Integrale energie-ruimteconcepten bewegingsrichting ... · bewegingsrichting presentatie 1. energie...

1

Integrale energie-ruimteconcepten kunnen energieregio’s laten bewegen!

energielandschappen, Ruimteconferentie 2009, dinsdag 3 november, Cruise Terminal Rotterdam

Ferry Van Kann M.Sc.Rijksuniversiteit Groningen

Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen

bewegingsrichting presentatie

1. energie staat in een warme belangstelling

2. een transitie naar een volhoudbaar systeem

3. de serieuze bijdrage van regionale planning hierbij

4. met energiecascadering als ontwerpprincipe

5. exergie als uitgangspunt voor multifunctionele structuren

6. voorbeelden uit Parkstad Limburg en Zuidoost-Drenthe

7. concepten brengen duurzame energielandschappen in beeld

Ferry Van Kann, energielandschappen, Ruimteconferentie 2009, dinsdag 3 november, Cruise Terminal Rotterdam

warme belangstelling voor energie

› Niet weg te denken zijn beleidsuitspraken als:

we worden de eerste …………………………....................…!


klimaatneutraleCO2-neutraleenergieneutrale

wijkgemeenteprovincie

warme belangstelling voor energie


- Nederlandse windturbines gezien vanuit Duitsland (Aachen�Kerkrade)- hydropotenties (stuwmeer Kerkrade)- kolencentrale in aanbouw- stortgasverbrandings-installatie- elektrisch rijden- een rode lijn?

transitie naar een volhoudbaar systeem

› Enerzijds hebben we een breed gedragen zorg over ons huidige energiesysteem:

• opraken (fysiek, economisch) van brandstoffen

• milieu-, klimaatgevolgen van huidig gebruik

• groeiende afhankelijkheid van andere landen

› Anderzijds willen we dus naar een duurzaam energiesysteem (of volhoudbaar energiesysteem als eindbeeld = visie):

• schoner, effectiever, betaalbaar, betrouwbaar




(figuur van transit-3.nl)

- een van-naar beweging- tijdgebonden- visie nodig (eindbeeld) - strategie om van systeem a naar systeem b te komen:

- Trias Energetica(naar Kees Duivesteijn)

2



- een van-naar beweging- tijdgebonden- visie nodig (eindbeeld) - strategie om van systeem a naar systeem b te komen:

- Trias Energetica(naar Kees Duivesteijn)

een taak voor regionale planning

› 1. Beperk de vraag naar energie door een rationeel gebruik van energie! is de eerste stap en dus NIET 2. het invullen van de resterende vraag met behulp van “renewables”.

› Want de meest duurzame windturbine blijft die turbine, die niet nodig is!

› Kortom, waar zit dat niet rationeel gebruik van energie?


rationeel gebruik?

van Wall, 1990-438 in: Energy, vol. 15, no. 5

Het exergetisch rendement van het Japanse energiesysteem bedraagt slechts 21%.

Niet rationeel gebruik zit dan met name bij:

- verwarming (gaskachels)

- verkoeling (airco)

- transport (zowel elektrische, als verbrandingsmotor)


› Kortom, waar zit dat niet rationeel gebruik van energie? Zoek en vind restwarmte, restkoude!



› Kortom, waar zit dat niet rationeel gebruik van energie? Zoek en vind restwarmte, restkoude!


Eemscentrale in Eemshaven:

warmteafvoer op Eems bij vollast:35.000 liter water per seconde

van maximaal 45 °C

energiecascadering als ontwerpprincipe


uit: Van Kann en Leduc, Salzburg, 2008

3

energiecascadering als ontwerpprincipe


uit: Van Kann en Leduc, Salzburg, 2008

exergie als drager van multifunctionaliteit

› “Om de combinatie van duurzame ontwikkeling en hernieuwbare energiebronnen samen te begrijpen is begrip en inzicht in thermodynamische principes essentieel.” (Dincer en Rosen, 2005)

› Exergie (≈kwaliteit van energie) is van belang.› Dat betekent dat verschillende energiedragers en –

netwerken van belang zijn:

