Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van...

109

Transcript of Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van...

Page 1: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.
Page 2: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 1

Inhoud

DEEL 1 BESTUURSVERSLAG ................................................................................................................... 4

1. BESCHOUWING COLLEGE VAN BESTUUR ...................................................................................... 4

2. PROFIEL VAN ROC DE LEIJGRAAF................................................................................................... 8

2.1 Over De Leijgraaf ....................................................................................................................... 8

2.2 Missie, visie en strategie van ROC de Leijgraaf ......................................................................... 8

2.3 Kerngegevens 2018 ROC de Leijgraaf ...................................................................................... 11

2.3.1 Studenten .................................................................................................................... 11

2.3.2 Medewerkers............................................................................................................... 13

2.3.3 Bedrijfsleven ................................................................................................................ 14

2.4 Onderwijsresultaten ................................................................................................................ 14

2.4.1 Diplomaresultaat en jaarresultaat .............................................................................. 14

2.4.2 Voortijdig schoolverlaten (vsv) .................................................................................... 15

2.4.3 Urennorm .................................................................................................................... 15

2.5 Financiën ................................................................................................................................. 17

3 BESTUUR, TOEZICHT EN VERANTWOORDING ............................................................................. 20

3.1 Bestuur .................................................................................................................................... 20

3.2 Helderheid ............................................................................................................................... 23

3.3 Toezicht ................................................................................................................................... 27

3.3.1 Raad van Toezicht ........................................................................................................ 27

3.3.2 Ondernemingsraad ...................................................................................................... 29

3.3.3 Studentenraad ............................................................................................................. 32

3.3.4 Onderwijsinspectie ...................................................................................................... 33

3.4 Sturingsfilosofie ....................................................................................................................... 34

4 BELEIDSKADER EN BELANGRIJKSTE RESULTATEN 2018 .............................................................. 36

4.1 Bedrijfsplan en kwaliteitsplan 2015-2018 ............................................................................... 36

4.2 Resultaten 2018 strategische thema's .................................................................................... 36

4.2.1 Thema 1: Professionalisering ...................................................................................... 36

4.2.2 Thema 2: Intensivering van het taal- en rekenonderwijs ............................................ 37

4.2.3 Thema 3: Terugdringen van VSV met aandacht voor kwetsbare jongeren ................ 37

4.2.4 Thema 4: Bevorderen van de kwaliteit van de beroepspraktijkvormingsplaatsen ..... 38

4.2.5 Thema 5: Stimuleren van excellentie .......................................................................... 38

4.2.6 Thema 6: Innovatie van het onderwijs ........................................................................ 39

4.2.7 Thema 7: Kwaliteitsverbetering van het onderwijs (incl. examinering en klachten) .. 40

4.3 Passend onderwijs en ondersteuning ........................................................................................... 41

Page 3: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 2

5. CONTINUITEITSPARAGRAAF 2019-2022 .......................................................................................... 44

5.1 Aantal studenten en personele bezetting ............................................................................... 44

5.2 Menselijke maat ...................................................................................................................... 46

5.3 Balans en staat / raming baten en lasten ................................................................................ 48

5.4 Rapportage aanwezigheid en het interne risicobeheersings- en controlesysteem ................ 52

5.5 Beschrijving van de belangrijkste risico's en onzekerheden ................................................... 53

5.5.1 Strategische risico’s – extern ....................................................................................... 53

5.5.2 Strategische risico’s – intern ....................................................................................... 55

5.6 Rapportage toezichthoudend orgaan ..................................................................................... 59

DEEL 2 JAARREKENING 2018 ............................................................................................................... 61

A.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2018 ..................................................................... 62

A.2 Geconsolideerde staat van baten en lasten 2018 ................................................................... 63

A.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht jaar 2018 ....................................................................... 64

A.4 Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten ............................... 65

Algemene toelichting .................................................................................................................. 65

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva ............................................................. 66

Grondslagen voor bepaling van het resultaat ............................................................................. 69

A.5 Overzicht verbonden partijen ................................................................................................. 79

A.6 WNT (Wet normering bezoldiging topfunctionarissen (semi)publieke sector) ...................... 80

B.1 Enkelvoudige balans per 31 december 2018 Stichting ROC de Leijgraaf ................................ 81

B.2 Enkelvoudige staat van baten en lasten 2018 Stichting ROC de Leijgraaf .............................. 82

B.3 Toelichting op de enkelvoudige balans en exploitatie ............................................................ 83

C.1 (Voorstel) bestemming van het exploitatiesaldo .................................................................... 90

C.2 Gebeurtenissen na balansdatum ............................................................................................ 90

DEEL 3 OVERIGE GEGEVENS ................................................................................................................ 91

BIJLAGEN ............................................................................................................................................. 92

Bijlage 1: studenten ............................................................................................................................. 92

Bijlage 2: medewerkers ....................................................................................................................... 95

Bijlage 3: organogram ....................................................................................................................... 100

Bijlage 4: nevenfuncties CvB en RvT .................................................................................................. 101

Bijlage 5: tevredenheid studenten .................................................................................................... 103

Bijlage 6: tevredenheid medewerkers .............................................................................................. 104

Bijlage 7: Tevredenheid beroepspraktijkvorming studenten en bedrijven....................................... 105

Bijlage 8: schematische weergave planning- en controlcyclus ......................................................... 107

Bijlage 9: afkortingen......................................................................................................................... 108

Page 4: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 3

Page 5: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 4

DEEL 1 BESTUURSVERSLAG

1. BESCHOUWING COLLEGE VAN BESTUUR

College van Bestuur: “Vertrouwen”

Het jaar 2018 stond voor een groot deel in het teken van strategie en structuur. De contouren die

in 2017 al enigszins geschetst waren, werden daarbij steeds concreter. Het College van Bestuur

kon het jaar 2019 dan ook aftrappen met de officiële presentatie van de strategie en structuur

waarmee De Leijgraaf de toekomst vol vertrouwen tegemoet treedt.

“De regio herkent wat we doen”

Strategie en structuur: goed ontvangen

De presentatie van het College van Bestuur vond plaats op 7 januari 2019. Na maanden van

onderzoek stond daarmee een stip aan de horizon, waar nu concreet naar toegewerkt kon worden.

