvanbovenstaandebevindingbeslotenomdebezoldigingvandebestuurdermetterugwerkendekrachtaantepassenopbasisvanbezoldigings-klasseG(maximaal€167.000in2015enmaximaal€168.000in2016)endituittebetalenin2017.Ditdeel(totaal€35.897)vandebezoldiging2017isdustoerekenbaaraandejaren2015en2016.Deoverschrijdingvanhetbezoldigingsmaximum2017isdaarmeeeenoverschrijdingdienietleidttoteenonverschuldigdebetaling.

Gegevens2016Aanvangeneindefunctievervullingin2016

01/01–31/12

Omvangdienstverband2016(infte) 1,0Beloningplusbelastbareonkostenvergoedingen

€134.514

Beloningenbetaalbaaroptermijn €15.457Totalebezoldiging2016 €149.971

10.8.3 Raad van CommissarissenVoordebezoldigingvandeledenvandeRaadvanCommissarissenkwamin2017eenbedragvan€79.269tenlastevanLeystromen.ErwasbijdeledenvandeRaadvanCommissarissengeensprakevanbelastbareonkostenvergoedingenofbeloningenbetaalbaaroptermijn.

bedragenx€1 J.A.Scholten J.F.E.deKimpe C.C.J.T.vanBerkelFunctiegegevens voorzitter lid lidAanvangeneindefunctievervullingin2017 01/01/–31/12 01/01–31/12 01/01–31/12

BezoldigingBeloning €19.125 €12.750 €12.750Individueeltoepasselijkbezoldigingsmaximum €25.500 €17.000 €17.000

-/-Onverschuldigdbetaaldbedrag n.v.t. n.v.t. n.v.t.Correctiebeloning2015en2016 €4.073 €2.715 €2.715Totalebezoldiging €23.198 €15.465 €15.465Gegevens2016Aanvangeneindefunctievervullingin2016 01/01/–31/12 01/01–31/12 01/01–31/12

Beloning €16.644 €11.250 €11.250Totalebezoldiging2016 €16.644 €11.250 €11.250

bedragenx€1 C.T.deWuffel P.S.vanGennip D.P.J.WoestenbergFunctiegegevens lid lid lidAanvangeneindefunctievervullingin2017 01/01/–31/12 01/01–31/12 01/01–31/8

BezoldigingBeloning €12.750 €12.750 €7.550Individueeltoepasselijkbezoldigingsmaximum €17.000 €17.000 €11.318

-/-Onverschuldigdbetaaldbedrag n.v.t. n.v.t. n.v.t.Correctiebeloning2015en2016 €2.715 €- €-Totalebezoldiging €15.465 €12.750 €7.550Gegevens2016Aanvangeneindefunctievervullingin2016 01/01/–31/12 01/01–31/12 01/01–31/12

Beloning €11.250 €11.250 €11.250Totalebezoldiging2016 €11.250 €11.250 €11.250

10|Jaarrekening


bedragenx€1 B.A.M.ElbersFunctiegegevens lidAanvangeneindefunctievervullingin2017 15/11–31/12

BezoldigingBeloning €1.594Individueeltoepasselijkbezoldigingsmaximum €2.189

-/-Onverschuldigdbetaaldbedrag n.v.t.Correctiebeloning2015en2016 n.v.t.Totalebezoldiging €1.594Gegevens2016Aanvangeneindefunctievervullingin2016

pasin2017lidRvC

Beloning n.v.t.Totalebezoldiging2016 n.v.t.

Indezebezoldigingisbijvierledeneencorrectieverwerktdievoortkomtuitdeindelingvandebestuurderindeverkeerdebezoldigingsklassein2015en2016(zie10.8.2).EénlidvandeRaadheeftafgezienvandezecorrectie.Hetper31augustus2017aftredendelidheeftafgezienvandecorrectieendeaanpassingin2017.Bijhetper15november2017nieuwaangetredenlidwaseencorrectienietaandeorde.

Denabetalingin2017over2015en2016leidtniettoteenoverschrijdingvanhetinhetkadervandeWNTgeldendemaximum:€25.500voordevoorzitteren€17.000vooreenlid.

10.8.4 Overige functionarissen

Naamtopfunctionaris FunctieL.H.J.Kokhuis AdviseurRaadvanCommissarissen

Per31december2015isdeheerL.H.J.KokhuisteruggetredenalslidvandeRaadvanCommissarissen.Hijbleefnogtot1mei2017verbondenalsadviseuraandeRaadvanCommissarissen.OmdathijlidisgeweestvandeRaadvanCommissarissen,wordthijinhetkadervandeWetNormeringTopinkomensgezienalseengewezentopfunctionaris.In2017heefthijgeenbezoldigingontvangen.

10|Jaarrekening


Ondertekening jaarrekening11

Opstellen jaarrekening BestuurOpgestelddoorBestuurder

Rijen,20juni2018

R.W.M.G.MarxBestuurder

Goedgekeurd en vastgesteld in de vergadering Raad van CommissarissenDeRaadvanCommissarissenheefthetdoordebestuurderopgesteldejaar-verslag2017latenonderzoeken.Tevensheeftzijkennisgenomenvandebevin-dingenvandeaccountant.OpgrondhiervanwordtaanhetBestuurdechargeverleend.

