iSCHOOL | Het Netoverschrijdend Medium Over Innovatie in Infrastructuur en Ict | Juni Juli Augustus...

ONAFHANKELIJK MAGAZINE OVER ONDERWIJS, iNFRASTRUCTUUR EN iCTDRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT_NR 06_UITGAVE JUNI/JULI/AUGUSTUS 2012

Exclusieve peiling

Hoe energiezuinig zijn scholen?School gaat plat voor

de iPadTrendwatcher Tom Palmaerts:

“Klaar voor 3D-denken?”“Gebouwen vòel ik”Marie Vinck:

WINDOWS365 VOOR SCHOLEN I HET BETON VAN POLDERBOS I BALANCED SEATING ZIT BETER

ONAFHANKELIJK MAGAZINE OVER ONDERWIJS, ONAFHANKELIJK MAGAZINE OVER ONDERWIJS, ONAFHANKELIJK MAGAZINE OVER ONDERWIJS, ONAFHANKELIJK MAGAZINE OVER ONDERWIJS, ONAFHANKELIJK MAGAZINE OVER ONDERWIJS, iNFRASTRUCTUUR EN DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT_

NFRASTRUCTUUR EN DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT_ _UITGAVE JUNI/JULI/AUGUSTUS 2012

NFRASTRUCTUUR EN _UITGAVE JUNI/JULI/AUGUSTUS 2012

Cover_V02.indd 1 6/06/12 09:06iSCHOOL 6_HR.indd 1 8/06/12 09:59

voorwoord

colofon

iSCHOOL ISCHOOL verschijnt driemaandelijks. Het magazine richt zich tot al wie interesse heeft in en/of beslissingen neemt over ICT en infrastructuur in het Vlaamse onderwijs en de wereld van de architectuur.

Verantwoordelijke uitgever:Philip Caerts

Offi ce Manager:Valerie Breugelmans

Redactie:Jan T’Sas (hoofdredactie), Wim De Jonge, Bert Vermeulen (eindredactie)

Fotografi e:Luc Daelemans, Ivan Mervillie

Cartoons: Camp

Lay-out: Isabelle Eyckmans

Verspreiding:via de post verdeeld op naam, 16.000 exemplaren

Volgend nummer: oktober 2012

www. [email protected]

AuteursrechtenNiets uit iSchool mag geheel of gedeeltelijk overgenomen of vermenigvuldigd worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Bij overname dient een correcte bron vermeld te worden. Alle beelden gebruikt in dit magazine werden door onze eigen fotografen genomen of worden verondersteld door derden vrij van rechten te zijn aangeboden aan de uitgever. iSchool aan-vaardt dan ook geen verantwoordelijkheid wanneer beelden aangeleverd door derden niet vrij van rechten zijn. De adverteerder is verantwoordelijk voor door hem ingezonden tekst, foto’s, logo’s en dergelijke. De adverteerder vrijwaart New Senses tegen alle vorderingen die zouden kunnen voortvloeien uit de schending van rechten van derden. De uitgever is niet verantwoordelijk voor eventuele foute informatie met betrekking tot de gegevens van de bedrijven die terug te vinden zijn in dit magazine. De uitgever kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor ondervonden schade voortvloeiend uit fouten of onvolledigheden in de inhoud van iSchool.

Dump de schoolboeken, hier is de iPad!“Waarom sturen we leerlingen tussen halfnegen en vier nog altijd terug naar de Middeleeuwen?” Met die bedenking gooide Saskia Van Uffelen, ceo van Bull, vorige maand de knuppel in het hoenderhok. De Middeleeuwen, dat zijn schoolboeken en verouderde manieren van lesgeven (wat die dan ook mogen zijn). Daarom: weg met de schoolboeken, creëer onderwijs op maat met iPads en laat de technologie het Vlaamse onderwijs op de kaart zetten. Zoiets.Mooie provocatie voor een nieuw debat over integratie van ICT in ons onderwijs, dacht ik. Vooral provocatie, maar dat is oké, graag zelfs. En ja, de VRT zag het ook wel zitten. Het programma Volt zocht helaas niet naar onderwijskundigen om met Van Uffelen de degens te kruisen, maar pikte er een vakbondsman uit. ‘We willen iemand die zeker tegen is’, hoor ik de researcher nog zeggen, toen ze naar de redactie van iSCHOOL belde. Spierwit tegen inktzwart, anders geen debat?Het Volt-debat kreeg zijn voor en tegen, maar dat was het dan ook. Ik onthoud - nu ja - vooral een populistische non-discussie waarin op geen enkele manier werd ingegaan op de kern van de zaak: het doel van onderwijs, ICT als leermiddel, didactische consequenties, denken leerprocessen enz. Erger nog: er werd meer gestrooid met ongefundeerde algemeenheden en clichés dan met duiding en nuance: van ‘Vlaamse leraren geven nog les op de oude manier’ over ‘leerlingen leren veel beter met een computer’ tot ‘studenten leren helemaal niets over ICT in de lerarenopleiding’. Hoera. Tussendoor haalde Volt een aantal scholieren voor de camera. “Met de iPad vinden we de lessen veel leuker”, zegden ze. Van nieuws gesproken. Dat zullen ze van lessen met een aap op een bal ook wel vinden, denk ik dan meestal. Jammer genoeg bleven ook andere media in zwartwitdenken en oppervlakkigheid steken.Ik ga niet beweren dat ICT-integratie in onderwijs rimpelloos verloopt. Ik beweer even-min dat ons onderwijs niet hoeft te vernieuwen. En ik ben de laatste die zal zeggen dat elke lerarenoplei-ding studenten perfect voorbereidt op hun job. Maar als reportagema-kers voor een onderwijs-thema in een grote boog rond alles wat echt over leren gaat heenlopen, en uitsluitend confron-tatie tot gespreksdoel verheffen, dan neemt ze onderwijs niet au sérieux. Kortom, waar blijft het echte debat?

Jan T’[email protected]

Voorwoord+colofon_V03.indd 3 8/06/12 08:42Modulyss_V01.indd 1 4/06/12 14:40iSCHOOL 6_HR.indd 2 8/06/12 09:59

voorwoord

colofon

iSCHOOL ISCHOOL verschijnt driemaandelijks. Het magazine richt zich tot al wie interesse heeft in en/of beslissingen neemt over ICT en infrastructuur in het Vlaamse onderwijs en de wereld van de architectuur.

Verantwoordelijke uitgever:Philip Caerts

Offi ce Manager:Valerie Breugelmans

Redactie:Jan T’Sas (hoofdredactie), Wim De Jonge, Bert Vermeulen (eindredactie)

Fotografi e:Luc Daelemans, Ivan Mervillie

Cartoons: Camp

Lay-out: Isabelle Eyckmans

Verspreiding:via de post verdeeld op naam, 16.000 exemplaren

Volgend nummer: oktober 2012

www. [email protected]

AuteursrechtenNiets uit iSchool mag geheel of gedeeltelijk overgenomen of vermenigvuldigd worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Bij overname dient een correcte bron vermeld te worden. Alle beelden gebruikt in dit magazine werden door onze eigen fotografen genomen of worden verondersteld door derden vrij van rechten te zijn aangeboden aan de uitgever. iSchool aan-vaardt dan ook geen verantwoordelijkheid wanneer beelden aangeleverd door derden niet vrij van rechten zijn. De adverteerder is verantwoordelijk voor door hem ingezonden tekst, foto’s, logo’s en dergelijke. De adverteerder vrijwaart New Senses tegen alle vorderingen die zouden kunnen voortvloeien uit de schending van rechten van derden. De uitgever is niet verantwoordelijk voor eventuele foute informatie met betrekking tot de gegevens van de bedrijven die terug te vinden zijn in dit magazine. De uitgever kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor ondervonden schade voortvloeiend uit fouten of onvolledigheden in de inhoud van iSchool.

Dump de schoolboeken, hier is de iPad!“Waarom sturen we leerlingen tussen halfnegen en vier nog altijd terug naar de Middeleeuwen?” Met die bedenking gooide Saskia Van Uffelen, ceo van Bull, vorige maand de knuppel in het hoenderhok. De Middeleeuwen, dat zijn schoolboeken en verouderde manieren van lesgeven (wat die dan ook mogen zijn). Daarom: weg met de schoolboeken, creëer onderwijs op maat met iPads en laat de technologie het Vlaamse onderwijs op de kaart zetten. Zoiets.Mooie provocatie voor een nieuw debat over integratie van ICT in ons onderwijs, dacht ik. Vooral provocatie, maar dat is oké, graag zelfs. En ja, de VRT zag het ook wel zitten. Het programma Volt zocht helaas niet naar onderwijskundigen om met Van Uffelen de degens te kruisen, maar pikte er een vakbondsman uit. ‘We willen iemand die zeker tegen is’, hoor ik de researcher nog zeggen, toen ze naar de redactie van iSCHOOL belde. Spierwit tegen inktzwart, anders geen debat?Het Volt-debat kreeg zijn voor en tegen, maar dat was het dan ook. Ik onthoud - nu ja - vooral een populistische non-discussie waarin op geen enkele manier werd ingegaan op de kern van de zaak: het doel van onderwijs, ICT als leermiddel, didactische consequenties, denken leerprocessen enz. Erger nog: er werd meer gestrooid met ongefundeerde algemeenheden en clichés dan met duiding en nuance: van ‘Vlaamse leraren geven nog les op de oude manier’ over ‘leerlingen leren veel beter met een computer’ tot ‘studenten leren helemaal niets over ICT in de lerarenopleiding’. Hoera. Tussendoor haalde Volt een aantal scholieren voor de camera. “Met de iPad vinden we de lessen veel leuker”, zegden ze. Van nieuws gesproken. Dat zullen ze van lessen met een aap op een bal ook wel vinden, denk ik dan meestal. Jammer genoeg bleven ook andere media in zwartwitdenken en oppervlakkigheid steken.Ik ga niet beweren dat ICT-integratie in onderwijs rimpelloos verloopt. Ik beweer even-min dat ons onderwijs niet hoeft te vernieuwen. En ik ben de laatste die zal zeggen dat elke lerarenoplei-ding studenten perfect voorbereidt op hun job. Maar als reportagema-kers voor een onderwijs-thema in een grote boog rond alles wat echt over leren gaat heenlopen, en uitsluitend confron-tatie tot gespreksdoel verheffen, dan neemt ze onderwijs niet au sérieux. Kortom, waar blijft het echte debat?

Jan T’[email protected]

Voorwoord+colofon_V03.indd 3 8/06/12 08:42Modulyss_V01.indd 1 4/06/12 14:40

3

iSCHOOL 6_HR.indd 3 8/06/12 09:59

in ditnummer

P.10ENERGIEZUINIGE SCHOLEN: SCIENCEFICTIONSommige scholen spelen een kwart van hun werkingsmiddelen kwijt aan energiefacturen. Tegelijk hebben ze vaak weinig zicht op hun energieverbruik. En een pijnlijke vaststelling: de overheidsmaatregelen voor energiezuinigere scholen schieten gewoonweg te kort.

P.15 800 LEERLINGEN, 800 IPADS“Al jaren vult heel Vlaanderen werkboekjes in”, zegt Rudi Boydens. “Iemand moet tegen de schenen schoppen.” De 800 leerlingen van zijn school starten op 1 september allemaal met een iPad. Schoppen ze het schoolboek daar de prullenmand in?

P.28 TRENDWOLVES“Sciencefi ction is nu, maar scholen zijn daar mentaal niet klaar voor”, zegt trendwatcher Tom Palmaerts. Onze leerlingen nochtans wel. Blijven we als schapen in 2D-denken hangen of maken we de sprong naar 3D?

EN VERDER…NIEUWS P. 6 SCHOOLVOORBEELDEN P. 24OPINIE P. 21 INTERACTIE P. 30

Inhoudstabel_V03.indd 2 8/06/12 08:43

Foto: Luc Daelemans

Marie Vinck

Architect VAn de spArtelende MensFilmliefhebbers kennen Marie Vinck van rollen in Loft, De kus of Adem, maar voor toneelkenners is zij een van de zes leden van het grensverleggende gezelschap FC Bergman. Hoe gek moet je zijn om openluchttheater te willen maken op een haventerrein van 200 bij 200 meter?

Marie Vinck: “Laten we deze keer eens iets sobers doen. Dat was ons uitgangspunt bij het maken van Terminator trilogie.” We wilden de drie Schwarzeneggerfilms ‘vertonelen’, maar uiteindelijk zijn dat maar flutverhaaltjes. Veel meer dan de titel hebben we niet behouden. Al snel wisten we dat we er een openluchtvoorstelling van wilden maken. Het stuk bleef nog redelijk sober, maar heel de productie eromheen is een beetje uit de hand gelopen. We brengen het publiek met bussen vanuit Antwerpen naar een gigantisch haventerrein. Daar staat een primitieve toeschouwerstribune, maar de licht- en klankinstallatie is gigantisch groot. Verder gebruiken we een limousine, een vorkheftruck, een tractor en véél decorstukken.”

Vrij vroeg tijdens de voorstelling ver-laten die decorstukken met een in-genieus katrollensysteem de scène. Maar dat loopt wel eens fout. Moet je dan als theatermaker een plan B hebben?Marie Vinck: “Dat is plan Z! Die decor-stukken glijden normaal gezien mooi weg, nu moesten we de klus klaren met een vorkheftruck. Het poëtische effect was volledig weg. In het theater bestaat geen plan B. We hebben ook al een voor-stelling moeten stoppen, omdat het hevig begon te onweren. Dat vechten met de elementen stemt wel overeen met waar het in al onze stukken in essentie om draait: we tonen de spartelende mens, de condition humain. In Terminator tri-logie vecht ons hoofdpersonage met de gigantische keuzemogelijkheden die het leven biedt. Dat is kenmerkend voor onze generatie: we hebben zoveel keuzes dat ze op de duur verlammend werken.”

Een keuze voor jou: schitteren in een filmrol of meedraaien in het theater-collectief FC Bergman?Marie Vinck: “Het theater natuurlijk. Ik

doe mijn filmwerk met evenveel passie, maar uiteindelijk ben je maar een klein deeltje van het geheel. Bij FC Bergman ben ik een van de zes theatermakers. Ik maak, ik denk, ik acteer. De liefde voor theater en het creatieve heb ik van mijn ouders en grote zus, maar bij FC Berg-man komt ook heel wat techniek kijken. Dat was in het begin Chinees voor me, gaandeweg heb ik wel wat bijgeleerd, maar ik gooi me toch nog altijd liever op kostuums maken dan op een tractorband vervangen.”

Het grote haventerrein maakt het spartelen van het hoofdpersonage nog dramatischer.Marie Vinck: “Het eerste kwartier van onze voorstelling schreven we zonder de plek ooit gezien te hebben, maar al-les wat daarna komt, is mede ontstaan door na te denken over het effect van de ruimte. Ik ben geen architect, maar ik voel wel of ruimtes, gebouwen en plekken me

ontroeren, beklemmen of zo. De voorstel-ling gaat op tournee, onder andere naar een oude landingsbaan in Turnhout, het strand van Terschelling, de terreinen van Turn en Taxis in Brussel ... het stuk zal zich sowieso aanpassen aan de plek waar we het spelen.”

Ook jullie vorige producties speelden jullie buiten het theatergebouw. Is dat een statement?Marie Vinck: “Niet noodzakelijk. We ma-ken in de strikte zin van het woord ook

geen toneel maar eerder een gebeuren, een evenement. Welke effecten zal wat we doen hebben op de toeschouwers? Daarover denken we heel hard na. We hopen hen mee te slepen in een nieuwe wereld. Uiteindelijk ben je als kunstenaar wel altijd op de vlucht voor de dood. Dat is je drive. Ik hoop dat toeschouwers door onze stukken troost vinden voor de pijn van het zijn.”

Coverinterview_V01.indd 3 5/06/12 10:59

4 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 4 8/06/12 09:59

in ditnummer

P.10ENERGIEZUINIGE SCHOLEN: SCIENCEFICTIONSommige scholen spelen een kwart van hun werkingsmiddelen kwijt aan energiefacturen. Tegelijk hebben ze vaak weinig zicht op hun energieverbruik. En een pijnlijke vaststelling: de overheidsmaatregelen voor energiezuinigere scholen schieten gewoonweg te kort.

P.15 800 LEERLINGEN, 800 IPADS“Al jaren vult heel Vlaanderen werkboekjes in”, zegt Rudi Boydens. “Iemand moet tegen de schenen schoppen.” De 800 leerlingen van zijn school starten op 1 september allemaal met een iPad. Schoppen ze het schoolboek daar de prullenmand in?

P.28 TRENDWOLVES“Sciencefi ction is nu, maar scholen zijn daar mentaal niet klaar voor”, zegt trendwatcher Tom Palmaerts. Onze leerlingen nochtans wel. Blijven we als schapen in 2D-denken hangen of maken we de sprong naar 3D?

EN VERDER…NIEUWS P. 6 SCHOOLVOORBEELDEN P. 24OPINIE P. 21 INTERACTIE P. 30

Inhoudstabel_V03.indd 2 8/06/12 08:43

Foto: Luc Daelemans

Marie Vinck

Architect VAn de spArtelende MensFilmliefhebbers kennen Marie Vinck van rollen in Loft, De kus of Adem, maar voor toneelkenners is zij een van de zes leden van het grensverleggende gezelschap FC Bergman. Hoe gek moet je zijn om openluchttheater te willen maken op een haventerrein van 200 bij 200 meter?

Marie Vinck: “Laten we deze keer eens iets sobers doen. Dat was ons uitgangspunt bij het maken van Terminator trilogie.” We wilden de drie Schwarzeneggerfilms ‘vertonelen’, maar uiteindelijk zijn dat maar flutverhaaltjes. Veel meer dan de titel hebben we niet behouden. Al snel wisten we dat we er een openluchtvoorstelling van wilden maken. Het stuk bleef nog redelijk sober, maar heel de productie eromheen is een beetje uit de hand gelopen. We brengen het publiek met bussen vanuit Antwerpen naar een gigantisch haventerrein. Daar staat een primitieve toeschouwerstribune, maar de licht- en klankinstallatie is gigantisch groot. Verder gebruiken we een limousine, een vorkheftruck, een tractor en véél decorstukken.”

Vrij vroeg tijdens de voorstelling ver-laten die decorstukken met een in-genieus katrollensysteem de scène. Maar dat loopt wel eens fout. Moet je dan als theatermaker een plan B hebben?Marie Vinck: “Dat is plan Z! Die decor-stukken glijden normaal gezien mooi weg, nu moesten we de klus klaren met een vorkheftruck. Het poëtische effect was volledig weg. In het theater bestaat geen plan B. We hebben ook al een voor-stelling moeten stoppen, omdat het hevig begon te onweren. Dat vechten met de elementen stemt wel overeen met waar het in al onze stukken in essentie om draait: we tonen de spartelende mens, de condition humain. In Terminator tri-logie vecht ons hoofdpersonage met de gigantische keuzemogelijkheden die het leven biedt. Dat is kenmerkend voor onze generatie: we hebben zoveel keuzes dat ze op de duur verlammend werken.”

Een keuze voor jou: schitteren in een filmrol of meedraaien in het theater-collectief FC Bergman?Marie Vinck: “Het theater natuurlijk. Ik

doe mijn filmwerk met evenveel passie, maar uiteindelijk ben je maar een klein deeltje van het geheel. Bij FC Bergman ben ik een van de zes theatermakers. Ik maak, ik denk, ik acteer. De liefde voor theater en het creatieve heb ik van mijn ouders en grote zus, maar bij FC Berg-man komt ook heel wat techniek kijken. Dat was in het begin Chinees voor me, gaandeweg heb ik wel wat bijgeleerd, maar ik gooi me toch nog altijd liever op kostuums maken dan op een tractorband vervangen.”

Het grote haventerrein maakt het spartelen van het hoofdpersonage nog dramatischer.Marie Vinck: “Het eerste kwartier van onze voorstelling schreven we zonder de plek ooit gezien te hebben, maar al-les wat daarna komt, is mede ontstaan door na te denken over het effect van de ruimte. Ik ben geen architect, maar ik voel wel of ruimtes, gebouwen en plekken me

ontroeren, beklemmen of zo. De voorstel-ling gaat op tournee, onder andere naar een oude landingsbaan in Turnhout, het strand van Terschelling, de terreinen van Turn en Taxis in Brussel ... het stuk zal zich sowieso aanpassen aan de plek waar we het spelen.”