“Dat was in meerdere opzichten nodig”, aldus Van Summeren. “Enerzijds omdat we met de nieuwe

strategie en structuur natuurlijk beter willen inspelen op een veranderende wereld; daarin gaan we

veel gerichter dan voorheen aanhaken bij de behoeftes in de regio. Anderzijds was het nodig omdat

de organisatie er na al die maanden van praten aan toe was.”

De plannen – goedgekeurd door de Raad van Toezicht – werden intern goed ontvangen. Dat zorgde

meteen al voor rust. Van Summeren: “In tijden van verandering is duidelijkheid belangrijk. Die

presentatie maakte met name twee dingen helder. Ten eerste dat we met regiocolleges gaan

werken: in Oss, Meierijstad en Cuijk. Ten tweede dat we de komende jaren ons onderwijsportfolio

per regiocollege nauw op de behoeftes van de betreffende regio afstemmen.” Leidend daarbij zijn

vijf domeinen: Food, Lifestyle, Health, Technology en Business.

Ook extern was er bijval. In de loop van 2018 werden de stakeholders nadrukkelijk bij het

strategieproces betrokken. De reacties waren nagenoeg allemaal positief. “De regio herkende zich

in onze uitdaging en wat we daarmee wilden doen. En ook VNO-NCW heeft aangegeven onze

kanteling van sectorale naar regionale indeling met belangstelling te volgen”, aldus Van Summeren.

“Ook dat geeft vertrouwen.”

Onderwijskwaliteit: vertrouwen

Het tweede grote punt van aandacht in 2018 was de onderwijskwaliteit. In 2017 had de

Onderwijsinspectie immers geconstateerd dat vier opleidingen van De Leijgraaf

kwaliteitsproblemen hadden. Daarop kreeg onderwijskwaliteit in 2017 en 2018 alle aandacht. Er

kwam een Taskforce, studiewijzers werden herzien of opnieuw ingericht, er kwam een autonome

examencommissie, protocollen werden gewijzigd, de aansturing werd aangepast, er vonden diverse

kennisdagen plaats. En het belangrijkste, aldus Van Summeren: “We hebben hard gewerkt aan een

kwaliteitscultuur. Zoiets heeft natuurlijk tijd nodig, maar we zijn zeker op de goede weg.”

Page 6: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 5

Dat bleek ook uit het heronderzoek van de Inspectie in het najaar van 2018. Twee van de vier

opleidingen bleken helemaal op orde; bij de twee andere sprak de Inspectie het vertrouwen uit dat

het ook daar goed zou komen. “Dat eerste rapport was niet fijn. We willen het graag goed doen.

Maar we staan open voor verbeteringen en hebben de adviezen dus omarmd en zijn daarmee hard

aan de slag gegaan.” Bovendien, zo voegt de bestuursvoorzitter toe, zijn het afgelopen jaar

wederom vier Leijgraaf-opleidingen uitgeroepen tot top-opleiding en heeft het onderwijs stevige

kwaliteitsimpulsen gehad met de nieuwe BIM 5-opleiding Smart Building, een nieuwe locatie voor

het laboratoriumonderwijs in Cuijk, een nieuwe werkplaats voor autotechniek en flinke technische

innovatie in de zorgopleidingen.

Daarnaast verwacht Van Summeren juist de komende jaren veel op het gebied van

onderwijsvernieuwing. “Als de nieuwe structuur eenmaal staat, zal daar de focus komen te liggen.

In samenwerking met de regio’s zullen we opleidingen vernieuwen en nieuwe opleidingen starten.

Met name op het gebied van bedrijfsopleidingen verwacht ik veel. De bedrijfsopleiding die we

hebben opgezet met Flowfirm in Meierijstad, die in 2018 tot stand is gekomen, is daar een goed

voorbeeld van.”

Overige aandachtspunten

Strategie, structuur en onderwijskwaliteit waren met afstand de belangrijkste thema’s van 2018.

Maar ook op andere gebieden is er veel gebeurd. Van Summeren zet ze op een rij.

Vsv-cijfers: lopen op

“Net als bij andere ROC’s lopen de vsv-cijfers op, ook op niveau 4. Een zorgwekkende ontwikkeling,

waar we zowel intern als samen met de omliggende mbo-instellingen onderzoek naar doen. In de

loop van 2019 verwachten we de uitkomsten, die mogelijk aanknopingspunten bieden om deze

tendens tegen te gaan.”

Regiodirecteuren: benoemd

“Vooruitlopend op de kanteling naar een regionale indeling hebben we wijzigingen doorgevoerd in

de structuur van de organisatie. Zo hebben we in het voorjaar van 2018 de procedures doorlopen

om twee regiodirecteuren te benoemen. Daar zijn we prima in geslaagd: beide functies zijn in april

ingevuld door mensen die al in de organisatie werkzaam waren.”

Onderwijsmanagers: benoemd

“Ook hebben we in 2018 vijftien onderwijsmanagers in de nieuwe regio-indeling benoemd.

Daarmee beginnen de contouren van de nieuwe organisatie duidelijk te worden. Verder hebben we

het afgelopen jaar de voorbereidingen getroffen om begin 2019 de teams te plaatsen. Daarmee

zaten we keurig op schema.”

Huisvesting: op orde

“Per 1 december 2018 hebben we de locatie aan de Udenseweg in Uden afgestoten. De reden

hiervoor was dat we wilden centraliseren, mede om efficiencyredenen. Eén opleiding is verhuisd

naar de Muntelaar in Veghel (om zo beter met het Fioretti College samen te kunnen werken), de

twee andere opleidingen hebben we ondergebracht in gehuurde panden. Als we daar definitieve

oplossingen voor hebben gevonden, hebben we de huisvesting voor de aankomende jaren prima

geregeld.”

Page 7: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 6

VO-scholen: banden aangehaald

“De nieuwe strategie ‘dwingt’ ons om de banden met bedrijven en instellingen in de regio’s aan te

halen. Maar ook het VO-onderwijs vergeten we niet. In 2018 hebben we er werk van gemaakt om

veel dichter tegen de VO-scholen aan te kruipen, onder meer door ook hen te betrekken bij onze

plannen, elkaar vaker te treffen en de communicatie te intensiveren. Hetzelfde geldt overigens

voor de middelbare beroepsopleidingen in de regio, zoals het Koning Willem I College, Helicon en

ROC Ter AA.”