Rijen,20juni2018

J.A.Scholten,voorzitter J.F.E.deKimpe,lid

C.C.J.T.vanBerkel,lid C.T.deWuffel,lid

B.A.M.Elbers,lid P.S.vanGennip,lid

11|Ondertekeningjaarrekening

92 Leystromen | Jaarverslag | 2017 12|Overigegegevens

12

12.1 Statutaire resultaatbestemmingIndestatutenzijngeenbepalingenopgenomenmetbetrekkingtotdebestem-mingvanhetresultaat.

12.2 Controleverklaring van de onafhankelijke accountantDecontroleverklaringbijdejaarrekeningisopgenomenoppagina98.

Overige gegevens


ACTIVA Ref 01-01-18Vaste activaImmateriële vaste activa 10.5.1Computersoftware 741

Vastgoedbeleggingen 10.5.2DAEBvastgoedinexploitatie 1.043.966NietDAEBvastgoedinexploitatie -Onroerendezakeninontwikkelingbestemdvooreigenexploitatie 1.523Onroerendezaken,verkochtondervoorwaarden 3.131

1.048.620Materiële vaste activa 10.5.3Onroerendeenroerendezakentendienstevandeexploitatie 4.835

4.835Financiële vaste activa 10.5.4Leningenu/g 19Interneleningu/g 29.898Nettovermogenswaardeniet-DAEB 63.327Latentebelastingvordering 16.683Centrada,Lelystad 8.645

118.572Som der vaste activa 1.172.768

Vlottende activaVoorraden 10.5.5Vastgoedbestemdvoorverkoop -Vastgoedinontwikkelingbestemdvoorverkoop -

-Vorderingen 10.5.6Huurdebiteuren 566Overheid 8Overigevorderingen 106Overlopendeactiva 602

1.282Liquide middelen 10.5.7 1.666

Som der vlottende activa 2.948

TOTAAL ACTIVA 1.175.716


DAEB Balans per 1 januari 2018

13|BalansenDaebenNiet-Daeb

13 Daeb en Niet-Daeb balans


PASSIVA Ref 01-01-18

Eigen vermogen 10.5.8Overigereserves 89.541Resultaatboekjaar 22.897Herwaarderingsreserve 680.444

792.882

Voorzieningen 10.5.9Voorzieningonrendabeleinvesteringennieuwbouw 2.552Voorzieningbouwclaims 2.710Voorzieninglageremarktwaardederivaten 120Voorzieningpersoonlijkloopbaan-enontwikkelplanpersoneel 219Organisatieontwikkelingsvoorziening 218Overigevoorzieningen 206

6.025

Langlopendeschulden 10.5.10Leningenoverheid 2.535Leningenkredietinstellingen 333.133TerugkoopverplichtingWoningen,verkochtondervoorwaarden 3.138

338.806Kortlopendeschulden 10.5.11Schuldenaanleveranciers 780Schuldenaankredietinstellingen 24.717Nogtebetalenpensioenlasten 95Belastingen&socialepremies 2.043Overlopendepassiva 10.368

38.003TOTAALPASSIVA 1.175.716



ACTIVA Ref 01-01-18Vaste activaImmateriële vaste activa 10.5.1Computersoftware 44

Vastgoedbeleggingen 10.5.2DAEBvastgoedinexploitatie -NietDAEBvastgoedinexploitatie 77.709Onroerendezakeninontwikkelingbestemdvooreigenexploitatie 3.380Onroerendezaken,verkochtondervoorwaarden 9.130

90.219Materiële vaste activa 10.5.3Onroerendeenroerendezakentendienstevandeexploitatie 268

286Financiële vaste activa 10.5.4Deelnemingingroepsmaatschappijen 532Leningenu/g 10Latentebelastingvordering 1.409

1.951Som der vaste activa 92.500

Vlottende activaVoorraden 10.5.5Vastgoedbestemdvoorverkoop 3.706Vastgoedinontwikkelingbestemdvoorverkoop 2.448

6.154Vorderingen 10.5.6Vorderingen -

-Liquide middelen 10.5.7 4.143

Som der vlottende activa 10.297

TOTAAL ACTIVA 102.797


Niet-DAEB Balans per 1 januari 2018



PASSIVA Ref 01-01-18

Eigen vermogen 10.5.8Overigereserves 37.032Resultaatboekjaar 1.841Herwaarderingsreserve 24.454

63.327

Voorzieningen 10.5.9Overigevoorzieningen 12

12

Langlopendeschulden 10.5.10Interneleningo/g 29.898Schuldenaangroepsmaatschappijen 532TerugkoopverplichtingWoningen,verkochtondervoorwaarden 9.028

39.458

Kortlopendeschulden 10.5.11 00

TOTAALPASSIVA 102.797


98 Leystromen | Jaarverslag | 2017 Controleverklaring

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountantAanderaadvancommissarissenvanStichtingLeystromen

VERKLARING OVER DE IN HET JAARVERSLAG 2017 OPGENOMEN JAARREKENING 2017

Ons oordeelWijhebbendejaarrekening2017vanStichtingLeystromenteRijengecontroleerd.Naaronsoordeelgeeftdeinhetjaarverslag2017opgenomenjaarrekeningeengetrouwbeeldvandegrootteendesamenstel-lingvanhetvermogenvanStichtingLeystromenop31december2017envanhetresultaatover2017inovereenstemmingmetartikel35lid1en2vandeWoningwet,artikel30en31vanhetBesluittoegelateninstellingenvolkshuisvesting,artikel14en15vandeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvesting,debepalingenvanenkrachtensdeWetnormeringtopinkomens(WNT)enrichtlijn645vandeRaadvoordeJaarverslaggeving.

