JAAROVERZICHT 2012KEnnIsCEnTRum InnOVATIE VAn ZORgVERlEnIng

Het Kenniscentrum wil mensen sTImulEREn, mOTIVEREn En OndERsTEunEn In Hun funCTIOnEREn gericHt op zelfredzaamHeid en zelfstandigHeid

Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening 04

2012 in cijfers 05

Nieuwe beroepsprofielen verpleegkundigen 08

Lector dr. Ad van Dooren spreekt openbare les uit 10

Intreerede lector prof. dr. Helianthe Kort bij TU Eindhoven 12

Kenniscentrum in de prijzen 16

• PraktijkgerichtOnderzoek2012voordrs.CarolienSino 16

• HermanBoumaAwardvoordrs.MarianneSinoo 18

• HUgenotenprijsvoorprof.dr.MiaDuijnstee 19

• DavidLambAwardvoordr.JanPool 20

• Zorginnovatieprijsvoordrs.RikEnsing 22

Speerpunt Zorg en Technologie 24

Onderzoek en Onderwijs 28

Nieuwe onderzoeken 30

• NursesandOlderPeopleReducingStressStudy(NOPRESS) 30

• Beterecommunicatietussenouderepatiëntenzorgverlener 32

• Therapietrouwbijbeperktgezondheidsvaardigepatiënten(PREPGO) 34

• GezondereVerpleeg-enVerzorgingshuizen(BEZO) 37

Afgeronde onderzoeken 40

• Adviesvoortoekomstpreventievelogopedie(PRIL) 40

• Taalvaardigheidstestvoormeertaligestudenten 42

• E-Healthdiewerkt(iKOP) 45

• Verbeteringgezondheidsvaardighedenlaaggeletterdepatiënten(Transfysa) 48

• Hethelendeziekenhuis(HEZO) 51

InHOudsOpgAVE

Het Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening (IvZ) van de Faculteit Gezondheidszorg van Hogeschool Utrecht doet onderzoek waaruit innovaties voortvloeien die de patiëntenzorg, de beroepspraktijk en het onderwijs verbeteren. In het Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening werken vijf lectoraten nauw samen vanuit een gezamenlijke missie en visie.

HetKenniscentrumwilmensenstimuleren,motiverenenondersteuneninhunfunctionerengerichtopzelfredzaamheidenzelfstandigheiddoorhetoptimaliserenvanzorgpreventie,cureencare.HetKenniscentrumrichtzichveelalopdedoelgroepouderen.In2012zijnjongerenenvolwassenenmeerinbeeldgebrachtdoorhetlectoraatLogopedieenhetlectoraatLeefstijlenGezondheid.MetdekomstvanhetlectoraatDisseminatievanFarmaceutischeInnovatiesisdeinhoudelijkeexpertiseuitgebreidvoorwatbetreftdisseminatieprocessenvaninnovatiesindefarmacie.

HetKenniscentrumdoetonderzoekvoordepraktijkenmetdepraktijk.OokdestudentenendocentenvandehogeschooldoenmeeaandeonderzoekenvanhetKenniscentrum.

/ HET KEnnIsCEnTRum InnOVATIE VAn ZORgVERlEnIng

dE CIJfERs VAn 2012 • 5 lECTORATEn • 7 lECTOREn • 50 KEnnIsKRInglEdEn • 19 wERKZAmE pROmOVEndI AAn dIVERsE

unIVERsITEITEn• 73 wETEnsCHAppElIJKE publICATIEs• 34 AbsTRACTs• 35 publICATIEs VOOR pROfEssIOnAls• 84 pREsEnTATIEs VOOR pROfEssIOnAls• 60 pREsEnTATIEs Op wETEnsCHAppElIJKE

COngREssEn• 406 bACHElOR- En mAsTERsTudEnTEn

mEEgEwERKT AAn OndERZOEK• 15 mAsTERClAssEs bEZOCHT dOOR

RuIm 1450 sTudEnTEn

1

5

/ pIETERbAs lAllEmAn verpleegKundige en organisatiesocioloog

lECTORAAT VERplEEgKundIgE En pARAmEdIsCHE ZORg VOOR mEnsEn mET CHROnIsCHE AAndOEnIngEn

“VOOR mIJn OndERZOEK nAAR HET wERK VAn VERplEEgKundIg mAnAgERs En dE ROl dIE dE VERplEEgKundIgE HAbITus spEElT bIJ lEIdInggEVEn HEb IK EEn JAAR Als VIsITIng REsEARCH sCHOlAR In dE VEREnIgdE sTATEn gEwERKT En gEwOOnd. Als JE IETs lEERT VAn EEn JAAR OndERZOEK dOEn In HET buITEnlAnd Is HET wEl JE OpnIEuw TE VERbAZEn OVER ZAKEn dIE wIJ In nEdERlAnd AlTIJd VOlsTREKT nORmAAl HEbbEn gEVOndEn.”

/ VERAnTwOORdElIJKHEId nEmEn

nieuwe beroepsprofielen VERplEEgKundIgEn

8

2Op 8 maart overhandigde lector prof. dr. Marieke Schuurmans de nieuwe beroepsprofielen voor verpleegkundigen en verzorgenden aan minister Schippers, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Schuurmans deed dit als lid V&V2020, een stuurgroep die de nieuwe, toekomst­bestendige beroepsprofielen ontwikkeld heeft.

Denieuweprofielenzijn:deverpleegkundige,deverpleegkundigspecialistendezorgkundige.Indevoorstellenisdeverpleegkundigehbo-opgeleidenwordeninhetmbovanaf2020zorgkundigenopgeleid.

Prof.dr.MariekeSchuurmans,lectorOuderenzorg,sprakvaneenhistorischedag:“DedagdatverzorgendenenverpleegkundigenhunVerantwoordelijkheidnamenvoordetoekomstvandegezondheidszorg.Ikbenheeltrotsopdezeberoepsprofielenvoorverpleegkundigenenverzorgenden.HetiseeneerzetemogenoverhandigenaanministerSchippersenaanberoepsverenigingV&VN.”De nieuwe beroepsprofielenGroteveranderingenindezorg,zoalseensnelgroeiendaantalouderenenchronischziekenmeteencomplexezorgvraag,vroegenomeentoekomstbestendigberoepenhuis,metnieuweberoepsprofielen.MetdewijzigingvandeberoepsprofielenwordtbovendiengehoorgegevenaandeopdrachtvandeministervanVolksgezondheidWelzijnenSportomduidelijkeronderscheidtemakentussenmbo-verpleegkundigen(niveau4)enhbo-verpleegkundigen(niveau5).AlshetaandeStuurgroepV&V2020ligt,komtdatonderscheider:volgensdenieuweberoepsprofielenheeftdeverpleegkundigein2020standaardeenhbo-bachelordiploma,enwordenvanafdiedatumaanhetmbogeenverpleegkundigenmaarzorgkundigen(niveau4)opgeleid.Beideberoepsbeoefenarenhebbenduidelijkonderscheidendecompetentiesdiecomplementairzijnindezorg.DevoorgesteldeberoepsstructuurbetekentondermeerdatdezorgkundigenietmeeronderhettuchtrechtvandeWetBIGzalvallen.Deprofielenmoetenvanaf2020ingaan.

