IS Openbare Vergadering 2015-2016 - 331...IS Openbare Vergadering 2015-2016 - 331 Scan nummer 3 van...

IS Openbare Vergadering 2015-2016 - 331

Scan nummer 3 van 9 - Scanpagina 1 van 124

5 -ZY-1/ VOin- CITUAk DWJZ 15-063

LANDSVERORDENING tot vaststelling van de begrotingen van de ministeries van het Land voor het dienstjaar 2016

sq 9_0)5- 2.016.-

MEMORIE VAN TOELICHTING

noi3

ALGEMEEN REGERINGSBELEID

Inleiding Het jaar 2016 staat in het teken van een periode waar we weer een stap in de

richting van duurzaamheid maken. Duurzaamheid in alle aspecten heeft als doel om

de toenemende welvaart op ons eiland om te zetten in een verhoogd en blijvend wel-

zijn voor elke burger. Na de concrete stappen te hebben gezet in de eerste twee ja-

ren na het aantreden van het nieuwe kabinet, bouwt het kabinet Mike Eman II de

komende jaren aan een solidaire, veilige, harmonieuze, weerbare en een duurzame samenleving. Elke inwoner van Aruba van jong tot oud, moet een zinvol en gelukkig

leven kunnen leiden. De regering mikt daarbij in de komende jaren op het realiseren

van een aantal concrete resultaten.

De kabinetten Mike Eman I en II hebben het verbeteren en vernieuwen van de

kwaliteit van de leefbaarheid pioriteit gegeven: de herleving van de wijken en het

stadscentrum, de scholen en openbare ruimtes. De meest kwetsbaren in de

samenleving zijn waar nodig gesteund en heeft programma's in leven gebracht om

zo de gemeenschap te versterken. Projecten die het gebruik van alternatieve

energiebronnen verhogen zijn in uitvoering. De eerste successen om van Aruba een

kenniscentrum te maken en een brug tussen twee continenten voor bedrijven te zijn,

zijn zichtbaar.

Het concept duurzaamheid breidt zich uit op alle gebieden, ook op het gebied van

openbare financien. Het financiele beleid gaat hand in hand met het sociaal-

economische beleid. De doelstelling om op korte termijn tot een begrotingsevenwicht

en duurzame overheidsfinancien te komen, zal worden bereikt zonder het evenwicht

te ontwrichten op economisch, arbeid en sociaal gebied. Door de invoering van een

bij landsverordening vastgesteld tijdelijk financieel toezicht, inclusief de normen die

door ons zelf zijn vastgesteld, wordt Aruba weer het voorbeeld voor andere landen

die een modern beleid voeren, waar de nodige "checks and balances" en

verantwoordelijkheden aanwezig zijn.



Welvaart en welzijn

De regering zal zich in dit begrotingsjaar blijven richten op het verhogen van het welzijn van onze burgers. Daartoe zullen een groot aantal concrete projecten om meerdere terreinen worden gerealiseerd. Economische groei is noodzakelijk om welvaart te creeren, maar een gelukkig en tevredenstellend leven gaat om veel meer dan al-

leen een stijgend inkomen en toenemende materiele welvaart.

De welvaart die door de conventionele en nieuwe economische activiteiten wordt ge-

schapen dient gepaard te gaan met randvoorwaarden dat een dergelijk leven voor elke burger mogelijk is. In hechte samenwerking met de private sector werkt de

overheid aan het verhogen van de deelname van meer bewoners op onze

arbeidsmarkt. De regering werkt het komend begrotingsjaar aan het creeren van ba-

nen, het versnellen van de sociale woningbouw en heeft middels een integraal jeugdplan speciale aandacht voor de ontwikkeling van onze jongeren naast het on-

derwijs. Het gezin moet kunnen leven in een veilige buurt waar er pleats is voor sociaal contact. De regering zal in 2016 haar inspanning in de wijken in het kader van het

BoBario programma blijven verrichten.

Wanneer er tijdelijk geen mogelijkheid tot werk voorhanden is of iemand wordt ziek,

dan moet de overheid oplossingen kunnen bieden. In dat verband heeft de regering, gesteund door de sociale partners, in de afgelopen jaren de sociale zekerheid voor de komende decennia zeker gesteld, in die zin dat de pensioen voor ambtenaren en

de AOV betaalbaar zullen blijven, alsmede koopkrachtondersteunende maatregelen

getroffen. In het kader hiervan heeft de regering het Algemeen Pensioen voor alle

burgers ingevoerd: sinds twee jaar heeft elke burger op dit eiland recht op een pensioen.

Ook heeft de regering financiele redzaamheid van de ziektekostenverzekering sterk verbeterd door de inrichting van een bestemmingsbelasting middels de bedrijfsom-

zetten. In 2016 zal de kwaliteit van de gezondheidszorg op Aruba een enorme kwali-

teitsverbetering ondergaan wanneer de nieuwe moderne vleugel van het Dr. Horacio

Oduber Hospitaal geopend zal worden. In samenwerking met Bonaire en Curacao zal een groot gedeelte van lage risico radiologische handelingen en hartinterventies

lokaal worden uitgevoerd. Door schaalvergroting heeft deze samenwerking een gunstige invloed op zowel de kosten als de kwaliteit van de zorg.

Onderwijs blijft een belangrijke rol spelen in de economische herstructurering van

Aruba. Het uiteindelijke doel van onze financiele, fysieke en menselijke

investeringen, is om de kwaliteit van leven van onze mensen te verbeteren. De rege-

2



ring zal de verbetering van het basis- en het middelbaar onderwijs voortzetten. Dit

richt zich zowel op de fysieke verbetering van scholen als op het onderwijs dat gegeven wordt. Een belangrijk programma in dit kader is de uitbouw van de naschoolse opvang, 'Nos Atardi', op de scholen, waardoor jongeren in een veilige en stabiele omgeving in de middagen huiswerk kunnen doen en ook aan andere vorming zoals als sport en spel kunnen meedoen. In het voortgezet onderwijs zijn belangrijke ont-

wikkelingen in gang gezet, zoals in het technische onderwijs bij de EPI en bij de Uni- versiteit van Aruba. De Green Faculty en Amistad, de internationale faculteit voor we-

tenschappelijk onderwijs op het gebied van toerisme, zullen verder worden ontwikkeld. Hiermee krijgt de ontwikkeling van Aruba als onderwijs-hub steeds meer vorm.

Het jaar 2016 markeert de volgende stap op het pad naar duurzaamheid. Nadat in

2014 en 2015 de basis is gelegd voor een gezonde financiele toekomst, zal de regering in de komende jaren de volgende stap zetten naar een welvarend Aruba waarin elke burger de mogelijkheid heeft om van de geboden welzijn te genieten. Elke organisatie, elk bedrijf, elke wijk en elke individuele burger zal daartoe, samen met de re-

gering, hieraan bijdragen. Samen kunnen we in de komende jaren concrete resultaten realiseren.

Economisch beleid

Het kabinet richt zich op het consolideren van de economische groei om het wel- vaartsniveau op Aruba te kunnen verhogen. Het is belangrijk hierbij dat continu geIn- vesteerd wordt in de kwaliteit van het product Aruba en kansrijke economische initiatieven worden bevorderd door ondernemers te stimuleren te investeren en te innoveren, waarbij de waarde van het Koninkrijk ten voile wordt benut. Dankzij een gericht economisch stimuieringsbeleid in de periode 2009-2013 is de regering er in de afgelopen jaren in geslaagd om ondanks de negatieve effecten van de wereldcrisis posi-

tieve economische resultaten te leveren. De keuze om een evenwicht te vinden tussen het temporiseren van de overheidsuitgaven en het stimuleren van de economie

is geslaagd.

De nodige hervormingen en uitgavenbeperkende beleidsacties in combinatie met

stimuleringsmaatregelen onder meer in de vorm van stadsvernieuwing en wijkverbe-

tering in de voorgaande jaren, is dusdanig uitgebalanceerd samengesteid, dat de

negatieve impact op het inkomen van de burgers en bedrijven grotendeels is geneu-

traliseerd. Door het gevoerde economische stimuleringsbeieid groeit de Arubaanse

economie sinds 2014 gestaag: het kabinet heeft zich als doel gesteld dat die groei

ook in 2016 en komende jaren zal aanhouden.

3



Het toerisme heeft zich in de afgelopen jaren een zeer betrouwbare motor getoond

van de economie. Gezien zowel de groei in de toeristenaantallen als in de bestedin-

gen, richt het beleid van de regering zich er op om Aruba als bestemming van hogere

kwaliteit te positioneren. Het resultaat hiervan is dat de meerwaarde per verblijfsac-

commodatie blijft toenemen. Met het uitgebreide infrastructureel-, stadsvernieuwings-

en wijkverbeteringsprogramma Bo Aruba, zijn particuliere en semi-publieke investe-

ringen gepleegd in het product Aruba en daarmee ook in de economie van ons ei-

land. In de komende periode zal de overheid wederom het voortouw houden.

In de periode 2016-2017 zullen de nieuwe containerhaven in Barcadera, het gemo-

derniseerde Dr. Horacio Oduber Hospitaal en de multifunctionele accommodaties in

verschillende districten als flagship projecten van het in 2010 geInitieerd investe-

ringsplan worden opgeleverd. Deze periode staat ook in het teken van de aanvang

van de Green Corridor en de Watty Vos Boulevard. Deze projecten brengen onge-

kende sociaal-economische mogelijkheden met zich mee, met name voor het mid-

den- en kleinbedrijf en strategische partners.

Naast de grote infrastructurele, stad- en wijkvernieuwingsprojecten, is ook de inrich-

ting van een nieuwe economische pijler een belangrijk onderdeel van het beleid van

het kabinet Mike Eman II. In de afgelopen jaren heeft Aruba zich geprofileerd als de

ideale springplank naar en van Latijns-Amerika, vooral op het gebied van duurzame

oplossingen. De positionering als 'green gateway' heeft Aruba zeer veel internationa-

le lof opgeleverd en daarnaast de komst van een aantal belangrijke bedrijven en in-

stanties. Onder meer hebben naast TNO, STC-Rotterdam en Rietveld Academie ook

Philips, ISKES, Port of Amsterdam de weg gevonden naar Aruba. Aruba heeft de

capaciteit zich te kunnen omvormen in een kenniscentrum waarin de overheid,

private sector en onderwijs samen komen om zo het ontwikkelingsniveau te

verhogen. Met het doel om de wetenschap en innovatie te stimuleren met de nieuwe

mogelijkheden die er zijn, zal er speciale aandacht besteed worden aan de

zogenaamde startups.

De strategische samenwerking met onze partners binnen het Koninkrijk zal de ko-

mende periode verder worden verdiept. Er liggen grote mogelijkheden voor het Eu-

ropese bedrijfsleven in Zuid-Amerika en het Caribisch gebied. De Arubaanse rege-

ring is er van overtuigd dat een intensieve samenwerking tussen de Nederlandse

overheid en het Nederlandse bedrijfsleven enerzijds en de Arubaanse overheid en

het Arubaanse bedrijfsleven anderzijds het verdienvermogen van beide landen aan-

zienlijk zal versterken. Ook op gebieden als onderwijs, gezondheidszorg, kinderrech-

ten en veiligheid werkt een intensievere samenwerking in wederzijds voordeel.

4



Landen in de regio en kleine eilandstaten in ontwikkeling volgen ons op de voet op

het gebied van het economisch beleid.

In 2016 richt de regering zich op het aantrekken van meer buitenlandse investeringen (FDI), het aangaan van strategische partnerschappen en het bevorderen van het

midden- en kleinbedrijf. Met haar Drie Zone beleid (Free Zone, San Nicolas Special Zone, Green Zone) als basis en de `TNO Smart Community' en het Pre-Clearance Happy Flow project voor personen en goederen naar de EU vanuit Aruba als internationale blikvangers, verwacht de regering een toename in het aandeel FDI in onze

economie. De eventuele hervatting van de raffinage activiteiten door CITGO zal een

positieve invloed hebben op de arbeidsmarkt, de diversificatie in onze economie, be-

talingsbalans en deviezenreserves, alsmede de openbare financien.

De bovenstaande assumpties vormen de basis voor de in het meerjarenkader gepre-

senteerde economische groeiprognose. Deze zullen in de komende jaren worden be-

invloed door de hervatting van de raffinage-activiteiten of de herbestemming van de

raffinaderij. Deze economische activiteiten, die nog niet meegerekend worden, zullen in beide gevallen een positief effect met zich meebrengen voor de meerjarenprogno-

ses. De hervatting van de raffinage activiteiten zal in de eerste jaren een investering

van Afl. 2,5 miljard bedragen, gevolgd door reguliere jaarlijkse investeringen ten be-

drage van Afl. 70 tot Afl. 90 miljoen. De herbestemming van de raffinaderij daarente-

gen zal bestaan uit werkzaamheden onder verantwoordelijkheid van Valero Aruba

Refinery (Valero). Deze kapitaalinvoer zal substantiele effecten hebben voor de

werkgelegenheid, de economische activiteiten en de overheidsinkomsten.

Financieel beleid

Het kabinet blijft zich onverminderd richten op het verduurzamen van de openbare

financien. Voor het kabinet is het duidelijk dat voor het garanderen van houdbare

overheidsfinancien een stabiele en duurzame economische groei een conditio sine

qua non is. Ter waarborging van gezonde en houdbare overheidsfinancien heeft het

kabinet op basis van het Balanced Budget Akkoord (daterend uit november 2013) in

het dienstjaar 2014 voor het eerst een meerjarig kader geintroduceerd. Hierdoor is

transparantie geschapen in de mate waarvan financiele gevolgen die genomen be-

sluiten in het lopende dienstjaar op komende dienstjaren kunnen hebben. Deze

meerjarige systematiek ondersteunt het doel van het kabinet om op middelkorte ter-

mijn een begrotingsevenwicht te realiseren, teneinde op langer termijn zorg te dra-

gen voor gezonde en durzame overheidsfinancien.

5



Het MRJ 2014-2018 is twee jaar in uitvoering. Het kabinet heeft uitvoeringsrapporten uitgebracht om niet alleen over diens voortgang aan de Staten te kunnen rapporteren, maar ook om te evalueren of bijsturing noodzakelijk is ter waarborging van het bereiken van een begrotingsevenwicht en het hebben van gezonde en houdbare overheidsfinancien. Na het evalueren van de bevindingen van de uitvoeringsrapporten aangaande MRJ 2014-2018 zijn ondergetekenden tot de volgende constateringen gekomen:

het BBA is voor monitoringsdoeleinden te complex, waardoor directe aansluiting met de begroting moeilijk aantoonbaar is;

het merendeel van de genomen consolidatiemaatregelen hadden een eenmalig structureel effect, en/of hebben een te laag rendement;

het groot aantal individuele consolidatiemaatregelen maakt het beheer en navolging van de implementatie zeer complex.

Gelet op deze constateringen is het besluit genomen om het MRJ 2014-2018 of te sluiten en met een aangepaste meerjarenkader (MRJ 2017-2020) te komen dat volledig aansluit op de begroting, een hoger rendementspercentage zal vertonen ter bewerkstelliging van een begrotingsevenwicht in 2018 en op de lange termijn zal bijdrage aan het realiseren van gezonde en duurzame overheidsfinancien. In bijlage 5A staat een overzicht waarin te lezen is wat de 26 beleidsacties hebben opgeleverd. In bijlage 5B wordt het BBA-systematiek en de begroting inclusief hun meerjarig resultaten naast elkaar gelegd om aan te duiden dat het begrotingsstelsel meer informatie verschaft inzake de stand van de overheidsfinancien. Met andere woorden, door over te stappen naar het begrotingsstelsel wordt niet alleen een directe relatie met de begroting aantoonbaar, voor wat betreft de effecten van de consolidatiemaatregelen, maar wordt ook meer transparantie en inzicht verschaft in de volledige stand van de overheidsfinancien.

MRJ 2017-2020

Het MRJ 2017-2020 is direct aan de begroting te correleren, heeft begroting 2016 als basisjaar, hanteert behoedzamer BBP-prognoses zoals deze door het IMF geprojecteerd worden en omvat een zevental hoofdbeleidsacties welke tot fiscale consolidatie leiden. Het kabinet zal tevens het investeringsprogramma blijven aanmoedigen, teneinde de economische groei te bevorderen. Zoals eerder vermeld zal de herbestemming van het raffinderijterrein, of de hervatting van de raffinage-activiteiten, een positieve invloed hebben op de in de MRJ 2017-2020 gepresenteerde groeiprognoses. De herbestemming van het raffinaderijterrein zal substantieel bijdragen aan de huidige economische groeiprognoses voor 2016, en de hervatting van de raffinage-

6



activiteiten zal een bijdrage van minimaal 6.5 procentpunten zijn. Dit zal op de middellange termijn een positief effect teweegbrengen op de to verwachten resultaten

voortvloeiend uit het MRJ 2017-2020.

In de hier onderstaande tabel staat het MRJ 2017-2020 weergegeven. In bijiage 5C

worden de zeven consolidatiemaatregelen uitvoerig uitgelegd.

7



OU

TLO

OK

I. In

kom

sten

: B

elas

tinge

n: _

ut

fy,1

, Int

rodu

ctie

AB

B

5.3

5.4

5.4

___2

_ in

vord

erin

gsac

tieD

IA42

(loo

pt a

f in 2

018)

____

____

____

__

-5.5

-2

.0

0.0

0.0

...._

N

iet-

bela

stin

gen:

22

3.1

224.

9 22

6.7

228.

6 w

v.

3.a.

int

ensi

verin

g ni

et-b

elas

tingo

pbre

ngst

en

28.2

1.

8 1.

8 1.

9 _-

____

_

_ __

__

in A

WG

. m

iljoe

nen

2017

20

18

2019

20

20

.020

irO

giqA

1,57

3.7

1,19

5.8

1,20

6.6

Ver

koop

gro

nd e

n on

roer

ende

goe

dere

n:

Loka

le k

redi

et a

floss

ing:

9.

5 13

.5

21.5

37

.5

wy:

3.

..b./n

tery

sIve

r!ng

nie

t:bel

astin

gopp

reng

sten

fstu

sfie

teni

ngen

l___

____

___

2.0

4.0

8.0

16.0

R

ollo

ver s

chat

kist

prom

esse

n:

Vrij

geko

men

afs

chrij

ving

en:

II. B

este

ding

en:

Per

son

eel:

Wer

kgev

ersb

ijdra

gen:

5. N

atuu

rlilk

ver

loop

73.0

73

.0

73.0

73

.0

28.1

28

.1

28.1

28

.1

1,96

5.7

1,84

4.9

1,88

5.1

1,79

8.3

327.

3 32

6.2

90.3

89

.5

88.5

88

5

2.0

Goe

dere

n &

Die

nste

n:

186.

8 18

2.4

182.

4 .

181.

5 w

v.:

6. T

ooks

teM

ng o

p go

eder

en e

n di

enst

en

-4.8

-4

.4

0.0

-1.0

22

5.7

227.

0 22

9.3

232.

7 ...

......

......

......

____

____

____

____

____

_.

208.

1 20

8.7

209.

2 20

9.8

82.1

51

.6

51.6

.

51.6

w

v.:

7. S

ocia

llsat

ie e

n fis

calis

erin

g bo

vent

notlg

e ui

tker

inge

n en

rep

arat

ieto

esla

g -3

6.5

-30.

5 0.

0 0.

0 B

ijdra

gen

& v

erre

keni

ngen

: 24

4.6

244.

6 24

4.6

244.

6

Ren

te:

Sub

sidi

es:

Ove

rdra

chte

n:

Afs

chrij

ving

en

Inve

ster

inge

n:

Loka

le v

erm

ogen

sove

rdra

chte

n:

Aflo

ssin

gen:

R

ollo

ver s

chat

kist

prom

esse

n:

Loka

le k

redi

etve

rleni

ng:

III.

Beg

rotin

gste

kort

: A

floss

inge

n:

IV. F

inan

derin

gssa

ldo:

28.1

28

.1

28.1

28

.1

____

____

____

____

____

____

__

16.3

16

.3

16.3

16

.3

____

____

____

____

____

____

____

____

____

_ 14

.8

14.8

14

.8

14.8

42

0.2

346.

6 38

7.7

296.

4 73

.0

73.0

73

.0

73.0

35

.0

35.0

35

.0

-439

.5

-309

.6

-334

.6

-224

.6

____

____

____

____

____

__.-

42

0.2

346.

6 38

7.7

296.

4

als

% v

an h

et B

BP

: B

BP

:

35.0

-19.

3 53

.1

71.9

-0

.4%

0.

7%

1.0%

1.

3%

5,29

1 5,

381

5,47

3 5,

566

Noo

t: 1.

H

et b

asis

jaar

201

6 w

ordt

hie

r w

eerg

egev

en m

idde

ls d

rie k

olom

men

c.q

. he

t on

twer

p, d

e ve

rwac

hte

mut

ati e

s a

Is g

evol

g va

n de

AB

B e

n he

t ei

nd

ontw

erp

incl

us

i ef

Not

a va

n W

ijzig

ing

( a

Is g

evol

g va

n de

AB

B).

2.

Sch

uin

wee

rgeg

even

, sta

an d

e 7

ma

atre

gele

n di

e ge

nom

en z

ijn v

oor

2017

-202

0, d

eze

effe

cten

sta

a n

re

eds

verw

erkt

in d

e to

ta a

I be

drag

en. T

en b

ehoe

ve v

an t

ra n

s pa

ra n

tie w

orde

n de

effe

cten

in A

WG

ver

mel

d.



Dit meerjarige outlook is gebaseerd op een aantal besluiten dat de ontwikkeling van

de overheidsfinancien in het dienstjaar 2016 en verder positief beInvloeden.

Allereerst dienen de middelen van het Land gestimuleerd te worden door in 2016 een

belastinghervorming door te voeren. Hierdoor zullen de middelen van 2016 naar

2017 met AfI. 145,4 miljoen groeien en in de daarna opvolgende jaren zullen de

nieuw gegenereerde inkomsten met de groei van de Arubaanse economie blijven

ontwikkelen en meegroeien. De belastinghervorming omvat de gelijktijdige intrekking van de BBO en de BAZV. Dit betekent dat via de belastinghervorming de benodigde jaarlijkse inkomsten ter waarde van Afl. 99 miljoen (als landsbijdrage AZV) opgehaald zullen worden.

Daarnaast zijn nog zes besluiten ter waarborging van houdbare overheidsfinancien te weten:

de continuering van de invorderingsactie van DIMP. Dit zal in absolute waarden zo'n AfI. 218,5 miljoen de komende jaren gaan opleveren;

het laten intensiveren van de invordering aangaande de niet-

belastingopbrengsten, zal meerjarig Afl. 33,7 miljoen aan extra middelen kunnen

opleveren;

het hanteren van een jaarlijkse taakstelling van 5% op de personeelskosten zal

de komende jaren een besparing opleveren van Afl. 19,2 miljoen;

voortzetting van het personeelsbeleid ten aanzien van geen vervanging bij na-

tuurlijk verloop, tenzij het kaderpersoneel betreft, betekent een meerjarige bespa-

ring van zo'n Afl. 13,4 miljoen, en als laatste,

de uitwerking van het bilateraal akkoord tussen de regering en vakbonden in de

(semi) publieke sector inzake het pensioenoverleg van 2014 met betrekking tot

het verlenen van toeslagen buiten de pensioenuitkering om, alsmede de inbouw

van de reparatietoeslag in de loonstructuur.

In bijlage 5C worden bovengenoemde besluiten oftewel consolidatiemaatregelen nader toegelicht.

Aan het MRJ 2017-2020 is te zien dat het Land in de komende periode een positief

primair saldo zal hebben (zie hierna grafiek 1), en dat bij het optellen van de rente

component de zeven consolidatiemaatregelen van pas komen om de tekort-

ontwikkeling te beteugelen (zie grafiek 2).



Grafiek 1: MRJ 2017-2020 Postief Primair saldo

7.0%

6.0%

5.0%

4.0%

3.0%

2.0% g'.

on 1.0% 1

0.0%

-1.0%

-2.0%

-3.0%

-4.0%

-5.0%

MRJ 2016-2020 LAFT -norm

2015 2016 2017 2018 2019 2020 -3.4% 3.0% 4.2% 5.3% 5.5% 5.8% -3.7% -2.0% -0.5% 0.5% 0.5% 0.5%

NOOT: primair saldo is financieringssaldo minus rente

Grafiek 2: MJR 2017-2020 Financieringssaldo

rD C

2.0%

1.0%

0.0%

-1.0%

-2.0%

-3.0%

-4.0%

MI112016-2020

LAFT-norm

2015 2016 2017 2018 2019 2020 -3.4% -1.1% -0.4% 0.7% 1.0% 1.3% -3.7% -2.0% -0.5% 0.5% 0.5% 0.5%

Voorts ter waarborging van het MRJ 2017-2020 zal voortaan een aantal bestaande en add itionele begrotingsregels gehanteerd worden c.q.:

de diensten van de ministeries dienen voortaan meerjarige ramingen to hanteren, waarin zij aangeven in hoeverre genomen beslissingen in jaar t effect zullen hebben in jaar t+1 en verder;

10



nieuw beleid en/of beleidsintensiveringen kunnen niet uitgevoerd worden, zonder toelichting van de diensten van de ministeries inzake de hoeveelheids- en prijs- componenten hiervan. Deze moeten vervolgens binnen het MRJ 2017-2020 passen, m.a.w.

de diensten van de ministeries dienen met eigen dekkingsvoorstellen te komen, om ruimte te maken binnen hun budget voor het voeren van nieuw beleid. Dit be-

tekent dan wel beleidsbeeindiging dan wel andere vormen van ombuiging. De te

nemen maatregelen dienen bij de Directie Financien (tijdig) gemeld te worden; en

indien in een bepaald jaar de tekortnorm dreigt niet behaald te gaan worden, dan zal het niet behaalde percentage gecompenseerd worden in het volgende begrotingsjaar.

Daarnaast worden ten behoeve van transparantie voortaan horizontale vergelijkingen gehanteerd, om aan te geven hoe de targets en/of effecten van de zeven genomen consolidatiemaatregelen van het MRJ 2017-2020 verdeeld zijn over de negen ministeries. In bijlage 5D zijn de horizontale vergelijkingen betreffende de middelen- en

uitgavenkant weergegeven.

De overheidsfinancien en de uitvoering van het MRJ 2017-2020 zullen continu ge- monitoord en waar nodig bijgesteld om het begrotingsevenwicht op korte termijn te

bereiken en om op lange termijn gezonde en duurzme overheidsfinancien te realiseren. De Staten zullen voortdurend geInformeerd worden inzake de voortgang van de

uitvoering van de begroting en het meerjaren kader middels de door het kabinet uit te

brengen kwartaal uitvoeringsrapporten. Deze rapporten zullen tevens gedeeld worden met het recent bij landsverordening opgerichte College Aruba tijdelijk Financieel Toezicht (CAFT).

Collectieve sector

Artikel 14 van de LAtfit schrijft voor dat het tekort van de collectieve sector voor het

begrotingsjaar 2016 maximaal 2,0% van het BBP mag bedragen. De collectieve sector wordt in de LAtfit gedefinieerd als het Land tezamen met publiekrechtelijke rechtspersonen die belast zijn met de uitvoering van sociale en volksverzekeringen en de

rechtspersonen die voor meer dan 50% van hun inkomsten afhankelijk zijn van col-

lectieve heffingen in lijn met het SNA. Thans is er nog geen definitieve Iijst opgesteld met de totale collectieve sector in de zin van artikel 14 van de LAft. Om echter toch

een beeld te geven van de financiele situatie van de publieke sector (lees: collectieve sector) voor het begrotingsjaar 2016 en om een indicatie te krijgen van het mogelijke

tekort voor de collectieve sector voor het begrotingsjaar 2016, in onderstaande tabel de begrotingscijfers 2016 van de ministeries, de Hoog Colleges van Staat, de Dienst

11



Openbare Werken (i.c. tezamen het Land) en de sociale zekerheidsfondsen (i.c. de

AZV en de SVb) samengenomen. Deze samenstelling is conform de Government Fi-

nance Statistics Manual (GFS Manual) van het Internationale Monetaire Fonds (IMF)

opgesteld.

In onderstaande tabel wordt - onder herciassificatie van bepaalde posten en bijbeho-

rende bijdragen conform de GFS Manual - zichtbaar wat de tekorten zijn bij de cen-

trale overheid en de sociale zekerheidsinstanties. In de kolom Consolidated General

Government wordt het totaal van deze tekorten weergegeven.

(Bedragen in Afl.) Central

Government

Social Security Funds Adjustments Consolidated General

Government

TRANSACTIONS AFFECTING NET WORTH:

Revenues 1,243,312,90 732,249,900 -39,615,299 1,935,947,501

Taxes 1,094,375,6 124,100,000 1,218,475,600

Social Contributions 377,400 565,374,295 565,751,695

Grants 8,630,400 38,800,000 -38,800,000 8,630,400

Other Revenues 139,929,500 3,975,605 -815,299 143,089,806

Expenses 1,343,808,30 715,426,137 -39,615,299 2,019,619,138

Compensation of employees 695,659,975 22,821,281 718,481,256

Use of goods and services 272,562,800 9,728,352 -815,299 281,475,853

Consumption of fixed capital 28,968,400 1,572,953 30,541,353

Interest 209,424,000 0 209,424,000

Subsidies 52,878,800 0 -38,800,000 14,078,800

G rants 11,889,500 0 11,889,500

Social benefits 72,424,825 681,303,551 753,728,376

Other expenses 0 0 0

giross operation balance -71,527,000 18,396,716 0 -53,130,284

Net operation balance -100,495,400 16,823,763 -83,671,637

TRANSACTIONS IN NONFINANCIAL ASSETS

Net Acquisition of Nonfinancial Assets -29,747,700 729,000 0 -29,018,700

Fixed assets -31,622,700 729,000 -30,893,700

Change in inventories 1,875,000 0 1,875,000

Valuables 0 0 0

Nonproduccd assets 0 0

-70,747,700 16,0943763 . -54,652,937

TRANSACTIONS IN FINANCIAL ASSETS AND LIABILITIES (FINANCING):

Net acquisitions of financial assets 31,329,000 18,994,763 0 50,323,763

Domestic 31,329,000 18,994,763 50,323,763

Foreign 0 0

Monetary gold and SDRs 0 0

Net incurrence of liabilities 1102,076,700 0 2,900,000 .1.104,976,700

Domestic -178,415,600 2,900,000 -175,515,600

Foreign 280,492,300 280,492,300

12



Advies CAft

Op 23 oktober 2015 heeft het College Aruba financieel toezicht (hierna: CAft) in een

advies (met kenmerk: Cft 201500223) op onderhavig ontwerp een aantal commentaarpunten geplaatst die grotendeels overeenkomen met het uitgebrachte advies en

de daarin opgenomen commentaarpunten van 17 september 2015 (met kenmerk: 201500192).

Allereerst constateert het CAft dat - ondanks er nog geen sprake is van een tijdige aanbieding aan de Staten - er gesproken kan worden van een aanzienlijke verbetering, qua informatie, ten opzichte van het vorige jaar door het verstrekken van een

concept van de ontwerp-begroting aan de Staten. Voorts komt het CAft tot oordeel dat onderhavig ontwerp in voldoende mate inzicht geeft in de voornemens voor het

begrotingsjaar 2016. Het CAft is positief over de aangeleverde toelichting en versim- peling van het meerjarenkader en stelt vast dat de cijfers in onderhavig ontwerp niet

verschillen met de cijfers in de concept-ontwerpbegroting.

Het overig commentaar betreft een vijftal punten waarop als volgt ingegaan wordt:

1. Nominale economische groei

Het voorspellen van de economische ontwikkeling respectievelijk groei voor een kleine en open economie blijft een uitdaging die sterk afhankelijk is van

endogene en exogene factoren. In dit verband heeft Aruba een macro-

economisch model ontwikkeld, om op basis hiervan scenario's te presenteren die de verwachte werkelijkheid zo reeel mogelijk benaderen. Momenteel wordt gewerkt aan calibratie, uitbreiding en aanpassing van dit model, wat mede aan

de hand van de te publiceren Nationale Rekeningen zal geschieden, om de

nieuwe realiteit onder andere de ontwikkelingen op fiscaal gebied te weer- spiegelen.

In de tussentijd wordt gebruik gemaakt van projecties van de Centrale Bank

van Aruba (CBA), rekening houdend met de voorspellingen van het IMF. Zo

blijkt in het meerjarenkader 2017-2020 dat de behoedzame projecties van het

IMF ten grondslag liggen van het Bruto Binnenlands Product (BBP). De pro-

jecties van de CBA worden periodiek bijgesteld doch voor het voeren van be-

leid, is het niet mogelijk en zeker niet wenselijk, steeds aanpassingen te doen

op basis van nieuwe projecties van het CBA. Dit geldt vanzelfsprekend zowel

voor bijstellingen naar beneden als naar boven. Uiteraard wordt elk dienstjaar opnieuw gekeken of de economische voorspellingen bijgesteld dienen te wor-

den, waarna dit zal doorwerken in het daarop volgende dienstjaar en in het

meerjarenkader. Het lopende begrotingsproces kan niet steeds aangepast

13



worden op periodieke ramingen.

Ten overvloede melden wij dat het Bruto Binnenlandse Product (BBP) pas de-

finitief wordt berekend en vastgesteld door het Centraal Bureau voor Statistie- ken (CBS) op basis van de Nationale Rekeningen. Pas bij het uitbrengen van

de Nationale Rekeningen zal het definitief BBP over de afgelopen jaren heen

vastgesteld en indien nodig bijgesteld worden.

2. Conservatieve ramingen van middelen/Belastinghervorming Hier zij aangegeven dat aan de ramingen van de middelen geen bepaald groei-uitgangspunt ten grondslag ligt, behalve de groeiraming van de CBA en

het verwachte rendement van invorderingsacties bij de Departamento di Im-

puesto (DIMP). Deze laatste is gebaseerd op wat DIMP verwacht reeel binnen to halen door het wegwerken van achterstanden. Het als taakstelling in onderhavig ontwerp opgevoerde ramingen voor een totaal bedrag van Afi. 75 miljoen is samengesteld uit 9,3% Loonbelasting, 73,3% Winstbelasting, 13,3% grondbelasting en 4% BBO. Voorts kan vermeldt worden dat over de vastgestelde taakstelling voor het dienstjaar 2015 binnen de periode van 9 maanden 72% is gerealiseerd. Voor niet-belastingmiddelen geldt hetzelfde principe na-

melijk dat de door deelnemingen aangegeven dividendverwachtingen leidend zijn voor de ramingen. Het groeipercentage is dientengevolge geen uitgangspunt, maar een resultant. De aanbeveling van het CAft ten aanzien van de in-

voering van belastinghervorming is in de beleidsvoornemens van ondergetekende, belast met Financien, nader uiteengezet.

Zoals eerder vermeld zal of herbestemming van het raffinaderijterrein be-

staand uit werkzaamheden onder verantwoordelijkheid van Valero, of hervatting van de raffinage-activiteiten in (en vanaf) 2016 plaatsvinden. Beide ge- beurtenissen zijn echter nog niet meegenomen in de ramingen van de nomi- nate economische groei in de MRJ 2017-2020. De hervatting van de raffinage- activiteiten zal een bijdrage van minimaal 6.5 procentpunten leveren aan de

groeiprognose voor 2016, terwijl de herbestemming van het raffinaderijterrein ook een positieve - doch meer geringe - bijdrage zal leveren. Beide scenario's die zich in 2016 zullen ontwikkelen, zullen positief bijdragen aan de ar-

beidsmarkt, werkgelegenheid, economische activiteiten, overheidsinkomsten,

alsmede aan de betalingsbalans.

3. Personeelskostenverlaging Bij de beheersing van de personeelskosten zal de komende jaren het accent

14



voornamelijk komen te liggen op de incidentele (variabele) loonkosten en het formatiebeleid. De genomen maatregelen in 2014 en 2015 hebben reeds een gunstige doorwerking op de loonkosten van onderhavig ontwerp. Deze ramingen aan personeelskosten (4100 en 4200) zijn ten opzichte van jaarrekening 2013 met Afl. 51,7 miljoen afgenomen. Hier zij aangegeven dat de aangegeven doelstelling cumulatief over een aantal jaren van aard is. Het was nimmer de bedoeling om in een keer Afl. 90 miljoen aan besparingen te behalen, maar over een langere periode waarvan ongeveer Afl. 60 miljoen (inclusief onder- wijsstichtingen) reeds is behaald.

