iSCHOOL | Het Netoverschrijdend Medium Over Innovatie in Infrastructuur en Ict |...

HET NETOVERSCHRIJDEND MEDIUM OVER iNNOVATIE IN iNFRASTRUCTUUR EN iCT

PANTONE 1945 + ZW



CMYK


ZWART/WIT

Minister Smet wil een ruime rol voor informatica

periodiciteit: 4 x per jaar_NR 01_juli/augustus/september_18-09-2010

KaSo Maaseikonderwijst alle interessegebieden op één campusKurt Klynen verlevendigt lessen met nieuwe media

i3 interiorsEikenlaan 11, B-3740 Bilzen

T 089 41 11 15 www.belisia.be

Ads-Ischool-10092010.indd 3 14/09/10 09:03

iSCHOOL? …Dat ken ik niet? Kregen we vaak te horen toen we op stap gingen bij verschillende onderwijsinstanties, architectenverenigingen en bedrijven om ons nieuwe project voor te stellen.

Maar iSCHOOL werd het. Geen nieuwe creatie van Steve Jobs, geen zoveelste i die door marketeers wordt gebruikt om een product hipper te maken dan het eigenlijk zou moeten zijn, maar een magazine voor en over onderwijsinnovatie, met de i van inhoud.

iSCHOOL staat voor inhoud over innovatie op het vlak van infrastructuur en ICT in het onderwijs.

Inhoud als leidraad voor u, het directieteam dat een school uitdenkt, inricht en financieel beheert.Inhoud voor u, de architect die de scholen van vandaag en morgen vormgeeft.Inhoud voor u, de leraar die onderwijsvernieuwing wel ziet zitten, maar niet meteen weet hoe eraan te beginnen.

Met iSCHOOL streven we ernaar u te helpen uw ideale school te realiseren: of ze nu Brede School heet, Open School, School van de toekomst, School van de 21e Eeuw,… het moet een school zijn waar levenslang leren in optimale om-standigheden kan plaatsvinden – zowel qua concept, infrastructuur, inrichting, ICT als pedagogiek en didactiek.

We brengen u verhalen uit de praktijk, opgetekend bij ervaringsdeskundigen uit het veld. “Voor en door [vul hier uw functietitel in]” heet dat dan.Een cliché? Misschien. Maar dan wel één dat de ambitie van iSCHOOL als forum voor informatieuitwisseling / implementatieforum perfect omschrijft.

Het eerste nummer van een magazine de wereld insturen is altijd een spannend moment. We hebben een interessante ontdekkingsreis achter de rug en kijken uit naar de volgende etappe. Als we terugblikken op onze interessante ervaringen in het voorbereidingstraject (u zou versteld staan als u zag hoeveel positieve bewoordingen beginnen met een i) kunnen we alleen maar besluiten dat de i in iSCHOOL wat ons betreft helemaal op zijn plaats is.

We wensen u veel inspiratie en hopen dat u tot dezelfde vaststelling komt!

Voorwoord...

Philip Caerts


PANTONE 1945 + ZW



CMYK


ZWART/WIT

03iSCHOOL magaZiNe

ergonomische lestafeltjes verbeteren de lespraktijk

“architectuur moet ten dienste staan van het pedagogische project”

De leerlingen van de Groenlaar in Reet volgen rechtstaand of zittend les. Hoe het hen het best uitkomt. Die bewe-gingsvrijheid verhoogt niet alleen het ergonomisch comfort van de leerlingen, maar ook de kwaliteit van het onderwijs. Naast nieuw meubilair zijn de klaslokalen ook uitgerust met digitale schoolborden.

> Lees verder op pagina 12

Architect Jan De Vloed staat ruim 22 jaar aan het hoofd van Architektenbu-ro De Vloed in Gent. Het bureau heeft een sterke ervaring in het bouwen van schoolinfrastructuur. Het belangrijkste uitgangspunt van een schoolgebouw is dat het de pedagogische visie van de school ondersteunt. Het ontwerpen van dergelijke gebouwen is volgens de ontwerper overigens niet het exclusieve domein van gespecialiseerde bureaus. Synergiën kunnen het eindresultaat alleen maar verbeteren.


een pc in élke klasHer en der in klaslokalen ruimen de oude krijtborden plaats voor digitale borden en pc’s. Maar dat gebeurt nog maar met mondjesmaat. Nochtans kan de pc het leereffect sterk positief beïnvloeden. Verschillende partijen ijveren er dan ook voor dat de computer een integraal onderdeel van de klasuitrusting wordt. iSchool ging in debat met enkele van deze

spelers.


In dit nummer...

En verder...

colofon

inhaalbeweging voor scholenbouw

Auteursrechten

Niets uit iSchool mag geheel of gedeeltelijk overgenomen of

vermenigvuldigd worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke

toestemming van de uitgever. Bij overname dient een

correcte bron vermeld te worden. Alle beelden gebruikt in

dit magazine werden door onze eigen fotografen genomen

of worden verondersteld door derden ‘vrij van rechten’ te

zijn aangeboden aan de uitgever. iSchool aanvaardt dan ook

geen verantwoordelijkheid wanneer beelden aangeleverd

door derden niet vrij van rechten zijn. De adverteerder is

verantwoordelijk voor door hem ingezonden tekst, foto’s, logo’s

en dergelijke. De adverteerder vrijwaart New Senses tegen alle

vorderingen die zouden kunnen voortvloeien uit de schending

van rechten van derden. De uitgever is niet verantwoordelijk

voor eventuele foute informatie met betrekking tot de gegevens

van de bedrijven die terug te vinden zijn in dit magazine. De

uitgever kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden

gesteld voor ondervonden schaden voortvloeiend uit fouten of

onvolledigheden in de inhoud van iSchool.

iSchool is een kwartaalblad dat zich richt tot de beslissingsnemers inzake infrastructuur en ICT in het Vlaams Onderwijs en tot de Vlaamse architecten.

Verantwoordelijke uitgever:Uitgeverij New Senses bvbaCaerts PhilipStationsstraat 77/13980 TessenderloTel.: 013/322 327Mail: [email protected]: www.ischoolmagazine.be

RedactieHabitos.be (Gretel Kerkhofs, Kelly Cuypers, TiM Vanhove)

RedactieadresGruitroderbaan 413670 MeeuwenMail: [email protected]

FotografieUzien fotografie ([email protected])

Grafische vormgevingKing ArthurEuropark 20563530 HouthalenWeb: www.king-arthur.be

Verspreiding Via post bedeeld op naam. 17.000 exemplaren

Volgende verschijning: februari 2011

Met het project Scholen van Morgen heeft de Vlaamse overheid een inhaalproject opgezet voor de achterstand in de bouwprojecten in het onderwijs. Hiervoor sloeg de overheid de handen in elkaar met de private partijen BNP Paribas Fortis en Fortis Real Estate. Samen zullen ze ruim 200 scholen bouwen of verbouwen. iSchool volgt het project op de voet.


- interview met minister smet over de toekomst van het Vlaamse onderwijs 6

- Nieuws 11-17-45-47

- digitale revolutie: het gebruik van nieuwe media in de klas 18

- gezonde scholen 28

- Kaso maaseik: alle interessegebieden op één campus 40

- studie toegelicht: de luchtkwaliteit op school 51

05iSCHOOL magaZiNe

“ School moet

het hart van de gemeenschap

vormen.”

07iSCHOOL magaZiNe

Interview met Pascal Smet Vlaams minister van onderwijs

Als Vlaams minister van Onderwijs zet Pascal Smet de krijtlijnen uit voor het on-derwijslandschap in de komende jaren. iSchool kon voor zijn eerste nummer dus niet voorbij deze sleutelfiguur. We polsten de minister naar enkele hete hangijzers in zijn vakgebied.

Brandend actueel is natuurlijk de ‘inhaalbe-weging schoolinfrastructuur’ die momenteel in zijn opstartfase zit. Het project voorziet in de renovatie of nieuwbouw van een 200-tal projecten, goed voor een totaalinveste-ring van 1,5 miljard euro. De overheid gaat hiervoor een publiek private samenwerking aan met de privésector in een Design, Build, Finance en Maintain (DBFM) verhaal. De financiële partner - PNB Paribas Fortis -ligt onder contract sinds mei. Momenteel zoekt ‘Scholen van Morgen’, de vennootschap die de pps-samenwerking beheert, naar de ontwerpers en aannemers die de projecten concreet zullen uitwerken.

Tekst: TiM VanhoveFotografie: Uzien Fotografie

Het Vlaamse Onderwijs is in volle beweging. Dat is

toch één van de conclusies die we durven trekken na

een gesprek met Vlaams minister van Onderwijs Pascal

Smet. Er is nog maar pas een inhaalbeweging voor

schoolinfrastructuur in gang gezet of de minister denkt al

aan een vervolgoperatie op korte termijn. Daarnaast werkt

het kabinet visies uit over een brede school - die het hart

moet vormen van een gemeenschap -, de hervorming van

het secundair onderwijs en een innovatieve lesmethodiek

voor de toekomst.

Tweede INHaaLbewegINg

Minister Smet wil het niet bij deze ene inhaalbeweging houden. “60% van de Vlaamse scholen is vandaag ouder dan 30 jaar, 30% is zelfs ouder dan 40 jaar. Een gebouw is nochtans na 30 jaar intensief gebruik aan een grondige vernieuwing toe. Daarin ligt trouwens een van de troeven van het ‘Scholen van Morgen’-programma. Het eigenaarsonderhoud blijft gedurende 30 jaar bij de PPS-vennootschap liggen. Het is ook zo opgevat dat de school zelfs na 30 jaar in een meer dan uitstekende staat zal worden overgedragen.Wanneer we de ruim 200 scholen in onze eerste inhaalbeweging geholpen hebben, blijft er nog een lange wachtlijst openstaan, goed voor een totaal van 2,4 miljard aan investeringen. Een deel van die wachtlijst zijn ‘anticiperende scholen’, die vandaag al hun aanvraag indienen voor de noden van over 10 jaar. Maar bij de andere scholen is de nood hoog. Om hieraan voor een deel te verhelpen, willen we in het najaar een nieuwe PPS-samenwerking opstarten. Hiervoor moeten we nog op zoek naar nieuw geld. Eén van de denkpistes daarin is een volkslening,” onthult de minister.

Hoe ziet de timing er verder uit? “Bedoeling is dat nog voor het jaareinde alle geprese-lecteerde scholen worden gecontacteerd om de projectdefinitie verder uit te werken. En wie weet kan er nog dit jaar een eerste steen gelegd worden voor een van de volgende drie pilootprojecten – Kasog Genk, het Gemeentelijk Technisch Instituut in Londerzeel en MPIGO Zonneken – SBSO Baken en Internaat Zonneken in Sint-Niklaas. In 2014 moet het laatste project van de ruim 200 projecten opgestart zijn. Het streefdoel is dat het laatste project in 2016 gerealiseerd is.Het opzet is dat in de ontwikkeling van de projecten de schaalgrootte kan spelen. “Daartoe zullen 3 tot 5 scholen in een cluster worden samengebracht. Zo’n cluster wordt dan door één basisteam – bestaande uit architect, aannemer en studiebureaus – bediend. Zo kan er een optimale samenwerking tussen de betrokken partijen ontstaan, wat het eindresultaat alleen maar ten goede komt,” verduidelijkt Wim Stalpaert, raadgever schoolinfrastructuur.

HaRT vaN de LOkaLe gemeeNSCHaP

Een belangrijk aandachtspunt in de huidige investeringen in nieuwe schoolgebou-wen is hun maximale flexibiliteit en de rol die ze daarmee kunnen vervullen voor de gemeenschap. Pascal Smet: “Bij nieuwe investeringen moeten we maximaal streven naar een ‘brede school’. De school moet na de schooluren ook functioneel zijn. Bijvoorbeeld wanneer ze een sporthal heeft, moet die bruikbaar zijn voor de sportverenigingen, de speelpleinwerking moet tijdens de vakantieperiodes gebruik kunnen maken van de speelplaats,… Op zo’n manier kan een school echt het hart van de gemeenschap gaan vormen.”Momenteel werkt het kabinet een visie uit over de brede school. Hierin wordt geschetst hoe zo’n school er inhoudelijk en op vlak van infrastructuur uit kan zien.