College van Bestuur: oriëntatie

“Tot slot is ook het College van Bestuur momenteel zelf onderwerp van gesprek. Mijn collega Karin

Visser heeft aan het einde van het kalenderjaar voor een uitdaging elders gekozen. Dat was voor

ons aanleiding om ons te bezinnen op de samenstelling van het College van Bestuur. Ik verwacht

dat daar voor het einde van het schooljaar 2018-2019 uitsluitsel over komt.”

(Bijna) alle lichten op groen

Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van

De Leijgraaf. “We hebben op alle fronten flink geïnvesteerd – letterlijk en figuurlijk: van

onderwijskwaliteit tot en met huisvesting, van organisatie tot en met onze verbindingen met de

‘buitenwereld’. (Bijna) alle lichten staan nu op groen om van onze nieuwe strategie en structuur

een succes te maken. Dat geeft een positieve energie.”

Page 8: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 7

Page 9: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 8

2. PROFIEL VAN ROC DE LEIJGRAAF

2.1 Over De Leijgraaf

Bij De Leijgraaf staan we midden in de maatschappij. Daarom bieden we onderwijs in de breedste

zin van het woord: van middelbaar beroepsonderwijs voor jongeren tot en met bedrijfsopleidingen,

VAVO, volwassenenonderwijs en inburgeringscursussen. Dat doen we vanuit drie regiocolleges in

Noordoost Brabant (Oss, Meierijstad en Cuijk), die ieder in nauwe verbinding met hun directe

omgeving staan.

2.2 Missie, visie en strategie van ROC de Leijgraaf

Het jaar 2018 heeft in het teken gestaan van het herijken van de bedrijfsstrategie. Er is breed

in de organisatie nagedacht over hoe de continuïteit van onze onderwijsinstelling

gegarandeerd kan worden. Dit heeft geresulteerd in een nieuwe strategie voor de periode

2019-2022, die eind 2018 is vastgesteld door het College van Bestuur en de Raad van Toezicht.

Onze missie en visie: Leerschool voor beroepsprofessional én mens

Missie

Beroepsopdrachten en praktijksituaties die oplopen in complexiteit en diversiteit vormen voor onze

studenten de beste leerschool om zich te ontwikkelen. Als professional én als mens. Het aanleren

van kennis en vaardigheden is daarbij ondersteunend. Praktijkgericht onderwijs met een op de

regio afgestemd portfolio: dát is ons onderscheidend vermogen.

“Bij ons komt elke student volledig tot bloei. Als mens betrokken bij de regio én als sterke en

flexibele beroepsprofessional voor onze regio.”

Visie

Op De Leijgraaf kunnen studenten zich volledig ontplooien. Als sterke en flexibele

beroepsprofessional, maar ook als mens. Dat faciliteren we door van de regio ons klaslokaal te

maken. Dat wil zeggen: we halen de praktijk naar binnen en brengen studenten (en medewerkers)

naar buiten.

“Samen met regionale bedrijven en instellingen maken we van de regio ons klaslokaal. De praktijk

vormt immers de sleutel tot de succesvolle ontwikkeling van onze studenten.”

Page 10: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 9

Onze belofte: De regio is je klaslokaal Écht iets leren… dat doe je in de praktijk. Daarom beloven we onze studenten praktijkgericht onderwijs: opleidingen die zo zijn opgezet dat we hen in de praktijk heel gericht klaarstomen voor een prachtige loopbaan.

Dat doen we door de regio als klaslokaal te zien. Dat betekent dat we onze studenten veel de regio insturen, waardoor ze vanaf dag één met beide benen ‘in het vak’ staan en de praktijk leren kennen. Daar voeren ze projecten uit in opdracht van bedrijven en instellingen. Daarnaast brengen we de praktijk naar binnen. Zo krijgen onze studenten geregeld les van gastdocenten, die de beroepen van nu én de toekomst als geen ander kennen.

Door onze samenwerking met het regionale bedrijfsleven verder te intensiveren, vinden onze studenten na hun opleiding gegarandeerd een baan. Niet in verre oorden, maar ‘gewoon’ bij een bedrijf of instelling om de hoek. Dankzij ons onderscheidende opleidingsportfolio, dat we voortdurend samen met regionale stakeholders vormgeven, zorgen we er immers voor dat ons onderwijs perfect aansluit bij de beroepspraktijk in de directe omgeving. En alleen op die manier stomen we onze studenten écht klaar voor een prachtige loopbaan.

Onze strategie: Regionale pijlers, persoonlijke aandacht

We kiezen heel bewust voor praktijkgericht onderwijs met een op de regio afgestemd

opleidingsportfolio. We willen studenten immers zo goed mogelijk klaarstomen voor een prachtige

loopbaan, en bedrijven en instellingen in de regio voorzien van sterke en flexibele

beroepsprofessionals die met hun organisatie meebewegen.

Vijf regionale pijlers

Praktijkgericht onderwijs met een op de regio afgestemd opleidingsportfolio (bol, bbl en cursussen)

is ons onderscheidend vermogen. In samenspraak met onze stakeholders wordt dit pakket

voortdurend aangepast aan de eisen die huidige én toekomstige beroepen stellen. Op deze manier

bieden we een breed pakket aan opleidingsmogelijkheden aan.

Op basis van onze ervaring, uitgebreid onderzoek en vele gesprekken met onze stakeholders

hebben we Food, Lifestyle, Health, Business en Technology benoemd als de vijf grote pijlers binnen

ons portfolio. Binnen deze context willen we ons onderwijs aanbieden. Dat zijn immers ook de

onderscheidende speerpunten van de regionale economie. Met beroepsopdrachten die aansluiten

op deze regionale speerpunten bieden we onderwijs dat spannend, relevant en aantrekkelijk is,

voor doeners én denkers.

Elke student telt

De Leijgraaf is een school waar elke student telt. Dus hebben studenten behoefte aan meer

uitdaging? Dan zorgen we daarvoor. Maar natuurlijk zijn we er ook voor studenten die juist wat

extra ondersteuning nodig hebben. Ook daar is bij ons alle ruimte voor. Zo bereiden we elke

student voor op een passende loopbaan.