4. Voorzieningen

Drie overheidsvennootschappen hebben een negatieve vermogenspositie van enkele miljoenen. Daar tegenover staan zes vennootschappen met een vermogenspositie van meer dan Afl. 750 miljoen. Ten aanzien van Arubus en Post N.V.'s negatieve resultaten die verwacht worden, zij opgemerkt dat deze begroot worden als subsidie, dan wel vermogensbijdrage. De financiele toe- stand van deze deelnemingen is weliswaar niet rooskleurig, maar van flood lij- dend is er echter geen sprake.

Wat het treffen van voorzieningen in zijn algemeenheid betreft, zij nogmaals herhaald dat het begrotingsstelsel uitgaat van het aangaan c.q. bestaan van betalingsverplichtingen in een bepaald jaar. Het treffen van voorzieningen valt hier niet onder tenzij het gaat leiden tot een betaling. Wat betreft het verstrekken van studieleningen zij bericht dat elk jaar een raming voor dit doeleinde begroot wordt. Op deze raming dient het Land geen voorziening te treffen aangezien deze betalingsverplichtingen betreffen en als dusdanig elk jaar begroot worden. Het punt van aandacht van het CAft betreft het oninbaar zijn van de studieleningen, waardoor deze zich als een verkapte subsidie gedragen en op de gewone dienst verantwoord zouden moeten worden. Onderge- tekenden kunnen zich niet vinden in genoemde opmerking, omdat ten eerste nog niet alle mogelijke trajecten zijn bewandeld die een oplossing bieden voor genoemde oninbaarheid en ten tweede dat voor de openstaande bedragen aan studieleningen die in het verleden zijn verstrekt, reeds machtiging verleend is door de Staten en derhalve als zodanig in de jaarrekening(en) verantwoord worden (dus niet op de gewone dienst).

5. Weerstandsvermogen

Het CAft adviseert om in de begroting een algemene post onvoorzien van tenminste 1% van het uitgaventotaal op te nemen, ter versterking van het

15



weerstandsvermogen. Overigens, zonder aan te geven op welke wijze het

weerstandsvermogen bepaald wordt. Nederlandse gemeenten met een klein

belastinggebied en verhoudingsgewijs stabiele uitkeringen uit het Gemeente-

fonds hebben zo'n post. Hierbij wordt over het hoofd gezien dat het begro-

tingsstelsel en voeding via het Gemeentefonds bij de gemeenten in Nederland

volledig verschilt met hetgeen bij de begroting van het Land Aruba gehanteerd

wordt. In tegenstelling tot Nederlandse gemeenten hebben Aruba en Neder-

land als landen eigen middelen (inkomsten) uit belastingen en overige niet be-

lastingontvangsten ter dekking van kosten (exploitatiesaldo). Middels de finan-

cieringsbehoefte wordt het financieringstekort en de bestaande aflossingen

gefinancierd. Zoals reeds aangegeven is het uitgangspunt van de begroting

van het Land Aruba de betalingsverplichtingen welke binnen een jaar te ver-

wachten zijn. Met andere woorden, indien een latente verplichting (claim) zich

vertaalt in een betalingsverplichting wordt deze ook als een raming in de be-

groting van het Land opgenomen. Het weerstandsvermogen van Land Aruba

betreffen ingehouden winsten van overheidsvennootschappen, die ruimer zijn

dan voorgestelde 1%.

Tot slot wordt in onderstaande tabellen twee recapitulaties opgenomen van de ra-

mingen 2016 ten opzichte van 2015, weergegeven per economische classificatie

(hoofdkostensoortniveau) respectievelijk per ministerie.

16



Ontwerp begroting 2016 per kostensoort j .... _ .

ontwerp 2016

.

358,079,400

,

!

?---

i Verschil i ,

!

-1,562,900:

. 4,469,300

8,560,700

9,416,900

2,592,100

i

Vs in %

1

I

0%!

59-A : 0,

5%

50/0I

1%!

1%i

4%!

..5

_.

1-Begroting 2014

incl ;2015 KOSTEN

1

rPersoneel 373,929,300

_IVerkgeversbijdrage 99 787 206: , , .

Goederen & diensten 193,276,00141,088,600

Begroting incl Nv*egroting

,

I

359,642,300

95 814 30 , ,

4

91,345,00 191,649,30 209,424,000

207,551,90- 118,553,600

28,105,700

131,189,100,

Rente 188,821,50 200,007,10g

204,959,80 Subsidies

-

204,844,800

132,776,504

27,309,400

Overdrachten 117,589,300

27,142,20 964,300

963,500 rAfschrijvingen

Verrekeningen & bijdragen 190,060,200', 138,511,700 -7,322,600

Totaal 1,410,804,900 I 1,326,755,300 i

f 1 517,200,000

448,192,000

42,136,700

1,335,898,0001 9,142,700 y 1 %1 --1

-1

--1

1-- ;

i

56,500,00d

25,508,500

575,500

-7,139,400

IMIDDELEN

DifeCtelielastingen- 512,630,00- 431,992,00 43,168,900

38,173,50

573,700,000

473,700,500

42,712,200

36,284,00-0-

11%1

cii 1%1

46.4 -uricil

1 l

Indirecte belastingen

Retributies

Rechten, boeten & overig 43,423,401

. 660,0001 Renton

f-

780,000 ___4

59,191,200

5,993,90-0

50,120,600

591,0001

59,109,30 6,065,09

50,136,80

-69,000

676,400 Niet belastingopbrengsten 1-Landsbedrijven & fondsen

rOverige ontvangsten

58,432,90

5,940,8001

51,823,200

124,200

-1,686,400

2%1

-33;01

6%1 -4 Totaal 1,142,050,100 i 1,167,809,0001 1,242,298,8001 74,489,800

I

-65,347,100r14/94 158,946,3001 93,599,200E Exploitatietekort (- overschot) _4--

268,754,8001

i

4 i

1

1 KAPITAALUITGAVEN i

305,000'

173,886,00-0:-

1

.

. 4,500,00 6,274,600 1,774,600

10,550,5001' -

14,800,000 4,249,500

34,000,000 35,000,000 1,000,000

-4 3904

40YA

3 %j

Investeringen Lokale vermogensoverdrachten Lokale kredietverlening 36,000,00 Rollover schatkistpromessen - Aflossing LV & W

73,000,000' 73,000,000 73,000,000. 0

159,191,000 128,244,50Q 209,129,000 80,884,500

0 %11

63%,

35% Totaal 442,382,0001 250,295,000' 338,203,6001 87,908,600r

I i FINANCIERINGSMIDDELEN -I-

10,795,000

40,000

0

963,500

5266%

--iiii 0%1

4%

Verkoop onr. goederen en grond i--

205,0001 205,000 __!

11,000,000

7,471,006

73,000,0001

28,105,70q

Lokale kredietaflossing --,

Rollover schatkistpromessen

7,51%0001 1-

7,431,00' 73,000,000 73,000,000

Vrijgekomen afschrijvingen 27,309,400 27,142,20 I--- Schenkingen buitenland -

0 4,914,500 01 -4,914,500 -1.00°/ Totaal 108,024,4001 112,692,700 119,576,7001 6,884,000'

1

6%

1 _4 99%1 Tekort kapitaaldienst 334,357,600 137,602,300 218,626,9001 81,024,600

Aflossingen 159,191,000 128,244,500 209,129,0001 80,884,500 63% Netto saldo kapitaaldienst 175,166,600 9,357,800 9,497,900 140,100 1%

'Financieringsbehoefte - - 296,548,600 - 312,226,10 15,677,504t5%, 209,129,00Q 80,884,5011

603,112,400

Aflossingen 159,191,000 128,244,500

Financieringstekort 443,921,400 168,304,100

1

103,097,1001 I

-65,207,000 -

i 5,203,000,000 190,900,00

-39% .

4% GDP 1 4,772,700,000 5,012,100,000

i___

Netto financieringsbehoefte toy GDP 9.3% 3.4%1 2.0%1 -1.4% -4/%

17



iOntwere begroting 2016 per ministerie

Ministerie Begroting Begroting

2014 incl 2015 incl

NvW wijzigingen

Ontwerp Verschil

begroting Verschil

2016 in

IKOSTEN i

1 85,395,7001

1 137 800 000; I " 1

I 49,241,4001

L

85,317,700; 433,100 1%11

135 770 400i 3 562 600 3%1 " 1 "---4---------4 43,597,3001 -2,308,900 -5 %i

AZWIDO

R011

84,884,6001

132 207 8061 " ifft3-0----- 1

45,906,2001

LEZCEM 1 32,551,400 31,503,1001 32,171,000 667,900 26A4

)-j ow 1 203,663,4001 149,672,100! 1-- 137 1 162 l 20Ot

64 902 600r--2 1 ' '

-12 509 1 900

1 -8 %,

1SJA ±

67 ' 829

' 2001

- 267 091 200;

62 ' 122

' 100! " 780 500

5,720,300

-3,366,3001

14,163,400!

4%1

2%1 0 &G 263 485 700F 269 206 0001

188,447,6001 185,081,3001

368,526,1001 382,689,5001

1Justitie

F&0

197,940,2001

I 369,292,4001

-2%1

4%

rTotaal i :

i 1,410,804,900 , i

1 1

t - 19,323,600!

1,326,755,300 1 1,335,898,000 i

4

9,142,700 h- ,

-219,900

1,975,700

1% I

i MIDDELEN -4

i

18,009,900! 17 790 0001

39,169,300 ,1

21,736,000;

21 647 200t

i

68 700i

24,241,9001

, 1

1,228,3001

-1%! - ----i 5%

-5%1

-22%1

-14%1

11% '

-10%

AZINIDO

1R011 1 37,268,6001 37,193,600

, TTPSC i

T 10,889,8001

35,273,100 22,889,8001

27,677,200;

28,327,000t

. 61,700I

-1,153,800

-6,030,000

-4,685,100

7,000

-135,106

1EZCEM

rvoes '

i 24,571,401

SJA 1 781300;

1,363,4061 10&G

1Justitie

i 1,363,4001

1 8,913,00&

11,-0. 03,665,9001

8,913,000] 9,513,006T- 600,000

83,581,0061

7%1 -I

8%1 I&O 1,023,373,4001 1,106,904,4001

1Totaal 1 1,142,050,1001 1,167,809,0001

158,946,300

1,242,298,8001 74,489,800 6% I

I

-1

1 1

i

!apt° itatiesaldo(-=overschot) 268,754,8001 93,599,200 -65,347,100 -41% s

i 1

----i

-2N. -81%1

0%1

tic] 0%

0 %1

-91V

41sTiESTERINGEN en KAPITAALUITGAVEN

IAZWIDO 96,000_1 636,000 500,000,

774,6001

500,0001 1-

4,300,0001

500,000

500,000

500,000

-136,000

-3,225400

0

R011 110,0001 4,000,000

500 000 ' i ITTPSC 35,0001-

1EZCEM 3,810,0001 2,500,0001

500,0001

, 500,0001

1,800,000

0

0

-4,914,500

1V0 &S 10,0001

10,0001 rSJA

1O&G 10,000' 5,414,500 1

iJustitie

IF &O

110,000

438,191,0001

500,000

235,744,500

500,000

330,129,000

0

94,384,500

0%

40°/0_,

-41% 1

6%1

lExploitatietekott 268, 754,80-61 158,946,300

711,136,8001 409,241,3001

93,599,200

431,802,800

I

-65,347,100

1 22,561,500 ift--)taal 1

,

I FINANCIERINGSMIDDELEN 1_

I

5266%1 - --1 -3%1

i R011 L

205,000, i 205,000

107,819,400 112,487,700

11,000,000

108,576,700

10,795,000

-3,911,000 I F &O [

1Totaal 108,024,400 I 112,692,7001 119,576,700 6,884,000 6%1

I Financierings3eh0efte 603,112,400 1 296,548,6001 312,226,100 15,677,500 5%

70%1

-41%

rAllossingen 159,191,000 123,024,5001 209,129,000 86,104,500

FFinancieringstekort 443,921,4001 173,524,1001 103,097,1000,427,000 I i I

1 t -1.5%

1

-43 %] iFinancietingsbehoefte tov GDP 9.3 %1 3.5%1 2.0% ,

18



Het monetaire beleid

Het monetaire beleid van de Centrale Bank van Aruba (CBA) heeft als doel het streven naar relatieve prijsstabiliteit ter waarborging van de waarde van de Arubaanse florin. Essentieel voor het bereiken van dit doel is de handhaving van de vaste wis- selkoersverhouding tussen de florin en de Amerikaanse dollar, gezien de beperkte omvang, de eenzijdigheid en de openheid van de Arubaanse economie. Ter ondersteuning van het vertrouwen in de vaste wisselkoers streeft de CBA naar het behoud van een adequaat niveau van de deviezenreserves. Deze reserves bestaan uit zowel de officiele reserves van de CBA (goud en buitenlandse betaalmiddelen, voornamelijk U.S. dollars) als de deviezenreserves die de lokale commerciele banken, zijnde de deviezenbanken, beheren. De verdeling van de internationale reserves tussen de CBA en de deviezenbanken geschiedt op basis van de zogenoemde B-9 regeling. Deze regeling bepaalt de toelaatbare netto vreemde valutapositie van de deviezenbanken tegenover niet-ingezetenen, zijnde het saldo van de bancaire vorderingen op

en de schulden aan niet-ingezetenen luidende in vreemde valuta. Verder heeft de CBA een aantal monetaire beleidsinstrumenten tot haar beschikking die zij hanteert bij het nastreven van haar doelstelling. Sinds het loslaten van het directe instrument van een kwantitatieve kredietrestrictie en de overgang naar het gebruik van indirecte instrumenten voor het monetaire beleid in 2009, richt de CBA zich op de Verplichte Reserve (VR) als het belangrijkste beleidsinstrument. Hierbij hebben de commerciele banken de verplichting om een bepaald percentage van hun korte termijn schuldpositie (omvattende alle deposito's van korter dan 2 jaar van zowel ingezetenen als niet ingezetenen bij de commerciele banken, exclusief lokale interbancaire deposito's) renteloos bij de CBA aan te houden. Sinds de invoering is de VR opwaarts herzien

van 9 procent naar 11 procent, met als doel de overtollige liquiditeit in de bancaire

sector of te romen. Sedert de introductie van het indirect systeem van monetaire be-

leid is de overtollige liquiditeit in de markt afgenomen, doch is er nog steeds sprake van een confortabel niveau van liquiditeiten bij het bankwezen. De CBA is voornemens de VR als primair beleidsinstrument te continueren, die de commerciele banken de mogelijkheid geeft om, binnen de prudentiele grenzen, vrij te manoeuvreren

met betrekking tot de groei van de kredietverlening. Deze marktvriendelijke eigen- schap van de VR stimuleert mogelijkerwijs de concurrentie tussen de banken, waardoor de consument uiteindelijk hiervan kan profiteren.

De introductie van een meer marktgeorienteerd monetair beleid vereist een actiever

en nauwlettender toezicht op de macro-economische en monetaire ontwikkelingen

op zowel nationaal als internationaal niveau. Dit impliceert dat de CBA op maandba-

sis haar monetair beleid op tactisch niveau evalueert en indien nodig aanpast. Om

deze reden heeft de CBA in mei 2010 een Monetary Policy Committee (MPC) inge-

19



steld voor de periodieke evaluatie en bepaling van het monetaire beleid van de CBA. Het MPC heeft voorts tot doel de transparantie van het monetaire beleid te verbeteren door het publiek op regelmatige basis te informeren over de monetaire beleids- koers van de CBA. Ten behoeve van de periodieke evaluatie en bepaling van het

monetaire beleid maakt de CBA gebruik van projecties van een aantal economische indicatoren, waaronder (1) de netto buitenlandse activa, (2) de inflatie, (3) de liquiditeit van het bankwezen, (4) de bancaire kredietverlening en (5) het BBP. Zodoende is

het MPC gedurende 2014 in totaal 7 keer bijeengekomen voor een periodieke evaluatie van het monetaire beleid van de CBA, terwijl zij in 2015 tot 11 juni 4 keer bijeen is gekomen. In 2016 zal het MPC ongeveer 9 keer bijeen komen. Na elke bijeen- komst communiceert de CBA de beslissing van het MPC aan het publiek door middel van persberichten in de Iokale media evenals op haar website.

20



Hoofdstuksqewijze toelichtinq

In dit deel van de onderhavige memorie zijn per ministerie de beleidsvoornemens opgenomen voor het dienstjaar 2016

A. Beleidsvoornemens Algemene Zaken, Wetenschap, Innovatie en Duurzame Ontwikkeling

WETENSCHAP EN INNOVATIE

Algemeen

In 2016 zal verder worden gewerkt aan de ontwikkeling van een kenniscentrum op

het gebied van duurzaamheid en hier ook verdere focus in aan to brengen. Binnen de 'triple helix' (overheid, bedrijfsleven en onderwijs)-gedachte wordt Aruba als 'Cen- ter of Sustainable Innovation' gepresenteerd binnen de drie sferen van duurzaamheid ("People, planet and profit). Ook hier is het belangrijk dat de aandacht van ande-

re landen, internationale organisaties en lokale partners wordt gericht op, aan de

duurzaamheidsagenda gerelateerde, activiteiten.

Beleidsvoornemens

Innovatie

Het mobiliseren van kapitaal (mensen, middelen en kennis) voor dit doel blijft daarom

een belangrijke activiteit in 2016. Het traject met Tedx Aruba en Inspiring Sessions

events, door Bureau Innovatie ontwikkeld, als voorbeelden, is geen op zich zeif

staande activiteit. Het vormt de opstap naar de vorming van platforms waar de aan-

dacht en inspanning is geconcentreerd op innovatie. In 2016 blijft de aandacht ge-

richt op ontwikkeling en ondersteuning van sociale, technische en economische in-

novatie ter bevordering van een duurzame samenleving voor Aruba waarbij voor een

ieder welzijn de doelstelling is. De drie focus-gebieden zijn een Learning Society,

Sharing & Caring Society en Healthy & Green Society.

De lijn van het initieren en begeleiden van onderzoek, programma's en projecten ten

behoeve van continue vooruitgang op het gebied van innovatie en een duurzame

samenleving en het stimuleren van innovaties onder bedrijven, onderwijs, de sociale

sector en de overheid door verregaande samenwerking met partners zal worden

21



voortgezet. Belangrijke aspecten om een duurzame samenleving te creeren, waaronder Tech, Educatie, Design en Culture le aspecten middels onder andere het TE- DxAruba platform en Green'S'Cool activiteiten worden daarin meegenomen. Het project Happy Flow als eerste stap van pre-clearance naar Europa wordt doorgezet. Er komt een startup-ecosysteem in Aruba. Het verduurzamen van innovatie in Aruba binnen een "triple helix way of working" in de aankomende jaren blijft punt van aan- houdende inspanningen. Het mobiliseren van (Europese) fondsen voor de stimulering van innovatie vormt daarbij een belangrijke activiteit. Er zal in Aruba een omgeving tot stand moeten komen waarin research en development en sociale innovatie binnen duurzame ontwikkeling gewoonte worden. Daarvoor zal de samenwerking binnen de triple helix (overheid, bedrijfsleven en onderwijs) op het gebied van duurzame ontwikkeling middels innovatie worden verbeterd. In 2016 wordt verder gewerkt aan het positioneren van Aruba als kenniscentrum. Een belangrijke taak daarbij is

het mobiliseren van fondsen op het gebied van duurzame innovatie en kennisdeling. Naast het stimuleren van een duurzame kenniseconomie door het delen van kennis middels innovatie en het zoeken naar mogelijkheden om al bestaande initiatieven te

verduurzamen middels innovatie.

De ontwikkeling, ondersteuning en advisering op het gebied van sociale, technische en economische innovatie ter bevordering van een duurzame economie voor Aruba, waarbij voor eenieder welzijn de doelstelling is, is een belangrijk aandachtspunt voor de Minister van Algemene zaken.

Wetenschap

Wetenschap wordt vaak onderverdeeld in fundamenteel/zuivere wetenschap, welke streeft naar fundamentele kennis en begrip van de werkelijkheid en toegepaste wetenschap, welke gericht is op toepassing van kennis en beInvloeding van de werkelijkheid.

Voor Aruba -in de ontwikkeling naar een duurzame samenleving- zijn beide vormen van wetenschap noodzakelijk. Dit vertaalt zich uiteindelijk in zowel fundamenteel en

toegepast onderzoek. Aruba wil zich ontwikkelen tot een duurzame samenleving, een

kennis-economie. Vanuit beide vormen van onderzoek worden hier antwoorden op

geformuleerd, wat vervolgens doorgegeven wordt in de vorm van educatie en onderwijs in de meest brede zin van het woord. Life long learning en het creeren van een

Learning Society zijn dus hoekstenen van het beleid. Partners zijn onder andere de

Universiteit van Aruba, TNO, het Ministerie van Onderwijs en de Directie Onderwijs.

Zij kunnen de vertaalslag maken van onderzoek naar onderwijs en kennisdeling om

uiteindelijk de visie van Aruba zowel fundamenteel als ook toegepast wetenschappe-

22



lijk te benaderen en de kennis door te kunnen geven aan zowel lokale, regionale alsook internationale partijen. Samen met partners zal er in 2016 een visiedocument opgeleverd worden over Onderzoek en Innovatie voor Aruba

Resultaten

Ontwikkeling van een kenniscentrum op het gebied van duurzaamheid binnen de 'triple helix' (overheid, bedrijfsleven en onderwijs)-gedachte

Opzetten van een startup-ecosysteem in Aruba

Mobiliseren van (Europese) fondsen voor de stimulering van innovatie

Samen met partners zal er in 2016 een visiedocument opgeleverd worden over Onderzoek en Innovatie voor Aruba

Verder uitbouwen van de Green's'Cool beweging

Continueren van de Innovatiebeweging middels het verzorgen van onderwijs, onderzoek en ICT-ontwikkeling

DUURZAME ONTWIKKELING

Algemeen

Rentmeesterschap als pijler van het christendemocratische gedachtegoed betekent goed zorgen voor wat ons is toevertrouwd ten behoeve van toekomstige generaties. De transitie naar een duurzamere samenleving is daarmee een onvervreemdbare verantwoordelijkheid voor de regering en zal worden voortgezet in 2016. De overheid neemt weliswaar het voortouw bij het ontwikkelen van duurzame initiatieven maar stuurt tegelijkertijd aan op maatschappelijke betrokkenheid. Er zal met nog meer na-

druk worden ingehaakt op initiatieven van de privesector en individuele burgers.

Beleidsvoornemens

Gemeenschapzin en burgerparticipatie Het beleid rondom wijkversterking zal in 2016 worden voortgezet. Met sterke buurten

wordt verwezen naar buurten waarin mensen samen !even, samen werken, zich ge-

borgen en veilig voelen en de ontwikkeling van hun eigen buurt in eigen hand nemen

en via inspraak, draagvlak en betrokkenheid bij de uitvoer zeggenschap krijgen in

hun eigen leven. Bezoeken aan de wijken worden geintensiveerd. Maar ook hier

geldt dat deze contacten met de burgers geen op zich zelf staande activiteiten zijn.

Ze vormen de brug naar meer inspraak en betere afstemming tussen overheid en

burger. Ondertussen wordt veel kennis opgebouwd. Deze ervaringen zullen worden vastgelegd en opengesteld met behulp van moderne communicatietechnieken. Er zal

23



in 2016 worden gewerkt aan het helpen creeren van meer voorzieningen in wijken;

de ondersteuning van clubhuizen zal worden opgepakt. Die vullen de gaten in van

buurten waar geen buurtcentra functioneren als publieke ruimten. In 2016 moet de

dienstverlening Servicio Comunitario en Bario het licht zien. Vandaar uit wordt de

wijkversterking aangestuurd onder andere met gericht onderzoek. Er wordt ook een

project gestart waarbij gewerkt wordt aan samenlevingsopbouw vanuit scholen. Op

basis van een 'asset based community' -ontwikkeling zullen samenwerkingsverban-

den met vrijwilligers, scholen en wijkgerichte organisaties worden gezocht met als

doel de eigen kracht van de bario's in kaart te brengen om de bario's gericht te kun-

nen versterken. Er is een methode ontwikkeld waarmee in 2016 systematische wer-

ving van vrijwilligers wordt gefaciliteerd. Er is plaats voor afgestudeerden van de in

2015 opgestarte opleidingen sociaal werk (MBO en HBO).

De overheid heeft vanaf 2010 met het oprichten van team Bo Bario het voortouw in

de wijkvernieuwing genomen en heeft tegelijkertijd de grote uitdaging opgepakt om

bewoners mee te krijgen in ontwikkelingen binnen hun wijken. Daarbij gaat het op

materiele en niet-materiele verbeteringen. De formalisering van die taken in een

nieuwe dienst is een logisch gevolg van het eerder genoemde beleid.

De transitie van een traditionele (overheids)benadering gericht op noden en behoef-

ten naar een duurzame benadering van kracht en zelfwerkzaamheid van burgers in

de wijken is nog lang niet klaar. Het begeleiden van deze transitie dient in het licht

van de duurzaamheidsagenda erkend te worden als een nieuwe en zelfstandige taak

van de overheid. Gedurende die transitie kunnen bestaande diensten hun eigen

aanpak, structuur en dienstverlening omvormen naar nieuwe verhoudingen die in de

gemeenschap gaan bestaan. De versterkte aandacht voor de zelfredzaamheid van

de burger is een opstap naar een situatie waarin de overheid specifieke deskundig-

heid slimmer en efficienter kan inzetten in een nieuwe verhouding met de burger.

Deze nieuwe samenwerking maakt het mogelijk dat de overheid andere prioriteiten

stelt bij haar taakuitvoering zonder dat er ongewenste en kostbare verstoringen op-

treden in de samenleving. De taken en verantwoordelijkheden van deze nieuwe

dienst kunnen door de formalisering duidelijker afgebakend worden in relatie met ta-

ken en verantwoordelijkheden van andere diensten zodat overlap in de uitvoering,

met als gevolg inefficienties, wordt voorkomen. De nieuwe dienst gaat meehelpen

overheidstaken efficienter uit te voeren.

Vanuit de wijkactiviteiten zal ondersteuning worden gegeven aan het buurtoverleg

Jeugdbeleid in het kader van het Integraal Jeugdbeleid.

24



Duurzaamheid in ontwikkeling De enorme ervaring die inmiddels is opgedaan met de bario-activiteiten zal op wijkvrijwilligers worden overgebracht in de vorm van speciale trainingen. Daarmee is in

2014 een aanvang gemaakt met een training in februari en mei en een vervolgtrai- ning in oktober. Die lijn zal in 2015 worden doorgetrokken. De doelstelling blijft uit-

eindelijk om ongeveer 600 wijkvrijwilligers te trainen, waarvan in 2015 de helft. Er zul-

len initiatieven worden ontplooid om een netwerk van deskundige vrijwilligers beschikbaar te krijgen. Uiteindelijk zullen rond 250 professionele vrijwilligers op afroep beschikbaar zijn voor de ondersteuning van wijkvrijwilligers. Zij zullen bijdragen aan

de doelstelling om minimaal 30 van de ongeveer 60 wijken in Aruba te versterken. Een doelstelling die in 2017 bereikt moet zijn.

Sociale vormingstraject Sinds het begin van het Sociale vormingstraject zijn er zeven lichtingen opgestart.

Momenteel is de 6e en 7e lichting bezig. De 68 lichting wordt in augustus 2015 afge-

rond en de 7e lichting in januari 2016. Tevens gaat lichting nummer 8 op 17 augus-

tus 2015 van start. Er wordt ook onderzocht of een sociaal vormingstraject voor vrouwen kan worden opgestart. De regering zal, ondanks het wegvallen van de fi-

nanciele ondersteuning vanuit Nederland in 2014, het programma blijven uitvoeren.

Het verbeteren van de slagingspercentages krijgt in 2016 aandacht. Van de jongeren die het SVT programma met succes afronden krijgen 80% direct een baan aangebo-

den.

Nos Atardi Het project Naschoolse opvang -inmiddels omgedoopt tot Nos Atardi- is uitgezet als

een driejarig project. Tijdens deze drie jaar zal in het kader van dit project de intro-

ductie van een programma voor naschoolse opvang worden georganiseerd op elke

school van voortgezet onderwijs. De kosten hiervoor zijn in de begroting van het mi-

nisterie van Onderwijs opgenomen. Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat de na-

schoolse opvang daarna een permanent karakter krijgt. De projectfase laat toe om op

onderdelen bij te sturen. Het project loopt dus door in 2016 en 2017. In deze periode

worden acht nieuwe locaties toegevoegd. In november 2014 is gestart met een loca-

tie. In de eerste helft van het schooljaar 2015/2016 wordt wederom een nieuwe loca-

tie geopend. In de tweede helft van het schooljaar 2015/2016 worden twee nieuwe

locaties toegevoegd. Eind 2017 is er op elke school van voortgezet onderwijs (13 in

totaal) de mogelijkheid om deel te nemen aan een naschools programma Nos Atardi.

Bijzonder aan het project Nos Atardi is in de eerste plaats de inzet van ambtenaren

die een dagdeel meedraaien in het programma. In de tweede plaats wordt het pro-

gramma uitgevoerd in nauwe samenwerking met niet gouvernementele organisaties

25



(stichtingen, bedrijven en individuele burgers). Het programma van naschoolse op- yang kan daarom niet los worden gezien van het programma Bo Bario: wijkversterking en bevorderen van gemeenschapszin en burgerparticipatie. Om die reden zal de naschoolse opvang blijvende aandacht behouden van de Minister van Algemene Za- ken.

Sociale dialoog In 2010 in het instituut Sociale Dialoog opgezet. In de daarop volgende jaren heeft dit gestructureerde overleg, met veel maatschappelijke organisaties, voor grote vooruitgang gezorgd in Aruba, op veel terreinen. Het instituut Sociale Dialoog zal in 2016 blijvende aandacht krijgen. De dialoog met het maatschappelijk middenveld gaat door. Juist omdat de regering zoveel belang hecht aan de kracht van het overleg. De regering zal de Sociaal Economische Raad in haar voornemen het overleg met maatschappelijke organisaties te verbreden, ondersteunen. In 2015 is een strategisch overleg opgestart dat in 2016 wordt voortgezet. Vanuit het concept van duurzaam welzijn voor een ieder is een aantal aandachtsgebieden geformuleerd dat centraal staat in dit overleg. Samen met organisaties van velerlei aard worden gezamenlijke doelen gezocht op het terrein van life-long learning, zorgen en delen en energie- zuinig en gezond. De focus is daarbij gericht op het realiseren van de doelen van de organisaties en het tot stand brengen van maatschappelijke verbanden.

Resultaten

Voortzetten van het beleid rondom wijkversterking door onder andere betere voorzieningen tot stand te brengen in wijken; het ondersteunen van clubhuizen en het uitvoeren van gericht onderzoek

Intensiveren van de bezoeken aan de wijken

Formalisering van een nieuwe dienst Servicio Comunitario en Bario

Plaatsen van afgestudeerden van de in 2015 opgestarte opleidingen sociaal werk (MBO en HBO)

Ondersteuning vanuit de wijkactiviteiten van het buurtoverleg Jeugdbeleid in het kader van het Integraal Jeugdbeleid

Het methodisch werven en trainen van wijkvrijwilligers en het ontwikkelen van een netwerk van deskundige vrijwilligers

Continuering van het Sociale vormingstraject (SVT)

Onderzoek naar de mogelijkheid van een sociaal vormingstraject voor vrouwen Verbeteren van de slagingspercentages van de SVT

Verder uitbouwen van het project Naschoolse opvang voor jongeren inmiddels omgedoopt tot Nos Atardi

Doorstarten van het instituut Sociale Dialoog

26



Continueren van de besprekingen met maatschappelijke organisaties in relatie met de "Sustainable and Shared prosperity" agenda

Koninkrijk en relaties met andere landen

Algemeen

Het buitenlands beleid wordt uitgevoerd door de Directie Buitenlandse Betrekkingen (DBB) en wat betreft de relaties binnen het Koninkrijk en de Europese Unie door Bu- reau Europese Unie en Koninkrijksrelaties (BEUK). In 2015 is er in dit verband op meer momenten constructief samengewerkt tijdens handelen diplomatieke missies. Er wordt in 2016 gestart met een tweetal nieuwe projecten: regionale ordening van gezondheidszorgvoorzieningen en het bevorderen van samenwerking tussen organisaties in het maatschappelijk middenveld.

In het kader van Europa bieden verschillende programma's zoals Horizontale pro- grammering, Erasmus plus en Horizon 2020 voor Aruba veel kansen. In 2016 zullen deze nader worden uitgewerkt. Er zal worden overlegd met het gewijzigde bestuurs- orgaan in Bonaire in hoeverre de nieuwe bestuurders invulling wensen te geven aan de samenwerkingsovereenkomst voor de periode 2016-2017.

Tijdens het LGO-EU forum te Tortola in 2015 zijn partijen daarbij op politiek niveau overeengekomen om Sustainable Energy & Climate Change als sector van concen- tratie aan te duiden, alsook om OCTA als Regional Authorising Officer aan te mer- ken. Politieke overeenstemming over het component Sustainable Energy is middels een Sustainable Energy Roadmap vormgegeven en tijdens de Summit of OCT Ener- gy Ministers in juni 2015 in Brussel bereikt. De aansturing door Aruba voor de keuze voor samenwerking op het thema Duurzame Energie onder de 22 LGO's Iijkt succesvol. De geaccordeerde politieke prioriteiten worden in 2016 in OCTA uitgewerkt.

Beleidsvoornemens

Koninkrijk In het kader van het scheppen van de juiste voorwaarden voor de positieve ontwikkeling op Aruba, zijn goede relaties binnen het Koninkrijk bijzonder belangrijk. Het Ko-

ninkrijk voorziet niet alleen in rechtszekerheid en stabiliteit, het biedt ook belangrijke strategische mogelijkheden, waarbij Aruba wenst uit te groeien tot een zakelijke toe- gangspoort van en naar Zuid-Amerika, met name vanuit Europa. Aruba heeft in de

afgelopen maanden op meer momenten laten zien dat goede relaties wederkerige

27



voordelen op kunnen leveren. Onder andere ondersteunt Aruba de kandidaatstelling van Nederland als niet permanent lid in de Veiligheidcommissie van de Verenigde Naties. In 2016 zullen daartoe de nodige activiteiten worden ontwikkeld. Tijdens de

koninkrijksconferentie van juni 2015 zijn concrete afspraken gemaakt over een ge-

zamenlijk traject met betrekking tot de rechten van het kind, de belangen van de kleine landen met grote uitdagingen (SIDS) en initiatieven tot meer economische samenwerking. In 2016 wordt extra aandacht besteed aan de uitdagingen die inherent zijn aan de kleinschaligheid van Aruba, Curacao, Sint Maarten en de openbare Ii-

chamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Met de regeling Konnekt die vanuit Aruba wordt aangestuurd zal ook een impuls worden gegeven aan verbindingen bin nen het

Koninkrijk op het niveau van de burgers, actief in het maatschappelijk middenveld. Het secretariaat van de commissie van aanbeveling berust bij Aruba voor de periode 2016-2018. Er zal een NGO worden belast met de uitvoering.

Tegelijkertijd zal de regering ook bruggen (blijven) vormen tussen de Arubaanse overheid en Nederlandse gemeenten. Op 11 speerpunten zal in 2016 samenwerking tot stand moeten komen op basis van best practices. Drie principes staan daarbij centraal: capacitybuilding; de zogenaamde hub-functie uitbouwen en exportmogelijk- heden van onze expertise naar Europa bevorderen. De samenwerking is ook start- punt van het vormen van een netwerk. De speerpunten overspannen een groot deel van het regeerprogramma waarbij is gestreefd om ook zo veel mogelijk ministeries te

betrekken.

Buitenlands beleid

Aruba heeft een zeer concreet en ambitieus doel voor ogen in haar relatie met de

EU: Europese ondernemingen vestigen zich in Aruba als gateway voor de regio. Sa- menwerking om de eigen economische weerbaarheid te vergroten en samenwerking om de strategische, geografische positie van Aruba over het voetlicht te brengen. Aruba als een aantrekkelijke 'Europese' stabiele voorpost voor instellingen die Aruba en de Arubaanse faciliteiten willen gebruiken voor dienstverlening en handel van en

naar Latijns-Amerika. Europese instrumenten en constitutionele beweegruimte die dit

partnerschapregime bevat, zullen maximaal worden benut opdat deze doelstelling

kan worden waargemaakt en Aruba de rol van 'centre of excellence' en hubfunctie

met succes kan vervullen. Dat is een stimulans voor de economie, in de diepte (meer groei) en in de breedte (diversificatie). Dat geeft meer jonge afgestudeerde Arubanen

gelegenheid zich na de studie op Aruba te vestigen.