200 nieuwe scholen tegen 2016

INTeRvIew pascal smet

09

evOLueReN NaaR OPeN LeeROmgevINg

Niet alleen de opvatting van de school-gebouwen, ook de manier waarop we vandaag les geven wil de minister grondig hertekenen. “Wanneer we een klaslokaal van vandaag vergelijken met een klaslokaal uit de vorige eeuw, zien we nauwelijks verschillen. Het blijven vier muren met daartussen banken en een schoolbord. In uitzonderlijke gevallen vinden we al een smartboard in de klas. De leefwereld van de kinderen en jongeren is de laatste decennia echter grondig veranderd. Ze groeien op met nieuwe media en internet en ze hebben heel andere interesses.”

De minister wil die innovaties een plaats geven in de manier waarop vandaag wordt onderwezen. Hiertoe wil hij een debat op gang brengen tussen de verschillende actoren – leerlingen, leerkrachten, pedagogen, architecten,… Die denktank mag heel ambitieus zijn. Een droombeeld van de minister is een open leeromgeving met verschillende ruimtes die multifunctio-neel gebruikt kunnen worden voor beeld, handwerk of knus samen zijn. Klaslokalen moeten er ook niet meer allemaal hetzelfde uitzien. Er moet ruimte zijn voor afwisseling. “En in zo’n school moet informatica aanwezig zijn. Het is een manier om het onderwijs meer naar de leefwereld van de leerlingen te brengen. Wij - en dat geldt nog meer voor de leerlingen van vandaag – leven in een beeldcultuur. Met informatica kan de leerkracht zijn of haar

“ Informatica verlevendigt de manier van lesgeven”

manier van lesgeven verlevendigen. Met het smartboard kunnen voorbeelden op het internet getoond worden. En dat kan leerlingen stimuleren om thuis zelf verder te zoeken.” Toch moeten we op onze hoede blijven, waarschuwt Pascal Smet. “We moeten de leerlingen ook op valkuilen wijzen. Internet bijvoorbeeld is een schat aan informatie. Maar die informatie kan gemanipuleerd zijn. Het is één van de uitdagingen de leerlingen bij te brengen hoe ze daarmee moeten omgaan.”De minister tempert ook zijn eigen enthousiasme. “Het toekomstbeeld dat uit deze denktank zal voortvloeien, kunnen we onmogelijk op 1-2-3 realiseren. Ik wil op dat vlak geen valse hoop creëren. Bovendien moeten we erover waken dat we van onderwijs geen spel maken. Het is meer dan gaming of toelichting met voorbeelden van het internet. Er moet ook nog ruimte zijn voor de klassieke manier van lesgeven. Belangrijk is wel dat we in de lerarenopleiding aandacht besteden aan deze verschillende lesmethodes.”

SCHOTTeN wegNemeN

Naast de infrastructurele en ICT-inno-vaties bereidt de minister een grondige hervorming van het secundair onderwijs in Vlaanderen voor. “Dit najaar moet een discussienota klaar zijn om te bespreken met het werkveld. Eén van de punten in deze nota is de richtingkeuze. Die moet op latere leeftijd gebeuren. Daarnaast willen we de schotten tussen het ASO, TSO en BSO wegnemen. Die rangschikking van het onderwijs willen we vervangen door een systeem waarbij het kind met verschillende interessegebieden in contact komt. Zo willen we ertoe komen dat het kind zelfstandig en beter gewapend mee kan denken aan de keuze van zijn studie-richting.”Eind september wil de minister een dis-cussieronde op gang brengen met de verschillende actoren om zo tot een maat-schappelijk debat te komen. De uitkomst van dit debat zal de definitieve hervorming mee bepalen. “Streefdoel is dat we tegen het eind van deze legislatuur een decreet klaar hebben, zodat de hervorming in de periode 2014 – 2019 concreet op het terrein uitgevoerd kan worden.”

09iSCHOOL magaZiNe

Leren is leuk op www.vanerum.be/ischool

VANERUM België Kleine Schaluinweg 7, 3290 Diest T 070 / 222 600 F 070 / 222 601 [email protected]

€

LEREN = LEUK!

PLANNING FINANCIERING INSTALLATIE TRAINING ADVIES

Ads-Ischool-10092010.indd 2 14/09/10 09:03

MAGAZ INE

designer bram boo en Vanerum brengen designobjecten in de klasVanerum en Bram Boo - designer van het jaar 2010 – ontwikkelden samen Salsa, een opmerkelijk zitobject voor scholen, bibliotheken, wachtruimtes,… Het meubelstuk is een centraal ontmoetingspunt, bijvoorbeeld voor groepswerk of informeel overleg. Het ontwerp oogt strak. Het meubelstuk werd in juni voor het eerst aan het internationale publiek voorgesteld op NeoCon World’s Trade Fair en werd daar enthousiast onthaald. Momenteel wordt nog gewerkt aan de integratie van technologie in Salsa. Beide partijen hebben ook plannen om in een latere fase andere ontwerpen van Bram Boo om te zetten in productierijpe meubelen.

Meer info: www.vanerum.be

NieuWs

informatieplatform voor kwalitatieve schoolarchitectuurAGIOn – het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs en de Vlaamse Bouwmeester hebben met scholenbouwen.be een website opgezet om kandidaat-bouwheren te begeleiden in hun project. De webstek moet hen inspiratie en informatie bieden om goed voorbereid aan het plannen, ontwerpen en bouwen van een school te beginnen. Een goed geïnformeerde opdrachtgever is immers een conditio sine qua non voor een geslaagd project. De website reikt schoolvoorbeelden aan uit binnen- en buitenland die kunnen inspireren. Daarnaast vinden aspirant-bouwheren info over goed opdrachtgeverschap, projectdefinities, architectuur met leerlingen en evenenementen. Via de nieuwsberichten houden initiatiefnemers de vinger aan de pols over wat reilt en zeilt inzake kwaliteitsvolle schoolarchitectuur.

gezondere scholen met FermacellFermacell, producent van gipsvezelplaten, heeft een nieuw type plaat ontwikkeld dat kan bijdragen tot de verbetering van het binnenklimaat in klaslokalen. In veel scholen laat dit te wensen over omwille van de gebrekkige ventilatie. Fermacell Greenline is een gipsvezelplaat die schadelijke stoffen absorbeert en duurzaam bindt. Op die manier verbetert de luchtkwaliteit in het klaslokaal aanzienlijk. Om deze eigenschappen te krijgen, zijn de platen aan twee zijden behandeld met een werkende stof op keratinebasis. Deze stof blijft actief onder afwerkingslagen, wand- of vloerbekledingen. De werking van de Fermacell Greenline is onderzocht en bevestigd door het onafhankelijke Eco Institut in Keulen.

Meer info: www.fermacell.be

11iSCHOOL magaZiNe

Lestafeltjes op grote mensenmaat zorgen voor betere houding

Tekst: Gretel KerkhofsFotografie: Uzien Fotografie

Basisschool Groenlaar biedt buitengewoon onderwijs aan en maakt deel uit van scholengroep 6 ‘Rivierenland’, in de Rupelstreek. Over verschillende locaties verspreid vangt Groenlaar leerlingen van type 1, 2, 4 en 8 op. Dankzij een enthousiaste directie die open staat voor vernieuwende en vooruitstrevende ideeën, kon ergotherapeut Toon De Muynck enkele klassen uitrusten met ergonomisch lesmeubilair en digitale borden. Beide elementen maken het streven naar een goede onderwijskwaliteit een stuk gemakkelijker, vindt Toon. “Tijdens mijn zoektocht naar vernieuwende materialen stootte ik op het meubilair ‘Optimax’. Ergonomisch verantwoord, zowel voor de leerlingen als voor de leerkracht. De vergelijking met de klassieke lage tafeltjes op kindermaat is ver weg. Deze tafels zijn op ‘grote mensenmaat’ gemaakt. Ze zijn uitgerust met een in de hoogte verstelbare voetenplank. Bovendien zijn ze heel geschikt om staand les te volgen of te werken. De juf en de meester hoeven zich niet meer te bukken als ze een leerling willen helpen bij een taak. De voetsteun, die in de hoogte verstelbaar is, kun je zowel aan de tafel als aan de stoel monteren. Bijgevolg leent het meubilair zich perfect voor grote én kleine leerlingen.”

iSchool mocht op klasbezoek in Groenlaar in Reet.

Want tijden veranderen, en de klasinrichting ook. Zo

heeft Groenlaar verschillende klassen in de wijkscholen

uitgerust met digitale borden en met aangepast

schoolmeubilair. “Voor een betere houding van de

leerlingen en een betere kwaliteit van ons onderwijs,”

licht ergotherapeut Toon De Muynck deze keuze toe.

13iSCHOOL magaZiNe

Groenlaer verving de klassieke lessenaars in de klas door de ergonomische tafels “Optimax”, met verstelbare voetsteunen.

Rechtstaand les volgen in groenlaar

profe

ssio

nele o

ntwikk

eling

gemeenschapondersteuning

geïnte

greer

de pro

ducten

digi

tale

con

tent

Het bewezen pad naar succes

Uw aansluiting op het bijzondere

Surf snel naar www.smartboard.be, succes gegarandeerd!VSV België, Nijverheidslaan 60, 8540 Deerlijk T 056 313415 (erkend distributeur)

Ads-Ischool-10092010.indd 1 14/09/10 09:03

profe

ssio

nele o

ntwikk

eling

gemeenschapondersteuning

geïnte

greer

de pro

ducten

digi

tale

con

tent

Het bewezen pad naar succes

Uw aansluiting op het bijzondere

Surf snel naar www.smartboard.be, succes gegarandeerd!VSV België, Nijverheidslaan 60, 8540 Deerlijk T 056 313415 (erkend distributeur)

Ads-Ischool-10092010.indd 1 14/09/10 09:03

OP geLIjke HOOgTe Handig aan de tafels zijn bijvoorbeeld de ingebouwde wieltjes, waardoor je de tafels in een mum van tijd ergens anders kunt zetten of in een andere formatie kunt plaatsen voor een groepswerk of een crea-les. De individueel aangepaste voetensteun zorgt er voor dat kinderen op een ergonomische manier zitten, zodat ze hun rug, nek en benen ontlasten.” De combinatie laat ook twee verschillende zithoudingen toe: een actieve werkhouding waarbij de rug iets meer voorover buigt, en een passieve luisterhouding, waarbij het kind achterover geleund in zijn stoel zit. “Nog leuk aan dit meubilair is dat je als leerkracht op dezelfde ooghoogte staat als je leerlingen. Je hoeft niet meer steeds naar beneden te kijken. De leerlingen zelf krijgen geen nekklachten van het kijken vanuit kik-kerperspectief, en als ze willen kunnen ze de lessen rechtstaand mee volgen, zonder dat ze daar iemand voor hoeven te storen.” En zo komt de ideale klas, voor leerkracht én leerling stilaan in zicht.

INTeRNeT OP HeT bORd Een onderwijsleek vindt het een revolutie, voor heel wat leerkrachten is het een logische evolutie: de overstap van het krijtbord naar zijn digitale opvolger. Zeker nu er zoveel informatie via het internet voor het grijpen ligt. iSchool mocht een les volgen bij juf Diane Masson van klas c10 in de Groenlaar.

Een digitaal bord ziet er uit als een wit magneetbord, maar dan met een door-schijnende toplaag. Hierop projecteert de juf beelden vanaf haar laptop, maar ze kan ook over die beelden schrijven – weliswaar met digitale inkt - en haar notities meteen opslaan op haar pc. Het scherm werkt ook als een ‘touch screen’: tabbladen van je browser kun je aanklikken met een simpele vingertik. “Ik werk alleen nog met het digitale bord,” begint Diane. “Het krijtbord wordt enkel nog door de leerlingen zelf gebruikt, voor een dictee of om te tekenen. Ik ga dus elke dag met schone, krijtloze kleren naar huis!” Juf Diane glundert als ze het digitale bord demonstreert. Schermen met lesbladen gaan open en dicht, filmpjes verschijnen, ze brengt notities aan, vult de juiste oplossingen in… “De mogelijkheden van dit bord zijn eindeloos. Ik werk voornamelijk met de speciale Smart Note-book-bestanden, omdat die me toelaten te noteren in het document en meteen daarna te scrollen en een andere tekst te markeren.”