Nek uitstekenVolgensministerSchipperszijnerweinigberoepsgroependiezoveelbetrokkenheidtonenbijhunvakalsverpleegkundigenenverzorgenden.Tijdensdeoverhandigingzeize:“Uhebtechtuwnekuitgestoken,uhebtlatenzienhoeuuwtoekomstzietendatserieusdoordacht.Vandaagiseengoedbegin.Latenwezodoorgaan,inhetbelangvandepatiënteneengoedegezondheidszorgindetoekomst.”

Op 9 februari sprak lector dr. Ad van Dooren zijn openbare les uit, onder de naam Panta Rhei: over het dissemineren van farmaceutische innovaties.De zorg in Nederland wil meer inzetten op innovatie. Maar volgens een vuistregel is maar 1 op de 70 innovaties echt succesvol. Vaak komt dat doordat er onvoldoende aandacht besteed wordt aan het invoeren van innovaties, zodat de doelgroep de innovatie ook daadwerkelijk gaat toepassen.

Rekening houden met verschillende factorenDr.AdvanDooren,lectorDisseminatievanFarmaceutischeInnovaties,sprakzijnopenbarelesuitoverhetoverbruggenvanhetgattussenfarmaceutischeinnovatiesendepatiënt.HetlectoraatDisseminatievanFarmaceutischeInnovatiesdoetonderzoeknaarfactorendieeenrolspelenbijhetdoelgerichtverspreidenvanfarmaceutischeinnovaties.LectorAdvanDoorensteltinzijnopenbarelesdatditoverbruggenvanhetgattussenfarmaceutischeinnovatiesendedoelgroepdieeruiteindelijkbetervanmoetwordenessentieelisvoorhetsuccesvandieinnovatie.Erzijnveelfactorendieinvloedhebbenopdeinvoeringvaninnovaties.Hierdoorishetmoeilijkomvooraftevoorspellenhoedeinnovatieopgepaktzalworden.Doorvantevorenplannentemakenwaarbijjerekeninghoudtmetdeverschillendefactoren,kunjedeinvoeringeenpositievewendinggeven.Hetlectoraatzalzichbezighoudenmetonderzoekdatdeevidentievanditsoortinnovatieprocessenzalverbeteren.

Innovaties doorvoeren duurt soms onnodig langSomsduurthetlangvoordateeninnovatiedoorgevoerdwordt.AdvanDooren:“In1984dronkeen32-jarigeAustralischearts,BarryMarshall,eencocktailmetHelicobacterbacteriën,verkregenuitdemaagvaneenmandieaanmaagpijnleed.Heteffectwasdramatisch:hijleedhelsepijnen,maartoondeermeeaandatmaagzwereneeninfectieuzeoorzaakhadden.Achterafwasdatalsvadervandriekinderenniethelemaalverstandig,zeihijlater.Marshallkwamopzijnideetoeneenpatiënthemverteldedatdiensmaagzweersymptomenverminderdenbijeentetracyclinekuurvooreenkeelinfectie.WaaromwasniemandvóórMarshallophet

/ lECTOR dR. Ad VAn dOOREn spREEKT OpEnbARE lEs uIT

over invoeren van fARmACEuTIsCHE InnOVATIEs

10

ideegekomendatmaagzuurklachtenveroorzaaktwordendoorbacteriën?Hetwasbekenddatmaagzwerenbijdebevolkingingolfbewegingenvoorkwamen.Maarhetheersendeideewasdatinhetzuremilieuvanmaagsapgeenbacteriënkondenoverleven.EnwaaromduurdehetpastotMarshallenzijncollegaWarrenin2005deNobelprijsontvingenvoordatallekritiekverstomde?Haddattemakenmethetfeitdatdejongeartsnietalseenautoriteitwerdgezienenniettothet‘establishment’behoorde–entegengevestigdeideeëninging?Ofspeeldenernoganderefactoreneenrol?”

VoorafgaandaandeopenbarelesorganiseerdedebacheloropleidingFarmakundeeensymposiumoverdetoekomstvandefarmacieinNederland,vanwegehaartienjarigbestaan.ErwarenlezingenvanAdjiedBakas(trendwatcher),CharlotteGroenhuizen(farmakundige),drs.JanBroeren(VGZ),drs.J.Smits(voorzitterKNMP),Prof.Dr.BertLeufkens(CBG)enDr.MichelDutree(voorzitterNefarma).

3

11

/ InTREEREdE lECTOR pROf. dR. HElIAnTHE KORT bIJ Tu EIndHOVEn

gEZOndE gebouwenOp 12 oktober sprak prof. dr. Helianthe Kort haar intreerede uit, op de Technische Universiteit Eindhoven. Ze is daar op 1 augustus 2011 benoemd tot deeltijdhoogleraar Building Healthy Environments for Future Users aan de faculteit Bouwkunde. Ze is autoriteit op het terrein van gebouwen en gezondheid. Kort is aan Hogeschool Utrecht lector Vraaggestuurde Zorg.

Bouwenvoorzorgengezondheidvoorkomtofverkleinthetrisicoopziekte.Enwieziekískanineengezondgebouwzozelfstandigmogelijklevenmetdeziekteenindeeigenomgevingverzorgdworden.Gezondegebouwenmonitoren,volgeneninformerenhungebruikers,stimulerenfysiekeactiviteit,biedenondersteuningbijalgemenedagelijksehandelingen,makenzelfzorgenmantelzorgmogelijkendragenbijaandekwaliteitvanprofessionelezorg.Leerstoel Building Healthy Environments for Future UsersVanuitdeleerstoelBuildingHealthyEnvironmentsforFutureUsersgeeftKorthieroveronderwijs.Endeleerstoelonderzoektvanuithetgezondheids-perspectiefdeevidentievanprestatie-eisenvoorluchtkwaliteit,dag-enkunstlicht,akoestiek,verwarming,ventilatieenairconditioning.Hierinzijndeervaringenvanindividuelegebruikersenervaringenvanzorgprofessionalsbelangrijk.Endeperspectievenvan‘bouwheren’en‘geneesheren’wordengeïntegreerd.

Prof.dr.Kort:“Metdezeleerstoelwilikdepositievandeunitversterkenmetkennisophetsnijvlakvanbouwenengezondheid,verwerktindeprestatie-eisenvaneengebouw.Ditmoetresulterenindeontwikkelingvangebouwenwaarcomfortabelengezondgeleefd,gewerktengerecreëerdkanworden.”

Leesdeintreerede>

4

13

/ JAn JAAp mOnTEs y pEREZ student farmaKunde

lECTORAAT dIssEmInATIE VAn fARmACEuTIsCHE InnOVATIEs

“IK bEn bEZIg mET EEn lITERATuuROndERZOEK nAAR dIAbETEs TypE 2 En dE pREVEnTIE dAARVAn. HET lECTORAAT wIl AAn dE HAnd VAn dAT OndERZOEK En AndERE OndERZOEKEn EEn sERVICE OnTwIKKElEn wAARmEE KlAnTEn In EEn ApOTHEEK AdVIEs KunnEn KRIJgEn OVER pREVEnTIE VAn dIAbETEs TypE 2.”