Page 11: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 10

Kernwaarden

We geven richting aan onze opdracht door altijd uit te gaan van onze drie kernwaarden:

Nieuwsgierig, ambitieus en verbindend

- We zijn nieuwsgierig. We willen steeds weer nieuwe kennis, ervaringen en vaardigheden

opdoen, bij voorkeur in de praktijk van onze eigen regio.

- We zijn ambitieus. We stellen duidelijke doelen en doen er alles aan om die te bereiken,

altijd op een kwalitatief hoogwaardige manier.

- We zijn verbindend. We zoeken naar inhoudelijke samenwerking met onze stakeholders in

de regio, zodat we elkaar zien, horen en waarderen.

Page 12: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018

11

2.3 Kerngegevens 2018 ROC de Leijgraaf

2.3.1 Studenten

Studenten beroepsonderwijs

Het totaal aantal studenten daalde ten opzichte van 2017. We zien alleen een daling bij het aantal

bol-studenten. Het aantal bbl-studenten bleef redelijk stabiel in 2018. De daling van de bol-

studenten heeft te maken met een lagere instroom en de hogere uitstroom bij de opleidingen van

Economie & Bedrijf en Techniek & Samenleving.

De onderstaande tabellen laten het aantal studenten zien per leerweg en afdeling (bekostigd en

onbekostigd). Uitgebreide informatie over de studenten in het beroepsonderwijs vindt u in

bijlage 1.

Aantal studenten beroepsonderwijs op 1 oktober

2016 2017 2018

Bol 3.633 3.307 3.114

Bbl 1.893 2.211 2.247

Totaal 5.526 5.518 5.361 Tabel 1 Aantal studenten op 1 oktober

Aantal studenten beroepsonderwijs per afdeling en leerweg op 1 oktober 2018

Bol Bbl Totaal

Techniek & Samenleving 1.055 770 1.825

Economie & Bedrijf 682 733 1.415

Mens & Maatschappij 919 619 1.538

Loopbaancentrum 458 125 5831

Totaal ROC de Leijgraaf 3.114 2.247 5.361 Tabel 2 Aantal studenten per afdeling en leerweg op 1 oktober

Studenten overig onderwijs

Naast beroepsonderwijs verzorgt De Leijgraaf diverse andere onderwijstrajecten. Het aantal

studenten in deze trajecten varieert sterk. De in- en uitstroom vindt gedurende het hele jaar plaats

en is afhankelijk van ontwikkelingen in de maatschappij. Na een stijgende lijn in de

vluchtelingenstroom, nam het aantal inburgeraars in 2018 af. In de tabel 1 leest u de

studentaantallen per 1 oktober. De aantallen geven een indicatie van groei of afname.

1 Studenten van de Entree-opleiding en Niveau2Plus

Page 13: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 12

Aantal studenten overig onderwijs op 1 oktober

2016 2017 2018

Cursus en training 62 81 113

Inburgering 396 482 369

Overige educatie 126 69 59

Voortgezet algemeen volwassenonderwijs 137 155 139

Totaal ROC de Leijgraaf 721 787 680 Tabel 3 Aantal studenten overig onderwijs op 1 oktober

Tevredenheid studenten

Om de twee jaar wordt de deelnemerstevredenheid middels de JOB Monitor getoetst. Het

rapportcijfer voor de Leijgraaf is bij de meting in 2018 met 0,3 gedaald. Het rapportcijfer voor de

opleiding is gelijk gebleven. De studenten zijn o.a. minder tevreden over het onderwijsprogramma,

toetsing en de onderwijsfaciliteiten.

JOB Monitor

Schooljaar 2014 2016 2018

Rapportcijfer opleiding 7,0 7,0 7,0

Rapportcijfer instelling 6,6 6,8 6,5 Tabel 4 Job monitor

Een totaaloverzicht van de resultaten van de JOB Monitor vindt u in bijlage 5.

Page 14: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 13

2.3.2 Medewerkers

Het aantal medewerkers bij ROC en ROCV de Leijgraaf daalde wederom in 2018. Deze afname van

het aantal personeelsleden was het gevolg van de daling van het aantal studenten.

De Leijgraaf maakt gebruik van een flexibele schil in het personeelsbestand. Met de flexibele schil

kunnen we fluctuaties in de omzet opvangen en tussentijdse bedrijfsgerichte trajecten vormgeven.

Daarnaast beperken we op deze manier de kosten van uitkeringen na ontslag. Afgelopen jaar nam

de flexibele schil qua omvang af. Meer informatie over onze medewerkers vindt u in bijlage 2.

Aantal personeelsleden op 31 december

2016 2017 2018

ROC 547 544 507

ROCV 132 102 93

Totaal 679 646 600 Tabel 5 Aantal personeelsleden op 31 december

Medewerkerstevredenheidsonderzoek 2018

De uitkomsten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek wordt op twee punten samengevat:

het rapportcijfer van De Leijgraaf en het rapportcijfer van het eigen team.

Bij het medewerkerstevredenheidsonderzoek in 2018 hebben de medewerkers aangegeven minder

tevreden over De Leijgraaf te zijn. Het rapportcijfer van de afgelopen twee metingen van 7,1 is bij

de laatste meting 0,4 gedaald. Het eigen team scoort gemiddeld een 7,2. Dit is een daling van 0,3

ten opzichte van de 7,5 uit 2017.

De meting van 2018 geeft het volgende beeld. De transparantie van De Leijgraaf als organisatie is

een aandachtspunt. Medewerkers zijn tevreden over hun functie, al is de tevredenheid bij zowel de

leidinggevenden als het OP gedaald ten opzichte van 2017. Loopbaanbegeleiding en

doorgroeimogelijkheden binnen en buiten de functie zijn aandachtspunten. De tevredenheid over

direct leidinggevende laat Leijgraaf-breed een lichte daling zien. De tevredenheid over het

werkoverleg laat bij alle afdelingen een daling zien, met uitzondering van Techniek & Samenleving.

