Jaarverslag 2013

Kengetallen / 4

Voorwoord van de CEO / 5

Van Oord in het kort / 8

Bedrijfsprofiel / 8

Activiteiten en wereldwijde uitdagingen / 8

Eigendomsverhouding / 9

Verslag van de Raad van Commissarissen / 10

Verslag van de Executive Board / 13

Terugblik 2013 / 13

Marktontwikkelingen en strategie / 14

Maatschappelijke verantwoordelijkheid / 15

Externe erkenning / 18

Executive Board / 19

Van Oord in bedrijf / 20

Baggeren en waterbouw / 21

- Netherlands / 21

- Europe / 22

- Asia & Australia / 25

- Middle East, Mediterranean & South West Asia / 26

- America & Africa / 28

- Wicks / 29

Offshore olie & gas / 30

Offshore wind / 31

Medewerkers / 32

Veilig denken én doen / 35

Duurzaamheid in de praktijk / 39

Corporate governance / 44

Organogram met verantwoordelijkheden / 44

Structuur / 45

Risicobeheersing / 45

Verslaglegging / 48

Inhoud

Colofon

Van Oord Schaardijk 211, Postbus 8574, 3009 AN Rotterdam

T 088 8260000 E info@vanoord.com I www.vanoord.com A Van Oord app (App Store en Google Play)

Vormgeving Boulogne Jonkers, Zoetermeer

Foto voorzijde: Pijpenlegger Stingray

Onze organisatie / 50

Management Committee / 50

Area Management / 50

Staff Management / 51

Wereldwijde vestigingen / 52

Onze mensen / 53

Materieel / 62

Jaarrekening / 66

Geconsolideerde balans

(vóór winstbestemming) / 67

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening / 68

Geconsolideerd kasstroomoverzicht / 69

Toelichting op de geconsolideerde

jaarrekening / 70

Toelichting op de geconsolideerde balans / 73

Toelichting op de geconsolideerde

winst-en-verliesrekening / 80

Vennootschappelijke balans (vóór

winstbestemming) / 83

Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening / 84

Toelichting op de vennootschappelijke balans / 85

Overige gegevens / 87

Controleverklaring van de onafhankelijke

accountant / 88

Begrippenlijst / 89

Toelichting op de financiële begrippen / 89

Algemene Begrippen / 89

2

Valpijpschip Stornes

Contact

Wij nodigen u van harte uit om op dit jaar-

verslag te reageren. Hebt u vragen over de

inhoud of over onze wijze van rapporteren?

Ook dat kunt u kenbaar maken. Stuur een

e-mail naar info@vanoord.com of neem contact

op met de heer R. de Bruin, T 088 8268234.

U ontvangt binnen tien werkdagen een reactie.

Website

3

Kengetallen

(alle bedragen x EUR 1.000.000)

2013 2012 2011 2010 2009

Netto-omzet 1.641 1.676 1.715 1.578 1.424

EBITDA ** 318 265 287 289 260

Afschrijvingen 138 127 114 116 98

EBIT ** 180 138 174 174 161

Netto resultaat 130 98 118 165 120

Totaal eigen en vreemd vermogen 2.247 2.412 2.230 2.017 1.928

Eigen vermogen 742 672 635 695 580

Leningen en andere kredietfaciliteiten 408 554 426 156 235

Liquide middelen 243 148 198 200 297

Netto schuld 203 389 226 22 -50

Orderportefeuille 1.944 1.924 1.694 1.856 1.777

Kasstroom uit operationele activiteiten 405 156 276 279 397

Kasstroom uit investeringsactiviteiten -158 -258 -302 -247 -213

Kasstroom uit financieringsactiviteiten -137 57 25 -129 -52

Verschuldigd dividend 62 47 56 77 57

Rendement op totaal vermogen ** 8,0% 6,0% 8,3% 8,9% 8,7%

Rendement op eigen vermogen ** 18,5% 15,1% 17,7% 25,9% 21,4%

EBITDA/netto-omzet 19,4% 15,8% 16,8% 18,3% 18,2%

Nettowinst/netto-omzet 7,9% 5,9% 6,9% 10,5% 8,4%

Eigen vermogen/totaal vermogen 33,0% 27,9% 28,5% 34,5% 30,1%

Aantal medewerkers in FTE 4.195 4.550 5.085 4.410 4.060

Man/vrouw-ratio (%) 86/14 89/11 91/09 92/08 92/08

Aantal nationaliteiten werkzaam bij Van Oord 55 70 65 55 45

Aantal trainingen 2.827 2.953 2.081 2.125 2.932

Ziekteverzuim (in % van de Nederlandse loonlijst) 2,8 3,0 2,9 2,6 2,9

Ongevalsfrequentie * 0,65 0,96 1,02 1,08 1,28

CO2-footprint (ton) 745.978 780.000 785.749 840.190 -

CO2-prestatieladder (trede) 5 3 3 3 -

* zie begrippenlijst** zie toelichting op de financiële begrippen

4

In onze markt tekent zich een belangrijke trend

af dat wij als hoofdaannemer worden gevraagd

integrale verant woordelijkheid te nemen voor

het ontwerp en de bouw van havens.

Offshore olie & gas

De eerste twee projecten voor onze pijpenlegger

Stingray in Korea en Taiwan kenmerkten het jaar

voor onze business unit Offshore. Met dit schip

begeven wij ons in een nieuw marktsegment.

Wij bieden opdrachtgevers de mogelijkheid om

het baggeren van een trench, het leggen van

een pijp en het weer terugvullen van de trench,

zonder interfacerisico’s in één hand te houden.

De bezettingsgraad van onze drie valpijpschepen

was wederom hoog. Het marktniveau voor

aanlandingen en single point mooring buoys

(boeien) was laag in 2013.

Offshore Wind Projects

Onze business unit Offshore Wind Projects

verhuisde van een tijdelijke locatie terug naar ons

eigen kantoor in Gorinchem waar de business

units Offshore (olie & gas) en Offshore Wind

Projects nu samen zijn gehuisvest. De omzet van

de wind divisie was dit jaar beperkt. Het jaar stond

in het teken van de voorbereiding op twee grote

projecten: Luchterduinen en Gemini. Het project

Luchterduinen wordt 23 kilometer voor de kust

van Zandvoort gebouwd voor Eneco. 2013 was een

belangrijk jaar voor het Gemini project, een wind-

molen park van 600 MW, 60 kilometer ten noorden

Wij leverden in 2013 tot grote tevredenheid

van het Havenbedrijf Rotterdam het project

Maasvlakte 2 op. Na ruim vier jaar werken werd

de oppervlakte van Nederland met 2.000 hectare

vergroot. Onze netto schuld nam vooral door

een hoge opera tionele cashflow af tot circa

EUR 200 miljoen. Het afgelopen jaar vond een

herijking plaats van onze strategie. Onze activi-

teiten baggeren, offshore olie & gas en offshore

wind zijn grondig onder de loep genomen. Wij

richten ons op een groeistrategie voor de jaren

2013 – 2018. De groei zal vooral komen uit de

business units Offshore (olie & gas) en Offshore

Wind Projects. Wij zijn niet voor nemens om aan

onze activiteiten nieuwe branchevreemde

activiteiten toe te voegen, omdat wij voldoende

groeipotentieel zien in onze bestaande

activiteiten.

Baggeren

Voor onze baggeractiviteiten zagen wij een stabiel

marktvolume in 2013. De bezettingsgraad van onze

vloot was hoger dan die van 2012. Wel waren er

grote veranderingen in de verschillende markten

wereldwijd. Wij zagen de markt in Europa weer

aantrekken. Dit heeft nog niet geleid tot een beter

prijsniveau. Wij constateerden lastige markt-

condities in de markten Brazilië, Nigeria en India.

In Indonesië waren wij succesvol met de acquisitie

van nieuwe projecten. In Australië werd het project

Gladstone opgeleverd en wordt het grote project

Ichthys gecontinueerd. Wij zien op dit moment

geen grote vervolgopdrachten meer in Australië.

Voorwoord van de CEO

2013 is voor onze onderneming een beter jaar geworden dan 2012. Wij

hebben het jaar afgesloten met een iets lagere omzet van EUR 1.641 miljoen

(2012: EUR 1.676 miljoen). Het netto resultaat was met EUR 130 miljoen

aanzienlijk hoger dan in 2012 (EUR 98 miljoen) en ook de orderportefeuille is

beter dan het jaar ervoor. De schikking van uitstaande vorderingen in Dubai

over de periode 2005 – 2008 heeft het netto resultaat positief beïnvloed.

5

van Schiermonnikoog. Dit project is van de

ontwikke laar overgenomen door nieuwe aandeel-

houders, die ook verantwoordelijk zijn voor de

financiering – Gemini is een zogenaamd ‘non

recourse financed project’. Het bouwcontract

wordt uitgevoerd door Van Oord en Siemens. Wij

nemen in dit project voor 10% deel in het eigen

vermogen. In april verwachten wij de financial

close. De bouw zal plaatsvinden in 2015 en 2016.

Veiligheid

Wij zijn bijzonder tevreden over de ontwikkelingen

van onze veiligheidscijfers in 2013. Deze waren de

beste in de geschiedenis van de onderneming en

overtreffen ruimschoots het gestelde doel. Door

een consequente inspanning over een periode

van meer dan tien jaar hebben wij de ongevallen-

statistieken teruggebracht met een factor 3. Wij

zijn van mening dat het mogelijk is een verdere

verlaging van het aantal ongevallen op projecten

en schepen te realiseren. Daarom hebben wij het

afgelopen jaar besloten onder andere een nieuw

Safety Leader ship Programme te introduceren in

2014 en 2015.

Duurzaamheid

Duurzaamheid ligt Van Oord als familiebedrijf

na aan het hart. In het afgelopen jaar zijn vooral

goede resultaten geboekt op het gebied van

brand stofbesparing, wat een positieve invloed

heeft op de uitstoot van CO2. Met een nieuw meet-

systeem aan boord van onze sleephopperzuigers

hebben wij kunnen aantonen dat aanzienlijke

brandstof besparing mogelijk is. Dit systeem wordt

in 2014 verder ingevoerd. Ook de inspanningen

die wij hebben gedaan om met behulp van een

door ons ontwikkeld mobiel laboratorium koraal

te herstellen, zijn het vermelden waard.

Investeringen

In 2013 werd onze tweede zelfvarende cutterzuiger,

Artemis, opgeleverd. Het schip is onmiddellijk

succesvol ingezet op een aantal projecten in Europa

en Azië. De oplevering van ons offshore installatie-

schip, Aeolus, ondervond vertraging als gevolg van

problemen op de Sietas werf in Hamburg, die zich

in surséance van betaling bevindt. De verwachting

is dat het schip in juni 2014 operationeel zal zijn.

Om invulling te geven aan onze strategie om als

EPC aannemer wind molen parken op zee te bouwen,

hebben wij in 2013 besloten te investeren in een

groot offshore kabelleg schip met een carrousel

van 5.000 ton. Dit schip, Nexus, zal begin 2015

operationeel zijn en worden ingezet op onder

andere het Gemini project.

Vooruitzichten

De wereldeconomie laat in 2014 een voorzichtig

herstel zien. De groei van opkomende econo mieën

zal naar verwachting in 2014 afnemen. Hierdoor

zullen regionaal grote groeiverschillen en markt-

kansen ontstaan. Met een hoge olieprijs blijven wij

positief over de groeikansen van onze business unit

Offshore (olie & gas). Het energie akkoord in

Nederland en de plannen voor offshore windmolen-

parken in andere Europese landen maken dat wij

groei verwachten in onze business unit Offshore

Wind Projects. Concluderend verwachten wij een

substantiële groei voor onze onderneming in 2014.

Een belangrijk aandachts punt blijft het vinden van

voldoende technisch personeel. Door een lage netto

schuld en een gezonde cashflow zullen wij in 2014

voldoende ruimte hebben om een aantal beslissingen

voor investeringen in nieuw materieel te nemen.

Pieter van Oord, CEO

17 maart 2014

6

Surabaya

Het contract voor een landaanwinning in

de haven van Surabaya, Indonesië werd

ondertekend aan boord van de sleep-

hopperzuiger HAM 310 in de haven van

Tanjung Priok, Jakarta, in aanwezigheid

van minister-president Rutte en de ministers

van (buitenlandse) handel van Indonesië

en Nederland: Gita Wirjawan en mevrouw

Ploumen.

7

Van Oord in het kort

Bedrijfsprofi el

Profi el

Van Oord is wereldwijd actief als toonaangevende

aannemer van bagger-, waterbouwkundige en

offshore energieprojecten (olie, gas en wind)

met innovatieve oplossingen voor maritieme uit-

dagingen. De onderneming is wereldwijd actief

in meer dan vijftig landen.

Van Oord is een in Nederland gevestigde, zelfstan-

dige naamloze vennootschap. Het hoofdkantoor

van de onderneming is gevestigd in Rotterdam.

Onze medewerkers zijn betrokken, onder nemende

professionals met een passie voor water en

technologie. Zij kennen het belang van samen-

werken met als doel het best mogelijke resultaat

te bereiken. Door open en integer te zijn, bouwen

zij aan wederzijds vertrouwen en respect.

Van Oord is een familiebedrijf dat maritieme

oplossingen biedt die nu en in de toekomst

van waarde zijn. Veiligheid, duurzaamheid en

continuïteit gaan daarbij hand in hand. Van Oord

heeft oog voor zijn waardeketen, die zich uitstrekt

van toeleveranciers tot opdrachtgevers.

Missie

Wij zijn de toonaangevende, internationale aan-

nemer en leggen ons toe op bagger-, waterbouw-

kundige en offshore projecten (olie, gas en wind).

In nauwe samenwerking met onze opdrachtgevers

creëren wij innovatieve, duurzame oplossingen en

veilige werkomstandigheden.

Visie

De groeiende wereldbevolking heeft behoefte

aan meer ruimte en de vraag naar energie stijgt

voortdurend. Toenemende wereldhandel vraagt

om meer en betere havenfaciliteiten, terwijl

klimaatverandering kustgebieden bedreigt.

Activiteiten en wereldwijde uitdagingen

Activiteiten

Baggeren en waterbouw

Aanleg en onderhoud van havens en waterwegen

Landaanwinning

Aanleg van kunstmatige eilanden

Kustverdediging

Aanleg van dijken en oeverbeschermingen

Bouw van havens, strekdammen en kademuren

Verwijderen van verontreinigd bodemmateriaal

Versneld bouwrijp maken door verticale en

horizontale drainage

Boren en springen onder water

Van Oord biedt innovatieve oplossingen voor deze

wereldwijde maritieme uitdagingen; nu en in de

toekomst.

Business drivers

maritiem transport

energieverbruik

stijgende zeespiegel

urbanisatie

toerisme

Cultuurwaarden

maritiem ondernemerschap

professionaliteit en toewijding

passie en vindingrijkheid

integriteit, openheid, respect en teamgeest

zorg voor de mens

8

Offshore olie & gas

Installeren van laadboeien en pijpleidingen,

ook als EPC aannemer met contractuele verant-

woorde lijkheid voor ontwerp (engineering),

inkoop (procurement) en bouw (construction)

Beschermen van pijpleidingen op de zeebodem

Baggeren en afdekken van sleuven voor pijp-

leidingen

Installeren van leidingen

Installeren van offshore gravity based platforms

Offshore wind

Als EPC aannemer met contractuele verant-

woordelijkheid voor ontwerp (engineering),

inkoop (procurement) en bouw (construction)

realiseren van complete windparken op zee

Dienstverlening aan de bouwers van windparken

op zee

Wereldwijde uitdagingen

De groeiende wereldbevolking heeft behoefte

aan meer ruimte en de vraag naar energie stijgt

voortdurend. Meer en betere havenfaciliteiten zijn

nodig voor de groeiende wereldhandel, terwijl

Eigendomsverhouding

De eigendomsverhouding is in 2013 niet gewijzigd.

Van Oord nv is een in Nederland gevestigde naam-

loze vennootschap. MerweOord B.V., de houdster-

maatschappij van de familie Van Oord, houdt

78,5% van de aandelen in Van Oord nv. De overige

aandelen zijn in handen van: Cobepa (Nederland)

N.V. (10,75%) en ConsOord B.V. (10,75%).

klimaatverandering de kustgebieden bedreigt.

Van Oord creëert met zijn activiteiten maat-

schappe lijke meerwaarde, doordat wij slimme

oplossingen bieden voor deze wereldwijde

uitdagingen. Wij ontwikkelen en implementeren

methoden die gericht zijn op het voorkomen van

ongewenste neveneffecten van onze activiteiten.

Daarnaast spannen wij ons voortdurend in om

materieel en processen te verbeteren. Onze voor-

aanstaande positie in de offshore windmarkt

onder streept dit. Wij vervullen een voortrekkersrol

in de bagger-, waterbouwkundige en offshore-

markt.

Ichthys, Australië

9

Samenstelling van de Raad van Commissarissen

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders

heeft het afgelopen jaar de heer Jac.G. van Oord

herbenoemd als commissaris voor een periode van

vier jaar. In 2014 eindigt de lopende zittingstermijn

van de heer C.J. van den Driest. De heer Van den

Driest stelt zich beschikbaar voor herbenoeming.

Corporate Governance

Wij rekenen het tot onze belangrijkste taak om

toezicht te houden op het functioneren van het

management. Per 1 januari 2013 is het bestuurs-

model gewijzigd en is de Executive Board uitge-

breid met twee leden. Zij hebben deze functie

gecombineerd met hun directe verantwoordelijk-

heid voor hun business units. Wij waarderen hun

inbreng uit de praktijk in onze vergaderingen.

Beloning

Jaarlijks toetst de Raad van Commissarissen het

beloningsniveau, waarbij indien nodig of gewenst

gebruik wordt gemaakt van extern advies voor de

weging van de relevante criteria en ook de alge-

mene salaristrend in de bedrijfstak in beschouwing

wordt genomen. De remuneratie van de Executive

Board bestaat uit een vast basissalaris en een

prestatie gerelateerde variabele beloning. De Raad

van Commissarissen hecht eraan, dat het varia-

bele deel een substantieel onderdeel van de

beloning betreft. De variabele beloning wordt

jaarlijks door de Raad van Commissarissen

vastgesteld en is gerelateerd aan een aantal

meetbare, vooraf vastgestelde financiële en

operationele doelstellingen die bijdragen aan

de strategie van Van Oord. Voor het jaar 2013

bevonden de operationele doelstellingen zich

onder meer op het terrein van veiligheid, omzet

en winst, orderboek, reduceren van stilligkosten

en de succesvolle ontwikkeling van offshore

windparken. Wij verwijzen ook naar de toelichting

op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening.

De Raad van Commissarissen kwam in 2013

zes maal bijeen in een reguliere vergadering met

de Executive Board. Een aparte bijeenkomst is

gehouden om de herijking van de bedrijfsstrategie

te bespreken. Wij hebben ons intensief gebogen

over de risico’s van het Gemini-project. Er zijn

beslissingen genomen ten aanzien van de selectie

van aandeelhouders, de financiering door banken

en het bouwcontract met Van Oord. Van Oord

neemt in dit project als aandeelhouder een belang

van 10%. Een bijzonder inspirerend bezoek

brachten wij aan de scheepswerf in Hamburg,

waar Van Oord in eigen beheer en onder

uitdagende omstandig heden het offshore

installatieschip Aeolus bouwt. Wij hebben

intensief gesproken over investeringen in nieuw

materieel. In 2013 is besloten tot de bouw van

een kabellegger. Wij brachten voorts een bezoek

aan de projecten in Jakarta, Indonesië en Darwin,

Australië.

Verslag van de Raad van Commissarissen

Met genoegen leggen wij u het

jaarverslag 2013 voor. Ernst & Young

Accountants LLP heeft de jaarrekening

2013 gecontroleerd en voorzien van een

goedkeurende verklaring. De Raad van

Commissarissen heeft de bevindingen

van de accountant besproken en de

jaarrekening 2013 goedgekeurd.

Wij stellen de Algemene Vergadering

van Aandeelhouders voor om de

jaarrekening over het jaar 2013 vast

te stellen en een dividend uit te keren

van EUR 61,8 miljoen.

10

gedetailleerde informatie over ongevallen en

de maatregelen die genomen zijn om de risico’s

te beheersen. Ook de gesprekken met de mede-

werkers tijdens onze bezoeken leveren een

belang rijke bijdrage aan het veiligheidsbewustzijn

van medewerkers en commissarissen.

Mensen zijn belangrijk bij Van Oord, nu en in de

toekomst. Wij bespreken eenmaal per jaar het

beleid inzake management development. Ook

hebben wij ons gebogen over de ontwikkelingen

met betrekking tot de pensioenen. Besluitvorming

hierover zal in een later stadium plaatsvinden.

Het duurzaamheidsbeleid wordt in 2014 nog

uitgebreider op de agenda gezet.

Risicobeheersing

Bij de beheersing van risico’s laten wij ons leiden

door de borging van de continuïteit van de onder-

neming voor de langere termijn. Wij oefenen

toezicht uit op de risicobeheersing van de onder-

neming op basis van de volgende thema’s:

Strategie – een goede verdeling van mensen en

middelen over de kerncompetentie baggeren en

de groeimarkten offshore olie & gas en off shore

wind vinden wij van strategisch belang.

Projecten – bij aanbestedingen groter dan

EUR 50 miljoen houdt een delegatie uit de Raad

van Commissarissen toezicht op risico’s en de

winstgevendheid. De delegatie bestaat uit de

heren Van den Driest en Van Oord. In 2013 is

er in dit kader 24 maal advies uitgebracht.

Financiën – Wij houden toezicht op de inves-

terings mogelijkheden van de onderneming.

De in 2012 ingestelde Audit Committee gaat

gedetailleerd in op de kwartaalcijfers, de

toekomstverwachtingen en de trends. De

commissarissen Van der Ven en Laurent

Josi hebben zitting in het Audit Committee.

Hun bevindingen worden besproken met de

Executive Board en de accountant en gerappor-

teerd aan de Raad van Commissarissen.

Mensen

Veilige werkomstandigheden staan bovenaan de

agenda van iedere vergadering van de Raad van

Commissarissen. Wij ontvangen maandelijks

Dankwoord

Wij realiseren ons dat Van Oord het werk

van mensen is. Flexibele professionals

die in teamverband juist die extra

inspanning leveren, zijn de kern van het

succes. Als Raad van Commissarissen

waarderen wij de inzet van onze mensen

aan boord van de vloot, op de projecten

en op de kantoren.

Namens de Raad van Commissarissen

C.J. van den Driest, voorzitter

17 maart 2014

11

Ing. Jac.G. van Oord MBA (1946)

Postitie – lid

Nationaliteit – Nederlandse

Achtergrond – Directievoorzitter Van Oord nv van

2003 tot 2008, voorzitter van de Bestuursraad van

MerweOord B.V.

Commissariaten – Van Leeuwen Buizen Groep BV,

GMB Holding B.V., Raad van Toezicht Deltares

Drs. J.M.M. van der Ven (1953)

Positie – lid

Nationaliteit – Nederlandse

Achtergrond – Executive Director MerweOord B.V.

Commissariaten – Acta Marine, e-Traction,

Majencia Parijs, Rhoon Pendrecht & Cortgene

Raad van Commissarissen

Drs. C.J. van den Driest (1947)

Positie – voorzitter

Nationaliteit – Nederlandse

Achtergrond – voorzitter Raad van Bestuur

Koninklijke Vopak N.V. van 2002 tot 2005

Commissariaten – Anthony Veder Group N.V.,

Teslin Capital Management B.V., Koninklijke Vopak N.V.,

NV Nederlandse Spoorwegen

Ing. K. Damen (1944)

Positie – lid

Nationaliteit – Nederlandse

Achtergrond – Chairman Damen Shipyards Group.

Commissariaten – Royal Van Zanten

J.M.J.A.P. Laurent Josi (1964)

Positie – lid

Nationaliteit – Belgische

Achtergrond – Managing Director Cobepa

(Nederland) N.V.

Commissariaten – International SOS, JF Hillebrand,

Carmeuse, Bank Degroof

Rooster van aftreden

eerste einde

benoeming lopende

termijn

Drs. C.J. van den Driest 2006 2014

Ing. K. Damen 2012 2016

J.M.J.A.P. Laurent Josi 2012 2016

Ing. Jac.G. van Oord MBA 2009 2017

Drs. J.M.M. van der Ven 2012 2016

Vanaf links: Drs. C.J. van den Driest,

Ing. Jac.G. van Oord MBA, J.M.J.A.P. Laurent Josi,

Drs. J.M.M. van der Ven, Ing. K. Damen

12

Verslag van de Executive Board

Terugblik 2013

Het afgelopen jaar werd gekenmerkt door lastige

marktomstandigheden. De omzet bedroeg

EUR 1,641 miljard (2012 EUR 1,676 miljard)

en bleef daarmee op een stabiel niveau. Het

netto resultaat nam toe tot EUR 130 miljoen

(2012 EUR 98 miljoen). De orderporte feuille

nam licht toe en bedroeg EUR 1,944 miljard

(2012 EUR 1,924 miljard). Na jaren van onder-

handelen werd in Dubai met opdracht gever

Nakheel overeenstemming bereikt over de

hoogte van de betaling van in het verleden

uitgevoerd meerwerk.

Het aantal medewerkers wereldwijd bedroeg

4.195 FTE’s (2012 4.550). Buiten Nederland is

het personeelsbestand gedaald als gevolg van

verschuivingen in de activiteiten en effi ciëntere

bedrijfsvoering. Het aantal medewerkers met

een Nederlandse arbeidsovereenkomst bleef

nagenoeg gelijk. Onze business unit Offshore

Wind Projects groeide opnieuw. Een combinatie

van interne opleidingen en werving blijft onze

mensen volop kansen bieden.

De bezettingsgraad van de Van Oord vloot was

iets hoger dan in 2012. De inzet van de valpijp-

schepen was nagenoeg gelijk en bleef daarmee

op een hoog niveau. Door een sterke focus op de

kosten van stilliggende schepen konden wij een

sterke reductie daarvan bereiken. De juiste samen-

stelling en inzetbaarheid van de vloot heeft

continu onze aandacht. In 2013 werkten wij aan

een uitgebreid programma voor de bouw van

nieuwe schepen, zoals de grote zelfvarende

cutterzuiger Artemis, het offshore installatieschip

Aeolus, de pijpen legger Stingray en de kabel-

legger Nexus. Een aantal kleinere schepen werd

gedesinvesteerd. De modernisering richt zich

niet uitsluitend op technische en economische

vernieuwingen van het materieel, maar is in het

kader van ons duurzaamheidsbeleid tevens

gericht op vermindering van de CO2–uitstoot.

De algemene kosten van onze organisatie zijn met

behulp van Activity Value Analysis onder de loep

genomen. Dit heeft geleid tot een groot aantal

maatregelen om de effectiviteit en effi ciency van

onze organisatie te verhogen. Een soms lastig

proces dat dankzij de inzet van onze mensen

succesvol kon worden afgesloten.

Omzet per activiteit in miljoenen Euro’s

Dredging Offshore Offshore Wind Projects

2012

402

2012

1.151

2012

123

20122013

1.291

2013

256

2013

94

Bezettingsgraad in weken

Occupancy equipment in weeks

Flexible fallpipe vessels

Cutter suction dredgers

Trailing suction hopper dredgers

2013

43

31

36

2012

44

27

34

13

aanjagers van onze activiteiten. Grotere schepen

vragen om grotere havens en diepere toegangs-

geulen naar die havens. Een andere belangrijke

factor is de wereldwijd toenemende vraag naar

energie. Olie en gas zijn nog steeds de belang-

rijkste energiebronnen. Tegelijkertijd worden

duurzame bronnen zoals windenergie verder

ontwikkeld. Het is onze verwachting dat deze

factoren zich op de langere termijn gunstig

blijven ontwikkelen. Deze ontwikkelingen

bieden Van Oord kansen om te blijven groeien.

In 2013 hebben wij onze bedrijfsstrategie verder

aangescherpt. Aanleiding hiervoor waren de

marktperspectieven en onze behoefte aan een

hernieuwd investeringsprogramma om invulling

te kunnen geven aan de groeikansen voor de

onderneming. In de periode tot 2018 zijn de

drie pijlers van onze activiteiten: baggeren,

offshore olie & gas en offshore wind. Baggeren

blijft de kernactiviteit van onze onder neming.

Marktontwikkelingen en strategie

De wereldwijde economische groei bleef het

afgelopen jaar nog beperkt, maar met een divers

beeld. Opkomende economieën lieten nog steeds

een groei zien, terwijl in de USA en in de meeste

Europese landen sprake is van licht herstel van

de economische groei. De ontwikkeling van het

marktvolume was gedifferentieerd. Ons markt-

volume in Australië was goed, evenals in

Indonesië en Brazilië. In het Midden-Oosten

trok de markt aan, vooral in Dubai.

De schaalvergroting in het maritiem transport en

de groei van de wereldbevolking zijn belangrijke

Gerealiseerd:

Onze positie is verbeterd in het markt segment

voor de grote, zelfvarende cutterzuigers.

Onze marktpositie in Australië is versterkt.

De commerciële organisatie is versterkt en

kantoren zijn geopend in de groeimarkten.

Er is een nieuwe generatie area directors en

area managers benoemd.

De resultaten op het gebied van veiligheid zijn

verbeterd als gevolg van een verscherpt

beleid.

Onze organisatie voor Offshore Wind Projects

is verder versterkt.