Het buitenlands beleid van Aruba moet gezien worden in het kader van het buitenlands beleid van het Koninkrijk waarvoor de Minister van Buitenlandse Zaken de

28



eindverantwoordelijkheid heeft. In 2016 speelt daarbij het voorzitterschap van Neder- land van de EU, het lobbyen van het Koninkrijk voor het verkrijgen van de Veilig- heidsraadzetel VN 2016/2017 en het OCTA (Association of the Overseas Countries and Territories of the European Union) voorzitterschap van Aruba voor een jaar vanaf februari 2016. Aruba blijft sterk inzetten op duurzame ontwikkeling (met nadruk op

duurzame energie) en het profileren van Aruba als hub op diverse gebieden waaronder duurzame energie, medische technologie, logistics en creatieve industrie. Voorts beoogt Aruba een Center of Excellence voor de SIDS in samenwerking met internationale organisaties te realiseren. Aruba zal strategische partnerschappen verder ont-

wikkelen, zoals een beoogd coOperatief partnerschap met IRENA (Int. Renewable Energy Agency). Tevens dient nader inhoud gegeven te worden aan reeds aangegane samenwerkingsverbanden (zoals bijvoorbeeld recentelijk ondertekende MoU's met Colombia, Ecuador, Panama en het te ondertekenen Koninkrijks MoU met de

Dominicaanse Republiek).

Daarnaast dienen vermeld te worden: de internationale verplichtingen uit bijvoorbeeld een groter wordend aantal mensenrechtenverdragen en andere verdragen, ten

aanzien waarvan regelmatig gerapporteerd dient te worden, internationale en Euro-

pese sanctieregelingen, regionale lidmaatschappen en bilaterale relaties.

Het buitenlandsbeleid krijgt vorm op veel platforms. Ondersteund door een stevige

public diplomacy inspanning zal het belangrijk blijven voor Aruba om ook in 2016 zich

te presenteren op belangrijke podia. Net zoals Aruba zich continu internationaal in-

tensief presenteert als toeristenbestemming is het voor de duurzaamheidsagenda van Aruba ook belangrijk in 2016 veel aanwezig te zijn op seminars, symposia en

conferenties. Aruba moet een logische partner worden voor andere landen als het

gaat om initiatieven en ontwikkelingen die voortvloeien uit haar duurzame doelen.

Verdragen

De uitdagingen van het vrij verkeer van personen in het Koninkrijk zijn groot. Er dient

een verdere uitwerking te worden gegeven aan de voorstellen inzake de vereenvou- diging van het gebruik van de 'disembarkation card' voor Nederlanders die reizen

tussen de landen van het Koninkrijk en het reizen met een identiteitsdocument tus-

sen Aruba, Curacao, Sint Maarten en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius

en Saba.

In 2015 is de pilot Happy Flow gestart met ultra moderne passagiersafhandeling op

de luchthaven. Aruba loopt daarmee wereldwijd voorop. De evaluatie en uitbouw krij-

gen in 2016 volop aandacht. Aruba heeft een voorsprong genomen die behouden

29



dient te blijven. Een pre-clearance faciliteit voor de Europese Unie voor personen en goederen op de luchthaven, zoals die al bestaat voor vluchten naar de Verenigde Staten, is het doel.

Resultaten

Uitwerking politieke prioriteiten in OCTA-verband over Sustainable Energy Ro- admap

Uitvoering regeling Konnekt: het bevorderen van samenwerking tussen organisaties in het maatschappelijk middenveld in het koninkrijk

Samenwerkingsovereenkomst met Bonaire voor de periode 2016-2017 reviewen Samen met Nederland bevorderen van de rechten van het kind, de belangen van de kleine landen met grote uitdagingen (SIDS) en initiatieven tot meer economische samenwerking

Binnen het Koninkrijk oppakken van de uitdagingen die inherent zijn aan de kleinschaligheid van Aruba, Curacao, Sint Maarten en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba

Opzetten van samenwerking met Nederlandse gemeenten op basis van best practices op 11 speerpunten

Activiteiten ten behoeve van het veiligstellen van een niet permanente Veilig- heidsraadzetel VN 2016/2017 voor Nederland Uitvoeren van het voorzitterschap van OCTA (Association of the Overseas Coun- tries and Territories of the European Union) van Aruba voor een jaar vanaf februari 2016

Opzetten van een Center of Excellence voor de SIDS in samenwerking met internationale organisaties

Uitbouwen strategische partnerschap met IRENA (Int. Renewable Energy Agen- cy)

Verder uitwerken van samenwerkingsverbanden met Colombia, Ecuador, Pana- ma en het ondertekenen van een Koninkrijks MoU met de Dominicaanse Repu- bliek)

Verstevigen van public diplomacy inspanning te bevordering van Aruba's presen- tatie op belangrijke internationale podia

Evaluatie en uitbouw van de in 2015 gestarte pilot Happy Flow met ultra moderne passagiersafhandeling op de luchthaven

30



KWALITITEITSSLAG BINNEN HET APPARAAT

Algemeen

Het ministerie van Algemene Zaken, Wetenschap, Innovatie en Duurzame Ontwikke-

ling draagt de verantwoordelijkheid voor het algemeen regeringsbeleid en de centrale diensten van de overheid. De financiele taakstelling die uit dit akkoord voortvloeit is

gecombineerd met het beslag dat vernieuwingsprojecten leggen op de beschikbare

middelen. Er zal worden gezocht naar samenwerkingsverbanden en het creeren van

wederzijds profijtelijke constructies met het lokale bedrijfsleven en strategische part-

ners bij de uitvoer van de verschillende taken.

Beleidsvoornemens

In 2016 zal een aanzet worden gedaan tot herziening van het Retributie- en legesbe-

sluit ten behoeve van Bureau Burgerlijke Stand en Bevolkingsregister. De stroomlij- ning en modernisering van de dienstverlening maken een aanpassing van de aan de

kostenallocatie verbonden tarifering van producten nodig. In 2015 wordt met behulp

van FDA de productie van identiteitskaarten door een lokale onderneming uitge-

voerd. In 2017 zal de uitgifte van de identiteitskaarten voor rekening van het Bureau

Burgerlijke Stand en Bevolkingsregister komen.

Het beheer van het nationaal archief door de ANA heeft in de afgelopen twee jaar geleid tot inlopen van achterstanden. In 2016 zal de archiefachterstand in samen-

werking met de diensten worden aangepakt. Dit zou moeten samenvallen met de in-

voering van de archiefwetgeving in 2016. Eveneens wordt het project digitale duur-

zaamheid opgepakt. In het kader van public diplomacy komt er versterking van de

communicatie tussen overheid en haar partners. Daarmee wordt enerzijds een kwali-

teitsslag verwacht en anderzijds een grotere efficientie van communicatieprocessen.

In de tweede helft van 2014 is er een gesprek op gang gekomen tussen het Land en

Setar NV om de mogelijkheden to onderzoeken van een overname door Setar van

(een deel van) haar ICT werkzaamheden. In dat licht hebben inmiddels de nodige

voorbereidingen plaatsgevonden. Voor DIA blijft er een belangrijke rol over als regie-

organisatie belast met het beheer van klanten en het beheer van de diensten door

Setar aangeboden en de afstemming daar tussen. Het gaat dan vooral om strategi-

sche rollen. Als voorbeeld kunnen worden genoemd architectuur (samenhang en e-

Government), veiligheid (normen voor informatiebeveiliging) en Ieveranciersmana-

gement. Een in 2015 door het Land en Setar getekend convenant geeft uitleg over

31



de vraag welke werkzaamheden in welke periode kunnen worden uitgevoerd om de

outsourcing in 2016 te realiseren en wat dan de personele gevolgen zullen zijn. Een

traject dat na ondertekening van de intentieverklaring in 12 maanden kan worden ge-

realiseerd.

Resultaten

Herzien van het Retributie- en legesbesluit ten behoeve van Bureau Burgerlij-

ke Stand en Bevolkingsregister

Verbeteren van tijdige en volledige archivering waaronder opstart project digi-

tale duurzaamheid

Versterking van de communicatie tussen overheid en haar partners en voor-

lichting aan pers en publiek in het kader van public diplomacy

Outsourcing van ICT dienstverlening

Opstellen van dreigingen en risicoanalyses in het kader van bewaking en be-

veilig i ng

Overheid en burger verbinden

Beleidsvoornemens

In 2016 en 2017 zullen nog vier multifunctionele accommodaties (MFA) voor publieke

dienstverlening opengaan. De MFA's zijn naast fysieke gebouwen ook belangrijke

pilaren van het regeringsbeleid op het terrein van gemeenschapszin en duurzaam-

heid. MFA's bieden naast de reeds bestaande Centro di Bario's, waarmee samen-

werkingsrelaties worden opgezet, ruimte voor burgers om elkaar te ontmoeten en

samen op te trekken. MFA's vormen een platform en motor van meer maatschappe-

lijke activiteit en betrokkenheid. In MFA's worden naast hulpbestuurskantoren ook

overheid en semi-overheidsdiensten en andere particuliere initiatieven onderge-

bracht. Daarmee gaat de overheid door op de Iijn om de kwaliteit van dienstverlening

te verbeteren: dichter bij de burger; makkelijker toegankelijk en ruimer van opzet.

Daarnaast leveren de gebouwen ook andere faciliteiten aan burgers zoals vergader-

en presentatieruimte. In augustus is MFA-Noord operationeel geworden en zal eind

2015 volledig in bedrijf zijn. MFA's vormen ook een showcase voor duurzame exploi-

tatie van gebouwen. MFA Noord beschikt over zonnepanelen op het dak en draagt

zo bij aan de visie om duurzame energie te leveren. MFA Noord draait energieneu-

traal. Daarmee laat de overheid zien wat de mogelijkheden zijn van duurzaam be-

heer in de verwachting dat zulke initiatieven op bredere schaal zullen worden over-

genomen.

32



Resultaten

Volledig operationaliseren van MFA Noord

Openen van MFA Paradera

Bouwen van MFA Savaneta, MFA, St. Cruz en MFA San Nicolaas

Inrichten van het Bureau Ombudsman

Budgettaire weergave beleid ministerie AZWIDO

90,000,000

80,000,000

70,000,000

60,000,000

50,000,000

40,000,000

30,000,000

20,000,000

10,000,000

0

8 0 0 an 0 ...

N. c . a N

`i

. 0

.. - i

g 6. .4. 0 , -Z

0- .4-

01 . -i " ..__ -7-

. 3 -,2

N,

i :4 5.,

a 5 22 :g

! .

a, Va

-9 PO

A' o >°

8 Begroting 2015 incl NvW E Ontwerp begroting 2016 5

8 8

2

a

u 2

0

33



B. Beleidsvoornemens Ruimtelijke Ontwikkeling, Infrastructuur en Integratie

Algemeen

Beleidsverantwoording Het gevoerde beleid bij het ministerie van Ruimtelijke Ontwikkeling, Infrastructuur en

Integratie zal in het jaar 2016 worden voortgezet. Infrastructurele projecten zijn uitge-

voerd vanaf 2013, anderen zijn in uitvoering en enkel geplande projecten moeten

nog van start gaan. Verschillende grote infrastructurele projecten zijn uitgevoerd in

de periode 2009-2013 en anderen krijgen een vervolg in de huidige regeerperiode.

Het doel van het BoAruba-programma gericht op stadsvernieuwing en wijkverbete-

ring blijft enerzijds om Aruba op het gewenste niveau terug te brengen en anderzijds

om een sterke impuls te geven aan de lokale economie. De ingrijpende facelift van

San Nicolaas en een groot aantal wijken krijgen een opwaardering door verbetering

aan infrastructuur en buurtvoorzieningen. Het project parkeermeters Oranjestad en

Palm Beach is van start gegaan, zodat in 2016 de focus op de parkeergarages wordt

geintensiveerd. De aanleg van de Watty Vos Blvd. (Ringweg-3) zal worden opgestart

in 2016.

De drie Infrastructurele afdelingen, de Dienst Landmeetkunde en Vastgoedregistratie

(DLV), de Directie Infrastructuur en Planning (DIP) en Dienst Openbare Werken

(DOW) zullen met een gezamenlijk intern verbeteringstraject beginnen ter verbete-

ring van efficientie en productiviteit om een directe aanpak te kunnen geven ter be-

vordering van bouwactiviteiten en zodoende de economie stimuleren. Dit zal de in-

komsten voor het Land moeten verhogen.

Het integratieproces op Aruba heeft veel veranderingen doorgemaakt in de voor-

gaande jaren met als doelstelling het verbeteren van de service aan immigranten en

de humanitaire behandeling daarvan. De DIMAS is nu naar tevredenheid gevestigd

in een nieuw pand, het voormalige belastingkantoor, en is in het derde kwartaal van

2015 begonnen met aanpassingen aan de organisatiestructuur ter verdere verbete-

ring van de clientenservice op basis van een Quickscan. Dit zal worden voortgezet in

2016 binnen de begrotingsgrenzen of gefinancierd door reeds aangemerkte FDA

fondsen. Vanuit het ministerie zijn de eerste stappen gezet tot het initieren van een

ketensamenwerkingstructuur met als doel om tot een publieke samenwerking te ko-

men tussen de ketens in de veiligheid- en immigratiedomein.

34



Beleidsuitqangspunten

Ruimtelijke vooruitgang, serviceverlening en efficientie In het uitvoeren van de BoAruba-programma zijn serviceverlening en efficientie be-

langrijke aspecten tot verbetering van het wegennetwerk, gebruik van publieke ruimtes, opwaardering van woonwijken, vernieuwing en gebruik van gebouwen van het Land en het onderhoud aan de in vier voornoemde punten voorzieningen. Service- verlening en efficientie zijn van belang in de afdelingen die betrokken zijn bij het plannen, organiseren en uitvoeren van de BoAruba-programma.

Aandacht voor het integratiebeleid blijft van primair belang voor het ministerie R011

ter verbetering van de serviceverlening aan immigranten en efficientie in het beheer van het werkproces.

Ruimtelijke ontwikkeling

De pijler Ruimtelijke Ontwikkeling van dit ministerie is een van de belangrijkste elementen die in de voorgaande jaren bij de pijler Milieu en Infrastructuur waren onder- gebracht. Deze zijn namelijk het beheer van de landelijke ruimtes, schoonmaak en

vuilophaal, het beheer van publieke ruimtes en het beheer van woonruimtes, corn- merciele ruimtes en huurgronden. De Serlimar heeft een belangrijke rol bij het gedeelte met betrekking tot het beheer van schoonmaak en vuilophaal. De doelstelling is om het beleid met betrekking tot dit element voort te zetten, conform de LIM 2014, namelijk een scheiding tussen het ministerie, belast met het ophalen van vuil, en dat,

belast met het verwerken van vuil waarvoor een goede samenwerking noodzakelijk is.

Beleidsdoelstellingen Op 1 juli 2005 (AB 2005 no. 5) is de rechtspersoon sui generis SERLIMAR opgericht.

Ten grondslag aan de oprichting van deze organisatie, namelijk de omvorming van

de overheidsdienst SERLIMAR tot een rechtspersoon sui generis, lag de gedachte dat de SERLIMAR op een bedrijfsmatige en zelfstandige wijze te werk diende te

gaan. De werkzaamheden worden voortgezet zodat SERLIMAR zelf in haar eigen

inkomsten moet voorzien. Deze inkomsten zou zij verkrijgen uit de heffingen voor de

door haar te verlenen diensten, zoals aangegeven in artikel 8 van de instellingsver- ordening. In de voorgaande regeerperiode is aandacht besteed aan het verbeteren van het financieel beheer, verbeteren van rolmaterieel, werkmaterieel, ophaalroutes,

commercieele serviceverlening en personeel.

35



De belangrijke doelstellingen van de Minister R011 voor 2016 zijn:

verder verlagen van de operationele onkosten en "stream lining" van de onder-

houdsploegen gericht op productiviteit;

het inningsproces verbeteren van het ingevoerde tarief voor huishoudelijk vuilop-

haal, en

vuilophaal bij de Land efficient organiseren tegen betaling.

Geplande activiteiten in 2016

Het beheer van de illegale stortplaatsen blijft een prioriteit en ressorteert onder de

Ministerie van Economische Zaken, Communicatie, Energie en Milieu. De SERLI-

MAR in een samenwerking met het voornoemde ministerie (City Inspector), het

Openbaar Ministerie, de Politie en de DOW blijven projectmatig bezig met het identi-

ficeren van nieuwe grofvuilstortplaatsen op strategische locaties op Aruba.

Meer en meer worden huidige uitgegraven percelen rond Aruba met het grofvuil her-

steld.

De bedrijfskosten van de SERLIMAR zijn vanwege de financieel-economische situa-

tie flink gestegen en de ophaalpunten blijven groeien, met als gevolg meer bedrijfs-

kosten om de serviceverlening op een efficiente wijze te kunnen voortzetten, in ver-

gelijking met de start van het bedrijf in 2005. De SERLIMAR zal de operationele on-

kosten verder moeten inkrimpen en productiever moeten worden met het innen van

middelen voor het ophalen van huisvuil. De kosten onder dit ministerie ten behoeve

van SELIMAR (oveige uitbestede werkzaamheden) wordt met Afl. 1 min. ingekort

voor 2016 in vergelijking met 2015.

Vuilophaal bij verschillende gebouwen van het Land en overheids-N.V.'s gebeurt

door andere privebedrijven tegen betaling. Het plannen en organiseren van deze

serviceverlening in de toekomst door de SERLIMAR in samenwerking met het Minis-

terie R011. Belangrijk is dat SERLIMAR voortaan de betaling ontvangt voor de servi-

ceverlening. Er zullen duidelijke afspraken gemaakt worden tussen de betrokken mi-

nisteries en de Serlimar.

De huidige SERLIMAR-bedrijfsaccommodatie bevindt zich in een woonwijk te San

Nicolaas, wat een financiele druk legt op SERLIMAR. Naast de Parkietenbosstort-

plaats is een vrij groot industrieterrein gereserveerd voor de verhuizing van de SER-

LIMAR. Het verhuizen van SERLIMAR zal de brandstofonkosten verlagen voor het

36



bedrijf gezien de meeste ophaalpunten rond Oranjestad en Noord zijn en efficienter zijn voor hun bedrijfsdoelen en het beheren van de Parkietenbosstortplaats. Ge-

streefd wordt om in de toekomst de verhuizing van de SELIMAR te realiseren.

Infrastructuur

Vanaf het begin van het Kabinet Mike Eman I was de regering druk bezig met voor-

bereidingen en de initiele uitvoering van de verschillende projecten in samenwerking

van het INFRA-team, de DOW, lokale architecten, de SOGA, de FDA, het Monumen- ten Bureau en het Monumenten Fonds, zowel op het infrastructurele- als financiele gedeelte, dat vandaag de dag te zien is als in gebruik zijnde of praktisch afgemaakte,

nieuwe of gerenoveerde monumentale- en niet monumentale gebouwen, woonwijken

en in gebruik zijnde wegeninfrastructuur.

Behalve onderstaande projecten/investeringen zal de AAA in de periode 2015-2020 Afl. 300 miljoen investeren (zie de beleidsvoornemens inzake transport onder de mi-

nister, belast met transportaangelegenheden).

De projecten zijn investeringen gefinancierd door de volgende instanties en geplande activiteiten in 2016 (Bedragen in miljoenen Afl.)

2014 2015 2016 Land Aruba 6.1 7.7 6.2

Fondo Desarollo Arubano (FDA) 31.0 14.4 11.4

Stichting Onroerend Goed Aruba (SOGA) 35.0 46.3 65.0 "Tourism Product Enhancement Fonds" (TPEF) 1.2 0.9 3.0 Fundacion Cas Comunitario Aruba (FCCA) 4.5 18.0 10.0

European Development Fund (EDF) 4.21 6.52

Private Public Partnership (PPP- GC/WVB) 16.7 7.0 65.0 Water en Energie Bedrijf (WEB) 12.0 Power Purchase Agreement 1.0 2.0 Power Purchase Agreement (HOH) 1.0 2.0 8.0 Aruba Ports Authority (APA/ASTEC) 16.0 18.0 32.0 Prive 7.1

123.5 126.6 209.1

1 1e en 2e tranche 10e EOF, waarvan investeringen Afl. 4.2 miljoen, exclusief nog te ontvangen 3e tranche voor max. 3.8 miljoen Euro 2 Verwachting 1 le EOF

37



Beleidsdoelstellingen De beleidsvoornemens voor komend dienstjaar zal worden voortgezet conform de voorgeschreven 2016 begrotingsfondsen met behoud van de originele focuspunten vastgesteld onder de titel "Bo Aruba" gedurende het Kabinet Mike Eman I:

urbanistische vernieuwing:

masterplan Oranjestad

- masterplan San Nicolas

renovatie en expansie hospitaal

expansie en renovatie wegeninfrastructuur

vernieuwing vastgoed

- openbare kantoorgebouwen

monumenten

renovatie schoolgebouwen

integrale wijkverbetering

Aruba "Linear Park"

De DIP, DOW en de DLV zijn in samenwerking bezig met het aanpassen van hun organisatie om het meten van terreinen, uitgeven van percelen en goedkeuring van bouwplannen te versnellen, om zodoende de economie te stimuleren met meer bouwwerkzaamheden. Dit is in 2015 gestart met projecten in de ICT-omgeving binnen de Infrastructuur, Fase 2 van het RAKA-systeem van de DLV, implementatie van de nieuwe visie van de DOW en doorlichting van de diensten ter verbetering van de producten en serviceverlening. In 2015 zijn stappen genomen om bij de voornoemde organisaties de inkomsten te verbeteren. In 2016 eist dit de nodige aanpassing binnen de drie voornoemde organisaties, en daarnaast zal in 2016 aandacht blijven voor het vernieuwen en automatiseren van de huidige werkprocessen gericht op kwaliteit, efficientie en productiviteit.

Het aanpassingsproject van de ROP is geprojecteerd om hooguit gedurende het begin van de tweede kwartaal van 2016 te zijn afgerond om over te gaan tot een beter gebruik van de landelijke gebieden van Aruba. De betrokken dienstverlening over- eenkomst zal voor rekening zijn van de begroting 2016 van de minister binnen het voorgeschreven kader.

Hoge prioriteit blijft om de DLV te reorganiseren en te verjongen, gezien de huidige gemiddelde leeftijd van het personeel binnen de dienst. Het erfpachtuitgifteproces bij

de DLV en de DIP is hoognodig aan verbetering toe. De DLV speelt een belangrijke

rol in het stimuleren van bouwactiviteiten die op zijn beurt van economisch belang

38



zijn. Gezien de huidige inefficientie, voornamelijk met betrekking tot achterstand in

inzageverlening en verlies van potentiele inkomsten daaruit, blijft een mogelijke priva- tisering ter overweging. Kadaster International (KI) Nederland zal een in 2015 uitgevoerde doorlichting, samen met de HRM-adviseur van de DRH, voortzetten in 2016 ter ondersteuning van het verbeteringstraject binnen de DLV gedeeltelijk te bekosti- gen uit de DLV begroting 2016 en de begroting van de minister voor 2016 binnen de

voorgeschreven begrotingskader. Tegen eind 2016 en gedurende 2017 is de verwachting om de gewenste resultaten van dit traject zichtbaar worden.

Integratie

Immigratie en integratiebeleid zal gericht blijven op bevordering van de sociale cohesie, het zogenaamde "diversity within unity" principe. We zullen de algemene normen en waarden die horen bij goed burgerschap actief stimuleren. Daarmee wordt de verbondenheid met Aruba en haar ingezetenen vergroot. Het gevoel van welzijn zal dan naar verwachting toenemen. De verhuizing van de DIMAS eind 2014 en begin 2015 begint positieve resultaten te geven qua serviceverlening en efficientie.

Beleidsdoelstellingen Het integratieproces in Aruba heeft veel veranderingen doorgemaakt met als doelstelling het verbeteren van de service aan immigranten en de humanitaire behandeling daarvan.

Wat betreft de organisatie van de DIMAS is aandacht besteed aan de organisatie en

het personeel, personeelstraining, accountmanagement, LTUV-cursus, introductie van een helpdesk- en communicatieafdeling, publicatie van de toelatingsvoorwaar- den, periodieke evaluatie van de organisatie, monitoring van de productie, goedkeuring van ICT-projecten en implementatie van de DECOS website-editie. Wat betreft de toelatingswet- en regelgeving heeft de DIMAS zich bezig gehouden met publicatie van wetsaanpassingen, wetsverandering aan de Staten gepresenteerd en een

LTUV-evaluatiecommissie opgezet. Het is de verwachting dat de LTUV begin 2016 door de Staten wordt behandeld.

Ingevolge de resultaten van een uitgevoerde Quickscan in 2015 door Pricewaterhou- seCoopers (PwC) zal in 2016 conform een plan van aanpak de aanbevelingen worden uitgevoerd samen met een gestructureerde ketensamenwerking om het veilig- heids- en immigratiedomein te waarborgen.

39



Geplande activiteiten in 2016

Het beleid is om de ingezette veranderingen te verscherpen binnen de begrotingsnormen met als doel:

het blijven streven naar een verantwoordelijk, consistent en humanitaire ma-

nagement met betrekking tot de toelating van immigranten door de implementatie van de aangepaste LTUV en een strategisch integrale toenadering;

het promoten van een actieve integratie in de Arubaanse gemeenschap door het

introduceren van een taaltoets voor emigranten die drie jaar of meer in Aruba verblijven en door het publiceren van meer generale informatie;

effectieve implementatie van de afhandeling van irreguliere immigranten door

onder andere de medewerking te intensiveren binnen de vreemdelingenketen en

door een ketengerichte toenadering tot een effectieve en efficiente management;

voortzetting van een betere behandeling van Rijksgenoten en evaluatie van een

mogelijke implementatie van een preferentieel handeling van Rijksgenoten;

het verbeteren van de kwaliteit van de toelatingsorganisatie wordt voortgezet; verschillende ICT-projecten tot verbetering van de kiantenservice, en verder in-

korten van de wachttijden is verwacht met de implementatie van nieuwe digitale systemen gefinancierd door de FDA;

invoeren van de nodige controle die van belang is ter handhaving van een inte-

ger handelen binnen het vereiste toelatings- en verblijfsvergunningproces.

De bovenvermelde activiteiten worden allemaal gefinancierd door de FDA. Het gaat

om de volgende activiteiten waarvan enige projecten reeds in 2015 zijn begonnen en

die doorlopen naar 2016:

uitbreiding kantoormeubilair en zonwerend materiaal

kantoorautomatisering

klantenverwijssysteem en wegwijzer

SIRSA / ICT upgraden

rolarchiefkasten

digitaliseren van het archief

Traject D - opleidingstraject

opzetten van een visumbureau

Implementatie van controleteams

40



Pe

rson

ee I

Wer

kgev

e rs

bijd

rage

n

Goe

dere

n en

die

nste

n

Sub

sidi

es

Ove

rdra

chte

n bi

nnen

land

Ove

rdra

chte

n bu

iten

land

Bijd

rage

n en

afs

chrij

ving

en

1 R

uim

telij

ke O

ntw

ikke

ling,

In

fras

truc

tuur

en In

tegr

atie

ro

42.

cr,

to

-o

-o

P

.9

O

a a

o O

o

a a

O

o a

a 'o

'a

b

b o

8 8

8 8

- 1-

O

4.

C

":

o P

sO

o

O

o o

P

p p

P.,

8 §

.

rr

4,90

0,20

0 20,1

02,4

00

19,3

21,2

00

5,26

9,30

0

2,95

9,10

0

2,95

9,10

0

6,73

6,00

0

6,73

6,00

0

3,00

0

3,00

0

39,8

58,8

00

41,6

85,5

00

132,

207,

800

135,

770,

400



C. Beleidsvoornemens Toerisme, Transport, Primaire Sector en Cultuur

TOERISME

Uitgangspunten en doelstellingen

Ook in 2016 zal nadruk worden gelegd op het bevorderen van kwaliteitstoerisme. De

voornaamste uitgangspunten van het te voeren toerismebeleid luiden als volgt:

Zorg dragen voor een toeristenindustrie die gekenmerkt wordt door duurzaam-

heid en kwaliteit.

Het verbeteren van de concurrentiepositie van Aruba als een "high-end destinati-

on".

Het behalen van een maximaal rendement uit het toerisme.

Waarborgen dat de economische voordelen van het toerisme niet beperkt blijven

tot de hotelsector, maar de hele gemeenschap en alle bedrijfssectoren bereiken.

De volgende doelstellingen staan centraal in het te voeren toerismebeleid:

Stijging van het aantal verblijfstoeristen met 5,5%.

Stijging van de inkomsten uit toerisme ("tourism receipts") met 6%.

Stijging van de "revenue per available room" (RevPAR) met gemiddeld 9% tus-

sen 2014 en 2018.

Stijging van het aantal cruisetoeristen met minimaal 3% ten opzichte van 2013.

Marketing strategie en luchttransport

De marketinginspanningen gericht op het aantrekken van koopkrachtige toeristen

zullen verder worden geIntensiveerd, zowel in bestaande als in potentieel nieuwe

markten.

Ten aanzien van de geografische markten is het streven met betrekking tot Noord-

Amerika gericht op de groei van belangrijke markten zoals het Noordoosten van de

Verenigde Staten maar ook het aantrekken van nieuwe markten zoals Dallas. Regu-

liere vluchten vanuit Canada in plaats van charters zullen ook aangemoedigd wor-

den. Voor Latijns-Amerika is het streven gericht op het aantrekken van nieuwe mark-

ten in onder andere Mexico en Peru. Voortzetting van het risicobeheerplan voor de

Venezolaanse markt is ook zeer belangrijk. De huidige marketingstrategie in de Eu-

ropese markt wordt aangepast om te kunnen profiteren van positieve ontwikkelingen.

Het luchttransportbeleid ("airlift policy") gaat hand in hand met de bewerking van de

hierboven genoemde markten. Voor 2016 is het de bedoeling om nieuwe gateways

te ontwikkelen vanuit Noord Amerika, Zuid-Amerika en Europa.

42



"Upside Growth Plan"

Een "Upside Growth Plan" zal worden geImplementeerd om een grotere bijdrage van inkomsten uit het toerisme ("tourism receipts") te bewerkstelligen door het aantrekken van nieuwe toeristische segmenten, zoals "medical tourism", "golf tourism", "culture tourism", "wellness tourism" en "yachting". Deze segmenten zijn immers aantrekkelijk voor de koopkrachtige toeristen.

Product Ontwikkeling Bijzondere aandacht wordt besteed aan verbetering van het toeristenproduct en de

belevenis van onze toeristen met name op de volgende gebieden: veiligheid, milieu, cultureel erfgoed, infrastructuur en attracties. Het Tourism Product Enhancement Fund (TPEF), het RevPAR document en het strandenbeleid zullen in dit verband een belangrijke rol spelen. Het ligt in de bedoeling dat TPEF en ATA wederom middelen beschikbaar zullen stellen voor productontwikkeling.

Implementatie RevPAR document Het RevPAR document is essentieel voor de ontwikkeling van het product Aruba. Dit

document bevat verschillende prioriteiten en aanbevelingen die belangrijk zijn om het product Aruba in zijn geheel te kunnen verbeteren en de RevPAR te verhogen. De

implementatie is op dit moment al gaande en wordt in 2016 voortgezet. Het gaat daarbij onder meer om het verplicht stellen van het Aruba Certification Program voor diverse sectoren op het eiland, het verbeteren van de samenwerking met en tussen de toeristische faculteiten van EPB, EPI en UA, een "Destination development plan",

"Quality Assurance Certifications" voor hotels, restaurants en activiteiten, alsook be-

vordering van de veiligheid.

Stranden en Infrastructuur In 2016 zal een pilotproject voor strandwachters worden geImplementeerd om stranden veiliger te maken voor toeristen en de Arubaanse bevolking. Verschillende on-

derdelen van het strandenbeleid zullen geImplementeerd en gecontroleerd worden. De kwaliteitsverbetering van stranden en kustgebieden, inclusief baggerwerkzaam- heden die reeds in uitvoering zijn, zal in 2016 worden voortgezet bij andere kritische plekken. Daarnaast zullen de infrastructurele voorzieningen en faciliteiten van toeristische attracties alsook de bewegwijzering naar deze attracties worden verbeterd met

middelen van onder andere ATA en TPEF.

San Nicolas

Het bevorderen van een toeristische ontwikkeling in San Nicolas door middel van het

aantrekken van kwalitatief hoogwaardige hotelprojecten staat centraal in het te voe-

43



ren toerismebeleid. Daarnaast zullen de marketing, advertenties en PR inspanningen gericht op San Nicolas worden geIntensiveerd (binnen het bestaande budget) ten einde San Nicolas te ontwikkelen tot onze "Cultural Heritage Capital", de toeristische en culturele ontwikkelingen die aldaar gaande zijn te ondersteunen en onze toeristen te stimuleren San Nicolas te bezoeken. Wat dat laatste betreft is het streven dat alle toeristen, dat wil zeggen zowel de cruisetoeristen als de verblijfstoeristen die aan de andere kant van het eiland verblijven, tijdens hun verblijf een bezoek brengen aan San Nicolas. De culturele en infrastructurele ontwikkelingen in San Nicolas zullen een bijzondere aantrekkingskracht uitoefenen op toeristen die meer van onze ge- schiedenis, cultuur en gewoontes willen leren.

Accommodatie beleid

Het beleid inzake "all-inclusive" hotels dient zo restrictief mogelijk te zijn en uit te gaan van hoogwaardige accommodaties. Daarnaast wordt veel belang gehecht aan het aantrekken van meer "boutique hotels" van hoge kwaliteit. Van belang is dat er sprake moet zijn van een beheersbare groei van het aantal toeristische accommodaties die aan de eisen en wensen van de koopkrachtige toerist voldoen. Het upgraden van de hotelaccommodaties zal ook in 2016 worden gestimuleerd. Op basis van een beter toeristisch product wordt de prijs-kwaliteitverhouding verbeterd.

"Happiness Index" In 2016 zal ATA een "Happiness Index" onderzoek uitvoeren. Dit onderzoek is verge- lijkbaar met dat van 2011 (Strategic Policy Plan: "Winning the Future"). Het onderzoek van 2011 was onder meer uitgevoerd om vast te kunnen stellen hoe de Aru- baanse bewoners het effect van toerisme op hun Ievenskwaliteit beschouwden. Op dezelfde wijze zal het onderzoek in 2016 worden uitgevoerd. De bedoeling is om de resultaten van de meting van de "Gross National Happiness" te integreren in de doelstellingen van het overheidsbeleid. Landen als Canada, Frankrijk en Groot-Brittannie hebben al metingen van geluk in hun nationale statistieken analyse, afgeleid van het "Gross National Happiness".

TRANSPORT

Luchtvaartbeleid In lijn met de verwachte groei van het toerisme, is de verwachting dat ook de komende jaren zowel het aantal passagiers als het aantal vliegtuigbewegingen aanzienlijk zal groeien. De Aruba Airport Authority (AAA) zal blijven investeren om deze groei op efficiente wijze te kunnen verwerken en om de Iuchthavenomgeving en service klant- vriendelijker te maken met een Caribische uitstraling. In de periode 2015-2020 zal

44



Afl. 300 miljoen worden geInvesteerd. Het verbeteren van de doorstroom van passagiers zal daarbij prioriteit krijgen.

Vaststaat dat de luchthaven zijn maximumcapaciteit nadert. Daardoor zullen de check-in terminals, gates, veiligheidscontrole- en grenscontrolefaciliteiten worden uitgebreid om te kunnen voldoen aan de groeiende vraag gedurende piekuren en er zal ook worden geInvesteerd in uitbreiding van het aantal platformen vliegtuigenpar- keerposities om de toegenomen vraag als gevolg van de vlootuitbreiding van onze lokale luchtvaartmaatschappijen te kunnen accommoderen. Daarnaast zal een nieuw intelligent geautomatiseerd bagagesysteem worden geImplementeerd.

Aan het verder ontwikkelen van luchtvaart- en niet-aeronautische inkomstenstromen alsook beheersing van de operationele kosten zal aandacht worden besteed. Boven- dien zal de samenwerking met overheidsinstellingen en andere instanties die diensten verlenen op de luchthaven worden geIntensiveerd (binnen het bestaande budget) met het oog op verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening. Onder het concept van de luchthaven van de toekomst zal zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van technologie en innovatie.