YOuTube IN de LeS Tijdens de taalles gebruikt juf Diane ook vaak een zoekprogramma op internet, zoals bijvoorbeeld Google. “Het gebeurt dat we aan het lezen zijn en er iemand een woord niet kent. Vroeger moest je dan zoeken in een dik woordenboek. Als je de uitleg niet snapte, stond je daar. Nu tikken we het woord in op Google en we krijgen meteen enkele afbeeldingen te zien, extra uitleg, … De kinderen hebben de betekenis meteen door.” Ook het inspelen op de actualiteit kan veel sneller, via het jeugdjournaal Karrewiet of zelfs via YouTube. “De kinderen zijn erg enthousiast. Ze zijn zelf ook heel snel weg met het gebruik van het bord. Ikzelf heb een cursus gevolgd en omdat het nog een vrij nieuwe lesmethodiek is, moet ik er wel veel voorbereiding in steken. Zo heb ik ons rekenboek volledig ingescand, pagina per pagina. Andere lesblaadjes scan ik ook in of ik bereid zelf lesjes op pc voor.” En hoe zit het met de andere nadelen? “Die zijn er nauwelijks. Waar we wel wat last mee hebben is het licht: de grote ramen in de klas maken dat wat er op het scherm staat, niet altijd even goed zichtbaar is.”

15iSCHOOL magaZiNerecHtstaaNd les VolgeN iN GROENLAAR

Een gezonde leer- en werkomgeving is belangrijk, zowel voor leerkracht als leerling. Het bevordert het comfort én de leerprestaties en beperkt het ziekteverzuim. Recente onderzoeken tonen aan dat de huidige situatie op vier van de vijf basisscholen ongezond is. Zehnder Group België en het Centrum voor Gezonde Scholen helpen scholen om deze situatie te verbeteren, door een compleet systeem van energiezuinige ventilatie. Hiermee verbetert niet alleen het binnenmilieu in de school, maar verhoogt ook het bewustzijn voor een goed binnenklimaat bij leerkrachten en leerlingen. Zehnder Group België zorgt met haar efficiënte ventilatieoplossingen voor een gezonde leer- en werkomgeving voor iedere school in België en Nederland. Kijk op www.zehnder.be of www.gezondescholen.eu voor meer informatie.

Luchtzuivering Purification d’airVentilatie VentilationKoeling RafraîchissementVerwarming Chauffage

Adv ISchool A4.indd 1 15/09/10 17:19

MAGAZ INE

NieuWsgo! en pmV bouwen samen nieuwe brede schoolinfrastructuurGO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap en de ParticipatieMaatschapij Vlaanderen (PMV) hebben elkaar gevonden voor de bouw van een 40 tot 50-tal nieuwe brede schoolprojecten. Beide organisaties investeren op terreinen van GO! in nieuwe schoolinfrastructuur enerzijds aangevuld met sportinfrastructuur, kinderopvang of woningen anderzijds. Op die manier willen de initiatiefnemers de verwevenheid van de school met het maatschappelijk cultureel en sociaal netwerk versterken en de schoolgebouwen hun functie van louter onderwijsinfrastructuur laten overstijgen. De manier waarop deze functies met elkaar gemixt worden zal verschillen van project tot project, afhankelijk van de inzichten van de betrokken ontwerpers en projectontwikkelaars. De initiatiefnemers hebben twee pilootprojecten gelanceerd – in Sint-Pieters-Leeuw en in Koningshooikt – die op 5 augustus in aanbesteding gingen. Bedoeling is deze projecten in augustus 2012 op te leveren en er lessen uit te trekken voor de andere projecten die op stapel staan in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

op een speelse manier kennis maken met architectuurDe organisatie Art Basics for Children (ABC) wil kinderen op een speelse manier laten kennis maken met het ABC van de architectuur. De organisatie – een initiatief van de Oostenrijkse kunstenaar en cultuurfilosoof Gerhard Jaeger - werkt in Brussel en is in wezen een labo voor onderzoek en ontwikkeling op het vlak van kunstbeleving en esthetische educatie voor iedereen vanaf 4 jaar. In het aanbod van ABC zit onder andere een mobiele studieklas en vanaf januari 2011 kunnen scholen opnieuw terecht in het ABC-huis in Brussel. De mobiele studieklas is een klaslokaal met sober en mobiel meubilair, flexibele werktafels met bijhorend tapijt en kussens, een multifunctioneel bord. Het project tracht kinderen in de eerste plaats te sensibiliseren tot een meer bewuste ruimtebeleving.

Meer info: www.abc-web.be

gezonder en aangenamer in de schoolrefterCateringbedrijf Sodexo wil het eten in de schoolrefters gezonder en aangenamer maken. Het bedrijf werkte hiertoe het programma Food4U uit. Hierin ondergaan zowel de inrichting van de refter als wat op het bord komt, een metamorfose. De refters krijgen strakke lijnen, hippe kleuren en frisse verpakkingen. Wekelijks krijgen de leerlingen en studenten minimaal drie biogerechten voorgeschoteld en waar mogelijk worden Fair Trade producten geïntroduceerd. Verder stimuleert de cateraar jongeren om gezond te eten door hippe kost als smoothies en wraps op het menu te zetten. Met een spaarkaart wordt de keuze voor gezonde gerechten beloond. Twintig Belgische scholen zijn al in het project gestapt, tien andere zullen dit schooljaar volgen. In Vlaanderen is Sodexo aanwezig in een 50-tal scholen en scholengroepen. Daarboven zijn in Leuven en Diest twee centrale keukens die dagelijks 7.500 maaltijden verspreiden in scholen in de buurt.

Meer info: http://be.sodexo.com/benl/solutions/food-solutions/food-solutions.asp

17iSCHOOL magaZiNe

digitale revolutie

Tijdens een muziekworkshop van Roland hadden onze muziekleraar en ik het geluk om dezelfde klas als die waarmee we geëxperimenteerd hadden naar onze school te brengen. Voor een hele week nog wel! Gitaar, bas, piano en drumtoestel, kortom alles om de kinderen zichzelf eens muzisch uit te laten leven. Maar wij wilden meer… Net zoals de instrumenten in een rockband zochten we een samenwerking op. Deze keer tussen de vakken. We reikten onze handen uit naar de collega’s. Elke leerkracht mocht zijn talent tonen. Zo ontstond er een mix van muziek, drama, taal, cultuur, wereldoriëntatie, rekenen en ten gepaste tijden een vleugje ICT. Wat startte als een lesje van vijftig minuten tokkelen op wat instrumenten groeide uit tot een digitaal project met als naam: Verrassende Verhalen. Dat kaderde in de week Sprookjesfestival.

SPROOkjeSmaPOm niet voor de duizendste keer Doornroosje of Roodkapje te moeten aanhoren, gingen we op zoek naar verhalen van bij ons en sprookjes van over de hele wereld. Op deze manier kregen de leerlingen een kans om andere culturen te leren kennen, vergelijken en begrijpen. In onze zoektocht naar mythen, sagen en volksverhalen zijn we terecht gekomen op de perfecte sprookjesmap (zie bronnen voor de link). Deze Google-wereldkaart is bezaaid met rode vlaggetjes. Elke vlag komt overeen met een land. Je kan op eender welk land ter wereld klikken. Als je dat doet, krijg je geheel willekeurig een verhaal voorgeschoteld. Mocht dit je niet bevallen dan kan je gerust verder snuffelen tussen andere verhalen van dat land. Zo gezegd, zo gedaan: we lieten onze leerlingen los, de wijde sprookjeswereld in.

vOLkSveRHaLeN aLmaNakNa enkele muisklikken belandden ze op de site van de Volksverhalen Almanak tot bij hun verhaal. Per verhaal krijg je als lezer de leeftijd, de verteltijd, extra informatie en de herkomst mee. Voor leerkrachten zitten er bij sommige verhalen zelfs tips voor een verdere verwerking in de klas.

Nieuwe media en informatica bieden ongebreidelde

mogelijkheden in de klaspraktijk. Dat bewijst Kurt

Klynen met zijn vzw ICT Atelier dag in dag uit. In deze

rubriek beschrijft hij inspirerende praktijkvoorbeelden

die kunnen overtuigen om de klasdeur minstens op

een kier te zetten voor de digitale (r)evolutie.

verrassende verhalen

19iSCHOOL magaZiNe

Digi-KlikonTour

Digi-Klik wenst de directie en ICT coördinatoren van de scholen in het Vlaamse gewest te informeren tijdens de DIGI-KLIK ON TOUR events.

Kom en ontdek hoe Apple de creativiteit van uw leerlingen en leerkrachten bevordert en optimaal bijdraagt in het behalen van de ICT eindtermen.

Gedurende een voormiddag, willen wij uw gids zijn in een ICT ontdekkingstocht. Verneem hoe creativiteit een meerwaarde biedt aan het leerproces van uw leerlingen.

Ook uw leerkrachten zullen een nieuwe manier van lesgeven ontdekken. Samen met u willen we aantonen dat het aanwenden van de juiste ICT leermiddelen geen kost is maar een meerwaarde voor uw school.

Wees zeker dat je de juiste keuze maakt voor jouw instelling, jouw leerlingen en jouw docenten: reserveer je plaats op DIGI-KLIK ON TOUR en neem een standpunt in met betrekking tot nieuwe technologie in jouw school.

DATA & LOCATIE :02 December 2010 Antwerpen27 Januari 2011 Leuven24 Februari 2011 Gent31 Maart 2011 Brugge05 Mei 2010 Genk

INFO & INSCHRIJVING :www.digi-klik.be

In samenwerking met

Creativiteit in de klas

w w w . i c t a t e l i e r . b e

ONveRwaCHT effeCTAfhankelijk van hun leesniveau mochten de leerlingen tijdens de taallessen zelfstandig of met hun leesbroer/zus het gekozen verhaal voorbereiden. Achteraf vertelden we hen dat ze hun verhaal mochten inlezen aan de laptops en verrijken met de muziekklas. Vanaf dit punt vonden er enkele merkwaardige, maar toch onverwachte zaken plaats. Ik wist (en weet) dat ICT een positief effect kan hebben op kinderen, maar dit overtrof mijn wildste verwachtingen. Die twinkel in hun ogen vertelde mij genoeg. Hun motivatie swingde de pan uit. Leerlingen kwamen tijdens speeltijden hun teksten opnieuw voorbereiden zodat hun opnames toch maar foutloos zouden zijn. Overal op school kwam ik leerlingen tegen, in de gang, de klas, zelfs in de toiletten,… want daar was de beste akoestiek vertelden ze mij. Door een podcast van hun verhaal te maken en het online of op hun mp3-speler aan te bieden, konden naast mama en papa ook wildvreemden hun eindresultaten horen. Als kers op de taart constateerde ik dat het leesniveau van sommige leerlingen spectaculair gestegen was.

muzISCH CReaTIefMet hun opnames in de hand kwamen ze bij de muziekleraar terecht om ge-luidseffecten, liedjes en sfeermuziek aan het verhaal toe te voegen. We hadden hiervoor natuurlijk de muziekklas staan, maar meester André leerde ons dat we met alle materialen in onze klas muziek konden maken. We klapten in onze handen, stampten met onze voeten, tikten op de ramen, bonsden met stoelen, zwiepten met borstels en noem maar op. Nadat we geproefd hadden van de muzisch creatieve mogelijkheden concentreerden we ons verder op onze verhalen om in een volgende stap geluiden op te nemen in functie van onze verhalen. Er moest een sfeer gecreëerd worden om de vertelstem beter te doen uitkomen. Ingezongen liedjes hielpen naadloos van het ene fragment in het andere te glijden. Kortom, alles om de luisteraar een unieke belevenis te geven.

INGREDIëNTENlIjST

Zelf aan de slag? Dit zijn alvast de ingrediënten:

Verhalen:http://www.beleven.org/verhalen

Sprookjesmap:http://www.beleven.org/verhalen/map.php

Software:

PC-gebruikers:Audacity (http://audacity.sourceforge.net) of Soundbooth

Mac-gebruikers:Garageband of Audacity

Materiaal:ComputerMicrofoon

WIE IS KuRT KlyNEN?