Dejaarrekeningbestaatuit:1. Debalansper31december2017.2. Dewinst-en-verliesrekeningover2017.3. Detoelichtingmeteenoverzichtvandegehanteerdegrondslagenvoorfinanciëleverslaggevingenanderetoelichtingen.

De basis voor ons oordeelWijhebbenonzecontroleuitgevoerdvolgenshetNederlandsrecht,waaronderookdeNederlandsecontrolestandaardenenru-briekAvanhetaccountantsprotocolzoalsopgenomeninbijlage4bijdeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvestingvallen.Onzeverantwoordelijkhedenopgrondhiervanzijnbeschrevenindesectie‘Onzeverantwoordelijkhedenvoordecontrolevandejaarrekening’.

WijzijnonafhankelijkvanStichtingLeystromenzoalsvereistindeWettoezichtaccountantsorganisaties(Wta),Verordeninginzakedeonafhankelijkheidvanaccountantsbijassurance-opdrachten(ViO)enanderevoordeopdrachtrelevanteonafhankelijk-heidsregelsinNederland.VerderhebbenwijvoldaanaandeVerordeninggedrags-enberoepsregelsaccountants(VGBA).Wijvindendatdedooronsverkregencontrole-informatievoldoendeengeschiktisalsbasisvooronsoordeel.

Benadrukking van de waarderingsgrondslag van een deel van het vastgoed in exploitatieWijvestigendeaandachtopdegrondslagenvoorbalanswaarderingoppagina47vandejaarrekening,waarinstaatbeschrevendatStichtingLeystromeneendeelvanhaarvastgoedinexploitatieopgrondvanartikel35lid2vandeWoningwetinovereen-stemmingmetbijlage2vandeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvestinginhethuidigeenhetvoorgaandeboekjaarwaardeerttegenactuelewaardeondertoepassingvandebasisversievanhetHandboekmodelmatigwaarderenmarktwaarde.

14 Controleverklaring

99Leystromen | Jaarverslag | 2017Controleverklaring

Onsoordeelisnietaangepastalsgevolgvandezeaangelegenheid.

VERKLARING OVER DE IN HET JAARVERSLAG 2017 OPGENOMEN ANDERE INFORMATIE

Naastdejaarrekeningenonzecontroleverklaringdaarbij,omvathetjaarverslagandereinformatie,diebestaatuit:• Hetbestuursverslag• Deoverigegegevens

Opgrondvanonderstaandewerkzaamhedenzijnwijvanmeningdatdeandereinformatie:

• Metdejaarrekeningverenigbaarisengeenmateriëleafwijkingenbevat.• Alleinformatiebevatdieopgrondvanartikel35en36vandeWoningwetisvereist.

Wijhebbendeandereinformatiegelezenenhebbenopbasisvanonzekennisenonsbegrip,verkregenvanuitdejaarrekening-controleofanderszins,overwogenofdeandereinformatiemateriëleafwijkingenbevat.

MetonzewerkzaamhedenhebbenwijvoldaanaandevereistenuitrubriekAvanhetaccountantsprotocolzoalsopgenomeninbijlage4bijdeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvestingendeNederlandseStandaard720.Dezewerkzaamhedenhebbennietdezelfdediepgangalsonzecontrolewerkzaamhedenbijdejaarrekening.

Hetbestuurisverantwoordelijkvoorhetopstellenvandeandereinformatie,waaronderhetbestuursverslagendeoverigegege-vensinovereenstemmingmetartikel35en36vandeWoningwet.

BESCHRIJVING VAN VERANTWOORDELIJKHEDEN MET BETREKKING TOT DE JAARREKENING

Verantwoordelijkheden van het bestuur en van de raad van commissarissen voor de jaarrekening Hetbestuurisverantwoordelijkvoorhetopmakenengetrouwweergevenvandejaarrekeninginovereenstemmingmetartikel35lid1en2vandeWoningwet,artikel30en31vanhetBesluittoegelateninstellingenvolkshuisvesting,artikel14en15vandeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvesting,debepalingenvanenkrachtensdeWetnormeringtopinkomens(WNT)enrichtlijn645vandeRaadvoordeJaarverslaggeving.Inditkaderishetbestuurverantwoordelijkvooreenzodanigeinternebeheer-singdiehetbestuurnoodzakelijkachtomhetopmakenvandejaarrekeningmogelijktemakenzonderafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvanfoutenoffraude.