/ KEnnIsCEnTRum In dE pRIJZEn

praKtijKgericHt onderzoeK 2012 VOOR dRs. CAROlIEn sInO

16

5Het onderzoeksrapport ‘Vroegsignalering van medicatie ­ gerelateerde problemen in de thuiszorg’ van het Lectoraat Verpleegkundige en Paramedische Zorg voor Mensen met Chronische Aandoeningen won op 16 april de prijs van Praktijkgericht Onderzoek van het Jaar 2012.

ProbleemOuderengebruikenmeermedicijnendandegemiddeldeNederlanderengeneesmiddelenwordendoorouderenandersopgenomen,waardoorsnellerongewensteeffectenontstaan.Ditprobleemwordtnogeensversterktdoordatouderenvaakmeerderegeneesmiddelentegelijkertijdgebruiken.Hoezorgjedatdeproblemendieditkanopleverensnelwordenherkend?Totaandevoordeurzijndelaatstejarenveelstappengenomenomdezakengoedteregelen:deartsschrijftmedicijnenvoorendeapotheekverstrektze.Maarerisgeenzichtopwatervervolgensachterdevoordeurgebeurt.

OplossingDrs.CarolienSino,onderzoekerbijhetlectoraatVerpleegkundigeenParamedischeZorgvoorMensenmetChronischeAandoeningenendocentbijhetInstituutvoorVerpleegkundigeStudiesvanHogeschoolUtrecht,ontwikkeldeeenchecklistwaarinmedicatiegerelateerdeproblemenalsrodevlaggenwordenaangeduid.Hiermeekunnenthuiszorgmedewerkerseenvoudigvaststellenofersprakeisvaneenmedicatieprobleem.Prof.dr.MariekeSchuurmans,lectorOuderenzorgenpromotorvanCarolienSino,motiveertdenominatie:“Eenzeerrelevantpraktijkprobleemmeteengrotemaatschappelijkeimpactvormdedeaanleidingvoorditpraktijkonderzoek.Deuitkomstiseeninstrumentwaarmeehetprobleemdirectkanwordenaangepakt.”Hetinstrumentisontwikkeldinsamenwerkingmet25afstuderendeHBO-Vstudenten.OokstudentenVerplegingswetenschap,FarmacieenFarmakundehebbenbijgedragenaandeuitvoeringvanhetonderzoek.DitprojectwerdgesubsidieerddoorSIARaakPubliek.

PrijsDewinnaarwerdbekendgemaakttijdenshetjaarcongresvandeHBO-raadop16april.DeprijsPraktijkgerichtOnderzoekvanhetJaarbestaatuiteenbedragvan€3.000,-datvrijbesteedmagworden.

17

Drs. Marianne Sinoo, onderzoeker bij het lectoraat Vraaggestuurde Zorg, heeft op 24 juni op de ISG*ISARC2012 conferentie de Herman Bouma Award voor gerontechnologie gewonnen. Zij kreeg de prijs voor de presentatie over haar onderzoek ‘Visual functioning and visual comfort in care facilties for older adults’.

OnderzoekEenmindergoedgezichtsvermogenkomtbij40%vanverpleeghuisbewonersvoor.MarianneSinooonderzochthetgezichtsvermogenvanbewonersendelichtsituatiein4verpleeghuizen.Zijdeedopbasishiervanaanbevelingenvoordeinrichtingvandezeverpleeghuizen.Zokunnenhetjuistelichtenoptimaalgebruikvankleurencontrastervoorzorgendatouderenmindervaakvallen.Bovendienzijnlichtenkleurgebruikvanbelangbijhetverrichtenvandagelijkseactiviteitendoordeverpleeghuisbewoners.Ookvallenouderenmeteenmindergoedgezichtsvermogenmindervaakalservoldoendelichtis.SinoodeedhaaronderzoekinsamenwerkingmetBartiméus.(Kennisorganisatieophetgebiedvanvisuelebeperkingen).OpdeISG*ISARC2012conferentiestondgebruikvantechnologieindeouderenzorgcentraal.

Herman bouma award voor dRs. mARIAnnE sInOO

6/ KEnnIsCEnTRum In dE pRIJZEn

18

Prof. dr. Mia Duijnstee nam tijdens de jaaropening van Hogeschool Utrecht op 30 september de HUgenotenprijs in ontvangst.

Ontwikkeling van praktijkgericht onderzoek LectorMiaDuijnsteewerdgeprezenomhaarinzetvoordeontwikkelingvanpraktijkgerichtonderzoekbijhetKenniscentrumInnovatievanZorgverlening,envoorhaarbijdrageaandeAcademieGezondheidszorgUtrecht,eennetwerkwaarinROCMiddenNederland,HogeschoolUtrecht,UniversiteitUtrechtenhetUniversitairMedischCentrumUtrechthunopleidingsmogelijkhedenopelkaarafstemmen.“Jecreëertgeenonderzoekersmaarhbo’ersmeteenonderzoekendehouding”,zeiDuijnsteeineengesprekmetdedagvoorzitteroverhbo-studenten.Prof.dr.DuijnsteenameerderditjaarafscheidvandeHU.haarleerstoelbijhetlectoraatVerpleegkundigeenParamedischeZorgvoorMensenmetChronischeAandoeningenwasgerichtopfamiliezorg.

De HUgenotenprijs DeHUgenotenprijswordtsinds2009jaarlijksuitgereiktaaneen‘HUgenoot’:eendocent,eenmedewerkerofeenstudent,dieeenbijzonderebijdrageheeftgeleverdaanonzehogeschool.

Hugenotenprijs voor pROf. dR. mIA duIJnsTEE

7/ KEnnIsCEnTRum In dE pRIJZEn

19

8Dr. Jan Pool, onderzoeker aan het lectoraat Leefstijl en Gezondheid en docent bij de masteropleiding Fysiotherapie won op 4 oktober de prestigieuze David Lamb Award op het internationale congres van de Internationale Federatie van Orthopedische Manuele Therapie (IFOMPT) in Québec, Canada. De prijs wordt één keer per vier jaar uitgereikt aan de onderzoeker die in de afgelopen vier jaar met zijn onderzoek het meest heeft betekend voor de manuele therapie. Wat werkt het best?Dr.Pool:“Ikhebonderzoekgedaannaarhetverschilineffecttussenmanueletherapieeneengedragsmatigeinterventiebijmensenmetnekklachtendielangerdan4wekenenkorterdan12wekenbestaan(sub-acutenekklachten).Ikvroegmeafwelkeaanpakervoorzorgtdatnekklachtennietchronischworden.Naonderzoekbij147patiëntenmetnekklachtenbleekergeenduidelijkverschiltezijn.Beideaanpakkenwerkengoed.”Manuele therapie versus gedragsmatige interventieBijmanueletherapiebehandeltdetherapeutmetname‘hands-on’.Hijgebruiktbepaaldetechniekenomgewrichtenbetertelatenfunctioneren,onderanderedoormobilisaties:defysiotherapeutbeweegtdegewrichtenvandepatiënt.Depatiënthoeftnietmeetebewegen.Daarnaastgeeftdefysiotherapeutookoefeningenmeeaandepatiënt.Bijeengedragsmatigeinterventiegeeftdefysiotherapeutalleeninformatie,enbehandelthijdepatiëntvolgenseenstriktprotocol,datgebaseerdisopgedragsmatigeprincipes.Detherapeuthandelt‘hands-off’.Debehandelingismetnamegerichtophetverbeterenvanhetactiviteitenniveauvandepatiënt,hijprobeertpijngedragtenegerenengezondgedragtestimuleren.