Er is een sterkere relatie opgebouwd met

belangrijke opdrachtgevers.

Nog niet bereikt:

Het omzetvolume baggeren is wel gehaald,

maar kende een andere geografi sche

spreiding.

De groei van de markt in Nederland viel

tegen als gevolg van een geringer markt-

volume en een tegenvallend prijsniveau.

De uitvoering van het Gemini windmolen-

park is vertraagd.

De levering van het offshore installatie-

schip, Aeolus, is eveneens vertraagd.

De opbouw van de EPC-organisatie met

contractuele verantwoordelijkheid voor

ontwerp (engineering), inkoop (procure-

ment) en bouw (construction) binnen

onze business unit Offshore is nog niet

afgerond.

In 2013 hebben wij onze bedrijfsstrategie geëvalueerd

In 2013 zijn wij van start gegaan met een Executive

Board die vijf leden telt. Met het aantreden van de

twee nieuwe leden is de commerciële inbreng op

het gewenste niveau gebracht.

14

projecten met veel ruimte voor ondernemerschap

en eigen initiatief.

Wettelijke eisen

Van Oord heeft kennis genomen van de aange-

nomen wetgeving betreffende de even wichtige

man/vrouw-verdeling in de Executive Board en

de Raad van Commissarissen. De wet is vanaf

1 januari 2013 van toepassing. Volgens de wet

moet ten minste 30% van de posities worden

bekleed door vrouwen en ten minste 30% door

mannen. Zowel de Executive Board als de Raad

van Commissarissen zullen, naast geschiktheid

voor de functie, bij toekomstige nominaties en

benoemingen trachten rekening te houden met

de wettelijke eisen die gesteld worden aan de

evenwichtige man/vrouw-verdeling.

Veiligheid

De doelstelling van het veiligheidsbeleid van de

afgelopen jaren was de medewerkers nog meer

bewust te maken van veiligheid op de werkvloer.

Daarvoor bestaan praktische procedures en

worden op structurele wijze gerichte trainingen en

instructies gegeven. Het Work Safe Programme dat

werd ondersteund door films en promotiemateriaal,

heeft de medewerkers bewust gemaakt van de

risico’s in hun werkomgeving, de risico’s van hun

eigen gedrag en de maatregelen die ze kunnen

nemen om verantwoord en veilig te werken. Door

al deze maatregelen is het veiligheidsniveau sterk

toegenomen. Dit toont onze Injury Frequency,

0,65 ongevallen met verzuim per 100 medewerkers.

De dalende trend van de afgelopen jaren wordt

hiermee voortgezet. Om de veiligheid verder te

verbeteren, gaan wij ons nog meer richten op

preventie. Het leiderschap van de verantwoordelijke

projectmanagers en scheepsleiding met competente

medewerkers vormen de basis voor het voorkomen

van ongewenste ongevallen en incidenten. Daarom

starten wij in 2014 met een nieuw Safety Leadership

Programme.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

De verantwoordelijkheid voor onze medewerkers

houdt in dat wij streven naar een pro-actieve veilig-

heids cultuur en aanspreekbaar zijn op de wijze

waarop wij omgaan met mensen, milieu en samen-

leving. Het is verstandig en verantwoord onder-

nemerschap en dat loont. In 2013 is een Stuurgroep

Sustainability gevormd als adviesorgaan van de

Executive Board. Tevens is binnen de afdeling

Communication & Markets een aparte functionaris

aangesteld die zich bezig houdt met de coördinatie

van het bedrijfsbrede duurzaamheids beleid.

Onze mensen

‘We care about people’, want mensen zijn het

fundament onder onze onderneming. Medewerkers

met passie maken het verschil en wij streven er

naar om de beste mensen te werven, op te leiden

en te behouden. Van Oord biedt een inspirerende

werkomgeving en aansprekende waterbouwkundige

Nadrukkelijker dan in het verleden bieden wij

onze opdrachtgevers ook duurzame werk-

methoden. In de offshoremarkt voor de olie-

en gasindustrie willen wij wereldwijd groeien.

Hetzelfde geldt voor de markt van windenergie

en dan specifiek die in noordwest Europa.

In het afgelopen jaar hebben diverse actie-

programma’s bijgedragen aan de implementatie

van onze bedrijfsstrategie. Wij hebben onze

commerciële organisatie versterkt. Ons veiligheids-

resultaat is verder verbeterd. De stilligkosten, het

beslag dat onze vloot legt op financiële middelen

wanneer schepen niet werken, zijn gereduceerd.

Enerzijds door materieel dat niet langer economisch

inzetbaar is, af te stoten, anderzijds door schepen

efficiënter op te leggen. Onze vloot is in 2013

versterkt met het operationeel worden van de

pijpenlegger Stingray en de tweede zelfvarende

cutterzuiger Artemis.

15

opdrachtgevers, aandeelhouders, leveranciers,

kennisinstituten, niet-gouvernementele organi-

saties (ngo’s), en eigen medewerkers. De belang-

rijkste speerpunten van ons duurzaam heids beleid

zijn:

Value creation through Marine ingenuity: het

ontwikkelen en implementeren van slimme

milieu- en ecologische oplossingen gericht op

meerwaarde voor onze opdrachtgevers. Het

aantal toepassingen van dergelijke oplossingen

in projecten en het aantal aanbiedingen ervan in

tenders vormen voor dit speerpunt belangrijke

indicatoren. In 2013 hebben wij innovaties

toegepast in vijf projecten en in tien

aanbestedingen aan geboden.

Duurzaamheid

Van Oord heeft de ambitie duurzaamheid een

integraal onderdeel te laten zijn van zijn strategie,

besluiten en activiteiten. Wij laten ons hierbij leiden

door onze maatschappelijke verantwoordelijkheid

en de richtlijnen van het Global Reporting Initiative.

Wij maken daarin onderscheid tussen de thema’s

Onze mensen, Veiligheid en Duurzaamheid.

Medio 2013 hebben wij de relevante onder werpen

voor ons duurzaamheidsbeleid vastgesteld tijdens

een bijeenkomst van een brede vertegen-

woordiging van de onderneming. Het belang van

deze onderwerpen wordt getoetst aan de hand

van gesprekken met belangrijke stakeholders:

Toeleveranciers en onderaannemers

Opdrachtgevers Eindgebruikers

AandeelhoudersMerweOord B.V.

Cobepa N.V.ConsOord B.V.

Van Oord

Medewerkers Maatschappij

Waterveiligheid, bereikbaar-heid, ruimte en energie

Marine ingenuityLangdurige relaties entijdige betalingen

Continuïteit en rendement

Aantrekkelijk werkgever-schap en veiligheid

Minimale ongewenste neveneffecten en sponsoring

Van Oord creëert meerwaarde voor zijn stakeholders

16

Duurzame oplossingen: wel of niet naar waarde geschat?

In toenemende mate zijn onze opdrachtgevers bereid

om te investeren in duurzame oplossingen voor hun

project. Zelfs als daar een prijskaartje aan hangt.

Voorbeelden zijn de projecten Ichthys in Australië en

Maasvlakte 2 in Nederland. Echter, nog niet overal

worden deze oplossingen naar waarde geschat en

bestaat het risico dat wij ons ‘uit de markt prijzen’.

Emissiereductie: bewegen in een krachtenveld

Voor ons is eenduidigheid in eisen ten aanzien van

emissies van groot belang, omdat ons materieel

wereldwijd inzetbaar moet zijn. In de internationale

ontwikkeling van wet- en regel geving rondom de

uitstoot van emissies als CO2, NO

x en SO

x speelt

de International Maritime Organization (IMO) een

belangrijke rol. In de praktijk maken nationale

overheden zelf beleid en opdrachtgevers bepalen

zelf de manier waarop zij hun ambities vertalen

naar de markt. Wij bewegen ons voortdurend in

dit krachtenveld. Om te voor komen dat beleid en

ambities divergeren met internationale trends en

ontwikkelingen, partici peren wij actief in gesprekken

van branche organisaties met opdrachtgevers.

Inzetbaarheid van medewerkers: fl exibiliteit en balans

Een fl exibele, internationale inzetbaarheid van

onze medewerkers is essentieel voor onze onder-

neming. Tegelijkertijd is er een toenemende

aandacht voor een evenwichtige balans tussen

privé- en werksituatie. Wij zoeken hiervoor naar

oplossingen die passen binnen het karakter van

de onderneming. Dit vereist fl exibiliteit en is een

belangrijk aandachtspunt in het personeels- en

wervingsbeleid.

Ketenverantwoordelijkheid: duurzaamheid en haalbaarheid

Duurzaam ondernemen betekent ook

verantwoordelijkheid nemen voor heel onze

waardeketen, waarvan onze toeleveranciers

en onderaannemers een essentieel onderdeel

vormen. De ontwikkelingen op dit gebied

verschillen per industrie en per regio. Hierdoor

zoeken wij voortdurend naar een haalbare balans

zonder onze eigen ambities tekort te doen.

Energy effi ciency: het terugdringen van onze

CO2-footprint via effi ciënter energieverbruik.

De CO2-footprint van onze onderneming is

hiervoor de indicator. Doelstelling voor 2015 is

een 5% lagere CO2-footprint ten opzichte van 2010.

In 2013 was onze footprint ruim 11% lager dan

in 2010.

Duurzame waardeketen: het gaat hierbij om het

uitoefenen van invloed op de ecologische en sociale

omstandigheden van leveringen. De doelstelling

voor 2014 is dat wij van onze 150 belangrijkste

leveranciers en onderaannemers in kaart hebben

gebracht wat hun doelen zijn ten aanzien van

duurzaamheid en wat hun beleid is om deze

doelen te bereiken. In 2013 hebben wij dit van

37 van de 150 toeleveranciers in kaart gebracht.

17

International Tunnelling Award

De combinatie Strukton - Van Oord is uitgeroepen

tot een van de winnaars van de International

Tunnelling Awards. Het project Noord/Zuidlijn,

de aanleg van een metrolijn in Amsterdam, heeft

gewonnen in de categorie Specialist Tunnelling

Project of the Year. De jury was vooral onder de

indruk van de omvang van het project en alle

innovatieve oplossingen in het jetgrouten en

microtunneling. De International Tunnelling

Awards zijn een initiatief van de vakbladen

New Civil Engineer en Ground Engineering en

worden ondersteund door de International

Tunnelling & Underground Space Association.

Vertegenwoordiging

Van Oord staat midden in de maatschappij. Wij

participeren in vele organisaties op het terrein

van wetenschap, economie, techniek en branche-

organisaties, zowel nationaal als internationaal.

Wij noemen er hierbij enkele zoals: Building with

Nature, Civieltechnisch Centrum Uitvoering

Research en Regelgeving, De Koninklijke Vereniging

van Nederlandse Reders, European Dredging

Association, International Association of Dredging

Companies, International Chamber of Shipping,

PIANC (the World Association for Waterborne

Transport Infrastructure), Stichting EcoShape,

The Association of Dutch Suppliers in the Oil and

Gas Industry, Vereniging van Waterbouwers.

Externe erkenning

Rusprix 2013

Op 18 juni 2013 hebben Van Oord en het

Russische Sovcomflot de Rusprix Award 2013

gewonnen. De prijs is een erkenning voor de

succesvolle samenwerking tussen Rusland en

Nederland met betrekking tot het in 2012

uitgevoerde Arkutun Dagi Gravity Based Structure

project voor de kust van Sakhalin. Dit project

omvat de installatie van een betonnen platform-

fundatie met een gewicht van 160.000 ton en

aanvullende werkzaamheden zoals ballasten,

grouting en erosiebescherming uitgevoerd voor

Exxon Neftegas Limited. De President van het

Rusprix Award Committee Georgy Petrov en de

Russische ambassadeur in Nederland Roman

Kolodkin reikten de prijs uit aan Joep Athmer,

lid van de Van Oord Executive Board, en Evgeny

Ambrosov, Senior Executive Vice President

Sovcomflot.

Trede 5 CO2-prestatieladder

Na een succesvolle audit door Lloyd’s Register

Quality Assurance is Van Oord Nederland opnieuw

gecertificeerd op trede 5 van de CO2-prestatie-

ladder. De certificering betekent onder andere dat

Van Oord Nederland bij publieke opdrachtgevers

zoals Rijkswaterstaat tot wel 5% fictieve korting kan

krijgen op zijn inschrijfprijs bij aanbestedingen.

Wij bepalen elk half jaar onze CO2-footprint en

rapporteren over de voortgang van energie-

besparende maatregelen zoals het slimmer

bedienen van materieel, ten opzichte van onze

doelstelling voor efficiënter energieverbruik.

Verder verwachten wij van onze belangrijkste

toeleveranciers en onderaannemers dat zij

meedenken over verdere CO2-reductie. Keten- en

sectorinitiatieven spelen daarbij een belangrijke rol.

18

Vanaf links: Arjan van de Kerk, Niels de Bruijn,

Joep Athmer, Paul Verheul en Pieter van Oord

Drs. P. (Pieter) van Oord (1961)

Positie – Chief Executive Officer sinds 2008

Drs. A.J. (Arjan) van de Kerk RA (1955)

Positie – Chief Financial Officer sinds 2003

Ir. P.W. (Paul) Verheul (1961)

Positie – Chief Operational Officer sinds 2011

Ing. J.B.E.M. (Joep) Athmer (1955)

Positie – lid van de Executive Board sinds 2013

Ir. C.N. (Niels) de Bruijn (1963)

Positie – lid van de Executive Board sinds 2013

Executive Board

19

Van Oord in bedrijf

Omzet per area en business unit in miljoenen Euro’s

20

Munnikenland – Ruimte voor de Rivier

waardgebied Meinerswijk bij Arnhem verwijderen

wij grond, zodat hoogwater beter wordt verdeeld

en afgevoerd. Oplevering vindt plaats in 2015. Bij

Dordrecht gaan wij tussen 2014 en 2016 een dijk

versterken. Naast de bouw behoort ook het ontwerp

tot ons contract. Ook aan de kust zijn wij actief.

Eind 2013 hebben wij in combinatie opdracht

gekregen voor de aanleg van de kustversterking en

het twintig jarig onderhoud van de Hondsbossche

Zeewering. Het project biedt ook volop kansen

voor natuur en recreatie.

Maasvlakte 2, de uitbreiding van de Rotterdamse

haven, is succesvol opgeleverd; volgens planning,

binnen budget en conform de kwaliteitseisen. Wat

nog resteert is het tienjarig onderhoud van de

zeewering en een twintigjarig onderhoud van de

kades. In de Rotterdamse Amazonehaven zijn de

sloop en nieuwbouw van een kademuur en het

uitvoeren van bagger- en grondwerkzaamheden

voor de verbreding van de haven in volle gang.

Het project wordt in 2014 afgerond.

Baggeren en waterbouw

Netherlands

Markt

De Nederlandse markt is in het afgelopen jaar

gekrompen en het prijsniveau staat onder druk. De

afname van het marktvolume heeft vooral te maken

met minder overheidsbudget voor infrastructuur.

Voor waterveiligheid bleef het budget redelijk op peil.

Onze projecten hebben vooral bijgedragen aan

waterveiligheid en havenontwikeling.

Projecten

Rondom het nationale programma Ruimte voor

de Rivier is Van Oord betrokken bij enkele aan-

sprekende projecten. Het project Munnikenland

wordt uitgevoerd om het gebied aan de zuidzijde van

de Waal te beschermen tegen hoogwater. De in 2013

gestarte uitvoering duurt tot eind 2015. In het uiter-

21

Europe

De regio omvat de landen in Europa inclusief Rusland

en de landen rondom de Zwarte en Kaspische Zee

(met uitzondering van de Europese landen aan de

Middellandse Zee)

Markt

West-Europa lijkt in 2013 aan een voorzichtige

opleving na de economische recessie te zijn

begonnen. Vooral het tendervolume in Frankrijk,

Engeland en Duitsland nam toe. Ondanks een

groter aanbod van werk, blijven de prijzen onder

druk staan. Roemenië is een belangrijke regio voor

onze activiteiten in de landen rondom de Zwarte

Zee. Rondom de Kaspische Zee blijft het aanbod

van projecten voor de ontwikkeling van de olie- en

gasvelden stabiel.

Projecten

In 2013 voerden wij doorlopend onderhoudswerk uit

op de Elbe in Duitsland en in het Britse Harwich.

Van Peel Ports heeft Van Oord in combinatie de

opdracht gekregen voor de aanleg van een nieuwe

containerterminal in de monding van de Mersey in

Liverpool. In Frankrijk is onze innovatieve nieuwe

zelfvarende cutterzuiger Artemis aan de slag

gegaan op haar eerste project. In de haven van

La Rochelle is met succes rots gebaggerd.

Rond de Oostzee zijn diverse projecten uitge-

voerd, waaronder de verdieping van de haven van

Klaipeda in Litouwen. De laatste innovaties op het

gebied van kleibaggeren met een sleephopper-

zuiger zijn hier succesvol toegepast. De haven is

nu toegankelijk voor schepen met een diepgang

van 14 meter. Voor de levering van zand in het

Russische St. Petersburg is in 2013 een sleep-

hopperzuiger actief geweest.

In de belangrijkste Roemeense havenstad

Constanta is gestart met de verlenging van de

havendam. Naast droog materieel, worden onder

meer backhoes en een steenstorter ingezet. Wij

zullen in eigen beheer betonblokken fabriceren

en installeren om de havendam te beschermen.

Eveneens in Constanta is een opdracht verkregen

voor het herstellen van een viertal stranden. Wij

ontwerpen en bouwen diverse stenen dammen om

vervolgens de bestaande stranden met zeezand

op te hogen.

In het Russische deel van de Kaspische Zee zijn

in opdracht van hoofdaannemer Saipem bagger-

werkzaamheden uitgevoerd voor de aanleg van

infrastructuur voor het nieuw in gebruik te nemen

Filanovsky olie- en gasveld. Hierbij zijn de nieuwe

drijvende kraan Titan, een cutterzuiger en een

sleephopperzuiger ingezet. Een bijzondere

uitdaging zijn de winterse omstandigheden.

Na een tijdelijke onderbreking van een aantal

maanden worden de werkzaam heden in 2014

voortgezet. Voor opdrachtgever Petronas is

eind 2013 met een cutterzuiger een haven in

Turkmenistan verdiept.

Het grootste project dat in 2013 voor aanbeste ding

op de markt kwam was Fehmarnbelt Fixed Link.

Het gaat om een achttien kilometerlange tunnel-

verbinding tussen Denemarken en Duitsland.

Van Oord is, in combinatie met partners, uitge-

nodigd om voor verschillende deelcontracten een

aanbieding te maken. Het aanbestedingstraject

voor dit technisch complexe project vergt veel

inzet van mensen en middelen en zal een jaar in

beslag nemen.

Bijzonderheden

In 2013 heeft het bedrijfsleven de Taskforce

Deltatechnologie opgericht. Van Oord was één

van de oprichters van deze Taskforce. Door het

bedrijfs leven in een vroeg stadium te betrekken bij

projecten kunnen overheidsbudgetten doelmatiger

worden ingezet, onder andere door verlaging van

de voorbereidingskosten en versnelling van

processen. Evenals in voorgaande jaren is

Van Oord betrokken bij het programma Building

with Nature van de stichting EcoShape.

22

Titan

E-crane Titan baggert een trench voor het

Filanovsky pipeline project in het Russische

deel van de Kaspische Zee.

23

Ichthys

Baggerwerk voor de nieuwe LNG-terminal

in Darwin, Australië.

24

Asia & Australia

De regio beslaat de landen in oost Azië en het continent

Australië.

Markt

De Australische markt heeft in 2013 geen grote,

nieuwe infrastructurele ontwikkelingen laten zien.

De export van grondstoffen is gestabiliseerd als

gevolg van de stagnerende wereldeconomie.

De markt in Azië, vooral in zuidoost Azië laat

wel een toegenomen activiteitenniveau zien.

Projecten

De uitbreiding van de haven van het Australische

Gladstone, dat in combinatie is uitgevoerd, werd dit

jaar succesvol afgesloten. Op het project zijn twee

cutterzuigers en een sleephopperzuiger ingezet.

In het voorjaar is de eerste campagne van het

project Ichthys in Darwin afgerond. Het project

betreft het baggeren van een vaargeul en een

zwaaikom voor de nieuwe LNG terminal in Darwin,

zodat LNG-tankers in de toekomst veilig kunnen

binnenvaren en aanleggen bij een van de LNG-

ligplaatsen. In november is de tweede campagne

gestart met de inzet van een grote cutterzuiger en

twee grote sleephopperzuigers.

In Indonesië zijn wij volop actief. Wij hebben, als

onderdeel van een groter plan, een start gemaakt

met de uitvoering van het havenuitbreidingsproject

in Tanjung Priok (Jakarta), waar wij een van onze

sleep hopperzuigers inzetten. Van Oord was in het

kader van het Kapuk Naga Indah ontwikkelingsplan

in de stad Jakarta betrokken bij de aanleg van een

polder eiland. Als gevolg van stagnatie in de

verlening van vergunningen is de uitvoering voor-

tijdig gestopt. Op het eiland Sumatra onderhoudt

Van Oord het toegangskanaal naar de haven

Bengkulu. In Surabaya is een landaan winnings-

project aangenomen voor de uitbreiding van de

haven.

Bijzonderheden

Tijdens een handelsmissie naar Indonesië onder

leiding van minister-president Rutte heeft de

Nederlandse waterbouwsector het Great Garuda

plan voor Jakarta aangeboden. Dit plan is gebaseerd

op de kennis en kunde van de Nederlandse water-

bouwsector en doet een voorstel voor een nieuwe

zeedijk in combinatie met verbetering van de

waterhuishouding en het terugdringen van het

risico op overstromingen.

25

Wij hebben de aanleg van een additionele

zwaaikom voor het Iraq Crude Oil Expansion

Project Phase 1 succesvol uitgevoerd. Het

landaanwinningsproject in Al Khobar werd

opgedragen en de uitvoering is gestart. Hier

zal vastgoed worden ontwikkeld. In Jordanië

werd gewerkt aan de laatste fase van het

Salt Mushroom Project. Onze cutterzuiger won

hier potash, het hoofdbestanddeel van kunstmest.

In Koeweit hebben wij de laatste fase van het

vijfjarig onderhoudsbaggerwerk voor de Sabiya

Power Plant uitgevoerd.

Aan de Middellandse Zee hebben wij diverse

stranden onderhouden. In Gibraltar zijn wij gestart

met de aanleg van een stenen onderwaterberm

ter bescherming van het strand van Sandy Bay.

De uitvoering ondervond enige vertraging door

belemmering van de invoer van steen als gevolg

van de politieke situatie tussen het Verenigd

Koninkrijk en Spanje.

In Mumbai en Dabhol, India, zijn kleinere

onderhoudsbaggerwerken uitgevoerd. Onze

nieuwe cutterzuiger heeft het kanaal en de

ankerplaatsen van Jawaharlal Nehru Port in

Mumbai verdiept. De start van het Pipavav

havenontwikkelingsproject werd helaas voor

de derde maal uitgesteld.

Middle East, Mediterranean & South West Asia

De regio bestaat uit de landen in het Midden-Oosten,

rond de Middellandse Zee en zuidwest Azië t/m India.

Markt

Het was een druk jaar. De omzet in 2013 lag op

een beduidend hoger niveau dan het jaar ervoor.

Er is duidelijk sprake van een economische

opleving in Dubai. Koeweit is gestart met een

omvangrijk investeringsprogramma om de

verouderde infrastructuur aan te passen. Verder

dienden zich interessante ontwikkelingen aan in

Irak. Ook in Saoedi-Arabië ontwikkelde de markt

zich gunstig. De economische situatie in Spanje,

Portugal en Italië bleef onveranderd moeilijk.

De markt in India werd gekenmerkt door een lager

activiteitenniveau. De economische groei en de

ontwikkeling van infrastructuur blijven enigszins

achter bij de eerdere verwachtingen.

Projecten

In Dubai, Verenigde Arabische Emiraten, werd in

opdracht van Meraas gestart met de aanleg van

de kunstmatige eilanden: Bluewaters en Island 2.

Beide eilanden zijn door een weg verbonden met

het vaste land. Op Island 2 zal vastgoed-

ontwikkeling plaatsvinden, terwijl op Bluewaters

een futuristisch attractiepark zal verrijzen. Wij

hebben een aantal stranden van Palm Jumeirah

uitgebreid en onderhouden. In Dubai waren in

2013 verscheidene sleephopperzuigers en een

cutterzuiger actief.

26

Dubai

Sleephopperzuiger Volvox Atalanta legt het

kunstmatige eiland Bluewaters Island aan.

27

walvissen te onderbreken. Daarnaast hebben wij

een zogenaamde ‘turtle watch’ campagne uitge-

voerd om zeeschildpadden, die broeden op de

stranden van de baai, te beschermen.

In Brazilië zijn de bagger- en opspuitwerkzaam-

heden voor de nieuw te bouwen scheepswerf

Promar in Suape afgerond. Door ontoereikende

financiële middelen heeft de opdrachtgever de

verdieping van het toegangskanaal op zee moeten

beëindigen. Het langjarige onderhoudscontract in

São Luís werd ook in 2013 voortgezet. Gedurende

de tweede helft van 2013 werden baggerwerkzaam-

heden uitgevoerd in de haven van Santos om de

toegang tot de haven te verbeteren. Vervolgens

werden in de haven van Sepetiba twee sleep-

hopperzuigers ingezet om grotere diepgang te

verkrijgen voor de export faciliteiten bij een

staalfabriek. Eind 2013 is het contract gegund

voor het aanleggen van een haven voor een

nieuwe scheepswerf in Aracruz.

In Centraal-Amerika gunden de havenautoriteiten

van Baranquilla in Colombia een contract om de

aanlegfaciliteiten op diepte te brengen. Dit werk

zal in 2014 worden voortgezet. Na een intensieve

voorbereiding heeft APMT het contract voor de

aanleg van een nieuwe containerterminal in Moín,

Costa Rica gegund. In combinatie wordt daar, naast

de baggerwerkzaamheden voor havenfaciliteiten,

40 hectare nieuw land en een 1,5 kilometer lange

breakwater aangelegd. Daarvoor zetten wij een

cutterzuiger, een sleephopperzuiger en divers

materieel in voor de installatie van stenenbermen.

Het project kent een uitvoeringsperiode van drie

jaar.

America & Africa

De regio omvat het Amerikaanse continent en Afrika ten

zuiden van de Sahara.

Markt

In 2013 bleef het omzetniveau achter bij de

verwachtingen. Investeringen in de maritieme en

energiesector waren de belangrijkste business

drivers. Het zwaartepunt van de activiteiten lag,

net als in 2012, in Brazilië. In Afrika liet thuismarkt

Nigeria een stabiel activiteitenniveau zien. Met een

driejarig contract voor de bouw van een nieuwe

container terminal in de haven van Moín, in Costa

Rica, werd de positie in Centraal-Amerika stevig

verankerd.

Projecten

Het River Niger verdiepingsproject in Nigeria werd

succesvol afgerond. Dat geldt ook voor diverse

kleinschalige projecten in de Nigerdelta. Daarnaast

werd in combinatie bij Port Gentil in Gabon een

landaanwinningsproject uitgevoerd voor Gabon

Fertilizer Company. Een cutterzuiger heeft 80

hectare nieuw land gecreëerd. De strikte milieu-

eisen die ter plekke gelden, deden onze marine

ingenuity goed tot zijn recht komen. De walvissen

komen vooral in de periode tussen juni en

september met hun jongen de baai in. Om hen

te beschermen, is het zandwingebied zodanig

ontworpen en gedimensioneerd dat er een berm

bleef bestaan tussen het baggergebied en de baai.

Tevens is er een uitgebreide monitoring campagne

uitgevoerd en een protocol opgesteld om de

werkzaamheden bij eventuele waarnemingen van

28

Wicks

Markt

De business unit Wicks richt zich wereldwijd op het

aannemen en uitvoeren van grondverbeterings-

werken door middel van verticale en horizontale

drainage en bodemverdichting. Nederland is sinds

lange tijd de thuismarkt. Tegelijkertijd waren wij

ook actief op de veelbelovende Aziatische markt.

Projecten

Wicks heeft in 2013 op diverse locaties in Nederland

horizontale en verticaledrainageprojecten uit-

gevoerd, zoals de A15 langs het traject Maasvlakte-

Vaanplein en het verticale drainage project in

Wester gouwe, een toekomstige woonwijk in Gouda.

Hier hebben wij met onze jumbo drainrollen van

3.000 m ongeveer 2 miljoen meter verticale drainage

geïnstalleerd ter voorbereiding op de bouw.

Verticale drainage op het project Westergouwe

In Europa werkten wij in 2013 aan verschillende

infrastructurele projecten in onder andere

Duitsland, België en Letland.

Buiten Europa zijn diverse grondverbeterings-

projecten uitgevoerd. In Pasir Panjang, Singapore

is verticale drainage tot een diepte tot 60 meter

geïnstalleerd. Tevens hebben wij verticale drainage

aangebracht op het poldereiland, bestemd voor de

uitbreiding van de Indonesische stad Jakarta in het

kader van het Kapuk Naga Indah ontwikkelingsplan.

Bijzonderheden

Innovaties en vernieuwingen blijven belangrijk.

Wij denken voortdurend na over verbeteringen of

vernieuwingen van materieel en werkprocessen.

In 2013 zijn drie machines succesvol aangepast

op het werken met jumbo drainrollen.