Bijhetopmakenvandejaarrekeningmoethetbestuurafwegenofdetoegelateninstellinginstaatisomhaarwerkzaamhedenincontinuïteitvoorttezetten.Opgrondvanartikel35vandeWoningwetmoethetbestuurdejaarrekeningopmakenopbasisvan

100 Leystromen | Jaarverslag | 2017 Controleverklaring

decontinuïteitsveronderstelling,tenzijhetbestuurhetvoornemenheeftomdetoegelateninstellingteliquiderenofdeactivi-teitentebeëindigenofalsbeëindiginghetenigerealistischealternatiefis.

Hetbestuurmoetgebeurtenissenenomstandighedenwaardoorgeredetwijfelzoukunnenbestaanofdetoegelateninstellinghaaractiviteitenincontinuïteitkanvoortzetten,toelichtenindejaarrekening.

Deraadvancommissarissenisverantwoordelijkvoorhetuitoefenenvantoezichtophetprocesvanfinanciëleverslaggevingvandetoegelateninstelling.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekeningOnzeverantwoordelijkheidishetzodanigplannenenuitvoerenvaneencontroleopdrachtdatwijdaarmeevoldoendeenge-schiktecontrole-informatieverkrijgenvoorhetdooronsaftegevenoordeel.Onzecontroleisuitgevoerdmeteenhogematemaargeenabsolutematevanzekerheidwaardoorhetmogelijkisdatwijtij-densonzecontrolenietallemateriëlefoutenenfraudeontdekken.

Afwijkingenkunnenontstaanalsgevolgvanfoutenoffraudeenzijnmaterieelindienredelijkerwijskanwordenverwachtdatdeze,afzonderlijkofgezamenlijk,vaninvloedkunnenzijnopdeeconomischebeslissingendiegebruikersopbasisvandezejaar-rekeningnemen.Dematerialiteitbeïnvloedtdeaard,timingenomvangvanonzecontrolewerkzaamhedenendeevaluatievanheteffectvanonderkendeafwijkingenoponsoordeel.

WijhebbendezeaccountantscontroleprofessioneelkritischuitgevoerdenhebbenwaarrelevantprofessioneleoordeelsvormingtoegepastinovereenstemmingmetdeNederlandsecontrolestandaarden,rubriekAvanhetaccountantsprotocolzoalsopgeno-meninbijlage4bijdeRegelingtoegelateninstellingenvolkshuisvesting,ethischevoorschriftenendeonafhankelijkheidseisen.Onzecontrolebestondonderandereuit:• Hetidentificereneninschattenvanderisico’sdatdejaarrekeningafwijkingenvanmaterieelbelangbevatalsgevolgvan

foutenoffraude,hetinreactieopdezerisico’sbepalenenuitvoerenvancontrolewerkzaamhedenenhetverkrijgenvancon-trole-informatiedievoldoendeengeschiktisalsbasisvooronsoordeel.Bijfraudeishetrisicodateenafwijkingvanmaterieelbelangnietontdektwordtgroterdanbijfouten.Bijfraudekansprakezijnvansamenspanning,valsheidingeschrifte,hetopzettelijknalatentransactiesvastteleggen,hetopzettelijkverkeerdvoorstellenvanzakenofhetdoorbrekenvandeinternebeheersing.

• Hetverkrijgenvaninzichtindeinternebeheersingdierelevantisvoordecontrolemetalsdoelcontrolewerkzaamhedenteselecterendiepassendzijnindeomstandigheden.Dezewerkzaamhedenhebbennietalsdoelomeenoordeeluittesprekenoverdeeffectiviteitvandeinternebeheersingvandetoegelateninstelling.

• Hetevaluerenvandegeschiktheidvandegebruiktegrondslagenvoorfinanciëleverslaggevingenhetevaluerenvanderede-lijkheidvanschattingendoorhetbestuurendetoelichtingendiedaaroverindejaarrekeningstaan.

101Leystromen | Jaarverslag | 2017Controleverklaring

• Hetvaststellendatdedoorhetbestuurgehanteerdecontinuïteitsveronderstellingaanvaardbaaris.Tevenshetopbasisvandeverkregencontrole-informatievaststellenofergebeurtenissenenomstandighedenzijnwaardoorgeredetwijfelzoukunnenbestaanofdetoegelateninstellinghaaractiviteitenincontinuïteitkanvoortzetten.Alswijconcluderendatereenonzekerheidvanmaterieelbelangbestaat,zijnwijverplichtomaandachtinonzecontroleverklaringtevestigenopderele-vantegerelateerdetoelichtingenindejaarrekening.Alsdetoelichtingeninadequaatzijn,moetenwijonzeverklaringaan-passen.Onzeconclusieszijngebaseerdopdecontrole-informatiedieverkregenistotdedatumvanonzecontroleverklaring.Toekomstigegebeurtenissenofomstandighedenkunnenerechtertoeleidendateentoegelateninstellinghaarcontinuïteitnietlangerkanhandhaven.

• Hetevaluerenvandepresentatie,structuureninhoudvandejaarrekeningendedaarinopgenomentoelichtingen.• Hetevaluerenofdejaarrekeningeengetrouwbeeldgeeftvandeonderliggendetransactiesengebeurtenissen.