BijzonderHetisbijzonderdatdr.Pooldezeprijsvoorhetbesteonderzoekopgebiedvanmanueletherapiewon,wanthijtoondeaandateengedragsmatigebenaderingeveneffectiefisalseenmanueeltherapeutischeinterventie.

david lamb award voor dR. JAn pOOl

/ KEnnIsCEnTRum In dE pRIJZEn

Drs. Rik Ensing, apotheker bij de apotheek de Brug in het Flevoziekenhuis en sinds oktober lid van het lectoraat Disseminatie van Farmaceutische Innovaties, heeft de Zorginnovatieprijs gewonnen op het KNMP Congres, het congres van de beroeps­ en brancheorganisatie van apothekers. Ensing ontwierp een nieuwe route voor de medicijnverstrekking aan oncologiepatiënten om de kans op verkeerd medicijngebruik te verkleinen.

Oncologiepatiëntenkrijgennormaalgesprokenherhaalreceptenvoordemedicijnendiezijvoorennadechemokurenmoeteninnemen.Voordepatiëntisditeenheelgepuzzel.Daarbijishetookheelbelangrijkdatdepatiëntoptijdmethetjuistereceptnaardeapotheekgaat,vanwegedebenodigdevoorbereidingstijd.Eén pakket op de behandelkamerDankzijdenieuweroutekrijgenoncologiepatiëntennuhunmedicatieinéénpakketaangebodenopdebehandelkamerinhetFlevoziekenhuis.Ditheeftvoordepatiëntalsvoordeeldatzijnietmeerlangsdeapotheekhoevenendatzijerzekervanzijndatallebenodigdemedicijnenklaarliggen.Bijkomendvoordeelisdatdebehandelendeartsenofverpleegkundigenookzekerwetendatdemedicijnenbijdepatiëntzijnaangekomen.Daarnaastwordendemedicijnentegendemisselijkheidverpaktinspecialezakjes.Elkzakjebevatdejuistehoeveelheidmedicijnendiedepatiëntdientintenemenperinnamemoment(bijvoorbeeld’smorgensom8.00uurtweetabletten).Hierdoorhoeftdepatiëntnietmeerzelfteonthoudenwanneerwelkemedicatieinwelkehoeveelheidmoetwordeningenomen.Patiënten en zorgprofessionals zeer tevredenUitevaluatiegesprekkenmetpatiëntenisgeblekendatzijzeertevredenzijnoverdezewerkwijze.Ookdeoncologen,oncologieverpleegkundigenenapotheekmedewerkerszijnergpositief.Ensingvoerdehetonderzoeknaareenbeteremedicatierouteuit,samenmetZühalEgirgen,farmakundigeenalumnavanHogeschoolUtrecht.

orginnovatieprijs voor dRs. RIK EnsIng

/ KEnnIsCEnTRum In dE pRIJZEn

22

9

2012 is voor HU­speerpunt Zorg en Technologie het jaar geweest van focus aanbrengen, zichtbaar maken en verbinden van partners.

FocusSpeerpuntZorgenTechnologieomvatdriedomeinen:technologievoorcliënten,voorprofessionalsenindegebouwdeomgeving.InhetafgelopenjaarisdezefocusaangebrachtwaardoorhetspeerpuntalsstrategischthemavandeHUrichtinggeeftaanhetbetreffendonderzoekenonderwijs.Inhetprogrammastaathetgebruikvaninnovatievetechnologieindedirectezorgverleningvandegezondheidszorgcentraal,metalsdoelmensenmeteenlangdurendezorgvraagzolangmogelijkenzozelfstandigmogelijktelatenfunctionerenensociaaltelatenparticiperen.

Expertise en activiteiten zichtbaar makenHeteerstesymposiumZorgenTechnologie(#ZenT)wasgerichtophetzichtbaarmakenvandeexpertiseenactiviteitenophetterreinvanhetHU-speerpunt.Hiervoorwasereeninformatiepleiningerichtwaarverschillendeopleidingenenonderzoeksgroependieactiefzijnopditgebiedzichhebbengepresenteerd.Deontstanecommunityontmoetelkaarelkkwartaalinzogenoemdemeetups,waarinhetdeeerstekeergingoverCo-DesigninZorgenTechnologie.AanvullendaandemeetupsiserdepublicatiereeksZorgenTechnologiediegekoppeldisaaneenmeetupenhetonderwerpbelichtvandevoorgaandemeetup.

>>

speerpunt ZORg En TECHnOlOgIE

24

10

25

>>

OokbinnenhetonderwijswordthetspeerpuntZorgenTechnologiezichtbaarder:eriseenleerlijnZorgenTechnologieinontwikkeling,(vooralsnog)binnendeBachelorVerpleegkundeeneenafstudeerrichtingindeBachelorManagementindeZorg.

Partners verbindenHetprogrammaZorgenTechnologiewilpartnersaanzichverbinden.ErwordtuitgegaanvanbestaandeennatuurlijkepartnerszoalshetUMCUtrecht,hetMeanderMC,hetUtrechtSciencePark,diverseMKB’s,ROCMiddenNederlandenbrancheorganisaties.DeambitieisomkrachtentebundelenineentevormenCenterofExpertiseInnovatievanZorg.

DeinvullingvanhetspeerpuntZorgenTechnologiekomttotstandinsamenwerkingmetallefaculteitenvanHogeschoolUtrecht.MetdefaculteitEconomieenManagementwordtonderzoekgedaannaare-Healthbusinessmodels.MetdefaculteitNatuurenTechniekwordtdeexpertisevanhetlectoraatCo-Designgevraagdeningezetbijdediverseprojecten.StudentenvandefaculteitCommunicatieenJournalistiekzijnbijmeerdereprojectenbetrokkenvoordeontwikkelingvankennisdragersophetgebiedvanzorgentechnologie.MetdefaculteitEducatievindtereenverdereoriëntatieplaatsnaardeinzetvanseriousgamesalseducatie-instrumentbijdescholingvanstudentenophetsnijvlakvanzorgentechnologie.HetkenniscentrumSocialeInnovatievandefaculteitMaatschappijenRechtdoetonderzoeknaardeinzetvantechnologievoorverbeteringvanhetarbeidsprocesindegezondheidszorg.

2013wordtvoorhetspeerpuntZorgenTechnologiehetjaarwaarindee-healthcentraalstaat.ElkkwartaalkomtereenmeetupeneenuitgaveindepublicatiereeksZorgenTechnologie.

Meerinformatie:www.zorgentechnologie.hu.nl

26

“IK dEnK dAT OndERZOEK bElAngRIJK Is VOOR EEn mAnAgER In dE ZORg: JE KOmT dAARdOOR TOT nIEuwE InZICHTEn En JE wEET wAT ER spEElT In HET wERKVEld.”

In 2012 werkten 406 studenten mee aan het onderzoek van het Kenniscentrum, waaronder Anouk van der Vlies, student Management in de Zorg. Zij werkte samen met studenten Nico Eysbroek en Eline Konijnenberg mee aan het project Predictors voor gebruik van e­Health door ouderen en professionals in de zorg (PETZ).