Ook jullie vorige producties speelden jullie buiten het theatergebouw. Is dat een statement?Marie Vinck: “Niet noodzakelijk. We ma-ken in de strikte zin van het woord ook

geen toneel maar eerder een gebeuren, een evenement. Welke effecten zal wat we doen hebben op de toeschouwers? Daarover denken we heel hard na. We hopen hen mee te slepen in een nieuwe wereld. Uiteindelijk ben je als kunstenaar wel altijd op de vlucht voor de dood. Dat is je drive. Ik hoop dat toeschouwers door onze stukken troost vinden voor de pijn van het zijn.”

Coverinterview_V01.indd 3 5/06/12 10:59

5

iSCHOOL 6_HR.indd 5 8/06/12 09:59

Tablet-pc voor kleutersDe tabletindustrie heeft nu ook het kind ontdekt. Met de ChildPad lanceert pro-ducent Archos een toestel dat op Android 4.0 draait. De geheugencapaciteit is beperkt (4Gb), maar het toestel is wel krachtig genoeg voor leer-apps (bv. puzzels), spelletjes, films en muziek. Kostprijs: 99 euro

www.archos.com

Binnenklimaat in scholen beneden kwaliteitIn een op de vier scholen schort er wat aan de luchtkwaliteit. Dat stelt het Centrum voor Gezonde Scholen vast na een bevraging van 890 scholen in de Benelux. Nochtans vindt 81% van de be-vraagden de kwaliteit van het binnenmilieu in schoolgebouwen een absoluut aandachtspunt. De drie meest prangende problemen:

1. Liefst 42% van de schoolgebruikers vindt de luchtkwaliteit in de klaslokalen ronduit slecht. De lucht in de klassen is onaangenaam en muf. Leraren en leerlingen klagen van hoofdpijn, leerlingen kunnen zich minder goed concentreren.

2. Een op de drie scholen slaagt er niet in de temperatuur in de klassen constant te houden. Bijna 40% heeft last van koude in de winter, terwijl 70% het te warm krijgt in de zomer. Dubbele beglazing blijkt schaars in klaslokalen. In sommige scholen raken de lokalen in de winterperiode oververhit, omdat de centraal aangestuurde verwarming niet regelbaar is.

3. Ongeveer een op de drie schoolgebruikers heeft last van lawaai vanuit de gangen of nabijgelegen ruimtes. Ruim een op de vier bevraagden spreekt over galm en slechte akoestiek in de schoollokalen.Andere aandachtspunten zijn een gebrek aan lichtkwaliteit (van slechte zichtbaarheid tot verblindend zonlicht) en te weinig ergonomisch verantwoord schoolmeubilair. Scholen zeggen dat ze te weinig middelen, tijd, kennis en inspiratie hebben om al deze problemen op te lossen. Opvallend: ongeveer 40% van de schoolverantwoordelijken weet niet tot welke instantie ze zich moet richten met vragen over subsidies.

Het Centrum voor Gezonde Scholen lanceert in augustus de ‘Gezonde Scholen-monitor Benelux’, een continu onderzoek naar de staat van de schoolgebouwen en de informatiebehoefte van school-directies - www.gezondescholen.eu

Balanced seating zit het bestSlechts 1% van de leerlingen gebruikt op school meubilair dat optimaal aangepast is aan zijn of haar lichaamsmaten. 40% van de leerlingen kan niet met de voeten aan de grond en 17% heeft niet genoeg beenruimte. Daar komt bij dat 20 tot 50% van de leerlingen rugpijn heeft. Langdurig zitten is een oorzaak, maar de meest vermelde oorzaak is ergonomisch onaangepast schoolmeubilair. Hoe kun je nagaan of de schoolbanken wél op maat zijn van leerlingen? “Als

ze met hun armen over elkaar dicht bij hun lichaam op het tafelblad kunnen steunen, dan is de bank ergonomisch oké”, zegt schoolmeubelproducent Vanerum. “Worden hun schouders omhoog geduwd, dan is de bank te hoog. Moet de leerling vooroverbuigen om met zijn of haar armen op

de bank te steunen, is de bank te laag.” Met de antropometrische normen en kleurcoderingen van het Europese normeringsinstituut CEN kun je dat precies bepalen.Voor schoolbanken of –tafels gelden ergonomische regels. De banken moeten aan de lichaamsbouw van de leerling aangepast zijn of in de hoogte verstelbaar zijn. Ook voor schoolstoelen zijn

er eisen. Een te hoge stoel en de leerling bungelt met zijn voeten. Een te lage en hij zit met zijn knieën tegen het tafelblad.Uit tests met verschillende stoelen, waaronder ook zitballen, blijkt dat kinderen en leraren het beste gevoel hebben bij balanced sea-ting. Dat is een theorie die zegt dat je ergonomisch het best zit met open hoeken (meer dan 90 graden) tussen onder- en bovenbe-nen enerzijds en bovenbenen en bovenlichaam anderzijds. “Deze houding benadert de natuurlijke rusthouding van het lichaam met behoud van een correcte kromming van de ruggengraat”, zegt Vanerum. “Je houdt ze makkelijker vol dan zitten in hoeken van 90 graden, al is daar op zich niets mis mee.”

Doordat tafel en stoelvlak hoger zijn dan gewoonlijk, kun je ver-schillende ergonomisch correcte zithoudingen aannemen. De tafels hebben daarom een verstelbare voetensteun. Vane-

rum: “Dat is vooral handig als je lange tijd moet zitten. Of als je staand wilt werken. Ook de rug van de leraar wordt minder belast. Hij moet zich

minder vooroverbuigen als hij leerlingen gaat helpen.”De beste ergonomie is en blijft afwisselen tussen staan en zitten, in verschillende houdingen. Vanerum ontwierp daarom de Opti+ reeks, meubilair dat zoveel mogelijke goede houdingen mogelijk maakt.

www.vanerum.be/ergonomie

Nieuwe ketel verwarmt en wekt stroom op Aan de Xios-hogeschool in Hasselt is een microwarmtekrachtkoppeling geïnstalleerd. Dat is een geavanceerde gascondensatieketel die elektriciteit opwekt terwijl hij verwarmt. Dat levert heel wat besparing op. Door deze techniek stoot bijvoorbeeld een gemiddeld gezin op jaarbasis 1000 kilo minder CO2 uit. Dat maakt deze ketel tot een van de meest energiebesparende op de markt. Het toestel kost normaliter 15.000 euro, maar de hogeschool kreeg het gratis. Het wordt ingezet in de opleiding professionele bachelor elektromechanica en kreeg een plek in het XIOS-labo klimatisering. Tijdens praktijksessies leren studenten vernieuwende installaties als deze onderhouden.

Digitale toepassingen voor aardrijkskunde

U hebt digiborden in huis, notebooks, tablets ... Maar hoe goed weten leraren die te benutten? Hoe zit het met lesmateriaal en toepassingen? Vanaf september vind je bij uitgeverij Diligentia een volledig nieuwe digitale leeromgeving met interactieve applicaties voor het vak aardrijkskunde in de eerste graad van het secundair onderwijs. De modules , te bedienen aan het digitaal bord of vanaf de computer in de klas of thuis, behandelen systematisch de hele leerstof zoals die in de leerplannen staat, zonder gaten in het aanbod. Je realiseert er zowat alle leerdoelen mee.Met de applicaties (meer dan 200 voor het eerste jaar) krijgen lerarenvisueel om aantrekkelijke, geanimeerde en interactieve beelden hun lessen op te bouwen. Naast de leermodules zijn er ook toepassingen en oefeningen. Eveneens beschikbaar is een papieren leerwerkboek dat de belangrijkste beelden bevat uit de applicaties, schriftelijke oefeningen en de leerinhoud.

Interesse? Scholen die een demonstratie willen of tijdelijk gratis een kijkje willen nemen, mailen naar [email protected] of via www.e-ducate.me

3D-printer voor scholenIn Brussel is de eerste winkel geopend die gadgets verkoopt die met een 3D-printer zijn gemaakt. Ingenieurs zijn er al in geslaagd om chocolade, kaas of pasta te printen. Onlangs is het Belgische en Nederlandse wetenschappers zelfs gelukt om bij een hoogbejaarde vrouw een onderkaak te vervangen door een met een 3D-printer. Drie voorbeelden van de steile opmars van 3D-printen.Ook voor het onderwijs wordt de 3D-printer stil-aan een haalbare investering. “Leerlingen ma-ken een ontwerp en zien meteen hoe het wordt gemaakt”, zegt Ton Vroon van WIA Educational. Speciaal voor scholen ontwierp dit bedrijf de 3D Touch Printer, compleet met uitgebreid lesmate-riaal. Vroon: “Het eindresultaat is direct bruikbaar. De 3D- printer werkt samen met alle gangbare tekenprogramma’s (CAD-pakketten). Hij kan rechtstreeks aan een computer worden gekop-peld of leest bestanden in van bijvoorbeeld een usb-stick.” De 3D-printer werd al in verschillende scholen gedemonstreerd.Hij verschilt van de gewone printers door het feit dat hij voorwerpen driedimensionaal afdrukt. Dit doet hij door laag na laag op te bouwen. Het hele proces noemt men rapid prototype technology.

Interesse? Op YouTube kun je de 3D Touch Prin-ter aan het werk zien. (zoek opdracht ‘BFB300’)

HET CIJFER

1.000.000.000Tot precies een miljard telt hij en daar zal hij over 32 jaar pas mee klaar zijn. Weerman Frank Deboosere wil jongeren en volwassenen doen stilstaan bij grote getallen. Op vrijdag 25 mei 2012 om 7.45 uur precies begon op zijn website een teller te lopen: een cijfer per seconde. Zolang het tellen doorgaat, kun je een bericht sturen naar de toekomst of een weetje lanceren over een groot getal. Nu al vind je er heel wat interessante info. In 2044 stopt de klok en worden alle berichten zichtbaar.

www.frankdeboosere.be

worden alle berichten zichtbaar.


nieuws

Communicerenmet GimmeEen centraal berichtensysteem waarmee je één keer een bericht maakt en dat vervolgens automatisch via verschillende media tot bij ou-ders en grootouders brengt. Dat is het nieuwe communicatieplatform Gimme. Communiceren kan in papieren versie (er staat een printknop in de berichtenmaker), op de Gimme website, op persoonlijke websites of schoolwebsites, per e-mail, via Facebook, Twitter, Google Plus en andere sociale netwerken. Ook via iPhone. Leraren kunnen in één beweging een bericht online plaatsen en tegelijk de website van de school updaten. Ouders ‘volgen’ het kanaal van de klas van hun kind en blijven zo op de hoogte. Antwoordstroken vullen ze online in, en de juf of meester krijgt het resultaat in een spreadsheet te zien. Gimme is gratis. Een twintigtal Vlaamse scholen werkt er momenteel mee.

www.gimme.eu

Nieuwe praktijkdata-bank hoger onderwijsWat houdt peer teaching in? Hoe organiseer je een toetsplatform? Welke werkvormen zijn er voor e-learning. Op de vernieuwde BV-databank vind je goede praktijkvoorbeelden over student-gecentreerd hoger onderwijs. Je kunt zoeken op trefwoord, op voorbeeld of op binnen thema’s. De voorbeelden komen uit diverse studierichtin-gen. De databank is een project waaraan Vlaam-se universiteiten en hogescholen meewerken. Hij is vrij toegankelijk. www.bvdatabank.be

Ongunstig advies voor drie scholen333 instellingen controleren op bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne. Dat deed een inspectieteam in 2009-2010. Drie basisscholen kregen een on-gunstig advies wegens ernstige inbreuken. Drie te veel, maar tot zover het slechte nieuws. 54% kreeg een goed rapport. Voor 45% was er een beperkt gunstig advies, wegens meerdere tekortkomingen. De meest genoteerde: aankoop- en indienststel-lingsbeleid (van toestellen), EHBO-beleid, sanitaire installaties, brandveiligheid omgaan met gevaar-lijke producten.

Uit: Onderwijsspiegel 2012, Jaarlijks rapport van de onderwijsinspectie.www.ond.vlaanderen.be/inspectie/Organisatie/pu-blicaties.htm

steunen, dan is de bank ergonomisch oké”, zegt schoolmeubelproducent Vanerum. “Worden hun schouders omhoog geduwd, dan is de bank te hoog. Moet de leerling vooroverbuigen om met zijn of haar armen op

de bank te steunen, is de bank te laag.” Met de antropometrische normen en kleurcoderingen van het Europese normeringsinstituut

Uit tests met verschillende stoelen, waaronder ook zitballen, blijkt dat kinderen en leraren het beste gevoel hebben bij balanced sea-ting. Dat is een theorie die zegt dat je ergonomisch het best zit met open hoeken (meer dan 90 graden) tussen onder- en bovenbe-nen enerzijds en bovenbenen en bovenlichaam anderzijds. “Deze

Vanerum. “Je houdt ze makkelijker vol dan zitten in hoeken van 90

Nieuws_V04.indd 2-3 8/06/12 09:32

VANERUM België NV | Kleine Schaluinweg 7 | 3290 Diest

E [email protected] | T +32 (0)70 222 600 | F +32 (0)70 222 601

Ontdek onze innovaties voor uw leeromgeving!

www.vanerum.be/neocon2012

Van 11 tot 13 juni stellen we op de beurs

NeoCon in Chicago een aantal nieuwe

producten voor die uw leeromgeving

kunnen transformeren. Kom voor meer

informatie eens langs in onze showroom.

Of neem een kijkje op:

Interactief leren en spelen

NIEUW

NIEUWNIEUW

NIEUW

Ontdek meer!

Advertentie_ischool_Neocon.indd 2 04/06/12 16:02

Een innovatief ophangsysteem voor digitale schoolborden en touchscreens

www.sweezz.com

Adaptief onderwijs krijgt

nieuwe kansen...Een digitaal schoolbord of touchscreen kan naar de instructiegroep wor-

den gesweezzd voor gerichte uitleg of samenwerking. De rest van de klas

wordt daarbij minder afgeleid. Ook heel geschikt om in combinatieklas-

sen gericht les te geven.

Voor iedereen toegankelijk...

Door de ruime elektrische hoogte-verstelling kan de leerkracht het hele

bord gebruiken en kan iedereen, ook kleine kinderen, aan het bord werken.

Een ander pluspunt is zonder meer de toegankelijkheid voor mindervali-

den. Met de Sweezz kan het digibord in een positie worden gezet, waarbij

kinderen in een rolstoel zonder problemen aan het bord kunnen werken.

Nijverheidslaan 60 | B-8540 Deerlijk

T +32 (0) 56 313 415 | F +32 (0) 56 313 688

E [email protected]


Ad_iSchool-VSV.indd 2 04/06/12 16:04

Pagina Vanerum.indd 1 5/06/12 11:35

6 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 6 8/06/12 09:59


www.archos.com




















HET CIJFER





nieuws


www.gimme.eu








Nieuws_V04.indd 2-3 8/06/12 09:32

VANERUM België NV | Kleine Schaluinweg 7 | 3290 Diest

E [email protected] | T +32 (0)70 222 600 | F +32 (0)70 222 601

Ontdek onze innovaties voor uw leeromgeving!

www.vanerum.be/neocon2012

Van 11 tot 13 juni stellen we op de beurs

NeoCon in Chicago een aantal nieuwe

producten voor die uw leeromgeving

kunnen transformeren. Kom voor meer

informatie eens langs in onze showroom.

Of neem een kijkje op:

Interactief leren en spelen

NIEUW

NIEUWNIEUW

NIEUW

Ontdek meer!

Advertentie_ischool_Neocon.indd 2 04/06/12 16:02


www.sweezz.com

Adaptief onderwijs krijgt

nieuwe kansen...Een digitaal schoolbord of touchscreen kan naar de instructiegroep wor-

den gesweezzd voor gerichte uitleg of samenwerking. De rest van de klas

wordt daarbij minder afgeleid. Ook heel geschikt om in combinatieklas-

sen gericht les te geven.

Voor iedereen toegankelijk...

Door de ruime elektrische hoogte-verstelling kan de leerkracht het hele

bord gebruiken en kan iedereen, ook kleine kinderen, aan het bord werken.

Een ander pluspunt is zonder meer de toegankelijkheid voor mindervali-

den. Met de Sweezz kan het digibord in een positie worden gezet, waarbij

kinderen in een rolstoel zonder problemen aan het bord kunnen werken.

Nijverheidslaan 60 | B-8540 Deerlijk

T +32 (0) 56 313 415 | F +32 (0) 56 313 688

E [email protected]


Ad_iSchool-VSV.indd 2 04/06/12 16:04

Pagina Vanerum.indd 1 5/06/12 11:35iSCHOOL 6_HR.indd 7 8/06/12 09:59

TWEE AD's.indd 1 5/06/12 11:46


www.archos.com




















HET CIJFER





nieuws


www.gimme.eu








Nieuws_V04.indd 2-3 8/06/12 09:32

8 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 8 8/06/12 09:59

TWEE AD's.indd 1 5/06/12 11:46


www.archos.com




















HET CIJFER





nieuws


www.gimme.eu








Nieuws_V04.indd 2-3 8/06/12 09:32 iSCHOOL 6_HR.indd 9 8/06/12 09:59

Tekst en foto’s: Bert Vermeulen

“Sommige schoolgebouwen maak je enkel energiezuinig met de sloophamer”

energieZUinige schOLen BLiJven sciencefictiOnMeer dan 300.000 euro. Zo veel betaalde een secundaire school met 2300 leerlingen vorig jaar voor water, gas en elektriciteit. Omgerekend 132 euro per leerling. In een basisschool is dat gemiddeld 80 euro. Dat is véél geld. Sinds 2006 spoort het ministerie van Onderwijs en Vorming scholen volop aan tot rationeel energiegebruik. Sciencefiction, zo blijkt.

Uit een bevraging van iSCHOOL bij 100 Vlaamse basisscholen blijkt dat ze te wei-nig zicht hebben op hun energieverbruik. Zo kent amper de helft de verbruikscij-fers van de jaren 2007 en 2010 of 2011. Sommige directeurs weten zelfs niet eens hoeveel werkingsmiddelen hun school jaarlijks ontvangt. Vaak is het energieverbruik enkel een boekhoud-kundig gegeven, zelden een werkinstru-ment. Tot er plots een abnormaal hoge factuur in de bus valt. Pas dan stelt men zich vragen.

Energie kost sommige scholen ruim een kwart van hun werkingsmiddelenGemiddeld gaat 15% van de jaarlijkse werkingsmiddelen van Vlaamse scholen naar de energiefactuur. Maar er zijn uit-schieters van meer dan 25%. Ook dat blijkt uit de rondvraag van iSCHOOL.

2006 2007 2008 2009 2010 2011

water 1837,28 2338,52 2.208,88 2.778,55 3.024,77 2.651,55 9%

gas 3725,06 2234,16 2.873,25 3.919,95 4.776,37 3.243,38 11%

elektriciteit 4.247,30 5.887,93 6.652,41 6.591,69 7.379,95 9.689,80 34%

stookolie 11.971,69 10.643,76 10.578,97 6.283,68 11.795,54 12.827,46 46%

totaal 21.781,33 21.104,37 22.313,51 19.573,87 26.976,63 28.412,19 100%

Werkings-middelen

147.060,60 170.243,90 202.390,20 221.561,20 239.176,43 233.301,63

Tabel 1: Vijf jaar energieverbruik in een basisschool met 425 leerlingen

Hoeveel werkingsmiddelen krijgen scholen dan wel? Dat wordt jaar-lijks door de overheid vastgelegd. Dit schooljaar is het basisbedrag 657 euro per leerling in het lager onderwijs en 436 euro per kleuter. Gemiddeld gaat 80 euro daarvan alleen al naar energie-verbruik. Gemiddeld 9% gaat naar wa-ter, 33% naar elektriciteit en 58% naar gas. Elektriciteits- en gasverbruik kun-nen wel sterk verschillen in vergelijkbare basisscholen.

80 euro daarvan alleen al naar energie-verbruik. Gemiddeld 9% gaat naar wa-ter, 33% naar elektriciteit en 58% naar gas. Elektriciteits- en gasverbruik kun-


nen wel sterk verschillen in vergelijkbare basisscholen.

Technische ruimte in een Duitse passiefschool

“Ik zou niet weten hoeveel energie onze school verbruikt”“Toen ik de waterfactuur kreeg, schrok ik toch even: 2995,79 euro. Bijna 1000 euro meer dan het jaar ervoor. Een ge-volg van toiletten die bleven lopen. Maar enkele jaren geleden kreeg ik een reke-ning van meer dan 5000 euro! Bleek dat we veel te weinig betaald hadden door een verkeerd opgegeven meterstand.” (C. D. uit K.)

“Ons meerverbruik in 2010 is te wijten aan een slecht voorjaar en een strenge winter. Dat kostte de school ongeveer 30.000 euro, of 13 euro per leerling extra. In 2011 zaten we weer op ons nor-male verbruik, maar door een onacht-zaamheid tijdens verbouwingswerken vloeide voor duizenden euro’s water weg.” (K.G uit I.)