Kurt Klynen startte zijn carrière als leraar lager onderwijs. Daarnaast verdiende hij zijn sporen als ICT & Media verantwoordelijke op GO! Nascholing. Recent maakte hij de overstap naar de lerarenopleiding aan de Katholieke Hogeschool van Mechelen, waar hij onder andere studenten lager onderwijs begeleidt en meewerkt aan diverse ICT-onderzoeksprojecten. Altijd al geboeid door nieuwe media en ICT, richtte hij in 2009 ICT Atelier vzw op, met als doel leerkrachten en leerlingen warm te maken voor het creatief gebruik van ICT en nieuwe media in het onderwijs. Een succesvol concept, zo blijkt na amper één schooljaar. Om aan de grote vraag tegemoet te komen, opende hij in mei 2010 met steun van de provincie Vlaams-Brabant het eerste Creatief Leer Centrum in België. Naar voorbeeld van de Engelse City Learning Centers zal het CLC dé plaats zijn waar leerkrachten terecht kunnen voor praktische workshops en sessies omtrent de integratie van ICT en nieuwe media in hun lessen. In het schooljaar 2010 - 2011 geeft hij mee vorm aan een nieuw keuzevak ‘Creatief met ICT’ in de middenschool van Tienen.

HeT ReSuLTaaTAchteraf voegden we de stemopnames en de andere geluiden samen tot één geheel. Het resultaat: een databank aan verhaaltjes voor het slapengaan die nu door iedereen ter wereld kunnen beluisterd worden. Waar en wanneer ze maar willen.

CONCLuSIeAls ik terugblik op dit project, hou ik er alleen maar positieve dingen aan over. In het begin was het een beetje een sprong in het ongewisse. Het enige waar ik zeker van was, waren mijn leerlingen. Geef hun de juiste tools, daag ze uit, zet een stapje terug en geniet van hun vaardigheden. Regelmatig kom ik de leerlingen van dit project nog eens tegen, en ze zijn nog altijd even enthousiast over hun ervaringen. Ze vertellen mij dan nog wel eens hun verhaal en dan weet ik dat dit tenminste geen sprookje was.

TIP: Neem een gratis abonnement op de site van de Volksverhalen Almanak en ontvang elke week een nieuw verhaal in je mailbox.

Kurt KlYNeN 21iSCHOOL magaZiNe

“ Nood aan een

beter beleid”

Her en der in de klassen ruimen de aloude krijtborden plaats voor digitale borden, pc’s

en laptops. Maar als de nieuwe technologie enkel dient om de les te illustreren, is ze

de investering niet waard. “De computer moet een integraal onderdeel worden van de

klasuitrusting, zodat elke leerling op eender welk moment op internet iets kan opzoeken”,

zegt jan T’Sas van de universiteit Antwerpen. De praktijk blijkt anders. iSchool vraagt

aan enkele specialisten hoe dat komt.

debat: de digitale evolutie in de klas

23iSCHOOL magaZiNe

Een Britse studie toont aan dat leerlingen die les krijgen met computers in de klas beter scoren voor Engels, wiskunde en wetenschappen. Daarmee zijn de twijfels over het leereffect van de pc ondertussen weggeëbd. Leerlingen uit alle onderwijs-vormen blijken gemotiveerder als ze met de computer les mogen volgen. Digitale leerplatforms, open leercentra en begeleid zelfstandig leren zijn niet meer weg te denken zonder computer. Maar nog niet iedereen is mee. Dat heeft verschillende oorzaken: gebrek aan financiële middelen, gebrek aan een doordacht beleid zowel op overheids- als op schoolniveau, een tekort aan voldoende omkadering en opleiding… Tessa Vermeiren - voorzitter van de Telenet Foundation, Jan T’Sas – onderwijsjourna-list en lerarenopleider aan de Universiteit Antwerpen en Marc Clerkx - Senior Project-Manager bij Flanders District of Creativity buigen zich over de evolutie van digitale media in het Vlaamse onderwijs.

IN de kLaSIedereen is het er over eens: digitale media in de klas zijn een must, omdat ze niet meer uit de brede maatschappij zijn weg te denken. “Digitale media beperken zich daarbij niet enkel tot de computer, het internet, de social media,” vindt Marc Clerkx. “Ook toepassingen zoals de digitale pen, de iPad en de ‘flip’ moeten kunnen. Via Edufiks – een project voor lagere scholen rond ondernemen met nieuwe technologie - kunnen scholen dat introduceren.” Daarnaast móeten die digitale media ook niet altijd gebruikt worden. “Laten we de vertrouwde boeken niet vergeten!” Kritisch omgaan met bronnen hoort daarbij. “Ook bronnen van het internet of simpele persberichten moet je kritisch bekijken. Leerkrachten moeten leerlingen daarin begeleiden.”

Het gebruik van de digitale media in de klas mag niet beperkt blijven tot louter de computerles. De beste manier, zo vinden onze gesprekspartners, is de integratie van de computer in élke les. Van wiskunde over aardrijkskunde tot de taallessen. Jan T’Sas: “Leerlingen die met de pc mogen werken, zijn doorgaans gemotiveerder om te leren. Ze kunnen er ook veel meer

mee. Via taal- en spraaktechnologie kun je bijvoorbeeld je leesvaardigheid testen of de uitspraak van een vreemde taal leren. Filmpjes, wiskundige animaties of historische speeches op het web helpen je om abstracte leerstof beter te begrijpen. Dankzij internet kunnen leerlingen hun eigen citytrip voorbereiden. Alleen daarvoor moet de computer gewoon een integraal onderdeel zijn van elke klasinrich-ting. En dat is een probleem. 60 tot 70% van de pc’s in de lagere scholen staan in klassen. Dus dat zit goed. Maar hetzelfde percentage aan pc’s staat in het secundair onderwijs in aparte pc-lokalen. Die worden bovendien vaak gemonopoliseerd door leerkrachten wiskunde en informatica. Hoe wil je dan dat andere vakleerkrachten het gebruik van de pc integreren in hun les?

Het is spijtig om vast te stellen, maar in veel klassen in het secundair onderwijs blijft multimedia nog altijd beperkt tot kleurkrijt.” Tessa Vermeiren is volledig gewonnen voor het idee dat elke leerling al van in de lagere school met een eigen laptop werkt. “Als leerlingen elk afzonderlijk tijdens de les met de computer kunnen werken en bijvoorbeeld via internet informatie kunnen

debaT de digitale eVolutie iN de Klas

opzoeken, zoals ze dat eerder in een boek of encyclopedie deden, bevorder je zelfstandig leren. Kinderen beslissen dan zelf wanneer ze internet nodig hebben. En zo wordt het gebruik van internet een deel van het leren zelf.”

“Op die manier kom je als school en als leerkracht ook tegemoet aan de groeiende behoefte aan gedifferentieerd leren. Een gemiddelde klas bestaat niet. En als het secundair onderwijs straks wordt hervormd, dan worden differentiëren en remediëren helemaal de codewoorden op school. We stevenen af op onderwijs dat almaar meer inspeelt op de individuele behoeften van leerlingen. In het lager onderwijs uit zich dat al in hoekenwerk en contractwerk, in het secundair onderwijs is dat pas nu aan het doordringen. Hoe dan ook, degelijk onderwijs smeekt om ICT en dankzij ICT lukt differentiëren ook beter,” vult Jan T’Sas aan. “Maar natuurlijk mag de techniek het niet laten afweten. Als pc of internetverbin-ding na een derde poging nog niet werkt, geeft de leerkracht het op. Dat kan je hem niet eens kwalijk nemen. En daar zitten we volgens mij nog wel met probleem.”

vISIe eN beLeIdScholen die niet op die digitale kar springen, kampen vaak met een tekort aan middelen. Of het ontbreekt hen aan een goed beleid. Dat geldt ook voor de overheid, zo vinden sommigen. Want er is een gebrek aan een gemeenschappelijke visie en een eenvormig beleid waardoor er een digitale kloof tussen scholen ontstaat. Maar niet iedereen is het daarmee eens. Marc Clerkx ziet op macro niveau in elk geval wel een grote rol weggelegd voor het beleid – van kabinet over het departement Onderwijs tot de onderwijskoepels toe. “Het beleid moet voldoende ruimte scheppen op gebied van wetgeving, financiering, eindtermen, … zodat de scholen kunnen inspelen op veranderingen in de maatschappij.” Tessa Vermeiren: “Er is volgens mij ook een gebrek aan voldoende aandacht voor het gebruik van internet tijdens de opleidingen en bijscholingen voor leerkrachten. De kloof tussen de digitale wereld en de scholen of organisaties die niet mee kunnen of willen wordt alleen maar groter. Bekijk een aantal overheidswebsites eens en test hun ge-bruiksvriendelijkheid. Je zult vaststellen dat hier nog een lange weg te gaan is.” Jan T’Sas gaat niet akkoord: “Volgens mij schiet het beleid helemaal niet te kort. Het ministerie van Onderwijs heeft de voorbije jaren heel wat gedaan om de integratie van digitale media in de klassen te bevorderen. Zo is het gebruik van ICT opgenomen in de eindtermen van het lager onderwijs. Er wordt nascholing aangeboden, portals zoals KlasCement worden ondersteund, er zijn brochures en cd-rom’s met ‘good practices’. Wat moet een overheid nog meer doen?”

de HOudINg vaN de LeeRkRaCHTDie leerkrachten zijn de angst voor de muis al lang kwijt, maar zien niet allemaal in hoe ze het gebruik van ICT kunnen inpassen in hun lessen en leerplannen. Marc Clerkx denkt dat het hier gaat om een gebrek aan creativiteit, nochtans een competentie die iedereen kan aanleren: “Iedereen kan creatief zijn. Je moet er alleen werk van maken.” Flanders DC biedt hiervoor bijscholingen en ondersteuningsprogramma’s aan. Nascholingsprogramma’s te over, stelt ook Jan T’Sas vast. “Alleen zitten die lang niet allemaal vol. Ofwel zijn leerkrachten niet op de hoogte ofwel hebben ze geen tijd of geen zin om zo’n ICT-bijscholing te volgen. Van algemene weerstand is volgens mij geen sprake. Leerkrachten weten best wel hoe ze met muis, pc en internet moeten omgaan, maar ze voelen zich nog onvoldoende aangespoord om er les mee te geven.”

25 iSCHOOL magaZiNe

Onderwijsjournalist Jan T’Sas

de HOudINg vaN de SCHOOLSchieten schoolorganisaties en leraren-opleidingen dan te kort in het begeleiden en bijscholen van leerkrachten op het vlak van ICT? Marc Clerkx vindt dat zowel schooldirecties en CLB’s als pedagogische begeleiders en de lerarenopleidingen ervoor moeten zorgen dat binnen het onderwijs een ‘innovatieve organisatiecul-tuur’ aanwezig is. “Alleen op die manier worden de personeelsleden gestimuleerd om de evoluties in de maatschappij te volgen. En let op, dat is niet enkel op het gebied van ‘digitale media’. Differentiëren heet dat, Jan T’Sas had het er ook al over.”Waarom sommige scholen vooruitstreven-der zijn dan andere hangt gewoonweg af van de organisatiecultuur van de school, vindt Marc Clerkx. “Als je een goede visie hebt, volgen een goed financieel beleid, personeelsbeleid, opleidingsbeleid en digitaal beleid vanzelf. Hoe je je school digitaal uitbouwt, maakt niet uit. Zolang de vorming van onze jongeren maar centraal blijft staan.”Daar waar een goede organisatie uitblijft, geraken gemotiveerde leerkrachten gefrustreerd, stelt Tessa Vermeiren vast: “Jonge leerkrachten die vooruit willen, verlaten de school weer snel als zo’n school door een gebrek aan middelen niet kan volgen op de digitale snelweg. Of ze blijven gedemotiveerd hun lesje aframmelen… Begrijpelijk. Want het spreekwoord zegt: ‘If you give peanuts, you’ll get monkeys’.”Jan T’Sas: “Het kost scholen wel wat moeite om pc’s te integreren in élke klas, met heel wat werk aan de infrastructuur om een netwerk uit te bouwen. Bovendien geven de meeste leraren in het middelbaar onderwijs klassikaal en frontaal les. Een pc hoeft dan niet echt. Soms is er wel een digitaal bord, maar dat betekent nog niet dat leerkrachten ICT integreren in het leerproces van hun leerlingen. Laat staan dat ze er actief en zelfstandig leren mee bevorderen. Al zijn er natuurlijk ook goede voorbeelden van ICT-gebruik!”

OPLeIdINg eN ONdeRSTeuNINgInitiatieven om leerkrachten op te leiden en te ondersteunen, zijn er genoeg, maar blijkbaar is de weg er naar toe nog onbekend. Marc Clerkx: “Flanders DC is gestart met de opleiding tot innova-tiecoördinator. Tijdens deze 4-daagse opleiding dompelen we de deelnemers onder in het onderwijs innovatieproces.” Tessa Vermeiren haalt initiatieven aan zoals het IT-huis in Gent (www.ithuis.be) of het PC-bonus plan van ontslagnemend minister voor Ondernemen en Vereen-voudigen Vincent Van Quickenborne. “Die zorgen er voor dat ook leerlingen thuis op de computer kunnen werken. Maar algemeen bekeken blijft dit te fragmenta-risch. Een omwenteling in het onderwijs is absoluut nodig. En daarvoor moeten de verschillende onderwijsnetten echt samenwerken.”

