04/12/23

Integrale Energielandschappen Over exergie en ruimtelijke planning

Gert de RooPlanologieRuimtelijke Wetenschappen

04/12/23

› A. De 3de generatie energielandschappen› B. Warmtering Parkstad› C. Zuid Oost Drenthe › D. Afstemming Noord-Nederland

Opzet

04/12/23

A. De 3de generatie energielandschappen

04/12/23

1e generatie energielandschappen

04/12/23

2e generatie energielandschappen

04/12/23

04/12/23

[…]

tijd

[…]

tijd

[…]

tijd

04/12/23

Fossiele Energie‘Ruimte’ is impliciet

H2 Energie‘Ruimte’ is impliciet

Renewables en restwarmte‘Ruimte’ is expliciet

Tijd?

04/12/23

› De 3de generatie energielandschappen• Energie:

•Trias energetica•Naar exergie

• Ruimte:•Verbinden van functies•Nabijheid van functies•Van enkel- naar meervoudig •Van cascades naar netwerken

04/12/23

04/12/23

Energiecascadering: Geen plaats voor afval

04/12/23

› De 3de generatie energielandschappen• Energie:

•Trias energetica•Naar exergie

• Ruimte:•Verbinden van functies•Nabijheid van functies•Van enkel- naar meervoudig•Van cascades naar netwerken

04/12/23

Verbinden en nabijheid

04/12/23

Centraal / globaal

Decentraal / lokaal

Meervoudig / multiEnkelvoudig / mono

GasElectriciteit

BiomassaWKO

ThermischWarmte

Micro-wkkWindZon

In termen vanenergie

In termen vanexergie en ruimte

Smartgrids

04/12/23

Globaal vs lokaal

Gas

Electriciteit

RestwarmteBiogas

Mikro-wkk / wind / zon

Ene

rgie

en

Rui

mte

Regionaal

04/12/23

economie

duurzaam

globaal

regionaal/locaal

globalmarket

globalsolidarity

secureregion

caringregion

Methode: combinerend en iteratief scenario analyse van regio lokale source-sink analyse

04/12/23

› Voorbeelden• Zuid-Limburg• Zuid-Oost Drenthe• Overijssel• Zuid-Holland• Amsterdam• Buitenland

•Scandinavie•UK

04/12/23

B. Warmtering Parkstad

04/12/23

Mondiale markt

Mondiale solidariteit

Veilige regio

Zorgzameregio

04/12/23

CARING REGION

• Transition naar duurzame en regionale energiebronnen• Verdichting bestaande dorpen en steden• Gemengd landgebruik, zowel intensief als extensief• Geen nieuwe huizen of industrie in open of groene gebieden

04/12/23

CARING REGION

• Focus op regionaal veiligstellen van energie-aanbod door optimaal gebruik van regionaal beschikbare materialen en energiepotenties• Cascading van restwarmte van industrie Warmenet• Vervanging conventionele district heating door biomassa gedreven CHP’s (combined heat and power)• Additionele energievoorziening met zonnecel en windmolen

04/12/23

3,5 km

Parkstad Limburg - Park Gravenrode

04/12/23

Het source-sink design principe- Sources:- Industrelocatie Dentgenbach - Chemische industie- Bakerijen- Rioolwaterzuivering- ‘Snowworld’- Zoo als source en sink

- Sinks:- Omliggende woongebieden- Productie van algen

Energy cascading….

Energy Cascading in Park Gravenrode

04/12/23

Vrijkomende energie:

Rest warmte industrie, bakerijen, chemische industrie + ‘snowworld’Biomassa gas / electriciteit + warmte, RWZI KaffebergBiomassa: mest, restaurant resten, zoo Gaiapark

Energiegebruikers

Besdrijfsgebouwen, kantoren Essent + tropische kassen “Wereldtuinen”IndustrieterreinOmliggende woongebiedenZoo Gaiapark, tropische dieren

Energy Cascading in Park Gravenrode

04/12/23

Ferry Van Kann M.Sc. – South Limburg and Southeast Drenthe Case Studies, SASBE 2009, Delft, 06-18-2009

Vrijkomende energie:

Rest warmte industrie, bakerijen, chemische industrie + ‘snowworld’Biomassa gas / electriciteit + warmte, RWZI KaffebergBiomassa: mest, restaurant resten, zoo Gaiapark

Energiegebruikers

Besdrijfsgebouwen, kantoren Essent + tropische kassen “Wereldtuinen”IndustrieterreinOmliggende woongebiedenZoo Gaiapark, tropische dieren

Energy Cascading in Park Gravenrode

04/12/23

Energie-ruimte systeem:

Links: Snowworld als warmteleverancier (grote koelkast), warmte gebruikt in residentiele cascade, bedrijfslocaties en tropische kassen “Wereldtuinen”

Rechts: Rwzi als energierotonde, verzamelde biomassa van zoo and zuiveringsinstallatie, productie van biogas, ter verbranding voor proceswarmte op bedrijventerrein, restwarmte gebruikt in residentiele cascade en tropische dieren, Zoo Gaiapark

Midden: verbinding tussen twee systemen om robuustheidsredenen

Energy Cascading in Park Gravenrode

04/12/23

Gescheiden clusters Ring van clusters

04/12/23

› De deel-regios worden verbonden met een warmtering

› De warmtering is de basis voor een robuust energiesysteem

› Aan dit systeem kunnen modulair verschillende mechanieken (WKO in mijnen) en energiesystemen (Biomassa, wind, zon, etc) worden gekoppeld

Case Parkstad Limburg

04/12/23

A B C

04/12/23

C. Zuid Oost Drenthe

04/12/23

Naar een zelf-voorzienende regio Zuid-Oost Drenthe:› Van losse elementen naar lokale en regionale

netwerken › Van regiospecifieke karakteristieken naar een

bioenergie-regio› Van lokale kansen naar locale en regionale

warmteclusters› Synergie tussen regionale en lokale ruimtelijke planning

en exergie› Resulterend in geintegreerde energie-ruimtesystemen

(bio-energie en warmte)

04/12/23

Mondiale markt

Mondiale solidariteit

Veilige regio

Zorgzameregio

04/12/23Synergie tussen regionale planning and exergy

04/12/23Warmtenet Emmen en omstreken

04/12/23

Geïntegreerd energie-ruimte concept

04/12/23

F. Slimme planning

04/12/23

Slimme planning

› Naast energie (micro-wkk etc) ook exergie!› Naast fossiel ook renewables› Naast centrale netwerken (gas en elec) ook regionale en lokale

energienetwerken (warmte, biogas, etc.)› Ruimtelijke planning doet er toe!› Op lokale en regionale schaal sterke energie-ruimte-relatie› Een geintegreerd energielandschap maakt optimaal gebruik van

lokale, regionale en globale mogelijkheden, en legt verbindingen daartussen

› Elk energielandschap is verschillend› Elk energielandschap verdient derhalve eigen strategie› Dit verlangt nieuwe institutionele verbanden en relaties

• Ontwikkelingsmaatschappijen• Projectbureaus, e.d.

› Ook verlangt het lef, actie en de wil tot veranderen…

04/12/23

Slimme planning

Gefragmenteerd?Ieder voor zich

Geclusterd?Regionale samenwerking

Verbinden van clusters?Boverregionaal

04/12/23

Slimme planning

Gefragmenteerd?Ieder voor zich

Geclusterd?Regionale samenwerking

Verbinden van clusters?Boverregionaal

04/12/23

Dank voor uw aandacht!