Voor leerlingen in een secundaire school liggen de werkingsmiddelen in de buurt van 750 euro voor aso en 1000 euro voor tso. Maar ze betalen er ook een veel hogere energiefactuur. In de scho-lengemeenschap de Pélichy in Izegem bedraagt de energiefactuur 303.544 euro voor 2011. Omgerekend is dat 132 euro per leerling. Nijverheidsscholen, hotelscholen e.d. betalen nog een pak meer voor energie.

3. EOS voert kleine ingrepen uit: verlich-ting, verwarming, deurpompen en bere-kent de besparing en terugverdientijd er-van.

4. EOS maakt een raming van hoeveel met die kleine ingrepen bespaard wordt.

5. Grote ingrepen worden opgelijst en overgemaakt aan het stadsbestuur: vocht-problemen, boiler of ketel vervangen, plaatsen HR-glas, isolatie, ...

6. EOS stelt een energiesteward aan, het eerste aanspreekpunt op school.

Met de kleine ingrepen bespaart deze school 6328 euro/jaar, door de gebruikers

Energiedeskundige Bart Dufl ou maakt een quickscan van het schoolgebouw. Het wordt in tegenstelling tot wat de naam laat vermoeden, een heus rapport én hande-lingsplan. Zes stappen:

1. Het schoolgebouw en zijn gebruikers worden energetisch in kaart gebracht: algemene info zoals bezettingsgraad, energieverbruik, resultaat van energieme-ters op elektrische toestellen, elk energie-aspect in alle lokalen en ruimtes. Ook con-crete voorbeelden van energieverspilling én goede attitudes.

2. Een schatting van hoeveel euro per jaar bespaard kan worden door te sensibilise-ren: deuren dicht, licht uit ...

eos zet in oP energieontzorging

Bart Van Camp en Bart Duflou: “Veel energie-zorg, weinig energiezorgen, daar is het EOS om te doen.”

De stad Oostende betaalt de energiefactuur van al zijn stedelijke basisscholen. maar de kuststad spoort de scholen ook aan om energie te besparen. Daarvoor leggen die samen met het autonome gemeentebedrijf EOs een energietraject af. twee scholen zijn nu bijna aan de eindmeet. hoe zien zo’n traject en rapport er in vogelvlucht uit?

te sensibiliseren, kan ze 4719 euro/jaar besparen. Deze school, maar ook voetbal-stadions, een cultureel centrum ... gingen graag op het aanbod in. “Het comfort blijft gelijk of wordt beter, maar de grootste troe-ven zijn energieontzorging en reductie van CO2 en energiekost, zodat de vrijgekomen middelen voor andere zaken aangewend kunnen worden,” weet EOS-directeur Bart Van Camp. “Energie is vaak een grote zorg en directeurs van basisscholen hebben vaak al genoeg kopzorgen.”

Hoofdartikel energie_V04.indd 2-3 8/06/12 09:56

10 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 10 8/06/12 09:59

Tekst en foto’s: Bert Vermeulen

“Sommige schoolgebouwen maak je enkel energiezuinig met de sloophamer”

energieZUinige schOLen BLiJven sciencefictiOnMeer dan 300.000 euro. Zo veel betaalde een secundaire school met 2300 leerlingen vorig jaar voor water, gas en elektriciteit. Omgerekend 132 euro per leerling. In een basisschool is dat gemiddeld 80 euro. Dat is véél geld. Sinds 2006 spoort het ministerie van Onderwijs en Vorming scholen volop aan tot rationeel energiegebruik. Sciencefiction, zo blijkt.

Uit een bevraging van iSCHOOL bij 100 Vlaamse basisscholen blijkt dat ze te wei-nig zicht hebben op hun energieverbruik. Zo kent amper de helft de verbruikscij-fers van de jaren 2007 en 2010 of 2011. Sommige directeurs weten zelfs niet eens hoeveel werkingsmiddelen hun school jaarlijks ontvangt. Vaak is het energieverbruik enkel een boekhoud-kundig gegeven, zelden een werkinstru-ment. Tot er plots een abnormaal hoge factuur in de bus valt. Pas dan stelt men zich vragen.


2006 2007 2008 2009 2010 2011

water 1837,28 2338,52 2.208,88 2.778,55 3.024,77 2.651,55 9%

gas 3725,06 2234,16 2.873,25 3.919,95 4.776,37 3.243,38 11%

elektriciteit 4.247,30 5.887,93 6.652,41 6.591,69 7.379,95 9.689,80 34%

stookolie 11.971,69 10.643,76 10.578,97 6.283,68 11.795,54 12.827,46 46%

totaal 21.781,33 21.104,37 22.313,51 19.573,87 26.976,63 28.412,19 100%

Werkings-middelen

147.060,60 170.243,90 202.390,20 221.561,20 239.176,43 233.301,63

Tabel 1: Vijf jaar energieverbruik in een basisschool met 425 leerlingen

Hoeveel werkingsmiddelen krijgen scholen dan wel? Dat wordt jaar-lijks door de overheid vastgelegd. Dit schooljaar is het basisbedrag 657 euro per leerling in het lager onderwijs en 436 euro per kleuter. Gemiddeld gaat 80 euro daarvan alleen al naar energie-verbruik. Gemiddeld 9% gaat naar wa-ter, 33% naar elektriciteit en 58% naar gas. Elektriciteits- en gasverbruik kun-nen wel sterk verschillen in vergelijkbare basisscholen.

80 euro daarvan alleen al naar energie-verbruik. Gemiddeld 9% gaat naar wa-ter, 33% naar elektriciteit en 58% naar gas. Elektriciteits- en gasverbruik kun-


nen wel sterk verschillen in vergelijkbare basisscholen.

Technische ruimte in een Duitse passiefschool

“Ik zou niet weten hoeveel energie onze school verbruikt”“Toen ik de waterfactuur kreeg, schrok ik toch even: 2995,79 euro. Bijna 1000 euro meer dan het jaar ervoor. Een ge-volg van toiletten die bleven lopen. Maar enkele jaren geleden kreeg ik een reke-ning van meer dan 5000 euro! Bleek dat we veel te weinig betaald hadden door een verkeerd opgegeven meterstand.” (C. D. uit K.)

“Ons meerverbruik in 2010 is te wijten aan een slecht voorjaar en een strenge winter. Dat kostte de school ongeveer 30.000 euro, of 13 euro per leerling extra. In 2011 zaten we weer op ons nor-male verbruik, maar door een onacht-zaamheid tijdens verbouwingswerken vloeide voor duizenden euro’s water weg.” (K.G uit I.)

Voor leerlingen in een secundaire school liggen de werkingsmiddelen in de buurt van 750 euro voor aso en 1000 euro voor tso. Maar ze betalen er ook een veel hogere energiefactuur. In de scho-lengemeenschap de Pélichy in Izegem bedraagt de energiefactuur 303.544 euro voor 2011. Omgerekend is dat 132 euro per leerling. Nijverheidsscholen, hotelscholen e.d. betalen nog een pak meer voor energie.

3. EOS voert kleine ingrepen uit: verlich-ting, verwarming, deurpompen en bere-kent de besparing en terugverdientijd er-van.

4. EOS maakt een raming van hoeveel met die kleine ingrepen bespaard wordt.

5. Grote ingrepen worden opgelijst en overgemaakt aan het stadsbestuur: vocht-problemen, boiler of ketel vervangen, plaatsen HR-glas, isolatie, ...

6. EOS stelt een energiesteward aan, het eerste aanspreekpunt op school.

Met de kleine ingrepen bespaart deze school 6328 euro/jaar, door de gebruikers

Energiedeskundige Bart Dufl ou maakt een quickscan van het schoolgebouw. Het wordt in tegenstelling tot wat de naam laat vermoeden, een heus rapport én hande-lingsplan. Zes stappen:

1. Het schoolgebouw en zijn gebruikers worden energetisch in kaart gebracht: algemene info zoals bezettingsgraad, energieverbruik, resultaat van energieme-ters op elektrische toestellen, elk energie-aspect in alle lokalen en ruimtes. Ook con-crete voorbeelden van energieverspilling én goede attitudes.

2. Een schatting van hoeveel euro per jaar bespaard kan worden door te sensibilise-ren: deuren dicht, licht uit ...

eos zet in oP energieontzorging

Bart Van Camp en Bart Duflou: “Veel energie-zorg, weinig energiezorgen, daar is het EOS om te doen.”

De stad Oostende betaalt de energiefactuur van al zijn stedelijke basisscholen. maar de kuststad spoort de scholen ook aan om energie te besparen. Daarvoor leggen die samen met het autonome gemeentebedrijf EOs een energietraject af. twee scholen zijn nu bijna aan de eindmeet. hoe zien zo’n traject en rapport er in vogelvlucht uit?

te sensibiliseren, kan ze 4719 euro/jaar besparen. Deze school, maar ook voetbal-stadions, een cultureel centrum ... gingen graag op het aanbod in. “Het comfort blijft gelijk of wordt beter, maar de grootste troe-ven zijn energieontzorging en reductie van CO2 en energiekost, zodat de vrijgekomen middelen voor andere zaken aangewend kunnen worden,” weet EOS-directeur Bart Van Camp. “Energie is vaak een grote zorg en directeurs van basisscholen hebben vaak al genoeg kopzorgen.”


11

iSCHOOL 6_HR.indd 11 8/06/12 09:59

Tabel 2: overzicht van energiebesparende maatregelen: links het percentage energie dat men ermee bespaart; rechts de verhouding tussen besparing en investering (kostenefficiëntie)

volgens besparingspercentage volgens kostenefficiëntie

% besparing energiebesparing/investering 100 euro

33% condenserende ketel 01 regeling verwarmingsinstallatie 277

30% regeling verwarmingsinstallatie 02 energieboekhouding 175

25% dakisolatie 03 isolerende folie bij radiatoren 72

20% verbeterd glas 04 spaardouche 69

20% plafond- en vloerisolatie 05 verbeterde ketelinstallatie 42

16% relighting 06 spaarlampen 35

13% energieboekhouding 07 isolatie verwarmingsinstallatie 35

12% muurisolatie 08snelheidregeling verwarmings-

installatie/ventilatie 25

9% thermostatische kranen 09 thermostatische kranen 24

7% verbeterde ketelinstallatie 10 condenserende ketels 13

aanpassen te veel zou kosten, stapten niet in het project. Met de zonnepanelen moest de kleuterschool in Dilbeek tot bijna de helft minder energie aankopen.”

WindmolensOf de panelen genoeg stroom leveren? Vandenbempt: “De zon levert in totaal on-geveer 30% van de energie. De grootste hindernis in dit verhaal was de verant-woordelijkheid bij het plaatsen van zon-nepanelen op het dak van een gebouw met recht van opstal. Nu hebben we een regeling met AGIOn via notariële weg.” Naast zonnepanelen bekijkt DBOC de mogelijkheden om windmolens te plaat-sen. De scholen betrekken hun leerlingen bovendien in alternatieve projecten. Zo gebruiken enkele studierichtingen tso en

bso een meetsysteem om de gegevens af te lezen. Het zesde jaar bouwtechnieken van Don Bosco Sint-Denijs-Westrem reali-seerde in het voorjaar zijn eerste passieve bouwwerk. Op die manier zijn jongeren nu al mee in het energieverhaal van de (na-bije) toekomst.

Don Bosco gaat voor zonne-energieMeer dan 1300 zonnepanelen op de sporthal van Don Bosco Halle produceren jaarlijks zo’n 200.000 kiloWattuur

In zes basisscholen en negen secun-daire scholen van vzw Don Bosco Onderwijscentrum (DBOC) staan zon-nepanelen op het dak. Bijna 3500 in totaal. Van de opbrengst van de groe-nestroomcertificaten gaat een deel naar Natuurpunt vzw.

“Zonnepanelen leveren dankzij de samen-werking met Energie voor meer Natuur een belangrijk financieel voordeel op,” weet Chris Vandenbempt, preventieadvi-seur en milieucoördinator bij DBOC. “Ener-gie voor meer Natuur zorgt voor de plaat-sing en is eigenaar van de zonnepanelen. Elke school maakt gebruik van de energie. Een deel van de opbrengst van groene-stroomcertificaten gaat naar vzw Natuur-punt. Twee scholen waar de dakbelasting

© Linea Trovata

Overheidscampagne: nOg meer sciencefictiOnIn 2006 startte de overheid een grote campagne voor rationeel energiegebruik (REG). Scholen konden subsidies krijgen voor een energieboekhouding, een energieaudit en energiecoördinatoren. Zes jaar en minstens 100 miljoen euro later blijkt dat die campagne onvoldoende resultaten oplevert. Bovendien werd de hele REG-procedure intussen afgeschaft. Een sciencefictionbeleid?

In 2006 wijst onderwijsminister Van-denbroucke dat scholen rationeel moe-ten omgaan met energie. Alleen zo kun-nen ze hun energiefactuur betaalbaar houden. Energiezuinige scholen houden immers meer werkingsmiddelen over voor hun inhoudelijke werking. Het idee is dus goed. Maar wat heeft die REG-campagne in zes jaar tijd concreet op-geleverd? We overlopen de initiatieven.

1. ENErgIEBOEkhOuDINg: mINDEr DaN DE hElft

Amper zes maanden na de lancering heeft al een op de vier scholen een energieboekhouding aangevraagd, zo staat in een persmededeling. Dat lijkt een schot in de roos, maar de cijfers uit een REG-rapport over de energieboek-houding tussen 2007 en 2010 spreken een andere taal: in 2007 vroegen 2700 scholen deze subsidie aan. In 2009 deden nog eens 710 scholen dat. 100 scholen startten bovendien een ener-gieboekhouding zonder subsidie. Sa-mengeteld betekent dat een energie-boekhouding voor 3510 van de 8000 onderwijsgebouwen. Nochtans zou vol-gens de overheid tegen 2015 in élk on-derwijsgebouwencomplex een energie-boekhouding moeten lopen. Dat is nu al sciencefiction: de subsidie bestaat niet meer, dus beginnen de meeste scholen er niet meer aan. En wie het nut ervan onderkent, heeft al een energieboek-houding.

2. DE ENErgIECOörDINatOr:ONDuIDElIjk EffECt

Een energiecoördinator op zich bespaart geen energie maar hij zorgt er wel voor dat scholen dat doen. In 2009 schrijven zich

215 deelnemers in voor de opleiding tot energiecoördinator: een gratis vormings-sessie van zes halve dagen op vier loca-ties. Deze gratis sessie wordt in 2011 her-haald in Brussel. Streefdoel: in elke school of scholengemeenschap een energieco-ordinator aanstellen. Als vorming worden ook vijf gratis REG-brochures verspreid. Wat we vandaag de dag niet weten, is in hoeveel scholen(gemeenschappen) een opgeleide energiecoördinator actief is, laat staan wat dat oplevert.

3.ENErgIEauDIts: EEN Op DE VIEr

Een energieaudit geeft scholen een idee hoeveel energie ze kunnen besparen. Ze kunnen er ook uit afleiden op welke ter-mijn ze investeringen in zuinige energie terugverdienen. De subsidies in 2006

zijn behoorlijk: afhankelijk van het soort audit krijgt de school 35 tot 85% van de totale kost terug. Dat is maximaal 1750 euro.Een half jaar na de start van de REG-campagne in 2006 hebben zich al 400 scholen aangemeld voor een energie-audit. Eind 2006 stopt de teller bij 762 intentieverklaringen van scholen. Een groot succes? Zeg maar boerenbedrog. Van die 762 scholen krijgen er uiteinde-lijk slechts 192 een subsidie. De andere 568 houden het bij de aanvraag. Dat betekent dat slechts een op de vier aan-gemelde scholen zicht echt heeft geën-gageerd voor een audit. En na 2006 is er geen subsidie meer gekomen. De korte periode, de plotse grote vraag naast het beperkte aanbod aan auditbedrijven en een verhoogde prijs voor audits tot 3000 euro maken van de energieaudit verre van een succesverhaal.

4. stOOkOlIEtEllEr: EEN maat VOOr NIEts

De subsidie voor de plaatsing van een stookolieteller werd op vraag van de scholen verhoogd tot maximaal 350 euro per teller. In totaal werden 1736 tellers geplaatst of vervangen. Maar centrale verwarming op oliestook wordt gradueel afgebouwd wegens te grote investeringen als gevolg van strenge(re) veiligheids- en milieunormen.

5. VErWarmINgsINstallatIE latEN afstEllEN: WEINIg aNImO

In 2006 doen 1426 scholen een aan-vraag om hun verwarmingsinstallatie te laten afstellen. Ze kunnen daar 350 euro voor krijgen. Slechts aan 719 scholen wordt die subsidie effectief uitbetaald. In 2008-2009 waren er 700 aanvra-gen voor een subsidie van 500 euro.

Het is onduidelijk hoeveel daarvan in 2009/2010 werd uitbetaald. Tijdens de winter van 2009-2010 wordt een een-malige subsidie van 500 euro voorop-geesteld. Slechts een beperkt aantal scholen maakt gebruik van dit aanbod. Nochtans scoort deze maatregel voor besparing én kostenefficiëntie heel goed (cf. tabel 2). In diezelfde periode werd de subsidievoorwaarde voor zon-nepanelen strenger.

6. slEChts 1 Op DE 5 sChOOlgEBOuWEN Is ENErgIEzuINIg

Bijna een op de twee schoolgebouwen is niet met duurzame materialen opge-trokken. Slechts iets meer dan een op de vijf is energiezuinig. Dat blijkt uit de Schoolgebouwenmonitor 2008. Boven-dien hebben de scholen en de over-heid een andere visie op energiezuinige maatregelen. Zo rangschikt de overheid in een rapport de REG-maatregelen vol-

gens besparingspercentage én volgens kostenefficiëntie.Uit de eerste kolom van tabel 3 kun je bijvoorbeeld afleiden dat een school met een condenserende ketel 33% energie bespaart. Dat is meer dan da-kisolatie (25%) of thermostatische kra-nen (9%). De rechterkolom geeft weer hoe kostenefficiënt deze ingrepen zijn. Als elke REG-maatregel zowel voor be-sparingspercentage als kostenefficiën-tie quasi even goed zou scoren, was de keuze eenvoudig. Maar dat is niet zo. Een condenserende ketel is daar een duidelijk voorbeeld van.

Wat staat nu in dit REG-rapport? De overheid mikt vooral op die maatregelen die de meeste energiebesparing opleve-ren (linkerkolom tabel 3). Maar die kos-ten scholen véél geld. Daarom kiezen zij liever voor kostenefficiëntie (rechterko-lom tabel 3). En dan is de condenseren-de ketel niet de beste keuze, want elke 100 euro die ze daarin pompen, levert slechts 13 euro besparing op.

Een installatie van 10kWp = ca. 10.000 Kw/jaar kost 19.000 euro. In het basis-onderwijs moet een school 5700 euro of 30% zelf investeren en een secun-daire school 7600 euro (40%). Dat levert 2000 euro op aan elektriciteit (20 eurocent per kW/u) gedurende 10 tot 15 jaar. Voor certificaten krijg je 90 euro, of 900 euro in tien jaar tijd. Jaar-opbrengst: 2900 euro per jaar. Winst na tien jaar: 40.300 euro.


12 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 12 8/06/12 09:59

Tabel 2: overzicht van energiebesparende maatregelen: links het percentage energie dat men ermee bespaart; rechts de verhouding tussen besparing en investering (kostenefficiëntie)

volgens besparingspercentage volgens kostenefficiëntie

% besparing energiebesparing/investering 100 euro

33% condenserende ketel 01 regeling verwarmingsinstallatie 277

30% regeling verwarmingsinstallatie 02 energieboekhouding 175

25% dakisolatie 03 isolerende folie bij radiatoren 72

20% verbeterd glas 04 spaardouche 69

20% plafond- en vloerisolatie 05 verbeterde ketelinstallatie 42

16% relighting 06 spaarlampen 35

13% energieboekhouding 07 isolatie verwarmingsinstallatie 35

12% muurisolatie 08snelheidregeling verwarmings-

installatie/ventilatie 25

9% thermostatische kranen 09 thermostatische kranen 24

7% verbeterde ketelinstallatie 10 condenserende ketels 13

aanpassen te veel zou kosten, stapten niet in het project. Met de zonnepanelen moest de kleuterschool in Dilbeek tot bijna de helft minder energie aankopen.”