Jan T’Sas: “Verwachten we ook niet te veel van de lerarenopleiding? Een leraren-opleiding is en blijft een basisopleiding, die voortgezet wordt in de aanvangs-begeleiding op school. Het is daarom doodzonde dat de huidige minister de uren voor mentoren heeft afgeschaft, maar mijn stelling blijft. Het is trouwens becijferd: als we alles in de opleiding zouden opnemen wat een leerkracht moet leren, duurt de opleiding 7 jaar. De scholen zelf moeten hun leerkrachten daarom ook stimuleren om multimedia te integreren. Een paar leerkrachten die de kar trekken en die collega’s stimuleren, en de trein is vertrokken. Een goed startpunt is ook dat scholen zelf de meerwaarde van ICT vaststellen, bijvoorbeeld door met de pc de leerlingen te remediëren en resultaten te boeken.”

debaT de digitale eVolutie iN de Klas

Tessa Vermeiren: Telenet Foundation

TElENET FOuNDATION

Alle kinderen op de digitale snelweg krijgen, dat is de missie van de Telenet Foundation. Met de steun van Telenet kan de stichting elk jaar 300 000 euro doneren aan diverse sociale projecten die de digitale inclusie bevorderen. Na een jaarlijkse projectoproep kiest een onafhankelijke Raad van Bestuur de laureaten uit alle inzendingen. De stichting stelt bij voorkeur Brede Scholen centraal, die een samenhangend netwerk van toegankelijke en goede voorzieningen vormen, met de school als middelpunt. Ze betrekt ook (groot)ouders en buurtbewoners bij het schoolgebeuren. Het doel van het samenwerkingsverband tussen de school, lokale partners en diensten is de ontwikkelingskansen van de kinderen te vergroten.

Meer info: www.klikmee.be

FlANDERS DISTRICT OF CREATIVITy Flanders DC, voluit Flanders District of Creativity, is door de Vlaamse overheid in het leven geroepen om Vlaanderen (dus ook het onderwijs) te sensibiliseren omtrent het belang van creativiteit. Flanders DC definieert creativiteit als de attitude om dingen (processen, evoluties, producten, ideeën, methodieken) op een andere manier te bekijken, om de ‘zekere paden’ eens te verlaten, om flexibeler te kunnen ageren op evoluties (trends) en flexibel te kunnen omgaan met veranderingen. Flanders DC zet zijn schouders onder projecten als Edufiks of de opleiding tot in-novatiecoördinator.

Meer info: www.flandersdc.be - www.edufiks.beopleiding Innovatiecoördinator: www.klascement.net/innovatiecoordinatoren

27iSCHOOL magaZiNe

Het aanbod aan opleidingen is groot, de keuze aan toegepaste softwarepakketten zo mogelijk nog groter. “Die moeten alleen nog voldoende geïntegreerd worden in het schoolleven. Zo zijn de REN-opleidin-gen (regionale expertise netwerken) nooit volgeboekt en uit onderzoek weten we dat vooral secundaire scholen hun jaarlijks budget voor nascholing niet opgebruiken.” Er is dus nog werk aan de winkel voor scholen en leerkrachten.

Centrum voor gezonde Scholen ijvert voor beter binnenklimaat

Centrum voor gezonde Scholen

Het nieuwe Centrum voor Gezonde Scholen is het

eerste initiatief in de Benelux dat de verbetering

van het binnenklimaat in scholen centraal stelt. Het

ontwikkelde samen met zijn partners een actieplan

om de komende jaren expertise te verzamelen en ten

dienste te stellen van gebruikers van schoolgebouwen

en beslissingsnemers in het bouwen verbouwproces.

Anneleen Vandenberk van Partners In Marketing, een

van de drijvende krachten achter het Centrum, licht de

ambities toe.

Door aangepast kleurgebruik kan het welzijn in scholen bevorderd worden (Foto: Caparol)

29iSCHOOL magaZiNe

Dynamische lichtoplossingen verhogen de concentratie en het visuele comfort in onderwijsomgevingen (Foto: Zumtobel)

vORm geeN PRIORITeITPartners In Marketing uit Lommel, een bureau gespecialiseerd in marktonder-zoek en marktstrategie, is een van de initiatiefnemers van het Centrum voor Gezonde Scholen. Anneleen Vandenberk van Partners In Marketing: “Elke dag gaan 6,5 miljoen mensen naar een school in Nederland, België en Luxemburg, maar in de praktijk blijkt dat het binnenmilieu van de ruim 15.000 scholen ver van optimaal is. Als moeder stelde ik me al vaak vragen over de dagelijkse schoolomgeving van mijn kinderen, ondanks verwoede pogingen van de schooldirecties om van de klaslokalen een aangename leer- en leefomgeving te maken. Het ontbreekt hen echter aan middelen, tijd, kennis en inspiratie om het bouwen renovatieproces professioneel te beheren. De directeurs met wie we spraken geven grif toe dat zij noodgedwongen prioriteit geven aan de ‘inhoud’ (lessen en organisatie) en dan pas aan de ‘vorm’ (het schoolgebouw).”

Licht, lucht, geluid, ergonomie, verwarming, koeling en zelfs kleurgebruik zijn factoren die in een schoolgebouw de gezondheid van de gebruikers sterk beïnvloeden. Heel wat scholen zijn helaas nog steeds verwaarloosd. Om komaf te maken met factoren die de gezondheid van de gebruikers schaden en om concrete antwoorden te helpen formuleren, werd onlangs het Centrum voor Gezonde Scholen opgericht.

Anneleen Vandenberk: “Iedereen moet bij ons antwoorden op vragen rond het binnenklimaat van schoolgebouwen kunnen vinden” (Foto: Partners In Marketing)

Tapijt dat speciaal ontworpen is om de luchtkwaliteit in schoolgebouwen te verbeteren(Foto: Desso)

Vanerum maakte van ergonomisch, comfortabel en individueel schoolmeubilair zijn missie (Foto: Vanerum)

ceNtrum Voor geZoNde scHoleN

Klaslokalen, sportzalen, refters en andere ruimtes in een schoolgebouw vragen om specifieke akoestische oplossingen (Foto: Rockfon)

PaRTNeRS vaN HeT CeNTRumAan de andere kant zien we wel dat er in de praktijk schitterende bouwprojecten gerealiseerd worden. Anneleen Vandenberk: “Er zijn heel wat bedrijven die elk in hun vakgebied een enorme kennis en ervaring hebben opgebouwd inzake de inrichting van schoolgebou-wen. Enkele daarvan maken samen met Partners In Marketing de dagelijkse werking van het Centrum voor Gezonde Scholen mogelijk. Zo is Rockfon gespeci-aliseerd in akoestische oplossingen voor onder meer klaslokalen, sportzalen, refters en andere ruimtes in een schoolgebouw. Het onderdeel verwarming, koeling en ventilatie is een kolfje naar de hand van de Zehnder Group, Europees marktleider in speciale radiatoren en ook gespecialiseerd in oplossingen voor ventilatie. Fabrikant Desso ontwikkelt tapijten die speciaal ontworpen zijn om de luchtkwaliteit in schoolgebouwen te verbeteren.”

Aluminium profielen bieden een kwalitatieve op-lossing voor het vervangen van enkel door dubbel glas (Foto: Reynaers Aluminium)

“De dynamische lichtoplossingen van Zumtobel verhogen de concentratie en het visuele comfort in onderwijsomgevin-gen. Caparol wil met zijn deelname aan het Centrum leren welke kleuren men verkiest in de verschillende ruimtes van een schoolgebouw en hoe die het welzijn kunnen bevorderen. Reynaers Aluminium biedt met zijn innovatieve aluminium profielen een kwalitatieve oplossing voor het vervangen van enkel door dubbel glas. Ook ergonomisch, comfortabel en individueel schoolmeubilair is uitermate belangrijk, en daarvan heeft Vanerum zijn missie gemaakt. Op het vlak van isolatie en afdichting van gebouwen is Soudal dan weer een ideale partner.”

31iSCHOOL magaZiNe

CONCReTe aNTwOORdeN bIedeNWat is volgens mevrouw Vandenberk de precieze taak van het Centrum voor Gezonde Scholen? “Iedereen die van dichtbij of veraf iets met het binnenklimaat van schoolgebouwen te maken heeft, moet bij ons concrete antwoorden kunnen vinden op zijn of haar vragen. En als we het zelf niet weten, dan kunnen we vragende partijen doorverwijzen naar een specifieke instantie of organisatie die het antwoord wel kent. Zo hopen we dat we binnen enkele jaren in de Benelux niet enkel op het vlak van de ‘inhoud’ toonaangevend zijn, maar ook op vlak van de ‘vorm’. Bouwen aan Gezonde Scholen, dat doe je immers samen.”

MEER INFORMATIE Meer weten over het Centrum voor Gezonde Scholen? Aarzel dan niet om meer informatie bijeen te sprokkelen op de website www.gezondescholen.eu.

Een goede isolatie en afdichting zijn basisvoorwaarden voor een gezond binnenklimaat (Foto: Soudal)

Scholen vragen specifieke oplossingen voor verwarming, koeling en ventilatie (Foto: Zehnder Group)

[email protected] I www.airdeck.be

Voor meer informatie, contacteer ons gratis via 0800/99.417

L I C H T G E W I C H T W E L F S E L S Y S T E M E N

VOORDELEN24

Lichtere welfsels

Dunnere welfsels

Minder kolommen

Smallere kolommen

Geen balken

Lichtere funderingen

Earthquake resistant

Grotere overspanningen (tot 18 m)

Grotere open ruimtes

Meer flexibiliteit voor de (interieur)architect

Minder beton (30%)

Minder wapeningstaal

Geringere bouwhoogte

Minder CO2-uitstoot

Kortere bouwtermijn

Optimalisatie bouwtermijn

Gemakkelijke integratie van leidingen

Eenvoudige afwerking

Optimalisatie van de levenscyclus kosten van het gebouw

Duurzamer bouwen

En met betonkernactivering:

• Constante binnentemperatuur

• Minder absenteïsme (25%)

• Aangenamere werkomgeving

• Energiebesparing voor verwarming en airco tot 90%

...

Airdeck® lichtgewicht welfselsystemen

24

Belgisch patentnummer: 1015117A5Internationaal patentnummer: 2004/027178A1

Airdeck campagne A4 info 0800.indd 1 9/13/10 3:31:39 PM




VOORDELEN24

Lichtere welfsels

Dunnere welfsels

Minder kolommen

Smallere kolommen

Geen balken






Minder beton (30%)



Minder CO2-uitstoot

Kortere bouwtermijn





Duurzamer bouwen






...


24






VOORDELEN24

Lichtere welfsels

Dunnere welfsels

Minder kolommen

Smallere kolommen

Geen balken






Minder beton (30%)



Minder CO2-uitstoot

Kortere bouwtermijn





Duurzamer bouwen






...


24



35iSCHOOL magaZiNe

PUBLIREPORTAGE

Energieverbruik: - 90%Hollandsch Huys maakt verbluffende resultaten

Enthousiasme alom na de analyse van twee jaar energiehuishouding in het ‘Hollandsch Huys’ in Hasselt. Het innovatieve kantoorgebouw overtreft de verwachtingen en blijkt amper een tiende te verbruiken van een ‘traditioneel’ gebouw. Airdeck®, bouwheer van het Hollandsch Huys, is er dan ook vast van overtuigd dat de tijd rijp is om toekomstgericht bouwen op deze leest te schoeien. Men wijst daarbij naar onze buurlanden, waar deze evolutie vandaag al volop aan de gang is.