De Directie Luchtvaart Aruba (DLA) zal bedrijfsmatiger gaan opereren, zonder dat de normen van veiligheid en betrouwbaarheid worden aangetast. In dit verband zal bijzondere aandacht worden besteed aan automatisering van de bedrijfsprocessen, upgrading van het personeel, het vervullen van vacatures voor een aantal kritische functies, afronding van het project herziening luchtvaartwetgeving, noodzakelijke on- derhoudswerkzaamheden aan het gebouw en vervanging van verouderde apparatuur. Voorts zullen de toezichthoudende taken van de DLA worden versterkt. Verho- ging van de inkomsten van de DLA zal worden gerealiseerd door aanpassing van het Retributie- en legesbesluit en verhoging van het aantal geregistreerde vliegtuigen.

Op continue basis zullen het beleid en de procedures worden herzien om te kunnen blijven voldoen aan de regels van ICAO, FAA, EASA, TSA en andere internationale luchtvaartautoriteiten. De samenwerking met internationale organisaties op Iucht- vaartgebied zal worden versterkt. Behoud van de goede naam en reputatie van Aru- ba wereldwijd en behoud van onze "Category 1" status staan daarbij voorop.

Zoals bekend is de afdeling Luchtverkeersbeveiliging (LVB) van de DLA verzelfstan- digd en zijn de taken, die voorheen door de LVB werden verricht, per 1 januari 2015 overgenomen door een nieuwe overheids-N.V., genaamd "Air Navigation Services Aruba N.V." (ANSA). Zowel de operationele kosten als de investeringen worden uit

45



eigen middelen van ANSA gefinancierd, dankzij de ANSA heffing die in rekening wordt gebracht aan de luchtvaartmaatschappijen voor verleende luchtverkeersdien-

sten binnen onze luchtruim.

Evenals in 2015, zal ANSA de komende jaren aanzienlijke bedragen investeren in de

aankoop van nieuwe communicatie-, navigatie- en/of surveillancesystemen. In 2016

zullen onder andere de volgende investeringen worden uitgevoerd: modernisering

van de "Aeronautical Information Publication" (AIP), upgrading van het "Instrument

Landing System" (ILS), aanschaf van een "Aeronautical Message Handling System"

(AMHS) en aankoop van een "Electronic Flight Strip System" (EFSS).

Ook aan upgrading van het personeel zal bijzondere aandacht worden besteed. Be-

vordering van veiligheid ("safety first") en efficiency zijn de voornaamste doelstellin-

gen. Er zal een stelsel van "Key Performance Indicators" (KPI's) worden ingevoerd,

zodat de prestaties van ANSA op continue basis kunnen worden gemeten en verbe-

terd. In 2016 zal het project surveillancesysteem worden aanbesteed, terwijl de im-

plementatie in 2017 zal geschieden. De samenwerking met vooral de "International

Air Transport Association" (IATA), luchtvaartmaatschappijen, AAA, DLA, "Departa-

mento Meteorologico Aruba" (DMA) en "Dutch Caribbean Air Navigation Service Pro-

vider" (DC-ANSP) zal in 2016 verder worden versterkt.

Ten einde DMA in staat te stellen om zo effectief en efficient mogelijk te functioneren

zal ook in 2016 bijzondere aandacht worden besteed aan investeringen in moderne

systemen en apparatuur. Verder zal in samenwerking met ANSA een effectief onder-

houdsprogramma worden geimplementeerd om te waarborgen dat de systemen en

apparatuur te alien tijde optimaal functioneren. Bovendien staat upgrading van het

personeel centraal in het te voeren beleid. Het streven is voorts erop gericht om DMA

zo financieel onafhankelijk mogelijk te laten functioneren.

Scheepvaartbeleid

Het te voeren beleid van de Directie Scheepvaart Aruba (DSA) zal zich vooral richten

op het bevorderen van veiligheid op zee, het voorkomen van maritieme milieuveront-

reiniging door schepen en het bevorderen van economische activiteiten in de rede-

gebieden.

De bestaande veiligheidswetgeving voor Arubaanse vaartuigen wordt volledig her-

zien en een integrale regeling voor de veiligheid van deze vaartuigen zal worden in-

gevoerd gelet op het grote veiligheidsrisico dat met onder andere de commerciele

vaart is gemoeid. Vanaf 1 juli 2004 gelden er wereldwijd strenge maritieme veilig-

46



heidseisen voor zeeschepen en havenfaciliteiten. In het kader daarvan is voortzetting

van de handhaving van een strikt surveillance- en beveiligingsregiem in de territoriale

wateren en zeehavens essentieel.

Met het oog op het vergroten van het belang van de maritieme sector voor onze eco-

nomie en het waarborgen dat het gebruik van de wateren van Aruba door derden vei-

lig en zonder extra belasting voor het maritieme milieu kan blijven toenemen, zal de

DSA concrete invulling geven aan het rapport Maritieme Toekomst van Aruba en een

actief, expliciet en integraal maritiem beheer voeren. DSA zal het gebruik van de re-

degebieden van Aruba blijven promoten wat betreft ten anker gaan, oversiag- en on-

derhoudsactiviteiten en warm lay-up.

Aan de DSA zal alle mogelijke steun worden verleend opdat zij beter in staat kan

worden gesteld om te opereren in een dynamische en complexe omgeving die inter-

nationaal georienteerd is en hoge eisen stelt aan de kwaliteit van de dienstverlening

en veiligheid. Als gevolg daarvan zal prioriteit worden gegeven aan upgrading van

het personeel. Vakbekwaamheid en betrouwbaarheid zijn immers belangrijke waar-

den voor de DSA. Verder zal de samenwerkingsrelatie met belanghebbenden op alle

niveaus worden versterkt (Iokaal, regionaal, binnen het Koninkrijk en ook internatio-

naal).

Inspectietaken op het gebied van beveiliging scheep- en Iuchtvaart Upgrading van het personeel van de Inspectie Beveiliging Scheep- en Luchtvaart

(IBSL) zal prioriteit krijgen. Uitgaande van het streven naar een efficient en veilig zee-

en luchttransport, zal ook in 2016 bijzondere aandacht worden gegeven aan de be-

veiliging van onze zeehavens en luchthaven, alsmede de veiligheid van de gebrui-

kers ervan. Dit houdt in dat strengere controle zal worden uitgevoerd wat betreft het

naleven van de nationale en internationale regelgeving en procedures. Samenwer-

king met andere landen van het Koninkrijk zal daarbij een belangrijke rol spelen.

Openbaar Vervoer

Het financiele saneringsproces van Arubus zal worden voortgezet, met bijzondere

aandacht voor kostenverlaging, inkomstenverhoging en verbetering van de kwaliteit

van de dienstverlening. Zoals bekend, is het meerjarenbeleid met betrekking tot Aru-

bus erop gericht om op den duur de financiele afhankelijkheid van het Land te ver-

minderen.

Wat betreft kostenvermindering dient melding te worden gemaakt van het project "2de

fase herstructurering dienstregeling". Het doel ervan is om de dienstregeling van de

47



lijndiensten zo efficient mogelijk in te richten en heeft betrekking op afschaffing van

de meest verlieslijdende routes, minder frequent rijden en/of kleinere bussen inzetten op tijdstippen waarvoor geldt dat het aantal passagiers relatief klein is, en het aanpassen van bestaande routes. Dit project zal bijdragen tot verlaging van de perso-

neelskosten en de exploitatiekosten van het wagenpark.

Naast kostenverlaging, staat ook inkomstenverhoging centraal in het te voeren beleid. Het gaat daarbij om verhoging van de reclameopbrengsten, uitbreiding van de

garagediensten en extra inkomsten als gevolg van het parkeermeterproject. Verder zal Arubus een agressieve voorlichtingscampagne opstarten en nieuwe smartcard producten invoeren met als doel het gebruik van zijn vervoerdiensten onder de lokale bevolking en toeristen te stimuleren. Eind 2015 zal een onderzoek worden verricht naar het gebruik van de vervoersdiensten van Arubus en aan de hand van de onder- zoeksresultaten zal een marketingplan worden opgesteld, gericht op verhoging van

het aantal passagiers. De implementatie zal begin 2016 aanvangen.

Met het oog op verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening zullen nieuwe bussen worden aangeschaft, zal het aantal "abris" worden uitgebreid, zal de informa- tieverschaffing (online en bij de bushaltes en andere strategische locaties) over de

dienstregeling en routes worden verbeterd worden ingevoerd zodat klanten via hun smartphone de locatie van de bussen kunnen traceren en actuele aankomst- en vertrektijden kunnen volgen. Het invoeren van een modern HRM-

beleid (waaronder een functionerings- en beoordelingssysteem), gericht op verhoging/verbetering van de motivatie en prestaties van het personeel, staat ook op het

p rog ram ma .

Personenvervoer In het te voeren beleid staat het streven om de kwaliteit van de dienstverlening aan

toeristen te verbeteren centraal. Daarnaast zullen tourbussen worden gestimuleerd

om toeristische attracties in San Nicolas en omgeving in hun route op te nemen. Ver- der zal prioriteit worden gegeven aan het moderniseren van weten regelgeving op

het terrein van personenvervoer.

Ter versterking van de toezichthoudende taken van het Departamento Transporte Publico (DTP), zal de digitalisering van het vergunningenbestand worden voortgezet,

zullen de interne procedures van de afdeling Inspectie worden verbeterd, zullen de

vacatures van deze afdeling zo spoedig mogelijk worden vervuld en zal extra worden

geInvesteerd in upgrading van het personeel. De opleiding tot bijzondere opspo- ringsambtenaar (BOA) dient zo spoedig mogelijk plaats te vinden. Uitgangspunt is

48



dat overtredingen van weten regelgeving en beleidsrichtlijnen moeten worden ge- sanctioneerd ten einde een veilig, ordelijk en behoorlijk personenvervoer te kunnen waarborgen. Illegaal personenvervoer (de zgn. "autobusnan y taxinan pirata") zal in

samenwerking met het KPA en het OM met man en macht worden bestreden.

PRIMAIRE SECTOR

Voorwaardenscheppend beleid

Het streven voor de komende jaren is om de primaire sector door middel van een grotendeels voorwaardenscheppend beleid zodanig te stimuleren dat het op den duur kan uitgroeien tot een belangrijke economische sector. Dit zal geen makkelijke opgave zijn, aangezien de agrarische sector van Aruba met een aantal "natuurlijke beperkingen" wordt geconfronteerd.

Ten aanzien van grondschaarste, zal het Ruimtelijke Ontwikkelingsplan (ROP) worden herzien en het beleid met betrekking tot huurgronden worden verbeterd, zodat meer gronden beschikbaar kunnen komen voor landbouwdoeleinden. Wat betreft wa- terschaarste, dient te worden vermeld dat een UV (filter) unit inmiddels is geInstal- leerd bij de RWZI te Parkietenbos voor de verdere behandeling van het afvalwater tot irrigatiewater. Verder zal onderzoek worden gedaan naar de oorzaken van de verzil- ting van diverse waterdammen, terwiji in samenwerking met de Dienst Openbare Werken (DOW) en de Directie lnfrastructuur en Planning (DIP) onderzoek zal worden gedaan naar de mogelijkheid om meer waterdammen aan te leggen en om de capaciteit van bestaande waterdammen te vergroten.

Ten einde de gevolgen van de hoge productiekosten in de agrarische sector zoveel mogelijk te mitigeren zal een bijzondere regeling van fiscale faciliteiten worden ingevoerd voor alle producenten in deze sector. Deze regeling zal in de voorgenomen herziening van ons belastingstelsel worden meegenomen. Bovendien zal de toepassing van innovatieve, efficiente en milieuvriendelijke technieken worden gestimuleerd ("sustainable agriculture").

Overige prioriteiten Verder zal prioriteit worden gegeven aan onder meer de volgende projecten en activiteiten:

Het voortzetten van het programma van uitbreiding, renovatie, onderhoud en/of verlichting van de pieren voor vissers, in nauwe samenwerking met Fundacion Centro di Pesca Hadicurari (FCPH).

Het plaatsen van "Fish Attracting Device (FAD)"-boeien.

49



Voorbereiding en implementatie van de fytosanitaire wetgeving, in samenwerking met de Directie Wetgeving en Juridische Zaken (DWJZ).

Reorganisatie van de Directie Landbouw, Veeteelt en Visserij (DLVV). Verster- king van de DLVV met een fytosanitaire afdeling zal daarbij worden meegenomen

Verbetering van de dienstverlening, upgrading van het personeel en investeren in

de gebouwen en faciliteiten van de DLVV.

Bevorderen van de samenwerking tussen de DLVV en landbouwers en tussen landbouwers onderling.

CULTUUR

Missie en visie Missie: bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van de culturele sector op Aruba door middel van bewustwording, kwaliteit, bescherming en het creeren van kansen.

Visie: bijdragen aan culturele excellentie.

Integraal cultuurbeleid In april en mei 2014 zijn alle actoren uit het culturele veld door middel van de door de Directie Cultuur Aruba (DCA) georganiseerde consultatierondes in de gelegenheid gesteld om input to geven met betrekking tot de prioriteitstelling van een integraal cultuurbeleid. De bevindingen en resultaten van dit consultatieproces zijn tijdens de in juni 2014 gehouden "Cumbre Nacional di Cultura" gepresenteerd en zijn onderdeel van het beleidsplan van het Ministerie van Cultuur voor de periode 2014-2017.

Cultuur en educatie Naar aanleiding van de resultaten van de `Cumbre Nacional di Cultura' zijn de eerder gestelde beleidsprioriteiten binnen het culturele veld verder uitgewerkt. Een van deze prioriteiten is de implementatie van kunst- en cultuureducatie in het onderwijssysteem. Dit laatste zal geschieden door middel van een interdisciplinaire commissie bestaande uit leden van het Ministerie van Cultuur, het Ministerie van Onderwijs en

betrokken instanties. Daarnaast zal door middel van een partnerschap tussen "United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization" (UNESCO) en "Union di

Organisacionnan Cultural Arubano" (UNOCA) aansluiting gevonden worden met de reeds geimplementeerde kerndoelen in het onderwijs.

Met het oog op het veiligstellen van ons culturele erfgoed wordt ook nadruk gelegd op het belang van digitalisering en documentatie. Dit laatste door middel van een in-

50



terdisciplinaire commissie bestaande uit leden van het Ministerie van Cultuur, Minis- terie van Onderwijs, Ministerie van Algemene zaken en betrokken actoren. UNESCO zal daarbij een grote rol spelen door haar partnerschap met "Fundacion Herencia Imaterial Cultural" (FHIC). Door middel van dit partnerschap zal getracht worden om nominaties met betrekking tot het immateriele erfgoed van Aruba op de internationale inventarisatielijst van UNESCO te plaatsen.

Er zullen initiatieven genomen worden om actieve cultuurparticipatie van burgers te stimuleren. Talent op kunstzinnig en cultureel vlak zal gestimuleerd worden. Hiervoor zullen faciliteiten, kennis en ervaring op Aruba worden samengebracht door middel van cultuurprogramma's in buurthuizen om talenten (vooral jongeren) de kans te geven zich verder te ontwikkelen.

Cultuur en toerisme Het bevorderen van synergie tussen cultuur en toerisme staat centraal in het nieuwe cultuurbeleid. Het versterken van de samenwerking tussen de toeristische en de culturele sector zal bijzondere aandacht krijgen, evenals het stimuleren van lokale kunst, dans en muziek in de hotels en het bevorderen van culturele evenementen waar de bezoekers in contact kunnen komen met de lokale bevolking en van een authentieke belevenis kunnen genieten.

Lokale kunstenaars en ambachtslieden zullen worden gestimuleerd om mee te doen aan het officiele keurmerkprogramma SEYO om de kwaliteit van hun producten te kunnen waarborgen. Hierbij staat het publiek-private partnerschap tussen het Minis- terie van Cultuur en de stichting "Centro pa Reinforsa Artesano y Forma Talento" (CRAFT) centraal.

Ook zal op beleidsniveau afstemming plaatsvinden met de verschillende partners uit de toeristische sector en het Ministerie van Cultuur. Niet onbelangrijk om aan te geven is dat het Ministerie van Cultuur deze partners zal wijzen op hun verantwoordelijkheid als het gaat om het waarborgen van de Arubaanse cultuur. Partners zullen aangezet worden om de mogelijke niet gewenste invloeden van de toeristische industrie te voorkomen of te matigen.

San Nicolas "Cultural Heritage Capital" van Aruba San Nicolas staat centraal in het cultuurbeleid en zal verder worden ontwikkeld tot een "Cultural Heritage Capital", met bijzondere aandacht voor behoud van de Caribi- sche cultuur en participatie van de lokale bevolking. Hierbij is het van groot belang dat het uitgevoerde onderzoek door de Aruban Investment Bank (AIB) en het "Master

51



Plan" voor San Nicolas geImplementeerd worden. Hoofdlijnen hierbij zijn de revitali-

satie van het ex-promenade gebied, de "Main Street", de kunstgalerie die beheerd

zal worden door stichting CRAFT en de uitbreiding van "Fundacion Museo Arubano"

(FMA) met drie in San Nicolas gelegen musea. De focus zal ook liggen op het stimu-

leren van een creatieve industrie waarbij de economische kracht bij de lokale bevol-

king zit. San Nicolas en de authentieke ervaring die de stad zou kunnen aanbieden

zal meer toegankelijk worden voor lokalen en toeristen.

Publiek-private partnerschappen en cultureel ondernemerschap

Het aangaan van publiek-private partnerschappen is een essentieel onderdeel van

het beleid. De culturele sector en alle betrokken actoren zullen gemotiveerd en geac-

tiveerd worden om dit soort partnerschappen aan te gaan. Centraal hierbij staan het

creeren van nieuwe kansen, innoveren, verantwoordelijk omgaan met gelden, trans-

parantie en kwaliteit. Deze PPP-constructie omvat een scala aan projecten waaron-

der onderzoeksprojecten en projecten gericht op educatie. Daarnaast zal cultureel

ondernemerschap gestimuleerd worden door middel van het aanbieden van cursus-

sen door de DCA en het creeren van een stimuleringsfonds door middel van UNO-

CA.

Monumentenzorg

Het invoeren van een integraal monumentenbeleid is eveneens een belangrijk voor-

nemen van het Ministerie van Cultuur. Om dit te realiseren zullen de monumenten op

Aruba en hun omgeving op een cultureel historisch verantwoorde wijze tot nieuw le-

ven worden gebracht, zodat er weer gewoond, gewinkeld en gewerkt kan warden en

waar de toerist en de Arubaan een aangenaam verblijfsklimaat kunnen vinden. Ook

zal de nadruk liggen op het beschermen van de archeologische monumenten en het

doorvoeren van relevante wetgeving en internationale verdragen. Het partnerschap

tussen het Monumentenbureau en het Monumentenfonds zal daarbij een cruciale rol

spelen. Daarnaast zal de positie en het belang van de Monumentenraad via dit be-

leid vastgelegd worden. In het nieuwe beleid zal ook aandacht worden besteed aan

de bescherming van de monumenten van particuliere eigenaren. In dit kader zal in

overleg met de Stichting Monumentenfonds een subsidiebeleid worden opgesteld en

geImplementeerd.

Er zal bovendien meer aandacht worden besteed aan voorlichting op het gebied van

monumentenzorg en aan het stimuleren van een grotere bijdrage en rol voor de pri-

vate sector met betrekking tot projectfinanciering, aankoop en onderhoud van mo-

numenten.

52



Per

sone

el

Wer

kgev

ersb

ijdra

gen

Goe

dere

nen

dien

sten

Sub

sidi

es

Ove

rdra

chte

n bu

iten

land

Bijd

rage

n en

afsc

hrijv

inge

n

2 T

oe r

ism

e, T

rans

p, P

rimS

ect &

C

ultu

ur

I.-

1-

r.

Ni

to

113

A

.Y.

p :"

. 0

VI

o .Y

' 0

0 0

0 0

0

0

0

'a

a 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

. 0

"cg

0 lo

0 0

lo 8

8 8

b 8 b 8

8 8

4,57

9,60

0

0 a



D. Beleidsvoornemens Economische Zaken, Communicatie, Energie en Milieu

Algemeen

Inleiding

Aruba is op weg om in 2020 100% onafhankelijk te worden van fossiele brandstoffen bij het opwekken van energie en levering van drinkwater. Hiertoe is het van essentieel belang om tevens de lokale economie te diversifieren. De regering heeft een aantal topsectoren gedefinieerd die potentie hebben om voor langere termijn duurzaam te worden ontwikkeld. Bedrijvigheid in deze sectoren zal zo veel mogelijk worden bevorderd door onder meer een hoog opgeleide arbeidsmarkt te creeren en participa- tiegraad te verhogen. Het economisch beleid richt zich zowel op schone technologieen, als op het bevorderen van een kenniseconomie. Binnen dit kader dient het economische beleid om de werkgelegenheid te bevorderen en de openbare financier) verder te verduurzamen.

Het is ook in deze termen van duurzaamheid dat de eerste successen van Aruba als "Green Gateway" tussen Europa en Latijns-Amerika mogelijk waren. De verdere uitbouw behoeft telkens wel een steeds gerichtere aanpak: innovatie, technologie en kennis zullen dienen als fundering voor een steeds verder ontwikkelend bedrijfsleven op Aruba. Investeringen in de fysieke infrastructuur, zoals de aanvang van de Green

Corridor en het opleveren van de nieuwe containerhaven te Barcadera zullen onge- kende sociaaleconomische voordelen met zich meebrengen. Hierbij zal bijzondere aandacht voor het midden- en kleinbedrijf en start-ups op het gebied van innovatie en technologie. Aruba vormt het voorbeeld voor kleine eilandstaten in ontwikkeling

(SIDS) met betrekking tot economische ontwikkeling en energiebeleid. Dit jaar is de zesde "Green Aruba" conferentie gehouden in combinatie met de "Aruba Learning

Event" waarbij meer dan 30 SIDS aan hebben deelgenomen.

De nieuwe containerhaven te Barcadera en de "Green Corridor" geven gelegenheid

tot sociale en economische voordelen, waarbij het midden- en kleinbedrijf voorname-

lijk hier profijt van zal hebben. Het belang hiervan is dat als bijkomend spin-off effect de economie een positief impuls zal krijgen. Door bevordering van samenwerkings-

mogelijkheden en strategische partnerships, mede door de "Green Gateway", zal het mogelijk worden om Aruba op een hoger niveau van ontwikkeling te brengen. Dit is

realiseerbaar zolang de aandacht ook gericht blijft op de kwalitatieve ontwikkeling

van het arbeidspotentieel.

54



In lijn met de beoogde kenniseconomie als nieuwe pijler van de Arubaanse economie

is het van belang om de banden met de huidige lokale en internationale partners te

versterken en daarnaast ook nieuwe banden te creeren, met als Joel innovatie en

diversificatie verder te stimuleren. Tegelijkertijd worden kansen, die tot voor kort

enorme betekenis hadden voor onze economische ontwikkeling en welvaart, waar

mogelijk herzien. Aruba heeft een Memorandum of Understanding gesloten met

CITGO om het kader te scheppen voor het verrichten van een technisch en bedrijfs-

economisch onderzoek, alsmede "due diligence", vooruitlopend op een mogelijke

participatie van CITGO in de raffinaderij. Hierbij zal bijzondere aandacht zijn voor ge-

bruik van nieuwe technologieen, duurzaamheid alsmede een koppeling met de gate-

way-functie van Aruba.

Beleidsvoornemens

Drie-zonebeleid

De economische zones, bestaande uit de "Free Zone", "Green Zone" en de "Special

Zone" worden in 2016 verder uitgebouwd om een synergie te creeren die zal dienen

als een keuzepakket die investeerders de mogelijkheid biedt om gericht hun onder-

neming alhier te vestigen. De formalisering van de "Special Zone" vindt tevens plaats

in 2016.

Green Gateway

Zoals elk jaar sinds de aanvang van de "Green Aruba" conferentie zijn de verwach-

tingen ten aanzien van de daaruit voortvloeiende samenwerkingen hoog gespannen.

De aldaar gedeelde ervaringen en de reeds opgedane kennis van Aruba op het ge-

bied van alternatieve energie zal voor een betere verdeling zorgen in de totale "ener-

gy mix". De vooruitgangen die Aruba heeft weten te boeken en de op korte termijn uit

te voeren plannen in het kader van duurzame energieprojecten zullen tot gevolg

hebben dat Aruba naar verwachting per 2018 de 40%-grens zal passeren.

In 2016 wordt eveneens gewerkt aan een verdergaande efficiencyslag in het proces

van investeringsinteresse tot aan het daadwerkelijk opereren van een onderneming

op de Arubaanse markt, ook wel bekend onder de naam "Green Carpet Procedure".

Hierbij is de rol van de investeringsketen, waaronder ARINA, DEZHI en DIMAS es-

sentieel. Onder leiding van het ministerie van Economische Zaken, Communicatie,

Energie en Milieu zal de investeringsbevordering integraal worden benaderd, waarbij

verschillende departementen zullen worden betrokken. De investeringsbevordering

zal aan de hand van een topsectorenbenadering worden uitgevoerd.

55



Start-ups en MKB

In 2016 wordt gewerkt aan het versimpelen en toegankelijker maken van bedrijvigheid (startende ondernemers en het midden- en kleinbedrijf "MKB") voor optimale ondernemerschap, waarin innovatie, technologie en kennis centraal staan. Hierbij zal samen met de financiele sector aan de mogelijkheid tot microfinanciering meer invulling worden gegeven.

Meten is weten

Een platform waarin samenwerking bestaat tussen het Centraal Bureau voor de Sta- tistiek (CBS), de Directie Economische Zaken, Handel en Industrie (DEZHI), de Cen- trale Bank (CBA), de Kamer van Koophandel en Nijverheid (KvK) kan het vertrouwen in de accuratesse en objectiviteit van de op te leveren gegevens versterken. Ook Di- rectie Financien, CBA en CBS zijn voornemens om gezamenlijk de statistiekproces- sen in lijn te brengen met IMF-standaarden. Naar dergelijke platformen wordt continu gestreefd. Immers, de kwaliteit van de statistische informatie moet onomstreden zijn. Statistieken moeten snel beschikbaar zijn en dienen de samenhang tussen allerlei maatschappelijke ontwikkelingen zichtbaar te maken.

Telecommunicatie en post Achterstalligheid op het gebied van wetgeving en beleid krijgt in 2016 meer prioriteit. De bedoeling is om in 2016 de voorbereidingen voor nieuwe wetgeving of te ronden. De nationale telecommunicatiemaatschappij SETAR zal in 2016 haar innovatie- initiatief en geplande investeringen ten behoeve van de verbetering van de dienstverlening voortzetten. Niet alleen op het gebied van telecommunicatie-infrastructuur, maar ook de klantenervaring en klantenservice, alsook het verbeteren van de zakelijke dienstverlening.

Ook de taakstelling van de overheid ter zake van postbezorging eist gedegen invulling aan de inhoud en richting van postbezorging. Post Aruba N.V. kent al jaren een drastische afname van haar kernactiviteiten. Deze ontwikkeling staat niet op zichzelf, maar is conform de internationale trends. Post Aruba N.V. zal de nieuwe activiteiten verder ontwikkelen om de teruggang in inkomsten uit kernactiviteiten op te vangen.

Energ iebeheer

Met de vooruitzichten van een 100% onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen bij het opwekken van energie en de levering van water zal voor enkele van de uitstaan- de projecten betekenen dat onconventionele keuzes gemaakt dienen te worden. De- ze keuzes zullen gemaakt worden afhankelijk van de resultaten van de studies die heden worden uitgevoerd, waaronder de ARIS ("Aruba Renewable Intergration Stu-

56



dy) en het "RAS-framework". De ARIS zal modellen genereren die het pad uitstippe- len voor Aruba's energiedoelen. Tevens wordt daarin het overzicht behouden van de

betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet en de daarmee samenhangende kosten. De

totale systeemkosten dienen geminimaliseerd te blijven bij elke keuze die ten aanzien van duurzame energie gemaakt zullen worden. Binnen het "RAS-framework" wordt, naast de mix van huidige energiebronnen met alternatieve energie, tevens re-

kening gehouden met de duurzaamheid en betrouwbaarheid van de investeringen die met de groene ontwikkelingen gepaard gaan.

Milieubesef Het milieubeleid dient op termijn een integraal onderdeel te zijn van de maatschappij. Er wordt reeds gewerkt aan het bewustwordingsproces, welk proces in 2016 verder wordt doorgevoerd. Daartoe behoort ook het concipieren van natuur- en milieubeleid en het waarborgen van de kwaliteit van het milieu voor iedereen op Aruba. Op basis

van een monitoringsprogramma, het houden van toezicht en handhaven van regelgeving op het gebied van het natuur en milieu wordt in de praktijk aansluiting gezocht op een efficientere en effectievere aanpak van overtredingen. In dit licht is ook een taak weggelegd voor het Bureau City Inspector die zorgdraagt voor toezicht op het

behoud van een schone, groene en veilige leefomgeving.

ECONOMISCHE ZAKEN

Algemeen

Inleiding

Ondernemers en Investeerders Het blijft cruciaal voor een effectief beleid ten aanzien van bedrijvigheid dat vergun- ningen en administratieve handelingen snel en efficient kunnen worden opgevraagd

en verstrekt. IDEA draagt als "One-Stop-Shop" aan dit beleid direct bij zodat voor de

lokale ondernemer effectievere maatregelen kunnen worden genomen. Een dergelijk beleid heeft direct resultaat op de bedrijvigheid. De opleidingsmogelijkheden voor de

ondernemer zijn onmiskenbaar en worden derhalve voortgezet. De weg naar microfinanciering voor het MKB zal in 2016 meer invulling krijgen en zal middels IDEA op

vrij eenvoudige wijze gekanaliseerd worden. Het streven is om in 2016 een nieuwe,

modernere Prijzen- en Vestigingsverordening ingevoerd te hebben.

Ten aanzien van buitenlandse investeerders en strategische partners zal een inte-

grate benadering worden toegepast. Samen met de ministeries van Economische

57



Zaken, Communicatie, Energie en Milieu en van Algemene Zaken, Wetenschap, In- novatie en Duurzame Ontwikkeling zullen DEZHI, DBB, ARINA, FZA en andere stakeholders een investeringsbevordering voeren. ARINA zal investeerders zo effectief mogelijk begeleiden in de procedure van oprichting van een onderneming in Aruba in

brede zin.

Voor het Gateway-concept zullen prioriteiten worden gesteld ter bevordering van de bewustwording en stimulering van een actievere deelname aan het Gateway- concept. De aandacht zal in 2016 sterker ingezet worden op lokale en internationale investeerders. Hierbij hoort een flexibel vestigingsbeleid voor investeerders die een duurzame bijdrage leveren aan de economie van Aruba. Voor deze groep investeerders wordt een "Green Carpet Procedure" gehandhaafd. Bovenal zal 2016 in het licht staan van actualisatie van (verouderde) wetgeving om bovenstaande doelen op effectievere wijze te kunnen bereiken. Hieronder valt onder meer de aanpassing van de Vestigingsverordening. Met de nieuwe wet in de hand zal eveneens worden gewerkt aan richtlijnen en beleid om een diepergaande invloed te kunnen hebben op een positieve ontwikkeling van de Arubaanse economie.

Consumentenrechten en -bescherming Naast actielijnen voor het bedrijfsleven worden in 2016 ook actielijnen voor consumentenbescherming ondernomen. Voorlichting aan consumenten betreffende hun toekomende rechten is belangrijk om het evenwicht tussen belangen van de ondernemers en die van de consumenten te behouden. Daarnaast dienen eventuele ge- schillen die de rechtbank niet halen door mogelijke financiele verstrengelingen aan de zijde van de consument opgelost te kunnen worden. Daartoe kan een mededingingsverordening en een geschillencommissie toereikend zijn. Het huidige ontwerp van de mededingingsverordening zal getoetst worden op haalbaarheid. Gelet op het concept van het Gemeenschappelijke Hof van Justitie voor een geschillencommissie ("small claims court") en het belang vanuit consumentenbescherming om hieraan vorm te geven, zal in 2016 gekeken worden naar de wijze waarop deze tot stand kan komen. Immers, vanuit sociaaleconomisch oogpunt is een modern en effectief juri- disch kader voor huur- en consumentenzaken essentieel.

Onderzoeken en statistieken Al le schattingen en prognoses omtrent het BBP, het inflatieniveau en de ontwikkeling van de prijzen vinden hun oorsprong in de gegevens die het Centraal Bureau Statis- tiek (CBS) verzamelt en publiceert. Het overzichtelijk maken van deze informatie en deze centraliseren worden gezien als de taken die ook in 2016 extra aandacht zullen krijgen. Immers, in de afgelopen jaren is een groeiende vraag naar statische gege-

58



yens ontstaan als gevolg van de invloeden van de "global market", internationalise- ring van de Arubaanse economie in zijn geheel, de constante stroom van migranten en de sociale gevolgen daarvan, en niet minder belangrijk de snelle ontwikkelingen op het gebied van informatie- en communicatietechnologie. Hiertoe zal tevens de nadruk worden gelegd op een intensievere samenwerking met verschillende stakeholders.

Op de agenda van 2016 staan naast de reguliere onderzoeken van het Centraal Bu- reau Statistiek (CBS) ook onderzoeken gepland met name op het gebied van migra- tie en integratie (demografische statistieken) en Nationale Rekeningen. In 2016 zal worden ingegaan op de behoeften op het gebied van ICT bij huishoudens, arbeidsmarkt en sociaal welzijn (demografische statistieken), terwijl op het gebied van Nati- onale Rekeningen additionele onderzoeken zullen worden uitgevoerd om de graad- meters en indicatoren te actualiseren en beter in kaart te brengen.

Gedurende 2016 zal op de ICT-afdeling worden gewerkt aan het beheer van de fysieke infrastructuur, de computernetwerken en de dataverbindingen met de buiten- wereld om deze zo optimaal mogelijk te ontwikkelen. Deze zijn immers onlosmakelijk verbonden met de onderzoeksmethoden van het CBS en het kennismanagement. Bij

het beheer van integrale gegevensbestanden en het koppelen van verschillende gegevensbestanden onderling is de ICT-divisie nauw verbonden. De afdeling moet erop toezien dat de verschillende datastromen op efficiente wijze bij de juiste specialisten terechtkomen en vervolgens op de meest efficiente wijze verwerkt worden. Verschil- lende dataverwerkingstechnologieen worden hiervoor door het CBS gebruikt, en zeer frequent ook beschikbaar gesteld voor instanties buiten het CBS. Mede gelet op de

sterk groeiende ontwikkelingen op het gebied van ICT is de behoefte aan ICT- middelen gedurende de Iaatste jaren in belangrijke mate toegenomen binnen het CBS. Investering in ICT is derhalve onvermijdelijk.

Intellectueel eigendom Een groeiende kenniseconomie in een ontwikkelende samenleving waar bedrijvigheid wordt gestimuleerd, gaat gepaard met een bepaalde mate van (juridische) be-

scherming van intellectuele eigendommen. De nieuwe Auteursverordening en de

nieuwe Merkenverordening zullen in 2016 worden geformaliseerd. Om ook internationale aandacht te trekken met als doel een niche te creeren is de nodige voorlichting vereist. Ter bevordering van innovatief ondernemerschap zal de regering in 2016 ook een concept voor een nieuwe Octrooiverordening presenteren.

59



Financieel kader

Met de voornemens ter zake de beleidsvoornemens, is gestreefd naar een uitgaven-

patroon dat zoveel mogelijk binnen de kaders van het uitgavenplafond blijft. Dit wordt

grotendeels bereikt door een groot gedeelte van deze voornemens te doen realise-

ren door wetgeving te moderniseren (Huurcommissieverordening, Auteursverorde-

ning, Merkenverordening, Octrooiverordening, Vestigingsverordening, Telefoon- en

Telegraafverordening en Landsbesluit Telecommunicatierechten om enkele te noe-

men).

Het streven naar samenwerkingsvormen met strategische partnerschappen en de

huidige te verstevigen (zoals bij de Free Zone Aruba, ATIA, Kamer van Koophandel,

San Nicolas Business Association), alsmede nieuwe aangaan, behoren tot de moge-

lijkheden van kostenbesparing. De strategische partnerschappen hebben als doel om

win-win mogelijkheden te creeren tussen het lokale bedrijfsleven en buitenlandse in-

vesteerders. In deze vorm speelt de overheid een katalyserende rol en zorgt de syn-

ergie voor versterking van zowel de markt-als het consumentenvertrouwen.