WindmolensOf de panelen genoeg stroom leveren? Vandenbempt: “De zon levert in totaal on-geveer 30% van de energie. De grootste hindernis in dit verhaal was de verant-woordelijkheid bij het plaatsen van zon-nepanelen op het dak van een gebouw met recht van opstal. Nu hebben we een regeling met AGIOn via notariële weg.” Naast zonnepanelen bekijkt DBOC de mogelijkheden om windmolens te plaat-sen. De scholen betrekken hun leerlingen bovendien in alternatieve projecten. Zo gebruiken enkele studierichtingen tso en

bso een meetsysteem om de gegevens af te lezen. Het zesde jaar bouwtechnieken van Don Bosco Sint-Denijs-Westrem reali-seerde in het voorjaar zijn eerste passieve bouwwerk. Op die manier zijn jongeren nu al mee in het energieverhaal van de (na-bije) toekomst.

Don Bosco gaat voor zonne-energieMeer dan 1300 zonnepanelen op de sporthal van Don Bosco Halle produceren jaarlijks zo’n 200.000 kiloWattuur

In zes basisscholen en negen secun-daire scholen van vzw Don Bosco Onderwijscentrum (DBOC) staan zon-nepanelen op het dak. Bijna 3500 in totaal. Van de opbrengst van de groe-nestroomcertificaten gaat een deel naar Natuurpunt vzw.

“Zonnepanelen leveren dankzij de samen-werking met Energie voor meer Natuur een belangrijk financieel voordeel op,” weet Chris Vandenbempt, preventieadvi-seur en milieucoördinator bij DBOC. “Ener-gie voor meer Natuur zorgt voor de plaat-sing en is eigenaar van de zonnepanelen. Elke school maakt gebruik van de energie. Een deel van de opbrengst van groene-stroomcertificaten gaat naar vzw Natuur-punt. Twee scholen waar de dakbelasting

© Linea Trovata

Overheidscampagne: nOg meer sciencefictiOnIn 2006 startte de overheid een grote campagne voor rationeel energiegebruik (REG). Scholen konden subsidies krijgen voor een energieboekhouding, een energieaudit en energiecoördinatoren. Zes jaar en minstens 100 miljoen euro later blijkt dat die campagne onvoldoende resultaten oplevert. Bovendien werd de hele REG-procedure intussen afgeschaft. Een sciencefictionbeleid?

In 2006 wijst onderwijsminister Van-denbroucke dat scholen rationeel moe-ten omgaan met energie. Alleen zo kun-nen ze hun energiefactuur betaalbaar houden. Energiezuinige scholen houden immers meer werkingsmiddelen over voor hun inhoudelijke werking. Het idee is dus goed. Maar wat heeft die REG-campagne in zes jaar tijd concreet op-geleverd? We overlopen de initiatieven.

1. ENErgIEBOEkhOuDINg: mINDEr DaN DE hElft

Amper zes maanden na de lancering heeft al een op de vier scholen een energieboekhouding aangevraagd, zo staat in een persmededeling. Dat lijkt een schot in de roos, maar de cijfers uit een REG-rapport over de energieboek-houding tussen 2007 en 2010 spreken een andere taal: in 2007 vroegen 2700 scholen deze subsidie aan. In 2009 deden nog eens 710 scholen dat. 100 scholen startten bovendien een ener-gieboekhouding zonder subsidie. Sa-mengeteld betekent dat een energie-boekhouding voor 3510 van de 8000 onderwijsgebouwen. Nochtans zou vol-gens de overheid tegen 2015 in élk on-derwijsgebouwencomplex een energie-boekhouding moeten lopen. Dat is nu al sciencefiction: de subsidie bestaat niet meer, dus beginnen de meeste scholen er niet meer aan. En wie het nut ervan onderkent, heeft al een energieboek-houding.

2. DE ENErgIECOörDINatOr:ONDuIDElIjk EffECt

Een energiecoördinator op zich bespaart geen energie maar hij zorgt er wel voor dat scholen dat doen. In 2009 schrijven zich

215 deelnemers in voor de opleiding tot energiecoördinator: een gratis vormings-sessie van zes halve dagen op vier loca-ties. Deze gratis sessie wordt in 2011 her-haald in Brussel. Streefdoel: in elke school of scholengemeenschap een energieco-ordinator aanstellen. Als vorming worden ook vijf gratis REG-brochures verspreid. Wat we vandaag de dag niet weten, is in hoeveel scholen(gemeenschappen) een opgeleide energiecoördinator actief is, laat staan wat dat oplevert.

3.ENErgIEauDIts: EEN Op DE VIEr

Een energieaudit geeft scholen een idee hoeveel energie ze kunnen besparen. Ze kunnen er ook uit afleiden op welke ter-mijn ze investeringen in zuinige energie terugverdienen. De subsidies in 2006

zijn behoorlijk: afhankelijk van het soort audit krijgt de school 35 tot 85% van de totale kost terug. Dat is maximaal 1750 euro.Een half jaar na de start van de REG-campagne in 2006 hebben zich al 400 scholen aangemeld voor een energie-audit. Eind 2006 stopt de teller bij 762 intentieverklaringen van scholen. Een groot succes? Zeg maar boerenbedrog. Van die 762 scholen krijgen er uiteinde-lijk slechts 192 een subsidie. De andere 568 houden het bij de aanvraag. Dat betekent dat slechts een op de vier aan-gemelde scholen zicht echt heeft geën-gageerd voor een audit. En na 2006 is er geen subsidie meer gekomen. De korte periode, de plotse grote vraag naast het beperkte aanbod aan auditbedrijven en een verhoogde prijs voor audits tot 3000 euro maken van de energieaudit verre van een succesverhaal.

4. stOOkOlIEtEllEr: EEN maat VOOr NIEts

De subsidie voor de plaatsing van een stookolieteller werd op vraag van de scholen verhoogd tot maximaal 350 euro per teller. In totaal werden 1736 tellers geplaatst of vervangen. Maar centrale verwarming op oliestook wordt gradueel afgebouwd wegens te grote investeringen als gevolg van strenge(re) veiligheids- en milieunormen.

5. VErWarmINgsINstallatIE latEN afstEllEN: WEINIg aNImO

In 2006 doen 1426 scholen een aan-vraag om hun verwarmingsinstallatie te laten afstellen. Ze kunnen daar 350 euro voor krijgen. Slechts aan 719 scholen wordt die subsidie effectief uitbetaald. In 2008-2009 waren er 700 aanvra-gen voor een subsidie van 500 euro.

Het is onduidelijk hoeveel daarvan in 2009/2010 werd uitbetaald. Tijdens de winter van 2009-2010 wordt een een-malige subsidie van 500 euro voorop-geesteld. Slechts een beperkt aantal scholen maakt gebruik van dit aanbod. Nochtans scoort deze maatregel voor besparing én kostenefficiëntie heel goed (cf. tabel 2). In diezelfde periode werd de subsidievoorwaarde voor zon-nepanelen strenger.

6. slEChts 1 Op DE 5 sChOOlgEBOuWEN Is ENErgIEzuINIg

Bijna een op de twee schoolgebouwen is niet met duurzame materialen opge-trokken. Slechts iets meer dan een op de vijf is energiezuinig. Dat blijkt uit de Schoolgebouwenmonitor 2008. Boven-dien hebben de scholen en de over-heid een andere visie op energiezuinige maatregelen. Zo rangschikt de overheid in een rapport de REG-maatregelen vol-

gens besparingspercentage én volgens kostenefficiëntie.Uit de eerste kolom van tabel 3 kun je bijvoorbeeld afleiden dat een school met een condenserende ketel 33% energie bespaart. Dat is meer dan da-kisolatie (25%) of thermostatische kra-nen (9%). De rechterkolom geeft weer hoe kostenefficiënt deze ingrepen zijn. Als elke REG-maatregel zowel voor be-sparingspercentage als kostenefficiën-tie quasi even goed zou scoren, was de keuze eenvoudig. Maar dat is niet zo. Een condenserende ketel is daar een duidelijk voorbeeld van.

Wat staat nu in dit REG-rapport? De overheid mikt vooral op die maatregelen die de meeste energiebesparing opleve-ren (linkerkolom tabel 3). Maar die kos-ten scholen véél geld. Daarom kiezen zij liever voor kostenefficiëntie (rechterko-lom tabel 3). En dan is de condenseren-de ketel niet de beste keuze, want elke 100 euro die ze daarin pompen, levert slechts 13 euro besparing op.

Een installatie van 10kWp = ca. 10.000 Kw/jaar kost 19.000 euro. In het basis-onderwijs moet een school 5700 euro of 30% zelf investeren en een secun-daire school 7600 euro (40%). Dat levert 2000 euro op aan elektriciteit (20 eurocent per kW/u) gedurende 10 tot 15 jaar. Voor certificaten krijg je 90 euro, of 900 euro in tien jaar tijd. Jaar-opbrengst: 2900 euro per jaar. Winst na tien jaar: 40.300 euro.


13

iSCHOOL 6_HR.indd 13 8/06/12 09:59

Met een thermische jas, relighting, nieuwe cv-sturing, ramen en toiletten, balansventilatie en een brandtrap zijn de torens nu meer dan up-to-date.

Koen Geldof: “Sinds we balansventilatie hebben, zijn leraren en leerlingen minder afwezig.”

tWee torens sLoPen Kost KWart MiLJoen eUro We spreken 1967 en 1978. met ruim

tien jaar tussen verrijzen twee witte torengebouwen op de speelplaats van het sint-jozefscollege in Izegem. Na bijna vijftig jaar ontsnappen ze ternauwernood aan de sloophamer. Dan krijgen ze een thermische face-lift. achter dat gezicht: tal van ver-nieuwende ingrepen.

Het Sint-Jozefscollege brandt in 1936 bijna volledig af en wordt herbouwd in art-decostijl. Nu maakt het deel uit van de scholengemeenschap J. de Pélichy. 2400 leerlingen zijn verspreid over zes scholen op vijf sites. Koen Geldof, alge-meen directeur sinds 2003, was daar-voor actief bij een bouwpromotor en is dus vertrouwd met energie- en bouw-projecten. “Veel positiefs was er niet aan die betonblokken?” vertelt hij. “Daarom was ons eerste idee: slopen. Maar dat zou een kwart miljoen euro kosten en we zouden tijdelijk te weinig (les)loka-len hebben. Om budgettaire redenen overwogen we alleen nieuwe ramen met dubbele beglazing. Maar dat lost de koudebruggen en problemen met verluchting, dakisolatie, brandveiligheid niet op. Dus moesten we voor een duur-zaam vernieuwbouwproject gaan. In dit project was buitengevelrenovatie een absolute voorwaarde. Gelukkig kon dat met Powerwall-isolatie. Voor de afwer-king kozen we leien in antracietkleur in

combinatie met gevelpanelen. Wie geen weet heeft van de vroegere witte torens, zou zweren dat het nieuwe gebouwen zijn.”

Brandvrije deuren“Een gebouw is pas energetisch 100% effi ciënt als je alle bepalende factoren aanpakt”, weet Geldof. “De torens kre-gen dakisolatie, een nieuwe cv-sturing en vaste aluminium ramen, wegens de balansventilatie. Daarbij wordt de bin-nenlucht gezuiverd en de warmte ervan gerecupereerd. Het effect is er: sinds die ventilatie er is, zijn leraren en leerlingen minder afwezig. Vanuit elk lokaal is een nieuwe brandtrap vlot bereikbaar. De gebouwen werden in compartimenten verdeeld met brandvrije deuren ertus-sen. De rolluiken kunnen apart of alle-maal tegelijk open en dicht. Relighting en nieuwe toiletten verhogen vooral het comfort. Enkel de wandtegels in de gan-gen verwijzen naar de jaren 60. Maar die zijn erg onderhoudsvriendelijk.”

spaargeldOver de renovatie is de school in de wol-ken. Ook over het kostenplaatje? “Een kwestie van noodgedwongen lenen en spaargeld aanspreken. Maar niet elke school kan dat en ook niet om de vijf of tien jaar. In een van onze andere scholen vermeldt het doorlichtingsverslag een tekort aan sportinfrastructuur. Een ge-zamenlijk project voor een sporthal werd door de stad afgeblazen wegens be-sparingen. Ik vrees dat Vlaanderen over twintig jaar meer verloederde schoolge-bouwen zal tellen dan nu. Nochtans is de goodwill van scholen groot.”

De scholengemeenschap de Pélichy heeft 46.600 m2 bebouwde oppervlakte en investeerde vanaf 2005 9 miljoen euro in gebouwen, herstellingen en on-derhoud, en technische installaties. Na aftrek van 60% subsidies moest ze nog 3,6 miljoen euro ophoesten via lening en spaarmiddelen.

rEg IN hEt gO!De scholen van het GO! ontvangen geen subsidies van AGIOn. Het GO! heeft geanticipeerd op de REG-problematiek door vroeger en meer middelen (in totaal > 60 miljoen euro) te voorzien voor energiebe-sparingsinvesteringen. De verdeling gebeurde op basis van criteria die de Raad heeft opgesteld. Elke scholen-groep kon dan die projecten voor-stellen en uitvoeren met de grootste return of investment. Concreet heeft het GO! ingezet op het isoleren van de schil van het gebouw (inclusief ramen), relighting, condenserende verwarmingsketels en een betere af-regeling van de verwarming.

Tabel 3 - De REG-middelen zitten vervat in de totaalsom van de machtigingen per jaar.

Het klassieke budget in euro voor schoolinfrastructuur in het niet hoger onderwijs (AGIOn)

2006 2007 2008 2009 2010 2011

148.423.000 152.839.000 299.729.000 173.037.000 179.037.000 185.037.000

+ 2,98% + 96,11% - 42,27% + 3,47% + 3,35%

7. prOCEDurE VErDWIjNt, mIDDElEN NIEt

Met ingang van 1 februari 2012 werd de REG-procedure, in overleg met de onder-wijskoepels, door het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn) afgeschaft. “De REG-component maakt nu standaard deel uit van overwegingen bij elk bouwdossier”, stelt onderwijsmi-nister Smet. Erg duidelijk en concreet is hij daar verder niet over. AGIOn reser-veerde sinds 2006 elk jaar 25 miljoen euro voor energiebesparende maatrege-len. Goed voor ruim 1800 gerealiseerde REG-investeringsdossiers. Maar ontoe-reikend voor de instroom van aanvragen. De REG-procedure is afgeschaft, maar de middelen zijn er nog steeds. De REG-component maakt intussen standaard deel uit van elk bouwdossier en ener-giebesparende investeringen zijn moge-lijk via andere subsidieprocedures, aldus AGIOn. Om de kloof tussen het voor-ziene budget en de grote behoefte aan infrastructuurwerken te dichten, startte in

2006 een grootschalige inhaaloperatie: elk jaar 50 miljoen euro extra, 75 miljoen vanaf 2008 en in dat jaar een eenmalige injectie van 175 miljoen euro (cf. Tabel 3).Toch is slechts 20% van de Vlaamse schoolgebouwen energiezuinig en 48% van duurzame materialen. Van veel schoolgebouwen is de houdbaarheids-periode al ver(drie)dubbeld. De sloopha-mer is in die gevallen de enige energie-zuinige maatregel.

Nu is er het DBFM-project, Scholen van Morgen. Dat project omvat zowel het ontwerp (Design), de bouw (Build), de fi nanciering (Finance) en het onderhoud (Maintain) van de scholen gedurende 30 jaar. Goed voor in totaal 200 nieuwe schoolgebouwen tegen 2016. Voor 74 scholen was in dit project helaas geen plaats meer. Een investering van 1,5 mil-jard, maar wel een doekje voor het bloe-den. Er is op korte termijn echter 10 mil-jard euro nodig over de netten heen, stelt het GO! Alle Vlaamse scholen energiezui-nig? Nog decennialang ... sciencefi ction.

tWee torens sLoPen Kost KWart MiLJoen eUro

Nu is er het DBFM-project, Scholen van Morgen. Dat project omvat zowel het ontwerp (Design), de bouw (Build), de fi nanciering (Finance) en het onderhoud (Maintain) van de scholen gedurende 30 jaar. Goed voor in totaal 200 nieuwe schoolgebouwen tegen 2016. Voor 74 scholen was in dit project helaas geen

48% van de Vlaamse scholen is niet of nauwelijks energiezuinig

Wat mEt DE ‘haNgENDE’rEg-DOssIErs?Voor het vrije gesubsidieerde onder-wijs worden de nog niet goedgekeurde REG-dossiers (419) in de mate van het mogelijke omgezet in een verkorte pro-cedure. Voor het officiële gesubsidieer-de onderwijs worden die REG-dossiers (74) ingeschreven als wachtlijstdos-sier, waarbij het OVSG zal onderzoeken welke dossiers mee zullen opgenomen worden in hun prioritaire lijst. In totaal dus bijna 500 dossiers, voor in totaal bijna 84 miljoen euro aan mogelijke in-vesteringen.

In het KA Eeklo werden alle ramen vernieuwd: 250 in totaal of 1825 m2. Kostprijs: 725.000 euro.


14 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 14 8/06/12 09:59

Met een thermische jas, relighting, nieuwe cv-sturing, ramen en toiletten, balansventilatie en een brandtrap zijn de torens nu meer dan up-to-date.

Koen Geldof: “Sinds we balansventilatie hebben, zijn leraren en leerlingen minder afwezig.”

tWee torens sLoPen Kost KWart MiLJoen eUro We spreken 1967 en 1978. met ruim

tien jaar tussen verrijzen twee witte torengebouwen op de speelplaats van het sint-jozefscollege in Izegem. Na bijna vijftig jaar ontsnappen ze ternauwernood aan de sloophamer. Dan krijgen ze een thermische face-lift. achter dat gezicht: tal van ver-nieuwende ingrepen.

Het Sint-Jozefscollege brandt in 1936 bijna volledig af en wordt herbouwd in art-decostijl. Nu maakt het deel uit van de scholengemeenschap J. de Pélichy. 2400 leerlingen zijn verspreid over zes scholen op vijf sites. Koen Geldof, alge-meen directeur sinds 2003, was daar-voor actief bij een bouwpromotor en is dus vertrouwd met energie- en bouw-projecten. “Veel positiefs was er niet aan die betonblokken?” vertelt hij. “Daarom was ons eerste idee: slopen. Maar dat zou een kwart miljoen euro kosten en we zouden tijdelijk te weinig (les)loka-len hebben. Om budgettaire redenen overwogen we alleen nieuwe ramen met dubbele beglazing. Maar dat lost de koudebruggen en problemen met verluchting, dakisolatie, brandveiligheid niet op. Dus moesten we voor een duur-zaam vernieuwbouwproject gaan. In dit project was buitengevelrenovatie een absolute voorwaarde. Gelukkig kon dat met Powerwall-isolatie. Voor de afwer-king kozen we leien in antracietkleur in

combinatie met gevelpanelen. Wie geen weet heeft van de vroegere witte torens, zou zweren dat het nieuwe gebouwen zijn.”

Brandvrije deuren“Een gebouw is pas energetisch 100% effi ciënt als je alle bepalende factoren aanpakt”, weet Geldof. “De torens kre-gen dakisolatie, een nieuwe cv-sturing en vaste aluminium ramen, wegens de balansventilatie. Daarbij wordt de bin-nenlucht gezuiverd en de warmte ervan gerecupereerd. Het effect is er: sinds die ventilatie er is, zijn leraren en leerlingen minder afwezig. Vanuit elk lokaal is een nieuwe brandtrap vlot bereikbaar. De gebouwen werden in compartimenten verdeeld met brandvrije deuren ertus-sen. De rolluiken kunnen apart of alle-maal tegelijk open en dicht. Relighting en nieuwe toiletten verhogen vooral het comfort. Enkel de wandtegels in de gan-gen verwijzen naar de jaren 60. Maar die zijn erg onderhoudsvriendelijk.”

spaargeldOver de renovatie is de school in de wol-ken. Ook over het kostenplaatje? “Een kwestie van noodgedwongen lenen en spaargeld aanspreken. Maar niet elke school kan dat en ook niet om de vijf of tien jaar. In een van onze andere scholen vermeldt het doorlichtingsverslag een tekort aan sportinfrastructuur. Een ge-zamenlijk project voor een sporthal werd door de stad afgeblazen wegens be-sparingen. Ik vrees dat Vlaanderen over twintig jaar meer verloederde schoolge-bouwen zal tellen dan nu. Nochtans is de goodwill van scholen groot.”