OndERZOEK & OndERwIJs

11PETZBinnenhetprojectwordtonderzochtwelkefactorenvoorspellendzijnvoorhetgebruikvane-Healthtechnologiedoorouderenenzorgprofessionals,metnameophetgebiedvanbeeldzorg(eenvormvanzorgopafstand).OpbasisvandeuitkomstenontwikkelthetlectoraatVraaggestuurdeZorgcursussenvoorouderenenzorgprofessionals.HetprojectisdeelsgefinancieerddoorSIARAAK.

Taken voor studentenDestudentenhebbenopbasisvaneenliteratuuronderzoekeenbijdragegeleverdaandeontwikkelingvanproefvragenlijstenvoorouderenenzorgprofessionalsenaandeobservatielijsten.Daarnanamendestudentendeproefvragenlijstenafonderouderenenzorgprofessionalsenhebbenderesultatenmetdedocentonderzoekersgeanalyseerdomdevragenenobservatielijstenteoptimaliseren.Internationale samenwerkingBinnenhetPETZ-projectisersamenwerkingmetonderandereFloridaStateUniversityinTallahassee.“TijdensonswerkbezoekinAmerikahebbenwijgenotuleerdtijdensdevergaderingenenaandehanddaarvanzijnernieuwebevindingenaanhetlichtgekomen.”Destudentenvattendagelijksdeconclusiessamenenpresenteerdendezeaandeaanwezigen.

Onderzoek en onderwijsAnouk,RicoenElinewerktendriemaandenlangmeeaanditonderzoekalstweedejaarsstageopdrachtvoorhunopleidingManagementindeZorg.HetKenniscentrumbiedtnietalleenonderzoeksstages,maarpraktijkgerichtonderzoekisookeendeelvansommigeparticiperendeminoren(keuze-onderwijs).OokSiriussstudenten(studentendieeenextrauitdagingnaasthunstudiezoeken)kunnenbijhetKenniscentrummeewerkenaanonderzoek.

Studentenkunnennietalleenkennismakenmetonderzoekdoormeetewerkenaaneenonderzoek,onderzoekisookstructureelverwevenindeonderwijsprogramma’svandegezondheidszorgopleidingen.TijdensdeLeerlijnOnderzoekenPraktijk(LOEP)lerenstudentenacademischevaardighedendiebelangrijkzijnvoorevidencebasedhandelen,zelfstandigkennisbijhoudeneneeninnovatieveberoepshoudingontwikkelen.

29

nIEuwE OndERZOEKEn / nOpREss

nurses and older people REduCIng sTREss sTudy

12Het lectoraat Verpleegkundige en paramedische zorg voor mensen met chronische aandoeningen ontwikkelt een methode om de kennis en houding van verpleegkundigen ten opzichte van ouderen te meten om –waar nodig– de juiste scholing aan te kunnen bieden. Hiermee ondersteunt het lectoraat verpleegkundigen om hun zorg voor ouderen te verbeteren.

Verpleegkundigenindeziekenhuizenkrijgensteedsmeertemakenmetouderepatiënten.Dezorgvoordezegroeppatiëntengeeftveelstress.Verpleegkundigenzijnzichvaaknietbewustvandeproblemendiehetziekzijnvoorouderenmetzichkanmeebrengenenervarenouderennogaleensalslastig.Ouderenkunnentemakenkrijgenmetspecifiekeproblemenalsgevolgvanhetverouderingsprocesenzijhebbenmeerkansophetontwikkelenvancomplicatieszoalsdecubitus,uitdroging,ondervoeding,deliriumenvalincidentenalsgevolgvaneenziekenhuisopname.Bovendienvragenouderenoverhetalgemeenmeer‘zorgtijd’.Voorveelverpleegkundigenontstaateenspanningsveldtussenhetverplegenvolgensprotocollenbinneneenbepaaldetijdskaderendespecifiekezorgdieouderenvragen.

Verder kijken dan het medische probleemInhetziekenhuisgaatdeaandachtuitnaarhetmedischeprobleemwaarvoordepatiëntisopgenomen.Datisopzichgoed,maarouderenvragennueenmaaleenbredereblik,erkanimmerszoveelmisgaan.Inditprojectwilhetlectoraatinstrumentenontwikkelenomdekennisendehoudingtemetenvanverpleegkundigeninhetziekenhuistenaanzienvanouderen.Vervolgenskanopbasisvaneendergelijkemetingwordenvastgesteldofenzojawelkescholingeenverpleegkundigemoetvolgen.Uiteindelijkzaldatleidentotbeterezorgaanouderepatiënten.

SamenwerkingInditprojectwerktdeHogeschoolUtrecht(HU)samenmetdrieregionaleziekenhuizen(hetDiakonessenhuis,hetUniversitairMedischCentrumUtrecht(UMCU)enhetStAntoniusziekenhuis),metdeUniversiteitUtrecht(Verplegingswetenschap),delandelijkekoepelvanverpleegkundigenenverzorgenden:V&VN,tweeuniversiteiteninAmerikaenééninZuidAfrika.Ditonderzoekwordtvoor2jaargesubsidieerddoorSIARAAKinternationaal.

31

Onderzoeker drs. Esther du Pon ontwikkelt een op de persoon afgestemde applicatie voor ouderen. Hiermee kunnen ze voorafgaand aan hun consult met de huisarts hun vragen formuleren en relevante informatie lezen, zodat zij beter voorbereid het consult ingaan.

Patiënt niet mondiger gewordenVaakwordtgestelddatdeNederlandsepatiëntmondigerisgeworden.Maaruitonderzoekisgeblekendaterdeafgelopenjarenjuistmindervragenwordengesteldaandehuisarts.Alseenpatiëntzichziekvoeltoflangopzijnbeurtheeftmoetenwachten,ismondigheidvertezoeken.Tijdenseenconsultkomenbelangrijkeonderwerpenzoalsmedicijngebruikentherapietrouwdanookweinigaanbod.SindsdeinvoeringvandenieuweZorgverzekeringswet(2006)wordtermeervandepatiëntverwacht,depatiëntheefteeneigenverantwoordelijkheidgekregen.Vooralouderen(65-plussers)diechronischemedicatiegebruiken,ondervindenproblementijdenseengesprekmethuisartsofapotheker.Veelouderengebruikenmeerderegeneesmiddelennaastelkaar.Hierdoorhebbenzeeengroterekansopbijwerkingenenwisselwerkingenmetanderemedicijnen.Enookdepressie,eenaandoeningdierelatiefveelvoorkomtbijouderen,bemoeilijktdecommunicatie.Alsgevolgdaarvankunnenvragenonbeantwoordblijvenenwetenpatiëntenmogelijknietwaarzeaantoezijn,kunnenzezichonnodigongerustmakenofontevredendespreekkamerverlaten.