Vermeldenswaardig is het wegvallen van FDA-gelden door de beeindiging van het

FDA. Dit heeft met name voor CBS budgettaire gevolgen, met als bijkomend gevolg

dat het Land bepaalde financiele ontwikkelingen ter zake van bepaalde specifieke

onderzoeken en onderzoeksapparatuur jaarlijks gaat incalculeren om zodoende de

continuIteit en het niveau van het CBS te kunnen blijven waarborgen.

COMMUNICATIE

Algemeen

Inleiding

Telecommunicatiebeleid

De controlerende taak van de huidige Directie Telecommunicatiezaken wordt door de

nieuwe concept-wetgeving verder aangescherpt daar waar nodig en versoepeld daar

waar mogelijk. De voorstellen voor nieuwe wetgeving stellen de huidige DTZ als toe-

zichthouder beter in staat om de technologische ontwikkelingen in de telecommuni-

catie sector efficienter te controleren, waardoor ook sneller, makkelijker en effectiever

kan worden opgetreden tegen overtredingen van de wet. Het voornemen is om in

2016 een vernieuwde Telegraaf- en telefoonverordening te kunnen introduceren die

in lijn is met de huidige behoeften en ontwikkelingen. Hiermee tracht DTZ tevens de

60



hoge advieskosten en juridische bijstand te verminderen.

Beleidsvoornemens

Telefoonverkeer

De strategische pijlers van 2015 worden in 2016 voortgezet en houden voornamelijk in het bereiken van een hogere internetsnelheid voor vast en mobiel telefoonverkeer;

zoveel mogelijk "Fiber-to-the-Business" (FTTB) en selectief "Fiber-to-the-Home" (FT-

TH) uitrollen; via kabeltelevisie een futuristische belevenis bij de kiant teweegbrengen; "self-care" en management informatie versterken.

Postbeleid

In lijn met de internationale trends concentreert Post Aruba N.V. zich op de verdere uitbouw van E-Post door ook bestelling uit andere landen mogelijk te maken en be-

stelling van grotere en zwaardere goederen op zich te nemen. Ook zal de Corporate Services (koeriersdiensten) worden doorontwikkeld tot een belangrijke inkomsten

bron voor Post Aruba N.V.. De beoogde overname van Post N.V. door SETAR N.V.

zal (vooralsnog) geen doorgang vinden.

Financieel kader

Het is voor de toezichthoudende taak van DTZ van primair belang om de telecom-

municatiewetgeving te vernieuwen. Door deze te optimaliseren en nieuw beleid

daaromtrent te vervaardigen wordt bewerkstelligd dat een belangrijk deel van de juridische advieskosten ter zake wordt gereduceerd. Bijzondere aandacht wordt gege-

ven voor opleiding & cursussen vanwege de noodzaak voor het op pijI brengen van

de technologische inzichten. Mede gelet op de ontwikkeling van nieuwe telecommu-

nicatiewetgeving is het belangrijk om rekening te houden met deskundigadvies.

Post Aruba N.V. werkt aan de modernisering van haar activiteiten: het toepassen van

de GIS-systeem in de postbezorging, het promoveren van koeriersdiensten en e-

postservice. Het proces wordt met de nodige zorgvuldigheid uitgevoerd met het oog

op de financiele positie van deze, waarbij tegelijkertijd de concurrentiepositie van het

bedrijf wordt verbeterd. Sinds 2005 is Post Aruba N.V. geprivatiseerd, doch heeft

slechts kunnen voortbestaan door jaarlijkse vermogensoverdrachten van het Land.

De voornoemde acties hebben als doel om Post Aruba N.V. financieel zelfredzaam te

maken waardoor het niet afhankelijk is van financiele bijdrages van het Land.

61



ENERGIE

Algemeen

Inleiding

Energiebeleid

In 2016 zullen ter verdere stimulering van de economie de opties om de productie-

kosten van water en energie te verlagen worden bestudeerd. De uitvoering van de

projecten inzake windenergie en zonnepanelen worden voortgezet. Voorzichtigheid

wordt betracht bij het bepalen van de energiemix om betrouwbaarheid te blijven ga-

randeren. Sinds 2012 hebben de utiliteitsbedrijven door efficientere technologie de

watertarieven voor huishoudens reeds structureel kunnen doen verlagen. Ook zijn de

elektriciteitstarieven structureel omlaag gegaan. Het uitgangspunt en streven is te

komen tot een stabilisatie van de verkoopprijs voor huishoudens en bedrijven.

Beleidsvoornemens

Utiliteitslevering WEB Aruba N.V. zal in 2016 werken aan de uitbreiding van en verbeteringen in de

productie van windenergie. Daarnaast zal een project worden opgestart om zonne-

panelen te installeren voor 40 scholen in Aruba. WEB Aruba N.V. zal samen met

N.V. Elmar zullen een onderzoek verrichten naar "grid penetration by renewable

energy sources". Doel hiervan is om de betrouwbaarheid van de "grid" te kunnen ga-

randeren. Nieuwe "business models" zullen vervolgens moeten worden ontwikkeld

zodat WEB Aruba N.V. in lijn met de huidige visie van de overheid in staat blijft om

gepaste beslissingen te nemen ter zake de voortgang in de ontwikkeling van alterna-

tieve energie. Utilities Aruba N.V., samen met WEB Aruba N.V. en N.V. Elmar, en

alle overige stakeholders op het gebied van energie zullen bijdragen in de realisatie

van de visie van een duurzaam Aruba in 2020. Per eind 2016 wordt gestreefd om

ongeveer 30% van de doelstelling voor een "fully sustainable community" in het ge-

bruik van alternatieve energie en waterproductie te bereiken.

Financieel kader

Utiliteiten In het dienstjaar 2016 het dividendbeleid ten aanzien van de resultaten van de utili-

teitsbedrijven gericht op het scheppen van mogelijkheden voor de verlaging van de

productiekosten voor water en elektriciteit en de vertaling hiervan in meer stabiele

62



utiliteitstarieven voor de consumenten en ondernemingen.

MILIEU

Algemeen

Inleiding

In 2016 wordt een meerjarenplanning gepresenteerd waarop het natuur- en milieube-

leid gestoeld zal worden. In het streven naar een duurzame ontwikkeling zal het be-

leid met name gericht zijn op milieu en ecologische verantwoording. De uitvoering

van een dergelijk beleid behelst gedegen voorlichting. De voorlichting zal worden ge-

geven door een doelgroep gerichte benadering te implementeren. Het maritiem park

en de zee zullen hier ook onderdeel van zijn.

Beleidsvoornemens

Natuur- en milieubeleid Als eerste graadmeter voor milieubeleid zal gesteld worden de beschermde soorten

op het gebied van natuur en die van milieu. Om de relatie tussen economische en

sociale ontwikkelingen in samenhang met milieu te brengen, zullen ministeries wor-

den benaderd om deze in kaart te brengen. Zowel de handhavingsactiviteiten als

voorlichting zal ook in 2016 waar mogelijk in samenspraak met andere stakeholders

worden uitgewerkt. Gaandeweg zullen waar nodig aanpassingen in de huidige mili-

eu- en natuurwetgeving plaatsvinden. Samen met DWJZ wordt gewerkt aan de

teksten voor een nieuwe natuur- en milieuwetgeving. In het oog springend is de

doorgroei naar bescherming van habitat en soorten.

Projecten, waaronder het watermonitoringsprogramma worden in 2016 voortgezet en

uitgebouwd.

Milieu-inspectie Ten aanzien van milieu-inspectie wordt in 2016 wederom de nadruk sterk gelegd op

de samenwerking met de verschillende instanties waarmee Bureau City Inspector

raakvlakken heeft. Te denken valt hierbij aan de politie, Directie Natuur en Milieu,

Serlimar en de verschillende "Dumpsites", Media en overige stakeholders.

63



Financieel kader

Milieu

Veeleer hebben de beleidsvoornemens voor het jaar 2016 betrekking op beleid en

wetgeving. Deze hebben op zich geen financiele gevolgen. Echter, er zijn wel uitga-

ven verbonden aan de voorlichting die voortvloeien als gevolg van de beleidsvoor-

nemens. Deze worden derhalve ook conform begroot. De verantwoording van deze

uitgaven liggen besloten in de langere termijn realisatie van een bewustwording in

brede zin bij de bevolking van Aruba. Daar staat echter tegenover dat de maatrege-

len dienaangaande per direct doorgang moeten kunnen vinden. Dit verklaart dan ook

het feit dat hier een kostenplaatje aan verbonden wordt. Onderzoek en voorlichting

zijn de belangrijkste componenten van een effectief milieubeleid. Toezicht houden op

de naleving is de manier om de toetsing van milieubeleid to kunnen doorstaan. On-

derzoek, voorlichting en toezicht is noodzakelijk waardoor deze kosten onvermijdelijk

zijn, doch tot een minimum worden beperkt. Ook wordt in 2016 aandacht besteedt

voor opleidingen en cursussen, als ook de internationale ontwikkelingen op het ge-

bied van milieu.

Resultaten Stimuleren van de economie door verder ontwikkelen van het toerisme, het af-

maken van een aantal grote projecten, definitieve besluitvorming over de raffina-

derij, het ontwikkelen van de derde economische pijler waaronder; het bouwen

van grote infrastructurele projecten, het verder ontwikkelen van de hub functie;

het aantrekken van buitenlandse investeerders

Welvaart vertalen in welzijn door verbeteren van de leefomgeving en veiligheid

met name ook in de wijken, verbetering van het onderwijs en de zorg.

Verduurzamen van de overheidsfinancien door onder andere uitvoeren van de

afspraken gemaakt in het kader van het Balance Budget akkoord.

64



Pe

rson

eel

We

rkge

ve r

sbijd

rage

n

Goe

dere

n en

die

nste

n

Sub

sidi

es

Ove

rdra

chte

n bu

iten

land

o

0

8 8

. to

to

tr

t ,.!

, ta

_t

n.

8 o

0 0

g I

0 a b

b b

b b

8 8

8 8

8

Bijd

rage

n en

afs

chrij

ving

en

3 E

Z,

Com

mun

icat

ie,

Ene

rgie

&M

ilieu

612,

700



E. Beleidsvoornemens Volksgezondheid, Ouderenzorg en Sport

Inleiding Zoals in het verleden is aangegeven en door de dagelijkse praktijk wordt bevestigd,

staat de gezondheidszorg en diens systemische complexiteit sterk onder invloed van

de economische realiteit, welke zich vervolgens weerspiegelt in kwaliteit. Daar waar

2014 en 2015 nodig waren om de funderingen en randvoorwaarden te creeren voor

de kwaliteitsinhaalslag en vastlegging hiervan binnen de gezondheidszorg in Aruba,

zal 2016 in het teken staan van de implementatie hiervan. Daar waar in 2015 de juri-

dische kaders zijn vastgelegd voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg, gebruik

makend van technische bijstand, zal in 2016 de daadwerkelijke splitsing van Directie

en Inspectie Volksgezondheid tot stand gebracht worden. Ditzelfde geld voor het im-

plementatietraject van de reeds door de Staten goedgekeurde Big-wetgeving. Gedu-

rende 2015 is er voor de publieke gezondheidszorg een traject ingezet teneinde te

komen tot een benoeming van een Directeur voor Directie Volksgezondheid (DVG).

Deze eerste versterking voor de DVG dient een vervolg te krijgen middels een kwali-

teitsinjectie voor het personeel, welke tot doel heeft om de essentiele publieke ge-

zondheidszorgtaken die door de DVG worden uitgevoerd een efficiencyslag te laten

maken, zowel op- het gebied van klantvriendelijkheid als financiering. Een belangrijk

middel wat hiervoor gebruikt zal worden, in nauwe samenwerking met het Centraal

Bureau Statistiek en alle stakeholders in de zorg, is de National Health Accounts.

Halverwege 2015 is de BAZV verhoogd en dit zal resulteren in een verdere afbouw

van de landsbijdrage aan het Uitvoerend Orgaan van de Algemene Ziektekosten

Verzekering (UO AZV).

Wat betreft het zorgaanbod in Aruba zullen de plannen bij Instituto Medico San Nico-

las (IMSAN) vorm krijgen middels een oncologisch centrum en de oprichting van een

"Center of excelence" voor oogheelkunde.

De nieuwbouw bij het Horacio Oduber Hospitaal (HOH) staat gepland om per oktober

2016 opgeleverd te worden, waarna de focus van het werk zich kan verleggen naar

de renovatie van het reeds bestaande gebouw. Daarnaast zal van de verbouwingen

aan de operatiekamers in het HOH de oplevering eind 2016 worden verwacht. Naast

al deze fysieke ontwikkelingen bij het HOH zal er gedurende 2016 tevens aandacht

besteed worden aan de organisatorische en bedrijfsculturele aanpassingen die reeds

zijn geinitieerd gedurende 2015.

De ontwerp-Landsverordening verzorgingshuizen zal zo spoedig mogelijk worden

ingediend bij de Staten, zodat deze waar mogelijk in begin 2016 door de Staten be-

handeld zou kunnen worden. Het is van groot belang dat deze landsverordening een

66



prominente rol krijgt in het toekomstige beleid ten aanzien van ouderen, omdat het o.a. een vergunningsstelsel en kwaliteitseisen ten aanzien van verzorgingshuizen behelst.

Inspectiebeleid Met behulp van externe deskundigen zijn er gedurende 2015 diverse noodzakelijke voorbereidende werkzaamheden van start gegaan ter realisatie van een goed functi- onerende Inspectie Gezondheidszorg. In 2016 zal worden overgaan tot het implementeren van de in 2015 uitgekristalliseerde plannen inzake:

De missie, visie, strategische doelen en kernwaarden; Het ontwikkelen van toezicht- en handhavingskaders; en

De organisatorische kaders en infrastructuur.

De Inspectie Gezondheidszorg zal ook belast worden met de werkzaamheden die thans vallen onder de dienst Inspectie Geneesmiddelen alsmede de registratie van de zorgverleners zoals beschreven staat in de Landsverordening Beroepen in de Gezondheidszorg (AruBIG).

Een belangrijke randvoorwaarde voor het functioneren van de Inspectie Gezond- heidszorg is de aanstelling van een inspecteur en overig personeel. Ook dient er gezorgd te worden voor nieuwe behuizing voor de losgekoppelde en zelfstandig opere- rende Inspectie Gezondheidszorg. Een geschikte locatie gezien de ligging en groot- te is het voormalig DIP gebouw te Wayaca, welke gerenoveerd dient te worden zodat alle onderdelen van de Inspectie Gezondheidszorg hierin huisvesting vinden.

Ouderenzorg De snelle toename van het aantal ouderen in de komende decennia is een serieuze uitdaging voor de gezondheidszorg. Tijdens het Gezondheidsonderzoek Aruba (GOA, 2001)3 werd de perceptie van de respondenten onderzocht. Zij werden ge- vraagd of zij hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol of diabetes hadden, hierna werd een medisch onderzoek uitgevoerd. De resultaten zijn als volgt:

14 % van de respondenten ouder dan 20 jaar hebben gemeld dat zij hoge bloeddruk hadden, volgens het medisch onderzoek bleek er minder dan 45 % van de

onderzochten hoge bloeddruk te hebben.

In het geval van verhoogd cholesterol rapporteerde 10 % dat zij verhoogd cholesterol hadden, terwijl bijna 46 `)/0 dit in werkelijkheid hadden.

Voor diabetes, rapporteerde 7.9 % dat zij diabetes hadden, terwijl in werkelijk het aantal personen met diabetes 13.2 % waren.

3 recentere data niet beschikbaar

67



Volgens de GOA observaties is 86 % van de bevolking ouder dan 20 jaar zich er niet

van bewust dat zij aan hoge bloeddruk lijden, en 40 % van de bevolking zich er niet

van bewust is dat zij aan diabetes lijden. In de toekomst kan er verwacht worden dat

dit gegeven tot een verhoging van de medische consumptie leidt (verhoging van me-

dicijngebruik, huisartsen en specialisten bezoeken enz.).

Volgens de Health monitor valt 15.1 % van de Arubaanse volwassenen tussen de

leeftijd van 25 en 65 jaar in de categorieen hoog tot extreem hoog gezondheidsrisi-

co's door obesitas. Obesitas en zwaarlijvigheid gaan gepaard met verschillende ziek-

tebeelden zoals diabetes, hoge bloeddruk, cholesterol, hart- en vaatziekten, ge-

wrichtsproblemen en bepaalde kankers.4

Zonder gerichte preventieprogramma's voor jongeren, volwassenen en ouderen zul-

len deze ziektes een grote druk zetten op onze sociale- en gezondheidszorgsyste-

men. Dit is bijvoorbeeld al waarneembaar bij de Stichting Wit Gele Kruis (WGK),

waarbij zij op hun dagelijkse routes in plaats van 1 verpleegkundige met 2 verpleeg-

kundigen opstap moeten gaan om zwaarlijvige ouderen te verzorgen.5

Chronische niet-overdraagbare ziekten zoals hart- en vaatziekten, kanker en diabe-

tes zijn de drie hoofdoorzaken van ziektelast wereldwijd. De voornaamste doodsoor-

zaak op Aruba zijn chronische niet-overdraagbare ziekte.6 Veel chronische ziekten

worden veroorzaakt door levensstijl by. roken, drinken, overgewicht, ongezond eten

enz. De meeste chronische ziektes zijn te voorkomen. 7'8

Door de veranderde leefgewoontes, wijziging in het dieet en veroudering van de be-

volking, zullen deze veranderingen in de toekomst effect hebben op onze de econo-

mie, gezondheidszorgsysteem en sociale systeem. Indien nu geen acties onderno-

men worden, zullen er ernstige consequenties zijn voor onze sociale sector en ge-

zondheidszorg, waarbij het financieel onhaalbaar wordt voor de Arubaanse overheid

om voor de randvoorwaarden van zorg te kunnen zorg dragen. Om deze reden is in

2015 een Afdeling Ouderenzorg binnen de Directie Volksgezondheid opgezet.

Deze afdeling zal problemen definieren en oplossingen aandragen voor de doel-

groep. Te denken valt onder andere aan het creeren van randvoorwaarden ten be-

4Directie Volksgezondheid Medische consumptie resultaten van het gezondheidsonderzoek Aruba 2001, 2005

5Stichting Wit Gele Kruis Clientenbestand routes in 2013 2013 6Mortaliteit 1999-2013 Directie Volksgezondheid afdeling Epidemiologie en Onderzoek

Directie Volksgezondheid STEPS 2006 'World Health Organization Global strategy for the prevention and control of non-communicable disease 2000

68



hoeve van het welzijn en de gezondheid van ouderen in de gemeenschap door middel van het stimuleren van gerichte revalidatie activiteiten in de gemeenschap; het ontwikkelen van beleid, richtlijnen en preventieprogramma's; het coordineren en af- stemmen van zorgvraag en het zorgaanbod aan ouderen; en het bewaken van de kwaliteit van zorg.

Uit onderzoek is gebleken dat ouderen liever thuis ouder willen worden dan in een verzorgingshuis. Om de wens van de ouderen na te kunnen komen, zal de Dienst Ouderenzorg eind 2015 en begin 2016 een pilot project uitvoeren gebaseerd op het "revalidatie in de gemeenschap"-concept (Community Based Rehabilitation; CBR) .

Het doel van dit pilotproject is om onze ouderen zo lang mogelijk thuis te laten revali- deren (in plaats van in een ziekenhuis of in een verzorgingshuis) met hulp van de

gemeenschap. De afdeling Ouderenzorg zal stagiaires gebruiken voor dit pilotproject.

Om beleid voor onze ouderen op te kunnen stellen heeft de Directie Volksgezond- heid gegevens nodig betreffende de gezondheid van de senioren bevolking. Deze gegevens zullen onder andere herleid worden van het Gezondheidsonderzoek Aruba (GOA 2015) en andere afdeling zoals het CBS, Directie sociale zaken enz. Met deze gegevens kan de afdeling gericht beleidsplannen, in het bijzonder, een "ouderenzorg strategisch plan" opzetten.

De afdeling Ouderenzorg zal samenwerken met de afdeling Health promotion, met het opstellen van preventieprogramma's gericht op ouderen en zal door het opstellen van beleid, projecten stimuleren die gericht zijn op het stimuleren van ouderensport en/of gezond eten onder de ouderen. Doel van de preventieprogramma's is de bewustwording van een gezonde levensstijl, het voorkomen van beperkingen en het

voorkomen/uitstellen van bepaalde ziektes. Deze preventiestrategieen zullen in de

toekomst baat geven voor onze gezondheidszorgsysteem en kwaliteit van leven van onze ouderen. De Dienst zal ook voorlichting geven aan sociale partners om het thuis verzorgen van ouderen te stimuleren en voorlichting te geven over het CBR concept.

Een andere doelstelling van de afdeling Ouderenzorg is om richtlijnen op te stellen ter bewaking van de kwaliteit van zorg voor ouderen in verzorgingshuizen/verpleeghuizen.

De afdeling Ouderenzorg heeft in 2015 het Platform voor ouderenzorg opgericht. Het platform bestaat uit verschillende diensten en stichtingen, namelijk de Directie Socia- le Zaken, de Stichting Algemeen Bejaardenzorg Aruba (SABA), de Stichting voor

69



Volkshygiene Wit Gele Kruis Aruba (WGK), een geriater bij het Dr. Horacio Oduber

Ziekenhuis en een vertegenwoordiger van de particuliere verzorgingshuizen. De be-

doeling is dat het platform workshops/congressen gaat organiseren over onderwer-

pen die met ouderenzorg te maken hebben. Het platform zal voorstellen aandragen

voor verschillende vormen van deskundigheidsbevordering voor voornamelijk be-

roepskrachtigen, vrijwilligers werkzaam met ouderen en mantelzorgers. Verder zal

het platform advies geven aan de minister van Volksgezondheid, Ouderenzorg en

Sport over de noodzaak voor weten regelgeving of wijziging van bestaande regels.

Het platform zal ook onverantwoorde kwaliteit van zorg signaleren in de Arubaanse

gemeenschap en geeft dit door aan de toezichthoudende instanties.

IMSAN

De IMSAN is reeds enkele jaren geleden een traject ingeslagen met als doel het be-

halen van een internationale JCI-accreditatie welke kostenbesparend en kwaliteitver-

hogende gevolgen heeft en tevens de deur tot medisch toerisme open maakt.

Gedurende 2016 zullen er bij IMSAN concretiseringen plaatsvinden van het huidige

masterplan welke spreekt van een uitbreiding zorgaanbod, t.a.v:

Oogheelkunde;

Radiotherapie;

Operatiekamers bestemd voor poliklinische ingrepen en dagbehandeling;

Uitbreiding dialyse mogelijkheden;

Verdere optimalisering gebruik bestaande gebouw.

Het vorenvermeld dient uiteraard gepaard te gaan met een intensivering van samen-

werking tussen de IMSAN en het HOH om ervoor te zorgen dat het zorgaanbod op

Aruba aansluit en er zo min mogelijk sprake zal zijn van verspilling van zorg.

AZV

De landsbijdrage is sterk aan het afnemen mede door de invoering van de BAZV.

Tabel meerjarenoverzicht AZV in de periode 2011- (prognose)2015

(x min. florin) 2011 2012 2013 2014 2015(prognose)

Opbrengsten Landsbijdrage (inclusief tekortdekking) 122.7 117.7 121.6 120 52.5

Stijging in % -23.8% -4.1% 3.3% 2% -56%

Premie en overige opbrengsten 236.7 252.2 252.2 259.7 340.9

Staging in % 26.2% 6.5% 0.0% 2.9% 31.2%

Totaal opbrengsten 359.4 369.9 369.9 385.9 393.4

Staging in % 3.0% 3.0% 0.0% 4.0% 2%

70



Aandeel landsbijdrage totale opbrengsten 34% 32% 33% 31.1% 13.3%

Kosten Totaal zorgkosten 342.6 353.3 353.3 368.3 375.1 Staging in % 3.6% 3.1% 0.0% 4.0% 2% Totaal beheerskosten 16.2 16.4 16.4 17.6 18.3 Staging in % -10% 1%% 0.0% 7% 4% Totaal kosten 359.4 369.9 369.9 385.9 393.4 Stijging in % 3.1% 2.9% 0.0% 4% 2%

Bron: Financieel rapport mei 2015 UO-AZV

Projectie kosten periode 2014-2017

Voor de periode 2014-2017 verwacht de regering weer een toenemende kostenstijging.

De kostenstijging wordt onder meer veroorzaakt door de volgende factoren:

Rekening wordt gehouden met een jaarlijkse autonome groei in de zorgkosten in

deze periode van de zorgkosten van rond de 2,0% per jaar, veroorzaakt door in-

flatie, ontwikkeling medische technologie (met name dure geneesmiddelen), groei van de bevolking, vergrijzing, epidemiologische kenmerken en toenemende Ievensverwachting.

Verwacht wordt dat er een verschuiving plaatsvindt voor de top-klinische zorg: van uitzending naar het buitenland naar behandeling op Aruba. Het betreft met name de interventie-cardiologie, oncologie-behandelingen (bestraling) en oog- heelkundige behandelingen. De verwachting is dat de verschuiving van uitzending naar lokale zorgverleners niet volledig budgettair neutraal zal verlopen. Dit

kan op den duur (deels) worden gecompenseerd door een derdengeldstroom uit

medisch toerisme te ontwikkelen.

Het aantal specialistenplaatsen zal in de komende jaren moeten worden uitgebreid. Dit om de wachtlijsten het hoofd te bieden die zijn ontstaan als gevoig van de budgettering in de afgelopen periode. Het gaat onder meer om de specialis- men gynaecologie, KNO, oogheelkunde en dermatologie. Daarnaast is door het

ziekenhuis de behoefte uitgesproken voor een arts-microbioloog en beperkte uit-

breiding van het aantal radiologen, Iongartsen, nefrologen, internisten en anes- thesisten.

Als gevoig van de renovatie van het ziekenhuis zal -aithans een deel van de in-

vesteringskosten- ten laste van het Fonds worden gebracht. Daarnaast is de

71



verwachting dat als gevolg van de renovatie de jaarlijkse exploitatiekosten van

het ziekenhuis zullen stijgen.

De beheerskosten van het Uitvoeringsorgaan zullen in de periode 2014-2017

weer stijgen. De belangrijkste oorzaken:

i. Stijging van de kosten voor IT, zowel ter ondersteuning van de interne be-

drijfsprocessen als ter verdere ontwikkeling van digitale registratie door en

digitale communicatie tussen zorgverleners en -instellingen.

ii. Beperkte stijging van personeelskosten als gevolg van uitbreiding van de

dienstverlening naar de bario's.

iii. Nog geen rekening is gehouden met kosten verband houdend met eventuele

aanpassingen van de bedrijfsvoering als gevolg van bijvoorbeeld de eventue-

le introductie van eigen bijdragen of een eigen risico of intensivering van con-

trole-activiteiten.

Sport DE VISIE VOOR HET SPORTBELEID IN HET ALGEMEEN

"fEDER KIND TVIOET DE GELEGENHEID KRIJGEN OM TE SPORTEN

Sporten en bewegen draagt in zeer belangrijke mate bij aan het algemeen welbevin-

den van ons alien, het vermindert het risico op gezondheidsproblemen en is tevens

van grote sociale waarde binnen de samenleving. Echter, de manier waarop sport is

georganiseerd alsook de toegankelijkheid en beschikbaarheid van sport bepalen

mede in hoeverre ieder individu actief is. Er wordt hoge prioriteit gegeven aan een

beleidsplan ten bate van een duurzame positieve ontwikkeling op het gebied van

sport en beweging. Dit plan is een zogenaamde sportnota. Deze sportnota zal als

leidraad dienen bij de uitwerking van verdere prioriteitstellingen op het gebied van

sport, die in het regeringsprogramma staan. De overtuiging bestaat dat een duur-

zaam beleid zal leiden tot een optimale deelname aan en een efficiente organisatie

van sport op Aruba, waarbij de verschillende actoren duidelijkheid hebben met be-

trekking tot hun rol t.a.v. sport in de samenleving. In de sportnota zullen alle beleids-

terreinen aan bod komen die een raakvlak hebben met sport en beweging in de sa-

menleving. Daarbij zal het voornoemde sportwezen zich niet alleen bezig houden

met sec sporten bewegingsaspecten, maar ook kijken naar de waarde van sport als

middel, bijvoorbeeld vanuit een holistische visie waarbij zowel het individu als groe-

pen binnen de samenleving fysiek, mentaal en sociaal baat hebben bij sport dan wel

beweging. In dit kader is betrokkenheid van andere sectoren, zoals onderwijs, wen-

selijk en noodzakelijk. Ook wordt uitgebreid aandacht besteed aan sport als een

maatschappelijk erkende activiteit om uit to blinken, zoals het geval is bij topsport.

72



Daarbij komt, bijna vanzelfsprekend, de plaats en positie van Aruba als natie in onze regio en het continent op het gebied van topsport ter sprake.

Breedtesport is sport die door alle lagen van de bevolking beoefend kan worden op amateurniveau, recreatief dan wel competitief. De manier waarop hier vorm aan wordt gegeven is fundamenteel voor sportontwikkeling, maar dient tegelijkertijd andere maatschappelijke doelstellingen zoals gezondheid, participatie en integratie. De overheid streeft na zoveel mogelijk Arubanen aan het sporten en in beweging te krijgen, van jong tot oud. Terwiji de overheid daarbij haar verantwoordelijk draagt, beoogt zij tegelijkertijd de kracht van de samenleving te versterken om duurzame resultaten tot stand te brengen. Wanneer het deelnemen aan sport en bewegingsactivitei- ten wordt gestimuleerd, betekent dit ook dat er passende activiteiten en programma's geboden moeten worden, dat de faciliteiten bereikbaar en toegankelijk zijn, dat de infrastructuur ruimte biedt voor sport en beweging, dat daarbij veiligheid gegaran- deerd kan worden en dat er voldoende financiele middelen beschikbaar worden gesteld hiervoor. Er is een centraal en optimaal beheer van de faciliteiten en er wordt geInvesteerd in deskundigheidsbevordering van kader- en vormingspersoneel. Part- nerships zijn een alternatief voor sterke marketing en de moderne technologie en sociale media zijn een uitkomst in de communicatie met en voorlichting van de bevolking. De overheid wil met deze sportnota tevens een nieuwe weg inslaan binnen het onderwijssysteem. De lichamelijke opvoeding, essentieel voor een goede motorische ontwikkeling van het kind, dient opnieuw geImplementeerd te worden vanaf de eerste schoolgang tot en met het voorgezet onderwijs. Daarvoor worden speciale modules geIntroduceerd in samenspraak met de werkgroep van het project `Gezonde Scho- len'. Eind oktober zal deze sportnota gepresenteerd worden.

SVB

Het personeel van de bank is en blijft een cruciale factor in het functioneren ervan. Ervaring en expertise van het personeel zijn vitaal in de zoektocht naar oplossingen voor de uitdagingen die de door de bank beheerde fondsen dagelijks frequent con- fronteren en vooroptimale klantenservice. Daarom zullen de personeelsleden van de

bank de nodige aandacht blijven krijgen, zodat zij hun talenten verder kunnen ont-

wikkelen, hun kennis en ervaring kunnen vergroten en een juiste houding en team- geest aannemen om zodoende klantgerichte service te kunnen blijven verlenen. In

dit kader zal de professionalisering van de organisatie op het terrein van sociale ze-

kerheid worden voortgezet door middel van deelname van het personeel aan rele-

vante cursussen en seminars.

73



Beschriiving en waarderinq van functies Het reeds opgestart proces van beschrijven en waarderen van de functies en taken binnen de bank zal begin 2016 worden afgerond. Zodra de resultaten hiervan bekend zijn, zullen deze aan de Minister worden aangeboden voor vaststelling. Dit project zal dan ook een nieuwe periode inluiden voor het personeel waarbij wordt afgestapt van het verouderde systeem van mens volgt functie naar een modern systeem waarbij evaluatie van de prestatie van de werknemer centraal komt te staan. Tevens dient d it

systeem meer duidelijkheid te verschaffen over de carrierelijnen van functies en be- vordert zodoende het rust onder het personeel.

De bank en informatietechnologie

Naast het personeel is de informatietechnologie een andere onontbeerlijke factor in een grote organisatie, zoals de SVb, met haar gecompliceerde processen. Zonder de juiste informatietechnologie zou de bank niet in staat zijn om te voldoen aan de door de klanten gestelde eisen, namelijk een snelle service van hoge kwaliteit. Het is daarom belangrijk om te blijven investeren in het onderhoud en de upgrading van de IT-infrastructuur.

In het kader van een optimale serviceverlening aan de klanten, zal de introductie van een uitgebreidere service door middel van IT geevalueerd worden, teneinde de klanten een snelle toegang tot up-to-date informatie, betreffende hun individuele relatie met de bank, te verstrekken.

Uitbreiden digitale dienstverlening aan werkgevers De komende jaren zal meer geinvesteerd gaan worden in de digitalisering van de diensten in verband met de uitvoering van de ziekte- en ongevallenverzekering. Zo zal het in- en uitschrijven van werknemers digitaal moeten gaan gebeuren evenals het indienen van personeelsstaat.

Digitalisering archief

Het project om een overgrote deel van de archieven van de bank te digitaliseren zal naar verwachting in 2016 worden voltooid. Het archief van de afdeling Premieheffing dient dan compleet gedigitaliseerd te zijn. Met de digitalisering beoogt de bank haar interne processen efficienter te maken, evenals de dienstverlening aan haar klanten te verbeteren.

Uitbreiden pensioenprogramma In 2013 werd het basisgedeelte van het nieuwe pensioenprogramma in gebruik genomen. In 2016 en 2017 zal worden begonnen met het ontwikkelen van andere mo-

74



daliteiten zoals het incorporeren van het payroll in het programma evenals het aanbieden van digitale diensten aan de gepensioneerden. Met dit programma op maat wordt de interne bedrijfsvoering verder verbeterd.

Handhaving wetgeving De vrijkomende capaciteit op de afdeling Pensioenen, als gevolg van het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd, zal worden aangewend om de handhaving van de wetten en regels met betrekking tot het ouderdoms- en weduwen- en wezenpen- sioen te versterken. Op basis van risico-profiling zullen huisbezoeken worden gebracht ten einde vast te stellen of het opgegeven situatie overeenkomt met de werkelijkheid.

Budgettaire weergave beleid ministerie VOS

160,000,000 ,

140,000,000

120,000,000 -

100,000,000 -

80,000,000

60,000,000

40,000,000

20,000,000

8 8

g of o, N

ci o

0 NU,

8

,T;

8

ci

,T;

0 0 g 8 o vi

00 Begroting 2015 incl NvW M Ontwerp begroting 2016

75



Beleidsvoornemens Sociale Zaken, Jeugd en Arbeid

Beleidsverantwoording

Het beleid van de minister van Sociale Zaken, Jeugd en Arbeid (SJA) voor de perio-

de 2014-2015 was gericht op de bevordering van participatie van burgers in brede

zin van het woord. Het streven voor het dienstjaar 2016 blijft naar een inclusieve sa-

menleving. Een inclusieve samenleving, is een samenleving waar iedereen, onge-

acht zijn of haar culturele achtergrond, sekse, leeftijd en talenten of beperkingen, tot

zijn recht kan komen door op een gelijkwaardige manier deel te nemen aan de maat-

schappij9.

Bovengenoemd uitgangspunt wordt verder geconcretiseerd in zowel het Sociaal be-

leid, het Jeugdbeleid en het Arbeidsmarktbeleid. Getracht wordt om de beleidsterrei-

nen van het ministerie SJA en de daaraan gekoppelde beleidsmaatregelen zodanig

met elkaar te combineren dat er sprake is van synergie. Naast het streven naar een

inclusieve samenleving is het beleid gebaseerd op maatschappelijke ontwikkelingen

in de samenleving. Een aantal voorbeelden hiervan zijn:

De bevindingen van de afdeling maatschappelijk werk bij de Directie Sociale Za-

ken (DSZ) wijzen erop dat de top drie hulpvragen bij de kwetsbare groepen te

maken hebben met:

1. Een tekort aan basisbehoeftes;

2. problemen rondom huisvesting;

3. werving van inkomsten.