De scholengemeenschap de Pélichy heeft 46.600 m2 bebouwde oppervlakte en investeerde vanaf 2005 9 miljoen euro in gebouwen, herstellingen en on-derhoud, en technische installaties. Na aftrek van 60% subsidies moest ze nog 3,6 miljoen euro ophoesten via lening en spaarmiddelen.

rEg IN hEt gO!De scholen van het GO! ontvangen geen subsidies van AGIOn. Het GO! heeft geanticipeerd op de REG-problematiek door vroeger en meer middelen (in totaal > 60 miljoen euro) te voorzien voor energiebe-sparingsinvesteringen. De verdeling gebeurde op basis van criteria die de Raad heeft opgesteld. Elke scholen-groep kon dan die projecten voor-stellen en uitvoeren met de grootste return of investment. Concreet heeft het GO! ingezet op het isoleren van de schil van het gebouw (inclusief ramen), relighting, condenserende verwarmingsketels en een betere af-regeling van de verwarming.

Tabel 3 - De REG-middelen zitten vervat in de totaalsom van de machtigingen per jaar.

Het klassieke budget in euro voor schoolinfrastructuur in het niet hoger onderwijs (AGIOn)

2006 2007 2008 2009 2010 2011

148.423.000 152.839.000 299.729.000 173.037.000 179.037.000 185.037.000

+ 2,98% + 96,11% - 42,27% + 3,47% + 3,35%

7. prOCEDurE VErDWIjNt, mIDDElEN NIEt

Met ingang van 1 februari 2012 werd de REG-procedure, in overleg met de onder-wijskoepels, door het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn) afgeschaft. “De REG-component maakt nu standaard deel uit van overwegingen bij elk bouwdossier”, stelt onderwijsmi-nister Smet. Erg duidelijk en concreet is hij daar verder niet over. AGIOn reser-veerde sinds 2006 elk jaar 25 miljoen euro voor energiebesparende maatrege-len. Goed voor ruim 1800 gerealiseerde REG-investeringsdossiers. Maar ontoe-reikend voor de instroom van aanvragen. De REG-procedure is afgeschaft, maar de middelen zijn er nog steeds. De REG-component maakt intussen standaard deel uit van elk bouwdossier en ener-giebesparende investeringen zijn moge-lijk via andere subsidieprocedures, aldus AGIOn. Om de kloof tussen het voor-ziene budget en de grote behoefte aan infrastructuurwerken te dichten, startte in

2006 een grootschalige inhaaloperatie: elk jaar 50 miljoen euro extra, 75 miljoen vanaf 2008 en in dat jaar een eenmalige injectie van 175 miljoen euro (cf. Tabel 3).Toch is slechts 20% van de Vlaamse schoolgebouwen energiezuinig en 48% van duurzame materialen. Van veel schoolgebouwen is de houdbaarheids-periode al ver(drie)dubbeld. De sloopha-mer is in die gevallen de enige energie-zuinige maatregel.

Nu is er het DBFM-project, Scholen van Morgen. Dat project omvat zowel het ontwerp (Design), de bouw (Build), de fi nanciering (Finance) en het onderhoud (Maintain) van de scholen gedurende 30 jaar. Goed voor in totaal 200 nieuwe schoolgebouwen tegen 2016. Voor 74 scholen was in dit project helaas geen plaats meer. Een investering van 1,5 mil-jard, maar wel een doekje voor het bloe-den. Er is op korte termijn echter 10 mil-jard euro nodig over de netten heen, stelt het GO! Alle Vlaamse scholen energiezui-nig? Nog decennialang ... sciencefi ction.

tWee torens sLoPen Kost KWart MiLJoen eUro

Nu is er het DBFM-project, Scholen van Morgen. Dat project omvat zowel het ontwerp (Design), de bouw (Build), de fi nanciering (Finance) en het onderhoud (Maintain) van de scholen gedurende 30 jaar. Goed voor in totaal 200 nieuwe schoolgebouwen tegen 2016. Voor 74 scholen was in dit project helaas geen

48% van de Vlaamse scholen is niet of nauwelijks energiezuinig

Wat mEt DE ‘haNgENDE’rEg-DOssIErs?Voor het vrije gesubsidieerde onder-wijs worden de nog niet goedgekeurde REG-dossiers (419) in de mate van het mogelijke omgezet in een verkorte pro-cedure. Voor het officiële gesubsidieer-de onderwijs worden die REG-dossiers (74) ingeschreven als wachtlijstdos-sier, waarbij het OVSG zal onderzoeken welke dossiers mee zullen opgenomen worden in hun prioritaire lijst. In totaal dus bijna 500 dossiers, voor in totaal bijna 84 miljoen euro aan mogelijke in-vesteringen.

In het KA Eeklo werden alle ramen vernieuwd: 250 in totaal of 1825 m2. Kostprijs: 725.000 euro.


15

iSCHOOL 6_HR.indd 15 8/06/12 09:59

Tekst: Jan T’SasFoto’s: Ivan Mervillie

800 leerlingenleren met iPad

Vanaf 1 september gebruiken de 800 leerlingen van het Sint-Pieterscollege en de Sint-Jozefshandelsschool in Blankenberge allemaal een iPad in de klas. Niet alleen bespaart de school daarmee tweederde van de kosten voor kopieën, rekenmachines, audio- en videotoestellen, de lessen gaan er ook anders uitzien. “Al jaren vult heel Vlaanderen werkboeken in. Tijd voor een nieuwe didactiek”, zegt directeur Rudi Boydens.

men. We hebben 300 pc’s op school en niet eens een voltijdse ICT-coördinator. Investeren in iPads loont dus wel.”

Moeten de leerlingen zelf hun iPad kopen?Rudi Boydens: “Ze krijgen vier moge-lijkheden: ze hebben al een iPad en brengen die mee naar school, ze gaan hem zelf elders kopen of ze krijgen hem cadeau van thuis, of ze kopen hem via de school. Via de school kost het de leerling 465 euro. Huurkoop is ook mo-

gelijk: een afbetalingsplan van jaarlijks vier keer 40 euro en dat drie schooljaren lang.”

Nemen ze hun iPad ook mee naar huis?Rudi Boydens: “Ja, en ze laden hem daar op. Elke leerling ondertekent bo-vendien een contract met een ethische code: ‘Hoe ga je om met IT?’ En zoals er op school een boekendag is, organise-ren we tegelijk een iPad-dag met korte instructiemomenten voor de ouders en

“De meeste leerlingen zullen meer van een iPad afweten dan de leraren. Maar een goede leraar weet dat hij wel meer te bieden heeft dan technische bagage.”

We kennen al scholen waar elke leerling met een notebook of laptop in de klas zit. Waarom kies je voor de – toch duurdere – iPad?Rudi Boydens: “We werken al dertig jaar met Apple computers, de iPad is dus een logischere keuze dan een andere tablet-pc. Voorts zijn iPads intuïtief, de programma’s laden snel op, je kunt snel starten en stoppen, je werkt facedown zoals met een boek dat op tafel ligt en er is nog ruimte op de bank voor boeken. Bij pc’s heb je vaker technische proble-

iPads_V03.indd 2-3 8/06/12 09:11Recticel_V01.indd 1 4/06/12 14:49iSCHOOL 6_HR.indd 16 8/06/12 09:59

Tekst: Jan T’SasFoto’s: Ivan Mervillie

800 leerlingenleren met iPad

Vanaf 1 september gebruiken de 800 leerlingen van het Sint-Pieterscollege en de Sint-Jozefshandelsschool in Blankenberge allemaal een iPad in de klas. Niet alleen bespaart de school daarmee tweederde van de kosten voor kopieën, rekenmachines, audio- en videotoestellen, de lessen gaan er ook anders uitzien. “Al jaren vult heel Vlaanderen werkboeken in. Tijd voor een nieuwe didactiek”, zegt directeur Rudi Boydens.

men. We hebben 300 pc’s op school en niet eens een voltijdse ICT-coördinator. Investeren in iPads loont dus wel.”

Moeten de leerlingen zelf hun iPad kopen?Rudi Boydens: “Ze krijgen vier moge-lijkheden: ze hebben al een iPad en brengen die mee naar school, ze gaan hem zelf elders kopen of ze krijgen hem cadeau van thuis, of ze kopen hem via de school. Via de school kost het de leerling 465 euro. Huurkoop is ook mo-

gelijk: een afbetalingsplan van jaarlijks vier keer 40 euro en dat drie schooljaren lang.”

Nemen ze hun iPad ook mee naar huis?Rudi Boydens: “Ja, en ze laden hem daar op. Elke leerling ondertekent bo-vendien een contract met een ethische code: ‘Hoe ga je om met IT?’ En zoals er op school een boekendag is, organise-ren we tegelijk een iPad-dag met korte instructiemomenten voor de ouders en

“De meeste leerlingen zullen meer van een iPad afweten dan de leraren. Maar een goede leraar weet dat hij wel meer te bieden heeft dan technische bagage.”

We kennen al scholen waar elke leerling met een notebook of laptop in de klas zit. Waarom kies je voor de – toch duurdere – iPad?Rudi Boydens: “We werken al dertig jaar met Apple computers, de iPad is dus een logischere keuze dan een andere tablet-pc. Voorts zijn iPads intuïtief, de programma’s laden snel op, je kunt snel starten en stoppen, je werkt facedown zoals met een boek dat op tafel ligt en er is nog ruimte op de bank voor boeken. Bij pc’s heb je vaker technische proble-

iPads_V03.indd 2-3 8/06/12 09:11Recticel_V01.indd 1 4/06/12 14:49

17

iSCHOOL 6_HR.indd 17 8/06/12 09:59

hun kinderen: hoe start je zo’n iPad? Hoe maak je een ID aan? Hoe installeer je apps? Zo betrekken we de ouders er-bij. We kregen immers bij de bekend-making reacties als: ‘Ik weet helemaal niks af van wifi’. Ook de leerlingen krij-gen een startopleiding.”

En de leraren?Rudi Boydens: “Alle personeelsleden hebben een iPad gekregen van de school, 110 in totaal. En ze krijgen vor-ming. Je kunt van een leraar immers

niet vragen om een toestel in zijn lessen te integreren dat hij nog nooit in han-den heeft gehad. Ik zie onder de leraren nu al een lerende organisatie ontstaan rond de iPad. Ze praten erover, wisselen ideeën en materiaal uit, zoeken oplos-singen voor problemen.”

Zien alle leraren het zitten om de iPad in de klas te gebruiken?Rudi Boydens: “De iPad zal de kracht van de leraar versterken, daar ben ik zeker van. Maar natuurlijk reageert niet iedereen op dezelfde manier. De een is wat bang voor de technologie: alle

leerlingen zullen online zijn en kunnen in theorie allemaal op Facebook zitten. De meeste leerlingen zullen meer van een iPad afweten dan zijzelf. Maar een goede leraar weet dat hij wel meer te bieden heeft dan technische bagage. Wat in hun lessen evident moeten wor-den, is dat leerlingen vooral online in-formatie raadplegen, hun agenda invul-len en dat ook de communicatie met de ouders via die weg gebeurt. De meest gevorderde leraren zijn de trekkers. Die zie ik zelf digitale boeken maken en

apps ontwikkelen. Ook stagiairs van de lerarenontwikkeling worden veronder-steld mee te doen. Dit jaar hadden we al een stagiair die met leerlingen in de les techniek een app ontwikkelde waar-mee je draadloos treinwissels kunt be-dienen.”

Elke leerling zijn computer, het heeft toch nog altijd een hoog hypege-halte.Rudi Boydens: “Dat is het niet. Onze keuze ligt in het verlengde van onze vi-sie. Een essentieel element daarin is be-geleid zelfstandig leren. Al dertien jaar

Besparing: tweederde minder kopieerkosten

brengen onze leerlingen een halve dag per week door in het open leercentrum. Ze verwerken er zelfstandig de leerstof voor drie vakken. Daarbij verandert de rol van de leraar. Hij is niet meer de centrale dirigent, maar begeleider van leerprocessen. Dat beseffen evenwel nog niet alle leraren. Werken met de iPad zal het hele proces versnellen en faciliteren.”

Dreigen al die iPads niet het grootste deel van de tijd in de boekentas-sen te blijven zitten? Hoe bereidt de school zich voor?Rudi Boydens: “15 van de 90 leraren in onze school werken of werkten mee aan schoolboeken. Die hebben we samen-gebracht om daarover na te denken. We zien een evolutie in drie fasen. De eer-ste fase omvat het aanbod van school-boeken in pdf. Enkele uitgeverijen zijn al bereid ons die pdf’s aan te leveren. Dat is natuurlijk een plat formaat zonder di-dactische meerwaarde, je compenseert er enkel de drukkosten mee. Je kunt een atlas ook niet zomaar vervangen door Google Maps. De tweede fase is het bordboek van de leraar verplaatsen naar de tablet van elke leerling: die zijn al in-teractiever, bewerkbaar, bevatten links … In de derde fase moet leermateriaal

inspelen op de mogelijkheden van de iPad: leerstof aanbieden als problemen waarbij leerlingen geen extra content of oplossingen krijgen zonder dat ze eerst hulpmiddelen hebben geraadpleegd en hebben nagedacht. Zoals levels in een game. Commercieel gezien is er nog niet genoeg educatief materiaal voor iPads, dus willen we die markt mee pushen.”

Toeval of niet, vorige maand nog pleitte Saskia Van Uffelen, ceo van Bull, voor het afschaffen van school-boeken. Iedereen aan de iPad!Rudi Boydens: “Dat was wel wat provo-

Rudi Boydens: “Ik zie onder de leraren nu al een lerende organisatie ontstaan rond de iPad. Ze praten erover, wisselen ideeën en materiaal uit, zoeken oplossingen voor problemen.”

cerend, maar ik volg haar in haar kritiek. Dan heb ik het vooral over de traagheid waarmee digitaal schoolmateriaal wordt aangemaakt of aangeleverd. Het is goed dat iemand even tegen de schenen schopt. Ik mis bij uitgeverijen een voor-uitstrevend commercieel model voor de didactische voorbereiding van compu-tergesteund onderwijs. Leerlingen zijn volgzaam en zullen braaf het school-boek mee doorlopen, maar dan maak je ze onvoldoende kritisch. Leermiddelen beïnvloeden de manier van leren.”

Ook schoolboeken moeten digitaal moeten worden

Hoe ervaren leerlingen en leraren lessen met iPads? De school in Blankenberge experimenteert nu al met tien stuks in de les. Even binnenvallen.

Bij wijze van proef werken dit jaar tien leerlingen met iPads. Twee van hen zijn Nina Dasseville (13) en Maedeh Khatibe (15) van het tweede jaar handel. “We gebruiken hem om dingen op te zoeken en vertalingen te maken”, vertelt Maedeh. “In de lessen handel maken we berekeningen en doen we bestellingen via hotmail.” Nina vindt de lessen alvast boeiender, nu ze met de iPad werkt. “Maar maar soms ben ik nog meer met de iPad zelf bezig dan met de les. Met één klik zit je op Facebook.”

François Hanton is leraar Frans, Engels en informatica. “Elk jaar stellen collega’s vast dat ze wel met hun leerlingen aan de pc willen, maar het pc-lokaal bezet is. Met iPads valt dat probleem weg.” In zijn klas experimenteren de leerlingen volop. “Ze doen opzoekwerk via browsers, bewerken muziek en video, maken presentaties. Momenteel zijn ze een fotoroman aan het maken met een stripapplicatie.”

Of Hanton ook al specifieke apps gebruikt? “Ja, net zoals mijn collega wiskunde. In de Apple-store vind je al heel veel apps. Er is meer lesmateriaal beschikbaar voor een iPad dan voor een tablet die op Android of Windows draait. In januari bracht Apple nog een tool op de markt waarmee je je lesmateriaal interactief kunt maken: boeken met filmpjes en oefeningen.”

Echt anders lesgeven doet Hanton niet, zegt hij, maar als de leerlingen een dialoogje moeten oefenen voor Frans, verandert de iPad toch wel het scenario. “Vroeger moesten leerlingen zo’n dialoogje samen vooraan komen brengen. Nu gebruiken we daar de app Facetime voor. Elke leerling dialogeert via de iPad met iemand in een ander lokaal: een medeleerling, een leraar, de directeur zelfs. Spannender en voor sommige leerlingen tegelijk laagdrempeliger. Niet elke leerling staat immers graag voor de klas. Met de iPad zullen we ICT veel directer integreren.”

Als 800 leerlingen samen online gaan, dan vergt dat een serieuze in-ternetverbinding. Hebben jullie die?Rudi Boydens: “Nu wel. We hebben 50.000 euro geïnvesteerd in glasve-zelkabels voor meer internetcapaciteit. Daarvoor hebben we maandenlang on-derhandeld met verschillende telecom-bedrijven. Ik begrijp niet waarom de overheid voor glasvezel - en voldoen-de up- en downstreamvolume - geen raamcontracten sluit. Nog meer scholen zullen straks die hoge bandbreedte no-

dig hebben. De overheid neemt hier zijn verantwoordelijkheid niet.”

Kun je die investering dan wel terug-verdienen?Rudi Boydens: “We gaan tweederde minder kosten maken voor fotokopieën: brieven naar ouders, agenda’s, diverse fotokopieën, boeken … het moet alle-maal digitaal worden. Daarnaast zullen we zelf studiedagen over iPad-gebruik in de les organiseren en daar iets mee terugverdienen.”

“Eindelijk geen pc- lokaal meer reserveren”

François Hanton, leraar Frans:

“Met de iPad zullen we ICT

veel directer integreren.”

iPads_V03.indd 4-5 8/06/12 09:11

18 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 18 8/06/12 09:59

hun kinderen: hoe start je zo’n iPad? Hoe maak je een ID aan? Hoe installeer je apps? Zo betrekken we de ouders er-bij. We kregen immers bij de bekend-making reacties als: ‘Ik weet helemaal niks af van wifi’. Ook de leerlingen krij-gen een startopleiding.”

En de leraren?Rudi Boydens: “Alle personeelsleden hebben een iPad gekregen van de school, 110 in totaal. En ze krijgen vor-ming. Je kunt van een leraar immers

niet vragen om een toestel in zijn lessen te integreren dat hij nog nooit in han-den heeft gehad. Ik zie onder de leraren nu al een lerende organisatie ontstaan rond de iPad. Ze praten erover, wisselen ideeën en materiaal uit, zoeken oplos-singen voor problemen.”

Zien alle leraren het zitten om de iPad in de klas te gebruiken?Rudi Boydens: “De iPad zal de kracht van de leraar versterken, daar ben ik zeker van. Maar natuurlijk reageert niet iedereen op dezelfde manier. De een is wat bang voor de technologie: alle

leerlingen zullen online zijn en kunnen in theorie allemaal op Facebook zitten. De meeste leerlingen zullen meer van een iPad afweten dan zijzelf. Maar een goede leraar weet dat hij wel meer te bieden heeft dan technische bagage. Wat in hun lessen evident moeten wor-den, is dat leerlingen vooral online in-formatie raadplegen, hun agenda invul-len en dat ook de communicatie met de ouders via die weg gebeurt. De meest gevorderde leraren zijn de trekkers. Die zie ik zelf digitale boeken maken en

apps ontwikkelen. Ook stagiairs van de lerarenontwikkeling worden veronder-steld mee te doen. Dit jaar hadden we al een stagiair die met leerlingen in de les techniek een app ontwikkelde waar-mee je draadloos treinwissels kunt be-dienen.”

Elke leerling zijn computer, het heeft toch nog altijd een hoog hypege-halte.Rudi Boydens: “Dat is het niet. Onze keuze ligt in het verlengde van onze vi-sie. Een essentieel element daarin is be-geleid zelfstandig leren. Al dertien jaar

Besparing: tweederde minder kopieerkosten

brengen onze leerlingen een halve dag per week door in het open leercentrum. Ze verwerken er zelfstandig de leerstof voor drie vakken. Daarbij verandert de rol van de leraar. Hij is niet meer de centrale dirigent, maar begeleider van leerprocessen. Dat beseffen evenwel nog niet alle leraren. Werken met de iPad zal het hele proces versnellen en faciliteren.”

Dreigen al die iPads niet het grootste deel van de tijd in de boekentas-sen te blijven zitten? Hoe bereidt de school zich voor?Rudi Boydens: “15 van de 90 leraren in onze school werken of werkten mee aan schoolboeken. Die hebben we samen-gebracht om daarover na te denken. We zien een evolutie in drie fasen. De eer-ste fase omvat het aanbod van school-boeken in pdf. Enkele uitgeverijen zijn al bereid ons die pdf’s aan te leveren. Dat is natuurlijk een plat formaat zonder di-dactische meerwaarde, je compenseert er enkel de drukkosten mee. Je kunt een atlas ook niet zomaar vervangen door Google Maps. De tweede fase is het bordboek van de leraar verplaatsen naar de tablet van elke leerling: die zijn al in-teractiever, bewerkbaar, bevatten links … In de derde fase moet leermateriaal

inspelen op de mogelijkheden van de iPad: leerstof aanbieden als problemen waarbij leerlingen geen extra content of oplossingen krijgen zonder dat ze eerst hulpmiddelen hebben geraadpleegd en hebben nagedacht. Zoals levels in een game. Commercieel gezien is er nog niet genoeg educatief materiaal voor iPads, dus willen we die markt mee pushen.”