Het gebrek aan de mogelijkheid om rustig en geconcentreerd te werken, is een aandachtspunt. 40%

van het onderwijsgevende personeel geeft aan (zeer) ontevreden te zijn over de verhouding

lesgevende taken en overige taken. Dit is een stijging van 9% ten opzichte van 2017. De werkdruk

wordt als hoog ervaren. Het percentage medewerkers dat de werkdruk als te hoog ervaart, laat een

stijgende lijn zien; 22% in 2015, 29% in 2017 en 34% in 2018.

Page 15: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 14

Medewerkerstevredenheidsonderzoek

Jaar 2015 2017 2018

Respons 72% 71% 71%

Rapportcijfer ROC de Leijgraaf 7,1 7,1 6,7

Rapportcijfer eigen team 7,4 7,5 7,2 Tabel 6 Medewerkerstevredenheidsonderzoek

Een totaaloverzicht van de resultaten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek leest u in

bijlage 6.

2.3.3 Bedrijfsleven

Noordoost-Brabant beschikt over een uniek agrifoodcluster, bestaande uit circa 3.600 bedrijven die

actief zijn in de sectoren Food, Feed, Pharma & Health. Zij bieden met ruim 37.000 banen veel

werkgelegenheid. ROC de Leijgraaf stemt zijn opleidingsportfolio en de inhoud van de opleidingen

zoveel mogelijk af op de behoefte van de regio. Hiervoor is intensief contact op strategisch en

operationeel niveau.

Tevredenheid leerbedrijven

Sinds 2016 is De Leijgraaf aangesloten bij de landelijke BPV Monitor. Uit de (beperkte) landelijke

meting BPV Monitor in 2018 blijkt dat de praktijkopleiders De Leijgraaf een eindwaardering van 7,4

geven. Daarmee is de score gelijk aan het voorgaande jaar. De uitvoering in de BPV scoorde daarbij

hoger dan het voorgaande jaar, maar de begeleiding, voorbereiding en afspraken bleef achter.

De studenten gaven De Leijgraaf een eindwaardering van 7,9, een cijfer gelijk aan het voorgaande

jaar. De begeleiding in de BPV scoorde daarbij hoger dan het voorgaande jaar, maar de

voorbereiding, uitvoering en afspraken bleef achter.

2.4 Onderwijsresultaten

2.4.1 Diplomaresultaat en jaarresultaat

Het diplomaresultaat is door het ministerie van OCW gedefinieerd als het percentage studenten dat

de instelling met een diploma verlaat, ten opzichte van alle studenten die in het schooljaar de

instelling verlaten.

Het jaarresultaat is door het ministerie van OCW gedefinieerd als het aantal studenten die een

diploma hebben behaald (dus uitstromers en doorstromers) ten opzichte van alle studenten die de

instelling uitstromen, plus de doorstromers die een diploma behaalden. In de tabellen op de

volgende pagina staan het diplomaresultaat en het jaarresultaat van de afgelopen schooljaren.

Diplomaresultaat

Tabel 7 Diplomaresultaat

2015-2016 2016-2017 2017-2018 ROC de Leijgraaf 75,3% 76,3% 74,0% Benchmark 73,1% 73,4% 71,5%

Page 16: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 15

Jaarresultaat

Tabel 8 Jaarresultaat

Het diplomaresultaat en het jaarresultaat van ROC de Leijgraaf lagen afgelopen jaren boven het

landelijk gemiddelde. Ook in het schooljaar 2017-2018 ligt het percentage boven het landelijk

gemiddelde.

2.4.2 Voortijdig schoolverlaten (vsv)

Een voortijdig schoolverlater is een student jonger dan 23 jaar die de instelling verlaat zonder

startkwalificatie. De Leijgraaf investeert al jaren met succes in het terugdringen van het aantal

voortijdig schoolverlaters. In schooljaar 2017-2018 is de uitstroom van vsv-ers (5,2%) sterk

gestegen ten opzichte van schooljaar 2016-2017 (4,4%). De Leijgraaf blijft goed scoren ten opzichte

van het landelijke gemiddelde (5,5%). In paragraaf 4.2.3 worden deze cijfers nader toegelicht.

Percentage vsv-ers

Tabel 9 Percentage vsv-ers

2.4.3 Urennorm

ROC De Leijgraaf hanteert de wettelijke urennorm. De onderwijsteams ontwikkelen

onderwijsprogramma’s die aan de norm voldoen.

Onderwijs

programma

Begeleide

onderwijsuren

Waarvan

in het 1e

jaar

Waarvan

BPV

Bol Entree opleidingen 1.000 600

Bol Specialistenopleiding 1.000 700

Bol Basisberoepsopleiding 2 jarig 2.000 1.250 700 450

Bol Kaderopleiding 3 jarig 3.000 1.800 700 900

Bol Middenkaderopleiding 3 jarig 3.000 1.800 700 900

Bbl Per studiejaar 850 200 610

Tabel 10 MBO minimum uren onderwijs (WEB 7.2.7 lid 3 & 4)

De uren (klokurenmatrix) uit het studieplan worden overgenomen in de studiewijzer.

De onderwijsmanager keurt de studieplannen en de studiewijzers goed.

2015-2016 2016-2017 2017-2018 ROC de Leijgraaf 74,8% 75,5% 72,4% Benchmark 72,9% 72,7% 70,7%

2015-2016 2016-2017 2017-2018 ROC de Leijgraaf 4,8% 4,4% 5,2% Benchmark 5,0% 5,4% 5,5%

Page 17: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 16

Als er uren niet gemaakt kunnen worden (denk aan lesuitval) moeten de uren ingehaald worden

(volgens de richtlijnen onderwijstijd 2016-2017, versie mei 2018).

Teams die afwijken van de urennorm hebben daarvoor goedkeuring gekregen van het College van

Bestuur. Daarbij is geborgd dat de opleiding blijft voldoen aan de kwaliteitseisen.

Page 18: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 17

2.5 Financiën

Financiële kengetallen

Solvabiliteit

De solvabiliteitsratio laat zien in hoeverre De Leijgraaf op korte en lange termijn aan haar betalings-

en aflossingsverplichtingen kan voldoen (eigen vermogen/totaal vermogen).