De drie meest voorkomende hulpvragen van personen die een specifieke of the-

rapeutische behandeling krijgen bij de DSZ hebben betrekking op ouders die

problemen hebben met hun kinderen, met name in de opvoeding, relatie en/of

gedrag, partners en/of kinderen die thuis huiselijk geweld meemaken en hulp

vragen bij de verwerking van deze problemen) en partners met relatieproblemen.

De herintegratie van bijstandtrekkers is een langdurig proces. Het financieel be-

lang van de bijstandsuitkering was in 2014 ruim 28 miljoen florin. Van de bij-

standsuitkeringen is 38% bestemd voor mensen met een handicap en de reste-

rende 62% voor gezinnen en pleegkinderen. Onder mensen met een lichamelijke

9 Anouk Bolsenbroek en Douwe van Houten, WERKEN AAN EEN INCLUSIEVE SAMENLEVING. GOEDE PRAKTIJKEN, 2010, Nelis-

sen, pagina 10.

76



of intellectuele beperking worden zowel mensen met een geboren beperking als

arbeidsgehandicapten verstaan.

Aruba had in 2014 een beroepsbevolking van 57.359, terwijl de werkloosheidscij-

fer 7,5% bedroeg. Sinds 2010 (10.6%) vertoont het werkloosheidscijfer een da-

lend tendens.

De jeugdwerkloosheid is wereldwijd een groot probleem, ook in Aruba. Een van

de hoofdproblemen is dat de groep werkloze jongeren laaggeschoold zijn met

weinig tot geen werkervaring en meestal niet gemotiveerd zijn om te gaan wer-

ken. Een deel van deze groep jongeren ontvangt een bijstand (als alleenstaande)

of als gezinslid bijstand. Bij het bemiddelen voor een baan voor deze groep ko-

men problemen zoals een slechte houding, niet geInteresseerd zijn en gebrek

aan discipline naar voren. De jeugdwerkloosheidscijfer onder jongeren tussen 15

en 24 gemeten in het Labor Force Survey in 2014 bedroeg 22,8%. In het jaar

2011 was deze jeugdwerkloosheidscijfer 23,6%.

Bovenstaande ontwikkelingen onderstrepen het idee dat het vinden en behouden

van een (passende) baan de snelste route is richting een duurzame inkomensstroom.

De gevolgen van werkloosheid hebben voor een individu zowel een financieel als so-

ciaal component. Naast het gebrek aan inkomen, is er ook sprake van sociaal isole-

ment vanwege het verlies van een netwerk en mogelijkheden tot zelfontplooiing.

Voor de samenleving als geheel is het ook van belang dat burgers mee doen, im-

mers zowel de economische groei als de betaalbaarheid van de sociale zekerheid

hangen hiervan af. Bovenstaande omstandigheden illustreren het belang om in het

jaar 2016 te blijven werken aan maatregelen van structurele aard die de participatie

op de Arubaanse arbeidsmarkt vergroten, om de financiele druk van de bijstand op

de begroting te beheersen en om flankerend beleid dat de gevolgen hiervan opvangt.

Sociaal beleid

Het sociaal beleid van de minister SJA wordt uitgevoerd door de Directie Sociale Za-

ken, het Bureau Sostenemi en de verschillende stichtingen die subsidie ontvangen

en/of met welke samenwerkingsverbanden bestaan. Het mandaat voor overheids-

bemoeienis op sociaal gebied is onder andere geconcretiseerd in de Landsverorde-

77



ning Maatschappelijke Zorg (AB 1989 no. 27). In deze landsverordening wordt maat-

schappelijke zorg gedefinieerd als: 'De systematische bemoeiingen welke ten doel

hebben op een wijze, aangepast aan de individuele aard en omstandigheden van

personen en hun gezinnen, in bestaande maatschappelijke noden te voorzien dan

wel dreigende maatschappelijke noden te voorkomen.' Onderstaand worden de di-

verse onderdelen van het sociale beleid nader toegelicht.

Maatschappelijke hulpverlening

In het kader van de maatschappelijke hulpverlening is de Minister SJA verantwoorde-

lijk voor het waarborgen van zowel materiele als immateriele hulpverlening aan

kwetsbare groepen in de samenleving. Met materiele ondersteuning worden de ver-

schillende vormen van financiele hulpl° bedoeld, terwiji immateriele hulpverlening

zowel de preventieve als de curatieve psycho-sociale ondersteuning van personen

beoogt.

Bijstand

Zoals eerder vermeld in de beleidsverantwoording is het uitgangspunt van de minis-

ter SJA dat het vinden en behouden van passend werk, de beste en snelste route is

naar een duurzame inkomensstroom. Dit laat onverlet de verantwoordelijkheid om

aan financieel kwestbare groepen inkomensondersteuning te bieden. Het niveau van

deze financiele ondersteuning dient in de context te staan van de ontwikkeling van

het bestaansminimum. Deze inkomensondersteuning dient wel binnen de marges

van duurzame overheidsfinancien te blijven. In dit kader is het van belang een sys-

teem te creeren waarbinnen de toekenning van deze financiele ondersteuning op

een effectieve en rechtmatige wijze plaatsvindt.

In 2014 is een samenwerkingsconvenant gesloten tussen de Directie Sociale Zaken

(DSZ), het Departamento Progreso Laboral (DPL) en de Directie Arbeid en Onder-

zoek (DAO). In het dienstjaar 2016 dient dit samenwerkingsconvenant als basis voor

een intensieve samenwerking en communicatie tussen deze departementen om de

huidige mazen in het proces van bijstandsverlening en arbeidsbemiddeling te dich-

ten.

1° Bijstand, waaronder de gehandicaptenuitkering en de uitkering voor pleegkinderen, kosteloze rechtskundige bijstand, gunstgaves, voor-

schotten en de tijdelijke vergoeding van voeding en huisvesting.

78



Ook voor mensen met beperkingen is een actieve participatie in de samenleving be-

langrijk. De ervaring leert dat mensen met beperkingen die een baan hebben deze

vaak niet behouden wanneer er (abrupte) veranderingen plaatsvinden op de werk-

plek, zonder dat er begeleiding is op de werkplek. Als gevolg daarvan wordt bij deze

mensen het arbeidspotentieel niet optimaal benut. Er heerste al een langere tijd het

idee om een jobcoach, die gespecialiseerd is op het gebied van mensen met beper-

kingen, voor Aruba aan te trekken. Om dit idee te realiseren, werd medio 2014 een

werkgroep samengesteld met afgevaardigden van de FEPO, FAVI, Trampolin pa

Trabao, SVGA, FUNARI, Medwork, DSZ en Directie Volksgezondheid. De projectlei-

ding is in handen van de FEPO, en de opdrachtgever is Stichting Trampolin pa Tra-

bao zijn, waar de jobcoach gestationeerd zal zijn. Gebleken is dat sommige kandida-

ten voor dit project clienten zijn die een gehandicaptenuitkering ontvangen, die het

in veel gevallen niet aandurven om een poging te wagen om te gaan werken, uit

(reele) angst hun uitkering te verliezen indien ze hierin niet succesvol zouden zijn.

Een mogelijke oplossing is een terugkeergarantie. Deze mogelijkheid wordt thans ju-

ridisch geevalueerd.

Onderstaande tabel illustreert het verloop van het aantal uitkeringen per categorie.

Bijstandstrekkers

Januari 2014

Juni 2014

December 2014

juni 2015

Normative gezins uitkering

Gehandicapten uitkering

Pleegkind uitkering Totaal

1749 1070 91 2910

1733 1055 86 2874

1617 1043 90 2750

1520 1032 91 2643

Activiteiten 2016

De activiteiten in het kader van de bijstandsverlening voor het dienstjaar 2016 zijn

een verlengstuk van de reeds genomen acties. Zo zal de samenwerking tussen DSZ,

DPL en DAO verder worden geIntensiveerd. De procedures en werkprocessen voor

de aanvraag van bijstand en de inschrijving als werkzoekenden zullen op elkaar wor-

den afgestemd. De DSZ heeft inmiddels een aanvang gemaakt met een nadere ana-

lyse van de sociale factoren die een belemmering vormen om aan het arbeidsproces

deel te nemen, zoals kinderopvang, transport etc. De financiele ondersteuning bin-

nen het huidige mandaat en budget van de DSZ, om deze belemmeringen op te hef-

fen, wordt onderzocht. In het dienstjaar 2016 zullen de activiteiten van de jobcoach

79



voor personen met een beperking van dichtbij worden gevolgd en waar mogelijk wor-

den ondersteund.

Ondanks de verrichtte inspanningen inzake de bestrijding van misbruik en oneigenlijk

gebruik van financiele hulp in 2014 en 2015, blijft dit onderwerp een punt van aan-

dacht voor het dienstjaar 2016. De controle vanuit de DSZ op misbruik en oneigenlijk

de bijstand zal worden aangescherpt. Deze controle houdt ook in dat er een herkeu-

ring van langdurige arbeidsgehandicapten zal plaatsvinden. De herkeuring van ar-

beidsgehandicapten heeft als doel de potentiele werknemers te identificeren die een

begeleidingstraject nodig hebben om (aangepast) werk te vinden. Het ministerie is

tevens van plan om een tiplijn te introduceren om misbruik en oneigenlijk gebruik te-

gen te gaan. De gemeenschap zal betrokken worden om misbruik te melden.

Kosteloze Rechtsbijstand

Voor de toekenning van kosteloze rechtskundige hulp conform de Landsverordening

Kosteloze Rechtsbijstand (KRB) is voor het dienstjaar 2016 wederom een taakstel-

lende begroting opgesteld. De DSZ zal binnen deze taakstellende begroting dienen

zorg te dragen voor een correcte prioritering van de toekenningen. Zo hebben perso-

nen die te maken hebben met strafzaken voorrang en zal de DSZ dienen toe te zien

op de terugstorting van de ontvangen vergoeding door advocaten indien er ook een

gemachtigde salaris is ontvangen.

Noodhulp ex artikel 10 Landsbesluit Bijstandsverlening

Voor de toekenning van noodhulp conform artikel 10 LBV is net als voor KRB voor

het dienstjaar 2016 wederom een taakstellende begroting opgesteld. De toekenning

van noodhulp ex artikel 10 LBV is verscherpt. Meer dan in voorgaande jaren zal aan-

dacht besteed worden aan de verantwoording van de aangeboden hulp in zowel fi-

nanciele als immateriele termen en de bereikte (eind)resultaten hiervan. Bij de over-

weging om de hulp toe te kennen, spelen aspecten als duurzaamheid en participatie

een belangrijke rol.

Budgettaire gevolgen materiele hulpverlening

In onderstaande tabel worden de prognoses van de budgettaire gevolgen van de ma-

teriele hulpverlening in kaart gebracht.

80



Kostensoort 2015 (Aft.) 2016 (Aft.)

Onderstand 27.000.000 26.500.000

KRB (en 750.000 700.000

begrafeniskosten)

Noodhulp 100.000 100.000

Immateriele hulpverlening

De immateriele ondersteuning zal berusten op de behoefte van de burger. Aandacht

zal worden gericht op de versterking van het (eigen) probleemoplossend vermogen

van risicogroepen in de samenleving en de versterking van de sociale samenhang in

de wijk. Burgers dienen zelf verantwoordelijk te zijn voor de kwaliteit van hun leven,

van hun wijk en van hun samenleving. Wanneer de eigen kracht en verantwoorde-

lijkheid van de burger niet genoeg is om de problemen op te lossen, zal de burger

toegang hebben tot een professionele ondersteuning. De minister SJA acht het

noodzakelijk dat de sociale dienstverlening intensiever, efficienter en toegankelijker

dient te zijn

De concrete doelstellingen zijn:

het bevorderen en versterken van preventie bij risicogroepen;

een toegankelijk en samenhangend aanbod van informatie en advies met alle

ruimte voor het zelfoplossend vermogen van de client in de risicogroepen;

de inzet van het immateriele ondersteuningsnetwerk in de wijk gericht op de par-

ticipatie van kwetsbare groepen in de samenleving;

- het tijdig signaleren en ondersteunen van kwetsbare burgers die onvoldoende

eigen kracht en verantwoordelijkheid hebben om het zelfstandig te kunnen red-

den;

- aandacht besteden aan de capaciteit, methode en evaluatie van interventies in

de eerste lijn om zeker te stellen dat integrate oplossingen worden aangeboden;

behandeling-en begeleidingstrajecten optimaliseren (wachtijden verkorten) door

een betere samenwerking binnen de secties bij de DSZ en het aantrekken van

nieuw personeel.

81



samenwerkingsverbanden in de hulpverleningsketen versterken om de reactietijd

van curatieve hulpverlening inzake inbreuk op de rechten van het kind te verkor-

ten.

Activiteiten 2016

Om bovenstaande doelstellingen te bereiken dient de DSZ haar functioneren te op-

timaliseren. De DSZ dient dicht bij de samenleving te staan, toegankelijk, klantvrien-

delijk en zichtbaar te zijn. De DSZ wordt de ambtelijke trekker van de integrale aan-

pak in het sociaal werkveld. Om dit te bereiken dient de nieuwe interne organisatie

van deze directie vastgesteld en vastgelegd te worden. De DSZ is onderdeel van een

pilot-project dat door het Departamento Recurso Humano is opgestart.

In het dienstjaar 2016 zal de preventie bij risicogroepen worden bevorderd. Clienten

moeten op een plaats terecht kunnen voor informatie en advies. Dit gebeurde voor

een lange tijd in lokaties te Oranjestad, Noord en San Nicolas. In 2014 is het filiaal in

San Nicolas tijdelijk gesloten op advies van de SVB. De renovatie van een geschikte

locatie in San Nicolas is gepland om zo spoedig mogelijk te starten met de service

aan clienten. Extra locaties in de MFA's worden overwogen. Een wijkgerichte aanpak

heeft als doel om de sociale cohesie en leefbaarheid in de wijken van Aruba te ver-

sterken.

Om hulpvragen tijdig te signaleren en integraal op te lossen, zullen de samenwer-

kingsverbanden tussen ministeries, directies en NGO's versterkt worden. Activiteiten

die moeten leiden tot een verkorting van de reactietijd van de hulpverlening zijn on-

der andere:

o De introductie van een meldcode kindermisbruik/mishandeling;

o De introductie van een welzijnsmonitor;

o De versterking van samenwerkingsverbanden tussen stakeholders in het sociaal

veld. Een concreet voorbeeld hiervan is een protocol met de actoren in de ze-

dendelictenketen en de samenwerking met het ministerie van Onderwijs en Ge-

zin inzake het tegengaan van huiselijk geweld.

82



Maatschappelijke zorg

Maatschappelijke zorg richt zich op mensen die niet in staat zijn om zelfstandig in

hun primaire Ievensbehoeften te voorzien door een combinatie van psychische, Ii-

chamelijke beperkingen en/of een combinatie van andere problemen. Deze mensen

hebben vaak Ievensbrede ondersteuning nodig. Deze ondersteuning kan bestaan uit

onder andere opvang, woonbegeleiding, medische zorg, herstelondersteuning en

praktische ondersteuning. Na de inwerkingtreding van de Landsverordening instelling

ministeries 2014 (LIM) betreft de maatschappelijke zorg voor het ministerie SJA on-

der andere de volgende aandachtsgebieden:

De gehandicaptenzorg;

De kinderverzorging (kinderopvang in tehuizen en praktische opvoedingsadvie-

zen);

Ondersteuning aan wijkcentra (centro di bario);

Sociaal werk

De maatschappelijke zorg is op Aruba van oudsher voor een groot deel overgelaten

aan particuliere stichtingen van openbaar nut" die middels het financiele instrument

subsidieverstrekking door de overheid worden ondersteund. Deze stichtingen zijn be-

Iangrijke partners voor het ministerie SJA. Dit uit zich in diverse samenwerkingsver-

banden naast de jaarlijkse subsidie. In 2014 is het subsidieproces kritisch bekeken.

Het blijkt keer op keer dat door een gebrek aan duidelijke subsidiecriteria de afreke-

ning van subsidies aan stichtingen achterwege blijft. Bovendien zijn de geleverde

prestaties niet te meten.

De minister SJA streeft ernaar 'in control' te zijn van het proces van de subsidiever-

strekking. Dit houdt concreet in voor het dienstjaar 2016:

1. een transitie van een inputgerichte naar een outputgerichte subsidiebeleid;

2. de diverse stichtingen dienen met behoud van hun eigen specifieke doelstellin-

gen rekening te houden met het beleid van de minister SJA;

3. de resultaten van de activiteiten van de diverse gesubsidieerde stichtingen die-

nen meetbaar te worden. Hierbij staan de outputafspraken met de diverse stich-

tingen centraal;

11 voor een lijst van de stichtingen wordt verwezen naar het subsidie-overzicht welke als bijlage bij onderhavig ontwerp is gevoegd.

83



4. de verantwoording over de behaalde resultaten en de financiele gevolgen hier-

van dient tijdig en betrouwbaar te zijn.

Activiteiten 2016

De minister SJA heeft samen met de minister van Financien & Overheidsorganisatie

de voortrekkersrol genomen wat betreft de transitie van een input gerichte naar een

(overheidsbrede) outputgericht subsidiebeleid. Een speciale Subsidiecommissie is in

het leven geroepen die als task heeft om genoemde transitie te begeleiden. De mi-

nister SJA zal tevens zorgdragen voor een proces van informatievoorziening en on-

dersteuning aan de diverse stichtingen die budgettair onder zijn ministerie ressorte-

ren.

In een transitieperiode van in principe twee jaar dienen met de verschillende stichtin-

gen outputafspraken te worden gemaakt. De Directie Sociale Zaken zal namens het

ministerie SJA de beleidsmatige invulling geven als het gaat om de outputafspraken

met de stichtingen. De controle vanuit het Land op de stichtingen is een ondenNerp

dat in overleg met de minister van Financien en Overheidsorganisatie in 2015 is op-

gepakt. In 2016 dient duidelijkheid te komen over de diverse subsidieafrekeningen.

Hiernaast zullen de outputafspraken voortaan controleprotocollen en monitoringsbe-

sluiten bevatten, zodat de monitoring en controle tijdens het dienstjaar en achteraf

vergemakkelijkt wordt.

Ook dienen stichtingen bewust te worden gemaakt van het belang van duurzame

overheidsfinancien en de gevolgen hiervan voor de bekostiging c.q. financiering van

de maatschappelijke zorg. Hiermee wordt bedoeld dat stichtingen proactief dienen te

streven naar efficiente bedrijfsvoering en een reductie van hun overheadkosten door

bijvoorbeeld:

het efficienter en effectiever organiseren van de maatschappelijk zorg;

het bereiken van synergie door diverse samenwerkingsverbanden aan te gaan

met andere instellingen als het gaat om bijvoorbeeld de gezamenlijke inkoop

goederen en diensten en het delen van huisvesting.

84



Budgettaire gevolgen

In onderstaande tabel worden de budgettaire prognoses van de verschillende subsi-

dievormen in kaart gebracht.

Kostensoort 2015 (Afl.) 2016 (Afl.)

Exploitatiesubsidie 1.600.000 1.600.000

Projectsubsidie 2.027.700 2.107.700

Salarissubsidie 12.829.400 13.296.600

Totaal 16.457.100 17.004.300

De gevolgen van de financiele eindafrekening van de subsidieverstrekking aan de

verschillende stichtingen zijn nog niet meegenomen in de huidige ramingen.

Integrate Jeugdbeleid

De jongeren van Aruba hebben het recht om in een gezonde, veilige en warme om-

geving te kunnen opgroeien, te kunnen leren en ontdekken, zodat zij zich kunnen

ontwikkelen om later als voiwassen burgers een goede plek in de samenleving in te

kunnen nemen. Dat recht is erkend in het Internationaal Verdrag inzake de Rechten

van het Kind. Het UNICEF-rapport in 2013 heeft de kinderrechten nogmaals onder-

streept en aanbevelingen gedaan om deze verder te waarborgen. Daarom vormen

kinderrechten de basis van het eerste Integraal Jeugdbeleid voor Aruba. Het Inte-

graal Jeugdbeleid (IJB) 'Generation of Leaders' is op 17 maart 2015 door de minis-

terraad goedgekeurd. Het IJB presenteert een totaal van 28 kerndoelen12. Het Inte-

graal Jeugdbeleid gaat uit van de doelgroep jeugdigen vanaf conceptie tot 18 jaar en

is gebaseerd op de levensloop van de jeugdige. Hoe het leven van een jeugdige zich

zal ontwikkelen heeft niet enkel te maken met het vermijden van bedreigingen, maar

eerder met het vormen van een sterk en volkomen ontwikkeld karakter, waardoor de

jongere in staat is verantwoordelijke keuzes te maken en zich in zijn handelen te la-

ten leiden door normen en waarden die kenmerkend zijn voor ethisch handelen en

goed burgerschap.

De kerndoelen die vallen onder de basisvoorwaarden (kerndoelen 1, 2 en 3) voor de

implementatie van het IJB, vallen primair onder de verantwoordelijkheid van de mi-

12 Voor een uitgebreide behandeling van de kerndoelen wordt verwezen naar het IJB rapport dat reeds aan de Staten is aangeboden.

85



nister SJA. Het is van belang om een duurzame implementatie van het IJB te waar-

borgen door te zorgen dat de implementatie in integraal verband plaatsvindt, met de

nodige coordinatie en monitoring. Acties die in dit kader reeds zijn ondernomen zijn:

a. De activering van de kinderrechtencommissie in november 2014. Deze commis-

sie heeft tot taak:

1. om te adviseren omtrent de uitvoering van het Kinderrechtenverdrag;

2. de Internationale rapportage verplichtingen voortvloeiende uit het Verdrag uit

te voeren;

3. het maatschappelijk bewustwordingsproces de rechten van het kind te stimu-

leren.

In de commissie zitten de directeuren van de Directie Sociale Zaken, de Directie Bui-

tenlandse Betrekkingen, het Bureau Sostenemi, de Directie Voogdijraad, de Directie

Onderwijs, de Directie Volksgezondheid en de Directie Arbeid en Onderzoek.

Op 27 mei 2015 vond, gedurende de 69ste sessie van het Comite van de Rechten

van het Kind van de Verenigde Naties de evaluatie van het Koninkrijk inzake de

stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van het Verdrag van de rechten van

kinderen plaats. Deze sessie was gebaseerd op een rapport van 2013.

b. In augustus 2015 is een structureel overlegstructuur, in de vorm van een interde-

partementale stuurgroep, ingesteld met de volgende taakstelling:

1. de coordinatie en monitoring van de implementatie van het Integraal Jeugdbe-

leid in nauw overleg en samenwerking met de relevante NGO's en overige

stakeholders;

2. het rapporteren aan de Minister, belast met het jeugdbeleid, inzake de voort-

gang van de implementatie en de realisering van de doelen;

3. het adviseren ten aanzien van beleidsontwikkeling.

c. Ministerieel Jeugdoverleg

Besloten is dat de uitvoering van het IJB periodiek op de agenda van de Minister-

raad wordt geplaatst.

d. Gedurende 2015 zal een eerste versie van het Jeugdmonitor aan de minister SJA

worden gepresenteerd.

e. In 2014 is na de Koninkrijksconferentie een Taskforce Kinderrechten ingesteld die

de samenwerking in het Koninkrijk zal bevorderen ten gunste van het welzijn van

86



elk kind in het Koninkrijk. Op 20 november 2014 heeft de Taskforce een concept

actieplan gepresenteerd aan de regeringen en parlementen van alle Landen in

het Koninkrijk.

f. Het Unicef heeft in april 2014 ondersteuning aangeboden aan Aruba bij de uitvoe-

ring van het IJB. In juni 2015 heeft een vertegenwoordiger van het Unicef Aruba

bezocht om onder andere draagvlak en ownership te bevorderen onder de diver-

se stakeholders die het IJB dienen uit te gaan voeren.

Met betrekking tot de andere kerndoelen is ook vooruitgang geboekt. Een aantal

voorbeelden zijn:

De instelling van een kinderombudsman is een initiatief van de Staten en is een

uitwerking van kerndoel 4. De Kinderombudsman zal een nieuwe, onafhankelijke

organisatie worden, die zal toezien op de naleving van de rechten van kinderen

en jongeren op Aruba. De Kinderombudsman heeft als taak het parlement en de

regering te adviseren en is tevens verantwoordelijk voor de bewustmaking van

de kinderrechten onder de gehele bevolking;

De bedoeling van kerndoel 9 is om jongeren te stimuleren om hun talenten opti-

maal te gebruiken en om concrete doelen te bereiken op een duurzame wijze. In

2015 heeft het ministerie SJA dit kerndoel nadere vorm gegeven in de vorm van

het project Poder di Hubentud. Het project Poder di Hubentud wordt uitgevoerd

door een samenwerkingsverband tussen de ATHA, de DSZ en het Bureau SJA.

De kern van dit project is om jongeren die uitblinken door onder andere hun bij-

drage aan de samenleving, hun discipline en voorbeeld gedrag in het zonnetje te

zetten. Op voordracht van anderen kunnen zij in aanmerking komen voor een

prijs die gericht is op de verdere ontwikkeling van hun sociale en intellectuele

vaardigheden. Op 12 augustus (International Youth Day) is het project voor het

jaar 2015 afgesloten. De bedoeling is dat dit project jaarlijks wordt herhaald.

Kerndoel 11 tracht de stimulering van participatie en de ontwikkeling van leider-

schap bij jongeren te bewerkstelligen. Feria Social is een programme gericht op

participatie en de ontwikkeling van leiderschapskwaliteiten van jongeren. Dit pro-

gramma is specifiek gericht op vrijwilligerswerk in het sociaal veld op Aruba. Jon-

geren hebben kennis gemaakt met de werkzaamheden van stichtingen en zijn

gestimuleerd om vrijwilligers te worden. De Feria Social is ondersteund door het

bedrijfsleven van Aruba en is georganiseerd door een samenwerkingsverband

87



tussen CEDE Aruba, de DSZ en het Bureau SJA. Ruim 80 jongeren hebben aan

dit programma geparticipeerd en begin juli 2015 zijn de resultaten van dit initiatief

gepresenteerd aan de gemeenschap. De totale opbrengst voor de stichtingen die

aan de Feria Social hebben meegedaan bedroeg Afl. 270.000,-.

Kerndoel 15 heeft betrekking op werkloze jongeren. In 2014 is speciale aandacht en

extra capaciteit beschikbaar gesteld voor de herintegratie van een groep jonge-

ren in leeftijd van 18 tot en met 24 die bijstand ontvangen. Tijdens de eerste 6

maanden vanaf het startmoment van dit project werden er een totaal van 106

jongeren in de bijstand (totaal 353), welke direct bemiddelbaar zijn, opgeroepen

voor arbeidsbemiddeling. Gedurende deze periode zijn een aantal instrumenten

ingezet voor het identificeren van deze groep jongeren en om hen zo doelmatig

mogelijk te helpen in het vinden van een passende baan. Het is van belang om te

melden dat deze instrumenten momenteel onderdeel vormen van het bemidde-

lingsproces bij het Departamento Progreso Laboral (DPL). Naast het boven-

staande zijn vergaande werkafspraken gemaakt tussen het Bureau Reclassering

en Jeugdbescherming (Reclassering) wat betreft het opzetten van een Leer-

werktraject voor kansarme jongeren en het doorsturen van werkzoekende jonge-

ren (welke klant zijn van Reclassering) naar het DPL voor arbeidsbemiddeling. Er

zijn ook nadere afspraken gemaakt met de International Labour Organisatie (ILO)

inzake samenwerking en technische bijstand voor de bestrijding van jeugdwerk-

loosheid en de verhoging van de arbeidsproductiviteit op de Arubaanse arbeids-

markt. De Directie Arbeid en Onderzoek zal genoemde samenwerking nader

vorm geven.

De versterking van het Bureau Sostenemi en de instelling van de werkgroep

`Meldcode kindermishandeling' zijn onderdelen van de uitwerking van kerndoel

17. In zowel het UNICEF Rapport 2013 als in het IJB wordt de intensivering van

de rol van het Bureau Sostenemi als centrale meldpunt voor kindermishandeling

als belangrijke prioriteit genoemd. Gezien het bovenstaande staan de volgende

activiteiten centraal:

1. de juridische verankering van het Bureau Sostenemi als het centrale meld-

punt kindermisbruik in het Burgerlijk Wetboek (Boek 1); de introductie van

een meldcode kindermishandeling in overleg en met samenwerking van de

relevante stakeholders. In december 2014 is de werkgroep `Meldcode kin-

dermishandeling' met haar werkzaamheden gestart. Deze werkgroep bestaat

88



uit vertegenwoordigers van het Bureau Sostenemi, de Directie Sociale Zaken

en de Fundacion Respetami. Deze werkgroep heeft tot taak om de Landelijke

Meldcode Kindermishandeling te implementeren. De meldcode kindermis-

handeling is geldig voor organisaties en zelfstandige beroepsbeoefenaren,

die in het kader van hun werk met kinderen, jongeren en gezinnen te maken

hebben. De implementatie van een meldcode kindermishandeling heeft tot

doel deze organisaties en beroepskrachten te ondersteunen in de omgang

met signalen van kindermishandeling. Deze systematische ondersteuning le-

vert een bijdrage aan een effectieve aanpak van kindermishandeling (sneller

ingrijpen en escalatie vermijden).

2. zorgdragen voor versterking van de personele bemanning

Activiteiten 2016

Het is de bedoeling dat in het dienstjaar 2016 verder wordt gewerkt aan de imple-

mentatie van de kerndoelen van het IJB. De minister SJA zal hierbij een cobrdineer-

de en voortrekkersrol hebben. Bijzondere prioriteiten voor het ministerie SJA zijn on-

der andere de duurzame inbedding van een mechanisme dat zorg zal dragen voor

de integrale uitvoering en monitoring van de implementatie van het IJB, de bestrijding

van kindermisbruik en de daarbij behorende beleidsgebieden, de duurzame inbed-

ding van de participatie van jongeren in het sociaal veld, de bestrijding van jeugd-

werkloosheid en het creeren van een duurzame bekostigingsstroom voor de uitvoe-

ring van het IJB.


Het feit dat het jeugdbeleid een nieuw beleidsterrein is dat de nodige impulsen nodig

heeft, verklaart het feit dat er aanvullende middelen voor dit beleidsterrein zijn be-

groot. Op de budgethouder Overig SJA zijn middelen gereseveerd voor Jeugdaange-

legenheden. Op de begrotingen van DSZ, het Bureau Sostenemi en de subsidiebe-

groting voor stichtingen die over Jeugdaangelegenheden gaan zijn middelen opge-

nomen voor de uitvoering van het IJB.

Arbeidsmarktbeleid

Centraal in het arbeidsmarktbeleid staan de verhoging van de arbeidsparticipatie, de

verhoging van de productiviteit met behoud van evenwicht en de rechtsbescherming

89



van de werknemer. Bovendien is het de verantwoordelijkheid van de minister SJA om

de arbeidswetgeving te handhaven door toezicht. Met een evenwichtige arbeids-

markt wordt bedoeld de wisselwerking tussen werknemers en werkgevers en haar

doorwerking op onder andere arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, alsook de

vraag naar en het aanbod van arbeid. Dit evenwicht zal worden nagestreefd met

waarborging van de belangen van zowel werknemers als werkgevers. Het resulteert

vervolgens in duurzaam, eerlijk, gezond en veilig werken. In het kader van een ge-

zond investeringsklimaat en ontwikkeling van andere economische pijiers zijn flexibe-

le(re) arbeidswetten en beleidsregels van belang.

Onder verhoging van de arbeidsparticipatie wordt verstaan het aantal mensen dat

geen werk heeft, te (her)integreren op de arbeidsmarkt. Het gevolg van een ver-

hoogde arbeidsparticipatiegraad is daling van de werkloosheid. Het streven is dan

ook om in de periode 2016-2017 de werkloosheidscijfer verder te verminderen.

Activiteiten in het dienstjaar 2016

Participatie en herintegratie

In 2015 zijn er in tripartite verband diverse overlegmomenten geweest tussen de

minister SJA, werkgevers- en werknemersorganisaties. De gemaakte afspraken

moeten resulteren in aanpassingen van de thans in de Staten voorliggende ont-

werp-Landsverordening Aanvulling Burgerlijk Wetboek van Aruba, van de daarin

opgenomen boek 7, Titel 10 (Arbeidsovereenkomst). Zo wenst de minister SJA

de participatie te bevorderen door onder andere de arbeidsvoorwaarden te be-

vorderen voor de werknemers en de (wettelijke) mogelijkheid te creeren om on-

geclausuleerd contracten voor bepaalde tijd aan te kunnen gaan. Hiernaast dient

een evaluatie en eventuele aanpassing van de Arbeidsverordening 2013 en de

Landsverordening Ter Beschikkingstelling Arbeidskrachten pleats te vinden in het

dienstjaar 2016.

Teneinde een succesvolle uitvoering van de beleidsplannen van de Minister SJA

te garanderen, dient eveneens te worden zorg gedragen voor enkele randvoor-

waarden binnen de directies ressorterende onder het Ministerie. Pilaar in het be-

leid inzake verhoging van de arbeidsparticipatie en de (her)integratie van bij-

standtrekkers is onder andere het DPL. Om een verhoogde arbeidsparticipatie te

bewerkstelligen, is primair een optimale bemiddeling tussen de werkzoeker en de

90



werkgever noodzakelijk. In dit opzicht is het noodzakelijk om de huidige inrichting

van het DPL te bekijken, waarbij zijn effectiviteit zal worden onderzocht en waar

nodig veranderingen zullen worden aangebracht.

Om een betere aansluiting te behalen tussen onderwijs en arbeid is een nauw

samenwerkingsverband tussen de DSZ, de DAO, het DPL en het Enseriansa pa

Empleo (EpE) - verantwoordelijk voor de om-, bij- en herscholing van de be-

roepsbevolking - essentieel. Deze samenwerking zal eveneens kunnen bijdra-

gen aan het behalen van een evenwichtige arbeidsmarkt. De EpE zal cursussen

en opleidingen dienen toe te spitsen op de vraag naar arbeidskrachten, waarvoor

structureel geen of weinig aanbod is. Deze samenwerking zal worden vastgelegd

middels een convenant tussen de EpE, de DAO en het DPL.

Het huidige toelatingsbeleid zal in 2015 worden voortgezet. Lokale werkzoeken-

den zullen derhalve voorrang blijven genieten als het gaat om vacatures op de

arbeidsmarkt. Voor eerste aanvragen zal een strikt beleid worden gehanteerd:

Het DPL is per 1 oktober 2015 verantwoordelijk voor de afhandeling van alle ver-

zoeken ter zake. Op het uit te voeren convenant tussen de DSZ, het DPL en de

DAO met het oog op de herintegratie van bijstandtrekkers op de arbeidsmarkt is

reeds ingegaan onder de beleidsdoelstellingen inzake de bijstand. Het verband

tussen het aantal bijstandtrekkers, het fenomeen 'cheap labor' en de aanvragen

voor de toelating van buitenlandse werknemers dient scherp te worden gevolgd.

Arbeidsproductiviteit en Arbeidsomstandigheden

Gezonde en veilige arbeidsomstandigheden kunnen aan de verhoging van de ar-

beidsproductiviteit bijdragen. De wetgeving op het gebied van veiligheid, gezondheid

en welzijn is evenwel meer dan 25 jaar oud en bovendien versnipperd over verschil-

lende terreinen c.q. ministeries. Het streven van de minister SJA is om de huidige

veiligheidsverordeningen te moderniseren en of te stemmen op de huidige behoefte

van werkgevers en werknemers. Dit zal plaatsvinden middels een nieuw in te voeren

Arbo-wet voor Aruba. Het proces hiertoe is reeds in gang gezet in nauw overleg met

de ArboUnie en andere relevante actoren in het veld.

Het voorgaande doel is echter alleen haalbaar met samenwerking en inzet van de

verschillende betrokken ministeries. Deze zijn de ministeries van SJA, van VOS, het

van Justitie en van R011.

91



De versterking van de Arbeidsinspectie.

Met de invoering van de Landsverordening bestuurlijke handhaving arbeidswetge-

ving, die bijdraagt aan een efficiente toezicht op de naleving van de arbeidswetten, is

het noodzakelijk te beschikken over een optimale Arbeidsinspectie, zowel kwantitatief

als kwalitatief. De minister SJA dient te waarborgen dat dit geschiedt op doelmatige

en doeltreffende wijze. De instrumenten die thans daarvoor ter beschikking staan,

zijn het opleggen van een last onder dwangsom, een bestuurlijke boete en het stil-

leggen van werk. Ondanks deze bevoegdheden heeft tot heden geen handhaving,

met een sanctie als gevolg, plaatsgevonden. De versterking van de Arbeidsinspectie

zal geschieden door onder andere:

a. de benoeming van een hoofd Arbeidsinspectie;

b. de upgrading van de toezichthouders belast met de handhaving;

c. zorgdragen voor de totstandkoming en implementatie van het handhavingsbe-

leid.