Toeval of niet, vorige maand nog pleitte Saskia Van Uffelen, ceo van Bull, voor het afschaffen van school-boeken. Iedereen aan de iPad!Rudi Boydens: “Dat was wel wat provo-

Rudi Boydens: “Ik zie onder de leraren nu al een lerende organisatie ontstaan rond de iPad. Ze praten erover, wisselen ideeën en materiaal uit, zoeken oplossingen voor problemen.”

cerend, maar ik volg haar in haar kritiek. Dan heb ik het vooral over de traagheid waarmee digitaal schoolmateriaal wordt aangemaakt of aangeleverd. Het is goed dat iemand even tegen de schenen schopt. Ik mis bij uitgeverijen een voor-uitstrevend commercieel model voor de didactische voorbereiding van compu-tergesteund onderwijs. Leerlingen zijn volgzaam en zullen braaf het school-boek mee doorlopen, maar dan maak je ze onvoldoende kritisch. Leermiddelen beïnvloeden de manier van leren.”

Ook schoolboeken moeten digitaal moeten worden

Hoe ervaren leerlingen en leraren lessen met iPads? De school in Blankenberge experimenteert nu al met tien stuks in de les. Even binnenvallen.

Bij wijze van proef werken dit jaar tien leerlingen met iPads. Twee van hen zijn Nina Dasseville (13) en Maedeh Khatibe (15) van het tweede jaar handel. “We gebruiken hem om dingen op te zoeken en vertalingen te maken”, vertelt Maedeh. “In de lessen handel maken we berekeningen en doen we bestellingen via hotmail.” Nina vindt de lessen alvast boeiender, nu ze met de iPad werkt. “Maar maar soms ben ik nog meer met de iPad zelf bezig dan met de les. Met één klik zit je op Facebook.”

François Hanton is leraar Frans, Engels en informatica. “Elk jaar stellen collega’s vast dat ze wel met hun leerlingen aan de pc willen, maar het pc-lokaal bezet is. Met iPads valt dat probleem weg.” In zijn klas experimenteren de leerlingen volop. “Ze doen opzoekwerk via browsers, bewerken muziek en video, maken presentaties. Momenteel zijn ze een fotoroman aan het maken met een stripapplicatie.”

Of Hanton ook al specifieke apps gebruikt? “Ja, net zoals mijn collega wiskunde. In de Apple-store vind je al heel veel apps. Er is meer lesmateriaal beschikbaar voor een iPad dan voor een tablet die op Android of Windows draait. In januari bracht Apple nog een tool op de markt waarmee je je lesmateriaal interactief kunt maken: boeken met filmpjes en oefeningen.”

Echt anders lesgeven doet Hanton niet, zegt hij, maar als de leerlingen een dialoogje moeten oefenen voor Frans, verandert de iPad toch wel het scenario. “Vroeger moesten leerlingen zo’n dialoogje samen vooraan komen brengen. Nu gebruiken we daar de app Facetime voor. Elke leerling dialogeert via de iPad met iemand in een ander lokaal: een medeleerling, een leraar, de directeur zelfs. Spannender en voor sommige leerlingen tegelijk laagdrempeliger. Niet elke leerling staat immers graag voor de klas. Met de iPad zullen we ICT veel directer integreren.”

Als 800 leerlingen samen online gaan, dan vergt dat een serieuze in-ternetverbinding. Hebben jullie die?Rudi Boydens: “Nu wel. We hebben 50.000 euro geïnvesteerd in glasve-zelkabels voor meer internetcapaciteit. Daarvoor hebben we maandenlang on-derhandeld met verschillende telecom-bedrijven. Ik begrijp niet waarom de overheid voor glasvezel - en voldoen-de up- en downstreamvolume - geen raamcontracten sluit. Nog meer scholen zullen straks die hoge bandbreedte no-

dig hebben. De overheid neemt hier zijn verantwoordelijkheid niet.”

Kun je die investering dan wel terug-verdienen?Rudi Boydens: “We gaan tweederde minder kosten maken voor fotokopieën: brieven naar ouders, agenda’s, diverse fotokopieën, boeken … het moet alle-maal digitaal worden. Daarnaast zullen we zelf studiedagen over iPad-gebruik in de les organiseren en daar iets mee terugverdienen.”

“Eindelijk geen pc- lokaal meer reserveren”

François Hanton, leraar Frans:

“Met de iPad zullen we ICT

veel directer integreren.”

iPads_V03.indd 4-5 8/06/12 09:11

19

iSCHOOL 6_HR.indd 19 8/06/12 09:59

column

Tablets lijken wel speciaal ontworpen voor onderwijs

schade oplopen. Vooral wonderlijk is ook dat een van de fabrikanten, Apple, bedacht heeft dat het apparaat niets met Flash hoeft te kunnen, geen usb-aansluiting nodig heeft en dat het product toch en masse aangeschaft wordt. Een laatste miraculeus verschijnsel is de hype die de apparaten teweeggebracht hebben. Want, beste lezer, wilt u een veelgelezen artikel schrijven, over welk onderwerp dan ook? Gebruik een- of tweemaal het woord iPad in uw betoog, plaats het online en u wordt getweet, geretweet, geliked, gediggt, gelinkt en gepingbackt zoveel u maar wilt. Allemaal heel wonderlijk, maar een echt wondermiddel wordt het pas als het een ultiem hulpmiddel blijkt te zijn bij alles wat we elke dag doen.

Nieuwe lettersOnvermoede en onvoorstelbare effecten, kunnen we die toekennen aan tablets? Een onvermoed effect is in ieder geval dat binnen de kortste keren tienduizenden ontwikkelaars apps hebben ontwikkeld die van nut zijn bij werkelijk alles wat je dagelijks doet, zelfs bij slapen. Daartussen zitten veel app-makers die alles uit de kast gehaald hebben om ons maar te laten leren. Een- of tweejarigen kunnen al starten met benoem- of sorteerspelletjes, voor kleuters zijn er digitale prentenboeken, beginnende schrijvers kunnen nieuwe letters oefenen, gaan ze rekenen dan nemen ze hun ze tafels-en breuken-apps erbij, bij aardrijkskunde kunnen ze allerlei kaarten-apps raadplegen en zo gaat het door. Worden die kinderen ooit zelf leraar, dan kunnen ze hun eigen instructies online zetten met Educreations in de klas en toetsen afnemen met Socrative.

Invoeren dan maar?Kortom, tablets lijken soms wel speciaal ontworpen voor onderwijs. Maar dat gebruik van apps en op andere manieren

inzetten van tablets, werkt dat wel? Als we het leerlingen vragen, en waarom zouden we dat niet doen, dan laten die geen twijfel bestaan: ‘Sinds de iPad er is, ga ik liever naar de les.’ Die zijn dus voor. En wat heeft de leraar eraan? In ieder geval beter gemotiveerde leerlingen, dat is een mooie start. Verder goede oefenmogelijkheden voor leerlingen, en een handige tool voor leerlingen die open opdrachten uitvoeren als werkstukken, onderzoeken en creatieve producten. Ook dat zie ik wel zitten.Alleen praktisch zijn we er nog niet uit. Wie betaalt de tablets voor de leerlingen? Wie betaalt de apps? Kun je in één keer alle tablets van school voorzien van een nieuwe app? Kun je centraal leerlingresultaten bijhouden? We zullen moeten onderzoeken en experimenteren. Maar moet dat niet altijd in het onderwijs?

Paul De Maat is onderwijsadviseur bij de CED-

Groep in Rotterdam, een adviesorgaan voor

onderwijs. Hij werkt er aan verschillende ICT-

gerelateerde projecten en heeft ervaring met vier

kinderen in het secundair onderwijs.

Paul de Maat

Toen ik de eerste keer het woord ‘tablets’ wilde typen op mijn geliefde iPad, stelde het apparaat zelf voor om er ‘tabletten’ van maken. Zo nieuw is het apparaat dat het zichzelf nog niet eens goed kent. Of zou het opzet zijn? Een tablet (tablét) is immers een vorm waarin geneesmiddelen kunnen voorkomen. Een soort wondermiddel eigenlijk: heel klein, maar je kunt er onvermoede effecten mee bereiken. Zijn tablets (tèbluts) ook kleine wondermiddelen met onvoorstelbare effecten? En moeten we ze daarom in het onderwijs onverwijld invoeren?

Liever een kladblaadjeOp het eerste gezicht zijn tablets zeker klein. Ik zeg op het eerste gezicht, omdat het natuurlijk afhangt van waar je ze mee vergelijkt. Naast desktops of laptops zijn ze zonder twijfel mini. Makkelijk mee te nemen, eenvoudig te plaatsen op een lestafeltje. Dus een aanwinst voor het onderwijs. Maar het is niet eerlijk om ze alleen met de gebruikelijke computers te vergelijken. Een tablet heeft immers ook als functie dat je erop kunt schrijven of er boeken mee kunt lezen. Heel veel groter dan het gemiddelde boek of schrift zijn ze niet, maar er zijn situaties voorstelbaar waarbij je liever een kladblaadje gebruikt dan een tablet. Dat mag, en ik moet bekennen: met de hand of een stylus schrijven op een tablet is mij nog niet echt goed bevallen.

MiraculeusZijn tablets wondermiddelen? Wonderlijk is inderdaad dat zoveel techniek in zo’n plat ontwerp zit. Wonderlijk is dat tablets beschikken over wifi , gps, balanscontrole, 3G, multitouch, camera’s en hoge schermresolutie. Wonderlijk is eveneens dat er tablets zijn, waar je met een mes op kunt krassen of die je van grote hoogte kunt laten vallen, zonder dat ze enige

Column_V03.indd 2 8/06/12 08:57Lab 9.indd 1 4/06/12 14:32iSCHOOL 6_HR.indd 20 8/06/12 09:59

column

Tablets lijken wel speciaal ontworpen voor onderwijs

schade oplopen. Vooral wonderlijk is ook dat een van de fabrikanten, Apple, bedacht heeft dat het apparaat niets met Flash hoeft te kunnen, geen usb-aansluiting nodig heeft en dat het product toch en masse aangeschaft wordt. Een laatste miraculeus verschijnsel is de hype die de apparaten teweeggebracht hebben. Want, beste lezer, wilt u een veelgelezen artikel schrijven, over welk onderwerp dan ook? Gebruik een- of tweemaal het woord iPad in uw betoog, plaats het online en u wordt getweet, geretweet, geliked, gediggt, gelinkt en gepingbackt zoveel u maar wilt. Allemaal heel wonderlijk, maar een echt wondermiddel wordt het pas als het een ultiem hulpmiddel blijkt te zijn bij alles wat we elke dag doen.

Nieuwe lettersOnvermoede en onvoorstelbare effecten, kunnen we die toekennen aan tablets? Een onvermoed effect is in ieder geval dat binnen de kortste keren tienduizenden ontwikkelaars apps hebben ontwikkeld die van nut zijn bij werkelijk alles wat je dagelijks doet, zelfs bij slapen. Daartussen zitten veel app-makers die alles uit de kast gehaald hebben om ons maar te laten leren. Een- of tweejarigen kunnen al starten met benoem- of sorteerspelletjes, voor kleuters zijn er digitale prentenboeken, beginnende schrijvers kunnen nieuwe letters oefenen, gaan ze rekenen dan nemen ze hun ze tafels-en breuken-apps erbij, bij aardrijkskunde kunnen ze allerlei kaarten-apps raadplegen en zo gaat het door. Worden die kinderen ooit zelf leraar, dan kunnen ze hun eigen instructies online zetten met Educreations in de klas en toetsen afnemen met Socrative.

Invoeren dan maar?Kortom, tablets lijken soms wel speciaal ontworpen voor onderwijs. Maar dat gebruik van apps en op andere manieren

inzetten van tablets, werkt dat wel? Als we het leerlingen vragen, en waarom zouden we dat niet doen, dan laten die geen twijfel bestaan: ‘Sinds de iPad er is, ga ik liever naar de les.’ Die zijn dus voor. En wat heeft de leraar eraan? In ieder geval beter gemotiveerde leerlingen, dat is een mooie start. Verder goede oefenmogelijkheden voor leerlingen, en een handige tool voor leerlingen die open opdrachten uitvoeren als werkstukken, onderzoeken en creatieve producten. Ook dat zie ik wel zitten.Alleen praktisch zijn we er nog niet uit. Wie betaalt de tablets voor de leerlingen? Wie betaalt de apps? Kun je in één keer alle tablets van school voorzien van een nieuwe app? Kun je centraal leerlingresultaten bijhouden? We zullen moeten onderzoeken en experimenteren. Maar moet dat niet altijd in het onderwijs?

Paul De Maat is onderwijsadviseur bij de CED-

Groep in Rotterdam, een adviesorgaan voor

onderwijs. Hij werkt er aan verschillende ICT-

gerelateerde projecten en heeft ervaring met vier

kinderen in het secundair onderwijs.

Paul de Maat

Toen ik de eerste keer het woord ‘tablets’ wilde typen op mijn geliefde iPad, stelde het apparaat zelf voor om er ‘tabletten’ van maken. Zo nieuw is het apparaat dat het zichzelf nog niet eens goed kent. Of zou het opzet zijn? Een tablet (tablét) is immers een vorm waarin geneesmiddelen kunnen voorkomen. Een soort wondermiddel eigenlijk: heel klein, maar je kunt er onvermoede effecten mee bereiken. Zijn tablets (tèbluts) ook kleine wondermiddelen met onvoorstelbare effecten? En moeten we ze daarom in het onderwijs onverwijld invoeren?

Liever een kladblaadjeOp het eerste gezicht zijn tablets zeker klein. Ik zeg op het eerste gezicht, omdat het natuurlijk afhangt van waar je ze mee vergelijkt. Naast desktops of laptops zijn ze zonder twijfel mini. Makkelijk mee te nemen, eenvoudig te plaatsen op een lestafeltje. Dus een aanwinst voor het onderwijs. Maar het is niet eerlijk om ze alleen met de gebruikelijke computers te vergelijken. Een tablet heeft immers ook als functie dat je erop kunt schrijven of er boeken mee kunt lezen. Heel veel groter dan het gemiddelde boek of schrift zijn ze niet, maar er zijn situaties voorstelbaar waarbij je liever een kladblaadje gebruikt dan een tablet. Dat mag, en ik moet bekennen: met de hand of een stylus schrijven op een tablet is mij nog niet echt goed bevallen.

MiraculeusZijn tablets wondermiddelen? Wonderlijk is inderdaad dat zoveel techniek in zo’n plat ontwerp zit. Wonderlijk is dat tablets beschikken over wifi , gps, balanscontrole, 3G, multitouch, camera’s en hoge schermresolutie. Wonderlijk is eveneens dat er tablets zijn, waar je met een mes op kunt krassen of die je van grote hoogte kunt laten vallen, zonder dat ze enige

Column_V03.indd 2 8/06/12 08:57Lab 9.indd 1 4/06/12 14:32

21

iSCHOOL 6_HR.indd 21 8/06/12 09:59

Live@edu brengt schoLen (gratis) samenHoe breng je 11 scholen, 900 leraren en 8000 leerlingen samen onder een dak zonder een megaschool

te moeten bouwen? De scholengemeenschap Sint-Paulus koos voor een virtuele omgeving. De e-link

tussen mensen en gebouwen heet live@edu. Dat is een gratis e-platform van Microsoft dat steeds meer

mogelijkheden biedt en waar nu al 300 Vlaamse scholen mee werken. Een geslaagde operatie in vijf fasen.

Fase 1: Gemeenschappelijke software kie-zen voor de administratie van alle scholen“Dat was de eerste stap, te beginnen met de boekhouding”, vertelt coördinerend di-recteur Jean-Marie Noreille: “Tot dan had elke school haar eigen programma’s voor administratie van personeel en leerlingen, puntenboekjes, rapporten enz. Je moet dus eerst weerstanden overwinnen en vaak softwaresystemen zowel technisch als inhoudelijk bijsturen.”

Fase 2: schooloverschrijdende teams vor-men en overleggen met software-ontwikkelaarsKiezen voor een uniforme boekhouding betekent afstemmen, want niet elke school boekt haar uitgaven op dezelfde manier. “Daartoe moest elke school open kaart spelen, letterlijk de boeken openleggen. Maar eenmaal dat achter de rug, hebben we nauw samengewerkt met diverse soft-wareontwikkelaars”, aldus Ivan Werbrouck, IT-beheerder scholengemeenschap. “Om alle betrokkenen bij de hervormingen aan te spreken, werden daarnaast schoolover-schrijdende teams gevormd: de adminis-tratieve medewerkers samen, de boekhou-ders, de IT-verantwoordelijken … en een sturende cel om de teams te coördineren.”

Fase 3: een gemeenschappelijk leerlingvolg-systeem invoeren“Heel delicaat”, weet Jean-Marie Noreille. “In de leerlingenbegeleiding zit het hart van elke individuele school. Hier laat je je sterke en zwakke kanten zien. We vormden dan ook een nieuw team rond dit thema, met directeurs, leerlingbege-leiders en leraren. We moesten op zoek naar eenheid in de diversiteit. Een con-creet voorbeeld: wie titularis en vakleraar is, moet in het leerlingvolgsysteem inlog-gen in één van die functies. Naargelang van die keuze krijgt hij andere schermen te zien, wat natuurlijk problemen ople-vert.”

Fase 4: sharePoint, professionele commu-nicatie voor leerlingen, leraren en directieVandaag heeft elke leraar van de scho-lengemeenschap een professioneel e-mailadres en een mailadres om met zijn leerlingen te communiceren. En de leer-lingen hebben er ook een, als ze willen voor de rest van hun leven zelfs.

Ivan Werkbrouck: “Daarvoor installeerden we een SharePoint-platform, een groot portaal van alle scholen met onder meer het lokalenbeheer, elektronische prikbor-

den voor het personeel, communicatie tussen leraar en directie, regeling van de nascholing, documentenbeheer, een mailbox voor elke leraar …”

Dominique Ervijn, secretaris scholenge-meenschap: “Ook interne nascholingen lopen via SharePoint. Om het platform snel populair te maken, plaatsten we de nieuwe lessenroosters erop voor ze pu-bliek werden bekendgemaakt. 85% van de leraren gebruikt het nu volop.”

Fase 5: Live@edu Ten slotte moesten ook de leerlingen hun plek krijgen. Jean-Marie Noreille: “Hier krijg je het verhaal van live@edu. Dat systeem regelt de communicatie tussen leraren, leerlingen, ouders, directies … in alle richtingen. Administratief is het een grote relationele database: als een leer-ling van klas verandert, schuift zijn naam in het systeem meteen door naar het ge-paste leerlingvolgsysteem, rapport enz.

Ivan Werbrouck: “Live@edu is gratis, in-clusief gebruik van de Office Web Apps, en speelt in op wat leraren al kennen. Voor de leraren is het ook een samen-werkingsplatform met hun klas: er is ruimte voor links, oefeningen, berichten, bestandsuitwisseling.”

PubLirePortaGe

Lesgeven in de woLkenGoed nieuws voor alle scholen: live@edu blijft gratis én wordt ingebed in Office365, dat veel meer mogelijkheden biedt. “Scholen gaan nog meer vanuit de cloud kunnen werken”, ver-zekert Bruno Sermon van Microsoft. Zal ook dat niets kosten?

een bedrijf dat gratis dingen weggeeft, daar zit toch iets achter.Bruno Sermon: “Natuurlijk is Microsoft een bedrijf dat producten verkoopt. Voor het onderwijs hebben we bijvoorbeeld de MS KIS contracten voor scholen, aan sterk verlaagde prijzen. Maar daarnaast staat het PIL-verhaal, Partners in Learning. Live@edu is onze gratis wederdienst. Samen met de overheid en onderwijskoe-pels wil Microsoft meebouwen aan scholen van de toekomst, met ICT als vaste compagnon in het leerproces van leerlingen en in de werking van scholen. Als leerlingen aan het VTI afstuderen en over enkele jaren een eigen bedrijf starten, hopen we natuurlijk wel dat zij hun ervaringen van live@edu zullen meenemen in hun keuze voor hard- en software.”

Zal live@edu gratis blijven?Bruno Sermon: “Ja, en nog voor de zomervakantie wordt het ingebed in Offi-ce365. Dat is een forse uitbreiding. Live@edu is vooral een mailverhaal, maar Office365 zal mail, lync en SharePoint met de Office Web Apps gratis aanbieden aan scholen. Dat omvat eenvoudig gezegd de ‘light’ versie van Office Applicaties die in een webbrowser draaien. Scholen zullen bijvoorbeeld Office-programma’s vanuit de cloud kunnen draaien.”