EnErgiE- En duurzaamhEidkampioEnConcreet haalt het Hollandsch Huys een E-peil van 49 en een K-peil van 22. Vertaald naar de energiefactuur spreken de cijfers voor zich: “Voor dit gebouw, oppervlakte 4000 m2, besparen we jaarlijks zo’n 42.000 euro op onze energiefactuur ten opzichte van traditionele gebouwen. De gevolgen voor de CO2-uitstoot laten zich eveneens raden: jaarlijks ruim 110 ton minder”, zegt Airdeck® marketing manager Veronique Houben. “De cijfers bewijzen dat het systeem bij uitstek geschikt is om de uitdagingen van de nabije toekomst op het vlak van duurzaam bouwen op te vangen. 2020, de Europese doelstelling, is immers helemaal niet veraf meer.”

airdeck® in EEn notEndop Centraal in de bouwmethode van het Hollandsch Huys staat het systeem van Airdeck® betonvloeren met ‘betonkernactivering’. Speciaal aan deze betonvloeren is hun geringe gewicht, doordat er holle ‘airboxen’ in verwerkt zitten. Daartussen kunnen dan weer zeer eenvoudig

leidingen worden geweven. Hier stroomt koud of warm water door. Door met behulp van een warmtepomp op die manier het beton te ‘activeren’, kan een gebouw in zijn geheel verwarmd en gekoeld worden. “Een beetje zoals vloerverwarming, maar hier vindt het proces ook ‘s nachts en tijdens het weekend plaats, waardoor de binnentemperatuur vrijwel constant blijft”, zegt Veronique Houben.

WElzijnDat levert grote voordelen in welzijn en comfort op voor wie er werkt, studeert of woont. “Een constante temperatuur van 22 à 23 °C is ideaal voor de productiviteit en het welzijn van studenten, werknemers of bewoners. Hoe vaak hoor je niet klachten over de airco, tochtende ramen of wispelturige verwarming, niet zelden met ziekte en absentie tot gevolg? Door complete luchtdichtheid, goede ventilatie en het permanent stromen van het water in het systeem is het zelfs mogelijk om in de ene ruimte te koelen (aan de zonzijde) en de warmte naar de andere ruimte over te brengen (aan de schaduwzijde).”

tErugvErdiEntijd“Het Airdeck® systeem op zich is niet alleen verantwoordelijk voor de opmerkelijke resultaten”, zegt Veronique Houben. “Heel belangrijk is dat er in de ontwerpfase een ‘dynamische thermische simulatie’ plaatsvindt, die alle parameters in kaart brengt: bodemgesteldheid, het COP van de warmtepomp, oriëntatie, isolatie, enz. Zo heeft het Hollandsch Huys een houtskeletstructuur voor optimale isolatie en werd er zonwering aan de buitenzijde aangebracht. Alles samen geeft dat inderdaad een initiële meerkost van zo’n 140.000 euro, maar die is binnen 3 jaar terugverdiend als we de winst op onze jaarlijkse energiefactuur in rekening brengen.”

andErE troEvEnVolgens Airdeck® staat niets de opmars van het innovatieve systeem nog in de weg. Want naast energiezuinigheid, comfort en welzijn zijn er nog ecologische en economische troeven. Zo wordt er 25 % minder grind en cement gebruikt om Airdeck® vloeren te maken dan bij traditionele betonvloeren. En wordt het gebouw ooit weer afgebroken, dan is de kunststof gemakkelijk te scheiden van het beton en kan ze opnieuw gerecycleerd worden. Bovendien is de vloer dragend in twee richtingen, waardoor de muren die functie verliezen en de gevel, indien gewenst, esthetisch gemakkelijk kan veranderd worden. Het overbodig worden van verlaagde plafonds of verhoogde vloeren, resulteert tot slot in de winst van een complete verdieping vanaf een bouwhoogte van acht verdiepingen.

acadEmischE samEnWErkingAirdeck® werkt samen met Prof. Dr. Lieve Helsen van de KU Leuven om alle data in kaart te brengen en met een gefundeerd dossier naar architecten, studiebureaus en voorschrijvers te trekken. “Onze interne cijfers zijn zeker overtuigend, maar door een partnership met de KU Leuven willen we het systeem breed in de markt zetten.

Innovatie begint bij een unieke visie of idee. Om een draagvlak te creëren voor vernieuwde inzichten belichten we in deze rubriek ‘De innovatieve visie’ opmerkelijke standpunten en opvattingen. Architect Jan De Vloed bijt de spits af.

“ architectuur moet onderwijsvisie

ondersteunen”

“Ontwerpen voor het onderwijs is een gespecialiseerd

vakgebied. Eén met verschillende moeilijkheidsgraden,

afhankelijk van het onderwijsniveau waarvoor je

ontwerpt. los daarvan moet het centrale uitgangspunt

in een architectuurontwerp de pedagogische visie van de

instelling zijn. Het gebouw schept een passend kader voor

de leeromgevingen en richt zich tot de diverse actoren in

het pedagogisch proces.” Dat is alleszins de beknopte visie

van jan De Vloed op architectuur voor het onderwijs.

de innovatieve visie van architect jan de vloed

37iSCHOOL magaZiNe

Jan De Vloed staat al 22 jaar aan het hoofd van Architektenburo De Vloed. Het Gentse kantoor heeft van 1922 tot vandaag ruime ervaring opgebouwd in het ontwerpen voor onder meer de gezond-heidszorg en het onderwijs. (zie kaderstuk ‘referenties’). Een rode draad doorheen al die ontwerpen is het maatwerk op de leest van het pedagogisch project van de school. Jan De Vloed daarover: “Dat is in onze ogen de essentie van een goed schoolgebouw. Het moet een antwoord bieden op de pedagogische vraag van de directie. Iedere directie heeft een eigen filosofie over het schoolbeleid en het gebouw moet die maximaal ondersteunen en dat binnen het beschikbare budget. Innovatie betekent creatief omgaan met deze beleidsvisie en de implementatie ervan in een duurzaam en performant architecturaal concept, hierbij worden hedendaagse mogelijkheden gebruikt inzake technologieën en materialen.”Het is volgens Jan De Vloed wel overroepen dat het ontwerpen van school-gebouwen het exclusieve domein behoort te zijn van gespecialiseerde bureaus. “Ik zie eerder heil in multidisciplinaire groepen

of samenwerkingsverbanden. Die kunnen tot een synergie leiden tussen mensen met ervaring in de specifieke materie en (jonge) architecten met een verruimende kijk op architectuur in het algemeen. Met dergelijke samenwerkingen kan je het niveau van het eindresultaat alleen maar omhoog tillen.”De rol van de architect kan ook ruimer zijn dan het louter ontwerpen van het gebouw. “Een architect – zeker met de nodige ervaring in deze sector - kan al in een vroeg stadium meedenken over de inhoud van het bouwprogramma. Vaak zie je dat een eisenprogramma – opgesteld door bouwleken – niet zal leiden tot het beoogde resultaat: een ondersteuning van de pedagogische visie. Weinig scholen hebben echter de middelen om een ge-bouwenbeheerder of iemand anders met de nodige kennis van zaken aan te stellen. Daarom kan het zeker zinvol zijn dat een architect de bouwheer begeleidt in het bepalen van zijn eisenprogramma.”Wanneer er zo’n vroege samenwerking is, kan de architect er mee over waken dat het bouwprogramma en budget met elkaar verzoenbaar blijven.

maSTeRPLaN aLS baSISEen ander cruciaal vertrekpunt voor een bouwprogramma is een goed onderbouwd masterplan. “In de scholenbouw is het niet altijd mogelijk een groot project in één beweging te realiseren. Schoolbesturen hebben zelf de nodige middelen daartoe niet en zijn dus afhankelijk van subsidiëring. Hierdoor moet een totaalproject al snel gefaseerd uitgevoerd worden. Om de verschillende deelprojecten in eenzelfde geest uit te voeren en bij te dragen tot het ondersteunen van de pedagogische visie, is het belangrijk dat het project duidelijk wordt omschreven in een masterplan. Dit masterplan moet voldoende flexibel zijn om toekomstige aanpassings- en uitbreidings-mogelijkheden te garanderen. Wanneer fragmentarisch wordt gewerkt, bestaat het gevaar dat de vertaling van de visie in de architectuur verwatert of verstrikt geraakt in een weinig optimale organisatie en ter-reinbezetting.

“ Een masterplan bewaakt de langetermijnvisie”

“ Sommige bouwheren hebben baat bij de ondersteuning door een kenniscentrum”

arcHitect jaN de Vloed

De visie van Architectenbureau De Vloed op een internaatkamer

wedSTRIjdCuLTuuRJan De Vloed stelt een evolutie vast van het klassieke opdrachtgeverschap naar wedstrijdaanbestedingen. “Op zich is daar niets mis mee,” aldus De Vloed. “Maar we stellen toch een belangrijk gemis vast bij wedstrijden in het onderwijs. Er is immers geen communicatie mogelijk tussen bouwheer en kandidaat-ontwerpers. Dit is net een cruciaal moment in de bouwfase. De ontwerper kan dus vaak geen antwoord krijgen op vragen die belangrijk zijn om een passend inzicht te krijgen in het ei-senprogramma. Vanuit die optiek kan het zinvol zijn een kenniscentrum op te richten voor bouwprojecten in het onderwijs. Dit centrum kan bouwheren die via een wed-strijdformule willen werken dan begeleiden bij het opstellen van hun eisenprogram-ma. Zo krijgen de ontwerpers een beter vertrekpunt voor hun wedstrijdontwerpen.”

REFERENTIES

De voorbije decennia bouwde Architektenburo De Vloed een indrukwekkend portfolio in de onderwijsbranche op. Een greep uit enkele recente, opmerkelijke projecten.

Campus Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende in BruggeIn samenwerking met Johan Bosschem (SAR) ontwierp het bureau een campus voor 3 000 leerlingen en docenten. Het complex speelt maximaal in op de nieuwe onderwijsmethodes en biedt de studenten de nodige ruimte voor zelfontplooiing. Flexibiliteit en openheid zijn kernbegrippen in het ontwerp.Het project werd als enige Belgische genomineerd in de categorie ‘onderwijs’ op het World Architecture Festival in Barcelona in 2009. Het festival geldt als de Oscars van de architectuur.

Inbreidingsproject Sint-Angela Instituut in Tieldonk.De Vloed gaat de uitdaging aan om de volledig geklasseerde campus gefaseerd een actuele onderwijsinvulling te geven voor secundair, basis- en kleureronderwijs. De kleuterschool werd gerestaureerd, een nieuwe turnzaal werd gebouwd en een Art Nouveauzaal krijgt een polyvalente invulling. Verder wordt een een boerderij verbouwd tot lagere school. Dankzij deze inbreiding in geklasseerde gebouwen, kunnen de subsidiemogelijkheden geoptimaliseerd worden: Monumenten & landschappen en AGIOn doen immers een duit in het zakje.

Nieuwbouw Scholen De Hagewinde in LokerenVoor een fusie tussen 3 scholen voor Bijzonder Kleuter- en Lager Onderwijs tekende het architectenbureau een nieuwbouwproject. De diverse functioneel en flexibel in te richten volumes beschikken over een eigen identiteit en worden via een organische vorm (amoebe) met elkaar verbonden. De amoebe wordt tijdens de koude maanden tot 5° C verwarmd. Hierdoor moeten onbenutte functies niet verwarmd worden. Bovendien zorgt het volume voor een gecontroleerde binnen-buiten beleving.

Gemeentelijke basisschool BerlaarEnergieprestatie en duurzaamheid worden almaar belangrijker. Met de uitbreiding van de gemeentelijke basisschool realiseerde het bureau een eerste E70-school. Het project scoort na de realisatie een E-peil 65 en K-waarde 34.