Gegevenonzeeindverantwoordelijkheidvoorhetoordeelzijnwijverantwoordelijkvoordeaansturingvan,hettoezichtopendeuitvoeringvandegroepscontrole.Inditkaderhebbenwijdeaardenomvangbepaaldvandeuittevoerenwerkzaamhedenvoordegroepsonderdelen.Bepalendhierbijzijndeomvangen/ofhetrisicoprofielvandegroepsonderdelenofdeactiviteiten.Opgrondhiervanhebbenwijdegroepsonderdelengeselecteerdwaarbijeencontroleofbeoordelingvandevolledigefinanciëleinformatieofspecifiekepostennoodzakelijkwas.

Wijcommunicerenmetderaadvancommissarissenonderandereoverdegeplandereikwijdteentimingvandecontroleenoverdesignificantebevindingendieuitonzecontrolenaarvorenzijngekomen,waarondereventuelesignificantetekortkomin-genindeinternebeheersing.

Eindhoven,20juni2018

DeloitteAccountantsB.V.

Wasgetekend:drs.R.H.A.vanMollRA

102 Leystromen | Jaarverslag | 2017 Samenvattingresultatenprestatieafspraken2017

Samenvatting resultaten prestatieafspraken 2017

Hierleestueensamenvattingvanderesultatenvandeprestatieafspraken.Oponzewebsitevindtueenoverzichtwaarindeprestatieafsprakenvoor2017metallegemeentengedetailleerdzijnopgenomen.

Wonen met zorg, ouderenhuisvesting in verband met langer zelfstandig wonen

Wonen met zorgLanger Zelfstandig Thuis wonenDoordesamenwerkingactiefoptezoeken,realiseerdengemeentenenLeystromensameneenaantalwoningaanpassingen.Dezesamenwerkingleiddetotnieuwerichtlijnenindeomgangmetdezeaanvragen.Dezepilotwordtin2018voortgezet.

Inééngemeente(GilzeenRijen)zijnafsprakengemaaktomwoonscansuittevoeren.14Huurderswerdengeadviseerdoverkleineaanpassingenininrichtingendewoningomlangerzelfstandigthuistekunnenblijvenwonen.

Omzorgbehoevendeneenaangepastewoningofwoonvormtebieden,zijnin4gemeentenintentieovereenkomstengetekendvoordebouwvandergelijkewoonvormenofvooreenontmoetingsruimte.

Voornemens rond nieuwbouw en gewenste ontwikkeling van de woningvoorraad (betaalbaarheid en bereikbaarheid)

NieuwbouwInBoschkensWest(Goirle)werden30eengezinswoningenopgeleverd.WestarttenmetdebouwvanHartvanDiessen(Diessen;9appartementen)enVliegendeVennen(Rijen;15eengezinswoningen).Diverseandereprojectenzijnin2017voorbereid.Daarnaastisvooreenaantalprojecten(woningen)definitiefbeslotenomtotbouwovertegaan.

Verkoop woningenOndanksdeafnamevanhetaantaltehuisvestenvergunninghoudersisookin2017deverkoopbeperkt.Ditomdatdedrukopdewoningmarkthoogisgeble-ven.Slechts15woningenuitdesocialehuurvoorraadzijnverkocht,onderandereaanzittendehuurders.Zijkregen5%korting.

BetaalbaarheidIn2017is5keereenberoepgedaanophetbetaalbaarheidsfonds.Inallegevallenisdeaanvraaggehonoreerd.

Onzebudgetcoachstarttedebegeleidingbij82huishoudens.Enzettewaarnodigdebegeleidingvoortdiein2016gestartwas.Ookparticipeertdebudget-coachin3gemeentenindebudgetcafé’s.

InsamenwerkingmetdegemeenteHilvarenbeekinspireerdedebudgetcoachinwoners/huurdersopeenludiekemaniermetbespaartips.

WoningtoewijzingenWevoldedenaandewettelijkebepalingenbetreffendehettoewijzeninhetDAEB-segment.94%vandevrijgekomenDAEB-woningenistoegewezenaanhuurdersmeteeninkomentot€36.165.Voorwatbetrefthetpassendtoewijzen,wezenwe99%vanonzewoningentoeaanwoningzoekendenmetrechtophuurtoeslag.

Huisvesting urgente groepen

Urgente groepenPergemeenteisvoorafeenpercentagetoetewijzenwoningenafgesprokenvoordehuisvestingvanvergunninghouders.Bij5vande6gemeentenisdegemeen-telijketaakstellingbehaaldenstartenwevolgendjaarmeteenvoorstand.In4gemeentenzijnhiervoorminderwoningennodiggeblekendanafgesproken.Eenvanderedenenhiervoorisdaterverschillendegrotegezinnenzijngehuisvest.

103Leystromen | Jaarverslag | 2017Samenvattingresultatenprestatieafspraken2017

Omdatgrotegezinneneengroterewoning,metvaakeenhogerehuurprijs,nodighebben,leverdendegemeentenwaarnodigeenbijdrage.Dankzijdezeafspraakhebbenwe68vergunninghouderskunnenhuisvestenin12woningen.