X € 1.000 2016 2017 2018

Eigen vermogen 24.722 20.348 20.394

Totaal vermogen 42.508 37.312 36.359

Solvabiliteitsratio 54,2% 54,5% 56,1% Tabel 10 Solvabiliteit

De solvabiliteitsratio is gestegen van 54,5% in 2017 naar 56,1% in 2018. Dit komt deels door het

positieve resultaat, maar wordt vooral veroorzaakt door het afnemende balanstotaal. Vooral de

materiële vaste activa nam af. Dit komt deels door het afstoten van de locatie Udenseweg, maar

ook doordat het afschrijvingsniveau hoger ligt dan het investeringsniveau.

De solvabiliteitsratio ligt ruim boven de interne norm van 40,0% conform ons financieel beleid

alsmede boven de inspectienorm van 30,0%.

Liquiditeit

De liquiditeitsratio laat zien in hoeverre de instelling op korte termijn aan haar

betalingsverplichtingen kan voldoen (vlottende activa/kortlopende schulden).

X € 1.000 2016 2017 2018

Vlottende activa 11.787 6.933 8.832

Kortlopende schulden 8.479 8.128 7.497

Liquiditeitsratio 1,4 0,9 1.2 Tabel 11 Liquiditeit

In 2018 is de vlottende activa toegenomen met € 1,9 miljoen. De belangrijkste oorzaak hiervan is de

stijging van de liquide middelen door de verkoop van de locatie aan de Udenseweg en het lage

investeringsniveau.

Rentabiliteit

Resultaat van de gewone bedrijfsvoering als percentage van de baten van de gewone

bedrijfsvoering (resultaat/totale baten).

X € 1.000 2016 2017 2018

Resultaat -1.703 -2.671 46

Totale baten 50.533 49.787 51.895

Rentabiliteit -3,4% -5,4% 0,0% Tabel 12 Rentabiliteit

Page 19: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 18

In 2018 was een begroting opgesteld met een resultaat van -€ 519.000. Het werkelijke resultaat in

2018 is € 46.289.

Zowel de omzet als de personeelskosten zijn hoger dan begroot. Dit wordt aan de omzetkant met

name veroorzaakt door de niet gebudgetteerde cao-aanpassingen en een hogere toekenning van

kwaliteitsgelden.

De personele kosten zijn hoger door een hoge inhuur voor ziektevervanging en tijdelijke inhuur

voor nog in te vullen functies. De personele lasten zijn hoger door de cao-aanpassingen en hogere

pensioenpremies. De voorziening voor personeel is hoger dan begroot door boventallig personeel

vanwege herindeling van De Leijgraaf naar regio’s. Per saldo overstijgen de hogere baten de hogere

personeelskosten.

In 2018 is de locatie aan de Udenseweg verkocht, waardoor de huisvestingslasten en de overige

afschrijvingen ruim € 400.000 lager uitkwamen dan waar in het budget rekening mee was

gehouden.

Treasury

Treasury is uitgevoerd volgens het treasuryplan 2018 en binnen de wettelijke kaders van de

regeling ‘beleggen, lenen en derivaten OCW 2016’ en binnen de kaders van ons treasurystatuut en

financieel beleid.

Op basis van de meerjaren liquiditeitsprognose en meerjarenbegroting hebben wij een

treasuryplan opgesteld. In de begroting 2018 was een daling van de liquiditeit opgenomen van

€ 600.000 met name als gevolg van het verwachte negatieve resultaat en vanwege de aflossing op

de lening.

In werkelijkheid is de liquiditeit toegenomen met € 1,8 miljoen. De belangrijkste oorzaken van het

verschil van € 2,5 miljoen zijn:

• De verkoop van de locatie aan de Udenseweg (€ 0,2 mln)

• Het lage investeringsniveau (€ 1,8 mln)

• Het positieve resultaat (€ 0,6 mln)

De liquiditeitsratio (vlottende activa gedeeld door kortlopende schulden) ultimo 2018 ligt met 1,2

boven onze norm van 1,0 conform ons financieel beleid. Landelijk wordt door de inspectie een

minimale norm gehanteerd van 0,5.

Binnen het kader van het treasurystatuut zijn alle overtollige liquide middelen op kortlopende

spaarvormen gezet. Gezien de beperkte verschillen in marktrentes zijn deze middelen allemaal bij

de huisbankier ING weggezet. In 2018 zijn de rentes op de kortlopende spaarvormen verder

gedaald. Het gemiddelde rentepercentage over 2018 was 0,02% ten opzichte van 0,1% in 2017. De

rentebaten in 2018 waren € 883 ten opzichte van € 4.366 in 2017.

Op 1 januari 2018 was de omvang van de langlopende schulden € 7,3 miljoen. In 2018 is regulier

€ 600.000 afgelost op de langlopende leningen, waardoor de omvang op 31-12-2018 € 6,5 miljoen

is.

De rentepercentages van de langlopende leningen zijn in 2018 niet gewijzigd. De rentelasten zijn

gedaald van € 334.000 in 2017 naar € 220.000 in 2018. Door een spreiding van de afloop van de

rentevaste perioden van de langlopende leningen is er een beperkt risico op rentefluctuaties en is

het mogelijk om tussentijds boetevrij af te lossen.

Page 20: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 19

Page 21: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 20

3 BESTUUR, TOEZICHT EN VERANTWOORDING

3.1 Bestuur

In dit jaarverslag legt het College van Bestuur van De Leijgraaf verantwoording af over de resultaten

van 2018. De gegevens zetten we in om sturing te geven aan de organisatie, maar ook om risico’s in

te schatten.

Dit document laat zien wat we het afgelopen jaar realiseerden, maar ook hoe we de controle en het

risicomanagement vormgaven. De controle en het risicomanagement sluiten aan bij de omvang en

de professionaliteit van onze organisatie. Waar mogelijk geeft De Leijgraaf graag ruimte aan de

professionele autonomie van medewerkers en resultaatverantwoordelijke teams. Waar

noodzakelijk werken we met procedures en afspraken.

Daarnaast zorgen we voor actuele informatie over de behoeften en wensen van belanghebbenden. Dat doen we door regelmatig te overleggen met de Ondernemingsraad, de Studentenraad, overheden, adviesraden, bedrijven en instellingen in de regio. Deze informatie nemen we mee in de besluitvorming.

Dit document bevat een getrouwe weergave van de stand van zaken bij ROC de Leijgraaf. We zijn

van mening dat we voldoende in control zijn.