Wat heeft een school bij zo’n cloud te winnen?Bruno Sermon: “Met de huidige Skydrive heeft elke leraar, en leerling, zijn eigen virtuele ruimte. Die ben je als school kwijt als de leerling of leraar weg gaat. Via SharePoint zal die informatie beschikbaar blijven. Het is natuurlijk aan de school daar een beleid rond te voeren, anders verandert er niets. Bovendien wordt de sociale omgeving van SharePoint uitgebreid, met standaard toegang tot LinkedIn, Facebook, Twitter. Ten slotte spaart een school veel tijd uit aan onderhoud van servers.”

www.microsoft.com/liveatedu

Dominique Ervijn: “Vroeger hadden elke leraar en leerling een usb-stick. Maar die werd wel eens vergeten of verloren of hij deed het niet. Nu zit alles via Skydrive in de cloud, ook de boekentas. Een leerling moet thuis niet eens Word of PowerPoint hebben, internet volstaat. Zijn werk plukt hij langs die weg uit de lucht.”

Jean-Marie Noreille: “Via Microsoft me-ten we dagelijks het gebruik van live@edu. Dat varieert per school, maar elke 24 uur sturen of ontvangen gemiddeld 4000 leerlingen mail via hun elektro-nische schoolpostbus. Onze leerlingen voelen zich au serieux genomen en we spelen in op een van hun sterktes door te communiceren via elektronica. Dat geeft ze meer slaagkansen in het hoger on-derwijs. Live@edu is zonder twijfel deel geworden van zowel het dagelijkse leven als het schoolleven. We kijken nu al uit naar de uitbreiding met Windows365.”

In 1999 werden het Waregemse Vrij Technisch Instituut, het Heilig-Hartcol-lege, het Onze-Lieve-Vrouw-Hemel-vaartinstituut en het HBO Aleydis, Sint-Vincentius Anzegem en het Sint-Jan Berchmanscollege in Avelgem onder één schoolbestuur gebracht. Raadpleeg hun blog http://sgsintpaulus.wordpress.com

Al meer dan

4000 actieve accounts in onze

scholengemeenschap

“85% van de 900 leraren

gebruikt live@edu

volop”

Pubrepo_V03.indd 2-3 7/06/12 11:15

22 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 22 8/06/12 09:59

Live@edu brengt schoLen (gratis) samenHoe breng je 11 scholen, 900 leraren en 8000 leerlingen samen onder een dak zonder een megaschool

te moeten bouwen? De scholengemeenschap Sint-Paulus koos voor een virtuele omgeving. De e-link

tussen mensen en gebouwen heet live@edu. Dat is een gratis e-platform van Microsoft dat steeds meer

mogelijkheden biedt en waar nu al 300 Vlaamse scholen mee werken. Een geslaagde operatie in vijf fasen.

Fase 1: Gemeenschappelijke software kie-zen voor de administratie van alle scholen“Dat was de eerste stap, te beginnen met de boekhouding”, vertelt coördinerend di-recteur Jean-Marie Noreille: “Tot dan had elke school haar eigen programma’s voor administratie van personeel en leerlingen, puntenboekjes, rapporten enz. Je moet dus eerst weerstanden overwinnen en vaak softwaresystemen zowel technisch als inhoudelijk bijsturen.”

Fase 2: schooloverschrijdende teams vor-men en overleggen met software-ontwikkelaarsKiezen voor een uniforme boekhouding betekent afstemmen, want niet elke school boekt haar uitgaven op dezelfde manier. “Daartoe moest elke school open kaart spelen, letterlijk de boeken openleggen. Maar eenmaal dat achter de rug, hebben we nauw samengewerkt met diverse soft-wareontwikkelaars”, aldus Ivan Werbrouck, IT-beheerder scholengemeenschap. “Om alle betrokkenen bij de hervormingen aan te spreken, werden daarnaast schoolover-schrijdende teams gevormd: de adminis-tratieve medewerkers samen, de boekhou-ders, de IT-verantwoordelijken … en een sturende cel om de teams te coördineren.”

Fase 3: een gemeenschappelijk leerlingvolg-systeem invoeren“Heel delicaat”, weet Jean-Marie Noreille. “In de leerlingenbegeleiding zit het hart van elke individuele school. Hier laat je je sterke en zwakke kanten zien. We vormden dan ook een nieuw team rond dit thema, met directeurs, leerlingbege-leiders en leraren. We moesten op zoek naar eenheid in de diversiteit. Een con-creet voorbeeld: wie titularis en vakleraar is, moet in het leerlingvolgsysteem inlog-gen in één van die functies. Naargelang van die keuze krijgt hij andere schermen te zien, wat natuurlijk problemen ople-vert.”

Fase 4: sharePoint, professionele commu-nicatie voor leerlingen, leraren en directieVandaag heeft elke leraar van de scho-lengemeenschap een professioneel e-mailadres en een mailadres om met zijn leerlingen te communiceren. En de leer-lingen hebben er ook een, als ze willen voor de rest van hun leven zelfs.

Ivan Werkbrouck: “Daarvoor installeerden we een SharePoint-platform, een groot portaal van alle scholen met onder meer het lokalenbeheer, elektronische prikbor-

den voor het personeel, communicatie tussen leraar en directie, regeling van de nascholing, documentenbeheer, een mailbox voor elke leraar …”

Dominique Ervijn, secretaris scholenge-meenschap: “Ook interne nascholingen lopen via SharePoint. Om het platform snel populair te maken, plaatsten we de nieuwe lessenroosters erop voor ze pu-bliek werden bekendgemaakt. 85% van de leraren gebruikt het nu volop.”

Fase 5: Live@edu Ten slotte moesten ook de leerlingen hun plek krijgen. Jean-Marie Noreille: “Hier krijg je het verhaal van live@edu. Dat systeem regelt de communicatie tussen leraren, leerlingen, ouders, directies … in alle richtingen. Administratief is het een grote relationele database: als een leer-ling van klas verandert, schuift zijn naam in het systeem meteen door naar het ge-paste leerlingvolgsysteem, rapport enz.

Ivan Werbrouck: “Live@edu is gratis, in-clusief gebruik van de Office Web Apps, en speelt in op wat leraren al kennen. Voor de leraren is het ook een samen-werkingsplatform met hun klas: er is ruimte voor links, oefeningen, berichten, bestandsuitwisseling.”

PubLirePortaGe

Lesgeven in de woLkenGoed nieuws voor alle scholen: live@edu blijft gratis én wordt ingebed in Office365, dat veel meer mogelijkheden biedt. “Scholen gaan nog meer vanuit de cloud kunnen werken”, ver-zekert Bruno Sermon van Microsoft. Zal ook dat niets kosten?

een bedrijf dat gratis dingen weggeeft, daar zit toch iets achter.Bruno Sermon: “Natuurlijk is Microsoft een bedrijf dat producten verkoopt. Voor het onderwijs hebben we bijvoorbeeld de MS KIS contracten voor scholen, aan sterk verlaagde prijzen. Maar daarnaast staat het PIL-verhaal, Partners in Learning. Live@edu is onze gratis wederdienst. Samen met de overheid en onderwijskoe-pels wil Microsoft meebouwen aan scholen van de toekomst, met ICT als vaste compagnon in het leerproces van leerlingen en in de werking van scholen. Als leerlingen aan het VTI afstuderen en over enkele jaren een eigen bedrijf starten, hopen we natuurlijk wel dat zij hun ervaringen van live@edu zullen meenemen in hun keuze voor hard- en software.”

Zal live@edu gratis blijven?Bruno Sermon: “Ja, en nog voor de zomervakantie wordt het ingebed in Offi-ce365. Dat is een forse uitbreiding. Live@edu is vooral een mailverhaal, maar Office365 zal mail, lync en SharePoint met de Office Web Apps gratis aanbieden aan scholen. Dat omvat eenvoudig gezegd de ‘light’ versie van Office Applicaties die in een webbrowser draaien. Scholen zullen bijvoorbeeld Office-programma’s vanuit de cloud kunnen draaien.”

Wat heeft een school bij zo’n cloud te winnen?Bruno Sermon: “Met de huidige Skydrive heeft elke leraar, en leerling, zijn eigen virtuele ruimte. Die ben je als school kwijt als de leerling of leraar weg gaat. Via SharePoint zal die informatie beschikbaar blijven. Het is natuurlijk aan de school daar een beleid rond te voeren, anders verandert er niets. Bovendien wordt de sociale omgeving van SharePoint uitgebreid, met standaard toegang tot LinkedIn, Facebook, Twitter. Ten slotte spaart een school veel tijd uit aan onderhoud van servers.”

www.microsoft.com/liveatedu

Dominique Ervijn: “Vroeger hadden elke leraar en leerling een usb-stick. Maar die werd wel eens vergeten of verloren of hij deed het niet. Nu zit alles via Skydrive in de cloud, ook de boekentas. Een leerling moet thuis niet eens Word of PowerPoint hebben, internet volstaat. Zijn werk plukt hij langs die weg uit de lucht.”

Jean-Marie Noreille: “Via Microsoft me-ten we dagelijks het gebruik van live@edu. Dat varieert per school, maar elke 24 uur sturen of ontvangen gemiddeld 4000 leerlingen mail via hun elektro-nische schoolpostbus. Onze leerlingen voelen zich au serieux genomen en we spelen in op een van hun sterktes door te communiceren via elektronica. Dat geeft ze meer slaagkansen in het hoger on-derwijs. Live@edu is zonder twijfel deel geworden van zowel het dagelijkse leven als het schoolleven. We kijken nu al uit naar de uitbreiding met Windows365.”

In 1999 werden het Waregemse Vrij Technisch Instituut, het Heilig-Hartcol-lege, het Onze-Lieve-Vrouw-Hemel-vaartinstituut en het HBO Aleydis, Sint-Vincentius Anzegem en het Sint-Jan Berchmanscollege in Avelgem onder één schoolbestuur gebracht. Raadpleeg hun blog http://sgsintpaulus.wordpress.com

Al meer dan

4000 actieve accounts in onze

scholengemeenschap

“85% van de 900 leraren

gebruikt live@edu

volop”

Pubrepo_V03.indd 2-3 7/06/12 11:15

23

iSCHOOL 6_HR.indd 23 8/06/12 09:59

SchoolvoorbeeldenElk trimester flitst de iSCHOOL-fotograaf een merkwaardig schoolgebouw. Van binnen en van buiten. In deze editie: Gemeentelijke basisschool Polderbos in De Pinte.

Basisschool Polderbos, oorspronkelijk een jongensschool, vertelt het typische verhaal van een school die in enkele decennia een paar keer uit haar kleren is gegroeid. “Begin jaren tachtig moesten we bijbouwen omdat er een toestroom aan meisjes was, begin jaren negentig moesten we een kleuterschool bijbouwen,” vertelt voormalig directeur Hans Schmidt. “Twee jonge architecten dachten een artistiek industrieel concept uit: strakke lijnen, open nutsleidingen, geen verfijnde afwerking maar grijs, gepolierd beton. De enige breuk daarmee zijn kasten, trappen en plafondlatten in geolied hout. Met dat concept drukten we de kosten, maar het gaf ons ook de mogelijkheid zoveel mogelijk ruimte te creëren. Zo bouwden we in de klassen op de bovenverdieping mezzanines voor groeps- en computerwerk. Het sloot aan bij onze pedagogische visie: computers moeten in de klas staan, niet in een andere ruimte.”

Hans Schmidt: “Doordat de nieuwbouw een modulaire constructie

is, was er in het begin onvermijdelijk wel eens een lek. Maar dat

dicht je gewoon.”

In de bovenklassen huist de bovenbouw van het lager onderwijs.

De klassen geven uit op een vluchtterras. Van daaruit leiden trappen

naar de speelplaats. “In de zomer, als de ramen open staan, wordt

het terras deel van een openluchtklas”, legt Hans Schmidt uit. “Maar

belangrijker nog: je kunt leerlingen er laten schilderen zonder dat de

hele klas vol verf hangt.”

Tekst: Jan T’Sas

Foto’s: Ivan Mervillie

IdentIkItProgramma: 8 nieuwe klaslokalen, eetzaal, sanitair, polyvalente zaal, administratie, omgevingsaanleg

oPPervlakte: 2.230m2

archItect: Bureau Archittetura

schoolvoorbeelden_V04.indd 2-3 8/06/12 09:50

24 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 24 8/06/12 09:59

SchoolvoorbeeldenElk trimester flitst de iSCHOOL-fotograaf een merkwaardig schoolgebouw. Van binnen en van buiten. In deze editie: Gemeentelijke basisschool Polderbos in De Pinte.

Basisschool Polderbos, oorspronkelijk een jongensschool, vertelt het typische verhaal van een school die in enkele decennia een paar keer uit haar kleren is gegroeid. “Begin jaren tachtig moesten we bijbouwen omdat er een toestroom aan meisjes was, begin jaren negentig moesten we een kleuterschool bijbouwen,” vertelt voormalig directeur Hans Schmidt. “Twee jonge architecten dachten een artistiek industrieel concept uit: strakke lijnen, open nutsleidingen, geen verfijnde afwerking maar grijs, gepolierd beton. De enige breuk daarmee zijn kasten, trappen en plafondlatten in geolied hout. Met dat concept drukten we de kosten, maar het gaf ons ook de mogelijkheid zoveel mogelijk ruimte te creëren. Zo bouwden we in de klassen op de bovenverdieping mezzanines voor groeps- en computerwerk. Het sloot aan bij onze pedagogische visie: computers moeten in de klas staan, niet in een andere ruimte.”



dicht je gewoon.”

In de bovenklassen huist de bovenbouw van het lager onderwijs.

De klassen geven uit op een vluchtterras. Van daaruit leiden trappen

naar de speelplaats. “In de zomer, als de ramen open staan, wordt

het terras deel van een openluchtklas”, legt Hans Schmidt uit. “Maar

belangrijker nog: je kunt leerlingen er laten schilderen zonder dat de

hele klas vol verf hangt.”

Tekst: Jan T’Sas

Foto’s: Ivan Mervillie

IdentIkItProgramma: 8 nieuwe klaslokalen, eetzaal, sanitair, polyvalente zaal, administratie, omgevingsaanleg

oPPervlakte: 2.230m2

archItect: Bureau Archittetura


25

iSCHOOL 6_HR.indd 25 8/06/12 09:59

De school heeft een open en een overdekte speelplaats die in elkaar

overlopen. Het idee past in het concept: fusie van een compleet

nieuwe school met een oude school die plots annex wordt in plaats

van hoofdgebouw.

De koepels hebben een esthetische functie, maar ze trekken vooral

veel licht binnen. Ze zijn zoveel mogelijk aan de zonnekant van de

school ingewerkt.



dicht je gewoon.”


26 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 26 8/06/12 09:59

De school heeft een open en een overdekte speelplaats die in elkaar

overlopen. Het idee past in het concept: fusie van een compleet

nieuwe school met een oude school die plots annex wordt in plaats

van hoofdgebouw.

De koepels hebben een esthetische functie, maar ze trekken vooral

veel licht binnen. Ze zijn zoveel mogelijk aan de zonnekant van de

school ingewerkt.



dicht je gewoon.”


27

iSCHOOL 6_HR.indd 27 8/06/12 09:59

Tekst: Wim De Jonge

Zijn we klaar voor 3d-denken? (of blijven we schapen?)Waarom zijn cupcakes zo populair? En wat is urban fishing? Trendwatcher Tom Palmaerts kan het weten. Voortdurend meet hij de polsslag van een nieuwe tijd. “Sciencefiction is nu, maar scholen zijn daar mentaal niet klaar voor.” Blijven we als schapen in 2D-denken hangen of maken we de sprong naar 3D?

Kwaad, nee, woedend was Tom Pal-maerts na een schoollezing goed een half jaar geleden : “Een lerares stapte naar me toe en zei: we hebben de uit-vinding van de telefoon gehad, daarna kwam de gsm en nu is er internet. Je kunt toch niet verwachten dat we als school zomaar met elke hype meegaan. Ik stond perplex, antwoordde haar zelfs niet. Internet een hype noemen? Sorry, maar in wat voor wereld leeft deze me-vrouw en vooral wat doet ze in onder-wijs? Jongeren gaan al lang niet meer op het web, ze zijn daar gewoon. Door dit voorval heb ik zes maanden niet meer voor scholen willen spreken, ook al weet ik dat men daar het verschil zou moeten maken. Nu gebeurt dat abso-luut niet.”

ExplosiENet als trendwatcher Tom Palmaerts be-seft innovatie-expert Jef Staes dat we in een revolutionaire overgangsperiode zit-ten: “Tot goed vijf jaar geleden leefden we in een 2D-wereld. Wilde je iets leren, dan moest je naar school. Daar was een leraar die slimmer was dan jij, want hij kende hij al die boeken. En ging je wer-ken, dan botste je op een manager die slimmer was dan jij, want hij zat al meer jaren in het bedrijf. Ook politici waren slimmer, want zij hadden toegang tot informatie die jij niet had. Maar toen kwam er een enorme informatie-explo-sie: veel mensen hebben via internet toegang tot die informatie gekregen. In

behandeld: “Zet hekken rond mensen en je krijgt schapen. Noch in onder-wijs, noch in het bedrijfsleven werden mensen aangemoedigd om gepassio-neerd hun talenten te ontwikkelen.” In zijn lezingen en boeken als ‘Ik ben een schaap!’ en ‘Mijn manager is een held’ durft Staes de onderwijswereld stevig prikkelen: “Ik ben absoluut voor diplo-mavrij onderwijs. We moeten jongeren

hun talenten en passies doen ontdek-ken en ontwikkelen in heel gemoduleerd onderwijs, begeleid door gepasioneerde leraren. Nu produceert onderwijs te veel lammeren.”

DEstructiEvE gEvolgEnTrendwatcher Tom Palmaerts stelt vast dat jongeren eerder naar mentoren dan naar bazen op zoek zijn. Hij ziet evoluties die volledig aansluiten bij het connec-tivisme, een leertheorie die amper zes jaar geleden voor het eerst geformu-leerd is: “Opvallend is dat er een groep creatieve ondernemers uitdrukkelijk sa-men met anderen iets wil starten. Voor hen geen do it yourself-mentaliteit maar wel een do it together-attitude. Dat is het nieuwe leren. Jongeren maken iets en plaatsen die kennis op het internet, bijvoorbeeld in een YouTube-filmpje. Op

die manier nodigen ze anderen uit om hun werk te verbeteren. Sinds het mid-den van de jaren nul groeien jongeren op die een volledig geconnecteerd le-ven leiden. Dat heeft zwaar destructieve gevolgen voor alles wat met kennis-en informatieoverdracht te maken heeft. Het is minder belangrijk dat je veel ken-nis bezit, dan wel dat je in de juiste ken-nisnetwerken zit. Heb je een probleem, dan twitter je je vraag. Sommige jonge-ren haken ook volledig af van een on-derwerp zoals politiek. Ze willen het niet meer volgen, maar checken net voor de verkiezingen bij twee goede vrienden op het net hoe zij over de huidige politiek denken en maken dan een stemkeuze.”

urban fishing in parijsTussen al het e-geweld worden uitge-rekend activiteiten als naaien en breien

weer populair. Hoe bekijkt Palmaerts dat? Is dat geen afwijzen van ‘de nieu-we tijd’? Palmaerts: “Naaien, breien of je eigen cupcakes maken heeft niets te maken met terug willen naar vroeger, dat is geen nostalgie: NO!stalgie. Wel zijn het activiteiten waarin mensen hun creativiteit kunnen botvieren en zelf iets maken. Ook tuinieren wordt opnieuw populair, alleen hebben we niet meer de nodige tijd om een klassieke moes-tuin te onderhouden. Net zoals het een trend is om te gaan vissen: niet meer de godsganse dag maar bijvoorbeeld voor een uurtje. In Parijs bijvoorbeeld wordt er duchtig aan urban fishing gedaan. Wie met succes wil innoveren, kan pro-beren het tuingebeuren binnenshuis te brengen, zodat je met weinig tijdroven-de handelingen toch een tuiniergevoel hebt.”

star trEkGeregeld krijgt Tom Palmaerts toe-gang tot het Microsoft innovation center in Bergen: “Dat is een voor-recht. Ik heb experimenten met robots gezien om kinderen in een ziekenhuis een vriendje te geven, de ontwikke-ling van een computergame die de revalidatie na een breuk ondersteunt. Meest van al stond ik te kijken van een project dat Kinect omvormde tot een tool om te presenteren in plaats van te gamen. Stel je voor dat je dat aan een leraar koppelt. Dan krijgt de leraar de kans om met een simpele handbeweging het beeld te besturen. De technologische ontwikkeling gaat razendsnel. Alles is nu sciencefiction, behalve misschien de ‘Beam me up, Scotty!’ hebben we alles uit Star Trek gerealiseerd.”

de 3D-wereld van nu weten leerlingen meer dan hun leraar, weten werknemers op het eind van hun carrière veel meer dan de manager en ook politici zijn niet meer slimmer dan wij, ook al denken sommigen nog van wel.”

onDErwijs zonDEr Diploma’sVolgens Staes werden leerlingen, stu-denten, werknemers te vaak als schapen “Jongeren gaan al lang niet meer op het

web, ze zijn daar gewoon”

kEuzEstrEssDe complete verrassing van de iPad is voorbij, weet Palmaerts. “Maar kijk wat het ding veroorzaakt wanneer het op een familiefeest wordt bovengehaald: ieder-een springt erop. Die snelle groei heeft ook zijn nadelen: de scheiding tussen zij die fel geconnecteerd zijn en zij die dat niet zijn wordt alsmaar groter. Ook merk je dat mensen door de snelle ontwikke-lingen gaan twijfelen. Zo vroeg iemand me: zal ik nu een iPhone kopen of nog een beetje wachten, angstig als hij was dat het volgende model goedkoper en nog meer mogelijkheden zou hebben. Een ander nadeel aan de overvloed aan informatie is dat er keuzestress ontstaat: je weet dat er op een avond tientallen films, toneelvoorstellingen en concerten zijn. Het resultaat van die overvloed is dat je gewoon thuisblijft.”

schapEn bEvrijDEnTerug naar school. Wat moet of kan daar gebeuren om de revolutionaire tijd waarin we leven goed aan te pak-ken? “Pff, die school. Vaak hoor ik bij jongeren: ach, onze leraar heeft het zo moeilijk, het is zo lastig. Hij moet de leerplannen volgen, de directeur zet hem onder druk. We hebben be-hoefte aan jongeren en mensen die wat in onderwijs, in de maatschap-pij gebeurt kritisch en creatief bena-deren. Die zeggen: niet alles is oké, maar hoe gaan we dat samen op-lossen?” Voor Jef Staes kan het niet genoeg crisis zijn: “Wat betekent het woord crisis? Een crisis is een om-slagpunt: ofwel gaat het beter ofwel het slechter. Als we de schapen dur-ven bevrijden, dan zie ik de toekomst positief.”