29

Pijpenlegger Stingray in Taiwan

Projecten

De nieuwe pijpenlegger Stingray was actief in

Ulsan Korea. In opdracht van Daewoo is een

42 inch pijpleiding geïnstalleerd over een lengte

van ruim 3 kilometer. Aansluitend werd in Taiwan

ook een pijplijn geplaatst over een lengte van

bijna 5 kilometer. Op beide projecten heeft

Van Oord ook het baggeren van de sleuf en

het aan land brengen van de leiding voor zijn

rekening genomen. Aan het eind van 2013 is

een project aangenomen in Cabiúnas, Brazilië

waar Stingray in opdracht van Saipem een

24 inch gasleiding gaat installeren over een

lengte van 18 kilometer. De uitvoering start in

het voorjaar van 2014.

De valpijpschepen waren in het begin van 2013

voornamelijk actief op een groot aantal projecten

in de Noordzee. In Taiwan is een belangrijke

gasleiding gestabiliseerd en beschermd met

steen. In west Australië worden voor Chevron op

het Gorgon project stenen geplaatst. Voor 2014

heeft de Noorse oliemaatschappij Statoil diverse

projecten gegund. De stenen worden geïnstalleerd

op een diepte variërend van 400 tot 600 meter.

Opnieuw waren wij actief in de baai van

Baydaratskaya bij Jamal waar pijpleidingssleuven

zijn ontgraven en weer aangevuld. ExxonMobil

heeft Van Oord eind 2013 de opdracht gegeven

voor het maken van een Excavated Drilling

Centre in het Hebron olieveld voor de kust van

Newfoundland, Canada. De werkzaamheden op

een diepte van ruim 100 meter, zullen in 2015

worden uitgevoerd.

Bijzonderheden

In 2013 stonden de bilaterale handelsbetrekkingen

tussen Nederland en Rusland centraal. Van Oord

nam onder meer deel aan diverse Nederlandse

handels- en regeringsmissies naar Moskou en

St. Petersburg, inclusief het St. Petersburg

International Economic Forum.

Offshore olie & gas

Markt

Olie en gas bleven wereldwijd de belangrijkste

energiebronnen. Om in de mondiale vraag te

voorzien werden olie en gas in meer afgelegen

gebieden gewonnen en over grotere afstanden

getransporteerd. De business unit Offshore richt

zich op het graven van sleuven voor leidingen en

het terug vullen daarvan, het leggen van leidingen

in ondiep water, het beschermen van leidingen op

de zeebodem met stenen op grote waterdieptes

en de installatie van offshore platforms. Van Oord

is zich ook in 2013 verder blijven ontwikkelen als

EPC contractor, dat wil zeggen dat wij contractuele

verantwoordelijkheid hebben voor ontwerp

(engineering), inkoop (procurement) en bouw

(construction).

30

van het DanTysk windmolenpark in de Duitse

Bocht is in overleg met de opdrachtgever besloten

het project gedeeltelijk op te leveren. De aanleg

van een windmolenpark op zee is een project met

een lange doorlooptijd. In 2013 werkten wij aan

het ontwerp van en de inkoop voor de projecten

Luchterduinen en Gemini. De uitvoering van

Luchterduinen, 23 kilometer uit de kust bij

Noordwijk aan Zee, start medio 2014. De

oplevering is gepland voor de tweede helft van

2015. Voor de realisatie van het Gemini wind-

molen park ten noorden van Schiermonnikoog zijn

in 2013 belangrijke vorderingen gemaakt. De

belangrijkste investeerder in het project is het

Canadese NPI. Het EPC-contract voor de bouw is

aan Van Oord gegund. De turbines worden

geleverd door Siemens. De aandeel houders

werken toe naar een zogenaamde financial close

van het project waarin de project financiering door

de banken is opgenomen. Naar verwachting zal

het project in het voorjaar van 2014 tot een

financial close komen.

Offshore wind

Markt

De markt voor windenergie bleef groeien, mede

dankzij brede politieke steun in noordwest

Europa, waarbij in veel landen druk staat op de te

verlenen subsidie. In Nederland sloten overheid en

marktpartijen het Energieakkoord. Innovatieve

oplossingen zullen in belangrijke mate moeten

bijdragen aan het concurrerender maken van

windenergie. Naast het in aanbouw zijnde

offshore installatieschip Aeolus heeft Van Oord

eind 2013 een kabellegger besteld. Deze kabel-

legger, Nexus, moet na oplevering eind 2014 de

positie van de onderneming in de markt verder

verstevigen.

Projecten

Het contract voor de aanleg van 27 funderingen

en de elektrische infrastructuur voor het 62 MW

windmolenpark Teesside in het Verenigd

Koninkrijk is succesvol afgerond. Ten behoeve

Installatie-activiteiten voor het Britse offshore windpark Teesside

31

Advanced Management Programme, het Strategic

Management Programme en workshops Coachend

Leiderschap zijn managers succesvol getraind. Er is

een direct verband tussen de stijl van leidinggeven,

de motivatie van de medewerkers en het succes

van onze onderneming.

Recruitment

Naar aanleiding van de groeiscenario’s van de

onderneming op het gebied van offshore olie & gas

en offshore wind hebben wij de organisatie uitge-

breid en versterkt. Bovendien werd onze vloot

uitgebreid met nieuw materieel, zoals de pijpen-

legger Stingray, het offshore installatieschip

Aeolus en de kabellegger Nexus, waarvoor wij

bemannings leden en uitvoerders werven.

Ziekteverzuim

Het ziekteverzuim van de medewerkers op de

Nederlandse loonlijst is structureel laag. De

aandacht voor een pro-actieve veiligheidscultuur

en verzuimpreventie werpen vruchten af.

Alert casemanagement draagt bij aan het reïnte-

gratie proces. In 2013 bedroeg het ziekteverzuim

2,8% van de werkbare dagen (2012: 3,0%).

Medewerkers

Wij hebben sterke cultuurwaarden: maritiem

ondernemerschap, professionaliteit en toewijding,

passie en vindingrijkheid, integriteit, openheid,

respect, teamgeest en zorg voor de mens. Samen

met een hedendaags loopbaanbeleid vormt dit de

basis van ons aantrekkelijk werkgeverschap.

Opleiding

In ons personeelsbeleid staan vakmanschap,

professionaliteit en loopbaan centraal. De Van Oord

Academy is de structuur waar binnen vakont wikke-

ling en loopbaanpaden zijn geregeld voor de inter-

nationaal werkende medewerkers in de uitvoering,

Engineering & Estimating, Ship Management

Department en Survey. De vakin houdelijke eisen die

de diverse functieniveaus stellen, zijn afgestemd

op het aanbod van de trainingen en opleidingen.

Via mycareer@vanoord op het intranet kunnen

medewerkers in overleg met hun manager hun

ontwikkelingspad uitstippelen. Eveneens is een

begin gemaakt met de herijking van het trainings-

en opleidings aanbod. Dit leidde tot aanpassing

van bestaande programma’s en tot een nieuw

Commercial Excellence Programme. Via het

29%

15%24%

32%

22%

29%28%

21%

Safety

1361

26

105218

197920

Trainee programmeLeadership development

Management

Personal skills

<30

31-40

41-50

>50

<5

5-1011-15

>15

<30 jaar 31-40 jaar 41-50 jaar >50 jaar

2013

24

2013

29

2013

15

2013

32

<5 jaar 5-10 jaar 11-15 jaar >15 jaar

2013

28

2013

22

2013

29

2013

21

Trainee programme

Leadership

development

Management

2013

105

2013

26

2013

218

Personal skills

Safety

Technical training

2013

920

2013

197

2013

1.361Aantal deelnemers trainingen 2013totaal 2.827

32

Medezeggenschap

De Ondernemingsraad speelt een belangrijke rol

in het streven naar een optimale balans tussen

het personeels- en bedrijfsbelang. Deze balans

is de leidraad in vergaderingen tussen de

Ondernemingsraad en de Bestuurder, Pieter van

Oord. Dit overleg vindt zesmaal per jaar plaats.

Daarnaast overlegt het dagelijks bestuur van de

Ondernemingsraad elke veertien dagen met de

staff director P&O. In het najaar is na verkiezingen

een nieuwe Ondernemingsraad geïnstalleerd.

Betrokkenheid

Op 8 november kwam de tyfoon Haiyan met

verwoestende windsnelheden in de Filipijnen aan

land en liet een deel van het land in ravage achter.

Wij hebben ons zeer betrokken gevoeld bij onze

Filipijnse collega’s. Gelukkig waren er geen

slacht offers onder onze Filipijnse collega’s en

hun directe familieleden. Er was echter wel

aanzienlijke materiële schade. In het kader van

noodhulp heeft Van Oord meegewerkt aan

initiatieven van de Koninklijke Vereniging van

Nederlandse Reders. Voor onze Filipijnse collega’s

is Van Oord een eigen initiatief gestart. Vloot, staf

en aandeel houders hebben giften gedoneerd voor

een fonds dat bestemd is voor de wederopbouw.

Het geld wordt besteed aan getroffen medewerkers,

hun familieleden en leefgemeenschappen.

Totaal aantal medewerkers in FTE

2012

4.550

2010

4.410

20122009

4.060

2011

5.085

2013

4.195

Bemanning cutterzuiger Artemis

33

29%

15%24%

32%

22%

29%28%

21%

Safety

1361

26

105218

197920

Trainee programmeLeadership development

Management

Personal skills

<30

31-40

41-50

>50

<5

5-1011-15

>15

<30 jaar 31-40 jaar 41-50 jaar >50 jaar

2013

24

2013

29

2013

15

2013

32

<5 jaar 5-10 jaar 11-15 jaar >15 jaar

2013

28

2013

22

2013

29

2013

21

Trainee programme

Leadership

development

Management

2013

105

2013

26

2013

218

Personal skills

Safety

Technical training

2013

920

2013

197

2013

1.361

Gemiddelde leeftijd (%) Gemiddeld aantal dienstjaren (%)

29%

15%24%

32%

22%

29%28%

21%

Safety

1361

26

105218

197920

Trainee programmeLeadership development

Management

Personal skills

<30

31-40

41-50

>50

<5

5-1011-15

>15

<30 jaar 31-40 jaar 41-50 jaar >50 jaar

2013

24

2013

29

2013

15

2013

32

<5 jaar 5-10 jaar 11-15 jaar >15 jaar

2013

28

2013

22

2013

29

2013

21

Trainee programme

Leadership

development

Management

2013

105

2013

26

2013

218

Personal skills

Safety

Technical training

2013

920

2013

197

2013

1.361

Jan Verwijs, voorzitter OR

‘De ondernemings raad vervult een belangrijke

functie als spreekbuis van de werknemers.

Hun perspectief op de onderneming zal door

Van Oord in het beleid worden meegenomen.’

van de 2.175 mede werkers op de

Nederlandse loonlijst in 2013

van de 2.175 mede werkers op de

Nederlandse loonlijst in 2013

Achter v.l.n.r.: Klaas van Dijk, Ivar Brink, Leo Pronk, Herman Gerritsma, Reinier van der Roest, Willem Honders, Jan Verwijs,

Arend Feije, Clarinda Kramer, Jan Glas, Pauline van Winden, Frans Riemens. Voor v.l.n.r.: Bert Rodenburg, Leen Paans, Martin

Slagboom, Kees Paans, Mollo Spijkstra. Niet op de foto: Paul Rietveld, Anton Verberk, Stef Wiersma en Maarten Willemse

34

werkzaamheden lopen en vervolgens geleerd hoe

zij ongevallen kunnen voorkomen. De prestaties

op het gebied van veiligheid maakt bovendien

deel uit van de variabele beloning.

Veiligheidstrainingen

Ook in 2013 is een groot aantal veiligheids-

trainingen, waaronder de Van Oord General Safety

Introduction cursus (VOGSI), gegeven. Deze cursus

is bedoeld voor medewerkers die net in dienst

zijn. Zij leren er wat er op het gebied van veilig

werken van hen wordt verwacht. Daarnaast

hebben wij de Hazard Identifi cation Training (HIT)

ontwikkeld. Deze is gegeven aan medewerkers die

een tot twee jaar ervaring hebben en leert hen

gevaarlijke situaties te herkennen. De Safety

Leadership cursus ten slotte, is bestemd voor

medewerkers die minimaal vijf jaar ervaring

hebben en actief zijn als Safety Leader. Zij moeten

op locatie kunnen bepalen wat de risico’s zijn en

hoe veiligheidsrisico’s worden beheerst. Deze

trainingscyclus is eind 2013 begonnen en wordt in

2014 en 2015 voor meer dan 450 leidinggevenden

gecontinueerd.

Veilig denken én doen

Veilig denken én doen. Deze woorden geven de

ambities helder en kernachtig weer. Veiligheid

staat altijd centraal in onze activiteiten. De

medewerkers van Van Oord verrichten hun

werkzaam heden op uiteenlopende locaties.

Aan land, op het water, in warme en onder

koude klimatologische omstandigheden. Het is

vanzelfsprekend dat veiligheid een kernwaarde is,

altijd en overal. Ieder ongeval is er één te veel.

Minder ongevallen

De dalende trend zette zich ook dit jaar door.

Dit resulteerde in een Injury Frequency van

0,65 ongevallen met verzuim per 100 mede-

werkers. Onze proactieve veiligheidscultuur en de

veilig heids trainingen liggen hieraan ten grondslag.

Wij betreuren elk ongeval, zeker de incidenten

met persoonlijk letsel. Helaas heeft in 2013 één

ongeval geleid tot blijvend persoonlijk letsel.

Dit betrof een ernstig incident waarbij een

bemannings lid van één van onze cutterzuigers

was betrokken. Na uitge breid onderzoek zijn

maatregelen genomen om de kans van vergelijk-

bare incidenten op andere schepen te minimali-

seren.

Proactieve veiligheidscultuur

Om de dalende trend vast te houden, heeft

Van Oord in 2011 het Work Safe Programme

ingevoerd. Dit programma is gebaseerd op het

Hearts & Minds programma, zoals onder andere

ontwikkeld door de Universiteit van Leiden en

Shell. Met het Work Safe Programme houden wij

het veiligheidsbewustzijn binnen onze organisatie

scherp met als doel een pro-actieve veiligheids-

cultuur. In de vorm van speciaal daar voor

ontwikkelde trainingen wijzen wij leiding gevenden

op hun voorbeeldfunctie. Medewerkers worden

geattendeerd op de gevaren die zij tijdens hun

Jim K. Flood, Vice President Arctic/Eastern

Canada, ExxonMobil:

‘We support and encourage leadership in

adopting improved safety practices.’

35

Work Safe Rules

Wij hebben voor de meest risicovolle activiteiten

binnen onze industrie Work Safe Rules vastgelegd.

Deze Rules zijn geïllustreerd en gepromoot met

een serie posters die op alle werkplaatsen in de

organisatie hangen. Elke poster illustreert een

specifi eke Work Safe Rule. Op deze manier brengen

wij veiligheid voortdurend onder de aandacht. Ook

hebben wij een instructiefi lm uitgebracht die laat

zien hoe deze Work Safe Rules geïmplementeerd

moeten worden. De fi lm leent zich uitstekend als

hulpmiddel bij toolbox meetings en introducties/

familiarisaties aan boord of op een projectlocatie.

Persoonlijke betrokkenheid

Wij zijn er van overtuigd dat voorbeeldgedrag en

persoonlijke betrokkenheid van het management

essentieel zijn om de ambities op het gebied van

veiligheid waar te maken. Daarom wordt van alle

senior managers verwacht dat zij regelmatig

veiligheidsinspecties uitvoeren. In 2013 zijn in

totaal 79 senior management inspecties uitge-

voerd. Dit lag ruimschoots boven de doelstelling

en illustreert het belang dat zij hechten aan veilige

werkomstandigheden. Zij stelden zich tijdens

projectbezoeken op de hoogte van het veiligheids-

niveau van het project en gingen in gesprek met

de medewerkers om hun werkomgeving en hun rol

daarin te verbeteren.

2009

2012

2010

2013

2.5911.998

2012

45

2010

46

2009

53

2011

50

2013

28

0

10

20

30

40

50

60

20111.190

2.238

1.691

Ongevallen met verzuim

Verzuimdagen

0,65

0,961,02

1,08

1,28

1,52

2013

20122011

2010

2009

2008

Ontwikkeling ongevalsratio (IF) Ongevallen met verzuim per 100 medewerkers

2009

2012

2010

2013

2.5911.998

2012

45

2010

46

2009

53

2011

50

2013

28

0

10

20

30

40

50

60

20111.1901.1901.1901.1901.1901.1901.1901.1901.1901.190

2.238

1.691

36

Volop aandacht voor veiligheid ook in de

eerste uitgave van About Marine ingenuity,

het relatiemagazine van Van Oord

Magazine

37

Wat er beter kan

Binnen onze onderneming is een procedure van

kracht voor het melden, analyseren en beheersen

van alle relevante incidenten die wereldwijd

plaatsvinden. In 2013 zijn in totaal 665 incidenten

gerapporteerd, waarvan 32 incidenten aanvullend

zijn onderzocht en de acties bedrijfsbreed zijn

bewaakt. Naast incidenten met persoonlijk letsel

gaat het ook om milieu-incidenten die materiële

schade veroorzaken evenals de ‘ongevallen die

hadden kunnen gebeuren’. Als onderdeel van

ons management systeem zijn in 2013 246 near

misses (ongevallen die hadden kunnen gebeuren)

gerapporteerd. Deze toename van 40% ten

opzichte van 2012 geeft aan dat wij nog alerter

zijn. Op basis daarvan werken wij verder aan de

terugdringing van het risico op ongevallen.

Aan boord van de Athena op het

Ichthys project in Darwin, Australië

38

FaunaGuard

De FaunaGuard is een innovatieve methode om met

veilig onderwatergeluid zeezoogdieren en vissen

op een proactieve manier (tijdelijk) te verjagen uit

zones waar constructie- of baggerwerkzaamheden

zullen plaatsvinden. In opdracht van Van Oord is

een krachtige onderwaterluidspreker ontworpen,

die speciaal ontwikkelde geluiden uitzendt. Met

behulp van de FaunaGuard kan elke soort met een

geschikt signaal worden gewaarschuwd, zodra de

werk zaamheden beginnen. Toepassingen in

Norrköping in Zweden en São Francisco do Sul in

Brazilië hebben de effectiviteit van de methode in

de praktijk laten zien. De FaunaGuard zal ook

worden toegepast bij de aanleg van windmolen-

parken op de Noordzee (Luchterduinen en Gemini).

ReefGuard

Wij staan wereldwijd voor de uitdaging om de

voor economische ontwikkeling gewenste infra-

structuur in de buurt van gevoelige ecosystemen

op een verantwoorde wijze te realiseren.

Geïnspireerd door het Building with Nature-

programma ontwikkelt Van Oord innovatieve

methoden, zoals ReefGuard. De ReefGuard is een

mobiel laboratorium waarmee bewezen, klein-

schalige technieken voor koraal kweek kunnen

worden opgeschaald en toegepast met als doel

om actief koraalriffen te herstellen. In het voorjaar

van 2014 wordt een eerste toepassing van de

ReefGuard uitgevoerd op het Ningaloo rif in

Australië.

Value creation through Marine ingenuity

Van Oord heeft een innovatieprogramma dat is

gericht op het vergroten van onze meerwaarde

voor opdrachtgevers. Het gaat hierbij enerzijds

om het voorkomen of verkleinen van ongewenste

milieueffecten van onze activiteiten en anderzijds

om het vergroten van kansen voor natuur-

ontwikkeling. Dit alles met als doel in te spelen

op de wereld van morgen.

Van Oord Guards

Samen met internationale experts onderzoeken wij

hoe regelmatig terugkerende milieuvraagstukken

fundamenteel beter en proactief kunnen worden

opgelost. Hieruit is een aantal innovaties voort-

gekomen: de zogeheten Van Oord Guards. Deze

innovaties hebben wij in 2013 in vijf projecten

toegepast. Daarnaast hebben wij onze Guards-

oplossingen aangeboden in tien aanbestedingen.

Het formuleren van doelstellingen voor verdere

ontwikkeling en toepassing volgt in 2014. Hieronder

beschrijven wij de drie Guards-toe passingen:

PlumeGuard, FaunaGuard en ReefGuard.

PlumeGuard

Het controleren van watervertroe beling door

baggeren speelt wereldwijd een belangrijke rol

rondom waterbouwkundige projecten. De

PlumeGuard is een speciaal ontwikkeld mobiel

meetframe dat moderne meettechnieken integreert

in geavanceerde tech nieken voor het verwerken

van Big Data (OpenEarth). Wij kunnen met de

PlumeGuard gedetailleerd de vertroebeling

monitoren en daarop passende maatregelen

nemen. De PlumeGuard is in 2013 onder andere

toegepast op het Ichthys-project in Darwin,

Australië. Wij verwachten dat de vraag naar

PlumeGuard-toepassingen wereldwijd zal toe-

nemen. Hiermee levert Van Oord de hoogste

kwaliteit en nieuwste technieken aan opdracht-

gevers en autoriteiten.

Duurzaamheid in de praktijk

Mathew Parr, International Union for

Conservation of Nature

‘To achieve sustainability, a net positive

impact on natural capital has to become the

norm for dredging companies. Van Oord has

the ingredients to adopt such a strategy over

the next few years.’

39

ReefGuard

Een fl exibel inzetbaar laboratorium is

ontwikkeld voor kweekprogramma’s

voor koraal.

Website

40

CO2-reductieprogramma te starten. Dit programma

richt zich op de mogelijkheden om door middel

van Building with Nature-ontwerpprincipes te

komen tot verbetering van de CO2-opname-

capaciteit van marine ecosystemen. Het uiteinde-

lijke doel is 20% reductie van de lifecycle

CO2-footprint van waterbouwkundige werken. In

2014 wordt daartoe een eerste stap gezet door

middel van een ketenanalyse van het bagger-

proces. Hiermee kunnen de ‘knoppen’ worden

geïdentifi ceerd waaraan in de ontwerpfase kan

worden gedraaid om de CO2-footprint van

projecten te beïnvloeden. In dit ambitieuze

programma wordt samengewerkt met ingenieurs-

en adviesbureaus, NGO’s, zoals Stichting

De Noordzee en Stichting Wetlands International

en kennisinstellingen, zoals Deltares.

Effi ciënt energieverbruik

Het speerpunt energy effi ciency staat hoog op

onze agenda. Doel hiervan is de CO2-footprint

van ons materieel en onze kantoren terug te

dringen. Om voortdurend stappen te maken,

meet, beheerst en beperkt de stuurgroep Energie-

management ons energieverbruik zo veel als

mogelijk. Zij maken per bedrijfsonderdeel actie-

plannen om ons energieverbruik verder te

optimali seren. Het streven voor 2015 is 5%

effi ciënter energieverbruik ten opzichte van 2010.

Kleinere CO2-footprint

Wij zijn er trots op te kunnen melden dat de

omvang van onze CO2-footprint sinds 2010 een

dalende trend vertoont. In 2013 was onze foot-

print ruim 11% lager dan in 2010. Ten opzichte

van 2012 bleef het aandeel van het brandstof-

verbruik van ons materieel in de totale CO2-footprint

nagenoeg gelijk ondanks de vergelijk bare

bezettings graad van onze vloot. Er zijn bedrijfs-

breed stappen gezet in de goede richting

(zie pagina 63).

Reductie lifecycle CO2-footprint van

waterbouwkundige projecten

Van Oord heeft samen met diverse partners

het initiatief genomen om binnen het onder-

zoeksprogramma Building with Nature een

CO2-footprint

840.19097,40%

785.74995,99%

780.00095,46%

745.97895,47%

2010 2011 2012 2013

Totale carbon footprint

waarvan brandstofverbruik materieel

In tonnen (= 1.000 kg) CO2

Martin Vos, kapitein sleephopperzuiger

Volvox Asia:

‘Aan boord ontstaat steeds meer bewust-

wording. Wij hebben vaarkracht geoptimali-

seerd tegenover verbruikt vermogen. Hieruit

bleek dat wij bij gelijke producties 10%

energiebesparing konden halen.’

41

Recyclen van schepen

De laatste jaren staat het recyclen van schepen

sterk in de belangstelling. Conform onze ambities

willen wij dat het recyclen van schepen gebeurt met

zo min mogelijk belasting voor mens en milieu. In

2013 hebben wij, vooruitlopend op internationale

wetgeving, ons beleid aangescherpt. Wij onder-

schrijven hiermee de Hong Kong International

Convention for Safe and Environmentally Sound

Recycling of Vessels. Vier schepen werden

ontmanteld bij gecertificeerde scheepswerven.

Sponsoring

Het sponsorbeleid van Van Oord heeft vijf

thema’s met als doel op een praktische manier

invulling te geven aan de maatschappelijke

verantwoordelijkheid van de onderneming.

Maritieme sector

Vanuit onze verantwoordelijkheid als maritieme

ondernemer sponsoren wij het Maritiem Museum

in Rotterdam en het Nationaal Baggermuseum in

Sliedrecht. Beide musea zijn uniek in de wereld en

bieden bezoekers de gelegenheid om kennis te

maken met het heden en het verleden van de

maritieme sector en de Nederlandse bagger-

industrie. Ook de KNRM, de Koninklijke Neder-

landse Redding Maatschappij kan op steun rekenen.

Cultuur

Wij vinden behoud van cultureel erfgoed belang rijk.

Daarom steunden wij het Nederlands Jeugd

Strijkorkest in hun deelname aan het jeugdorkest-

festival in Aberdeen, Schotland. Het biografisch

woordenboek van Nederlandse Ondernemers

over de periode 1850 – 1950 van de stichting

Ondernemersgeschiedenis is uitgegeven met

onze hulp. In Rotterdam ondersteunen wij het

Rotterdam Philharmonisch Orkest en in Amsterdam

zijn wij regent van museum De Hermitage.

Vestigingsplaatsen

Wij steunen lokale instellingen en evenementen

in Rotterdam en Gorinchem, de vestigingsplaatsen

Duurzame waardeketen

Van Oord koopt jaarlijks materieel, brandstof en

smeermiddelen in met een waarde van honderden

miljoenen euro’s. Wij kunnen invloed uitoefenen

op de duurzaamheid van onze waarde keten. De

ontwikkeling en implementatie van een zogeheten

Sustainable Supply Chain-programma vormt een

belangrijk uitgangspunt bij het in praktijk brengen

van onze ambities op dit terrein. In 2013 zijn de

eerste stappen gezet.

Elektronisch prekwalificatiesysteem

Registratie en monitoring van leveranciers en

onderaannemers zijn geregeld via een elek tronisch

prekwalificatiesysteem. Bij de totstand koming

hebben wij ons gebaseerd op het UN Global

Compact Program en wet- en regelgeving van het

land waarin wij een project uitvoeren. Vervolgens

hebben wij van onze 150 belangrijkste leveranciers

en onderaannemers in kaart gebracht hoe zij

duurzaamheid in de praktijk brengen. Daarbij

hebben wij vastgesteld dat zij gangbare normen

en waarden hanteren rondom arbeids voorwaarden

(bijvoorbeeld veiligheid), integriteit (bijvoorbeeld

anti-corruptiebeleid), mensenrechten en milieu-

beleid. Eind 2013 waren de gegevens van 37 van

de 150 bedrijven in het systeem vastgelegd.

EPC-contracten

Onderdeel van onze strategie is het bieden

van totaaloplossingen in het kader van EPC-

contracten met verantwoordelijkheid voor ontwerp

(engineering), inkoop (procurement) en bouw

(construction). Materialen en werkzaamheden

van onderaannemers kunnen een substantieel

deel van het totale projectbudget beslaan. Bij

EPC-contracten is het essentieel dat de gehele

waardeketen van projecten met grote zorg en

precisie wordt opgezet. Het Sustainable Supply

Chain-programma speelt ook hierin een

belangrijke rol.

42

van onze Nederlandse hoofdkantoren. In

Gorinchem was Van Oord in 2013 sponsor van de

Zomerfeesten, het Lingehavenconcert en zijn wij

vriend van het Beatrix Ziekenhuis. In Diergaarde

Blijdorp in Rotterdam maken wij de realisatie van

een nieuw aquarium mogelijk. Verder konden

Emma at Work, een uitzendbureau dat bemiddelt

voor jongeren met een chronische ziekte of een

lichamelijke beperking en ROTJONG, een netwerk-

club van jonge professionals, rekenen op onze

steun.

Sport

Sport is een kernwaarde van waaruit er aandacht

is voor samenwerking in teams, sportiviteit en een

gezonde levensstijl. Wij zijn er trots op dat veel

medewerkers een eigen sportteam van collega’s

samenstellen. Zo zijn er Van Oord teams in de

sporten roeien, zeilen, voetbal, hardlopen, wiel-

rennen, tennis en volleybal. Ook stimuleren wij

sponsoracties van medewerkers voor goede

doelen, zoals de stichting Koppie Au, een

stichting die onderzoek naar hersentumoren

bij kinderen mogelijk maakt. Om het bedrijf

onder de aandacht te brengen bij toekomstige

medewerkers is Van Oord sponsor van de Delftse

Studenten Roeivereniging Proteus – Eretes. Aan

hun jaarlijkse Winterwedstrijden neemt ook onze

bedrijfsacht deel. Daarnaast waren wij in 2013

hoofdsponsor van de WK Splash Flash Klasse –

Organisatie Nederland, en de Nederlandse

Cadet - klasse zeilers, die deelnemen aan de

wereld kampioen schappen in Tasmanië, Australië.