Totaalhuisvesttenwein2017157vergunninghouders,verdeeldover34woningen.

Omtijdelijkehuisvestinghaalbaartemakenvoorpersonendienietineenregulierewoonomgevingkunnenwonen,issubsidieontvangenvoorprojectCruyshofinBaarle-Nassau.Weonderzochtendemogelijkheidtothetontwikke-lenvaneentijdelijkeprikkelarmewoonvoorziening.Hethaalbaarheidsonderzoekwordtbegin2018afgerond.

Aangepaste woningenIn2017isbij2nieuwbouweengezinswoningeneenbouwkundigeaanpassinggedaanwaardoordezewoningengeschiktzijnvoorgezinnenmeteenrolstoel-gebondengezinslid,groteregezinnenofalsmantelzorgwoning.

Energiezuinige voorraad

Onderhoud en energiezuinige voorraadAan1opde3woningenisin2017voorafgeplandonderhouduitgevoerd.Datva-rieerdevanschilderwerkzaamhedentotgrootonderhoud.Inallegemeentenzijndeafsprakenoverhetaantalteonderhoudenwoningenbehaald;inOisterwijkzijnmeerwoningenonderhoudendanafgesproken.

Hetschilderwerkisopbasisvanprestatiecontractenmetdeschildergedaan.

Energiezuinige voorraadZoalsafgesprokenisbijminimaal487woningen/huishoudenspersoonlijkeenaanbodgedaanomdewoningextrateisoleren.Meerdan50%vandebewonersmaaktehiergebruikvan.Voordateenwoningdieopde‘verduurzamingslijst’stondopnieuwverhuurdwerd,isdezeookextrageïsoleerd.

Totaal67%vanonzewoningenheefteengroenenergielabel(minimaalC).Datzijn6.314woningen.

InverschillendesamenwerkingsverbandenonderzoektLeystromenwelkemogelijkhedennogmeerrealistischzijnomdeCO2uitstootterugtedringen.Alsgevolgdaarvanzijnbesluitengenomenomeenaantalnieuwbouwprojecten‘nulopdemeter’ofviacirculairbouwenuittevoeren.

InHilvarenbeeklietenledenvandehuurdersverenigingzichsamenmetdeener-giecoöperatiescholentotenergiecoach.

Samenwerking

Kwaliteit van de woningMeteenvertegenwoordigingvanhuurdersisgekekennaardestandaardkwali-teitvandewoning.Enzijnwensengeformuleerdperwoningtype.

OverlastInallegemeentenwerkteLeystromensamenmetnetwerkpartnersomdeover-lasttebeperken.Deafsprakendiewehierovermaaktenzijnbehaald.

In2017vondenverschillendeontruimingenplaatswegenshennep.Zekerbegin2017zagenwehierineentoenametenopzichtevan2016.Metdegemeentenhebbenweingoedoverlegdeoverlastenleegstandwaardewoninggeslotenwerdbeperkt.

104 Leystromen | Jaarverslag | 2017 Activiteitenplan2017

Opgave Doelen Activiteiten Resultaat2017Voldoendeenpassendehuurwoningenvooronzedoelgroepenconformonsdynamischportefeuilleplan

Zoektijdenelkkwartaalmonitoren Zoektijdbedraagtgemiddeldnietmeerdan8,71maandeninhettotalewerkgebied

Strategievoorverkoopwoningenherijken Nieuwverkoopbeleiden-proces,dieaansluitenopdeportefeuil-lestratieenrekeninghoudenmetfinancielekaders

Evaluatievandein2016opgestarte'PilotDoorstromingvanseniorenineengezinswoningen'.Opbasisdaarvanbeleidskeuzesmaken,ooktenaanzienvananderedoelgroepen

Tenminste5verhuisketensopganggebracht

AansluitenbijWoninginZicht Vrijkomendewoningenaanbiedenviahetregionalewoonruimte-verdeelsysteemWoningInZicht

Geactualiseerden/ofherzienwoonruimteverdeelbeleid EvaluatieeneventueleaanpassingurgentiebeleidUitrolvandein2016vastgesteldevisieopWonenmetZorg(inclu-siefmantelzorgersenwoningaanpassingen)

Beleid,processen,maatregelenenopgavenoverwonen-zorgalsonderdeelvandeportefeuillestratgie

Onderzoeknaardemogelijkhedenom2woningenintezettenvoorcrisisopvangbijvoorbeeldvooreentime-outfase.

Besluitofwewelofnietop2crisiswoningeninzetten

Beschikbaarstellenvan2woningenvoortijdelijkehuisvestingbijcrisissituaties

2doorLeystromeningerichtewoningenvoorcrisisopvangvanmaximaal6maanden:pilotvoor2jaar

Haalbaarheidsstudienaarmogelijkhedenwoonvormdietussendak/thuislozenopvangenwoningenzit.