Onderzoek

Ook in de regeerperiode 2014-2017 zullen de arbeidsmarktonderzoeken door de

DAO worden voortgezet. Prioriteit genietende onderzoeken die in 2016 zullen wor-

den uitgevoerd, zijn die naar:

1) de arbeidsomstandigheden in verband met de geplande Arbowet 2) jeugdinforma-

tie en -werkloosheid (door middel van het School-To-Work-Transition onderzoek

voorgesteld door International Labour Organisation) 3) het meten van de arbeidspro-

ductiviteit op de arbeidsmarkt en de mogelijkheden om deze te verhogen 4) het me-

ten van de arbeidsmotivatie op de arbeidsmarkt en de motivatie elementen bepalen

om deze te verhogen 5) de problematiek van "cheap labour" op de arbeidsmarkt ge-

koppeld aan het onderzoek naar loonstelsel (loon vs. functiekader) 6) het stimuleren

van arbeidsparticipatie en werkgelegenheid door middel van wetgeving en beleid (in

hoeverre kunnen flexibele regels de toegang tot een baan vergemakkelijken) 7) naar

de impact van de huidige arbeidswetgeving (inclusief de wijzigingen in 2013) en de

gevolgen op de arbeidsmarkt hiervan.

Naast bovengenoemde onderzoeken worden geregistreerde arbeidsmarktcijfers on-

derzocht en geanalyseerd aan de hand van een arbeidsmarktmodel. Verschillende

92



bronnen worden op een periodieke basis geraadpleegd om een actueel beeld to

vormen van de arbeidsmarktindicatoren. Zoals gebruikelijk zal ook het jaarlijkse Ar-

beidsmarktonderzoek (de Labour Force Survey 2016) plaatsvinden, die bouwstenen

zal aanleveren voor de realisering van een verhoogde arbeidsparticipatiegraad.

Budgettaire weergave beleid ministerie SJA

70,000,000

60,000,000

50,000,000

40,000,000

30,000,000

20,000,000

10,000,000

0

8 vi

o o

0

MAIM

8 at

Begroting 2015 incl NvW Ontwerp begroting 2016

8 8

93



G. Beleidsvoornemens Onderwijs en Gezin

Algemeen

Beleidsverantwoording Gedreven door technologische ontwikkelingen verandert de wereld om ons heen zich snel en voortdurend en Aruba verandert onvermijdelijk dan wel noodzakelijkerwijs mee. Om de daaruit vloeiende uitdagingen op onderwijsgebied aan te kunnen gaan is een goede balans nodig tussen voorbereidend wetenschappelijk en beroepson- derwijs essentieel. Het afgelopen decennium zijn daar nieuwe fundamenten voor gelegd of is voortgebouwd op reeds gelegde grondvesten. De uitdaging die de regering nu voor zich heeft is om binnen de financiele mogelijkheden van het Land, te werken aan de uitbouw van de bestaande infrastructuur en het bijbehorende onderwijsper- soneel in verband met groeiende vraag naar kwalitatief hoogstaand onderwijs, alsmede om die infrastructuur en die groep onderwijs-professionals op peil te houden. De doelstelling daarbij is een optimaal functionerend onderwijssysteem dat professionals aflevert die positief en structureel bijdragen aan de duurzame sociaaleconomische ontwikkeling van de samenleving. Op weg naar dat optimale onderwijssysteem zijn drie hoofdpijlers geidentificeerd, te weten de verbetering van de lnfrastructuur van de onderwijsinstellingen, het optimaliseren van studentenprestaties en de verbetering van de kwaliteit en zorg ten behoeve van de leraren.

Het is een economisch gegeven dat het verschil tussen de geschetste noodzakelijke investeringen op het gebied van onderwijs en gezin en de altijd schaarse beschikbare financiele middelen van het Land, het stellen van prioriteiten onvermijdelijk maakt. Dit geldt daarom ook voor het dienstjaar 2016. Het gaat hierbij echter nadrukkelijk niet om het elimineren van reeds ingezette of aangekondigde projecten, maar om bijstellingen o.b.v. effectiviteit en beschikbare middelen. De voornaamste focusgebie- den van het ministerie blijven het optimaliseren van de infrastructuur, het bevorderen van succesvolle studenten en de lerarenkwaliteitszorg, door middel van verdere realisatie van de navolgende kritische voorwaarden voor het regulier primair, voortgezet en hoger onderwijs, te weten: kwaliteit, toegankelijkheid, professionalisering, samenwerking en effectiviteit.

Beleidsuitgangspunten voor 2016

Verhoging van de kwaliteit van onderwijs - doelstellingen Zoals bekend rust op het Land de verantwoordelijkheid om de randvoorwaarden te creeren en te bewerkstelligen die noodzakelijk zijn om - in samenspraak met het on-

94



derwijsveld - op alle onderwijsniveaus een zodanig hoog kwaliteitsniveau te bereiken, dat studenten van alle leeftijden zich optimaal kunnen ontplooien.

Voor het basisonderwijs heeft de minister van Onderwijs zich verplicht om de scholen minstens een keer per schooljaar te horen, om aldus in eigen persoon te kunnen vernemen wat er in de onderwijspraktijk leeft, om het onderwijsbeleid zo goed als

mogelijk aan te doen sluiten en de dialoog met de onderwijsprofessionals te bevorderen. Daarnaast is het creeren van een volgsysteem voor de leerlingen van essentieel belang zodat het maximale potentieel van ieder kind behaald kan worden door tijdige monitoring en aansturing.

Besloten is dat alle sectoren van het onderwijs moeten gaan voldoen aan kwaliteitseisen die mede zijn vastgesteld op basis van internationale standaarden (benchmar- king) en nationale kwaliteitseisen. Bij de inhaalslag tot verbetering van de kwaliteit van het onderwijs staat het basisonderwijs centraal. Daarnaast worden de beroeps- en andere vervolgopleidingen verstevigd.

Een van de belangrijkste doelstelling van het beleid van de Minister van Onderwijs en Gezin, is het ontwikkelen van het nationaal curriculum om uniforme basisnormen te kunnen handhaven, de zogenaamde Nationale Kerndoelen voor het primaire onderwijs, waarin het kleuter- en basisonderwijs in een, doorlopende leerlijn worden ge-

integreerd.

De voorbereidingen voor de invoering van het project nationaal leerplan en het nationaal curriculum zijn complex en vergen een veeiomvattend en gecoOrdineerd implementatieplan. Daarom is ervoor gekozen om de start van het nieuwe programma ge-

lijk te laten vallen met de aanvang van het schooljaar 2015-2016 en de kerndoelen voor het primair onderwijs gefaseerd in te voeren. Dat betekent verdere dat in het

schooljaar 2015-2016 allereerst de kerndoelen rekenen en wiskunde worden inge-

voerd. Vervolgens worden in het schooljaar 2016-2017 de kerndoelen taal en communicatie ingevoerd. Ten slotte, in de schooljaren daarna, worden de kerndoelen van

de overige vijf (5) vormingsgebieden ingevoerd, te weten: persoonlijke vorming, na-

tuur en techniek, mens en maatschappij, beweging en gezondheid, en kunstzinnige vorming.

Daarnaast wordt als onderdeel van het bedoelde implementatieplan een integraal

taalbeleid bij het primair onderwijs een meertalig (multilingual) model met de vier

hoofdtalen ingevoerd, alsmede de mogelijkheid - op basis van vraag en aanbod - tot

diversificatie van de instructietaal.

95



Behalve de versteviging van de eerste treden van het onderwijs, de kleuter- en ba-

sisscholen, zal ook de bovenkant van de onderwijstrap, het hoger onderwijs, worden

versterkt om het gehele onderwijsbestel naar een hoger kwaliteitsniveau te tillen. Het

voornemen is om in nauw overleg met de diverse partners in de onderwijssector de

deelname van het aantal studenten in het hoger onderwijs in Aruba te vergroten en

gelijktijdig onze studenten beter toe te rusten op de voortzetting van hun studies in

het buitenland om zodoende het studierendement van deze studenten te verhogen.

Daartoe zullen het kwaliteitsniveau en de studiemogelijkheden van de betrokken on-

derwijsinstellingen verder worden uitgebreid en de samenwerkingsbanden met

meerdere buitenlandse onderwijsinstellingen, zowel in de regio als in Nederland, ver-

stevigd gaan worden om aansluiting hiermee te blijven garanderen.

Het studiefinancieringsstelsel is geevalueerd en deels aangepast voor studenten die

in Nederland studeren. Een en ander hangt samen met de wijzigingen van het stu-

diefinancieringsstelsel aldaar. Daarnaast wordt ook voortdurend de mogelijkheid van

andere landen dan Nederland als studiebestemming onderzocht en gestimuleerd. De

belangrijkste voorwaarde daarvoor is wel dat de studie betaalbaar blijft voor studen-

ten. Daarom worden de mogelijkheid van samenwerkingsverbanden met buitenland-

se universiteiten en andere onderstellingen voortdurend geexploreerd.

Studeren op HBO- en WO-niveau in Aruba blijft de voornaamste orientatie in ons on-

derwijssysteem. Dat brengt met zich het regelen van de erkenning van Arubaanse

diploma's binnen het Koninkrijk, alsmede het moderniseren van de wijze van erken-

ning van buitenlandse diploma's in Aruba.

Het hoger onderwijs op Aruba wordt al jarenlang grotendeels gesubsidieerd door het

Land. Hierdoor is het voor Arubaanse studenten mogelijk tegen een laag - ten op-

zichte van het buitenland - collegegeld een studie te volgen aan de IPA of Universi-

teit van Aruba. Met een wijziging van het Landsbesluit inschrijvings-, college- en

examengeld Universiteit van Aruba (AB 1988 no. 102) wordt het inschrijvings-, colle-

geen examengeld alsook de kwaliteit meer afgestemd op dat van de andere landen

van het Koninkrijk. Dientengevolge zal een verhoging van het inschrijvings-, college-

en examengeld van de Universiteit van Aruba fasegewijs geintroduceerd worden.

Tevens wordt gewerkt aan de formalisatie van inkomsten van een aantal andere on-

derwijsinstellingen.

96



De toegankelijkheid tot en participatie aan het onderwijs Een belangrijk aspect van de toegankelijkheid tot het onderwijs is het verbeteren en

optimaliseren van de infrastructuur van de onderwijsinstellingen. Dit houdt in dat de

komende jaren geInvesteerd wordt in de renovatie en het onderhouden en upgraden van de scholen, zodat ze optimaal benut kunnen worden. Dit zal geschieden op basis van een vastgestelde urgentielijst. De financiering van dit project zal geschieden door middel van een combinatie van middelen afkomstig van het FDA-fonds, het Onder- wijsfonds en de Landsbegroting.

Optimalisatie van de toegankelijkheid tot het onderwijs beperkt zich niet alleen tot het

fysieke gedeelte van infrastructuur. De huidige technologische ontwikkelingen nopen ertoe dat er zwaar geInvesteerd wordt om de huidige generatie mee te kunnen laten

gaat met de globale technologische trends in het onderwijs. Allereerst zal hiervoor de

noodzakelijke infrastructuur voor een optimale internetconnectiviteit uitgebouwd gaan worden.

Een ander belangrijk aspect betreft de bevordering van een veilige en gezonde om-

geving voor de studenten en leraren op en rond scholen, waaraan gewerkt wordt door middel van het samenstellen van zonerings- en veiligheidsregelgeving en ge-

dragscode.

Een verder streven is om nog meer mogelijkheden te creeren ten aanzien van het

onderwijs voor met name kinderen met leerproblemen en -achterstanden. In eerste instantie wordt hiervoor de zorgstructuur voor het onderwijs vanaf het schooljaar 2015-2016 uitgebreid. De dienstverlening van het Multidisciplinair Centrum (MDC) wordt volledig operationeel door middel van de inzet van aangetrokken deskundigen (met leer- en hulpmiddelen) middels het Onderwijsfonds, waardoor kinderen met leer- en/of gedragsproblemen sneller ondersteuning kunnen krijgen en geholpen kunnen worden, totdat ze geIntegreerd kunnen worden in het reguliere onderwijssys-

teem. Er wordt tevens ruimte gecreeerd voor het ontwikkelen van een Cluster 4

school in de uitbreiding van het MDC, die de benodigde aandacht zal besteden aan

leerlingen met speciale behoeftes en zware gedrags- en/of psychologische problemen.

Het bedoelde beleid van de overheid en onderwijssector richt zich verder op het ver-

beteren van de prestaties van de moeilijk lerende kinderen. Concrete acties die hier-

toe genomen worden, zijn onder meer de uitbreiding van onderwijsmogelijkheden

voor moeilijk lerende kinderen (MLK) en andere speciale leerlingen en de leerlingen-

zorg op scholen en daarbuiten. Vorig dienstjaar is daarom besloten om de Aspiran-

97



tenopleiding, de beroepsopleiding voor moeilijk lerende leerlingen die voorheen res- sorteerde onder de EPB, of te scheiden als Skol Praktico pa Ofishi (SPO) en onder beheer van de DPS te brengen. De budgettaire consequenties van deze keuze zijn voor het eerst volledig terug te vinden in het onderhavige ontwerp.

Professionalisering van het onderwijs De ingezette weg om de verschillende onderwijsorganisaties en hun personeel te professionaliseren zal wordt voortgezet. Daarmee blijft hierbij het grootste aandachtspunt het professionaliseren van de docenten. Het is belangrijk om de leerkracht/docent de mogelijkheid, het vertrouwen en de verantwoordelijkheid te geven bij de keuze van zijn eigen ontwikkeling in het kader van een voortdurende verbetering van het onderwijs. Daarnaast is het algemeen bekend dat het onderwijsvak mentaal en fysiek veel vergt van docenten. Daarom wordt in navolging van andere landen een systeem van "Care for Teachers" voorbereid, waarin sociale en emotionele ondersteuning zal worden geboden aan docenten, om bijvoorbeeld het gevaar van burn-outs te ondervangen. Hiervoor is tijdens de voorbereidingen van de voormelde uitbreiding van het MDC een psycholoog aangetrokken, die speciaal en uitsluitend voor de leerkrachten ingezet zal gaan worden.

Daarbij is het van belang dat de leerkracht/docent zeif ook blijft aangeven wat diens wensen zijn in het kader van voortdurende persoonlijke professionele ontwikkeling en dat de schoolbesturen en andere instanties hiernaar blijven luisteren. Naast deze ondersteuning zullen tevens regelmatige upgrading programma's en prestatie erken- ningen aangeboden worden aan de leraren. Het project van het herstructureren van het salarissysteem en invoering van een nieuw functiehuis, op basis van prestatie, wordt na een lange planningsperiode en eerste fase, operationeel in 2016.

Naast de schoolbesturen en leerkrachten wordt tevens een aanvang gemaakt om de onderwijsondersteunende diensten te upgraden, zodat ook zij hun werkzaamheden optimaal kunnen verrichten.

Onder invloed van de voortschrijdende invloed van technologie op de economie wordt het alsmaar duidelijker dat onderwijs een steeds groter deel van ons leven vormt en het ook steeds belangrijker wordt om constant en gedurende de gehele werkzame periode van het leven te blijven werken aan de persoonlijke en professionele vorming. Die vorming vindt derhalve niet alleen meer plaats binnen de beginja- ren, maar ook in de jaren daarna. De overheid stelt zich ten doel om aan die vraag tegemoet te komen. Dat betreft zowel het hele pallet van mogelijkheden van voorschoolse opvang tot aan volwasseneneducatie, alsook een steeds groter deel van

98



onze dagbesteding. Om deze ontwikkeling te kunnen faciliteren, wordt zowel de leef- tijdsgrens voor toegang tot naschoolse opvang verhoogd, alsook de voorschoolse opvang wettelijk geregeld om uniforme kwaliteitsnormen te waarborgen. Om de be-

doelde vorming zo breed en laagdrempelig als mogelijk te houden, wordt zowel ge-

keken naar de al bestaande en bekende informatiebronnen in Aruba, zoals radio, tv

en de bibliotheek, alsook naar de nieuwe communicatiemiddelen die ons te dienste staan, zoals het vaste en mobile internet.

Het is overduidelijk dat de enorme opkomst van het internet ons leven en daarmee ook de wijze waarop wij ons vormen steeds sterker beinvloedt. De Biblioteca Natio- naal Aruba (BNA) die van oudsher altijd als een centrale bron van informatie en persoonlijke ontwikkeling is geweest, wordt gemoderniseerd om die rol ook in de toekomst te kunnen blijven vervullen. Daarbij speelt de inzet van Informatie and corn- municatie technologie (ICT) een centrale rol om studenten van alle leeftijden zeif- standig of - desgewenst -onder begeleiding van professionele en vrijwillige "mentors" het internet met al zijn mogelijkheden van zelfstudie veilig te gaan ontdekken. Daar- voor zal de dienstverlening in breede zin aan het publiek worden uitgebreid, alsmede meer en betere studiegelegenheden beschikbaar worden gesteld. Aan de andere kant van dit spectrum, de low-tech zijde, zal de BNA een actievere rol spelen in de

leesbevorderende activiteiten door middel van het organiseren van lees- en voor- leesmiddagen, het opzetten en ondersteunen van schoolbibliotheken, leesbevorde- ringsactiviteiten op scholen, alsmede samen met NGO's en het onderwijsveld life-

long lezen gaan bevorderen. Daartoe zullen er ook bibliotheken opgezet worden in

de Centro di Bario's en de multifunctionele accommodaties (MFA's) en op de verschillende vestigingen zullen kenniscentra voor E(lectronic)- en D(istance) Learning

worden opgezet waar laagdrempelige leerprogramma's worden gefaciliteerd.

Samenwerking

Het onderwijs in Aruba kent vele partners. Daarom zijn bij de aanvang van de kabi-

netsperiode Mike Eman II nieuwe contacten en samenwerkingsverbanden gelegd met het onderwijsveld, de ouders en andere actoren. Naast de scholen zelf vindt er

regelmatig overleg plaats met de SIMAR, en ook op regelmatige basis met de ver-

schillende schoolbesturen, zo zij daar behoefte aan hebben. Deze gesprekken zijn

met name bedoeld een draagvlak te vormen om gezamenlijk de uitdagingen die bijv.

gepaard gaan met de invoering van de nieuwe beleid aan te kunnen gaan.

Daarnaast is een goede samenwerking en ondersteuning van de ouders van essentieel belang voor het succes van de leerlingen in het onderwijs, maar ook in de maatschappij als algemene burgers. In dit proces van de ondersteuning van de ouders is

99



ook een rol weggelegd voor de dienstverlening van de opvoedwinkel en van het CE-

DEHM, door uitbreiding van de taken van die laatstgenoemde. De expertise van de-

ze organisaties zal een belangrijke rol spelen bij de erkenning en acceptatie van al-

ternatieve gezinssamenstellingen binnen de maatschappij, door bewustwordings-

campagnes.

Om het actief burgerschap en betrokkenheid bij de samenleving van scholieren en

studenten in hun rol als actieve burger te activeren zal de maatschappelijke stage in

het secundair onderwijs gestimuleerd worden, om jongeren te leren onze gemeen-

schap beter te kennen en om hen te leren verantwoordelijkheid te dragen voor ande-

re mensen en voor de gemeenschap. Dit brengt tevens met zich mee een positieve

ervaring en win-win situaties voor het bedrijfsleven en de studenten.

Effectiviteit De bestuurders van de diverse onderwijsinstellingen die financieel ondersteund wor-

den door algemene middelen uit de landsbegroting hebben te kennen gegeven dat

zij zich welbewust zijn van de verantwoordelijkheid die op hen berust om zo spaar-

zaam als mogelijk om te gaan met de hen ter beschikking staande budgets. Er wordt

door hen ook op alle fronten meegedacht om mogelijke besparingen en effiency-

maatregelen door te voeren.

Onderwijsfonds

Algemeen

Het Onderwijsfonds is ingesteld bij landsverordening van 28 november 2012 (AB

2012 no. 44) en in het dienstjaar 2015 operationeel geworden door de goedkeuring

door de Staten van de begroting voor de dienstjaren 2015-2016. Het is een budget

ondersteunend fonds, reden waarom het hier een korte vermelding verdient. Voor de

verdere achtergronden ervan zij verwezen naar de memorie van toelichting op de

genoemde landsverordening.

Doelen Onderwijsfonds De nagestreefde doelen van het onderwijsfonds zijn de bevordering van de kwaliteit

van het onderwijs en de invoering van vernieuwingen op onderwijsgebied. De verta-

ling van de kwaliteitsverbetering van het onderwijs en de invoering van vernieuwin-

gen op onderwijsgebied vindt plaats door de navolgende projecten:

100



A lnfrastructuur

Diverse projecten van omheining, asfalteren, verfbeurten, schoonmaak, installa- tie alarmsystemen en diverse urgente renovaties

Opknapbeurt Bibliotheek San Nicolas

Uitbreiding MLK (Caiquetioschool)

Extra beveiliging

Huur gebouwen

B Projecten ter bevordering van leerprestaties

Kerndoelen (rekenen): Aankoop materiaal en ondersteuning ter implementatie

Cuidadano Activo: maatschappelijke stage

MDC Expertise Centrum: bezetting van benodigde deskundigen en be-

drijfsbenodigdheden MDC exp centrum

MDC Observatiecentrum: observaties en expertisecentrum deskundig personeel

MDC le inrichting observatiecentrum (leer- en hulpmiddelen)

MDC aanschaf Leer ling Volgsysteem (LVS)

Diverse projecten voor leerlingen met leerachterstand

Pilot Summer Schools en extra begeleiding van MAVO-instroom op de HA- VO

Speciale projecten: Begaafde leerlingen, Spelling Bee, en Science Fair

Uitbreiding Traimerdia

Automatisering Directie Onderwijs:IT upgrading ten behoeve van DO

C Docentenzorg

Implementatie functiehuis

Empowerment Program voor leerlingen en docenten (ACE Program

Secundair Onderwijs - Al le MAVO's)

Master opleiding schoolleiders

Professional ontwikkelingsprogramma voor schoolleiders/leraren

Teachers Care Deskundigheidsbevordering van MDC


Budgettaire gevolgen mutaties activiteiten Onderwijs en Gezin

voor

101



Voor de le en 2e tranche van de Onderwijsfonds is totaal Afl. 9,629,276.00 ontvan-

gen en begroot op 2015 en 2016. In 2016 wordt verwacht dat de derde (laatste tran-

che ontvangen zal worden) voor een bedrag van 3,8 miljoen Euro.

Tot slot, de aanpassing van het Landsbesluit inschrijvings-, college- en examengeld

Universiteit van Aruba (AB 1988 no. 102) zal in de komende jaren haar vruchten

werpen en de UvA minder afhankelijker maken van Landsmiddelen.

Budgettaire weergave beleid ministerie OG

300,000,000

250,000,000 -

200,000,000 -

150,000,000

100,000,000 -

"' O

50,000,000 -

0

8 O CO

8 Ln.

01

O

O

8 o

6

Begroting 2015 incl NvW Ontwerp begroting 2016

o

LO

102



H. Beleidsvoornemens Justitie

JUSTITIE

Aloemeen

Inleiding Met voldoening kan aan het begin van de tweede regeringsperiode van het kabinet

worden vastgesteld dat de Iaatste jaren hard is gewerkt aan de versterking van het

justitiebestel en dat er sprake is van meer vertrouwen en samenwerking in en tussen

de justitiele diensten. Ter wille van de effectiviteit van elke organisatie binnen het mi-

nisterie van Justitie was het doorsiaggevend dat aanvankelijk een gezonde en solide

basis werd gelegd met name voor de motivatie van het personeel van met name de

ordediensten. Deze strategie zal verder als Ieidraad worden toegepast om steeds de

bedrijfsvoering van de justitieketen te blijven optimaliseren. De minister is overtuigd

dat indien de bedrijfsvoering van de diensten op optimale wijze wordt verricht zij be-

ter in staat zijn aan hun missie te voldoen, zoals vastgesteld in de respectieve instel-

Iingsbesluiten. Het gaat er met name om dat beleidsdoelstellingen op gebied van

criminaliteitsbestrijding, functioneren van het politiekorps, verkeersveiligheid, integri-

teit en veiligheid binnen justitiele diensten en het waarborgen van rechten en vrijhe-

den van burgers steeds centraal blijft staan.

Het ministerie van Justitie zal blijven voortbouwen aan het behoud en ontwikkeling

van de rechtsorde en rechtshandhaving om de gewenste veiligheid voor de samen-

leving te kunnen blijven garanderen. Aruba blijft niet bespaard van de financiele en

bestuurlijke crisis van buurlanden of staten waarvan haar economie sterk afhankelijk

is. Het is daarom van belang te accenturen dat onze samenleving op de vastbera-

denheid van de minister van Justitie kan blijven rekenen om de leidende rol te blijven

innemen om steeds doelgerichter te werken en de diensten te blijven motiveren en

inspireren om de aan hun toevertrouwde taak op integere en meest optimale manier

te blijven vervullen om de uitdagingen op gebied van veiligheid het hoofd te blijven

bieden. In de komende twee jaren zal het gevoerde beleid haar vruchten moeten af-

werpen en de samenleving zal kunnen beamen dat zonder additionele substantiele

financiele investeringen in de justitieketen deze taak een zware, maar mogelijke en

vooral zinvolle taak is, waarbij veiligheid en rust een gedeelde verantwoordelijkheid

is. Volledigheidshalve worden hieronder de kerndoelen voor het ministerie van Justi-

tie voor deze regeringsperiode herhaald. Alle activiteiten van het ministerie onder-

steund door haar diensten en instituten zullen gericht blijven op:

- Het bevorderen van de veiligheid en rust voor de samenleving;

103



Bevordering weerbaarheid van de samenleving;

Het onderhouden en bevordering van de integriteit van justitiele diensten;

Een nauwe samenwerking met andere ministeries op gebied van jeugdzaken;

Een geintegreerde aanpak voor de verslavingsproblematiek.

Beleidsvoornemens

Bevorderen van veiligheid en rust

De Arubaanse gemeenschap verwacht van de overheid dat ze orde schept door vei-

ligheid in de samenleving te waarborgen. Het ministerie van Justitie zal dan steeds

meer burgers prikkelen dat wij alien actieve dragers zijn om de gewenste veiligheid in

ons land te waar te maken. In de komende periode zal meer inhoud worden gegeven

wat reeds in de sociale dialoog is afgesproken, maar met name zal nu gericht ge-

werkt worden om de relevante netwerkwetenschap te vergroten. Netwerken hebben

volgens prof. Boutellier van de Vrije Universiteit van Amsterdam een immanente or-

dening van hubs, links en connectors en kennen principes van robuustheid en rich-

ting. Volgens hem zijn netwerken zo bezien niet de oorzaak van complexiteit, maar

het antwoord erop. In de komende periode zal vanuit dit opzicht naar bestaande net-

werken worden gekeken om meer kennis te verkrijgen van de ontstane nieuwe vor-

men van sociale ordening in onze samenleving met als doel beleidsstrategieen aan

te passen of te herformuleren om de daaruit voortvloeiende knelpunten op effectieve

wijze te kunnen aanpakken. Het zal er met name omgaan dat, aanvullend aan de ta-

ken van de overheid om veiligheid en rust in de samenleving te waarborgen steeds

meer een grotere beroep zal worden gedaan op de verantwoordelijkheidsgevoel en

betrokkenheid van elke burger voor hun eigen veiligheid en die van hun directe om-

geving. Verder zal ook een beroep worden gedaan op de betrokkenheid van relevan-

te knooppunten binnen onze samenleving die invloed kunnen hebben op de sociale

ordening van de maatschappij.

Het Korps Politie Aruba initieerde de testfase van het cameratoezicht project en op

basis van de bevindingen zal in de komende periode bepaald worden hoe dit project

zal moeten worden uitgebreid. Het gaat er vooral om dat met dit project het KPA be-

ter in staat is om op effectieve wijze te kunnen reageren op gepleegde overtredingen

maar de kennis en ervaring opdoet om steeds meer een proactieve houding in te

nemen op criminele intenties van daders. Het ministerie zal een terughoudend beleid

voeren ten aanzien van de reeds ingeslagen weg van samenwerking tussen de pu-

blieke en de private sector voor het behouden van veiligheid en orde in en rond de

hotelzone, uitgaanszones en problematische woonwijken. Daarbij zal er voor worden

104



gewaakt dat mogelijke belangenverstrengelingen zullen worden vermeden.

Het KPA zal verder meer inhoud geven aan de barioregisseur structuur. Mede op basis van de betrokkenheid van de sociale partners ten aanzien van onze veiligheid en

ook voor het welzijn van onze jeugd, blijft de regering ervan overtuigd dat een effectieve aanpak voor de bevordering van veiligheid in ons Land aangevuld moet worden met meer activiteiten die burgerparticipatie stimuleert. Het KPA zal meer gestalte geven aan de betrokkenheid van de politie en de burger en het imago die de samenleving over het korps heeft. De minister van Justitie verwacht ook van elke burger dat zij bereid is om deel te nemen aan projecten die de veiligheid in de wijk ten goede komen. Het uiteindelijke doel is dat projecten die gethitieerd worden ter waarborging van de veiligheid van onze samenleving, grotere kansen van slagen zullen hebben en derhalve effectiever zullen zijn in hun bijdrage bij de realisatie van het overheidsbeleid dat uiteindelijk gericht is op welvaart en welzijn van het Land. Het thans bestaande tarioregisseur concept zal daarom in deze periode meer gestalte krijgen doordat de werkzaamheden en betrokkenheid van de tarioregisseur worden geIn- tensiveerd.

In de afgelopen periode is het ministerie van Justitie om technische en juridische mo- tieven niet gelukt om een lokale versie van het bekende Nederlandse programma opsporing te lanceren. Het is nog steeds de bedoeling dat het OM en het KPA in de

komende periode dit project initieren omdat, zodra het een algemeen bekend feit is

dat de ordediensten proactief handelen om de pakkans op overtredingen te doen toenemen daders gedemotiveerd raken om de samenleving last te vallen.

Ten slotte, zal het ministerie van Justitie steeds meer eisen dat leidinggevenden binnen het ministerie op effectieve wijze plannen en naar de minister toe verantwoording afleggen. Dit blijft het belangrijkste instrument om ervoor te zorgen dat elke dienst op

slagvaardige wijze hun missie realiseren. Het voornoemde is gebaseerd op de overtuiging dat indien elke justitiele dienst op integere wijze en naar behoren voldoen aan hun taakstelling, nadat de regering voldoende randvoorwaarden heeft aangereikt, het

ministerie op afdoende wijze heeft kunnen bijdragen om, de negatieve effecten van een groeiende en bruisende economie op de rust en veiligheid van de samenleving, het hoofd te kunnen bieden. De minister van Justitie zal in de komende periode in

zijn regulier overleg en het justitiebrede diensthoofden overleg blijven benadrukken dat durf, moed en leiderschap kritieke succesfactoren zijn om een justitiedienst op de

meest doelmatige en doeltreffende wijze te kunnen managen. Elke diensthoofd moet zich inspannen om de hun aangereikte begroting op optimale en integere wijze uit te

putten om de gestelde kerndoelen te kunnen realiseren. Dit vereist onder meer, een

105



goede planning, een goede leiding en effectieve controle op de bedrijfsvoering van

elke dienst. Verder dient elke ambtenaar intrinsiek gemotiveerd te zijn om aan de

verdere ontwikkeling van het Land te kunnen bijdragen.

Bevorderen weerbaarheid van de samenleving Vanwege de begrotingsperikelen van het afgelopen jaar was het ministerie niet in

staat om de projecten die onder deze noemer vallen op effectieve wijze te initieren.

Om de weerbaarheid van de samenleving op effectieve wijze te bevorderen dient

aanvankelijk de knelpunten op dit gebied vroegtijdig te worden gesignaleerd en het is

doorslaggevend dat bestuurders, professionals en burgers deze knelpunten als een

gezamenlijk probleem zien dat alleen met vereende krachten kan worden aangepakt.

Het zal er voornamelijk gaan om de gedeelde burgerschap, wat te maken heeft met

het willen deelnemen aan de gelijke rechten en plichten van elke individu in de Aru-

baanse democratische rechtstaat. Het heeft te maken met een manier van omgaan

met elkaar die past binnen onze democratie. Daarom zal vanuit het ministerie van

Justitie burgers middels specifieke programma's van hun rechten en plichten gein-

formeerd worden met als doel de gewenste een meer dynamische en weerbare sa-

menleving te creeren, waarbij niet afhankelijkheid van de overheid centraal moet

staan, maar wel het initiatief, creativiteit, eigen verantwoordelijkheid en economische

en financiele zelfstandigheid. Specifieke aandachtsgebieden die in deze program-

ma's zullen worden geadresseerd zijn onder anderen: de problematiek over huiselijk

geweld met het accent op kinderen ouderenmishandeling, noodzakelijke onder-

steuning voor kwetsbare jongerengroepen en het alcoholgebruik in het verkeer.

Het onderhouden en bevordering van de integriteit van justitiele diensten

Het ministerie van Justitie heeft zich sinds 2009 zich op strategische wijze ingezet

om een solide basis aan te leggen voor de Arubaanse justitieketen door veel aan-

dacht te besteden aan de kwaliteit van de bedrijfsvoering van de diensten. Deze in-

spanningen om de integriteit, veiligheid en betrouwbaarheid van medewerkers en

werkprocessen te bevorderen zal tot eind 2017 continueren omdat dit vooral als een

continu kwaliteitsproces wordt gezien. Specifieke activiteiten die op dit gebied zullen

worden geinitieerd is de automatisering van werkprocessen en het digitaliseren van

documentatie ten aanzien van een aantal vergunningsaanvragen. Verder zal vanuit

het ministerie naar analogie van de aard van de projecten van de voorgaande jaren

al dan niet via het reguliere justitieel diensthoofdenoverleg thema's op gebied van

integriteit en bevordering van productiviteit aan de orde komen. Speciale aandacht

zal worden besteed aan de noodzakelijke effectieve communicatieprocessen bij de

orde diensten opdat vooral de beleidsmatige aangelegenheden op gebied van per-

106



soneelsmanagement op een juiste, volledige, tijdige en transparante manier worden door gecommuniceerd zodat werknemers steeds bewuster worden van hun rechten, plichten en blijven functioneren op basis van geldende integriteitprincipes. Niet- integer gedrag wordt dan ook met disciplinaire maartregelen geadresseerd.

Een nauwe samenwerking met andere ministeries op gebied van jeugdzaken In 2015 heeft het ministerie van Justitie een beleidsplan laten opstellen naar aanleiding van het voornemen om forensische zorg aan te bieden voor jeugdigen tot 18

jaar. Op basis van dit beleidsplan wordt een forensisch besloten afdeling bij het Or-

thopedagogisch Centrum geopend. De maatschappelijke relevantie hiertoe bleek uit

de hoge prevalentie van sociaal-emotionele problemen en gedragsproblemen bij

jeugdigen en dat in sommige gevallen zich in jeugdcriminaliteit kan uiten. Het ministerie van Justitie heeft de vastberadenheid om jeugdcriminaliteit terug te dringen. De-

tentie heeft vergelding en veiligheid van de maatschappij als doel maar zij is ervan overtuigd dat ook aandacht moet worden gegeven aan de behandeling om recidive het hoofd te bieden. Het Orthopedagogisch Centrum vormt de professionele schakel binnen de keten van de jeugdhulpverlening op Aruba. Het biedt op methodisch wijze residentiele behandeling en begeleiding aan jeugdigen met psychosociale problematiek, zodat ze op een zo kort mogelijke termijn de nodige vaardigheden aanleveren op verschillende ontwikkelingsgebieden. Het uiteindelijke doel is dat jeugdigen bij

hun vertrek in staat zijn om adequaat en zelfstandig te functioneren binnen het gezin

en/of de samenleving. Naast deze algemene pedagogische missie van het Orthope- dagogisch Centrum, heeft de Forensisch Besloten Afdeling van het centrum als doelstelling om de veiligheid van de samenleving te vergroten door het recidiverisico van

crimineel gedrag te verminderen en toekomstig crimineel gedrag te voorkomen. Een

maatregel op zich is onvoldoende om terugval in delict gedrag te voorkomen. Het

verblijf een jongere in deze afdeling moet worden gezien als een nieuwe kans om

een positieve draai te kunnen geven in het leven van de jongere. Samenvattend kan

worden gesteld dat er naar resocialisatie van de jongere ten behoeve van een succesvolle terugkeer in de samenleving wordt gestreefd.