Community Investment

Onderwijs

De organisatie MoreThanMe haalt in Liberia jonge

meisjes van straat die vaak noodgedwongen in de

prostitutie werken en zorgt ervoor dat ze weer

veilig naar school kunnen. Van Oord sponsort

deze organisatie. Wij hebben een rol gespeeld bij

de totstandkoming van de Nederlandse taal- en

cultuurschool RiOranje waar Nederlandse kinderen

in Rio de Janeiro toegang hebben tot Nederlands

basisonderwijs. Met een bijdrage van Van Oord

bracht het Rode Kruis een nieuwe uitgave van de

Water Toolkit uit. Dit is een kant-en-klaar les-

pakket voor leerlingen en leerkrachten, waarmee

elke basisschool een project over water kan

organiseren.

Gezondheid

Met medewerking van Beautiful People drinken

alle medewerkers op de Nederlandse vestigingen

fairtrade koffie en thee. Deze organisatie heeft

met haar klanten, waaronder Van Oord, een nieuw

kinderdagverblijf voor theepluksters in Sri Lanka,

gebouwd. Via Doctors for Mozambique financieren

wij jaarlijks de studie van een arts in opleiding.

Tijdens de open dag van de cutterzuiger Artemis

werd met een speciale wensfontein aandacht

gegeven aan de Send a Drop Foundation, een

stichting die zich inzet voor de verbetering van

de drinkwatersituatie in ontwikkelingslanden.

Team work in de Van Oord bedrijfsacht tijdens de Van Oord Winterwedstrijden

43

Organogram met verantwoordelijkheden

CFOArjan van de Kerk

Lid Executive BoardNiels de Bruijn

CEOPieter van Oord

Finance & Administration

Personnel &Organisation

Treasury

InformationTechnologyQHSE

Legal & Contracts

Procurement Area Middle East, Medit. & SW AsiaArea Netherlands

Facility Services Area Asia &Australia

StafafdelingenArea’s/Business units

Executive Board

Business unit Offshore

Wind Projects

COOPaul Verheul

Engineering &Estimating

Ship ManagementDepartment

OperationsDepartment

Survey

Area Europe

Area America &Africa

Lid Executive BoardJoep Athmer

Business unit Offshore

Business unit Wicks

Communication & Markets

Corporate governance

44

Risicobeheersing

Het beheersen van risico’s betekent voor Van Oord

anticiperen op en monitoren, controleren en

beheersen van gebeurtenissen die een nadelige

invloed kunnen hebben op de waardeketen.

Projectmanagement is ons primaire proces.

De aanbestedingsfase vormt het startpunt van

ons risicomanagement. Het is belangrijk dat de

risico’s die zich kunnen voordoen tijdens de

uitvoering van projecten in een zo vroeg mogelijk

stadium worden onderkend. Het beheersen van

projectrisico’s vormt de basis van ons bedrijfs brede

risicomanagement. Veiligheids- en milieu risico’s

zijn hiervan integraal onderdeel.

Beheersen van projectrisico’s

Omdat het aannemen en uitvoeren van grote

projecten ook grote risico’s met zich meebrengt, is

ons interne beheersingssysteem er op gericht deze

risico’s op voorhand zoveel mogelijk te onder kennen

en vervolgens maatregelen te treffen. De inrichting

van ons management systeem is voor iedereen in

onze onderneming beschikbaar, zowel digitaal als

gedrukt. In dit managementsysteem zijn procedures

en bevoegd heden vastgelegd. In de procedures

wordt aangegeven hoe wij handelen bij inschrijving

op en de uitvoering van (nieuwe) projecten.

Systematische projectevaluaties van risico’s maar

ook van bijvoorbeeld klanttevreden heid, maken

integraal deel uit van het management systeem.

Structuur

Raad van Commissarissen

De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht

te houden op het beleid van de Executive Board en

op de algemene gang van zaken in de vennootschap

en onderneming. Binnen de Raad van Commissa-

rissen bestaat een aparte Audit Committee. De Raad

van Commissa rissen bestaat uit vijf leden die

tenminste zesmaal per jaar bij elkaar komen.

Executive Board

De Executive Board is primair verantwoordelijk voor

het besturen van de vennootschap. Tot hun bestuur-

lijke taken behoren het stellen van doelen, het

bepalen van de strategie en het beleid, en het leiding

geven aan de onderneming. De Executive Board

bestaat uit drie statutaire directeuren en twee niet-

statutaire directeuren. De vijf leden komen tenminste

elke veertien dagen bijeen.

Management Committee

Het Management Committee vergadert eenmaal per

vier weken, onder voorzitterschap van Pieter van

Oord (CEO). Tijdens deze vergaderingen wordt

gesproken over bijzondere ontwikkelingen in de

area’s, business units en de grote stafafdelingen

en komen diverse strategische zaken aan de orde.

Het primaire doel van deze vergadering is onder-

steuning van de besluitvorming van de Executive

Board. Daarnaast vindt eenmaal per twee weken

een Planning Meeting plaats, voorgezeten door

Paul Verheul (COO). Hieraan nemen deel de

Executive Board, de area directors en de staff

directors Engineering & Estimating en Ship

Management Department. Op de agenda van

deze vergadering staat met name besluitvorming

over de materieelplanning.

45

Overzicht van de belangrijkste risico’s en beheersmaatregelen

Risico Beheersmaatregelen

Financieel

Brandstofprijs Termijncontracten of toewijzing aan de opdrachtgever

Politiek/betaling Exportkredietverzekeringen; indien dit voorgaande niet mogelijk

is, dient er een positieve cashfl ow op het project te zijn

Valuta Hedging of toewijzing aan de opdrachtgever

Liquiditeit Cashmanagement

Rente Hedging

(Milieu-)technisch

Bodemgesteldheid Grondonderzoek en conditioneren in contract

Risico’s projectlocatie Ter plaatse de lokale omstandigheden in kaart brengen

De werkbaarheid beoordelen aan de hand van statistieken en

prijzen of conditioneren in contract

Invloed op het milieu Uitvoeringsmethoden aanpassen of technische aanpassingen

opnemen in ontwerp en planning

Cuttertanden wisselen aan boord van

de cutterzuiger Athena in Australië

46

kwaliteits-, veiligheids- en milieustandaarden. Sinds

1996 is Van Oord gecertifi ceerd voor ISO 9001. In

2013 werd voor de gehele organisatie wereldwijd

het OHSAS 18001 certifi caat verkregen en tevens

werd het personeelsmanagement voor de

rederijactiviteiten gecertifi ceerd conform de

Maritime Labour Convention.

Dit betekent dat Van Oord nu al haar wereldwijde

activiteiten volledig heeft gecertifi ceerd tegen de

standaarden die binnen de industrie belangrijk zijn.

De QHSE-afdeling is integraal verantwoordelijk

voor de monitoring en borging van het systeem

en levert professionele ondersteuning bij het

implementeren en verbeteren van processen.

Vanuit de visie om veiligheid, kwaliteit en duur-

zaamheid integraal onderdeel te laten zijn van alle

activiteiten is in 2013 de functie staff director

Quality, Health, Safety & Environment toegevoegd

op Management Committee-niveau. Tevens is voor

het versterken van de aan dacht voor het thema

duurzaamheid een manager Sustainability

aangesteld. Hij is verant woordelijk voor de

implementatie van dit thema in de organisatie en

treedt op als aanspreekpunt voor onderwerpen

die onze maatschappelijke verantwoordelijkheid

betreffen.

Bedrijfsbreed risicomanagement

In 2013 heeft Van Oord voor iedere area/business

unit en stafafdeling een nieuw rapportagesysteem

geïntroduceerd met Key Performance Indicators

(KPI’s). Gebaseerd op deze KPI’s vindt per kwartaal

overleg plaats tussen de area directors, staff-

directors of –managers en leden van de Executive

Board. Tijdens dit overleg worden marktontwikke-

lingen, inschrijvingen en gunningen, evenals

fi nanciële resultaten, risico’s en beheersmaatregelen

gerappor teerd en besproken. De Raad van

Commissarissen houdt toezicht op onze benadering

van risico management en ziet toe op commerciële

en fi nanciële ontwikkelingen. Hiertoe ontvangt de

Raad van Commissarissen per kwartaal een uitge-

breid geconsolideerd managementrapport dat ook

gedetailleerd wordt besproken in de Audit

Committee.

Geïntegreerd managementsysteem

Alle procedures en vigerende documenten in

samenhang zijn ondergebracht in het Van Oord

Management Systeem (VOMS). Het manage-

mentsysteem wordt jaarlijks onafhankelijk door

Lloyds getoetst op basis van internationale

Belangrijkste certifi caten

ISO9001; Quality Management System

EN14001; Environmental Management System

OHSAS 18001; Occupational Health and Safety System

ISM code; International Safety System

MLC; Maritime Labour Convention

VCA (SCC); VeiligheidsCertifi caat voor Aannemers

47

Onze financiële rapportage geschiedt volgens

de richtlijnen van Dutch GAAP, de in Nederland

algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële

verslaggeving en de wettelijke bepalingen

betreffende de jaarrekening, zoals opgenomen

in het Burgerlijk Wetboek, Titel 9, Boek 2.

Van Oord rapporteert over duurzaamheid op basis

van interne rapportagelijnen. Bij de selectie van de

indicatoren laten wij ons leiden door de richtlijnen

van het Global Reporting Initiative en de gesprekken

met onze stakeholders.

Jaarlijks vindt een interne audit plaats van ons

energiemanagement, waarbij wij de energie-

stromen binnen de onderneming analyseren.

Daarnaast houden wij minimaal éénmaal per jaar

een interne audit op basis van ISO 14064 met

betrekking tot de CO2-footprint rapportage.

Tenslotte voert Lloyd’s Register Quality Assurance

eenmaal per jaar een externe CO2-footprint

verificatie uit.

Dit verslag is in de Nederlandse en Engelse taal

digitaal beschikbaar via www.vanoord.com en de

Van Oord App (App store en Google Play). In geval

van een interpretatieverschil prevaleert de

Nederlandstalige versie.

Verslaglegging

Het uitgangspunt van Van Oord’s financieel beleid

is een adequate winstgevendheid en borging van

de continuïteit van de onderneming. Hierbij wordt

naast het reguliere risico management sterk

gestuurd op meerjaren scenario’s en de daarbij

behorende bandbreedtes. Het afgelopen jaar heeft

de Executive Board de risico-inventarisatie in de

periodieke rapportages verder aangescherpt. De

Executive Board bespreekt de rapportages per vier

weken en per kwartaal met de verantwoordelijke

directors.

Van Oord rapporteert over de gang van zaken van

de onderneming, zijn dochterondernemingen en

deelnemingen (voor overzicht zie de toelichting

op de geconsolideerde jaarrekening) in het

jaarverslag 2013. Het verslag is bedoeld voor alle

belanghebbenden in Van Oord. Er wordt geïnte-

greerd gerapporteerd over de prestaties van de

onderneming, de maatschappelijke toegevoegde

waarde en de financiële resultaten.

Dit verslag, waarvan de jaarrekening is voorzien

van een goedkeurende controleverklaring door

Ernst & Young Accountants LLP, is goedgekeurd

door de Raad van Commissarissen en zal

worden vastgesteld door de aandeelhouders

op 24 april 2014.

48

Colombia

De sleephopperzuiger Lelystad in

Buenaventura.

49

Onze organisatie

Vanaf links: Jan Schaart, Niels de Bruijn, Arnoud Kuis, Joep Athmer, Ronald Schinagl,

Jeroen Kwakernaak, Govert van Oord, John Knoester, Ivar Daemen, Huib de Jong, Jaap de Jong,

Johan van Wijland, Ton van de Minkelis

Area Management

Area Netherlands

area director

Ir. J. (Jan) Schaart

area manager

C. (Carlos) Mollet

area manager

Ing. J. (Jaap) Wiersma

Area Europe

area director

Ir. G. (Govert) van Oord vanaf 1 januari 2014

area director

F. de Wit tot 1 januari 2014

area manager United Kingdom & Ireland

Ir. M. (Maurits) den Broeder

Management Committee

area manager Germany

H.G. (Henk) Lunsing

area manager South East Europe

Ing. M.C. (Ries) Kamsteeg

Area Middle East, Mediterranean &

South West Asia

area director

Ir. A.F. (Arnoud) Kuis

area manager Middle East

Ing. J.J. (Jan-Willem) Elleswijk

area manager South West Asia

Ir. R.H. (Reinout) Viersma

regional manager Dravo S.A. (50%)

Ir. K.B. (Koen) Sweers

50

Staff Management

Staff directors

Engineering & Estimating

Ir. I.F.R. (Ivar) Daemen

Finance & Administration

H. (Huib) de Jong

Personnel & Organisation

J.D. (John) Knoester vanaf 13 januari 2014

Procurement

Drs. J.M. (Jeroen) Kwakernaak

Ship Management Department

Ir. J. (Jaap) de Jong

Quality Health Safety & Environment

Ir. A. (Ton) van de Minkelis

Staff Managers

Communication & Markets

Drs. R.E. (Robert) de Bruin

Facility Services

Ing. L.J. (Ben) Seekles

Information & Technology

Ing. A.G.M. (Ton) Arrachart

Legal & Contracts

Mr. J.M. (Job) de Groot

Operations Department

Ir. A.J. (Jan) Vrijhof

Survey

Ing. M.J.L. (Michel) Koper

Treasury

Drs. M.S. (Marlies) Janssen

Area America & Africa

area director

Ir. R.A.M. (Ronald) Schinagl

area manager South America

Ir. T. (Tim) Helbo

area manager North & Central America

Ir. M.W. (Mark) Roelofs

area manager Africa

Ir. R.K. (Ruud) Romijn

regional manager Nigeria

Ir. A.C. (August) Runge

Area Asia & Australia

area director

Ir. C.A. (Niels) de Bruijn

area manager North & South East Asia

Ing. M. (Martin) Smouter

area manager Australia

Ing. M.P. (Martin) Meijers

Business unit Offshore

area director

Ing. J.B.E.M. (Joep) Athmer

area manager North Sea, Central &

South America

Ir. J.G. (Koos) van Oord Azn.

area manager Europe, Canada, North America,

Africa & Middle East

Ir. M.B.A.M. (Maurice) de Kok

area manager Russian Federation

Ing. P.P. (Peter Paul) Hordijk

area manager South East Asia & Australia

J. (Hans) van Meeuwen

Business unit Offshore Wind Projects

area director

Mr. Ir. J.G. (Johan) van Wijland

project director

Ir. D.B. (Didi) te Gussinklo Ohmann

Wicks

area manager

G.J.A.M. (Jelle) Mens

51

Hoofdkantoor Rotterdam, Nederland

Nigeria, Ikeja-Lagos

Angola, Luanda

Brazilië, Rio de Janeiro

Curaçao, Willemstad

Verenigde Staten, Houston

Australië, Brisbane

Australië, Perth

Korea, Busan

China, Shanghai

Taiwan, Keelung City

Vietnam, HanoiFilippijnen, Manilla

Thailand, Bangkok

Maleisië, Kuala Lumpur

India, Mumbai Bahrein, Manama

Kazachstan, ManigistauItalië, Amelia

Rusland, St. Petersburg

Portugal, Lissabon Spanje, Madrid

Verenigd Koninkrijk, Newbury

Frankrijk, Le Blanc-Mesnil Cédex

Duitsland, BremenBelgië, Zele

Indonesië, Jakarta

Letland, Riga

Qatar, DohaVerenigde Arabische Emiraten, Dubai

Panama, Panama

Azerbeidzjan, Baku

Nederland, Rotterdam en Gorinchem

Singapore

Noorwegen, Bergen

Gibraltar

Canada, OntarioCanada, Calgary

Mexico, Mexico City

Rusland, Moskou

Rusland,Yusno

Hongkong

Vestigingen Website

Wereldwijde vestigingen

52

Onze mensen

De kracht van ons bedrijf

Aa P.J.W.J. van der, Aalders C.M., Aanraad A.T.J., Aarens R., Aartrijk M.F. van, Abano B.S., Abdon L.M., Abdu Awaji A, Abdul Alim M.D., Abdul Barique M.K., Abdul Khadar N., Abdul Rachman A., Abdul-Gani M., Abdullah N.H. Binte, Abdulle A.M.A., Abhijeet Prakash A.P., Aboobaker B.M., Abordo C.B, Abrasaldo R.B., Abrenica Jr P.S., Abrera A.D.T., Abrori U, Abu Rob M.K.M., Acanto Jr. R.B., Acasio R.B., Acaso F.C., Acenas J.D., Achanzar J.A., Acharya K.M., Acquoij-Leshchenko, I.V. van, Adaci J.D., Adam U.I., Adari R., Adema Y.B., Adeola K.O., Adriaanse C.A., Adriaanse J., Advocaat-van den Heuvel, S.J., Afari M.K., Agayeva L., Agele I, Agnew R.W., Ago-o E.R., Ahmad N, Ahmad N., Aizobua S., Ajieh J., Akdemir K., Akershoek E.W., Akhrij S., Akinboye T., Akindele O., Akker A.R. van den, Akker M. van den, Akkermans R.J.C.J., Akmamedova J., Akol R.L., Akolade A.O., Akster G., Al Balushi A.A.M., Al Balushi M.S.M., Al Madhi H, Al Sultan N, Al Sultan R, Al Sultan W.I., Alberda P., Albert D., Albertino T, Alblas M., Albuquerque C.C. de, Alcala S.L., Alday R.A., Aldea J.C., Ale D.M., Alensonorin O.B., Ali Anberi A, Ali Hazazi M, Ali Mohammed R., Ali Z, Alibaks K.F., Alibudbud J.A.L., Aligam R.A, Alisangco N.L., Aliyaru Kunju I., Aliyev A, Alkema A.G., Alkema K., Allegretta C, Allegretta E., Allison S, Almeida M.A. de, Almeida O.A. de, Almeida V.C., Almiz A.V., Almodiel J.H., Alvarez P.D.C., Alvarez R.H., Alves E.N., Amabipi-Ibiama B.E., Amadi A., Amadi B., Amadi O.I, Ambachtsheer V., Ambalath Veettil Kottapurath H.A.V., Ambalathu Veetil R.M., Ambre K.M., Amels J., Amersfoort D.C. van, Ammerdorffer D.J., Anafed D, Anar E.G., Andel J. van, Anderson M.J., Anemaet P.A., Angchekar A.A., Angelen R.F.C. van, Anil Austin T, Anissimova A., Anjos M.G.O. dos, Anneveld J.A., Ansari I., Anthonijsz M.J., Antony D, Antony N.C., Anyabisi T.O., Apeldoorn R. van, Apeli G., Aper G.M.E., Apitan V.C., Appollo P., Aquino G.M, Aquino R.B., Aranez R.C., Aras B.S., Arathu Peethambaran P, Araujo E.J. de, Araujo G.C.F. de, Araujo R.F. de, Araujo W.G.V., Araya Godoy L.E., Arbeider F.R., Arca P.E., Arcay H.J., Arceo J.H., Archer P.K, Arfandi B, Arias M.P., Arillo J. A., Aritya S, Arkarov Y., Arkel-Snoek, T.H. van, Armstrong K, Arnaldo T.A., Arnhem W.J.J. van, Arquiza F.C., Arrachart A.G.M., Arteza L.O., Asadov S., Asaolu E., Ashraf A., Ashyrov P., Asika J., Asmus S., Asobie T., Assche R.J.L. van, Asseervatham M., Asselé A., Asunto L.R., Atapary C.D., Atapary-Sahetapy, V.E., Athmer J.B.E.M., Athmer M.J.H.M., Atkinson C., Atta A.I., Atun E.D.C., Augustina R, Auman M.A., Avondrood E.C., Awakyan A., Aydin Y.B., Ayenuro F., Azad A, Azfar A, Baars P.O., Baars R., Baas R.H., Babatunde M., Babu R, Baby B., Backhuis W.M.H., Bacsafra M.R.V., Badilla M.Q., Badukonda K.K., Baeck A.C., Baggerman C., Baggerman C., Bagiac M., Baihaky H, Baikenov A., Bailey L.A., Bak A., Bakazhanov A., Bakelaar J., Baker D.M., Bakker A., Bakker A., Bakker B., Bakker D.J., Bakker G., Bakker J., Bakker J.M.A., Bakker M.J., Bakker R., Bakker S.P.M., Bakytzhanova G., Balaban C.A, Balakrishnapillai M., Balder P.P., Baldock R.G., Baldonado M.J., Balen M.A.G.P. van, Balesco S.M., Baligo J.B., Baljé H.A., Baljet D.M., Balontong N.G., Balsamo E.F., Balvert W.J.P., Bambacht W., Banayo R.C., Banerjee S., Banga U.P., Bangma C., Banogon V.B., Barendregt E.C., Baricaua D.C., Barlisan D.C., Barneveld J., Baron A.G, Barredo C.D., Barreto G.A.M., Barrit J.R., Barselaar S. van den, Bartel R., Bartels J.E.W., Bartolata J.D., Bartolovic-Baban, N., Basheer Ansar U, Baskarakrishnan K, Basten Batenburg F.L.J. van, Basuel M.C.A., Basuel R.O., Batasin-in N.A., Baumann M., Baus C., Baus H.A., Bautista J.G., Bautista J.S., Bax R.L.H., Baxshiyev T., Bayliyeva B., Baynes D.G., Bayo-Philip P., Bayot J.N., Beck C.S., Becker J.H., Bedford T.M., Beek A. van, Beek A.K. van, Beek G. van, Beek R.H. van, Beek S.L. van, Beekhuijzen S.J., Beela J., Beelen C. van, Beemsterboer T.N., Been F.L., Beentjes F.J., Beerta J.P.W., Beest J.M. van, Beest M. van, Beij I.A., Beijer R., Beissbarth J.H., Bekaert N.E.F.H.J., Bekendam H.J., Bekezhanov Z., Bekkema S., Belano J.O, Belder-Lagrouw, C.J.C.A.M., Belderok H.J.M., Belkadi N., Belleza J.A., Belotindos J.M., Belstra L.C., Beltran A.L., Bemmel H.J.G. van, Bemmelen S.A. van, Benadict J., Bend L.M. van der, Benevides D.C.D.A., Bengare M., Benie K., Benkov O.V., Bennimon B., Bent J.M. van der, Bentlage J., Berberabe J.S., Berde J, Berg B.J. van den, Berg C.G. van den, Berg C.M. van den, Berg E.E. van den, Berg G. van den, Berg H.B. van den, Berg J. van den, Berg M. ten, Berg M. van den, Berg M.J. van den, Berg R.A. van den, Berg R.J., Berg W.B. van den, Berge C.E.R. van den, Bergh E.C. van den, Bergh M. van den, Bergman M.M.M., Berk A.H. van, Berkel A. van, Berkelaar J.T., Berkouwer C.T., Berkouwer J.A., Berkouwer T.A., Bermejo M.M., Bermingham C., Bernaards D., Bernaards P.J., Bernabe M.M., Bernabela M., Bernard B., Bernardes de Freitas P.M., Bernds T.M.F., Bernido Jr. F.A., Bertacin F., Bertens E.C.A., Besancon C.Y., Besien W.J.T. van, Besinga N.B., Besse D., Besse E., Besseling C.J., Bestebreurtje, K., Bettinger S., Beugelsdijk J.J., Beuker C.F.J., Beukers K., Beurden M. van, Beurs H.A. de, Beurs P. de, Beurskens W., Beute H.G., Beuving B.J.M., Beverloo J., Bheempalli V.P., Biemans C.D.H., Bierma S.D.R., Biesemans T.M.L., Biesheuvel A., Biesheuvel W., Bigay B.M., Bijen J.H.G., Bijkerk P., Bijl H., Bijl J.J., Bijl P.A., Bijl W.A. van der, Bijloo E.M., Bijnen R.F.A., Bijsterbosch H., Bilok M.A.A.B, Bin Abdu Awaji A, Bin Abdul Hamid S., Bin Abdullah A.A., Bin Ali M.I. bin, Bin Mohamed Ismail I.B.I., Bin Rais M., Bin Yusof I., Bingat B.A., Binsbergen A.C. van, Binuya C.M., Bisht S., Bisnar C.J., Biswal D., Biswas M., Bitter A.J.N., Blaauw J., Blachi R., Blake P.A, Blakely A.D., Blankespoor H.C., Blansjaar S., Bleeker P., Bleijendaal C.H.E., Bles J., Bliek A.J., Bloem F.E., Bloemendal G.W., Blohm B.D.H., Blom A.M.J., Blom J. van der, Blonk Y.A.M., Bloodshoofd B., Bloppoel A.L. van, Bluhm T, Bode L.R., Bode T.C.F., Bodegraven R.M. van, Boender M.B., Boer A.J. den, Boer C., Boer C.M. den, Boer E.J. de, Boer F.M. de, Boer

53

G., Boer H.R. de, Boer K. de, Boer K.I. de, Boer L. de, Boer P., Boer R.J., Boer T.J.M. de, Boer W., Boer W.F. de, Boeree E.P.C., Boersma A., Boertien E.J., Boeschoten H.A., Boeter J.M., Bogaerts R., Bogerd H.N., Bohalteanu R.E., Bok E.J., Bokhoven P.W. van, Bokova O.S., Bokslag-Beenhakker, K.M., Bolang L., Boldrik W.C.F.H. van, Bolivar F.P., Bomas A.P., Bommadevara G., Bon V., Bonachita D.S, Bongartz A.H.G., Bont C.M. de, Bont R.T.M. de, Booij R.M., Boom J., Boom M., Boon J. van der, Boon S., Boone M., Boonstra J., Booster L.N., Borcea C., Borcea L.M., Borggreve M.J., Borgman S., Borromeo R, Borsje C.S., Borst J.C. de, Borst M.P.H., Borst P.J, Bos A.H., Bos A.T., Bos C., Bos C.M., Bos E., Bos H.E., Bos J.L., Bos K.A.W., Bos P.W., Bos T.A., Bosch B. van den, Bosch F.G.J. van den, Bosch H.A., Bosch J.W.G., Boscher R., Bosmann T.J., Bossche E. van den, Bos-Souisa, A. van den, Bot M.G., Botelho S.O., Both B., Botma Jr. G., Botma Sr. G., Bottomley T.A., Bouckaert - Zeeman Y.L., Bouland A.R., Bould S.G., Bouma P.J., Bouma T., Bouman J.P., Bourgeois M.N.G., Boven J.L.H. van, Bovenhorst L.R., Bowers J.B., Bowra M.L, Braam P., Braber F.J. den, Brajkovic B.B.B., Brand P., Brandenburg M. van, Brands P., Bras T.A., Bratu A.I., Braven I.A. den, Bravo Navarro J., Brebde J.A., Bree E.W. de, Bree R. de, Breedeveld J.F., Breejen A. den, Breejen A. den, Breet W.M., Breeuwsma L.J., Bregman R.A., Breis S.R., Bremer F., Breure J.J., Brienen H., Brijeski D, Brink B.E., Brink I.C. ten, Brink I.E.A., Brink S.N. van den, Brinkers G.B., Brinksma A., Brito Y Heynen H.L., Brockhus D.L, Broeder M. den, Broeder P.R.M. den, Broeders H.J.M., Broek P.S. van den, Broek R.J.C. van den, Broeken J.A., Broekhoven P.P. van, Broekhuizen M.N., Broere F., Broeren W.J.P., Bronder A.J., Bronsveld F., Brookes B.T., Brouw D.M. op den, Brouwer A.J., Brouwer K.J.C., Brouwer M.J., Brouwer N.J. de, Brown C.J., Brown D.V., Brown L.M., Brown P.A, Brown P.J., Browne S., Brug E. van der, Brugmans J.H.H., Bruijn C.A. de, Bruijn F.L. de, Bruijnes G., Bruin D. de, Bruin G.J. de, Bruin H. de, Bruin P. de, Bruin P.H. de, Bruin R.A. de, Bruin R.E. de, Bruin T., Bruine A.M. de, Bruinsma J., Brunner W.J., Bshara Al Halasa H, Buan W.L., Buarque F.C., Buchem R.V. van, Bucio A.R., Budhi S., Buël F.G.A. van, Bugna B.I., Buhat A.B., Buhat E.S., Buitehuis W.J., Buizert A.W., Buizert R.C., Buksh F., Bulte C.H., Bultekov S., Bumagat P.M., Bunders F.S., Bunn M, Bunschoten P.H., Buren-Helsinger, F.C. van, Burg A.H.M. van der, Burg J. van der, Burg M., Burger R.J., Burgering C.J., Burgess D., Burggraaf M., Burgt H.L.C. van der, Buriu C., Burkit A., Busé J., Buster A.C.J., Butau A., Butenko V.N., Buter P., Butzelaar F.A.M., Buunk A., Buurmeijer J., Buurmeijer-Wierenga, K., Buursma J., Buzina D.C., Byrne G.M., Caaij S.N. van der, Cabahug O.S, Caballero J.L., Cabaloza R.C., Cabico A.A, Caboverde G.S., Caburnay D.L., Cacho R.A., Cacho R.P., Cadion A.P., Caem R.G.J. van, Café J.H.W., Cagande M.E.M., Calanoc C.C., Calera D.B., Calidades L.O, Callon S, Callueng A.M., Calo T.C., Caluag C.M, Caluwé E., Camino R.B., Caminos N.A., Campbell T, Campen L.F.C. van, Campina M.T., Campos M.V., Canaria E.M., Candava M.B., Candava M.B., Cantini R., Cantre G.B., Canut Jr. N.R., Capa Jr. D.S., Capanan B.A., Cape A.O., Capello W.L., Caponpon H.G., Cappelle A.G. van, Cardon L.F.H., Caric A.N, Carillo Jr. E.Q., Caringal M, Carlos J.L.S., Carre F., Carredo B.A, Carredo P.A., Carson C.M., Carter M.A., Carvalho E.M.S.G., Cary J., Casand A.R. van, Caseres J.P., Casiquin J.D.C, Casteren R.A.N. van, Castillo F.O., Castro E.M., Castro J.M.D.O., Castro M.E., Cats F.H., Caulier P., Cavents C.C.L., Cayapan A.B., Cayone N.M., Ceria J.P., Ceton J., Chakkungal Thankappan M, Challa L., Chan K.C., Chan K.W., Charles Haris A, Chaturvedi T, Chaudhary R.K., Chaudhary S.K., Chavan B.P., Chavan M.R, Chavdar Y.D., Chavez F.G., Chazil Bava Haji A.M., Chebaux T., Cheenikkal Veedu C.V., Chenathuparambil B.P., Cheung S., Chevalier E.A., Chiefe S.A., Chin-Chun S, Chirkova O.V., Chittleborough P.J, Chogule P.S., Chokkalingam G, Chokkara P.R., Chowalloor Mathappan P., Chowallur Mathappan D., Chowdhury S, Chunatu Sunil Kumar S, Cias K., Cigaral A.A, Ciocan V.C., Ciochon J.M., Claeys F., Clapone C., Clarke N, Coenders M., Colance M.L., Cole D.A., Cole G.D., Colk T.C., Collens C., Colpaert E., Colvin T.B., Comia N.D., Conde L.B., Condino P.P., Condurache A., Consignado R.B., Contemplacion A.T., Conti J, Cooijmans-Rijkers, S., Cook L.J., Cook S.J., Coolegem M., Coolen H.M., Coppejans S., Corbillon J.C., Cordova A.B., Cordova J.B., Cordova R.A.P., Corfixen L, Cornelisse J.K., Corpeleijn A.J., Correa E.C., Cosijnsen F., Costerus A.A., Costerus A.R., Coterlet M.W.J. van de, Cousijn D.A.M., Cousijn M.M., Cousijn S., Coutts R., Couweleers J.P.E.M., Couzis-Vos, C.E., Crabb B., Craciun R.A., Cramer J.D., Creuwels E.E.H.J., Crielaard A., Cripps T.A., Croon J., Cruz E.B. da, Cubarrubias D.B., Cuevas A.G., Cullantes J.S., Cumberlidge S.P, Cunningham S.J, Curran J.M., Currell J.A., Curry D.E., Curry K.F.J., Custodio A.J., Custodio B.S., Cutamora D.A., Cuvelier M.A.J., Dacanay III L.A., Daculos E.P., Daemen I.F.R., Dalen A.D., Dalen C.P.J. van, Daly S.J., Dam M.J. van, Dam T. van, Dam Y.H. van, Damian L.R., Damming P.J., Damo R.R., Dams J.R., Damsma T., Daniels M.C., Danilyants S., Daniot K.O., Dankers K.M., Darroch S.G., Darwis D, Davelaar B.A., David P.C., Davies M.W, Dayan M.G., De Aroz J.P., De Vera L.C., Dechavez A.A., Declaro R.D., Decoster P.M., Dee H. van, Deelen C.H., Degollacion R.B., Dekeukeleire F., Dekker C.G., Dekker J.A., Dekker M.G.M., Dekker S., Dekker-de Been, J.C.M., Dekkers A.C.M., Del Monte R.U., Dela Cruz E.A., Dela Cruz R.S., Delden J.M. van, Delfin R.E., Delfin V.D., Delfino E.J., Delft D. van, Delft-van der Giessen, J.M. van, Delgado R.M., Delleman M., Delos Reyes M.L., Densow L., Depenbrock A.J., Derks J.M., Derks J.M.L., Derksen G., Deruyter A.K.R., Desamito L.V., Descargar J.D, Destiswastikasari N., Determann J.G., Detmers M.P.M., Devassy B., D’Hollander H.M.J., Dianati P., Dias P.P., Diaz R.C., Dickhoff C.R., Die A.A. van, Diego L.R., Diekema A., Diekmann R.A., Dieleman J.J., Diepen D.J. van, Diepenbroek P.K., Diependaal C.P., Diestler C.U., Dieten M.R. van, Dignos M.F, Dijk A.R. van, Dijk B.R., Dijk C. van, Dijk D. van, Dijk H.A. van, Dijk H.J.