“ Sommige bouwheren hebben baat bij de ondersteuning door een kenniscentrum”

39iSCHOOL magaZiNe

kaSo maaseik verenigt

4 interessegebieden op

één campus

Net buiten het centrum van Maaseik voltrekt zich momenteel naar onderwijsnormen

een uniek pedagogisch en infrastructuurproject. De Katholieke Scholengemeenschap

Maaseik-Kinrooi (Kaso Maaseik-Kinrooi) centraliseert er alle belangstellingsgebieden in

de bovenbouw van het secundair onderwijs op één campus. Zo wil het schoolbestuur de

schotten tussen de verschillende onderwijsvormen wegnemen. Een doordacht masterplan

voor de site ondersteunt deze visie.

masterplan ondersteunt nieuwe onderwijsvisie

Tekst: TiM VanhoveFotografie: Uzien Fotografie

41iSCHOOL magaZiNe

Op een 16 ha grote campus langs de Weer-tersteenweg in Maaseik ontplooit zich al bijna 10 jaar een uniek opzet in het Vlaamse onderwijslandschap. Kaso Maaseik-Kinrooi centraliseert er alle onderwijsvormen – of belangstellingsgebieden zoals de school ze zelf noemt – op één campus. Die centrali-sering is noodzakelijk om de doelstellingen in het pedagogisch structuurplan van de school te realiseren. Algemeen directeur Eric Rutten licht toe: “We willen de ons toevertrouwde jonge leerlingen correct oriënteren in hun studierichting en hen leren omgaan met jongeren vanuit andere interessegebieden. Door alle belangstel-lingsgebieden uit de bovenbouw van het secundair onderwijs op één campus samen te brengen, kunnen we bovendien onze middelen optimaliseren.”Op de campus Harlindis en Relindis vinden we vandaag vier belangstellings-gebieden: Nijverheid en techniek, Talen en wetenschappen, Handelswetenschap-pen en Sociale wetenschappen en welzijn, aangevuld met het deeltijds onderwijs en een nascholingscentrum Arcus Plus.“De eerstegraadsschool is op drie locaties aanwezig: Maaseik, Neeroeteren en Kinrooi. Dit om de samenwerking tussen het basisonderwijs en de eerste graad te bevorderen en zo een vlottere overgang te krijgen. We ijveren er overigens naar om op iedere vestiging hetzelfde keuzepakket aan te bieden om zo de afstanden voor de leerlingen zo kort mogelijk te houden,” vult Eric Rutten aan.

LaNgeTeRmIjNvISIeDe centraliseringsoperatie voor de bovenbouw gebeurt op de campus van de vroegere technische school Sint-Jansberg. En dat is geen toeval, zo blijkt. “We beschikten hier over de nodige ruimte, de campus is 16 ha groot en baadt in het groen. Er waren hier ook stedenbouwkun-dige mogelijkheden gezien de zonering en de ligging was verkeerstechnisch gunstig. Bovendien is het verplaatsen van een technische school een dure aange-legenheid.” Na een prospectie bij enkele Vlaamse architectenbureaus besloot Kaso Maaseik-Kinrooi in zee te gaan met de Leuvense architectenvennootschap AR-TE en het zusterstudiebureau STABO voor de uitwerking van een masterplan. Het vertrekpunt was een grondige analyse van de site. “Kenmerkend zijn het groen en de ruimte,” geeft Dirk D’herde, ar-chitect-bestuurder bij AR-TE aan. “Die eigenschappen wilden we valoriseren in het onderwijsgebeuren. Verder hebben we de kwaliteiten en gebreken van de bestaande schoolgebouwen ontleed. In het uitwerken van het masterplan hebben we gekeken hoe de nieuwe bouwvolumes hier op in konden spelen. Een laatste belangrijk aandachtspunt in het ontwerp was de mogelijkheid om het project gefaseerd te realiseren. Het zou hier sowieso om een langetermijn verhaal gaan.”

PIONIERSVISIE Kaso Maaseik is omwille van zijn unieke onderwijsvisie geselecteerd door voormalig minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke als ‘proeftuinproject’. In de schoot van de Koning Boudewijnstichting kreeg de school tijdelijk een aangepaste regelgeving en ondersteuning om het pedagogisch project alle kansen te geven.Daarnaast heeft de scholengemeenschap een sterke visie over de uitbouw van het avond- en weekendonderwijs tot een competentie- en innovatiecentrum, Arcus Plus. Hiertoe sloot de school samenwerkingsvormen af met de socio-economische partners. Dit laat enerzijds leerkrachten toe zich te laten bijscholen in het bedrijfsleven, en anderzijds kunnen bedrijven en particulieren verder studeren binnen de schoolmuren in het kader van levenslang leren.

Kaso maaseiK

LeReN IN eeN LeTTeRHet uiteindelijke masterplan brengt centraal op de campus een groene as die als bindend element fungeert tussen de nieuwbouw en de bestaande structuren. De nieuwbouw kreeg de lay-out van de hoofdletter E. De benen staan daarbij naar de groene as gericht. Door het creëren van doorsteken in de bestaande bebouwing, worden nieuw en oud met elkaar verweven in deze groene as. In de laatste fase van het bouwproject zullen de nieuwe en oude gebouwen overigens met elkaar verbonden worden via een overdekking.Vandaag is het lange been van de hoofdletter voltooid en wordt de laatste hand gelegd aan twee korte benen. Die zullen respectie-velijk een internaat en een polyvalente zaal met een capaciteit voor 700 personen en de voorzieningen voor een productiekeuken herbergen. In een laatste bouwfase – die momenteel in aanbesteding is – wordt het laatste been gebouwd. Dat zal plaats bieden aan klaslokalen en de administratie voor de bovenbouw. In totaal is voor de campus een bouwprogramma van ± 20 000 m2 nieuwbouw bestudeerd, met een netto-bouwkost van ± 21,5 miljoen euro.“Het nieuwbouwcomplex is flexibel opgevat. Zo laat het nu al toe om de noden tijdens de bouwwerken op te vangen. Bepaalde ruimtes krijgen immers tijdelijk een andere functie dan hun definitieve functie. Op het einde van de bouwcampagne maakt die flexibiliteit het mogelijk verschillende stu-dieomgevingen met een eigen identiteit te creëren binnen een groter geheel,” legt Dirk D’herde uit.In 2012 moeten de werken voor het nieuwe deel van de campus voltooid zijn en kan verder gewerkt worden met de hoofdbrok van de verbouwingswerken aan de bestaande gebouwen van het vroegere Sint-Jansberg.

veILIg SCHOOLveRkeeREen ander opmerkelijk gegeven is de ver-keersafwikkeling rond en op de campus. Die gebeurt niet langs de openbare weg zoals bij het merendeel van de scholen. Een centrale toegangsdreef leidt de leerkrachten en leerlingen naar een parkeerzone een eind van de drukke Weertersteenweg. Die parkeerzone is zo ingeplant dat ze het leefgedeelte van de leerlingen niet beïnvloedt. De wagens worden afgeleid naar een parking, het busverkeer heeft een eigen zone naast de schoolgebouwen. In de toekomst wordt de aansluiting van de dreef op de Weertersteenweg aangepast om een geleidelijkere en veilige instroom naar de campus te krijgen.

43iSCHOOL magaZiNe

Het busverkeer heeft een eigen zone naast het hoofdgebouw

See More at www.nec-displays.co.uk

NEC ECO DISPLAY SOLUTIONS

With quality and reliability the power behind the brand, NEC

Display Solutions combines its leading edge technology and

passion for innovation to minimise life-cycle environmental

impact whilst continuing to meet the most demanding

customer expectations. This is not just about a quality product

but the provision of a total Display Solution from a World

leading innovator.E C OI N N O V A T I O NCo

pyrig

ht 2

010

NEC

Disp

lay

Solu

tion

Euro

pe G

mbH

. All

right

s ar

e re

serv

ed in

favo

ur o

f the

ir re

spec

tive

owne

rs. T

his

docu

men

t is

prov

ided

“as

is”

with

out w

arra

nty

of a

ny k

ind

wha

tsoe

ver,

eith

er e

xpre

ss o

r im

plie

d. E

rror

s an

d om

issi

ons

are

exce

pted

.

AV Directory Ad A4.indd 1 25/02/2010 12:43:42

VSV België, Nijverheidslaan 60, 8540 DeerlijkT 056 313415 (erkend distributeur) www.vsvint.be

NEC ECO DISPLAY SOLUTIONS

NEC Display Solutions staat voor kwaliteit

en betrouwbaarheid. Met de combinatie van

technologie en passie voor innovatie willen we

onze ecologische afdruk minimaliseren. We

hebben niet enkel kwalitatieve producten, als

innovators willen we de wereld voorzien van een

totale Display Solution.

Ads-Ischool-10092010.indd 4 14/09/10 09:03

NieuWs

mobiel Frans lerenHet Nederlandse taleninstituut Interculture heeft 7 toepassingen voor de iPhone gelanceerd om Frans te leren. De applicaties laten toe om Frans te leren op de iPhone of iPod touch. Het instituut stelde tijdens testen vast dat de cursisten snel leren op deze nieuwe media en dat ze het gebruik bovendien plezant vinden. Troeven zijn dat je kan lezen, luisteren en uitspreken tegelijk en op ieder moment.De 7 applicaties zijn gebaseerd op een reeks taaltrainers op audio-cd, die zijn omgezet naar iPhone-toepassingen. Ze variëren van taaltrainers met woorden, werkwoorden tot toepassingen voor op reis of telefoneren in het Frans.

De 7 iFrans apps zijn verkrijgbaar in de App Store itunes.com/apps/interculture

toegang tot Van dale vanaf je bureaubladVan Dale introduceert enkele woordenboekwidgets waarmee je gratis en onmiddellijk toegang krijgt tot verklaringen van Nederlandse woorden en vertalingen van en naar het Frans, Engels, Duits, Spaans, Italiaans, Portugees en Zweeds. Gewoon de widget op je bureaublad – of je eigen website – installeren. De widget is gratis te downloaden vanaf de website van de taalspecialist. De widgets zijn een aanvulling op de zoekmogelijkheden die Van Dale al geruime tijd aanbiedt op zijn website.Het gebruik van de widget voor het bureaublad is uiterst gebruiksvriendelijk. Geef gewoon het trefwoord in het witte kadertje in en bevestig met enter. Het resultaat wordt in het kleine programma getoond.

Je vindt de widgets op www.vandale.be

meerwaarde van digitale schoolbord onderzochtHet digitale schoolbord maakt stilaan zijn opwachting in de Vlaamse klaslokalen. Uit Nederlands onderzoek van Stichting Kennisnet blijkt dat het SMARTBoard een meerwaarde kan bieden in het onderwijs. Een belangrijk element daarbij is echter de rol die de leerkrachten spelen. Zij moeten eerst en vooral bereid zijn het middel te gebruiken, daartoe de nodige opleiding krijgen en zich tot slot inspannen om hun vaardigheden te verbeteren. De opleiding mag zich niet beperken tot het wat en hoe van het bord, maar moet ook aandacht hebben voor het waarom en wanneer.Het onderzoek toonde verder aan dat het digitale schoolbord veel voordelen biedt ten opzichte van het krijtbord. Informatie kan multimediaal worden aangeboden en zo levendiger worden gemaakt. De aangeboden informatie kan bovendien vlotter worden gedeeld. Verder verhoogt de interactie tussen leraar en leerlingen en tussen leerlingen onderling.

45iSCHOOL magaZiNe

MAGAZ INE

Bij de intelligentelichtoplossingen van Zumtobel zijnlichtkwaliteit enenergie-efficiëntie perfect metelkaar in balans – inHUMANERGY BALANCE.

www.zumtobel.be/ML

In samenspel met intelligente lichtsturingen ontstaan dynamischeoplossingen die lichtkwaliteit enenergie-efficiëntieoptimaal met elkaarverbinden.

De krachtige LED-productenvan Zumtobel

fascineren door hun hogeefficiëntie, uitstekende

kleurweergave,onderhoudsvrijheid en

aantrekkelijk design.

Een kwantumsprong op het vlak van efficiëntie met een rendement tot 95% voor energiezuinige verlichtingsoplossingen.

De nieuwe generatie van MILD LICHT V begeestert met een geperfectioneerde lichttechniek. Design: James Irvine

Twee optieken en de keuze tussen conventionele lampen of LED-lampen garanderen een bijzonder hoog lichtcomfort.

NieuWs

easy computing publiceert digitale boekenDe uitgever van software- en informaticaboeken Easy Computing heeft 3 van zijn laatste boeken als eBook uitgebracht. In de toekomst wil de onderneming een groot aantal van de printuitgaven ook beschikbaar maken als elektronisch formaat. De eerste drie titels zijn ‘Twitteren met resultaat’, ‘Snelgids Photoshop CS5’ en ‘Snelcursus Canon EOS’.De eBooks maken gebruik van het epub-formaat en zijn daardoor leesbaar op de meest gangbare readers. Die keuze lag niet voor de hand voor Easy Computing omdat daardoor het kopiëren van de digitale boeken eenvoudiger is. Ze zijn immers DRM-vrij. De uitgever wilde bewust het gebruik van DRM’s vermijden omdat die vaak gelinkt zijn aan specifieke apparaten.Op iPad worden de boeken toegankelijk gemaakt via het meegeleverde iBooks-programma. Op pc en Mac is specifieke software zoals Adobe Digital Editions nodig.