Beter voorbereid het gesprek inMetditprojectgeefthetlectoraatDisseminatievanFarmaceutischeInnovatiesouderepatiënteneenmiddelinhandenomzichbetervoortebereidenopeenactievereroltijdenseengesprekmethuisarts,praktijkondersteunerofapotheker.meteenopdepersoonafgestemdeapplicatiediedoorhetlectoraatwordtontwikkeld,kunnenouderenvoorafgaandaanhetconsultondermeerrelevanteinformatielezenenhunvragenformuleren,zodatzijbetervoorbereidhetconsultingaan.Hetgevolgisdatpatiëntentijdenshetconsultmeervragenstellen,hierdoordeinformatiekrijgendiezenodighebbenenmeteentevredengevoelnaarhuisgaan.Uiteindelijkbevordertdithetmedicatiegedragvandepatiëntendaarmeedekwaliteitvanleven.

betere communicatie tussen OudERE pATIënT En ZORgVERlEnER

/ nIEuwE OndERZOEKEn

32

9

tHerapietrouw bIJ bEpERKT gEZOndHEIdsVAARdIgE pATIënTEn in cHroniscHepijnrevalidatie

nIEuwE OndERZOEKEn / pREpgO

14Het lectoraat Leefstijl en Gezondheid is een project gestart om mensen die informatie over gezondheid minder goed kunnen lezen, begrijpen en toepassen te stimuleren om hun therapie te blijven volgen.Vaker therapieontrouwPatiëntenmetbeperktegezondheidsvaardigheden(dieinformatieovergezondheidmindergoedkunnenlezen,begrijpenentoepassen),zijnvakertherapieontrouw.Detherapietrouwverbetertalsdepatiëntvoortdurendvoorlichtingenleskrijgtoverzijnziekteendebehandeling.Maarmensenmetbeperktegezondheidsvaardighedenvindenhetlastigerominformatievandezorgverlenertebegrijpen.Daaromishetbelangrijkdatvoorlichtingenlessenwordenaangepastaanhetbegripsniveauvandepatiënt.HetpraktijkprojectPREPGOontwikkeltoplossingenvoorpatiëntenmetbeperktegezondheidsvaardighedenenchronischepijn.SamenwerkingInhetprojectwordtsamengewerktmetdechronischepijnrevalidatieteamsvanHeliomareendeHoogstraat,landelijkkennis-enadviescentrumvoormigranten,vluchtelingenengezondheidPharos,CBO/NIGZ,TNO,hetNederlandsinstituutvooronderzoekvandegezondheidszorg(NIVEL),UniversiteitvanAmsterdamenhetKoninklijkNederlandsGenootschapvoorFysiotherapie(KNGF).Ditprojectwordtuitgevoerdondersupervisievanlectordr.HarriëtWittinkenwordtgesubsidieerddoorSIARAAK.

DekennisdieinhetPREPGO-projectwordtopgedaan,wordtgebruiktindepraktijk(d.m.v.stages,intercollegiaaloverlegenfysiotherapeutische-enpijngenootschappen),voorhetontwikkelenvanrichtlijneneninwetenschappelijkonderzoek.

35

15Lectoraat Vraaggestuurde Zorg is een onderzoek gestart naar de aanpassingen aan verpleeg­ en verzorgingshuizen die een positieve invloed hebben op de gezondheid en het welbevinden van ouderen. En naar de effecten die deze aanpassingen hebben op de werkbeleving van verplegend personeel. Het project heet: BEZO (Bezielende omgeving in de ouderenzorg).Licht, luchtkwaliteit en akoestiekOnderzoekerskijkennaardeinvloedvanlicht:Watbetekenendaglichtenkunstlichtvoorhetwoon-enwerkpleziervanbewonersenpersoneelenvoorhetmedicatiegebruikvanbewoners?Deverwachtingisdatbewonersdoorhetjuistelichtminderslaapmedicatienodighebben,omdatzedanrustigerzijn.Ookwordtverwachtdaterdoorhetjuistelichtmindervalincidentenzullenzijn.Naasthetlichtkijktmennaarakoestiekenverstaanbaarheidennaardebinnenluchtkwaliteit.Deveronderstellingisdataanpassinghiervanookeenpositieveinvloedheeftopdegezondheidenhetwelbevindenvanbewonersenhetwerkpleziervanprofessionals.Verwachte effectenOmdatouderenrustigerzullenzijnenermindervalincidentenzullenzijn,verwachtmendatervoorzorgpersoneelmeerruimtekomtomgerichteaandachttegevenaanbewoners.VerderwordtverwachtdatderesultatenuithetBEZO-projectdeverzorgersondersteunenbijhetherijkenvanhetzorgprocesenishetprojectrichtinggevendvoordeontwikkelingvanrichtlijnenm.b.t.bouwfysischeaspectenvanverzorgings-enverpleeghuizen.

Vervolg op HEZO-projectDitprojectwordtgefinancierddoorSIARAAKeniseenvervolgvanhetHEZO-project,waarinwerdonderzochtwelkebouwaanpassingeninziekenhuizeneenhelendeinvloedhadden.

gezondere VERplEEg- En VERZORgIngsHuIZEn

nIEuwE OndERZOEKEn / bEZO

37

/ lIEKE KuIpERslogopedist bij KoninKlijKe auris groep en lid KennisKring lectoraat logopedie

lECTORAAT lOgOpEdIE

“wETEnsCHAp En dIRECT COnTACT mET KIndEREn Is ZO’n mOOIE COmbI; IK ZIE HET EffECT VAn dE OndERZOEKEn mETEEn.”

Logopedisten moeten betrokken blijven bij vroegsignalering van taal­achterstanden bij kinderen. Een uniforme, landelijke aanpak is van groot belang om zo min mogelijk kinderen met een taalachterstand te missen. Door logo­pedische preventieve zorg transparanter te maken en effecten aan te tonen, zal er meer (h)erkenning zijn van de rol van de preventief werkende logopedist.

Dezeconclusiestrekkendr.MiekeBeers,drs.EsthervanNielendr.EllenGerritsinhetonderzoeksrapportPRIL(PreventieinLogopedie).HetLectoraatLogopedievanHogeschoolUtrechtonderzochtdewensenenmogelijkhedenvoorpreven-tievelogopediedoorinterviewsmetmanagersenlogopedistenvanGGD’sinNederland.HetonderzoekwerduitgevoerdinopdrachtvandeNederlandseVerenigingvoorLogopedieenFoniatrie(NVLF).

Huidige situatieVeelconsultatiebureausinNederlandscreenentweejarigekinderenopeenmogelijketaalachterstand.Dezetaalscreeningismeestalonderdeelvaneengeheleontwikkelingsscreeningenwordtgedaandooreenjeugdartsofjeugdverpleeg-kundige.Logopedistenhebbeneenbelangrijkerolinhettrajectnascreeningalsdetaalontwikkelingvanhetkind‘nietpluis’lijkttezijn.Watditnazorgtrajectpreciesinhoudtblijftnuvaakonduidelijk.Hetzogenaamde‘logopedischspreekuur’wordtperregioverschillendingevuld.Bezuinigingenhebbentotverdereversnipperingenbeperkingvanlogopedischepreventievetakengeleid.

Meer uniformiteitUithetonderzoekblijktdatzowelmanagersalslogopedistenvanGGD’spleitenvooruniformetaalscreeningoptweejarigeleeftijdeneenvervolgtrajectvanuitpreventievelogopedie.Indevormvaneenlogopedischspreekuurkannascreeninglaagdrempeligverderdiagnostischonderzoekgedaanworden,kunnenoudersuitlegkrijgenovertaalstimuleringenoververvolgstappenzoalsbehandeling.Erwordtookaanbevolenomeensignaleringsmogelijkheidtebehoudenwanneereenkindopdebasisschoolzit.