54

van, Dijk J. van, Dijk J.C. van, Dijk K.A. van, Dijk P.W.J. van, Dijk R.M. van, Dijke D.H. van, Dijke W. van, Dijkema R.J., Dijkerman J.M., Dijkgraaf E.G., Dijkshoorn C.A., Dijksma E.C.H., Dijkstra D., Dijkstra F.J., Dijkstra H., Dijkstra S.T., Dikken H. den, Dikkerboom A., Dikkerboom J., Dillisse I.A.C.J.H., Dimaiwat B.S., Dimayuga V.D., Ding S.N., Dingjan W.H.M., Dinil J., Diniz J.D.C.N., Diniz L.D.A., Diocampo N.A., Diong N.D., Dioquino N.D., Diosomito M.P.M., Dirks W.G., Dirkse M.W., Disco M.J., Dissel A. van, Dixon D., Dixon J, Djasai W.P., Do B., Doelman P.J., Does M.H.J., Dofeliz R.B., Dogoldogol E.D., Dolder B.E Van, Doliente A.A., Dolueras R.D., Domingos E.S., Dongen C.P. van, Donk B.N.M. van der, Donk H.J.D. van der, Donker A., Doodeman P.J.T., Doorn P. van, Doorn R. van, Doornbos T., Doorne M. van, Doorn-Rooijakkers, M.J., Dorresteijn M.J., Dorrington S.C., Dörsch A.A., Dorst P.L. van, Douma I., Down W.L., Downs T.J., Drabsch G.J., Dragomir L.C., Dragomir R.I., Driel J.C. van, Driest J.J. van den, Drobinskaya E.V., Droog B., Dros P., Drost A.Y., Drost M., Dsouza C.L., Dsouza E.S.M., D’Souza M, Dsouza R., Dubois J.A., Dudok van Heel F., Duijn A.M. van, Duijn D.M. van, Duijn G. van, Duijn H. van, Duijn J.P. van, Duijn M. van, Duijneveld R.P., Duinen G. van, Duinen J.M. van, Dulk M. den, Dulken J. van, Dulmen B.W.A. van, Dumagpi G.D., Dumaguin N.T., Dumapong R.P., Dun J., Duong K.L., Dupin F., Duraivel A, Duran R.B., Durdin T., Durge F.A., Duruin A.P, Dutta A., Duurkoop T.J., Dyadyushko O., Eagles D, East K, Ebarle J.G., Ebarle Jr. J.D., Ebisa J.C., Eboh L., Ebregt N., Ebulison E.S., Ecamina A.D.L., Echemunor O., Eck E.M. van, Eck G.H.J. van, Eddy T, Edukugho H., Edward T.D., Edwards J, Eekelen E.M.M. van, Eekhof E.A., Eekhof-Kaat, H.C., Eekman W., Eeuwen A. van, Efunkoya I.D., Egberts J., Eijdenberg J.B., Eijnsbergen B. van, Eijsbergen N.C., Ekedike C., Ekwere G. N., Elamparo J.B, Elauria R.A., Elburg A.J., Elder D.J, Eldik J. van, Elleswijk J.J.W., Elshout K.K., Elsinga R., Elslande G.M.A. van, Elst T.W. van der, Elzinga J.J., Elzinga P.J., Emandi K, Emboltura J.D., Emelyanov V.L., Emmerik E.J. van, Enad L.L., Encargues E.T., Encarnacao J.A. da, Encinares R.E., Engel C., Engels D.O., Engels R.A., Enriquez A.L., Epema T.J.R., Epowu C., Erashov V.P., Eregare E., Eroth Thazha Kuniyil B., Erp J.F.M. van, Es A. van, Es M.D.A. van der, Es P.J. van, Escalante G.L., Espiritu F.C., Espiritu L.A., Espiritu R.B., Espiritu Y.G., Esteban R.D. De, Estigoy K.C., Estomago J.B., Estourgie A.L.P., Etac D.M., Etman-Tieman, E., Euser W., Eustaquio L.G, Evangelista Jr. I.I., Evans R.J., Evora C., Evora M.A., Ewuola T., Faas E., Faasse R.A., Fagan D.M.J, Fagarita R.D., Falkena B.L., Fauzi C, Fe B.N., Featherstonhaugh D., Fechner H., Fedorova-Miroshnichenko E.A., Feelders M.J., Feeleus G., Feenstra D., Feenstra E., Feije A.P., Felices R.M., Felton J, Fenequito E.A., Fenton J.C., Fernandes A.R., Fernandes J.A., Fernandes S, Fernandez A.Y., Fernandez D.O., Fernandez Martinez I.C., Ferreira A.D., Ferreira G.J., Ferreira J.D.D., Ferreira S.D.R.D.S., Ferreira W.C., Ferreol P.T., Festin H.F., Festus T., Feunekes M., Fidder M.M., Fielder L.J., Fierens D.L.P., Fieten F., Figueiredo J.E.D.C., Fijan T., Filho A.A.D.S., Filho E.C., Filho L.E.D.S., Filho M.S.D.S., Filho S.C.F., Filius F., Firdaus A, Fitton C, Flägel M.K., Flanderhijn M.A.J., Flentge A., Fletcher J, Flikweert C., Flinterman E.J., Flips C.G.G., Florentino A.V., Flores A.Q., Flores J.B., Flores R.T., Fluriach Pla G., Flynn G.M., Foeken A.J.D., Fok F., Fontijn J.W., Francis S., Francisco A.M., Francisco F.A., Francisco J.C., Francisco J.L., Franco R.B., Frankema B.F., Franklin B. J., Frans M.A., Franse R.C.W.M., Freear G.T.G., Fremouw L.J., Frijlink K., Frijns M.H.M., Frik K.F., Frodsham D.M., Fuadi A, Fueger R., Fujlur Rahman M.R., Gaag P.A. van der, Gaag R. van der, Gaborit M.P.A., Gabriel G., Gabutin N.P., Gabuya A.P., Gadjiyev R., Gadsby S.L, Gaikwad S.R., Gallo A., Galve A.G., Gamboa H.P, Gameren J. van, Gamez G.C., Gamueda N.C., Gangadharan R., Gangapersad M., Ganongan N.N., Ganoy R.T., Garcia A.A., Garcia J, Garcia L.D., Garcia R.A., Garcia R.B., Garcia R.D., Gareman M.C., Garillos H.S., Garsten C.N.M., Gaurana R.D., Gavileno J.G., Gboneso J., Gedalanga F.E., Geer J.P. van der, Geervliet D., Geesink H.G.M., Geest C.B.M. van, Gelder R. van, Gelderblom-Westerhoud, J., Gelderen E.C.A. van, Gelderen P.J.G. van, Gelling J., Geluk C., Geluk J.P.A., Gemert P.H.M. van, Gempis Jr. G.T., Genderen V.M. van, Gent H.G. van, Geongo A.Z., George Cardoz S., George J., George K.G., George Netto A.N., George R., Georgiou P., Gerolaga E.P., Gerritsen T., Gerritsma H.W., Gestel M.T.J. van, Geus A. de, Geus A.M. de, Geuze J.H., Geuze W., Gheorghe S., Ghimire R.S., Ghodake M.P., Gieling W.C., Gier J.H. de, Giersbergen E. van, Giezen C., Gilde E.J.A. ‘t, Gilde H., Gilley C.R., Gillies A., Giron R.I., Gislason M.G., Glansbeek C.W., Glansbeek E.J., Glas H.J.S., Glas J., Glastra R.H., Gleeson B.F., Glover C.A., Go B.A., Godfroy P.I.J., Goede C.A. de, Goedvolk M.L., Goh T.K., Golosinda C.S., Gomes I., Gomez L.P., Gomez M.D., Gomez N.S., Goncalves Ribeiro Silva R., Gonggrijp G.A., Gonzales E.P., Gonzales N.C., Goodes L, Goot H.J. van der, Gopalan S., Gopinathan S.B., Gorter A.S., Gorter J.G., Goudsbloem J.W.J., Gouwens H., Govinda R.R., Gowdy L.P.M., Graaf A. de, Graaf H.M. de, Graaf J. van der, Graaf L. van der, Graaf R.J. de, Graaff H. de, Grabowski M., Graham C.D, Granadosin M.E., Grandi F., Grandia R.T.J., Green D, Green R.B., Green S.D., Grendelman H., Grethe M.J., Griendt J. van der, Griesdoorn R., Griethuizen M.C.P. van, Griffioen G.W.R., Griffioen S., Griffiths A.D, Griffiths O, Grift J. van de, Grimshaw A, Grobben R.G.A., Groen A.J., Groen H.J.K., Groen R., Groeneveld A., Groeneveld A.K., Groeneveld P., Groeneveld T.J., Groeneweg J.A., Groenewegen A.J., Groenewoud A.J., Groot C., Groot Enzerink J.F.G., Groot J.M. de, Groot R.R. de, Grootel P.F.M. van, Groothuis J., Gruyter M.J.G. de, Guara A.C., Guazo H.M., Gudelosao E.C, Guequièrre J.J., Gulab Jan Z.J., Gulembayan A.B., Gulshirin I., Gulushov A, Gupana A.G.O., Gupta A.B., Gupta G.K., Gurbangeldiyeva G., Gurbanov G., Guseynova S., Gussinklo Ohmann D.B. te, Gutu R., Guzman N.D. De, Haag V.M.I., Haak A., Haan B. de, Haan C. de, Haan C. den, Haan M. de, Haan M. de, Haanstra R., Haaren E.H.A.W. van, Haaren

55

E.J.M. van, Haarsma B., Haas B. de, Haas F. de, Haas P.J. de, Haase J.D., Haasnoot H., Haasnoot R., Hablado C.L., Habraken M.M.H., Hachimi R., Hacken H.L. ten, Hadawale S.S., Haegens C.T.J., Haegens G.T., Haegens T.C., Haex M.J.P., Hafkenscheid J.B., Hage M.L.J., Hageman P.F., Hagers L.E., Hagethorn P.W.A., Hakkers G.W., Hakkers-Brooshoofd, J., Halle D.F.J. van, Halsema D.F.J. van, Ham H.C.M. van, Ham H.J. van den, Ham H.J. van der, Ham J.W. van der, Ham S.B., Hameed, Z.M, Hamer D.G., Hamstra A.P., Hand S.M, Hanekov R., Hanemaaijer R.J., Hanhart E., Hania R., Hanif, Hannink E., Hanraets J.A., Hansma H., Hanssens D.R., Hansum S.W.A., Haoladar T., Haponyuk V., Harazi H. al, Hardeveld Kleuver A., Hardonk A., Harn J.J.C. van, Harten M. van, Harting D.I., Hartlief R., Hartog G., Hartsuijker H.N., Hasanah N, Hasselmeijer W.A., Hattem B.J. van, Hattum R. van, Hazenoot A.M., Hazenoot P., Heath R.A., Hechanova E.L., Heddes J.J.C., Heegde L. ter, Heemskerk R., Heemstra J.C., Heer H. de, Heerik C. van den, Heerma A., Heeten P.J. den, Hegie A.E., Heidema J.W., Heij I.D. de, Heijckers K.E.H., Heijer E.D.C. den, Heijer S.M. den, Heijligers C.A.W., Heijmenberg M., Heijnen A.M.G., Heijst A.M. van, Heinsman D.D., Heinstra H.R.R., Heintzbergen F.J., Helbo T., Hellwig R., Hellyer M.J., Helm J.S. van der, Helm M. van der, Helmsing-Scholten, A.W.P., Helvoirt F.A.M.G. van, Hemert A.J. van, Hemert T. van, Hemmen R.J. van, Hendriks D.P., Hendriksen C.M.E.M., Hengst N. van den, Henley T, Henneveld T.M., Henson R.C., Herbert T, Herder L.W.L. den, Herik J.A. van den, Herk A.L. van, Herliany E, Hermans M.A.H.M., Hermens I.A.J., Herpe M. van, Herrera J.G., Herwijnen A.H. van, Herwijnen C. van, Herwijnen E. van, Hesk P., Hesketh M.J.R., Hesselink R.J., Hettema R.A., Hettiarachchi Kankanamalage C, Heugen R.A., Heukelom L. van, Heukelum J. van, Heusden F.D. van, Heusden M.G. van, Heusden S.P. van, Heuvel C. van den, Heuvel D.J. van den, Heuvel J.H. van den, Heuvel J.H. van den, Heuvel M.J.M. van den, Hibma A., Hiemstra H., Hiemstra R.J.H., Hijlkema W.R., Hilgeman M., Hilhorst S.N., Hilten P. van, Hindpal Singh H., Hinojales J.O., Hirs T.H., Hlavácek S., Ho H.K., Ho H.Y., Hobbel A.L., Hodabe M., Hodder P.B, Hodzic E., Hoeben R., Hoek H., Hoek R.W., Hoeke A., Hoekman J.L., Hoekstra M.A., Hoekstra S., Hoeve T. van, Hoeven D.S.E. ter, Hoeven M.A. van der, Hoeven W.P. van, Hoexum E.F., Hof W.L. van, Hofker R.H., Hofman J., Hofman P.P., Hofman S.C., Hofmans R.J.H., Hofstra D.W., Hofstra W.O., Hogarth R.C, Hogeweg M.T., Hokwerda H.T., Hol A.F., Holdermans J.M., Hollander F. den, Hollestelle A.J.C., Holt B. van der, Holzkämper C., Hombergen M.E.J., Hompes F.F.A.R., Honcoop B.B.A., Honders W., Hongerkamp R.J.G., Honing E.J. van der, Honk C.L. van, Honkoop M., Hoogenboom R., Hoogendam M., Hoogeveen E., Hopman J.R., Hoque M.D., Hoque S., Hordijk D., Hordijk D., Hordijk P.P., Horst H.A. ter, Houdart P.M.M., Houke E., Hout J.P.B. van der, Hout M.H.J. van, Hout R.A. van der, Houten C.L. van, Houten K.W. van, Hoven M.C. van den, Hovestadt C.D., Hovestadt D., Howell M, Hu F., Hubbard A.S., Hudtwalcker H., Huibregtse H.A., Huijser-Eland, K., Huis in ‘t Veld R., Huish N.R., Huisjes J.E., Huisman A., Huisman E.J., Huisman F., Huisman G.W., Huisman H.W., Huisman I.R., Huissen C.A.P., Huiting J.W., Huizer R., Huizinga D., Hulst P.J.G. van der, Hulst P.J.T. van der, Hultink R., Hunt B.K., Hunt P.R., Hunt R.C., Hunt T.J., Hunting W.A.G., Hurck G.E. van, Hurwood C.G., Hussain M., Hussainabba H., Hut J.E.S., Hut R.T., Hutter M.N., Huttmann M.C., Hyslop B.L., Ibanez W.R., Ibay M.M., Ibaya R.T., Ibibo T., Ibimina J., Ibon I.A., Ibrahim A.R., Ibrahim Hassan A., Igbo A., Igiehin E., Igony L., Ihns F.J.B., IJsebaert T., Ijspelder R., IJzerman L.C., Ilahi M.S., Ilmuradov R., Impey R, Inacio M.C.D., Infante R.V., Inimgba G.B., Inot E.L., Inovejas R.M., Ionita V., Iperen S. van, Ippel B., Ippel G., Iredale S., Iringe-Koko F., Iringe-Koko G., Isabawei I., Isadeen M.R., Isalimov S., Isayev A., Iserief W.K.A., Isidro A.V., Isidro R.A., Islam N., Ismail T.A., Isputranto I, Israel E.L, Issac M., Isturis J.Q., Ivanov M.V., Jabian R.T., Jacobs M.M., Jaffar M, Jager A.S., Jager D. de, Jager J., Jager R. de, Jagesser S., Jagt E., Jagt G.E.J., Jalin E.A., Jamabor K.B., Jamadar R.R., James J., Jampana S.N.R., Janavicius A., Jang J.Y., Jangaliyev N., Jansen A.E.A., Jansen D.D., Jansen D.J., Jansen D.P.H., Jansen G., Jansen J., Jansen P.J., Jansen P.J.J., Jansen R., Jansen R.B.R., Jansen S.T.W., Janson G., Janssen M.S., Jarvis S.E., Jasrotia N., Javier B.G., Javier Jr. E.L., Jayapal K., Jefriadi J, Jellema H., Jenkinson J.R., Jensen-Willemse, L.D., Jereza J.G., Jeuken I.W.M., Jha D, Jiang M., Jiao J., Jilludimudi N.L., Jimenez B.B., Job S.T, John Britto J., Johnson R.A., Johnson S, Jol C., Jolman T.A., Jones J.P., Jong A. de, Jong D. de, Jong D.A. de, Jong H. de, Jong H.J. de, Jong J. de, Jong J. de, Jong J. de, Jong J.A.J. de, Jong J.T. de, Jong K. de, Jong K.J. de, Jong R. de, Jong R.E. de, Jong S. de, Jong S.P. de, Jong W.P. de, Jonge J.L. de, Jonge R.J. de, Jonge V. de, Jongejan R.W., Jongerius L., Joniec M.J., Jonker L.J., Jonkers A.J., Jonkman N.F., Jonnalagadda J.B., Joode A. de, Jorissen P.C.H., Joseph B, Joseph B., Joseph S.M., Josiah D., Joy A., Judal J.R., Jumagaliyeva L., Jumelet W., Junatas R.U., Jungblut C.H., Junior J.B.D.C.D.O., Junior P.F.D.S., Justice R.E., Kadam A.D., Kager N.J.C., Kalap V.M., Kale U.S., Kalker E.P.J., Kallaert T.L.E., Kaltak E., Kam D. de, Kamal Uddin-Molla S., Kambli S., Kamminga E., Kamp J., Kamp N., Kamperman B.J.C.L., Kamsteeg M.C., Kamstra W., Kang Y.J., Kanis M., Kankatala N, Kannan S., Kanneworff W.J., Kant A.J., Kanthaspurthi V., Kapelle P.D., Kaplunov M.V., Kapteijn R.J., Karageorgiou C., Kari C.K, Kari P.R., Kariyan A.K., Karkera N.K.A., Karreman W.J., Kars A.R., Kässens H., Kater A., Kathichal Puthiyapur M., Kathichalputhiyapurayil M.F., Katsamba G., Katteler D.J.H., Kaul M., Kavalla K.R., Kavanagh J.R., Kear J, Kee L.J.F., Keegel C.A., Keeken P.L. van, Keenan L.R., Keep N.A.J., Keesmaat A.A., Keevel J.C., Keijzers W.N., Keizer J.J. de, Kekulandara K.M.N.P., Kemp G.A., Kemps R., Kenneth C., Kerk A.J. van de, Kerkhofs R.C.W., Kerkhoven J., Kershaw M., Kershaw M.A., Kessel R. van, Kester D.C.P. van, Ketelaars M.M.E., Keuker-Hesselberth, K.M., Keymis M.T., Khachabi M.,

56

Khan J, Khan K.A., Khan T.M., Khandoker Z. Z., Khokhar D.S., Khvan E.A., Kibrit B., Kidawel Golle Gedara L.U.K.D., Kieboom H., Kieboom-Rikkelman, M.W.E., Kielen B.B., Kielstra M.J., Kien Y.B.A., Kientz C., Kiewiet J.M., Kiewiet-Bakker, R., Kik M., Kik R., Kikkert L.J., Kikvidze O.R., Kimpe L.M.J.R. de, King C.A., Kinnon C.E., Kintada V.R., Kints F.J.A., Kirwin M, Klaui M.L.M., Klaveren D.P. van, Kleerekooper E.J., Kleijn K., Kleijn R.D., Kleine J., Kleine J.J., Kleingeld B., Kleinlugtebeld M., Kleinman J.J., Klemann M.R., Klipp A., Klis P.A. van der, Kloet C.M., Kloet J., Kloet J.W., Klompmaker D.F., Kloosterhuis M., Klop B.C., Kloppers J.G., Klyeshchov V., Klys I. V., Knipping D.T.J.A., Knoester J., Knoester J.D., Knol W., Knol W.A.V., Knoop F.A. van der, Knop K., Knopper A.J., Kocer U., Koçer-Güngör, N., Koelewijn P., Koens J.M., Koheil M.A.I., Kohlbeck D.F., Kohler J.D., Kohlmann K., Kok G.C.J., Kok L.J., Kok M.B.A.M. de, Kok-Eugelink, S.M. de, Kokkiri S.R., Koko Edward G., Koko H.T., Koko N.T, Koks R.G.H., Kol M.C., Kolbe M, Kolk R. van der, Kolk S., Koman H., Koman P., Koman T.J., Komski P.E., Konadath Velayudhan S., Koncurat S, Koning E. de, Koning M., Konings V.M.P.F., Koningsveld M. van, Kooij W., Kooijman A.C.M., Kooijman T.P.J., Kool M., Koole J.P.M.A.F., Koole T.M., Koolmees-Tieke, M., Kooltjes C.J., Koopal A.R., Koopman M., Koorbanally G, Koorevaar K., Koorn A.B.L., Koornwinder M.H.J., Kooten Niekerk J.A. van, Kop L. van de, Koper J.J., Koper M.J.L., Koppe R., Koppelaar H., Koppelaar J.C., Koppelaar P., Korala Gamage N.S.F., Korsman G., Korsman J.M., Korsman M.J., Korsten-Oosting, D., Kortekaas J.W., Korwa D.C.W, Koster H., Koster M.A., Koster R.D., Kosyak O.S., Kouwenberg A.N., Kozlov V., Kpenfe J.N., Kplalassi T., Kraak F.W.B., Krab G.L., Krabbendam Y.B.A., Kramer J., Kramer S., Kramer T., Kramer T.W., Kramer, C.L., Kramer-Brienen, C.H.C., Kranendonk J., Kranz A., Kreemer A.J., Kremer P.E., Krieken M. van, Krijger N. de, Krijnen L.M.L., Krikke C.M., Krishnan P.K.T., Kristelijn J.C.W., Kristó J.I., Kritinsh M.A., Kroes A.W., Kroes R., Kroezemann J., Krogt B.W. van der, Krohn H.J., Krol R.J.F., Krolis V.D., Kroon D.W. de, Kroon W.H., Kroon-Houweling, S., Kruijf E.M. de, Kruijt N., Kruis K., Kruistum M. van, Kruyt S.A.J., Krzeminska K., Kshitij K., Kuchler J.L., Kudiansseril Soloman J.S., Kuil M.P., Kuin R.W.J, Kuin T.M., Kuiper D.A., Kuiper S.N., Kuipers I., Kuipers J., Kuis A.F., Kukreja S.P., Kulappura K.K., Kulshekar S.P.V., Kumar A, Kumar A., Kumar A., Kumar R., Kumar S., Kumar S.B, Kurbanov R., Kurennoy D.N., Kuriakose A., Kurnorth W.E, Kusters L.E.M., Kusters M.T.J., Kuznetsova V., Kwakernaak J.M., Kwakernaat R., Kwong M.H., Laan R. van der, Laar G.J. van de, Laat S.M. de, Labeur A.P., Labinghisa M.C., Labonete A.P., Labor R.M., Labosta E.Q., Labrie W.P., Labro Jr. C.A., Labtic M.C., Ladage K., Ladiao A.E., Lagajino B.D., Lagat R.B., Lagewaard M.M.A., Laijumoan L., Laksana C, Lakuchs G.S., Laman C.C., Lambino J.T., Lambino R.T., Landman E.A., Lange B. de, Lange M.F.B.J. de, Lange T.J. de, Lange W. de, Lange-Baardwijk, C.C. de, Langelaar M.Y., Langerak H.M., Langeveld C.R., Langyon R.A., Lannee de Betrancourt-de Vos, C.E.S. de, Lannoo S., Lanozo R.D., Lansbergen J., Lanser J.F., Lantinga Y.J., Lapada C, Lapsins S., Lardizabal R.A., Lastimosa J.E., Latifah A, Latoza R.A., Laude W.A., Lavado D.F., Lavendra kumar L, Lawrence T., Lawrence W, Ledesma E.B., Lee B.J., Lee B.W. van der, Lee K.F.I. de, Leeden L. van der, Leeden M. van der, Leenman W.J., Leenslag A.J., Leeuwen A. van, Leeuwen C. van, Leeuwen C. van, Leeuwen M. van, Leeuwen M.D. van, Leeuwen Mous R.A. van, Leeuwen P.J. van, Leeuwen R.A.M. van, Leeuwen W.J. van, Leeuwen-Bernds, D. van, Leeuwestein H.C., Leeuwis P.C., Legaspi R.D.R., Leij I.G.W. van der, Leij J.H. van der, Leijen Heeneman E.J.C.T., Leijen Heeneman R.C.J., Leijen J.T.P., Leijen R. van, Leijerzapf C.G.A., Leite C.C.S., Lele A.A., Lema Garcia O., Lemmers W., Lems W.H., Lencioco A.V., Lendfers R.J.G., Lennips G.H., Lensen K.G.M., Lent C. van, Lenting F., Leon E.T. de, Letada C.L., Leung S.Y., Leur K. van de, Leusink M., Liberato R.A., Lieshout W.G. van, Lieverse R.I., Lightbown A.R., Ligthart P.F., Lim J., Lim J., Lim J.E., Lim L., Lim L.G., Limberg J.D., Limburg Stirum A.J.T. van, Linde S.J.W. van der, Linden Jr. L. van der, Linden Sr. L. van der, Linders D., Linders J.L.J.M., Lindo M.H., Lindstedt O.B., Lingen W. van der, Lint P.T.G. van, Lioutas A., Lippinkhof R., Lips S., Lisboa J.B., Littmann P.L.M., Liu B., Liu G., Livingstone D, Liwag J.D., Llenares J.L., Lobbes C.H., Lobbes D.G.R., Lodewijks M., Loef J., Loef P., Loft P.A., Loftus E.P., Lokken B., Loman M., Lommers A., Londt F.A., Long C, Long S.P., Looman C.C.J., Loon M.H.W.M. van, Loon P.C. van, Loosman F.A., Looze J.R. de, Looze M.D. de, Lopatin M., Lopes C.C., Lopez - Borroto E., Lopez D.G., Lopez M.D., Lopez W.P., Lopik S. van, Louter S.J.M., Louws W., Loveren R. van, Low P.L., Lu J., Lubking P., Lucardie J.S., Lucban J.D., Luckie G, Luena J.R., Luena R.M., Luijendijk E.A., Luijnenburg J.E.J., Lukinov Y., Lumibao N.L., Lumocso A.L., Lunsing H.G., Lunstroot N.F., Lutjeboer H., Luursema J.M., Luyten K.M.B., Ly M., Lyon C.M., Maala B.S., Maala S.S., Maaren B. van, Maas C.A.A. van der, Maas K.F., Maasdam J., Maastricht M. van, Maat J.A., Maat T.G., Mabini R.M., Macalagay J.Q., Macdonald J.P., Machado C.S.N.J., Maciel J.R., Mackenzie M.P., Mackloet J.P., Macleod D.A., MacPhail J, Macuana D.M., Madasu R.R, Madathil Kunnan U., Maddock T.J., Made M. van der, Maden L.G. van der, Madhireddy Veira K.K., Madrid J.N., Maduro S., Maere M.C.E. de, Mafra C.J., Magalhaes R.B., Magno C.B., Mahadik R.K., Mahadkar Abdul R.H.M., Mahalingam M., Mahbub R., Mahendra S., Mahesh Ram R., Maheshwari U., Mahfooz F. bin, Mahmood T., Mahtumov A., Majenburg C.M., Majwalkar A. N., Mak W., Makkink A.D.J., Makkink R., Malafeyeva N., Malanom G.N., Malanon V.N., Maliepaard R., Malih N., Malinao R.L., Mallari A.P., Mallari W.C., Mallavarapu M.K., Malmerin S, Malumbaga R.P., Maman Mathew A., Mamedov E., Mammedov E, Mammedov S, Man L.C., Manders R., Manea C., Mangalassery D, Mangatu Raghavan V., Mangeshkar S.A., Manliguez J.B., Mannekes E.R. van, Manolis E.A., Manston B., Mansurdin U, Manthra Poyil J.B., Mantripagada S.K., Manzano M.C., Maranan M.B.,