Meer info: www.easycomputing.com

go! stelt instrument voor duurzame scholenbouw opGO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, AGIOn en EVR architecten hebben de handen in elkaar geslagen voor de ontwikkeling van een ‘Instrument voor duurzame scholen’. Het instrument vormt een leidraad voor het ontwerpen van een duurzame en open school.Het instrument bestaat uit drie delen: een visie op het bouwen van slimme scholen, een duurzaamheidsmeter en concrete informatie over het project (projectdossier, programma van eisen). De duurzaamheidsmeter bestaat ook in digitale vorm (cd-rom) om het gebruiksgemak te verhogen. Deze digitale duurzaamheidsmeter laat toe om de duurzaamheidscore van het project te meten. De applicatie neemt daarvoor 10 aspecten van het project in beschouwing. De duurzaamheid van het project wordt in alle fases gemeten: van de evaluatie van de bestaande toestand over het voorontwerp tot de voorlopige oplevering van het bouwproject.

Het instrument kan worden aangekocht via www.politeia.be

Klascement populair in NederlandNiet alleen Belgische leerkrachten blijken op KlasCement hun gading te vinden voor de lesvoorbereiding. Ook de Nederlandse collega’s worden massaal lid van de portaalsite voor het onderwijs. De webbeheerder telt ruim 7 200 Noorderburen in het ledenbestand, goed voor ruim 12% van de totale ledengroep. Om beter in te spelen op de specifieke behoeften van de Nederlandse onderwijsgemeenschap kwam er dan ook een Nederlandse tegenhanger met KlasCement.nl. Voor leerkrachten buiten het Nederlandstalige gebied, is er het Engelstalige KlasCement.eu. Het mooie aan deze opdeling is dat de leerkrachten zich beter thuisvoelen in hun eigen systeem. Maar ook de Vlaamse leerkrachten gaan graag over de grenzen kijken. Zo blijken ze meer en meer de Nederlandse tegenhanger van KlasCement te ontdekken: leraar24.nl.

Meer info: www.klascement.net en www.leraar24.nl

47iSCHOOL magaZiNe

MAGAZ INE

Scholen van morgen

49

Vlak voor de zomervakantie heeft de Vlaamse overheid

de DBFM-vennootschap ‘Scholen voor Morgen’ opgericht.

De vennootschap moet voor eind 2016 zo’n 200 scholen

bouwen. Om alles te financieren sloeg de overheid samen

met AGIOn en PMV de handen in elkaar met Fortis Real

Estate en BNP Paribas Fortis Bank.

Inhaalproject op de rollen

49iSCHOOL magaZiNe

Scholen moeten vandaag gemiddeld 10 jaar wachten voor ze subsidietoezegging krijgen voor hun bouwproject. Om die achterstand weg te werken, besloot de Vlaamse overheid in 2005 al om via een publiekprivate samenwerking een inhaal-beweging te realiseren. Concreet werd een DBFM-formule – design, build, finance and maintain – uitgewerkt. Het inbegrip van het onderhoud in de hele operatie garandeert de scholen dat de gebouwen na oplevering slechts een beperkte investering zullen vragen, wat de duurzaamheid ten goede komt.De overheid selecteerde de private partner FScholen (50% Fortis Real Estate en 50% BNP Paribas Fortis) die 75% -1 van de vennootschapsaandelen bezit. FScholen werkt in het project samen met de publieke partner School Invest (50% AGIOn en 50% Participatie Maatschappij Vlaanderen - PMV), die 25% + 1 aandelen in eigendom heeft.

In de rubriek ‘Scholen van Morgen’ belichten we de gelijknamige inhaal-operatie in de scholenbouw, die de Vlaamse overheid initieerde. Samen met afgevaardigd bouwheer Fortis Real Estate gaan we dieper in op de verschillende aspecten van dit project.

PROjeCTmaNageRFortis Real Estate (FRE) zal in het project optreden als afgevaardigd bouwheer en in die functie het management van de verschillende projecten voor zijn rekening nemen. Dit houdt onder meer in dat FRE de scholen zal begeleiden in de opmaak van hun bouwprogramma, de keuze van de architect,… tot de onderhoudsfase toe.Bedoeling is dat de scholen die wensen in te stappen in het DBFM-programma voor november 2010 een voorcontract afsluiten met de projectvennootschap. Voor die tijd worden de scholen nog uitgebreid geïnformeerd over de voorwaarden en de omvang van de beschikbaarheidsvergoe-ding. Dit is de som die de school vanaf oplevering elk kwartaal zal moeten betalen om gebruik te maken van de gerealiseerde structuur. Na een periode van 30 jaar wordt het gebouw dan overgedragen aan de inrichtende macht van de school.

ONgezIeNe OmvaNg

Aan deze inhaalbeweging kleeft een kostenplaatje van 1,5 miljard euro. De vennootschap zal na de oplevering de gebouwen (in totaal gaat het over een oppervlakte van ongeveer 650 000 m2) gedurende 30 jaar tegen een vergoeding ter beschikking stellen en onderhouden. Na die periode worden de gebouwen eigendom van de inrichtende machten van de betrokken scholen. Deze PPS-samen-werking is tot hiertoe één van de grootste in Europa.

Zie ook interview met Minister Smet op pag. 6

LUCAScreativ

LUCAScreativEr is altijd wEl EEn Lucas creativ in dE buurt

AArtselAAr – Antwerpen – Gent – Mechelen – MeerhoutroeselAre – schoten – sint-truiden – teMse – turnhout

VelteM-BeiseM – VroenhoVen – ZonhoVen

lucascreativ.be

voor al uw inlijstingEn, schildEr-, tEkEn-, school-,

En hobbymatEriaal

www.lucascreashop.be | www.lucascreativ.be tel: 014 30 04 75 | [email protected]

vraag uw gratis offErtE voor al uw schoolmatEriaal

aan dE bEstE prijs.

OPZ - REKEM

LA BOTTE - GENK

Bouw & Interieur GEBR. JANSSEN bvba

Industrieweg-Noord 1165 3660 OPGLABBEEK Tel. 089/85.69.04. Fax. 089/85.59.23.

Bouw&Interieur Gebr. Janssen bvba is een bedrijf met een 45-tal goed

gemotiveerde medewerkers die vanuit hun eigen ruwbouwafdeling,

interieurafdeling, metaalafdeling en prefabbetonafdeling samen met een

circa 25-tal onderaannemers in hoofdzaak grotere openbare gebouwen

zoals scholen, opleidingscentra en dergelijke vanuit de grond tot een

afgewerkt geheel klaar maakt.

Wij realiseren voor St. Jansberg te Maaseik – Kaso Maaseik – Kinrooi

vzw het internaat – nieuwbouw.

Enkele andere realisaties zijn het O.P.Z. te Rekem, Toonzaal Lambrechts

te Hasselt, Alden Biesen te Bilzen, Opleidingscentrum VDAB te Bilzen,

RVT St. Anna te Beringen, Politiecommissariaat te Bilzen.

1

Bouw & Interieur GEBR. JANSSEN bvbaIndustrieweg-Noord 1165 3660 OPGLABBEEKTel. 089/85.69.04. Fax. 089/85.59.23.

BOUW & INTERIEUR GEBR. JANSSEN:

“Een schoolvoorbeeld van vakmanschap”

Bouw&interieur gebr. janssen bvba is een bedrijf met een 45-tal goed gemotiveerde medewerkers die vanuit hun eigen ruwbouwafdeling, interieurafdeling, metaalafdeling en prefabbetonafdeling samen met een circa 25-tal onderaannemers in hoofdzaak grotere openbare gebouwen zo-als scholen, opleidingscentra en dergelijke vanuit de grond tot een afgewerkt geheel klaar maakt.

Wij realiseren voor St. Jansberg Kaso Maaseik – Kinrooi vzw te Maaseik het internaat – nieuwbouw.

Enkele andere realisaties zijn het O.P.Z. te Rekem, Toonzaal Lambrechts te Hasselt, Alden Biesen – restauratie van de Noordelijke en Zuidelijke Voor-burch te Bilzen, Opleidingscentrum VDAB te Bilzen, RVT St. Anna te Beringen, Politiecommissariaat te Bilzen.Enkele realisaties van de interieurafdeling zijn Restaurant La Botte te Genk, Ziekenhuis Maas & Kempen te Maaseik, Licata te Diepenbeek.

Klaslokalen zijn het studieterrein van meer dan een miljoen schoolkinderen. Een goede

luchtkwaliteit is dan ook onontbeerlijk voor de gezondheid. VITO, de Vlaamse instelling

voor technologisch onderzoek, kwam tot de vaststelling dat het niet zo gezond adem

halen is in onze klaslokalen. Koelinstallatiebedrijf ABN komt met een mogelijke oplossing

op de proppen.

weg met de broeiklas

51iSCHOOL magaZiNe

In opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie en het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse overheid hield VITO twee schooljaren geleden in het BiBa-project (kort voor ‘Binnenlucht in Basisscholen’) een studie naar de lucht-kwaliteit en het verband met ventilatie en vochtigheid. Zowel een klaslokaal, de speelplaats en de straatkant werden opgemeten.Onderzoeker Marianne Stranger licht het resultaat toe: “De studie legde een aantal pijnpunten van de Vlaamse klaslokalen bloot. Zowel fijn stof (PM2.5 en PM10), formaldehyde, benzeen, CO2 als de totale concentratie aan vluchtige organische stoffen (VOS) overschreden de richtwaarden uit het Vlaams Binnen-milieubesluit. De interventiewaarden voor formaldehyde en benzeen werden niet overschreden. De luchtverversing in bijna alle klassen bleek ondermaats. Nochtans zou regelmatig verluchten de kwaliteit van de binnenlucht drastisch verbeteren.”

Bij de nevenstudies met betrekking tot remediëren, werd CO2 gemeten voor en na de interventie. Zo wordt de doeltreffendheid van het lessenpakket ‘Lekker Fris’ voor klas-lokaalventilatie geëvalueerd. “Wij hebben gemeten dat er een duidelijke verbetering was in het CO2-gehalte. Daarnaast hebben we ook gezien dat de hoeveelheid vluchtige organische stoffen beduidend lager is in klaslokalen met een betere verluchting,” stelt Marianne Stranger. Over de effectiviteit van een luchtzuiveraar kan voorlopig geen uitspraak gedaan worden.

INNOvaTIeve veNTILaTIeVentilatiespecialist ABN reikt een mogelijke oplossing voor de slechte luchtkwaliteit aan. Zaakvoerder Jo Nelissen: “Onze ingenieurs ontwierpen een innovatief ventilatieconcept voor klaslokalen. Als technologie kozen we voor een intelligentie sturing op basis van CO2 en vocht in het klaslokaal en dit met een warmterecuperatie van 93,4 procent. Dit betekent dat de ingeblazen, verse lucht niet meer door andere energiebronnen moet bijverwarmd worden. Ecologisch en economisch gezien is dat dus zeer in orde. Uniek is de integratie van UV lighting wat een zuiver en hygiënisch eindresultaat oplevert.”

Tekst: Kelly Cuypers

Studie doorgelicht

Om tegemoet te komen aan de dringende noodzaak van klasventilatie en de niet altijd beschikbare investeringsbudgetten bij scholen heeft ABN een speciale financie-ringsformule uitgewerkt. De ventilatie kan per gebruik betaald worden.VITO nuanceert deze oplossing. “Een goed ventilatiesysteem is één zaak, het juiste onderhoud en correcte gebruik ervan is een minstens zo belangrijk aspect. Dit zijn zaken die momenteel nog onderzocht worden,” besluit Marianne Stranger.

THE AIR MANAGEMENT GROUP

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2CO2

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2

CO2CO2

CO2

CO2

CO2CO

2

STOPHETBROEIKLASEFFECT

Caetsbeekstraat 11 I 3740 Munsterbilzen I T: (+32) 089 32 10 80 I F: (+32) 089 62 18 75

[email protected] I www.abn.be

LEASEJE LUCHT

Een slecht binnenmilieu in je school, met vermoeid-

heid en andere gezondheidsklachten tot gevolg.

Kortom, het BROEIKLASEFFECT.

ABN maakt het mogelijk LUCHT te LEASEN.

Het grote voordeel is dat de investering in een

gezonde leef- en studeerwereld over een aantal jaren

gespreid wordt.

iSCHOOL | Het Netoverschrijdend Medium Over Innovatie in Infrastructuur en Ict |...

Documents

Transcript of iSCHOOL | Het Netoverschrijdend Medium Over Innovatie in Infrastructuur en Ict |...