AfgEROndE OndERZOEKspROJECTEn / pRIl

advies voor toeKomst pREVEnTIEVE lOgOpEdIE

40

Duidelijkere rol logopedist als expertVoordesignaleringenbegeleidingvankinderenmettaalachterstandenziendegeïnterviewdeprofessionalseenduidelijkererolvoorlogopedistenweggelegddannuhetgevalis.Logopedistenzoudenvakermoetenoptredenalsdeskundigheidsbevorderaar/coachvoorandereprofessionalsdiebijhetkindbetrokkenzijn,zoalspeuterspeelzaalleidsters,leerkrachten,jeugdartsenenwijkverpleegkundigen.Ookvoordezerolmoetereenlandelijke,uniforme‘bestpractice’komen.

Transparantere logopedische zorgAlsgevolgvanbezuinigingenzaldepreventievelogopedieindetoekomstnietmeeralleengefinancierdgaanwordenuithetbudgetvandeGGD,maarookuitonderwijsgeldenvoorbijvoorbeeldprojectenophetgebiedvanvoor-envroegschoolseeducatie(VVE).Logopedistenhebbendetaakomuittedragenwathetbelangisvanpreventievelogopedieenheldertezijnoverdeproductendiegeleverdwordenendekostendiedaarmeegemoeidzijn.Dezeinzichtelijkheidbiedtinstantieswaarmeelogopedistensamenwerken,zoalsJeugdgezondheidszorg,onderwijsinstellingenende(gemeentelijke)overheideenbeterzichtopdewaardevanpreventievelogopedie.

16

41

TAAlVAARdIgHEIdsTEsT voor meertalige studenten

/ AfgEROndE OndERZOEKspROJECTEn

17UniekDenieuwetestisuniek:bestaandetaaltestenzijnmeestalvoorkinderenbedoeld.Daarnaastbrengtdetest,naastgeschreventaal,ookgesprokentaalinkaart,zoalswoordenschat,zinsbouwengrammatica.Demeestetestenvoorvolwassenenmetenalleengeschreventaal.Taalvaardigheid verbeterenDetestisontwikkeldinhetkadervanhetG5-project,eenprojectwaarinhetMinisterievanOnderwijs,CultuurenWetenschappensubsidiegeeftaandevijfRandstandhogescholenomhetstudiesuccesvanmeertaligestudentendieNederlandsalstweedetaalsprekentebevorderen.Binnenditprojectisgeldvrijgemaaktomdetaalvaardigheidvandezestudententeverbeteren.LectorlogopedieEllenGerrits:“Vooreeninterventiemoetjeeerstwetenwathetprobleemis.Metdezetestkunjedatobjectiefmaken.”StudentenprojectInheteerstedeelvanhetprojectissamenmetstudentenlogopedieeennormeringonderzoekgedaanmetdetaalvaardigheidstest.Daarvoorzijn53studentenmetNederlandsalsmoedertaalgetest.InhettweededeelhebbenlogopediestudentendetestafgenomenbijmeertaligestudentendiemoeitehebbenmetNederlands(NT2).DezestudentenscoordenopdemeestetaalaspectenveellagerdandestudentenmetNederlandsalsmoedertaal.ZowasdeNederlandsewoordenschatvandemeertaligestudentenduidelijkondergemiddeldenmaaktenzeveelgrammaticalefoutentijdenshetspreken.Demeertaligestudentengavenzelfaandathuntaalvaardigheidhenbelemmerdeinhetstuderen.OnderzoekerGerdaBruinsma:“Detestiseeneerstestapommeertaligestudentenmettaalvaardigheidsproblementehelpenomsuccesvoltestuderen.”HetonderzoekisuitgevoerdindeHUkliniekLogopedie.

Drs. Gerda Bruinsma, onderzoeker bij Lectoraat Logopedie ontwikkelde samen met Logopediestudenten een taalvaardigheidstest voor studenten. Met de test kan een taalachterstand van studenten die Nederlands als tweede taal spreken eerder ontdekt worden en kan gerichte taalscholing aangeboden worden.

43

Het project iKOP, waarin het lectoraat Vraaggestuurde Zorg onderzocht waar e­health aan moet voldoen, om succesvol door de doelgroep ingezet te worden, is afgerond. Maar Hogeschool Utrecht blijft dit vraagstuk onderzoeken binnen haar speerpunt Zorg en Technologie.

E-health-gezondheidszorgviamodernedigitalemiddelen-zalsteedsmeertoegepastwordenomteontzorgen.Ome-healthgoedintekunnenzetten,vroegenorganisatiesuithetMKBhetlectoraatVraaggestuurdeZorgomteonderzoekenwelkeomstandighedennodigzijnome-healthgoedintekunnenzettenenwatdebehoeftenvanouderenenhunmantelzorgerszijn.BinnenhetprojectiKOP(ExpandingE-Healthknowledge)zijndezevraagstukkenonderzocht.

SensorsysteemZowerdbijvoorbeeldhetgebruikvaneensensorsysteemonderzocht.Ditsysteemheeftmeerderebewegingssensoreninhethuisvaneenzelfstandigwonendeoudere.Desensorenmetenhoevaakdeoudereineenbepaalderuimtebinnenkomt(deursensor)ofeenbepaaldehandelingverricht(doorbijvoorbeeldeenbedsensor,sensoropdelichtschakelaarofopdekoelkast).Hetsignaalvanditsensorsysteemkanonlinewordendoorgegevenaandemantelzorgers.Hetsysteemwordtvaakgebruiktbijouderenmetdementie.Opdezemanierkanopafstandwordengesignaleerddateenouderemetdementieinhuisaanhetdwalenisenkanertijdigwordeningegrependoormantelzorgers.Ookzouhetsensorsysteemgebruiktkunnenwordenalsautomatischeschakelaar,voorbijvoorbeeldlichtofautomatischedeur-vergrendeling.Uithetonderzoekbleekdatmantelzorgershetvoordeelvaneensensorsysteemvooralinzienalszeopminderdaneenuurafstandwonenvandeouderewaarvoorzezorgen.Endathetsysteemvooralvoordelenheeftalsdementalecapaciteitenvanoudereafnemen.Alsaandezeeisenwordtvoldaan,zijnzoweldeouderenalsdemantelzorgersenthousiastoverhetsensorsysteem.

Verder onder speerpunt Zorg en TechnologieHetprojectiKOP,datgefinancierdwerddoorSIARAAK,isafgerond.HogeschoolUtrechtblijftonderzoekdoennaare-healthdiewerkt,begrijpelijkisvoorgebruikers,ontzorgtentotdoorbrakenleidtbijMKB’s.HetonderzoekwordtgedaanbinnenhetHU-speerpuntZorgenTechnologie.

E-HEAlTH die werKt18 AfgEROndE OndERZOEKspROJECTEn / IKOp

45

/ IlsE TOppERassistent-onderzoeKer en student fysiotHerapie

lECTORAAT lEEfsTIJl En gEZOndHEId

“HET OndERZOEK wAARAAn IK mEEwERK Is duIdElIJK RElEVAnT VOOR dE pRAKTIJK. fysIOTHERApEuTEn dIE mEEdOEn AAn Ons OndERZOEK KunnEn nIET wACHTEn TOT ZE mET HET pROTOTypE VAn OnZE VRAgEnlIJsT KunnEn gAAn wERKEn. dAT Is HEEl mOOI.”