Een geIntegreerde aanpak voor de verslavingsproblematiek De verslavingszorg was de laatste twee jaren voor het ministerie een uitdaging niet

zozeer om financiele beperkingen, maar vooral vanwege het gebrek aan transparantie en daadkracht vanuit het bestuur van de stichting waaraan deze zorg is toever-

trouwd. Mede op basis van deze ervaring zal in deze periode gewerkt worden naar

een meer geIntegreerde aanpak voor de verslavingszorgproblematiek. De activiteiten

die in de komende periode ten aanzien hiervan zullen worden verricht hebben als

doel dat nauwer wordt samengewerkt met bestaande organisaties en dat er een ef-

107



fectieve integratie wordt waargemaakt met de geestelijke gezondheidszorg.

Het is een ieder bekend dat om de verslavingsproblematiek het hoofd te kunnen bie-

den een meersporenbeleid noodzakelijk is en dat op dit gebied veel inspanningen

worden gedaan. Wat nu nodig is dat eenduidige indicatoren worden gesignaleerd

aan de hand waarvan de effectiviteit van het gevoerde beleid gemeten kan warden.

Er zijn reeds afspraken gemaakt met de vertegenwoordiging van de hotelsector om

samen effectieve programma's te financieren opdat meer verslaafden die vooral in

het centrum en een aantal woonwijken last veroorzaken aan onze burgers en bezoe-

kers ondersteuning kunnen krijgen.

Financieel kader

Het te voeren beleid binnen het ministerie van Justitie is gericht en aangepast op het

huidige financieel kader van het Land. Wij maken als kleine natie uitdagende tijden

mee waaraan grotere landen aan gewend zijn, maar die wij zeker met durf en moed

gaan adresseren. Daarom zullen de beleidsactiviteiten van het ministerie in de ko-

mende periode vooral gericht zijn op de bevordering van de productiviteit van de jus-

titie diensten en behoeven in principe geen additionele bekostiging vanuit de Lands-

begroting. Wij zijn ervan overtuigd dat elke dienst steeds meer beseft dat de aan hun

aangereikte begroting op doelmatige wijze moet worden besteedt met als doel om

aan hun missie zoals vastgelegd in hun respectieve instellingsbesluiten zo effectief

mogelijk te kunnen voldoen. Bevordering van de productiviteit en effectiviteit van

voornamelijk het Openbare Ministerie en het Korps Politie zullen vooral zichtbaar

worden in de toename van de stortingen van de in beslag genomen activa, uit hoofde

van de voltooide opsporingsacties, in het criminaliteitbestrijdingsfonds. Vooral vanuit

dit fonds zullen op maat gemaakte progamma's ten behoeve van het bevorderen van

de veiligheid en rust en tegelijk de bevordering van de weerbaarheid van de samen-

leving worden bekostigd. Ten aanzien van de verslavingsproblematiek zal de behan-

delstrategie steeds meer gericht zijn op de ambulante zorg waardoor additionele in-

vesteringen op korte termijn in de klinische zorg niet direct noodzakelijk warden. Het

gaat er niet alleen om de verlaging van kosten maar vooral omdat wereldwijd de am-

bulante zorgstrategie heeft bewezen effectiever te zijn. Het ministerie van Justitie zal

haar beleid binnen het aangereikte financieel plafond moeten realiseren. De effectivi-

teit van haar beleid zal niet alleen in handen zijn van het leiderschap van de verant-

woordelijke minister, maar zal vooral worden bepaald door de bereidwilligheid en

vastberadenheid van elke ambtenaar en leidinggevende binnen het ministerie van

Justitie.

108



Pe

rson

ee I

We

rkge

ve r

sbijd

rage

n

Goe

dere

n en

die

nste

n

Sub

sidi

es

Ove

rdra

chte

n bi

n ne

nlan

d

Ove

rdra

chte

n bu

iten

land

Bijd

rage

n en

afs

chrij

ving

en

8 Ju

stiti

e

O

O

4,

O

..!.

0 0

0 0

0 0

, 8

.9 0 O 8

1-

I-+

.

1-4

1-k

NJ

0 I.

4.

cn

co

o O

O

P

..9

..0

O

a a

a o

O

o a

a O

.p

p p

p 8

8 8

8 8

8 0

0 0

28,7

44,5

00

26,5

47,8

00



I Beleidsvoornemens Financien en Overheidsorganisatie

Financien

Inleiding Het gevoerde beleid van ondergetekende, belast met Financien en Overheidsorgani-

satie, zal in het jaar 2016 worden voortgezet. Het Ministerie van Financien en Over-

heidsorganisatie heeft als beleidsdoelstellingen het verduurzamen van de openbare

financien door het tot stand brengen van een deugdelijke financiele administratie en

beheer, alsmede het bereiken van een structureel begrotingsevenwicht op de middel-

lange termijn, door het verwezenlijken van een kleiner en effectief overheidsappa-

raat. Hierbij vormen de begrotingsnormen zoals opgenomen in de Landsverordering

Aruba tijdelijk financieel toezicht (AB 2015 no. 39) het financiele kader voor het na-

streven van de beleidsdoelstellingen.

In het dienstjaar 2014 hebben de hervorming van de AOV- en APFA pensioenrege-

lingen geleid tot een structurele verlaging van de personeelskosten. De hervorming

van het AOV-fonds was een belangrijke stap in het financieel toekomstbestendig ma-

ken van het AOV-fonds. Dit is bewerkstelligd door het geleidelijk verhogen van de

pensioenleeftijd naar 65 jaar over een periode van 10 jaar, de verhoging van de bru-

to-premieloongrens van Afl. 65.052 tot Afl. 85.000 en aanpassing van de premie.

Hervorming van de pensioenregeling heeft geleid tot een structurele verlaging van

het werkgeversdeel in de pensioenregeling onderwijl tegelijkertijd de onderdekking

van APFA omzettend in een dekkingsgraad van 100%. Deze doelen zijn bereikt door

de verhoging de APFA-pensioenleeftijd (van 60 naar 65 jaar, zonder verhoging van

de opgebouwde rechten, zodat de dekkingsgraad verbetert, en de pensioenpremie

daalt), de gerealiseerde starting van het resterende tekort (tot 100% bruto dekkings-

graad) zodat de APFA geen dekkingstekort meer kent, met als gevolg dat de herstel-

premie en de dekkingsgraadgarantie zijn komen te vervallen. De toekomstige jaarlijk-

se opbouwpremie van 2% is naar 1,75% verlaagd met als gevolg een lagere pensi-

oenpremie.

Daarnaast is de Iandsbijdrage AZV verder gemaximeerd door de inwerkingtreding

van de Landsverordening bestemmingsheffing AZV (AB 2014 No. 59) per 1 decem-

ber 2014 en de verhoging van deze BAZV met 1 procent per 8 juli 2015. Daarboven-

op is de bevoegdheid om maatregelen te nemen, leidend tot structurele kostenbe-

heersing, gedelegeerd aan de Raad van Commissarissen van het Uitvoeringsorgaan

AZV.

110



Dit ministerie gaat zich op een aantal prioriteiten richten betreffend de volgende be-

leidsterreinen:

Begrotingsbeleid Het uit te voeren begrotingsbeleid concentreert zich op onderstaande sturingsmidde- len.

Het eerste sturingsmiddel voor het uit te voeren begrotingsbeleid is het stimuleren van de houdbaarheid van de overheidsfinancien. De afgelopen jaren is, mede als

gevoig van het gehanteerde stimuleringsbeleid, de overheidsschuld toegenomen tot 81,2 procent van het BBP in 2014. Het kabinet streeft ernaar om deze schuldquote geleidelijk terug te dringen naar een stabiel en houdbaar niveau welke voldoet aan internationale normen. Om deze doelstelling te bereiken, dient het financieringstekort geleidelijk worden teruggebracht. Hiervoor wordt het financieringstekort binnen een

overeengekomen herstelpad tot maximaal 3,7% in 2015, maximaal 2,0% in 2016 en

maximaal 0,5% in 2017 teruggebracht teneinde een overschot van 0,5% vanaf 2018 te beogen, zoals opgenomen in de Landsverodering Aruba tijdelijk financieel toezicht.

Het tweede sturingsmiddel is het verder uitbouwen van een meerjarige begrotings- prognose. Dit is een vereiste om de ontwikkeling van de overheidsschuld enerzijds te

kunnen monitoren en te beheersen en anderzijds ter realisatie van het vastgestelde financiele kader.

Het derde sturingsmiddel vormt het handhaven van het trendmatig begrotingsbeleid conform de begrotingsnormen zoals opgenomen in de Landsverodering Aruba tijdelijk financieel toezicht, en het institutionaliseren van een Fiscal Council welke zal toezien op naleving van deze normen.

Kasbeheer en Financiering De hoogte van de schuld en de rentelasten zijn indicatoren voor de houdbaarheid

van overheidsfinancien. Beleidsmatige ingrepen ter vermijding van averechtse ont-

wikkelingen hierin, zijn herfinancieringsoperaties ter verkrijging van een gemiddeld

lagere rente voor voorheen duurder aangegane leningen.

Fiscaal beleid

Het ministerie streeft ernaar de Departamento di Impuesto zodanig te moderniseren

en in te richten dat deze in staat is die dienstverlening aan te bieden die de belas-

111



tingbetaler mag verwachten.

Het jaar 2016 zal in het teken staan van de belastinghervorming. Het doel hiervan is

een simpelere en effectievere belastingwetgeving. Het huidig fiscaal wetgevingsar-

senaal is archaisch, en de meeste heffingen dateren van begin vorige eeuw!

Als voorloper zal de winstbelasting over het jaar 2014 voor eind 2015 op aangifte

moeten worden voldaan. In 2016 zal dit dan in mei moeten geschieden voor het jaar

2015. Het voordeel hiervan is dat de belastingplichtige zelf verantwoordelijk wordt

gesteld om de aangifte in te dienen, de winstbelasting te berekenen en het verschul-

digde of te dragen. De administratieve werkzaamheden voor de belastingdienst wor-

den hiermee drastisch teruggebracht. De werkzaamheden van de aanslagregelaars

zullen dan meer gericht worden op handhaving.

Het ligt in de bedoeling om per 1 januari 2016 een Arubaanse Bestedingsbelasting

(ABB) in te voeren onder gelijktijdige afschaffing van de BBO en BAZV. In de Inkom-

sten- en Loonbelasting zullen ook de nodige aanpassingen worden aangebracht. In

onderhaving ontwerp wordt vooralsnog geen rekening gehouden met deze wijzigin-

gen. Indien en voor zover de ontwerp- Iandsverordening ABB voor ultimo 2015 door

de Staten is aangenomen, zullen de nodige aanpassingen bij nota van wijziging wor-

Het op pagina 7 van deze memorie van toelichting opgenomen

meerjarenkader 2017-2020, met als basisjaar 2016, voorziet in de tweede kolom de

ramingen zoals opgenomen in onderhavig ontwerp (ontwerp) en de derde en vierde

kolom zijn de mutaties (NvW) respectievelijk het resultaat van deze wijzigingen op de

huidige ramingen (Ontwerp NvW) bij introductie van ABB.

Het doel is zoveel mogelijk de heffingen te laten geschieden middels voldoening op

aangifte. Hiermee wordt een snellere inning van belastinggelden verwacht. Dit leidt

dan tot een betere en snellere compliance.

Voorts zal in het jaar 2016 verder worden gewerkt aan een stabiele organisatie, aan

acties om versneld achterstanden weg te werken om te voorkomen dat er opnieuw

achterstanden gaan ontstaan en papieren werkstromen worden zoveel mogelijk ge-

digitaliseerd. Ook zal worden gewerkt aan de verdere optimalisering van het SAP-IT-

systeem.

Medio 2015 is het mogelijk geworden dat ondernemers hun aangifte elektronisch

kunnen indienen bij de Departamento di Impuesto. In 2016 zal verder gewerkt wor-

den aan de mogelijkheid om ook niet-ondernemers deze mogelijkheid te bieden,

waarbij dan burgers gebruik kunnen maken van het SAP online portaal, waar zij hun

112



persoonlijke heffings- en betalingsgegevens kunnen inzien.

Om de dienstverlening naar een hoger niveau te brengen, zal gewerkt worden aan de verdere verbetering van de communicatiemiddelen met onder andere het ontwikkelen van nieuwe communicatiekanalen voor publieksvoorlichting. Ook zal aandacht besteed worden aan de traditionele kanalen zoals telefoon en balie.

Met de verdere implementatie van het Douane Strategisch Beleidsplan 2014-2017 streeft dit ministerie naar klantgerichte en efficiente douaneprocessen, waarin optimaal gebruik wordt gemaakt van moderne technologie en een best practice aangifte- douanesysteem (Asycuda World). Evenzo wordt gestreefd naar effectieve, risicogerichte controle op zowel de invoer van goederen als het financieel administratief af- handelen van de invoer van goederen. Het uiteindelijke doel is dat de douane- opbrengsten voor het Land significant toenemen in de vorm van "efficiency gain" door het gebruik van het douanesysteem Asycuda, 100% controle door de inzet van de containerscanner en effectieve handhaving.

De Douane gaat richting een plattere organisatie waardoor de besluitvorming wordt geoptimaliseerd met als doel de douaneklanten sneller te kunnen bedienen. Met het sneller bedienen, wordt gestreefd naar een snellere afhandeling van de douanefor- maliteiten met als gevolg een vergroting van de klant tevredenheid welke de handel ten goede zal komen.

De Douane is behalve belast met de grenscontrole (VGEM-taken) ook de organisatie die een schakel vormt tussen de leverancier van de goederen die worden geimpor- teerd en de importeur. De omgeving van de Douane is dan ook zeer dynamisch. De- ze dynamische omgeving, waarin snelle opeenvolgende en uiteenlopende veranderingen verwacht kunnen worden, heeft tot gevolg dat minder van het verleden ge- leerd kan worden en meer gefocust dient te worden op de toekomst, waarbij alternatieve toekomstscenario's grondig bestudeerd dienen te worden. De toekomst zal

voornamelijk beinvloed worden door:

technologische ontwikkelingen en modernisering van douanecontrolesystemen en

hulpmiddelen;

de ontwikkelingen in de (internationale) douanebranche;

interne en externe marktontwikkelingen;

importeur- en consumentengedrag.

Voor de komende jaren streeft ondergetekende, belast met Financien, gelet op de

cruciale rol van de Douane voor de economie naar:

een slagvaardiger Douaneorganisatie met moderne middelen;

113



gemotiveerde, hoogopgeleide Douaneambtenaren met een professionele uitstra-

ling;

versterking van de integriteit binnen de organisatie;

een economie ondersteunende organisatie;

meer controle, waarbij de nadruk zal worden gelegd op de administratieve contro-

le en waar nodig fysieke controle.

Het voornemen bestaat om per 1 januari 2016 het CoOrdinatiebureau Fiscale Zaken

in te stellen. Dit bureau richt zich op fiscale wetgeving en beleid, en Internationale fis-

cale aangelegenheden. Het Coordinatiebureau Fiscale Zaken gaat zich richten op:

het formuleren van fiscaal- en douanebeleid;

het voorbereiden van internationale- fiscale-, en douane regelingen;

het coordineren en ondersteunen van hogere beroepsprocedures en straks be-

roep in cassatie;

het ondersteunen van de operationele diensten (Belastingdienst en Douane) op

het gebied van de fiscale en douane techniek.

Financieel Beheer

De ondergetekende, belast met Financien en Overheidsorganisatie, heeft voor de

komende tijd als meest gewichtige uitdaging het versterken van het financiele beheer

in brede zin. Op korte termijn is de doelstelling zo snel mogelijk te komen tot contro-

le-uitspraken over de financiele administraties van het Land door de controle-

instellingen van het Land.

In dat kader is in 2015 een verbeterplan aan de Staten gepresenteerd met daarin

opgenomen een aantal speergebieden en een fasering van de aanpak hiervan. Hier-

na is in overleg met het College Aruba Financieel Toezicht een nulmeting gehouden

van de stand van het financieel beheer. Deze resultaten zijn eveneens met de uitvoe-

ringsrapportage over het tweede kwartaal 2015 aan de Staten aangeboden. Op basis

van deze nulmeting kan de Staten een geactualiseerd en meer gedetailleerde im-

plementatie van het eerder genoemde verbeterplan tegemoet zien, met een plan hoe

de eruit gebleken tekortkomingen te verhelpen.

In onderhavig ontwerp zijn in het kader van de beoogde verbeteringen in het finan-

ciele beheer ramingen opgenomen. Deze hebben betrekking op het aantrekken van

meer deskundig personeel bij de Directie Financien, de Centrale Accountantsdienst

en de Departamento di Impuesto. Verder wordt ook beoogd om de personele bezet-

ting bij de financiele administratie van de Douane te versterken. Dit naast de verster-

king van de bedrijfsvoering bij dit dienstonderdeel. Het vorenstaande zal deels en op

114



tijdelijke basis ook geschieden middels technische bijstand van het Nederlandse Mi-

nisterie van Financier. Verder zijn bedragen uitgetrokken ten behoeve van investe-

ringen op het ICT-gebied welke betrekking hebben op zowel aanschaf van materieel

en softwareapplicaties als kosten welke betrekking hebben op licenties voor deze zelfde applicaties.

In het jaar 2015 is aanvang gemaakt met het actualiseren van de Administratieve Or-

ganisatie bij de Directie Financier. Aandacht voor de inbedding binnen deze organi-

satie van een meer intensieve informatiebehoefte over de collectieve sector, een verbeterde procesbeheersing in de bedrijfsvoering van het Land, evenals het integre-

ren, respectievelijk versterken van het toezicht op diezelfde openbare financier zijn

hierbij leidende gedachten.

Ten aanzien van de verantwoording kan gesteld worden dat de ontwerp- Iandsveror-

dening tot het vastellen van het saldo van de exploitatierekening over het dienstjaar 2014 nagenoeg conform de vigerende regels aan de Staten werd ingediend. De re-

sultaten hiervan geven een beeld van een grotere mate van voorspelbaarheid van de

meeste financiele resultaten.

Verbetering van de bedrijfsvoering door:

Eerder ingezette trajecten ten aanzien van decentralisatie per ministerie van de

transactie-invoer zal voortgezet en naar venNachting afgerond worden.

Een verdere inkorting van de doorlooptijd voor de oplevering van de jaarrekening

door processen in de financiele administratie van het Land te optimaliseren zodat

m.i.v. 2015 kwartaalperiodieke afsluitingen van de financiele administratie kunnen

worden verricht.

Het ontwikkelen en het verbeteren van informatie parameters zodat besluitvor-

ming door bestuurders evenals de Staten beter ondersteund kan worden.

De subsidiestroom van het Land naar gesubsidieerde instellingen van openbaar nut,

niet zijnde onderwijs en vervoer, wordt vanaf 2016 geherstructureerd, waarbij een

outputgerichte normfinanciering geleidelijk wordt ingevoerd. Hierdoor vindt de subsi-

dieverstrekking plaats op basis van tevoren concreet vastgestelde output gekoppeld

aan doelstellingen. Een overgangsfase van circa twee jaar wordt aangehouden om

zowel de gesubsideerde stichtingen als de beleidsdirecties de ruimte te geven om

zich aan deze ontwikkeling en werkwijze aan te passen.

Het beheer van studieleningen zal vanaf 2016 verder worden aangescherpt, zodat op

middellange termijn een reguliere stroom inkomsten ontstaat, waaruit in de toekomst

nieuwe leningen verstrekt kunnen worden. Momenteel worden de leningen verstrekt

115



over de afgelopen jaren geinventariseerd en gecategoriseerd, waarna de incasso

structureel kan worden ingericht. Dit zal bewerkstelligd worden door:

Het werven van invorderingsmedewerkers;

Het intensiveren van de facturering van oude studieschulden;

Het onderzoeken van de mogelijke structuren voor het verstrekken van studiele-

ningen;

Het ontwerpen van doeltreffende weten regelgeving met betrekking tot het ver-

strekken van studieleningen.

Sinds 2012 wordt de jaarrekening van de Algemene Dienst tijdig opgesteld. Wer-

vingspogingen bij de Centrale Accountantsdienst worden voortgezet in het aantrek-

ken van ervaren registeraccountants. Voor zover de personele capaciteit zich daar-

voor leent worden bijzondere onderzoeken verricht. Om de kwaliteit van de werk-

zaamheden te borgen en te verhogen wordt de mogelijkheid gegeven de opleiding

voor registeraccountant dan wel accountant-administratieconsulent te (blijven) vol-

gen, aismede het bieden van training en coaching en laten volgen van externe cur-

sussen.

Voorkoming en bestrijding witwassen en terrorismefinanciering Dit ministerie voldoet aan de wettelijke verplichtingen voortvloeiende uit de Lands-

verordening voorkoming en bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering door

een wezenlijke bijdrage te leveren aan het waarborgen van de integriteit van de nati-

onale en internationale financiele sector, aan het vertrouwen van het publiek in de

ondernemingen en instellingen die de financiele dienstverlening verzorgen en aan de

nationale en internationale veiligheid. Aan deze bijdrage wordt vorm gegeven door:

Het ontwikkelen van een meldportaal en een business intelligence applicatie voor

(strategische) analysewerkzaamheden.

Het verbreden en actualiseren van kennis op het gebied van het voorkomen en

bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering.

Het intensiveren van voorlichting aan (keten)partners over de verschijningsvor-

men en de voorkoming en bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering.

Het versterken van de nationale en Internationale samenwerking en gegevens-

uitwisseling.

OVERHEIDSORGANISATIE

Inleiding Om een kleiner en effectief overheidsapparaat te verwezenlijken zal dit ministerie de

116



volgende doelen nastreven op het gebied van personeel- en organisatiebeleid.

Personeel- en organisatiebeleid Personeelskosten:

het verder terugdringen van personeelsaantallen door natuurlijke verloop en in-

dien mogelijk het niet verlengen van aflopende arbeidscontracten, niet zijnde ka-

derpersoneel. Het voornemen is om het kaderpersoneel werkzaam langer dan

een jaar en met goede beoordeling als ambtenaar in dienst to benoemen. Dit in

het kader van behoud van kader- en kwalitatief personeel bij het overheidsapparaat. Daarnaast blijft een strikte vacaturestop voor contractanten en adviseurs,

m.u.v. cruciale sleutelfuncties met HBOANO-competenties. De tweede fase voor vrijwillig uitdiensttreding is afgerond door het reactiveren van de Landsverorde- ning vrijwillig uitdiensttreding (VUT-regeling). Tevens zal een derde fase voor ul-

timo 2015 opgestart worden. Gedurende 2015 hebben 106 personen gebruik ge-

maakt van de VUT- regeling. Voor het dienstjaar 2016 maken nog minimaal 50

personen gebruik van deze regeling.

in 2016 zal een nationale takenpakket-, formatie- en bezettingsanalyse van het

overheidsapparaat verricht worden, welke aanbevelingen in hetzelfde dienstjaar effectief zullen worden;

Actualisering ontslagvoorschriften:

het actualiseren van de ontslagvoorschriften in het thans geldende hoofdstuk 9

van de LMA. Deze ontslagvoorschriften voldoen niet meer aan de eisen die te-

genwoordig aan een behoorlijk personeelsbeleid kan worden gesteld. Deze wijzi- gingsvoorstellen houden in dat de ontslagsgronden worden versimpeld voor de

afvloeiing van de non- actieven;

de verwachtte besparing hieruit is nog niet in onderhavig ontwerp verwerkt. Ove-

rigens het centraliseren van de non-actieven onder dit ministerie ter voorbereiding

van de implementatie van de wachtgeldregeling verklaart grotendeels de toename van het hoofdkostensoort personeel;

Verhogen efficientie:

het versnellen van de afhandeling van individuele rechtspositioneie verzoeken

middels digitalisering;

verhogen efficientie onder meer met maatregelen ter vermindering van het ziekte- verzuim onder het overheidspersoneel en een slagvaardig personeelsbeleid;

het introduceren van een personeelsbeoordeling en het koppelen hiervan aan be-

Ioningsbeleid, met name periodieke verhoging, het moderniseren van HRM-beleid

door de aanpassing van de primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden, en het

ontwikkelen en uitvoeren van een trainingsprogramma gericht op verandering van

de organisatiecultuur van de overheid c.q. kwaliteit van de dienstverlening alsme-

117



de de bewustwording terzake van integriteitswaarden behorend aan ambtenaren-

schap;

tevens wordt de uitvoering van een formatiebeleid gericht op een kleinere en

slagvaardige organisatie waarbij een functie-stelsel wordt nagestreefd in plaats

van een rangenstelsel;

het opzetten van een interne mobiliteitsbank ter stimulering van 'job rotation' en

reallocatie en vervangingsbeleid gezien de schaarse human resources vanwege

strikter aannamebeleid binnen het overheidsapparaat; en

het voortzetten van pilot project genaamd "centrale personeelsadviseurs en ac-

countmanagers", waardoor HRM self-service op de werkvloer van de overheids-

dienst verleend kan worden.

Dit ministerie zal de volgende instrumenten inzetten om de beoogde beleidsdoelstel-

lingen, het verduurzamen van de openbare financien door het tot stand brengen van

een deugdelijke financiele administratie en beheer, alsmede het bereiken van een

structureel begrotingsevenwicht op de middellange termijn, door het verwezenlijken

van een kleiner en effectief overheidsapparaat, to bewerkstelligen.

Beleidsterrein: Instrument: I. Begrotingsbeleid Monitoring uitvoering

Reguliere rapportages

II. Fiscaal Beleid

Meerjarenramingen

Trendmatig begrotingsbeleid

Belastinghervorming c.q. simplificering en moder-

nisering van de fiscale wetgeving door onder an-

dere het aanbrengen van de nodige wijzigingen in

de Winstbelasting, Inkomsten- en Loonbelasting,

en de invoering per 1 januari 2016 van een Aru-

baanse Bestedingsbelasting onder gelijktijdige af-

schaffing van de BBO, BAZV, en kleinere heffin-

gen, evenals de Motorrijtuigbelasting met tegelij-

kertijd de opbrengsten inbouwend in de accijnzen

Departamento di Impuesto (DIMP) zet zich in op

het tijdig opleggen van aanslagen en het afhande-

len van bezwaarschriften, zodat compliance on-

der belastingplichtigen vergroot wordt en achter-

118



standen weggewerkt worden

Het project Standaardisatie SAP live bij DIMP uit-

voeren waardoor het mogelijk wordt om elektronisch aangifte in te dienen, terwijl nieuwe com-

municatiekanalen voor publieksvoorlichting ont-

wikkeld worden

Departamento di Aduana (Douane) zal meer opbrengsten voor het Land genereren door optimaal gebruik te maken van moderne controle- technologie, het douane aangiftesysteem Asycu- da World en slimme, risicogerichte controle

Het CoOrdinatiebureau Fiscale Zaken wordt ingesteld en richt zich op fiscale wetgeving en beleid, en internationale fiscale aangelegenheden

Financieel beheer Directie Financien gaat zich extra inzetten voor de

optimalisering van het financiele beheer met tijdige periodieke afsluitingen, versnelling van door- looptijden van processen teneinde de informatie- waarde te verhogen

De functionering van Directie Financien zal ver-

sterkt worden op het gebied van planning en

meerjarencyclus

Implementatie Verbeterplan Financieel Beheer

Actualisering AO/IC

Verbetering van de beheersadministratie en in-

casso van studieleningen

Herstructurering van de subsidiestromen door het

instellen van de Subsidie Commissie

Versterking van de controlefunctie van de Centra-

le Accountantsdienst (CAD ) d.m.v. het afstoten

van o.a. controle op jaarrekeningen van de

Volkskredietbank en de Universiteit van Aruba

(deze kunnen een externe account inzetten),

waardoor CAD zich meer kan richten op kernon-

derzoeken van meer financiele processen en

119



overheidsdiensten aangaande het Land.

IV. Kasbeheer en fi- Herfinanciering nanciering

De versterking van het beheer en de administratie

van geldmiddelen

V. Voorkomen witwassen Het ontwikkelen van een meldportaal en een bu- en terrorismefinanciering siness intelligence applicatie voor (strategische)

analysewerkzaamheden

Het verbreden en actualiseren van kennis op het

gebied van het voorkomen en bestrijden van wit-

wassen en terrorismefinanciering

Het intensiveren van voorlichting aan (ke-

ten)partners over de verschijningsvormen en de

voorkoming en bestrijding van witwassen en ter-

rorismefinanciering

Het versterken van de nationale en internationale

samenwerking en uitwisseling van gegevens

VI. Personeel- en organi- DRH zal zich richten op het uitvoeren van een satiebeleid moderne HRM beleid c.q. herziening van primaire

en secundaire arbeidsvoorwaarden in het kader

van implementatie van het HR-systeem, en het

ontwikkelen en uitvoeren van een programma ge-

richt op verandering van de organisatiecultuur en

bewustwording terzake integriteitsaspecten van

de overheid

Het implemeteren cq invoeren van formatiebeleid

(functiebeschrijving en -waardering) gericht op

kleiner en slagvaardiger overheidsorganisatie

120



DRH zal zorg dragen voor de verdere versnelling van de afhandeling van individuele rechtspositio-

neleverzoeken m.n. door gebruik te maken van ICT (o.a. digitaliseren van personeelsdossiers en

e-service voor P-verzoeken) alsmede door ver- simpeling van arbeidsvoorwaarden en procedures ter afhandeling

Het voortzetten van het pilot project "centrale per-

soneelsadviseurs en accountmanagers" zal door DRH opgestart worden om dichterbij de werkvloer HR-service bij de overheidsdiensten te gaan verlenen

De VUT- regeling zal nogmaals worden geacti- veerd en een Wachtgeldregeling worden ingevoerd ter mitigering van het overheidsapparaat, terwijI een mobiliteitsbank moet bijdragen in een

flexibele reallocatie van fte's

DRH zal zich inzetten voor de monitoring en uitvoering van het terugdringen van het personeels-

bestand

121



N

0.

=.

a)

_.

=

X'

=

CT

):

co

CD

(0

C

D

a)

514

=

n 5'

=

a)

-,I

>

cp

W

IV

Z

7-

=

D)

=

N.

co

=

co

0 _1

W

. 0

. C

D

co

(T)

'-i.

=

a)

CD

Cl)

o 0-

p

(7)

'

CD

C

D

CD

7-

1 :

X'

=

77

77.

N v

21

0 (1

) =

-

a-

co

CD

o a)

<

a)

T

Y'

a)

a)

cn

-%

(D

=

=

=

O

>

(D

3 a_

-

a)

a)

a_

co

CD

a-

c

--,1

(D

5

0 cp

2)

0) ) )

=

O.

SI

Fi-)

=

.

5.

5:

a_

co

n r.

) c)

a)

(1)

(1)

Cot

=

c

_1

=

3 a)

a)

C

D

2)

=

w

0 0)

...

.. =

=

C)

CO

<

cr

. ,,-

.. (D

a)

5

=

=

C0

) a)

o_

a)

=

.

o =

(I

T

a_

o 3

I>

=

r--

a)

CT

C

CD

'

_a

C

=

C)

75

CD

0

CA

) =

=

-1

C

D

DT

3

=

=

CD

3

F)

o.

()

a)

CD

0

o_

co

=

E._

CD

=

_.

C

D

r..)

-.

a)

N

.

7 =

.

CD

Beg

rotin

g 20

15 in

cl N

vW;

Per

sone

el;

46,3

54,7

0a

Ont

wer

p be

grot

ing

2016

; P

erso

neel

; 50

,462

,700

Beg

rotin

g 20

15 in

cl N

vW;

Wer

kgev

ersb

ijdra

gegi

Ont

wer

p be

grot

inei

tRer

kgev

ersb

ijdra

gen;

13

,586

,200

Beg

rotin

g 20

15 in

cl N

vW;

Goe

dere

n en

die

nste

i

Ont

wer

p be

grot

ing2

10W

/Mde

ren

en di

enst

en;

25,8

10,6

00

T-7

15 i

ncl

NvW

; R

ente

LV

& V

V;

200,

007,

11

grot

ing

2016

; R

ente

LV

& V

V;

209,

424,

000

55

Beg

rotin

g 20

15 i

ncl

NvW

; O

verd

rach

ten

binn

enla

ng;

Ont

wer

p be

grot

ing

2K0e

(9T

rach

ten

binn

enla

nd;

80,7

05,0

00

Beg

rotin

g 20

15 in

cl N

vW;

Ove

rdra

chte

n bu

itenl

angi

Ont

wer

p be

grot

ing

201-

VE

rdra

chte

n bu

itenl

and;

17

,500

Beg

rotin

g 20

15 in

cl N

vW;

Bijd

rage

n en

afs

chrij

ving

egi

Ont

wer

p be

grot

ing

20ifR

IM-2

gen

en a

fsch

rijvi

ngen

; 2,

683,

500

55

9 F

inan

cien

eip



Hierna volgt een overzicht van de te herfinancieren leningen :

6931 6932 6933 6935 6935 TOTAAL

EUR USD Afl's

5.100% Lening 2014-2021 11.3 11.3 6.700% Lening 2004-2039 3.4 3.4 4.750% Lening 2014-2020 36.8 36.8 Schatkistpapier 73.0 73.0 6.800% Obligatie CBA 2004-

2016 57.5 57.5 6.700% Obligatie APFA

2004-2016 34.0 34.0 6.000% Obligatie CBA 2009-

2016 34.8 34.8 Rijksbegroting 7.1 7.1 N.I.O. 3.4 3.4 E.I.B. 0.6 0.6 Staalbankier 0.1 0.1

5.514% PP 2013-2020 12.2 12.2 4.500% LNS 2003-2018 8.1 8.1

51.5 73.0 126.2 11.1 20.3 282.1

Alhoewel slechts 15% van de in 2016 vervallende leningen buitenlandse leningen zijn, is niet uitgesloten dat de financieringsbehoefte volledig danwel grotendeels in

het buitenland wordt gefinancierd. Door een actief schuldbeleid gericht op de optimalisering van de prijsvorming is het Land in de laatste decennia in staat geweest om haar leningenportefeuille geleidelijk doch regelmatig te herfinancieren conform het zgn 'process model' waarbij vervallende leningen jaarlijks vervangen worden door leningen tegen gunstiger rente. In dit kader wordt bij de keuze van financiele markt (binnen- danwel buitenlands), financieringsinstrument en andere modeliteiten on- dermeer rekening gehouden met het evenwicht tussen binnen- en buitenlandse schuldpositie van het Land, het aflossingsprofiel van 's Lands schuldenportefeuille, binnenlandse macro-economische en monetaire overwegingen waar onder de staat van de deviezenreserves en de draagkracht van de binnenlandse markt, eventuele schaalvoordelen op de buitenlandse markt, de verwachte ontwikkeling in de prijs van de amerikaanse dollar en een verscheidenheid aan andere variabelen die wezenlijk zijn voor een optimale financieringsmix. Tevens wordt rekening gehouden met een

123



eventuele samenwerking met Nederland in de toekomst wat betreft de financiering.

Het uiteindelijke rentetarief op een lening wordt bepaald door hoe de markt het risico

inschat voor het lenen aan het Land ten opzichte van het totale risico op de markt.

Overzichten en bijlagen

Ten einde een beter inzicht to geven in de opbouw en de inhoud van het ontwerp zijn

bij deze memorie gevoegd overzichten (delen 3 tot en met 5) met daarin een vergelij-

king met en toelichting op de vastgestelde begroting 2015 en realisatie 2014. Daar-

naast bevat deze memorie van toelichting nog de volgende bijlagen.

1 Vergelijkend overzicht 2016 per ministerie en kostensoort;

2. Subsidieoverzicht;

3. Leningenoverzicht;

4. Personeelsstaat/personeelsbezetting;

5. Meerjarenkader:

a) Afrekening MJR 2014-2018;

b) Systematiek van BBA naar begroting;

c) Consolidatiemaatregelen 2017- 2020;

d) Horizontale vergelijkingen.

124

IS Openbare Vergadering 2015-2016 - 331...IS Openbare Vergadering 2015-2016 - 331 Scan nummer 3 van...

Documents

Transcript of IS Openbare Vergadering 2015-2016 - 331...IS Openbare Vergadering 2015-2016 - 331 Scan nummer 3 van...