PlanvanaanpakvoorSkaeveHuse(onderanderelocatiebepalingenuitvoering)

Passendhuisvestenstatushouders. 10tot12,5%vandemutatiesbinnendeDAEB-woningvoorraadvoorstatushouders

Contingentafsprakenmakenmetgemeentenenzorgpartijen(afstemmingzoekenmetWiZ)

Toewijzingvanmaximaal5%vandevrijkomendewoningendoordirectebemiddelingaandoorgemeentenenzorgpartijenaangeleverdepotentielekandidatenUitvoeringgevenaandecontingentafsprakenoverhuurdersmet

woonbegeleidingSturenopgewenstekwaliteitvanhetonderhouds-enuitrustings-niveauvanonzewoningen

Opbasisvandein2016opgesteldekadersgedifferentieerdkwaliteitsbeleidvoordetotalewoningvoorraad(bestaandennieuw)opstellenenimplementeren

Gewenstekwaliteitsniveausbeschrevenengeïmplementeerdoponsbezit

Complexbeheerplannenontwikkelen Iedercomplexheefteencomplexplanwaarinbeschrevenstaatwatdestrategieisenhoewedekomendejarenhetcomplexgaanbeheren.Ditisingerekendindebegroting2018

Conditiemetingenuitvoeren Inzichtindebouwkundigeconditievandebuitenschilvan2/3vandewoningvoorraad(1/3in2018)

Visieoponderhoudontwikkelen:opwelkemaniergaatLeystromenindetoekomsthaarwoningvoorraadonderhouden

Eind2017keuzesoverdeuitvoeringvanonderhoud(dagelijks,mutatieenplanmatig)inrelatietotklanttevredenheidenimago

Verbeterenvanenergieprestatieswaarbijwesturenophetteverwachteneffectopdewoonlastenénophetrendementvanonzeinvesteringen

Verduurzamenvanminimaal50%vande487geselecteerdebestaandehuurwoningen

Vanenergie-index2,02op1-1-2017naar1,84op31-12-2017(labelD;1,8<EI≤2,1)

Evaluatieeneventueleaanpassingduurzaamheidsbeleidvoordewoningvoorraad

Herzienduurzaamheidsbeleidendaaruitafgeleideuitvoerings-plannenvoordekomendejaren(bestaandebouwennieuwbouw)

Hetgenererenvannieuweideeënophetgebiedvanverduurza-mingenderealisatiedaarvan

Langetermijnstrategievoorduurzaamheid(nietalleenophetgebiedvanwoningvoorraad)

Versterkenvandewoonomgevingenveiligheidvanonzewoningen

Kadersenplanvanaanpakvoorleefbaarheidopstellenvoor2018enverder.

LeefbaarheidsbeleidwaarinopgenomenishoedebijdragevanLeystromeneruitrekeninghoudendmetwettelijkekaders.

Koolmonoxidebeleid(CO)opstellen Risico'sopenverbrandingstoestelleninhetwoningbezitminimaliseren

Asbestbeleidopstellen Inzichtinhetbeleidoverdeomgangmetasbestinwoningenomrisico'sopblootstellingaanasbesthoudendematerialentebeperken

Legionellabeleidopstellen Voorkomenen/ofadequaatomgaanmetdebesmettingvanlegionella

Visievormingoverhetspanningsveldvanverhuurversusmogelijkeoverlast

Beperkenvanoverlastsituatiesdoorbijdetoewijzingalrekeningtehoudenmet'probleemstraten'.

Activiteitenplan 2017

105Leystromen | Jaarverslag | 2017Activiteitenplan2017

Opgave Doelen Activiteiten Resultaat2017Klantgerichtondernemen Realiserenvanvisieopdedienstverleningaandeklant.Hierinne-

menwemee:deevaluatieenverbetervoorstelvanhettelefonischeklantcontactinclusiefopvolging.

KlantvisiewaarinhetbeelddatLeystromenvanhaarklantenheeftbeschrevenisendewijzewaaropzijmethaarklantenwilomgaan

Herinrichtenvandewebsiteomeenoptimaleklantreistefaci-literen.Focus:klantvriendelijkheid,structuur,functionaliteitenlook-and-feelwebsiteensamenhangmetandereon-enofflinemiddelen

Eennieuweklantgerichtewebsiteisindelucht(inclusiefchatmogelijkheden,WhatsAppenideeënbus)

OnzehuurderszijntevredenoverdedienstverleningvanLeystromen:hetcontactmetLeystromen,dekwaliteitvaninfor-matievoorzieningenvanreparatiesenonderhoud

UitvoeringactiviteitenvanuitdewerkgroepKWH VoordezesonderdelenvanhetKWH-huurlabelscoortLeystromenhogerdanhetniveauvan31-12-2016(alsdescorealophetlande-lijkgemiddeldeligtisditnietpersenodig)

Mogelijkhedeninvoerenomookbuitenkantoortijdenreparatie-verzoek,voor-ofna-inspectietelatenuitvoerenofafsprakentemaken.

RuimeremogelijkhedenvoorklantenomeenafspraakmetLeystromentehebben.

Klachtenprocescentraliserenenimplementeren Klachtenmanagementinterngereed(aantalenaardisinzichtelijk).Kwaliteitleveranciersenaannemerswordencontinugeme-ten:nietalleentechnischmaarookgelinktaangedragencommunicatie

Klantistevredenoverdeuitgevoerdeonderhoudswerkzaamhedenendewijzewaaropdezezijnuitgevoerd

Leystromenbiedthaarhuurderskeuzemogelijkhedenvoordienst-verleningengeeftzeinvloedbijhetbepalenvanwelkemogelijk-hedengebodenworden

Uitwerkenvanhetniet-digitaledienstverleningsconcept Demogelijkhedenvoorpersoonlijkcontacttussenmedewerkersenklantenisverbeterd.