Good Governance

ROC de Leijgraaf committeert zich aan de principes van good governance, zoals vastgelegd in de

Branchecode goed bestuur in het mbo. Belangrijk daarbij is de inbreng van belanghebbenden, de

verantwoording naar hen en een volwaardige rol voor onze toezichthouders. Dit betekent

transparant en toegankelijk zijn, en helder zijn richting studenten, ouders, gemeenten, bedrijven,

het ministerie van OCW, media en iedereen met vragen over De Leijgraaf. De

verantwoordelijkheden, bevoegdheden, taken en werkwijze van het College van Bestuur zijn

vastgelegd in het bestuursreglement en in onze statuten. Deze documenten zijn te vinden op:

www.leijgraaf.nl.

Horizontale dialoog

In het kader van de ‘horizontale dialoog’ onderhouden we op verschillende manieren actief contact

met belanghebbenden. Het doel is tweeledig:

• Verantwoording afleggen

• Het voeren van een dialoog.

Met de horizontale dialoog willen we het onderwijs voor onze studenten optimaal houden. In de

uitvoering van het bedrijfsplan Samen Onderwijs Maken staat de dialoog met de stakeholders

centraal. Per doelgroep geven we een aantal voorbeelden van deze activiteiten.

Page 22: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 21

Studenten

De Studentenraad vertegenwoordigt de studenten en verzamelt informatie onder

klassenvertegenwoordigers. Het College van Bestuur overlegt periodiek met de Studentenraad. De

belangrijkste aandachtspunten brengt de Studentenraad in een Top 10 onder de aandacht van het

management.

Periodiek worden er op teamniveau panelgesprekken gevoerd met studenten. Onze

tevredenheidsonderzoeken of tussentijdse evaluaties vormen de basis hiervoor. De gesprekken

richten zich op de verbetering van het onderwijs, maar zijn ook bedoeld om verantwoording af te

leggen over het beleid.

Verder organiseren we samen met verschillende afdelingen activiteiten en events waarin we de

dialoog met onze leerlingen zoeken. Een mooi voorbeeld hiervan is De Leeuwenkuil, waar

leerlingen verbeterplannen voor de school presenteren. Andere leerlingen beoordelen deze

plannen.

Bedrijven en instellingen

Bedrijven en instellingen zijn vertegenwoordigd in de adviesraden van de onderwijsafdelingen. Ook

aan deze relatie hechten we veel waarde. De leden van de adviesraden krijgen informatie over de

resultaten en worden betrokken bij strategische keuzes. De adviesraadleden houden

afdelingsdirecteuren en onderwijsmanagers op de hoogte van relevante ontwikkelingen in het

werkveld en de regio.

Daarnaast organiseren we verschillende bijeenkomsten voor bedrijven en instellingen uit de regio.

Tijdens zo’n bijeenkomst staat de aansluiting van ons onderwijs op de vraag van het bedrijfsleven

centraal. Zo organiseert de afdeling Mens & Maatschappij jaarlijks een werkveldbijeenkomst voor

alle praktijkopleiders van zorginstellingen uit de regio.

Daarnaast ontwikkelt De Leijgraaf onderwijs samen met bedrijven en instellingen. De ontwikkeling

van de bbl-opleiding Food Proces Specialist samen met Flowfirm is hiervan een mooi recent

voorbeeld.

Onderwijs

We werken nauw samen met de toeleverende en afnemende scholen in de regio.

Onderwijskundige zaken stemmen we af en samen verzorgen we de doorlopende leerlijnen. Deze

samenwerking bestaat op alle niveaus. In de huidige situatie zien we dat vmbo-leerlingen veel

gerichter instromen. Het digitale doorstroomdossier is daarbij een belangrijk

ondersteuningsinstrument.

De uitval is laag. Er is veel overleg over kwetsbare leerlingen. Ook met het hoger beroepsonderwijs

voeren we structureel overleg over het voortdurend verbeteren van de aansluiting tussen het mbo

en het hbo. Dit leidde onder andere tot een regionale academie voor Associate Degrees waarin de

aangesloten onderwijsinstellingen samenwerken.

Strategische agenda Kennispact MBO Brabant (voorheen Kennispact 3.0) Sinds 2015 werken de Brabantse mbo-instellingen samen aan de Brabantse innovatieagenda: nu onder de naam Kennispact MBO Brabant. Met elkaar leveren ze een bijdrage aan de vernieuwing van de arbeidsmarkt en aan het vinden van antwoord op de vragen die er zijn over de toekomst van

Page 23: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 22

studenten, banen en beroepen. De mbo-instellingen onderzoeken samen hoe de beroepen, de curricula, de didactiek en pedagogiek van morgen eruitzien. Wat is daarvoor nodig en hoe kan het resultaat ingezet worden voor het mbo-onderwijs in Brabant? Om tot een antwoord te komen op deze vragen zijn drie doelen geformuleerd: 1. het versterken van de innovatie- en ontwikkelkracht van het Brabants mbo; 2. creëren van verbinding en dialoog aangaan met bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen; 3. het borgen van een samenhangend stelsel beroepsonderwijs, bestaande uit voltijds- en

deeltijdonderwijs en educatie in Brabant, passend binnen de kennisinfrastructuur van Brabant. Deze drie doelen sluiten aan bij de thema’s van de provincie Noord-Brabant: onderwijs/arbeidsmarkt, flexicurity (flexibiliteit in balans met zekerheid op de arbeidsmarkt), sociale innovatie, social inclusive en internationalisering. Om deze doelen te realiseren is in Kennispact MBO Brabant een aantal programmalijnen benoemd die nu ontwikkeld worden.

Gemeenten

Gemeenten zijn voor ROC de Leijgraaf zowel partners als klanten. Dat maakt het overleg met

gemeenten bijzonder. Dit overleg vindt structureel plaats in het portefeuillehouderoverleg. Bij dit

overleg geven we inzicht in de resultaten en de koers die we voor de toekomst hebben uitgezet.

Voorbeelden van samenwerking zijn de combinatietrajecten van Entree met logistiek, Entree en

servicemedewerker gebouwen, trajecten educatie en intensieve inburgering en de samenwerking

van gemeenten, instellingen en bedrijven in de Talentencampus in Oss.