57

Marar B.K, Maravilla E.M., Maravilla I, Marcal J.C.M., Maréchal S.E.M., Maren A.J. van, Marges M., Mariano M.P., Marijnissen O., Marijs J., Marjan M.I., Markowski M, Markvoort J.W., Marquez A.R., Marrink M., Marriott-Reynolds L., Marshall K., Marte A.M., Martens J.J., Martens J.P., Martin H.J.B., Martin Martin F.J., Martina K.G., Martinez R.C., Martini R., Martins Ribeiro E., Martins Ribeiro J., Martirez B.C., Masagca E.C., Masihor S., Mason P., Massaar R.W.C., Massonne P.J., Mastenbroek I., Matei-Mitroi I.A., Mathew S.A., Mathias J.L.X., Mathijssen-Bikker, D., Mauksch I., Maulana F., Maurik W. van, Maxwell F., Maxwell H., May A.J., Mc Adoo H.F., McCormack R. J., McCullough F.J., McCullough L.J., McDonald C., McGarrity S, McInnes M.J., McKeough J.C., McQuaid G.A., McQuaid S, Medeiros D.G., Medeiros R., Medina Martinez J.I., Meehan-Smith R.G., Meek G.J., Meekeren H.J. van, Meekes P.H.M.M., Meel M.M. van, Meer C. van der, Meer J. van der, Meer J.P. van der, Meerhof B.A., Meerman H.J., Meeuwen J. van, Meeuwissen H.J., Meeuwissen J.P.C., Meggelen C. van, Mehdi Khan M.S., Mehdiyev M., Meij H.L.C. van der, Meij P., Meijer H., Meijer H.T., Meijer J.H., Meijer M.S., Meijer N.O., Meijer-Jakobs, E.T., Meijers M.P., Meijs J.C.J., Meilink B., Mejicano A.G., Mejorada Jr. A.D., Meking J.P., Melencion J.M., Meleshko V., Melethil B.K., Melo N.S. de, Melo R.R. de, Melsen E.C.C., Mendes F.A.D.C., Mendoza J.V., Mendoza L.M., Menheere M., Mens G.J.A.M., Mensink G.J., Mercelin T, Mercuur A.D., Meredov M., Mesina R.F., Mesken M., Messemaker H.J., Mesu A.W., Metting A., Meulen H. van der, Meun J.F., Meupelenberg M.R., Mhatre D.J., Mian Q.D., Michael Angelo X., Michailidis G., Michels I., Micolob E.B., Middel E., Middelkoop R., Mier R.A, Mihalcea A., Mijderwijk A.C., Mil J.K. van, Milanes A.L., Milanes R.L., Milar B.B., Miller R, Mills T.W.J, Minhaj N., Minkelis A. van de, Minnema L.L., Mir Ahkmad M., Miru I.C., Mishenin F.N., Mitchell-Bathgate S.W., Mocanu A.R., Modekurti K.M., Moel L. de, Moel R.S. de, Moenna S., Moens J.B.M., Moere F. van der, Moerings-Roodenburg, D., Moerland T.A., Moerman P.J., Moes R., Mohamed Raafat A, Mohammad S., Mohammed S., Mohammed Sainul Abudeen S.M.S., Mohan K., Mol L.A., Molenaar C., Molenaar E.C., Molenaar J., Molenaar S., Möller O., Mollet C.J., Monster T., Monta D.D., Monterde A.C., Montgomery R.H., Moons J.T.M., Moor H.A. de, Moor S.J.M. de, Moorthy G.B., Moraes A.R.C. de, Morais J.A. de, Moraleta J.A., Moret C., Moroz Y.V., Mos J.C., Mos W., Mosterd M., Mostert R.P., Moura M.R.D.S. de, Mous L., Mrowiec-van Veluw, J.J.C., Mudde C.D., Muhammed A, Muhammed Yoosuf J., Mukhambetov M., Mukkhtar Hawsawi H, Mulder A., Mulder A.G., Mulder B., Mulder D.J., Mulder G.J.A., Mulder H.J., Mulder J., Mulder J., Mulder K.J.W., Mulder P., Mulderij D., Mulder-Jens, M., Mulders M.J.L.M., Muller I.G., Müller M., Muller M.L., Mulyana M, Munck A.H.R.C.M. De, Muneer A, Munnik B., Munro J, Muntz A.C., Murray L., Murzo O.S., Musch M., Muskee A., Mustata L.M., Musters R.R., Muynck N.A. de, Myers G.M., Myint T., Myint W., Mykhaylychenko O., Nable J.A., Nadela Diaz J. A., Nadera A.C., Nagel M.R., Nagtegaal E., Nagtegaal L., Nagtegaal R., Nagy Z., Naicker D.M., Naik B.H., Nair B.M.V.G., Nair S., Nalcot M.N., Nallathamby N., Nana E.A., Nandipeta N., Nantes R.J., Napatal C.F., Narkar R., Narsinghani R., Nascimento R.V.B., Nascimento S.R.R. do, Nasrullah D, Nastasie D., Nasution CHO, Naughton B.M., Naughton C.G., Nauzhanov A., Nechita A.S., Nederlof A., Nederlof C.A., Nederlof M.D.V., Nedumbakkaran Lonappan B.N., Needham R., Neelakandan R., Neelam Prakash N.P., Neeteson P.A., Neggers J.J., Neijsen J.M., Nepolean C., Nes M.C. van, Nesselrooij V.J. van, Neste S. Van, Net R. van der, Netaliyeva I.B., Neto J.C.S., Neto M.P., Neto R.R.S., Netto A.L.S., Neut G. van der, Ng A.L.X., Ngaron K., Nguyen A.D., Nicolaas Ponder W., Nicolaides-Pavlou, E.A., Niedorff M., Nieuwenhoven C.M. van, Nieuwenhoven J.G., Nieuwenhuizen P.A.J., Nieuwkoop J.J. van, Nijboer H., Nijborg H.C., Nijendaal J.J. van, Nijenhuis H.P.J., Nijland M., Nijland O., Nijs M.A.J. de, Nikolic Z., Nilsson K.P., Nimmen P.A.F. van, Ninaber A.K., Nitschke R., Nnukwu C.C., Nobleza V.S., Nodalo A.N., Nodalo E.N., Nolte M., Nood L. de, Nool N.O., Noordermeer H., Noordijk J.G., Noordover S.B., Noordzij J.M., Noorlander K.W., Noorloos-Oomen, A.W.P. van, Noort M.C.J., Noppeney M.F., Norico Jr. E.M., Norris D. G, Noval H.Y., Nugteren P.J.M. van, Nuijten L.J.M.P., Nunes F.D.A., Nunez C.A., Nurfauzi N, Nurgaliyev Z., Nuryev N., Nwodo C., Obialo S., Oblina J.L., Obodo J., Ocampo J.D., Ocampo N.D., Ockeloen W.J., O’Connor S, Octiza R.L., Odeniyazov M., Odunayo A., Oerlemans E.C.J.M., Offringa A.A., Ogbanga I., Ogbanga J., Ogbanga L., Ogbonna A., Ojha R.K., Okhiria Oseramen M., Okpahsi T., Olanio H.P., Olatunji S. A., Oldeniel L. van, Olivares E.C., Oliveira A.L. de, Oliveira A.S.L. de, Oliveira E.R. de, Oliveira F.H.S.R. de, Oliveira L.P., Oliveira M.A. de, Oliveira V.D.S.L. de, Oliveira Vieira Andrade C.H., Olorode S., Olowoshoke O.A, Olst W. van, Olubowale O, Olunwa R., Olunwa S., Omage F., Omes P.E.C., Ommen J.A.C. van, Omoregie S., Omotosho M., Onche P., O’Neill J.F.S., Onink R.A., Onuoha P., Ooijen M.G. van, Oomen J.M.F., Oonk G.J., Oord (Azn) J.G. van, Oord A.A. van, Oord G. van, Oord G.J. van, Oord J.K. van, Oord L.J.L. van, Oord M.G. van, Oord P. van, Oord P.A.J. van, Oord P.C. van, Oorschot H.W.J. van, Oort R.W., Oortwijn H.J.G., Oostdijk A., Oostdijk I.M.J., Oostdijk J., Oosterbaan J.J.W., Oosterhout T.A.J. van, Opdurp J. van, Oreel J.H., Orgers A.J., Orongan J.B., Ortil F.A., Ortiz J.L., Os J.A.W. van, Os M. van, Oscar P., O’Shane T, Ossewaarde L.W., Otic J.G, Otte R., Otter A., Otter G.C. den, Otterloo S.D. van, Otto N.H.R., Ouden C.D.J. den, Ouden M. den, Ouderling J.G., Oudshoorn J., Ouseph Kariyilakuzhi Thomas T.V., Ouwehand D., Ouwehand R., Ouwerkerk A., Ouwerkerk M., Ouwersloot J., Ouwersloot T., Ovalekar B.T., Overheul M., Overwater L.I., Overwijk H.J., Oyam R., Oyes B., Paans C., Paans C., Paans C.A., Paans L., Paans P.R., Paans R.M., Paauw J.J., Pabalan E.C., Pacardo Jr. W.C., Pacio Jr. E.D., Pacudan J.T., Padilla A.B., Padilla Gonzalez D., Padmanabha Pillai S.P., Padmanabhan Nair R, Padmos J.C., Padmos

58

R., Pagat R.M., Pagay Jr. A.V., Pagay K.J.S., Page B.L., Pagnas S.S., Paguirigan M.A., Pahati C.T., Pahitte S.B., Palamuttath R., Palande A.B., Palanivel R, Palma D.T., Paloy D.Z., Pals G.F.H., Pamittan L.M., Pampana S.M., Pandey U.S., Pandoro J.D, Pandoro J.D., Panganiban M.A., Panis J.A., Pannekeet A.J., Pannekoek M.J.G., Panthamplakkil R., Paoulose R.P., Pappachan E., Paraiso W.Q., Parammel B.S., Parand-van Ooijen, B.M. du, Paranga R.T., Parankimamoottil Sadanandan S.P., Paranthan Appukuttan S, Paranthan Kesavan R.P., Paranthan Kesavan S., Paranthan Sekaran D., Paras V.S, Parent H.F., Parent J.M., Parent R., Parikh N.M., Parreno J.B., Parulkar M.S., Pasagadugula A.R., Pascua J. T., Pasterkamp K., Pastukh K.A., Patel V.K., Pater P.D. de, Pater R., Pattaguan Jr. M., Patureau C, Paul J., Paula R.F. de, Pavaskar S.L., Paypa D.A., Payusan L.D., Peck L, Pedrosa R.D., Peerlkamp K.P., Peery-’t Hoen, C.M., Peeters E.N.M., Pegel F., Peijpers E., Pelare X.L., Pelt S. van, Pender L.A. de, Pepito D.G., Pepito L.A., Pepoz A.C., Peralta E.M., Peralta R.R., Perdok U.H., Pereira A.C.A., Pereirinha Marta Dos Santos J.P., Perry D.A., Pesigan R.G., Pesseroey A.H.L. de, Petegem J.W. van, Peters J.G.J., Peters M., Petrache C., Petrina G., Petrou E., Petterson M, Pettikkattil Radhakrishnan N., Pfeifer L., Philip J., Pico C.E., Piek R., Piepenbrock R.A.T., Pieterman M., Pieterman R., Pieters D.P., Pieters I.M., Piggott W.J., Pijcke R.J., Pijl J.J., Pijpers F.W.M.M., Pilapil Jr A.E., Pilla R., Pillora W.P., Pinna J.A., Pinto D.G.D.C., Pinto J.B., Pit E., Plaa W.J. de, Plaisier M., Plant C., Planteijdt T.J., Plas D. van der, Plas J. van der, Plat R.T., Platteel X.L.J.B., Plenos E.C., Ploeg S. van der, Plug J., Plukker W.P., Poele W.G. van, Poelman M.W.A., Poelman P.E., Pohl C., Poissonnier D., Pokhrel R, Pol H.C., Polchshikova G., Poldervaart A., Polinga J.S., Pols P., Pomstra G.F.J., Ponsen A., Pool J., Pool J.L., Poorter C.N.T., Poovathukaran Pavunny A., Pop S., Popa D.R., Porcal M.P, Portier R.D., Pos E.E., Posch J., Post A., Post J., Pot S., Potluri S.R., Pourier U.E.B., Powell D.N., Praamsma M., Prado J.M., Prakash Chandra P.C., Prasad D., Pratami M, Preda V., Preesman A.C., Preesman J., Premlal L, Preuter D.W., Prince I.J., Prins P., Prins P., Pritchard N., Probert J.D, Prodhan M.A., Pronk L.N., Pronk W.C., Prosser H., Puente Blom P.A., Puentenegra E.A., Pueyo J.S., Pulagala C., Puliyath Madhavan Nair M., Pullolil Karunakaran N, Pulumbarit N.P., Punnoli Valayanat N.P., Punzalan N.M., Pura I.F., Purayil S.P., Puthedan S.A., Putten T. van der, Putten V. van, Qiu N, Quang P.D., Quieta R.G., Quijano E.B., Quince R.A., Quirino P.L., Quitoriano R.M., Quliyev A., Quliyev F., Raaijmakers W.C.A., Raaphorst T., Raas P.A., Rabang E.M., Rabang Jr. M.B., Radhakrishnan A., Radhakrishnan S., Radu R., Raffaele B.A., Raffenne G.P., Rahaman A., Rahman S.M., Rai A., Raimov M., Rajendran S., Ralfs K, Ramaiah Pillai V., Raman S.A., Ramasamy C., Ramirez R.B., Ramolu A.K., Ramos J.M., Ramos J.S., Ramsay D, Ranagala N.R., Randall M.J., Rane M.B., Raneses M.J., Rankin D.G., Ras J., Rasmussen P. K, Rathnayaka Mudalige S.P., Ratsma R.P., Ravenstijn B.F., Ravikumar R., Rawat P.S., Rawson K. W, Rayner J.H., Rebeiro H., Rebel A.J., Rebergen M.J., Redert W.P., Redmer T., Reek M.J.A. van den, Reenen R.E. van, Reiche S., Reichwein M.A.J., Reijnders J., Reijnders W.E., Reijngoudt G.A.M.P., Reijngoudt M.C., Reilingh J.M., Reinders A., Reinsma T., Reit P.D., Reitsma P.W., Rem M., Remans H.W.R., Remans P.C., Ren Y.T., Renken U., Rensch A.M., Rensen M.M.F., Rescober B.P., Retiza M.D., Reuter E.A.J., Revilla G.M., Reyes J.Z, Reynolds K.S., Rhee E.C. van, Rhijnsburger A., Rhoul I. El, Richard J., RICKY B, Ridder H.J. de, Ridder J. van de, Riemens C.J.I., Riemens F.A.B., Rienmeijer M.C., Rietveld P.M., Rietveld R., Rijkeboer G.A., Rijkers J., Rijkhoek J.P., Rijn D. van, Rijn G. van, Rijn M.A. van, Rijnberk-Franken, C., Rijneveld J., Rijnten K., Rijs R.M. van, Rikxoort J.W. van, Rindertsma J., Riomalos L.R., Ris R.C., Ritsema M.W., Ritterbeeks R.W.J., Ritzema W.P., Rivera D.D., Riyani M, Rizon A.C., Rizvi S.S.H, Robert J.M., Roberts C.W., Robertson M.R.M., Rodenburg G.J., Rodriguez J.A., Rodriguez J.G., Rodulfa Jr. C.R., Roeland A., Roelofs H.C., Roelofs M.W., Roelofs P.M.W.A., Roels R.H., Roelse C.J., Roest R. van der, Rog E., Rogas M.P., Rogers J.M.I., Rogers S.R., Rogier J.M., Rogier W.J., Rohde D., Rohde S., Rokovaka S, Roman R., Romeiro Casaca J.V., Romijn E.A.L. de, Romijn P.N., Romijn R.K., Romkes J., Romkes R., Rood A.J., Roode M.H. de, Roodhof M.R., Rooij C. de, Rooij E. de, Rooijen P.A. van, Roon W.J. van, Roos E.L., Roos J.A., Roose K.M., Roosekrans F.G., Roosen R.C., Roozen N.D., Roper C.A., Roque R.P., Roquios E.A., Ros F., Ros G., Rosa V.E. da, Rosal A.C., Rosales M.E, Rosales M.E., Rosario R.S. Del, Rosario R.S. Del, Rosca P., Rosendaal J.J., Rosian A., Roskam B., Ross B.W, Roth C.V., Roy S.S., Rozeboom H., Rozendaal A., Rudenko A. A., Ruijter H., Ruijter P. de, Ruijter R., Ruis B.J., Ruiter A. de, Ruiter C.C. de, Ruiter L.A. de, Ruiter W.W. de, Ruizendaal H.C., Ruizo J.L., Runge A.C., Rusdianoor U, Russel D.J.E.P., Rusu E., Rutgers R., Ruysscher P. de, Ruyte R.M. de, Ruyter de M.J.M, Ryazanova M., Ryks G., Rynja F.F.H., Rzabek B., S -Hussain, Saalmink P.W., Sabar F., Saberon Jr. J.G., Sadio I.M., Sadovnikovas V., Saduov A., Sagala B.J., Sage M, Saggers H.V., Sah J., Sahin A., Sahin M., Said Ahmed Shah R.A.S., Sainu S.H., Salapare R.D., Salarda A.C., Saldanha P.L., Salgado R.A., Salim S.A., Salmon JG., Salomon F.A., Salupan R.O., Salvador J.L., Sampil R.L., Samplonius S.P., Sampol T.L., Samsul S, Samual A.A.M., San Juan A.Q., San Luis J.B., Sande A.W.A.M. van de, Sande D.H. im, Sanders M.J.L., Sandy D. J., Sangco A.P., Sangual M.F., Sanor F.V., Santana A.C.P.R. de, Santana I.J. de, Santana O.J. de, Santana R.F.C. de, Santen E.R. van, Santen R.J. van, Santome Costas G., Santos C.A. dos, Santos E.J.S. dos, Santos E.S. dos, Santos F.R. dos, Santos G.J. dos, Santos J. dos, Santos M.J. dos, Santos Martins Ferreira L. dos, Santos R.D.A., Santos R.F., Santoso A, Sapkota D., Saquibal J.P., Sar R. van der, Saravia S., Sarbayev A., Sardar Ahmed S.A., Sardar B., Sari A.G., Sarpe T.C., Sarukhanyants A, Satlykov S., Saul K., Sauro M.P., Savu A., Savulescu D., Sayman Jr. E.D., Sayyed R.J., Schaap J.A., Schaart J., Schaub W.J., Scheermakers R.F.G., Scheffer, M.T., Scheffler T.A.C., Scheltens R.D., Schenke

59

R.M., Scherrenberg K.M., Schets J., Scheurwater B.A., Schie R.J.H. van, Schinagl R.A.M., Schinkel A.A., Schippers W.L., Schipper-van den Broek, W.M., Schlabbers H., Schlieker B., Schmidt G., Schmidt U., Schneider H.J., Schoemaker H.M., Schoenmaker N.R., Schoffelmeer R.M., Schollaart R.P., Scholte W.H.J., Schoon C., Schoon H.T., Schoonheim M.G.A., Schoor G. van der, Schooten P., Schot S.C., Schotanus M., Schout R.F., Schouten J.P., Schreuder P., Schröder C.B.G.J., Schroën M.H.J., Schroevers R.J.M., Schroten C.R., Schucko B.D., Schuit A.J.P.M., Schuit P., Schuitemaker H.P., Schulte S.A., Schults J.F., Schütt J.R., Schuur F. van der, Schuurman H., Schuurman W.J., Scott A.J., Sebastian Paliparamban G., Seekles L.J., Seelen S.C.J., Segarra R.O., Segers I.E.A., Sein M., Seiragakis M., Septer W.F.R., Serohodskyy Y., Sevilla E.B., Sewgobind W., Shabeer Ahmad S.A., Shafqat B, shaik A, Shanahan K, Sharifova V., Sharma A., Sharma B., Sharma N., Sharma R, Sharma T, Shchekina N, Shi Y.W., Shield T.P, Shine G.L, Shine Pambungal V., Shixnesirli C., Short K.D, Sibarani H., Siepel T.J., Sijbrandij R., Sijden R.C.E. van der, Sijm J., Sijm J., Sijnke-de Ruiter, J.E., Sijstermans F.C.J., Silang R.C., Silling M., Silongan M.C., Silva A.B. da, Silva A.D., Silva A.V. da, Silva C.A., Silva C.P. da, Silva E.A. da, Silva E.J.D.S., Silva E.R. da, Silva F.C. da, Silva G.B. da, Silva G.M. da, Silva H.G. da, Silva J.J. da, Silva J.L.N. da, Silva J.R. da, Silva M.G. da, Silva M.O.P.C. da, Silva R. da, Silva R.S.G. da, Silvestre M.D., Simon J.A., Simpelaar R., Singh B.P., Singh D., Singh G., Singh H, Singh K., Singh M., Singh P., Singh R.P., Singh S., Singh S.K, Singh V, Sinio N.M., Sinke M.H., Sinke R., Sinttruije M.W. van, Sison R.S., Sissembaye A., Sissingh W.J.J., Sit Y.K., Sivadasan D., Slabber J.H, Slagboom T.M., Slagboom T.T., Slager M., Slangen R.G.B., Slemmer A., Slieker J.A.J, Slikke C.G. van der, Slikker H.P., Slinger A., Slingerland A., Sloot M. van der, Slooten S.J.J., Sloots M.G., Slootweg R.T., Slot I.P.B. van’t, Sluijmers S., Sluimer A., Sluis T.J. van, Sluisveld P.A.F. van, Smeding E., Smedt B. de, Smeehuijzen V.A., Smeets E.J.C., Smeu A., Smid J., Smirnova A.V., Smit B., Smit H., Smit J.M., Smit M., Smit P., Smit S., Smith A, Smith G., Smith G.M., Smith S.G., Smith T.P., Smits R.F.A., Smitsman J., Smitsman W., Smolders T.F., Smouter M., Smyth J.J., Snaaijer I., Sneddon A., Snel P.A., Snijders P.J., Snijders R., Snippe R., Snoek R., Soares A.C.D.C., Sodhi R., Soebhag-Datadin, C.S.S., Soedhoe W.K., Soedjarto E, Soeterboek S., Sofiyanto D, Sol P.M., Solkar M.L., Solleveld C., Soloren R.S., Sombroek J.J., Somers A.P.J., Sommeijer W.M., Soreno C.V., Souza J.C. de, Souza L.H.D.S., Souza M.C. de, Spaargaren G., Spedding G.E., Speekenbrink I., Spek C.A. van der, Spek D. van der, Spek F.S. van der, Spek M.R., Speksnijder L.H., Spelier E.J.C., Spencer A.P., Spencer J.A., Spencer Jnr J.A., Sperling G., Spiering H.A., Spijk J.H., Spijkstra M.S., Spoelstra S., Sprenger O.W., Spruit R.M., Srivastava N., Sta. Ana A.B., Stacey A.R., Staggers A., Stalman A.G., Stam C.J.M., Stam M.H., Stamat M.G., Stams J.J.H., Stams M.P.J., Star J., Statema P.E., Steen R.L. van der, Steen S. van den, Steenbeek W., Steenbergen B., Steenbergen R., Steensma W., Steenwinkel C.H.J. de, Steer M.W, Steevens J., Steffen E.G., Stegmann K., Steijlen M.A.H., Steijvers M.J., Stein M.J. van, Steinbusch P.J., Stel P.G. van der, Steur S., Stevens B.R., Stevense K.M.J., Stewart M.A., Stigter R., Stins R., Stoel T., Stoelhorst J.J., Stoica G., Stok M.J. van der, Stokes M.W., Stokes M.W., Stolk A., Stolk J.R., Stolk-de Paauw, J., Stollman F.L.H., Stout M.M., Stow A.D., Straatman M.R., Straubel R.D., Strijbis J.D., Stroo R., Stumpf M.F.J.M., Sturrus M.P., Stuurman C., Suaffield J.A., Suarez R.T., Subong A.G., Subotins A., Sucur G., Sud V.S., Sudario J.D., Sugih I.D.P., Sugirbayev T., SUHAELI ESU, Suijlekom A. van, Suijlekom P.C. van, Sukamto D, Sukamto U, Sulaeman M, Sumarinas E.B., Sumter-Gilds, C.N., Sundarraj R., Sunil Kumar Mulavana T.B., Suresh Srambikal K., Surin C, Surve M., Sushil Kumar S, Sutarno T, Swain N.C., Sward L.D., Swart N.W.L., Sweers K.B., T Schroots P.K., Tabeling M.G., Tabingo S.S., Taeza E.F., Tagolimot G.S., Taguinod B.T., Takes J.J., Talsma A.J.R., Talsma R.W., Talybov E., Tamang B.S., Tamayo L.O., Tamis T., Tammana T., Tan A.P., Tan R.T., Tanahatoe-Barendregt, M., Tang Q.Y., Tang Z.B., Tange B.J., Tangeres R.A., Tanis C., Tanis D.J., Tanja J.A., Tano A.N., Tarantseva O., Tarigan T, Tatangindatu J., Tawde A., Tawfic Almadhoun A, Tawjoeram I.M., Tayag L.J., Taylor L., Taylor M.D., Tazelaar M.C., Teerhuis C., Tegelaar G.B., Templanza J.G., Teodor C.A., Tepper M., Terencio R.G., Terlouw J.A., Terlouw-Langerak, M.E., Tesselhoff S.J., Thakur B.V., Thalakale Veetil B., Thanimalai S., Thankachan C., Thapliyal M.P, Tharme J., Thekkeettil T., Thijssen R.T.D., Thimothose A., Thirupati M., Thiry M., Thiyancherry A, Thiyanchery M., Thomas J., Thomas M, Thompson M.R, Thuruvan Kuzhikalam J, Thyvalappil N., Thyvalappil S., Tieben J.H., Tiedra R.G., Tiemessen M.W.H., Tiflaru L., Tilman J.G., Timan T.G., Timbs M.A., Timersma J.H., Timmer A., Timmer D.J., Timmerman P., Timmermans M.D., Timmermans T., Tirri P., Titus I., Tobing R, Toby W., Todung U, Togoto J.P., Tokula A., Tol R. van den, Tolenaars A., Tolentino A.D.G., Tombroek J.C., Tommasino C.M., Tongerlo W.C. van, Tönis I.E., Tonma J., Tonyor P., Topala R., Torallo J.G., Torralba G.M., Torres C, Tosu C., Touber K.B., Tourabi K., Trakzel T., Tralau K., Tralau P., Trembevilla C.N., Treurniet O., Triebels M.J., Trifan C., Trikoyanto D., Tripathi M.R, Tripathi S.P., Triyono U, Tromp P., Troost R., Trouwen W.G.M., Truita J.S., Tubobereni G., Tucker R.S., Tueon D, Tuin B. van der, Tuin M., Tummers W.J.M., Turcu M., Turingan E.C., Twigt M.J., Tyson R.J., Ubels J.J., Uden A.L.M. van, Uden E. van, Udoh Bradford A., Uelman E.F., Ugbo E., Ughanze M., Uijterwijk A.G., Uitermark F., Urk B.G. van, Urk J. van, Usman I.M.M., Utomo B., Utomo M., Uunk L., Uzor C.S., Vaags G.W.J., Vaal T.O. de, Vacunawa G.P., Vadakedath Mylapravn S.S., Vadamodula R.K., Vadamodulu S.R., Vadamodulu S.V.P, Vafayev A., Valdez M.S, Valenzuela F.M., Valiyattil A., Valk G., Valkenier J.T.R., Valois R.M., Vanjani M., Varghese D, Varma A., Vasquez J.D.G., Vaz D.F., Vazhakuttiyakath A.G., Veen A., Veen A.P. van der, Veen J. van der, Veen J.G.J. van der, Veen