Tom Palmaerts_V02.indd 2-3 7/06/12 14:32

28 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 28 8/06/12 09:59

Tekst: Wim De Jonge

Zijn we klaar voor 3d-denken? (of blijven we schapen?)Waarom zijn cupcakes zo populair? En wat is urban fishing? Trendwatcher Tom Palmaerts kan het weten. Voortdurend meet hij de polsslag van een nieuwe tijd. “Sciencefiction is nu, maar scholen zijn daar mentaal niet klaar voor.” Blijven we als schapen in 2D-denken hangen of maken we de sprong naar 3D?

Kwaad, nee, woedend was Tom Pal-maerts na een schoollezing goed een half jaar geleden : “Een lerares stapte naar me toe en zei: we hebben de uit-vinding van de telefoon gehad, daarna kwam de gsm en nu is er internet. Je kunt toch niet verwachten dat we als school zomaar met elke hype meegaan. Ik stond perplex, antwoordde haar zelfs niet. Internet een hype noemen? Sorry, maar in wat voor wereld leeft deze me-vrouw en vooral wat doet ze in onder-wijs? Jongeren gaan al lang niet meer op het web, ze zijn daar gewoon. Door dit voorval heb ik zes maanden niet meer voor scholen willen spreken, ook al weet ik dat men daar het verschil zou moeten maken. Nu gebeurt dat abso-luut niet.”

ExplosiENet als trendwatcher Tom Palmaerts be-seft innovatie-expert Jef Staes dat we in een revolutionaire overgangsperiode zit-ten: “Tot goed vijf jaar geleden leefden we in een 2D-wereld. Wilde je iets leren, dan moest je naar school. Daar was een leraar die slimmer was dan jij, want hij kende hij al die boeken. En ging je wer-ken, dan botste je op een manager die slimmer was dan jij, want hij zat al meer jaren in het bedrijf. Ook politici waren slimmer, want zij hadden toegang tot informatie die jij niet had. Maar toen kwam er een enorme informatie-explo-sie: veel mensen hebben via internet toegang tot die informatie gekregen. In

behandeld: “Zet hekken rond mensen en je krijgt schapen. Noch in onder-wijs, noch in het bedrijfsleven werden mensen aangemoedigd om gepassio-neerd hun talenten te ontwikkelen.” In zijn lezingen en boeken als ‘Ik ben een schaap!’ en ‘Mijn manager is een held’ durft Staes de onderwijswereld stevig prikkelen: “Ik ben absoluut voor diplo-mavrij onderwijs. We moeten jongeren

hun talenten en passies doen ontdek-ken en ontwikkelen in heel gemoduleerd onderwijs, begeleid door gepasioneerde leraren. Nu produceert onderwijs te veel lammeren.”

DEstructiEvE gEvolgEnTrendwatcher Tom Palmaerts stelt vast dat jongeren eerder naar mentoren dan naar bazen op zoek zijn. Hij ziet evoluties die volledig aansluiten bij het connec-tivisme, een leertheorie die amper zes jaar geleden voor het eerst geformu-leerd is: “Opvallend is dat er een groep creatieve ondernemers uitdrukkelijk sa-men met anderen iets wil starten. Voor hen geen do it yourself-mentaliteit maar wel een do it together-attitude. Dat is het nieuwe leren. Jongeren maken iets en plaatsen die kennis op het internet, bijvoorbeeld in een YouTube-filmpje. Op

die manier nodigen ze anderen uit om hun werk te verbeteren. Sinds het mid-den van de jaren nul groeien jongeren op die een volledig geconnecteerd le-ven leiden. Dat heeft zwaar destructieve gevolgen voor alles wat met kennis-en informatieoverdracht te maken heeft. Het is minder belangrijk dat je veel ken-nis bezit, dan wel dat je in de juiste ken-nisnetwerken zit. Heb je een probleem, dan twitter je je vraag. Sommige jonge-ren haken ook volledig af van een on-derwerp zoals politiek. Ze willen het niet meer volgen, maar checken net voor de verkiezingen bij twee goede vrienden op het net hoe zij over de huidige politiek denken en maken dan een stemkeuze.”

urban fishing in parijsTussen al het e-geweld worden uitge-rekend activiteiten als naaien en breien

weer populair. Hoe bekijkt Palmaerts dat? Is dat geen afwijzen van ‘de nieu-we tijd’? Palmaerts: “Naaien, breien of je eigen cupcakes maken heeft niets te maken met terug willen naar vroeger, dat is geen nostalgie: NO!stalgie. Wel zijn het activiteiten waarin mensen hun creativiteit kunnen botvieren en zelf iets maken. Ook tuinieren wordt opnieuw populair, alleen hebben we niet meer de nodige tijd om een klassieke moes-tuin te onderhouden. Net zoals het een trend is om te gaan vissen: niet meer de godsganse dag maar bijvoorbeeld voor een uurtje. In Parijs bijvoorbeeld wordt er duchtig aan urban fishing gedaan. Wie met succes wil innoveren, kan pro-beren het tuingebeuren binnenshuis te brengen, zodat je met weinig tijdroven-de handelingen toch een tuiniergevoel hebt.”

star trEkGeregeld krijgt Tom Palmaerts toe-gang tot het Microsoft innovation center in Bergen: “Dat is een voor-recht. Ik heb experimenten met robots gezien om kinderen in een ziekenhuis een vriendje te geven, de ontwikke-ling van een computergame die de revalidatie na een breuk ondersteunt. Meest van al stond ik te kijken van een project dat Kinect omvormde tot een tool om te presenteren in plaats van te gamen. Stel je voor dat je dat aan een leraar koppelt. Dan krijgt de leraar de kans om met een simpele handbeweging het beeld te besturen. De technologische ontwikkeling gaat razendsnel. Alles is nu sciencefiction, behalve misschien de ‘Beam me up, Scotty!’ hebben we alles uit Star Trek gerealiseerd.”

de 3D-wereld van nu weten leerlingen meer dan hun leraar, weten werknemers op het eind van hun carrière veel meer dan de manager en ook politici zijn niet meer slimmer dan wij, ook al denken sommigen nog van wel.”

onDErwijs zonDEr Diploma’sVolgens Staes werden leerlingen, stu-denten, werknemers te vaak als schapen “Jongeren gaan al lang niet meer op het

web, ze zijn daar gewoon”

kEuzEstrEssDe complete verrassing van de iPad is voorbij, weet Palmaerts. “Maar kijk wat het ding veroorzaakt wanneer het op een familiefeest wordt bovengehaald: ieder-een springt erop. Die snelle groei heeft ook zijn nadelen: de scheiding tussen zij die fel geconnecteerd zijn en zij die dat niet zijn wordt alsmaar groter. Ook merk je dat mensen door de snelle ontwikke-lingen gaan twijfelen. Zo vroeg iemand me: zal ik nu een iPhone kopen of nog een beetje wachten, angstig als hij was dat het volgende model goedkoper en nog meer mogelijkheden zou hebben. Een ander nadeel aan de overvloed aan informatie is dat er keuzestress ontstaat: je weet dat er op een avond tientallen films, toneelvoorstellingen en concerten zijn. Het resultaat van die overvloed is dat je gewoon thuisblijft.”

schapEn bEvrijDEnTerug naar school. Wat moet of kan daar gebeuren om de revolutionaire tijd waarin we leven goed aan te pak-ken? “Pff, die school. Vaak hoor ik bij jongeren: ach, onze leraar heeft het zo moeilijk, het is zo lastig. Hij moet de leerplannen volgen, de directeur zet hem onder druk. We hebben be-hoefte aan jongeren en mensen die wat in onderwijs, in de maatschap-pij gebeurt kritisch en creatief bena-deren. Die zeggen: niet alles is oké, maar hoe gaan we dat samen op-lossen?” Voor Jef Staes kan het niet genoeg crisis zijn: “Wat betekent het woord crisis? Een crisis is een om-slagpunt: ofwel gaat het beter ofwel het slechter. Als we de schapen dur-ven bevrijden, dan zie ik de toekomst positief.”

Tom Palmaerts_V02.indd 2-3 7/06/12 14:32

29

iSCHOOL 6_HR.indd 29 8/06/12 09:59

Desso.indd 1 4/06/12 14:24

ElfstEdEntocht voor ingEniEurs guru van dE indignadosiintiEmEr wonEn

Jef De WachterLeeftijd 60Hoogleraar – opleidingshoofd elektrome-chanica aan de Karel De Grote-Hogeschool in Antwerpen: zijn studenten nemen al voor de derde keer deel aan de Frisian Solar Challenge, een Elfstedentocht voor boten aangedreven door zonne-energie.

Stéphane HesselLeeftijd 94Gewezen diplomaat en ambassadeur van FrankrijkOverleefde Buchenwald en werkte na WO II voor Frankrijk mee aan de Universele Verk-laring voor de Rechten van de Mens, met zijn boekjes ‘Indignez-vous’ en ‘Engagez vous’ groeide hij uit tot guru van de Indig-nados en wereldwijde Occupy-bewegingen.

Jao SmetLeeftijd 35Architect bij IO-architecten, maakte in opdracht van VAI en De Singel een testcase om in een woongebied in Nazareth-Eke mensen dichter bij elkaar te doen wonen.

‘Onderwijsvernieuwing is hoognodig, ons klassieke onderwijs hinkt te zeer achter op nieuwe ternds in de samenleving. Tijd voor meer en verder reikende innovatie. Als stu-denten met wilde plannen afkomen is mijn antwoord in de regel: ‘ja’. Ik zeg zelden op voorhand ‘wacht even, we bekijken eerst wat de moeilijkheden zijn.’ Uiteraard spoor je mogelijke problemen in een vroeg stadium op en je countert ze. Lukt dat niet, dan berg je die wilde plannen op of je overlegt hoe je ze bijstelt. Projecten zijn voor studenten een prima stimulans tot innovatief denken. Als ingenieur plots een boot bouwen, is zeer technisch en valt buiten hun curriculum. Of verkooptechnieken ontwikkelen om spon-sorgeld in te zamelen. Je bent innovatief als je eerst begane wegen verkent en dan een onbekend pad kiest. Vorig jaar viel onze boot uit door waterinsiijpeling in het batterijpak-ket. Dit jaar moeten de studenten dat gat dichten en in volle door de noordneder-landse wateren klieven.’

www.solarboat.be

‘Niet aanvaarden wat onaanvaardbaar is, is slechts een eerste stap. Daar moet onver-mijdelijk een mentaliteitswijziging op volgen, de geleidelijke ontwikkeling naar een echt collectief onderbewuste, geïnspireerd door creatief denken. De mensheid, in ieder geval in het westelijke werelddeel, staat op de rand van een nieuwe kwalitatieve sprong voor-waarts, zowel moreel als wetenschappelijk. De morele en politieke crisis waar we nu in zitten, heeft daar alles mee te maken. Alleen de angst voor het onbekende, de vrees voor verandering, de aarzeling om ‘das was ge-schieht’ om met Heidegger te spreken, te omarmen, houden ons nog in een behou-dende en huiverige fase van ontkenning. Maar het onaanvaardbare niet accepteren betekent niet simpelweg je verzetten tegen een feitelijke situatie: het betekent dat je vecht om er iets beters voor in de plaats te zetten, iets dat meer in overeenstemming is met de waarden van menselijke vrijheid en waardigheid, maar voortdurend opnieuw moet worden uitgevonden.’

Uit ‘Geloven in het onwaarschijnlijke. Terug-blikken om vooruit te kijken.’ Van Gennep, Amsterdam

‘Het is halluciant hoeveel omheiningen er rond pleinen en huizen staan. Mensen zien niets meer! Je wandelt rond en vraagt je af waar zijn al die kinderen hier? Spelen ze binnen op hun PlayStation of buiten op hun eigen trampoline? De tuinen in een verkave-ling worden steeds kleiner, maar tegelijk verwachten we dat er op die kleinere ruimte steeds meer kan: de auto moet er een plaats hebben, een tuinhuis voor de fietsen, een ter-ras, een jacuzzi, een trampoline, ... Waarom kun je geen gemeenschappelijk speelplein voor de buurt inrichten waar kinderen veilig kunnen ravotten? Ook bij wonen lijkt het erop dat we moeten kiezen tussen een apparte-ment of een huis. Ik denk dat er mengvor-men mogelijk zijn waar binnen één huis drie verschillende samenlevingsvormen een plek kunnen vinden. We moeten mensen be-wustmaken dat je op minder ruimte toch een comfortabel licht- en ruimtegevoel kan heb-ben. Nu leven we nog altijd met een woon-ideaal uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. Komaan, dat is intussen zestig jaar geleden. Hoog tijd om zowel ons wonen als denken te resetten.’

www.io-architecten.be

interactieWaarvoor staat de i in iSchool?Drie lezers vertellen welke i in hun leven belangrijk is.

Welke i is belangrijk in jouw leven? Laat het ons weten. Mail naar [email protected]

Lezersrubriek_V02.indd 1 8/06/12 09:02

30 ischool Magazine

iSCHOOL 6_HR.indd 30 8/06/12 09:59

Desso.indd 1 4/06/12 14:24

ElfstEdEntocht voor ingEniEurs guru van dE indignadosiintiEmEr wonEn

Jef De WachterLeeftijd 60Hoogleraar – opleidingshoofd elektrome-chanica aan de Karel De Grote-Hogeschool in Antwerpen: zijn studenten nemen al voor de derde keer deel aan de Frisian Solar Challenge, een Elfstedentocht voor boten aangedreven door zonne-energie.

Stéphane HesselLeeftijd 94Gewezen diplomaat en ambassadeur van FrankrijkOverleefde Buchenwald en werkte na WO II voor Frankrijk mee aan de Universele Verk-laring voor de Rechten van de Mens, met zijn boekjes ‘Indignez-vous’ en ‘Engagez vous’ groeide hij uit tot guru van de Indig-nados en wereldwijde Occupy-bewegingen.

Jao SmetLeeftijd 35Architect bij IO-architecten, maakte in opdracht van VAI en De Singel een testcase om in een woongebied in Nazareth-Eke mensen dichter bij elkaar te doen wonen.

‘Onderwijsvernieuwing is hoognodig, ons klassieke onderwijs hinkt te zeer achter op nieuwe ternds in de samenleving. Tijd voor meer en verder reikende innovatie. Als stu-denten met wilde plannen afkomen is mijn antwoord in de regel: ‘ja’. Ik zeg zelden op voorhand ‘wacht even, we bekijken eerst wat de moeilijkheden zijn.’ Uiteraard spoor je mogelijke problemen in een vroeg stadium op en je countert ze. Lukt dat niet, dan berg je die wilde plannen op of je overlegt hoe je ze bijstelt. Projecten zijn voor studenten een prima stimulans tot innovatief denken. Als ingenieur plots een boot bouwen, is zeer technisch en valt buiten hun curriculum. Of verkooptechnieken ontwikkelen om spon-sorgeld in te zamelen. Je bent innovatief als je eerst begane wegen verkent en dan een onbekend pad kiest. Vorig jaar viel onze boot uit door waterinsiijpeling in het batterijpak-ket. Dit jaar moeten de studenten dat gat dichten en in volle door de noordneder-landse wateren klieven.’

www.solarboat.be

‘Niet aanvaarden wat onaanvaardbaar is, is slechts een eerste stap. Daar moet onver-mijdelijk een mentaliteitswijziging op volgen, de geleidelijke ontwikkeling naar een echt collectief onderbewuste, geïnspireerd door creatief denken. De mensheid, in ieder geval in het westelijke werelddeel, staat op de rand van een nieuwe kwalitatieve sprong voor-waarts, zowel moreel als wetenschappelijk. De morele en politieke crisis waar we nu in zitten, heeft daar alles mee te maken. Alleen de angst voor het onbekende, de vrees voor verandering, de aarzeling om ‘das was ge-schieht’ om met Heidegger te spreken, te omarmen, houden ons nog in een behou-dende en huiverige fase van ontkenning. Maar het onaanvaardbare niet accepteren betekent niet simpelweg je verzetten tegen een feitelijke situatie: het betekent dat je vecht om er iets beters voor in de plaats te zetten, iets dat meer in overeenstemming is met de waarden van menselijke vrijheid en waardigheid, maar voortdurend opnieuw moet worden uitgevonden.’

Uit ‘Geloven in het onwaarschijnlijke. Terug-blikken om vooruit te kijken.’ Van Gennep, Amsterdam

‘Het is halluciant hoeveel omheiningen er rond pleinen en huizen staan. Mensen zien niets meer! Je wandelt rond en vraagt je af waar zijn al die kinderen hier? Spelen ze binnen op hun PlayStation of buiten op hun eigen trampoline? De tuinen in een verkave-ling worden steeds kleiner, maar tegelijk verwachten we dat er op die kleinere ruimte steeds meer kan: de auto moet er een plaats hebben, een tuinhuis voor de fietsen, een ter-ras, een jacuzzi, een trampoline, ... Waarom kun je geen gemeenschappelijk speelplein voor de buurt inrichten waar kinderen veilig kunnen ravotten? Ook bij wonen lijkt het erop dat we moeten kiezen tussen een apparte-ment of een huis. Ik denk dat er mengvor-men mogelijk zijn waar binnen één huis drie verschillende samenlevingsvormen een plek kunnen vinden. We moeten mensen be-wustmaken dat je op minder ruimte toch een comfortabel licht- en ruimtegevoel kan heb-ben. Nu leven we nog altijd met een woon-ideaal uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. Komaan, dat is intussen zestig jaar geleden. Hoog tijd om zowel ons wonen als denken te resetten.’

www.io-architecten.be

interactieWaarvoor staat de i in iSchool?Drie lezers vertellen welke i in hun leven belangrijk is.

Welke i is belangrijk in jouw leven? Laat het ons weten. Mail naar [email protected]

Lezersrubriek_V02.indd 1 8/06/12 09:02 iSCHOOL 6_HR.indd 31 8/06/12 09:59

Telenet.indd 1 4/06/12 14:51iSCHOOL 6_HR.indd 32 8/06/12 09:59

iSCHOOL | Het Netoverschrijdend Medium Over Innovatie in Infrastructuur en Ict | Juni Juli Augustus...

Documents

Transcript of iSCHOOL | Het Netoverschrijdend Medium Over Innovatie in Infrastructuur en Ict | Juni Juli Augustus...