› - elektriciteitsproductie en –distributie- (bio)gasproductie en –distributie- warmte/koudeproductie en -distributie


multilayeredapproach

exergie als drager van multifunctionaliteit

› In reality such a strategy (sustainable energy system) requires a major change (paradigm shift) to an energy system that is focused on maximizing the full fuel/energy cycle efficiency, andminimizing the embedded energy in materials and products by way of reuse and recycling (1). In order to make such an approach a practicable engineering option, it would be necessary to use systems analysis methods to optimize the energy cascade (1). Thermodynamic analysis will be an important technique for identifying process improvement potential. (Hammond, 2000-321 in: Trans IChemE, Vol. 78, Part B. 304-323)


Parkstad Limburg als case


Heerlen

RWZI’s Hoensbroek + HeerlenIndustriegebiedWoonboulevard Mijnwaterproject (opslag van warmte)Stadspark Oranje Nassau + low-ex wijk‘T Loon inclusief stadsverwarmingKantoren Heerlen Centrum, StationsgebiedZeer sterk stedelijk gebied Parkstad City Wijken van verschillende leeftijdenOnderwijscluster Hogeschool, OU, ROC (?)Zorgzone, ziekenhuis + verpleegklinieken


Parkstad Limburg als caseSources van energie:- RWZI Hoensbroek, biomassacentrum voor NW-Parkstad, gas, elektriciteit + warmte- Industrie Hoensbroek voor restwarmte- Stadsverwarming ‘t Loon, Heerlen Centrum

Opslag van energie:

- Mijnwaterproject

Sinks voor energie:- Onderwijscluster- Kantoren, stationsgebied / Parkstad City- Woonboulevard - Diverse woongebieden



4

Sources van energie:- RWZI Hoensbroek, biomassacentrum voor NW-Parkstad, gas, elektriciteit + warmte- Industrie Hoensbroek voor restwarmte- Stadsverwarming ‘t Loon, Heerlen Centrum

Opslag van energie:

- Mijnwaterproject

Sinks voor energie:- Onderwijscluster- Kantoren, stationsgebied / Parkstad City- Woonboulevard - Diverse woongebieden



Energie-Ruimte systeem:

Boven: Rwzi, groenafvalverzameling, co-vergisting, vergassing, gasproductie, -transport

Midden: cascadering op basis van industrie, gevoed door eigen gas, woonboulevard, kantoren SON, low-ex wijk, opslag in mijnen

Beneden: stadsverwarming als basis, hergebruik van warmte op verschillende temperaturen bij diverse functies



• De energie/warmtering

• Een integraal concept: gebaseerd op een exergiefocus op eenmultifunctionele ruimtelijkestructuur� voorbeeld voor andere regio’s en een belangrijke,hogere schakel (ookinstitutioneel) voor een energienetwerk





A B C

Zuid-Limburg vs. Zuidoost-Drenthe als case


- schaal als crucialevariabele in een multilayeredapproach, waarbij exergieals uitgangspunt wordt genomen voor de regionaleruimtelijke ontwikkeling

Zuidoost-Drenthe als case


uit: SREX, Emmen, 2009

5



warmte-netwerk-potenties

uit: SREX, Emmen, 2009



warmte-netwerk-potenties

uit: Van Kann en de Roo, Delft, 2009

biogasader

lokale netwerken:warmtecascadesbioclusters(zonneterp)

concepten, duurzame energielandschappen


A B C

basisstructuur:warmteringbiogasaderetc.

concepten, duurzame energielandschappen


concept, als motor voor lokale ontwikkeling

Deelplannen Zuidoost-Drenthe:

- biomassacentrale Emmtec

(industriepark /

reststromenuitwisseling)

- biowarmtekrachtcentrales in

tuinbouw

- rwzi als top van warmtecascade

Emmen-city en recreatieparken

- Coevorden en Emmen verbinden,

afvalstromen bundelen

-schakels tussen netwerken voor

robuust geheel

Structuurvisie Parkstad Limburg

“Energie als fundament krijgt

vorm door het sluiten van

kringlopen, ontwikkeling van

energielandschappen, CO2-

compensatie en gebruik van

waterkracht en andere alternatieve

vormen van energie-opwekking.”

(19 oktober 2009, Heerlen)

Dank u voor de aandacht!


Integrale energie-ruimteconcepten bewegingsrichting ... · bewegingsrichting presentatie 1. energie...

Documents

Transcript of Integrale energie-ruimteconcepten bewegingsrichting ... · bewegingsrichting presentatie 1. energie...