60

M. van, Veen M.V. van, Veen P. van, Veen R. van der, Veenema S.C., Veenstra J., Veeraiyan V., Veer-Rijpma, B. van der, Vega P., Veigas J., Velagala V., Velasco R.C, Velayudhan K.M., Velde C. van der, Velde C.M. van de, Velde J.H. op den, Velde M.R. van der, Velde W. van der, Velden F.R. van der, Veldhoen S., Veldhuijzen M.R., Veldhuizen R. van, Veldkamp W., Veldman D., Veldt R.P. van der, Veloso N.S., Velzen C.A.D. van, Vemala N.S.V., Ven J.M.M. van der, Venida V.A., Veninga W.J., Venis C., Vennik H.J., Venu A, Verbakel J., Verberk A.K., Verberk M.J.A., Verblackt R.H.W.B., Verbrugge R.A.M., Verbruggen H., Verburg A., Vergara T.B., Verhaar P., Verheul P.W., Verhoeven A., Verhoeven K., Verhoeven P., Verhulst G., Verkade J., Verlee P., Vermaat N.B., Vermeer P.W., Vermeer R., Vermeulen A.C., Vermeulen A.P., Vermeulen C., Vermeulen L.C., Vernimmen P.M.A., Verschoor A., Verschuren C., Versluis R., Verspaget S.A.F., Versteeg B., Versteeg M.B.A., Versteeg-den Dekker, A.A., Verstraaten J.P.W.B., Verveer P.D., Verweij B., Verweij C.A.J., Verweij J.F., Verwijs J., Verwijs P., Verzeilberg J.R., Vessies W.C.N., Veth B., Vette K.R. de, Vettukattil Valappil A.K., Victor S., Victoria L., Vidad J.A.L.G., Vidanes V.M., Viennet P.M.R.A.C., Viersma R.H., Vijfhuizen A.W., Vijverda J., Vilanilathil N.T., Villa F.V. de, Villaflores O.B., Villalobos E.C., Villanueva D.A., Villanueva R.M., Villarante F.C., Villareal R.B., Villareal R.K., Villarete E.M., Villarmino Jr. E.P., Villaruel S.M., Viloria Jr. S.G., Vincent S., Vincent V., Vink H., Vink T.H., Vinke S.O., Vis M.C.J. van der, Vis P., Viset M.H.A., Visscher W.P.L., Visser A., Visser A., Visser A.M., Visser B.C., Visser C.H., Visser E., Visser E.W., Visser G., Visser G.A., Visser H.C., Visser H.J.C., Visser J., Visser J.N.T., Visser J.R., Visser K.C., Visser L.C., Visser M., Visser M., Visser R.T., Visser R.W., Visser S.L., Visser W.P., Vissers J.J.M., Vissers R.T.M., Vitales E.P., Vivas S.P., Viveen G.Y., Vlak J., Vlaspoel A.G., Vleuten S.J.E. van der, Vliegenthart J., Vliet L.E. van, Vliet R. van, Vliet T. van, Vliet-Steenhuisen, A.C. van, Vlot D., Vlot W.M., Vogel P., Vogelaar-van Wunnik, M.E., Vogelsang R., Volbeda W.G., Volmamedov M., Vols E., Vonk J., Vonk W., Voogd van der Straten V.F. de, Voogel R.J. de, Voorde J.F.J. ter, Voormolen J.R., Voorn P. van, Voorthuis A.H., Voorthuysen P.J. van, Voorwinde J., Vording J.A., Vorm J. van der, Voronkov V.V., Vorstenbosch M.F. van de, Vos G., Vos J., Vos J.A. de, Vos J.L., Vos M., Vos M.M., Vos R.H.C. de, Vos S.P., Vrede O.K.A., Vredegoor S., Vreeke J.M., Vreeken A., Vrenken J.P.L., Vries G.B. de, Vries G.J. de, Vries H. de, Vries J. de, Vries N.J. de, Vries P.O. de, Vries R. de, Vries R. de, Vrieswijk D.J., Vrij I.J., Vrij S., Vrijhof A.J., Vringer T.C.C.M., Vroegindeweij M.A., Vrolijk L.A.C., Vugt A.T. van, Vugts J.A.A.M., Vyazovs’kyy S., Waaij W.C. de, Waal J.C.G. de, Waal M. van der, Waal R.J. van der, Waals R.J. van der, Waard B. de, Waard F.C.P. de, Waard J.W.C. de, Waardt N.S.K. de, Waes D.G.M. van, Waes P. van, Wagner L., Wagter M.L., Wal A.K. van der, Wal R. van der, Walda-Piket, D., Walkers G.T., Walsh W.J., Wams G.J.L., Wanders J.P., Wanders R.T.B.G., Wang J.B., Wang P.X., Wang X., Warse S.R., Waslander A., Waters C.M.D., Waterston N.J., Watson G.M., Waumans E., Wéber P., Wedman N., Wee P.J. van, Weelden A. van, Weelden D. van, Weerdenburg H.P.A. van, Weerkamp-Sleurink, M., Weerman J.W., Weers H.M. de, Weert W.H.A. van, Weetman K., Wei S., Wei T.Y., Weijde A.F.P.M. van der, Weimer W.P., Weinberg M.J.M., Welle D.C.A.P., Welle V.P.C.I., Welten M.J.G., Wens A.H. van der, Wens G. van der, Werk S., Werkhoven M. van, Werkman E.C., Wessel E.H., Wessel G.L., Wessels G.J., Wessemius A.F., Westeinde C. van ‘t, Westen B.J., Wester B.M., Westerbeek G.G., Westerhuis M., Westerlaken C., Westerlaken M.A.C., Westland H., Westmeijer A., Weston P., Wetering D.H. van de, Wetselaar E.H., Wheeler W., Whitton J.R., Wichen E. van, Wiechen J.J.J. van, Wiedijk W.O., Wiegman S.W.J., Wiegmann J., Wielaart E.P., Wierda C.H., Wieren A.T.N. van, Wieriks A.J., Wiersema J.H., Wiersma C.A.C., Wiersma J., Wiersma S., Wiese M., Wiesemann I., Wijers B.C., Wijk G.P.A. van, Wijk J. van, Wijk P.A.G. van, Wijk R. van, Wijland J.G. van, Wijnands M.P., Wijngaarden-de Waard, P.M.T. van, Wijngaert J. de, Wijnia R., Wijnker N.W., Wijs B.J.M. de, Wijtman K.G., Wijtman R., Wijtsma J., Wildt J.J.P.W. de, Wildt W.N. de, Wilgenhof B., Wilgerson G.F., Wilkin S.L., Willemen B.W.M., Willems E.H., Willems G.A.J., Willems, S., Willemse F.M., Willemsen E.W.A., Willemsen K., Willemsen M., Willemsen S.P.M., Willemsma G.A., Willemstein A.G., Willemstein M., Willemstein N., William S., Williams C.D., Williams G.S, Wilmink J.H., Win T., Wind H., Winden P.M. van, Winter F.J., Winters M.J.N., Wismans C.P.E., Wisse E., Wisse S.N., Wissink H.F., Wit A., Wit A.M. de, Wit C.H.C. de, Wit F. de, Wit J. de, Wit M.F. de, Withagen E.J.A., Witkam F., Witte J.G.A. de, Wittekoek C., Woestenburg T.J.M., Wöginger M.L.M., Wolff A.J., Wong W.F.C., Woning M., Wonink M.H., Woodward S, Wootten C. L. Von, Wormgoor H.J., Wout F. van ‘t, Wouters A., Wright D, Wright J.A., Xaviour S., Xu J.F., Xue J., Yadav P.S., Yadav R.G., Yadav R.S., Yadava H., Yalong R.M., Yang W., Yao G., Yeltizerova B., Yendada A.K., Yendada L.K., Yesudasan A., Yesudasan A., Youard A, Young D.R., Ytac A.C., Yudin S., Yusoff Z.B., Zaal A.T., Zaalberg R.W., Zaenuri M., Zaharia V., Zalingen S.M.M. van, Zalk G. van, Zandbergen A.J. van, Zanten R. van, Zaragoza A.D., Zareef M, Zarnescu I., Zeeuw J.W.G. de, Zeeuw S. de, Zegers M., Zevarov N., Zhang C.F., Zhang N.N., Zholbasarova M., Zholdybayev K., Zhou Y.L., Zhumazhanov Y., Zielinski F.A.M., Zijl P.M.N. van, Zijlstra M., Zoetemelk C.J.G.M., Zomeren A. van, Zondervan S., Zonneveld T.J., Zorge I.J., Zuiddam J., Zuiderhoek M., Zuidgeest R.F.J., Zundert M.F. van, Zundert V.C.A. van, Zuo S.P., Zuur R.G., Zuurmond J.S., Zwaag B. van der, Zwaal J.R., Zwaan H., Zwan N.L. van der, Zwanenburg P., Zwanenburg P.D., Zwart A., Zwart J., Zwets M.M., Zwienen O.P. van, Zwiggelaar A.L.

61

Nieuwbouw

De nieuwbouw van het offshore installatie-

schip Aeolus vordert. Het schip zal in juni

2014 in de vaart komen.

Materieel

62

de Canadese kust te kunnen werken. Wij hebben

in vervolg op de internationale eisen een eigen

ballastwater- managementsysteem ontwikkeld

voor onze stationaire en kleinere units in de

zelfvarende vloot. Het systeem heeft ten doel

te voorkomen dat organismen bij het lozen van

ballastwater over de wereld worden verspreid.

Fase 1, de (IMO G9 procedure) goedkeuring van

gebruik van chemische stoffen, is afgerond. Fase

2 (IMO G8 procedure), de certificering van het

systeem, vindt plaats in 2014.

Equipment and Process Technology

Van Oord heeft zijn kennis van innovaties op het

gebied van materieel en processen samengebracht

in de nieuwe afdeling Equipment and Process

Technology (EPT) binnen de afdeling Engineering

& Estimating. EPT heeft een belangrijke rol

gespeeld bij de totstandkoming van nieuw

materieel, zoals de grote, zelfvarende cutterzuiger

Artemis. De rol van EPT strekt zich uit van het

ontwerp tot de bouw en de uitvoering van het

eerste project in La Rochelle, Frankrijk. EPT heeft

zich ook bezig gehouden met de ontwikkeling

van een nieuwe losinstallatie voor het storten van

steen en een ontwerp voor het lossen van klei

met een sleephopperzuiger.

Nieuwbouw

In 2013 zijn de tweede grote, zelfvarende

cutterzuiger Artemis en de pijpenlegger Stingray

operationeel geworden. De nieuwbouw van het

offshore installatieschip Aeolus vordert gestaag.

De financiële situatie van de werf en de vertraagde

levering van onderdelen veroorzaakte een grotere

vertraging dan voorzien. Het schip zal naar

verwachting in juni 2014 in de vaart komen.

Van Oord heeft opdracht gegeven voor de

bouw van een nieuw kabellegschip en kabelleg-

materieel. Het schip, dat Nexus zal gaan heten,

wordt gebouwd op de werf van Damen Shipyards

in Roemenië. De oplevering is naar verwachting

eind 2014.

De vloot wordt vanuit de operatio nele unit

Ship Management Department aangestuurd.

Nieuwbouw, onderhoud en bemanning maken

deel uit van deze afdeling.

Vlootmanagement Systeem

Een belangrijke factor is de borging en

certificering van het Van Oord Vlootmanagement

Systeem. In 2013 zijn onze arbeidsomstandig-

heden aan boord gecertificeerd volgens de

Marine Labour Convention. In het eerste kwartaal

van 2013 hebben wij het Ship Energy Efficiency

Management Plan uitgerold over de gehele vloot.

Dit is sneller dan de wettelijk voorgeschreven

invoeringsperiode van 2,5 jaar.

Onze bemanningen gaan de uit daging om de

juiste balans te vinden tussen productie en

verlaging van het energiegebruik enthousiast aan.

De bemanning van de sleep hopperzuiger Volvox

Asia heeft in samenwerking met de afdelingen

Ship Management Department en Engineering &

Estimating een substantiële besparing van

brandstof gerealiseerd. Als onderneming hebben

wij dit beloond met onze jaarlijkse Ingenuity

Award, voor het beste innovatieve idee.

Valpijpschepen

Het technisch management van de valpijpschepen

is van een externe partij overgegaan naar

Van Oord.

Innovaties

Een aantal belangrijke innovaties is in het

afgelopen jaar gerealiseerd. De e-crane van de

blockbuster van Maasvlakte 2 is omgebouwd tot

het kraanschip Titan. Deze is succesvol ingezet

als baggerkraan De steenstorter HAM 602 is

geschikt gemaakt om ook als kabellegschip voor

de aanleg van offshore windmolenparken opera-

tioneel te kunnen zijn. De zuigbuis van de sleep-

hopperzuiger HAM 318 is verlengd om op een

diepte van 110 meter op het Hebron olieveld voor

63

Het schip, bestemd voor de installatie van

stroomkabels voor windmolen parken op zee, past

in onze EPC-strategie, met verantwoordelijkheid

voor ontwerp (engineering), inkoop (procurement)

en bouw (construction), waarbij wij een volledig

pakket aanbieden voor de bouw van offshore

windparken.

Jelle Brantsma, Damen Shipyards,

projectmanager bij de bouw van de

kabellegger Nexus:

Bij duurzaam ontwerp en exploitatie van

materieel is het belangrijk om naast

investeringen in nieuwbouw ook onderhouds-

aspecten te laten meewegen. Het gaat immers

om de totale levensduur.

Artist impression kabellegger Nexus

64

Fleet

Under construction:

1 cutter suction dredger;

1 offshore windfarm transport and installation vessel

hopper barge pushboats

wavewalker

ground material

Trailing suction hopper dredgers

Cutter suction dredgers

Split hopper barges

Water injection dredgers

Backhoe dredgers Drilling and blasting jack up barge

Flexible fallpipe vessels

Side stone dumping vessels

Jack up vessel

Shallow water pipelay barge

21

25

3

4

Water injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgersWater injection dredgers

10 1

11 1

5 1

Daarnaast heeft Van Oord de beschikking over

tientallen stuks gespecialiseerd en hulpmaterieel.

Vlootoverzicht groter materieel

Klik op om naar de website te gaan.

65

Jaarrekening

66

Geconsolideerde balans (vóór winstbestemming)

(x EUR 1.000)

De cijfers achter de betreffende posten verwijzen naar de toelichting.

31 december 2013 31 december 2012

Vaste activa

Immateriële vaste activa 1 . 68.660 75.526

Materiële vaste activa 2 . 1.493.970 1.452.449

Financiële vaste activa 3 . 406 14.997

1.563.036 1.542.972

Vlottende activa

Voorraden 38.547 43.385

Vorderingen 4 . 402.010 677.939

Liquide middelen 5 . 243.366 147.654

683.923 868.978

Totaal activa 2.246.959 2.411.950

Eigen vermogen 6 . 741.591 672.134

Voorzieningen 7 . 138.667 157.027

Langlopende schulden 8 . 407.855 553.947

1.288.113 1.383.108

Kortlopende schulden

Werken in uitvoering 9 . 226.732 225.058

Overige schulden 10 . 732.114 803.784

958.846 1.028.842

Totaal passiva 2.246.959 2.411.950

67

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening

(x EUR 1.000)

De cijfers achter de betreffende posten verwijzen naar de toelichting.

2013 2012

Netto-omzet 11. 1.641.414 1.676.395

Kosten van werken 12. -1.185.105 -1.268.695

Afschrijvingen materiële vaste

activa -131.130 -120.469

Amortisatie goodwill -6.866 -6.866

-1.323.101 -1.396.030

Brutomarge 318.313 280.365

Algemene beheerskosten 13. -137.904 -142.241

Bedrijfsresultaat 180.409 138.124

Saldo rente 14. -27.035 -22.728

Resultaat uit gewone bedrijfs-

uitoefening vóór belastingen 153.374 115.396

Belastingen 15. -22.905 -17.000

Resultaat na belastingen 130.469 98.396

68

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

(x EUR 1.000)

2013 2012

Liquiditeitspositie per 1 januari 147.654 197.620

Kasstroom uit operationele activiteiten 404.784 156.171

Kasstroom uit investeringsactiviteiten -158.060 -258.421

Saldo 246.724 -102.250

Kasstroom uit financieringsactiviteiten -137.368 56.904

Netto kasstroom 109.356 -45.346

Omrekeningsverschillen -13.644 -4.620

Mutatie liquide middelen 95.712 -49.966

Liquiditeitspositie per 31 december 243.366 147.654

Bedrijfsresultaat 180.409 138.124

Afschrijvingen materiële vaste activa 131.130 120.469

Amortisatie goodwill 6.866 6.866

Mutaties in werkkapitaal

- Mutaties in voorraad 4.838 -14.854

- Mutaties in vorderingen 256.794 -87.960

- Mutaties in werk in uitvoering 1.674 -7.049

- Mutaties in overige schulden -82.779 50.425

180.527 -59.438

Mutaties in voorzieningen -18.360 -16.160

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 480.572 189.861

Betaalde rente -30.250 -20.439

Betaalde winstbelastingen -45.538 -13.251

Kasstroom uit operationele activiteiten 404.784 156.171

Netto-investeringen in materiële

vaste activa -172.651 -262.719

Netto-investeringen in financiële

vaste activa 14.591 4.298

Kasstroom uit investeringsactiviteiten -158.060 -258.421

Betaald dividend -47.368 -56.155

Mutaties in langlopende schulden -90.000 113.059

Kasstroom uit financieringsactiviteiten -137.368 56.904

69

Grondslagen voor valuta-omrekening

De in vreemde valuta opgenomen balansbedragen

van buitenlandse groepsmaatschappijen zijn

omgerekend tegen de koersen per balansdatum.

Opbrengsten en kosten in vreemde valuta zijn,

voorzover deze gedekt worden door valutatermijn-

transacties, omgerekend tegen de vastgestelde

termijnkoers. In alle andere gevallen heeft omre-

kening plaatsgevonden tegen de gemiddelde

koers, dan wel tegen de koers ten tijde van de

trans acties. Overige valutawinsten of -verliezen

worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van

de resultaten rekening gebracht. Omrekeningsver-

schillen uit hoofde van omrekening van buiten-

landse deelnemingen worden ten gunste of ten

laste van het eigen vermogen gebracht.

Pensioenen

De belangrijkste pensioenregeling is een

‘toegezegd-pensioenregeling’ (defined benefit plan)

op basis van middelloon met een voorwaardelijke

indexatie. De collectieve regeling is ondergebracht

bij een pensioenverzekeraar op basis van een

gesepareerd beleggingsdepot. Uitgangspunt is

dat de jaarlijkse pensioenlast gelijk is aan de aan

de pensioenuitvoerder verschuldigde premies.

De dekkingsgraad ultimo 2013 is 118%. Ultimo

2012 was de dekkingsgraad 111%.

Grondslagen voor waardering

Immateriële vaste activa

Goodwill betreft het verschil tussen de prijs die

betaald is voor nieuw verworven deelnemingen en

de waarde van het aandeel in hun reële waarde

volgens Van Oord nv-grondslagen en wordt lineair

afgeschreven.

Materiële vaste activa

De materiële vaste activa worden gewaardeerd

tegen aanschaffingswaarde of lagere realiseerbare

waarde, verminderd met jaarlijkse lineaire afschrij-

vingen en/of bijzondere waardeverminderingen

op basis van de economische levensduur zoals

vermeld in de toelichting op de geconsolideerde

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

Grondslagen voor financiële verslaggeving

Algemeen

Van Oord nv dient als houdstermaatschappij van de

aandelen van de Van Oord groepsmaatschappijen.

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming

met de in Nederland algemeen aanvaarde grondsla-

gen voor financiële verslaggeving (Richtlijnen voor

de Jaarverslaggeving) en voldoet aan de wettelijke

bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgeno-

men in Titel 9, Boek 2 BW.

Grondslagen voor consolidatie

De financiële gegevens van Van Oord nv en haar

100% groepsmaatschappijen worden volgens de

integrale methode geconsolideerd. Het aandeel

van deelnemingen en aannemerscombinaties wordt

proportioneel geconsolideerd als Van Oord nv

tenminste evenveel zeggenschap heeft als de

andere participanten. Met hoofdelijke aansprake-

lijkheid voor deze combinaties wordt rekening

gehouden als hiervoor aanleiding is. Bij de ven-

nootschappelijke cijfers wordt volstaan met een

verkorte winst-en-verliesrekening, conform artikel

402, Titel 9, Boek 2 BW.

Overzicht van de belangrijkste

groepsmaatschappijen en deelnemingen

Groepsmaatschappijen 100%

Van Oord Dredging and

Marine Contractors bv Rotterdam

Van Oord Offshore bv Gorinchem

Van Oord Nederland bv Rotterdam

Van Oord Offshore Wind Projects bv Gorinchem

Van Oord Equipment bv Gorinchem

Van Oord Finance bv Rotterdam

Deelnemingen

Dravo S.A. (50%) Madrid (Spanje)

Een lijst van in de consolidatie opgenomen deel-

nemingen en aannemerscombinaties, overeen-

komstig artikel 414, Titel 9, Boek 2 BW, wordt

gedeponeerd bij het Handelsregister te Rotterdam.

70

op werken in uitvoering. Een voorziening voor

eventueel te verwachten verliezen wordt recht-

streeks in mindering gebracht. Algemene kosten

worden niet geactiveerd.

Overige schulden

Overige schulden zijn gewaardeerd tegen geamorti-

seerde kostprijs.

Pensioenen

Voor zover de verschuldigde premies aan de pen-

sioenuitvoerder op balansdatum nog niet zijn vol-

daan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen.

Derivaten en hedge accounting

Op basis van een door de Executive Board vast-

gesteld beleid maakt Van Oord nv in de normale

bedrijfsuitoefening gebruik van afgeleide financiële

instrumenten (derivaten) zoals valutatermijn-

contracten en (cross currency) interest rate

swaps ter afdekking van de risico’s voor wat betreft

valuta- en renteschommelingen. Van Oord waar-

deert deze instrumenten tegen kostprijs en past

kostprijshedge-accounting toe. De hedge-relaties

zijn gedocumenteerd en worden vooraf getoetst

op verwachte effectiviteit. De effectiviteit wordt

periodiek opnieuw getoetst. Indien het hedge-

instrument een grotere omvang heeft dan de

afgedekte positie (overdekking of ‘overhedge’),

dan is er sprake van ineffectiviteit en wordt het

ineffectieve deel tegen reële waarde gewaardeerd

met verwerking van waardewijzigingen in de

winst-en-verliesrekening.

Grondslagen voor resultaatbepaling

Omzet

Onder de netto-omzet is begrepen de waarde van

de productie in het boekjaar vermeerderd met de

in het boekjaar gerealiseerde winst op werken,

alsook de opbrengst van enige handelsactiviteiten.

balans. Op investeringen in de loop van het jaar

wordt afgeschreven naar evenredigheid van tijd.

Financiële vaste activa

Deelnemingen zijn gewaardeerd op een evenredig

deel van de nettovermogenswaarde volgens

Van Oord nv-grondslagen of tegen lagere realiseer-

bare waarde. Langlopende vorderingen zijn gewaar-

deerd tegen geamortiseerde kostprijs.

Voorraden

Grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen

kostprijs of lagere realiseerbare waarde. Hierbij

wordt het first-in/first-out systeem van waardering

toegepast.

Vorderingen

Vorderingen zijn gewaardeerd tegen geamortiseer-

de kostprijs, onder aftrek van noodzakelijk geachte

voorzieningen.

Liquide middelen

Liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale

waarde.

Voorzieningen

De voorzieningen zijn opgenomen tegen nominale

waarde.

Langlopende schulden

Langlopende schulden zijn gewaardeerd tegen

geamortiseerde kostprijs.

Werken in uitvoering

Aangenomen werken worden gewaardeerd tegen

kostprijs, verhoogd met de toegerekende winst

verminderd met de opbrengstwaarde verricht werk.

De winst wordt bepaald op basis van de technische

voortgang van het werk, zodra deze winst voldoen-

de betrouwbaar kan worden bepaald en het werk

minimaal 35% gereedheid heeft bereikt.

Onder ‘opbrengstwaarde verricht werk’ wordt ver-

staan het totaal van de in rekening gebrachte ter-

mijnen op de onderhanden werken, verhoogd met

de nog te factureren, reeds gerealiseerde productie

71

Kosten

De kosten worden bepaald met inachtneming van

de hiervoor vermelde grondslagen voor waardering

en toegekend aan het verslagjaar waarop zij betrek-

king hebben. Voor te verwachten verliezen op

onderhanden werken worden voorzieningen

getroffen.

Belastingen

De post belastingen wordt berekend op basis van

het verantwoorde resultaat, met inachtneming van

de fiscale bepalingen. Daarnaast wordt rekening

gehouden met de vorming van belastinglatenties.

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van

de indirecte methode. Bij deze methode wordt het

resultaat aangepast voor posten van de winst-en-

verliesrekening die geen invloed hebben op ont-

vangsten en uitgaven in het verslagjaar, mutaties

in balansposten en posten van de winst-en-verlies-

rekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet

worden beschouwd als behorende tot de operatio-

nele activiteiten.

72

Toelichting op de geconsolideerde balans

(x EUR 1.000)

De tussen haakjes vermelde cijfers betreffen de overeenkomstige cijfers van het vorige boekjaar.

Activa

1. Immateriële vaste activa goodwill

Boekwaarde per 1 januari 2013 75.526

Amortisatie 6.866

Boekwaarde per 31 december 2013 68.660

Aanschaffingswaarde 137.320

Cumulatieve amortisatie 68.660

Amortisatietermijn in jaren 20

De goodwill wordt lineair afgeschreven over een

periode van twintig jaar, de periode waarin de

economische voordelen van het actief worden

geacht toe te vloeien aan Van Oord nv.

2. Materiële vaste activa bedrijfs- aannemers- andere vaste activa in totaal

gebouwen materieel bedrijfs- aanbouw

en -terreinen middelen

Boekwaarde per 1 januari 2013 63.478 1.053.922 9.611 325.438 1.452.449

Investeringen 1.176 66.734 2.097 117.246 187.253

Ingebruikname en overige mutaties - 235.821 -171 -236.825 -1.175

64.654 1.356.477 11.537 205.859 1.638.527

Desinvesteringen - 12.969 458 - 13.427

64.654 1.343.508 11.079 205.859 1.625.100

Afschrijvingen 2.354 124.659 4.117 - 131.130

Boekwaarde per 31 december 2013 62.300 1.218.849 6.962 205.859 1.493.970

Aanschafwaarde 79.814 2.579.589 42.262 205.859 2.907.524

Cumulatieve afschrijvingen 17.514 1.360.740 35.300 - 1.413.554

Afschrijvingstermijn in jaren 10 - 25 3 - 20 3 - 6

73

3. Financiële vaste activa Niet-gecon-

solideerde

deelnemingen

langlopende

vorderingen

totaal

Saldi per 1 januari 2013 442 14.555 14.997

Acquisitie 31 - 31

Aandeel resultaten -29 - -29

Aflossing/verkoop leningen - -14.555 -14.555

Overige mutaties -38 - -38

Saldi per 31 december 2013 406 - 406

4. Vorderingen 2013 2012

Debiteuren 279.518 462.655

Overige vorderingen 12.263 68.423

Overlopende activa 110.229 146.861

402.010 677.939

De overlopende activa bestaan overwegend uit de

opbrengstwaarde verricht werk met betrekking tot

projecten waarvan de facturen nog niet zijn ver-

zonden.

5. Liquide middelen 2013 2012

Kassen, banken en giro 239.295 144.889

Deposito’s 4.071 2.765

243.366 147.654

Van de liquide middelen heeft EUR 92 miljoen

(EUR 49 miljoen) betrekking op proportioneel

geconsolideerde aannemingscombinaties en

deelnemingen. Dit bedrag staat niet ter vrije

beschikking van de vennootschap.