VERbETERIng gEZOndHEIdsVAARdIgHEdEn laaggeletterde patiënten Op 29 augustus was het eindsymposium van het project Transparantie Zorg in Achterstandwijken (TransFysA). De inzichten en resultaten van het project werden hier gepresenteerd.

AfgEROndE OndERZOEKspROJECTEn / TRAnsfysA

19HetprojectvanhetlectoraatLeefstijl&Gezondheidleverdeeenbijdrageaanhetverbeterenvan(fysiotherapeutische)zorgaanlaaggeletterdeautochtoneenallochtonepatiënten,doorlaaggeletterdheidzichtbaardertemakenenhandvattentegevenomdegezondheidsvaardighedenvandezepatiëntentevergroten.Ditprojectisgestartnaaraanleidingvandevraagvaneenaantalfysiotherapiepraktijkeninachterstandsgebieden,waarveellaaggeletterdenwonen.

Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardighedenNederlandheeft1,5miljoenlaaggeletterden,vanwie2/3autochtoonisen1/3allochtoon.Laaggeletterdenhebbenmoeitemeteencombinatievanlezen,schrijven,rekenen,sprekenenspraakbegrip,envaakontbreekthethenaankennisvanhetlichaamendemogelijkheidomteabstraheren(overzien,vooruit-ofterugkijken,samenvatten,hoofd-enbijzakenonderscheiden).Hierdoorkunnenzijmoeilijkerfunctionerenindesamenleving.Voorallochtonelaaggeletterdenkunnenerextrabarrièreszijn.ZekunnenbijvoorbeeldminderkennishebbenvanhetNederlandsezorgstelsel,eenanderehoudingtegenoverzorgverlenersofeenanderekijkopdeoorzakenvanhuneigenziekte.Hetvergtanderevaardighedenvandezorgverlenersomhiergoedmeeomtegaan.Duidelijkecommunicatie,wederzijdsbegripenopenheidzijnergbelangrijktijdensdebehandeling.

Laaggeletterdheid in de fysiotherapiepraktijkVerschillendefactorenzijnvanbelangvoorhetervarenvangezondheidenhetberoepdatwordtgedaanop(onderandere)fysiotherapiedoor(allochtone)laaggeletterden,zoalssociaaleconomischestatus,opleidingenetniciteit.Tijdenshetsymposiumwasookaandachtvoorhetherkennenvanlaaggeletterdheidindefysiotherapiepraktijk.Laaggeletterdheidisnietaaniemandtezien,desymptomenwordenvaakverhuld.Maarhetaantaljarendatdepatiëntopschoolheeftgezetengeefteengoedeindicatie.Alseenfysiotherapeutvermoedtdatzijninformatienietgoedovergekomenis,kanhijdepatiëntvragenomnatevertellenwatertijdensdebehandelingbesprokenis.

Talking Touch ScreenBinnenhetprojectTransFysAiseenoplossinggezochtvoorproblemendiefysiotherapeutenervarenindeintakevanlaaggeletterdepatiënten.DePSK-vragenlijst(PatiëntSpecifiekeKlachtenvragenlijst,eenvragenlijstdieinveelfysiotherapiepraktijkenwordtgebruiktbijdeintake)isomgezetineentalkingtouchscreen(TTS).VoorlopigeresultatenlatenziendatdeTTSmakkelijkerisintevullenvoorpatiëntenvanalleopleidingsniveausdandepapierenPSK.

49

Vanuit het MKB kreeg lectoraat Vraaggestuurde Zorg de vraag om te onderzoeken wat een omgeving tot ‘Healing Environment’ maakt en om deze kennis praktisch toepasbaar te maken voor het MKB. Dit resulteerde in een dvd, (mobiele) website, een overzicht van relevante literatuur, een praktijkdocument waarin het theoretisch kader naar de praktijk werd vertaald en een documentaire.

Healing EnvironmentsDevisieophetziekenhuisalsgebouwisnetalsdegehelegezondheids-zorginbeweging.Dearchitectuurenhetontwerpveranderenvaneenuniformgestandaardiseerdgebouwnaareenhelendeomgeving,dezogenaamdeHealingEnvironment(HE).Uitdiversebronnenkomtnaarvorendathet‘HealingEnvironments’-conceptherstelenwelbevindenvanmensentengoedekomtenstressvermindert.Hetgaathierbijondermeeromhetgebruikvanpassend(dag)licht,natuurlijkekleuren,plantenenkunst.Daarnaastiseenhelendeomgevingzoontworpendatzijaanmensendemogelijkheidbiedtactiefenzelfredzaamtezijn.

Toepasbaar voor MKBBinnenhetprojectHEZOiskennisontwikkelddiehet‘HealingEnvironments’-conceptwetenschappelijkonderbouwtentoepasbaarmaaktvoorhetMKBopdegebiedenveiligheid,privacy,comfort,steunvanfamilieendeomgeving(locatie)vanhetgebouw.DenieuwbouwvanhetMeanderMedischCentrumwerdhiervooralsproeftuingebruikt.

Gebundelde kennisHoehetMKBinzijnontwerpenkaninspelenophetHealingEnvironments-concept,istevindenopdeKennisbankvanHEZO(mobielewebsite).Naastdezewebsite,isdeinformatietevindenopeendvdmetopnamenvanhetheleprocesvaninitiatieftotinzichtinhetHE-concept(Trailervandedvd),eenpraktijkdocumentmeteenvertalingvanhettheoretischkadernaardepraktijk,eenliteratuuroverzichtendeDocumentaireHelendeZiekenhuisOmgeving.DitprojectisgefinancierddoorSIARAAK.

HET HElEndE zieKenHuis AfgEROndE OndERZOEKspROJECTEn / HEZO

20

/ ROdERICK udO docent en onderzoeKer

lECTORAAT VRAAggEsTuuRdE ZORg

“dE EnIgE mAnIER Om AAn dE gROEIEndE bEHOEfTE AAn E-HEAlTHpROduCTEn TE VOldOEn Is EEn mulTIdIsCIplInAIRE AAnpAK: ZORgpROfEssIOnAls KunnEn nIET ZOndER bEdRIJVEn dIE dE pROduCTEn mAKEn En bEdRIJVEn HEbbEn bEHOEfTE AAn KEnnIs OVER dE wEnsEn VAn gEbRuIKER En dE ACCEpTATIEgRAAd. dAAROm OndERZOEK IK Als ECOnOOm dE dynAmIEK VAn E-HEAlTH busInEss mOdEllEn In sAmEnwERKIng mET bEdRIJVEn En mET OndERZOEKERs uIT VERsCHIllEndE dIsCIplInEs: VERplEEgKundE, psyCHOlOgIE, mAnAgEmEnT En TECHnIEK.”

“Het Kenniscentrum doet onderzoeKVOOR dE pRAKTIJK En mET dE pRAKTIJK”

Bolognalaan 1013584 CJ Utrecht

www.ivz.onderzoek.hu.nlsecretariaatlectoraat.fg@hu.nl

Vormgeving: Raak Grafisch OntwerpTekst: Stijntje VogelaarFotografie: Femke van den Heuvel; Erik Kottier; Shutterstock; HU beeldbank Illustratie: Studio Vrijdag