In2016geimplementeerdservicekostenabonnementevaluereneneventueelaanpassen

In2016geimplementeerdbeleidwordtindiennodigherzien(in2017of2018)

In2016geimplementeerdstreefhuurbeleidevaluereneneventueelaanpassenIn2016geimplementeerdbeleidrondompassendtoewijzenevaluereneneventueelaanpassenEerdergeimplenteerdZAV-beleidevaluereneneventueelaanpassen

ZAV-beleidwordtzonodigherzien

Omdeontwikkelingvandeorganisatieteborgenopallevlakken(zoalsbedrijfsprestatiesenklanteisen),gaatLeystromenTQMinvoeren.

Eind2017staatdebasisvooreenTQM-systeem.

Stimulerenvaninitiatievenvanonzehuurders OnderzoekeninhoeverreLeystromenmeewilenkanwerkenaanhetoprichtenvanwooncoöperaties

VisiedocumentwaarinbeschrevenstaathoeLeystromenwilomgaanmethetfenomeen‘wooncoöperaties’

Huurdersactiefbetrekkenommeetedenkenoverhetbeleidendeuitvoeringervan

Onderzoeknaarmogelijkhedenvaninspraakdooreerstebewonersbijnieuwbouwprojecten

Toekomstigebewonershebbeninspraakineennieuwbouwproject

Pre-visitatieuitvoeren Inzichtinverbeterpuntendienogopgepaktkunnenwordenvoordedefinitievevisitatiein2018

PilotsamenwerkingmetCorporatieraadevaluerenenafsprakenmakenovertoekomst

ErisduidelijkwatdemeerwaardeisvandeCorporatieraadvoorLeystromen;besluitofditwordtgecontinueerd

Opstellenencommunicerenaanhuurdersenhuurdersorganisa-tiesvaneenoverzichtvanaanpassingenaandewoningen(inhetkadervanlangerzelfstandigthuis)waarbijduidelijkwordtwie,watbetaalt.Voorafhebbenwehieroverafsprakengemaaktmetdegemeentes.

Voordehuurderisduidelijkwelkeaanpassingenaandewoningenwel/nietvoorvergoedinginaanmerkingkomen(doorLeystromenofgemeente).

OverlegoverwatLeystromenendehuurdersverenigingenvanelkaarverwachtenenwatzevoorelkaarkunnenbetekenen.

EvaluatievandesamenwerkingtussenLeystromenenhuurdersverenigingen

Leveranciersportaalwordtbrederbenutdoordeheleorganisatie Eenefficiëntievoordeelen(meer)inzichtinverplichtingen.Opdehoogtezijnvandeontwikkelingenbijenvisievanzorgpartijen

Complexplannenvoormaatschappelijkvastgoed

Onzezichtbaarheidvergroten Bijeenkomst(Huurdersdag/Carroussel/Proeverij)organiserenbij/met/doorhuurders,gemeentenen/ofsamenwerkingspartners

PartnerszijnopdehoogtevandedienstverleningdieLeystromenbiedtenwordenhierinmeegenomen

Financieleondersteuning(naarratovanaantalhuurwoningen)biedenbijenergiecoaching

Samenmetgemeentenenhuurdersverenigingenenergiecoachingfaciliteren,zomogelijkmetanderenetwerkpartners


Gereedin2017Gestartin2017,metdoorloopin2018vervallendanweldoorgeschovennaar2018

Opgave Doelen Activiteiten Resultaat2017Efficiënteeneffectievebedrijfsvoeringomzoeenoptimaalfinanci-eelrendementtebehalen

Inbeeldbrengenwelkekostenmeegenomenwordenindebenchmarkenwelkekostenwekunnenbeïnvloeden(endusopbesparen)

Eind2017iserinzichtopwelkeelement(en)vandebedrijfslastenwein2018enverdergaansturen

Aanbestedingsbeleidherzien(voornieuwbouw,onderhoud,accountants,inhuuretc)

Herijktbedrijfsbreedaanbestedingsbeleid

Processenherijken/herbeziengebaseerdopdein2017geformuleerdeklantvisie.

Processendiezooptimaalpassenbijdeklantvisie.

OnderzoeknaareenvormvancirculaireeconomiedietoepasbaarisbinneneennieuwbouwprojectbijLeystromen.

HelderheidovertoepassingsvormcirculaireeconomiebijeennieuwbouwprojectvanLeystromen.

Activiteitenplan2017

Julianastraat51,RijenlPostbus70,5120ABRijent [email protected]

JAARVERSLAG 2017 - Website · 2018-07-19 · Voor u ligt het jaarverslag 2017 van Leystromen. In...

Documents

Transcript of JAARVERSLAG 2017 - Website · 2018-07-19 · Voor u ligt het jaarverslag 2017 van Leystromen. In...