Op activa in aanbouw wordt in principe niet afge-

schreven, tenzij de realiseerbare waarde lager is

dan de aanschafwaarde, dit heeft zich in 2013 niet

voorgedaan. Na ingebruikname worden deze activa

gerubriceerd in de juiste categorie en afgeschreven

conform de grondslagen zoals eerder vermeld.

De materiële vaste activa zijn aan het einde van het

verslagjaar voor EUR 2,5 miljard (EUR 2,4 miljard)

verzekerd.

74

Passiva

6. Eigen vermogen

Mutatie-overzicht van het eigen vermogen van Van Oord nv:

2013 2012

Eigen vermogen van Van Oord nv begin van het jaar 672.134 634.513

Geconsolideerd nettoresultaat na belastingen

toekomend aan Van Oord nv 130.469 98.396

Omrekenverschillen buitenlandse deelnemingen -13.644 -4.620

Totaal van de rechtstreekse mutaties in het

eigen vermogen van Van Oord nv -13.644 -4.620

Totaalresultaat van de rechtspersoon 116.825 93.776

Dividend -47.368 -56.155

Totaal van de mutaties in het eigen vermogen van

Van Oord nv in relatie met de aandeelhouders -47.368 -56.155

Eigen vermogen van Van Oord nv ultimo het jaar 741.591 672.134

Voor nadere toelichting wordt verwezen naar punt c.

van de toelichting bij de vennootschappelijke balans.

7. Voorzieningen

1 januari Toevoeging Onttrekking Vrijval 31 december

2013 2013

Periodiek onderhoud duurzame

productiemiddelen 109.289 121.773 137.839 1.797 91.426

Belastingverplichtingen 47.367 7.409 608 7.359 46.809

Overige 371 86 25 - 432

157.027 129.268 138.472 9.156 138.667

De voorziening periodiek onderhoud duurzame pro-

ductiemiddelen is getroffen voor het planmatig onder-

houd van het materieel. De belastingvoor ziening is

met name een voorziening voor lopende belastingdis-

puten in binnen- en buitenland. De genoemde voorzie-

ningen hebben overwegend een langlopend karakter.

75

Per ultimo 2013 wordt ruimschoots voldaan aan de

voor de kredietfaciliteiten afgesproken financie-

ringsvoorwaarden.

Een nadere uiteenzetting van de effectieve rente-

percentages, resterende looptijden en de valuta

waarin de rentedragende leningen luiden is opge-

nomen in de toelichting op financiële instrumenten

onder renterisico’s.

Het gemiddelde rentepercentage in 2013 met

betrekking tot de langlopende leningen bedraagt

5,51% (4,57%).

Het bedrag met een looptijd langer dan vijf jaar

bedraagt EUR 361 miljoen (EUR 377 miljoen).

Er zijn geen directe zakelijke zekerheden gesteld.

8. Langlopende schulden

In 2011 is een Revolving Credit Facility ter grootte van

EUR 405 miljoen en een US Private Placement ter grootte

van het equivalent van USD 501 miljoen aangetrokken

voor uitbreiding/gedeeltelijke vervanging van bestaande

kredietlijnen. De Revolving Credit Facility heeft een loop-

tijd van 5 jaar. De US Private Placement uit 2011 bestaat

uit vier tranches met een looptijd van respectievelijk 8,

10, 12 en 15 jaar en is door middel van een cross

currency swap omgewisseld in EUR 358 miljoen.

De reeds vóór 2011 bestaande US Private Placement

uit 2004 bestaat ultimo 2013 nog uit twee tranches

met een resterende looptijd van respectievelijk

minder dan één jaar en 3 jaar en is door middel

van een cross currency swap omgewisseld in

EUR 48 miljoen.

10. Overige schulden 2013 2012

Aflossingsverplichtingen binnen één jaar 36.957 -

Schulden aan leveranciers 111.816 104.789

Belastingverplichtingen en premies

sociale verzekeringen 52.570 84.943

Overige schulden 52.103 48.954

Overlopende passiva 478.668 565.098

732.114 803.784

9. Werken in uitvoering 2013 2012

Kostprijs werken in uitvoering, toegerekende winst,

voorziening verwachte verliezen -1.591.773 -1.578.997

Opbrengstwaarde verricht werk 1.818.505 1.804.055

226.732 225.058

totaal van deze kostprijs werken en de opbrengst-

waarde verricht werk bedraagt ultimo 2013 res-

pectievelijk EUR 655 miljoen en EUR 600 miljoen.

In de post werken in uitvoering zijn contracten

opgenomen waarvan de kostprijs werken de

opbrengstwaarde verricht werk overtreft. Het

De overlopende passiva bestaan overwegend uit

reeds gemaakte kosten met betrekking tot projec-

ten waarvan de facturen nog niet zijn ontvangen.

76

Vreemde valutarisico’s

Een groot deel van de opdrachten wordt gecon-

tracteerd in vreemde valuta’s. Posities in vreemde

valuta’s worden nagenoeg volledig afgedekt door

middel van termijncontracten. Valutatermijn-

contracten ter afdekking van de risico’s voor wat

betreft valutaschommelingen worden gewaardeerd

tegen kostprijs met toepassing van kostprijs-

hedge-accounting. Verschillen in termijnkoersen,

ontstaan als gevolg van het doorzetten van ter-

mijncontracten, worden op de balans verantwoord

als kortlopend passief danwel actief. Termijn-

contracten zijn afgesloten voor toekomstige

kasstromen in met name Amerikaanse Dollar.

Hiervoor is ultimo 2013 onder de overige schulden

een bedrag verantwoord van EUR 7 miljoen, dat

vrijvalt op het moment dat de ingedekte toekom-

stige kasstroom plaatsvindt. In 2012 was

hiervoor EUR 4 miljoen onder de overige

vorderingen opgenomen.

Het gedeelte van de langlopende lening dat in

Amerikaanse Dollar uitstaat, is ingedekt tegen

valutarisico’s middels een cross currency swap.

Hiervoor is per einde 2013 EUR 0,1 miljoen onder

de overige schulden opgenomen. In 2012 was

hiervoor EUR 20 miljoen onder de overige vorde-

ringen opgenomen.

Financiële instrumenten

Algemeen

Van Oord nv en haar groepsmaatschappijen

maken in de normale bedrijfsuitoefening gebruik

van uiteenlopende financiële instrumenten, die

ofwel onder de activa en passiva zijn verantwoord,

ofwel niet in de balans zijn opgenomen.

Kredietrisico’s

In principe worden betalingsrisico’s door middel

van bankgaranties, verzekeringen e.d. afgedekt,

tenzij sprake is van kredietwaardige debiteuren.

Deze procedures en de geografische spreiding

van de activiteiten van groepsmaatschappijen

beperken de blootstelling aan het risico verbon-

den aan kredietconcentraties en markt risico’s.

Liquiditeitsrisico

Het uitgangspunt voor het managen van het

liquiditeitsrisico is dat er voldoende liquiditeiten

worden aangehouden dan wel kredietfaciliteiten

beschikbaar zijn om te kunnen voldoen aan de

huidige en toekomstige financiële verplichtingen,

onder zowel normale als bijzondere omstandig-

heden. Liquiditeitsprognoses, inclusief beschik-

bare kredietfaciliteiten, vormen onderdeel van de

reguliere managementinformatie ten behoeve van

de Executive Board. Gezien de aard van de activi-

teiten en de daarmee samenhangende sterk fluc-

tuerende cashflows worden de beschikbare liquide

middelen doorgaans niet langer vastgelegd dan

voor periodes van maximaal een jaar.

77

interest rate swaps. Van Oord waardeert deze

(cross currency) interest rate swaps tegen kost-

prijs en past kostprijshedge-accounting toe.

De effectieve rentevoet en looptijd van de liquide

middelen en langlopende leningen zijn als volgt:

Renterisico’s

De verplichtingen kennen zowel variabele als vaste

rentevoeten. Het uitgangspunt bij het beheersen

van rente risico’s is dat de rentes met betrekking

tot opgenomen leningen in beginsel voor de gehe-

le looptijd worden gefixeerd. Dit wordt gereali-

seerd door gebruik te maken van (cross currency)

Per 31 december 2013 Effectieve Minder dan 1-2 jaar 2-3 jaar 3-4 jaar 4-5 jaar Meer dan

(x EUR 1.000) rentevoet een jaar 5 jaar Totaal

Liquide middelen 0,8% 243.366 - - - - - 243.366

Revolving Credit Facility

(euro’s)

5,5% - - 40.000 - - - 40.000

US Private Placements

2004 (US dollars)

4,2% 36.957 - 7.246 - - - 44.203

US Private Placements

2011 (US dollars)

5,5% - - - - - 360.609 360.609

onaf hankelijke partijen getaxeerde marktwaarden

op basis van netto contante waarde berekeningen.

Op basis van toetsing van de effectiviteit van de

hedge-relaties per ultimo 2013 is vastgesteld dat

er onder de huidige richtlijnen geen sprake is van

een ‘overhedge’ situatie. Derhalve zijn de financië-

le instrumenten gewaardeerd tegen kostprijs.

De Raad voor de Jaarverslaggeving heeft in

december 2013 ‘RJ-uiting 2013-15: Wijzigingen

RJ 290 Financiële instrumenten’gepubliceerd.

Deze RJ-uiting is verplicht voor boekjaren die

aanvangen op of na 1 januari 2014, waarbij eerde-

re (gehele of gedeeltelijke) toepassing is toege-

staan en wordt aanbevolen. Van Oord past deze

RJ-uiting niet vervroegd toe. Als in 2014 Van Oord

dit toepast dan leidt dit tot een wijziging in de

wijze van ineffectiviteitsmeting en een wijziging

van de grondslagen per 1 januari 2014, waarbij

de vergelijkende cijfers niet behoeven te worden

aangepast en de waarderingsverschillen in het

openingsvermogen dienen te worden verwerkt.

Brandstofprijsrisico’s

Prijsrisico’s op brandstof worden grotendeels

afgedekt door termijncontracten en contractuele

afspraken met de opdrachtgevers.

In de balans opgenomen financiële

instrumenten en reële waarde

De reële waarde van de in de balans opgenomen

financiële instrumenten, waaronder financiële

vaste activa, liquide middelen, vorderingen en

kort- en langlopende schulden, is nagenoeg gelijk

aan de boekwaarde.

Niet in de balans opgenomen financiële

instrumenten en reële waarde

Per 31 december 2013 bedraagt de waarde van

de valutatermijncontracten tegen termijnkoers

EUR 632 miljoen (EUR 706 miljoen). De waarde

van de onder deze contracten te ontvangen

valuta tegen de koers per balans datum bedraagt

EUR 607 miljoen (EUR 686 miljoen). De reële

waarde van de (cross currency) interest rate

swaps bedraagt ultimo 2013 EUR 41 miljoen

negatief. De reële waarde is gebaseerd op door

78

Investeringsverplichtingen

De verplichtingen voor investeringen in materiële

vaste activa bedragen per balansdatum

EUR 106 miljoen (EUR 111 miljoen).

Verbonden partijen

Van Oord onderscheidt de navolgende verbonden

partijen: groepsmaatschappijen, Executive Board,

Raad van Commissarissen en aandeelhouders.

Transacties met verbonden partijen geschieden

tegen prijzen welke ook worden toegepast bij

transacties met derden.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Garantieverplichtingen

De garantieverplichtingen, voor zover niet in de

balans opgenomen, bedragen per einde 2013

EUR 477 miljoen (EUR 515 miljoen). Een deel van

de hieruit voortvloeiende risico’s is herverzekerd.

Het overgrote deel betreft in de aannemerij

gebruikelijke uitvoeringsgaranties (‘performance

bonds’) ten gunste van opdrachtgevers. Van Oord

is in een aantal claims betrokken. Van Oord ver-

wacht, gebaseerd op beschikbare informatie, dat

mogelijke negatieve ontwikkelingen toereikend

zijn voorzien.

Huur- en leaseverplichtingen

De verplichtingen op basis van meerjarige huur-

en leaseovereenkomsten bedragen in totaal

EUR 14 miljoen (EUR 14 miljoen) waarvan in 2014

EUR 7 miljoen wordt voldaan. Voor operationele

leasing van het wagenpark is hieronder respectie-

velijk EUR 8 miljoen en EUR 3 miljoen begrepen.

79

Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening

(x EUR 1.000)

11. Algemeen

De omzet in 2013 bedraagt inclusief ons aandeel

in de omzet van de geconsolideerde combinatie-

werken (exclusief omzetbelasting) EUR 1.641 mil-

joen (EUR 1.676 miljoen).

Omzetverdeling naar geografisch gebied 2013 2012

Binnenland 164.516 10% 235.952 14%

Overig Europa 382.168 23% 383.484 23%

Buiten Europa 1.094.730 67% 1.056.959 63%

1.641.414 100% 1.676.395 100%

EUR 285 miljoen (EUR 306 miljoen) besteed. Dit

bedrag heeft betrekking op een gemiddelde van

3.515 (3.977) medewerk(st)ers (in full time equiva-

lents) en is als volgt gespecificeerd:

In het jaar 2013 is aan lonen en salarissen, inclusief

de hierover verschuldigde sociale lasten, ten behoe-

ve van mede werk(st)ers in dienst bij Van Oord nv en

haar groepsmaatschappijen, een bedrag van

2013 2012

Lonen en salarissen 232.138 244.454

Sociale lasten 29.713 33.708

Pensioenlasten 23.221 27.398

285.072 305.560

sen EUR 0,2 miljoen (EUR 0,2 miljoen) en de

executive board EUR 2,5 miljoen (EUR 2,6 mil-

joen). Een bedrag van EUR 0,2 miljoen (EUR 0,3

miljoen) uit hoofde van de crisisheffing is niet in

de beloningen aan executive board en commissa-

rissen opgenomen.

De jaarlijkse pensioenlast is gelijk aan de aan de

pensioenuitvoerder verschuldigde premies.

Bovenstaande cijfers betreffen alleen medewerk-

(st)ers in eigen dienst. In de cijfers zijn begrepen

de lonen en salarissen, sociale lasten en pensioen-

lasten van de naar evenredigheid in de consolida-

tie betrokken maatschappijen ten bedrage van

EUR 81 miljoen (EUR 99 miljoen).

De beloningen aan de commissarissen en de

executive board bedroegen EUR 2,7 miljoen

(EUR 2,8 miljoen). Hiervan ontvingen commissaris-

80

13. Algemene beheerskosten

De algemene beheerskosten zijn de kosten die

niet ten laste van de werken worden gebracht,

zoals de kosten van het hoofdkantoor, de staf-

afdelingen en de kantoorkosten van buitenlandse

vestigingen.

Conform BW 2 artikel 2:382a delen wij mee dat

in de algemene beheerskosten een bedrag ad

EUR 0,6 miljoen (0,3 miljoen) is begrepen voor

kosten van onderzoek van de jaarrekeningen van

de in de consolidatie van Van Oord nv opgenomen

entiteiten. Dit betreft de kosten die ten laste van

het resultaat 2013 zijn gebracht en door Ernst &

Young Accountants LLP Nederland in rekening

gebracht. De kosten voor andere controle-

werkzaam heden bedragen in 2013 EUR 0,1 mil-

joen (0,1 miljoen). Voor niet controle opdrachten

is EUR 0,1 miljoen (0,1 miljoen) in rekening

gebracht.

11 en 12. Brutomarge

Dit resultaat is het saldo van de netto-omzet en

de kosten van de werken plus het verantwoorde

resultaat op werken in uitvoering. In het resultaat

zijn tevens begrepen:

• de dotatie aan, respectievelijk de vrijval van

voorzieningen voor te verwachten verliezen op

werken;

• nagekomen baten en lasten op reeds in voor-

gaande jaren beëindigde werken;

• de opbrengsten van duurzame productiemidde-

len die als huur aan de werken en aan derden

werden door berekend, onder aftrek van de

exploitatiekosten, waarin begrepen kosten van

periodiek onderhoud, exclusief de afschrijvingen;

• diverse baten en lasten zoals boekwinst op ver-

kochte materiële vaste activa, valutaverschillen

en schade vergoedingen;

• afschrijvingen en/of bijzondere waardevermin-

deringen op materiële vaste activa;

• amortisatie goodwill.

Verdeling gemiddeld aantal medewerk(st)ers 2013 2012

(in fulltime equivalents)

Nederlandse loonlijst 2.126 49% 2.169 45%

Niet-Nederlandse loonlijst 1.389 32% 1.808 37%

3.515 81% 3.977 82%

Ingehuurd personeel 805 19% 853 18%

4.320 100 4.830 100%

14. Rente 2013 2012

Rentebaten 5.301 2.068

Rentelasten 32.336 24.796

-27.035 -22.728

Indien de rente van leningen door middel van een

(cross currency) interest rate swap is gefixeerd,

wordt naast deze rente tevens de waardemutatie

van de gerelateerde (cross currency) interest rate

swap in de winst-en-verliesrekening verantwoord.

Hierdoor is sprake van een gefixeerde (financie-

rings)last.

81

82

15. Belastingen

De post belastingen omvat zowel Nederlandse als

buitenlandse belastingen. Het effectieve en het

nominale belastingpercentage verschilt per land.

De aansluiting tussen het gewogen gemiddelde

nominale belasting tarief en de effectieve belas-

tingdruk is als volgt (in procenten):

2013 2012

Gewogen gemiddelde nominale belastingtarief 16,6% 25,1%

Belastingeffect van:

Gebruikmaking van niet-gewaardeerde

verliescompensaties

-1,9% -4,5%

Niet-gewaardeerde, toekomstige verliescompensaties 5,0% 2,4%

Resultaten vrij van belasting en niet-aftrekbare kosten -5,9% -9,8%

Amortisatie goodwill 1,1% 1,5%

Effectieve belastingdruk 14,9% 14,7%

Van Oord beschikt over circa EUR 19 miljoen aan

niet gewaardeerde belastingvoordelen. De benut-

ting van de compensabele verliezen is afhankelijk

van ondermeer eventuele toekomstige belastbare

winsten.

82

Vennootschappelijke balans (vóór winstbestemming)

(x EUR 1.000)

De letters achter de betreffende posten verwijzen naar de toelichting.

31 december 2013 31 december 2012

Vaste activa

Immateriële vaste activa a. 68.660 75.526

Financiële vaste activa b.

groepsmaatschappijen 453.730 581.980

522.390 657.506

Vlottende activa

Vorderingen 160 48

Vorderingen op

groepsmaatschappijen - 134

Liquide middelen 220.786 14.916

220.946 15.098

Totaal activa 743.336 672.604

Eigen vermogen c.

Gestort en opgevraagd kapitaal 12.100 12.100

Agioreserves 270.400 270.400

Wettelijke reserves -11.402 -1.095

Overige reserves 340.024 292.333

Resultaat boekjaar 130.469 98.396

741.591 672.134

Kortlopende schulden

Schulden aan groepsmaatschappijen 773 -

Overige schulden 972 470

1.745 470

Totaal passiva 743.336 672.604

83

Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening

(x EUR 1.000)

2013 2012

Resultaat uit deelnemingen na

belastingen 132.594 106.368

Diverse baten en lasten na

belastingen -2.125 -7.972

Resultaat na belastingen 130.469 98.396

84

Toelichting op de vennootschappelijke balans

(x EUR 1.000)

De tussen haakjes vermelde cijfers betreffen de overeenkomstige cijfers van het vorige boekjaar.

Voor zover hierna niet vermeld, wordt verwezen

naar de toelichting bij de geconsolideerde jaar-

rekening.

Activa

a. Immateriële vaste activa goodwill

Boekwaarde per 1 januari 2013 75.526

Amortisatie 6.866

Boekwaarde per 31 december 2013 68.660

Aanschaffingswaarde 137.320

Cumulatieve amortisatie 68.660

Amortisatietermijn in jaren 20

b. Financiële vaste activa

De hieronder opgenomen groepsmaatschappijen

zijn vermeld in de toelichting op de geconsoli-

deerde jaarrekening.

groepsmaatschappijen

Boekwaarde per 1 januari 2013 581.980

Ontvangen dividend -170.000

Resultaat deelnemingen 132.594

Omrekenverschillen deelnemingen -13.644

Mutatie langlopende leningen -77.200

Boekwaarde per 31 december 2013 453.730

85

aandelen van nominaal EUR 1.000. Het geplaatste

kapitaal is EUR 12.100.000, namelijk 12.100

gewone aandelen.

Passiva

c. Eigen vermogen

Het statutaire maatschappelijk kapitaal bedraagt

EUR 40.000.000. Dit is verdeeld in 40.000 gewone

Geplaatst Agio- Wettelijke Overige Onverdeeld

resultaat

boekjaar

Totaal

en gestort reserves reserves reserves

kapitaal

2012

Saldi per 1 januari 2012 12.100 270.400 3.525 230.566 117.922 634.513

Toevoeging aan reserves - - - 61.767 -61.767 -

Betaald dividend - - - - -56.155 -56.155

Omrekenverschillen en overige

mutaties deelnemingen - - -4.620 - - -4.620

Resultaat boekjaar - - - - 98.396 98.396

Saldi per 31 december 2012 12.100 270.400 -1.095 292.333 98.396 672.134

2013

Toevoeging aan reserves - - - 51.028 -51.028 -

Betaald dividend - - - - -47.368 -47.368

Omrekenverschillen en overige

mutaties deelnemingen - - -10.307 -3.337 - -13.644

Resultaat boekjaar - - - - 130.469 130.469

Saldi per 31 december 2013 12.100 270.400 -11.402 340.024 130.469 741.591

De agioreserves zijn zogenaamde belastingvrije

agioreserves.

De wettelijke reserves bestaan voor EUR -14,9 mil-

joen (EUR -0,3 miljoen) uit een reserve omreke-

ningsverschillen en voor EUR 3,5 miljoen (EUR -0,8

miljoen) uit een reserve deelnemingen.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

De vennootschap is hoofdelijk aansprakelijk voor

de belastingverplichtingen van de groepsmaat-

schappijen die deel uitmaken van de fiscale een-

heid Van Oord n.v.

86

Overige gegevens

Winstverdeling

De winstverdeling geschiedt overeenkomstig arti-

kel 14 lid 1 van de statuten. Dit artikel luidt als

volgt: ‘De winst, blijkende uit de door de algeme-

ne vergadering goedgekeurde winst-en-verliesre-

kening, staat ter beschikking van de algemene

vergadering’.

De voorgestelde winstverdeling is als volgt:

Voorstel uit te keren dividend op gewone aandelen 61.801

Toevoeging aan de reserves 68.668

Resultaat boekjaar 130.469

Rotterdam, 17 maart 2014

Raad van Commissarissen Executive Board

Drs. C.J. van den Driest, voorzitter Drs. P. van Oord, voorzitter

Ing. K. Damen Drs. A.J. van de Kerk RA

J.M.J.A.P. Laurent Josi Ir. P.W. Verheul

Ing. Jac.G. van Oord MBA Ing. J.B.E.M. Athmer

Drs. J.M.M. van der Ven Ir. C.A. de Bruijn

87

Consolidated balance sheet (before appropriation of profit)Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Verklaring betreffende de jaarrekening

Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaar rekening

2013 van Van Oord nv te Rotterdam gecontroleerd.

Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en

enkelvoudige balans per 31 december 2013 en de

ge consolideerde en enkelvoudige winst-en-verlies-

rekening over 2013 met de toelichting, waarin zijn opge-

nomen een overzicht van de gehanteerde grond slagen

voor financiële verslaggeving en andere toe lichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk

voor het opmaken van de jaarrekening die het vermo-

gen en het resultaat getrouw dient weer te geven,

alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide

in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in

Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het

bestuur is tevens verantwoordelijk een zodanige inter-

ne beheersing als het noodzakelijk acht om het

op maken van de jaarrekening mogelijk te maken

zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg

van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oor-

deel over de jaarrekening op basis van onze controle.

Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming

met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse

controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan

de voor ons geldende ethische voorschriften en dat

wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat

een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat

de jaar rekening geen afwijkingen van materieel belang

bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaam-

heden ter verkrijging van controle-informatie over

de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening.

De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van

de door de accountant toegepaste oordeelsvorming,

met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de

jaar rekening een afwijking van materieel belang bevat

als gevolg van fraude of fouten.

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt

de accountant de interne beheersing in aanmerking

die relevant is voor het opmaken van de jaarreke-

ning en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht

op het opzetten van controlewerkzaam heden die

passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-

inschattingen hebben echter niet tot doel een oor-

deel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit

van de interne beheersing van de vennootschap.

Een controle omvat tevens het evalueren van de

geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor

financiële verslaggeving en van de redelijkheid van

de door het bestuur van de vennootschap gemaakte

schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele

beeld van de jaar rekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen

controle-informatie voldoende en geschikt is om

een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel betreffende de jaarrekening

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw

beeld van de grootte en samenstelling van het ver-

mogen van Van Oord nv per 31 december 2013 en

van het resultaat over 2013 in overeenstemming

met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens

de wet gestelde eisen

Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW

vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn

gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het

jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen,

overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en

of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW

vereiste gegevens zijn toegevoegd.

Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover

wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de

jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Rotterdam, 17 maart 2014

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. Drs. M. Bangma-Tjaden RA

Aan de aan deelhouders van Van Oord nv

88

Begrippenlijst

Algemene begrippen

Activity Value Analysis (AVA) – Onderzoek naar

de tijd die medewerkers besteden aan activiteiten,

gerelateerd aan hun salariskosten. Doel van het

onderzoek is het beheersen en reduceren van

bedrijfskosten.

Backhoe – Een hydraulische graafkraan die op een

baggerponton staat. Backhoes worden gebruikt in

harde grond.

Carbon footprint – Weergave van de uitstoot van

CO2 als gevolg van bedrijfsactiviteiten over een

bepaalde periode.

Cutterzuiger – Een cutterzuiger is een werktuig

dat met behulp van zijn roterende snijkop

materiaal op de bodem los maakt.

EPC – Contractvorm met verantwoordelijkheid

voor ontwerp (engineering), inkoop (procurement)

en bouw (construction).

Global Reporting Initiative – Internationale

organisatie die richtlijnen opstelt voor

duurzaamheidsverslaggeving.

Hong Kong International Convention for Safe

and Environmentally Sound Recycling of Vessels

– De in 2009 gehouden conferentie in Hongkong

waar afspraken zijn gemaakt tussen de lidstaten

van de International Maritime Organization,

NGO’s, de International Labour Organization en de

partijen van de Basel Convention on the Control of

Transboundary Movements of Hazardous Wastes

and their Disposal over het duurzaam recyclen

van schepen.

IF (Injury Frequency) – Ongevallen frequentie-

index die ongevallen met verzuim per

100 medewerkers weergeeft.

Toelichting op de financiële begrippen

Amortisatie – Afwaardering van immateriële activa

zoals goodwill.

Dutch GAAP – De in Nederland algemeen

aanvaarde grondslagen voor financiële

verslaggeving (Richtlijnen voor de Jaarverslag-

geving) en de wettelijke bepalingen inzake de

jaarrekening, zoals opgenomen in Titel 9,

Boek 2 BW.

EBIT – Winst vóór interest en belastingen.

EBITDA – Winst vóór interest, belastingen,

afschrijvingen en amortisatie.

Hedging – Hedging betreft het geheel of

gedeeltelijk afdekken van een financieel risico

van een investering door middel van een andere

investering.

Non-recourse financed project – Een project dat

in meerderheid wordt gefinancierd door banken.

Orderportefeuille – De omzetwaarde van het nog

te verrichten deel van verworven opdrachten.

Rendement op eigen vermogen – Nettowinst

gedeeld door gemiddeld eigen vermogen.

Rendement op totaal vermogen – EBIT plus

rentebaten gedeeld door gemiddeld totaal

vermogen.

Solvabiliteit – Eigen vermogen in een percentage

van het balanstotaal (vaste activa + vlottende

activa).

89

UN Global Compact Program – Het UN Global

Compact is een strategisch beleidsinitiatief

voor bedrijven die hun strategie en activiteiten

in lijn wensen te brengen met de universeel

geaccepteerde principes op het gebied van

mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieu

en anti-corruptie.

Valpijpschip – Een schip dat stenen stort op de

waterbodem door middel van een pijp met als

doel bescherming te bieden aan constructies

onder water of egalisatie van de waterbodem.

Marine ingenuity – De slogan van Van Oord.

Staat voor gepassioneerde, slimme, scherpzinnige

en internationaal actieve waterbouwers die

innovatieve oplossingen vinden voor de

uitdagingen van opdrachtgevers.

Maritime Labour Convention – Internationaal

verdrag voor de werk- en leefomstandigheden aan

boord van zeeschepen.

NGO – Niet-gouvernementele organisatie die

onafhankelijk is van de overheid en zich richt op

een maatschappelijk belang.

Procurement – Afdeling binnen Van Oord

verantwoordelijk voor de inkoop van menskracht

en materieel.

Ruimte voor de Rivier – Rijksprogramma met

als doel de veiligheid te vergroten en daarmee

het rivierengebied te beschermen tegen

overstromingen.

Sleephopperzuiger – Een schip dat door middel

van grote, sterke pompen en motoren, zand, klei,

slib en zelfs grind van de waterbodem kan zuigen.

Een sleephopperzuiger slaat het opgezogen

materiaal op in haar eigen beun (hopper). Het

schip kan het beun op verschillende manieren

leeg maken:

- dumpen door deuren of kleppen in de bodem

van het schip

- via pompen en jets wordt het materiaal weer

vloeibaar gemaakt en via een leiding aan de wal

geperst

- rainbowen; hierbij wordt de lading meteen

vanuit het schip op de gewenste plaats

gepompt.

90