Page 24: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 23

3.2 Helderheid

In de notitie Helderheid (volledige titel: Helderheid in de bekostiging van het beroepsonderwijs en

de volwasseneneducatie) staan enkele thema’s waarover we extra informeren in het jaarverslag. In

deze notitie staan de conclusies van het bekostigingsoverleg van het ministerie van OCW, de

instellingen en de MBO Raad. De notitie geeft uitleg over de interpretatie en het toepassen van de

bestaande bekostigingsregels. In dit hoofdstuk bespreken we de 6 thema’s.

Thema 1 - Uitbesteding van onderwijs

Voor ROC de Leijgraaf geldt het uitgangspunt dat we geen onderwijs uitbesteden. Onderwijs is onze

core business en daarom besteden we dit alleen uit in uitzonderlijke omstandigheden. Bijvoorbeeld

als de gevraagde deskundigheid niet in huis is, als de vraag groter is dan de capaciteit of als het

onderwijs plaatsvindt buiten de eigen regio.

Voor al deze gevallen gelden dezelfde kwaliteitscriteria als voor ons eigen onderwijs. We toetsen

ingehuurd personeel altijd naar de criteria van het toezichtkader van de inspectie.

Kwaliteitscontroles hierop vinden zowel voorafgaand, als tijdens de uitvoering van het uitbesteed

onderwijs plaats. Het uitbesteden van volledige opleidingen kwam bij De Leijgraaf in 2018 niet voor.

In 2018 werkten we voor de uitvoering van onderwijs wel samen met Opleidingsbedrijf

InstallatieWerk en HK Academy BV.

Thema 2 - Investeren van publieke middelen in private activiteiten

ROC de Leijgraaf investeert niet in private activiteiten, behalve als deze direct ten goede komen aan

het onderwijs. De private activiteiten worden minimaal kostendekkend aangeboden.

De private activiteiten betreffen het aanbieden van maatwerk onderwijs aan het bedrijfsleven in de

regio. Deze activiteiten liggen in het verlengde van de kerntaak, het verzorgen van onderwijs.

De kosten ervan berekenen we op basis van de inzet van personeel, huisvesting en overige

middelen. Voor personeel en huisvesting hanteren we integrale kostprijstarieven. Bij

maatwerktrajecten met gemengde financiering maken we op basis van dezelfde uitgangspunten

onderscheid tussen de kosten voor reguliere en commerciële activiteiten. Voor het vaststellen van

de commerciële kostprijs maken we gebruik van de cost price plus-methode.

Thema 3 – Het verlenen van vrijstellingen

Als een BOL student vrijstellingen krijgt en daardoor het aantal uren dat de instelling verzorgt

minder dan 850 klokuren bedraagt, heeft de instelling geen recht op een voltijds bekostiging.

Indien de instellingstijd meer dan 300 uur maar minder dan 850 uur bedraagt, mag de deelnemer

meegeteld worden voor deeltijdsbekostiging.

Binnen De Leijgraaf zijn in 2018 geen vrijstellingen verleend die geleid hebben tot een kortere

onderwijstijd.

Thema 4 - Les- en cursusgeld niet betaald door student zelf

Het Jan ’t Hart-fonds is voor studenten die zonder financiële steun uitvallen en daardoor zonder

diploma hun school moeten verlaten. De middelen van het fonds zijn volledig door giften tot stand

gekomen. ROC de Leijgraaf heeft nooit bijgedragen aan het Jan ’t Hart-fonds. Er wordt dus geen

Page 25: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 24

rijksbijdrage gebruikt voor bijdragen aan les- en cursusgeld.

In 2018 maakten we geen gebruik van dit fonds. Intern spraken we af dat studenten pas in

aanmerking komen voor het fonds na contact met het schoolmaatschappelijk werk. Bij bbl-

trajecten betaalt de werkgever vaak het cursusgeld. De student geeft via de

onderwijsovereenkomst toestemming dat de werkgever het cursusgeld betaalt.

Thema 5 – In- en uitschrijving van deelnemers in meer dan één opleiding tegelijk

Dit wordt door DUO gecontroleerd. Dit punt vormt daardoor geen risico meer.

Uitschrijvingen tussen 1 oktober en 31 december 2018 (bol en bbl).

Domein Aantal

Techniek & Samenleving 39

Economie & Bedrijf 42

Mens & Maatschappij 61

Loopbaancentrum 18

Totaal 160 Tabel 13 Uitschrijvingen tussen 1 oktober en 31 december 2018

Het grootste deel van deze uitstroom was het gevolg van diplomering van studenten. Het andere

deel was het gevolg van persoonlijke redenen: 68 gediplomeerd en 38 wegens persoonlijke

omstandigheden (zie bijlage 1). Er waren geen geïntegreerde trajecten Educatie-Beroepsonderwijs.

Thema 6 – De deelnemer volgt een andere opleiding dan waarvoor deze is ingeschreven

Het komt voor dat studenten in een ander crebo worden ingeschreven dan waar ze in uitstromen.

Een voorbeeld is de opleiding Pedagogisch Medewerker. De studenten starten gezamenlijk in het

algemeen crebo Pedagogisch Medewerker. Pas na het eerste jaar worden studenten die voor

niveau 4 Pedagogisch Medewerker of niveau 4 Onderwijsassistent kiezen ook daadwerkelijk

overgeschreven. We informeren de student en zijn of haar ouders/verzorgers over deze procedure.

Het inschrijven voor een andere opleiding om profijtelijke redenen komt bij De Leijgraaf niet voor.

Horizontale en verticale stapeling van diploma’s komt bij De Leijgraaf regelmatig voor. Een tweede

opleiding kan, weliswaar in een ander domein, op eenzelfde niveau liggen als een eerder genoten

opleiding. Ook komt het voor dat na het behalen van een diploma, de student doorstroomt naar

een hoger niveau. In beide gevallen is de kernregistratie deelnemers zó ingericht dat gestapelde

outputbekostiging niet voor kan komen.

Diplomastapeling binnen 2018

(student haalt meerdere diploma’s in 2018)

Horizontaal* Verticaal** Totaal

Totaal 0 0 0 Tabel 14 Diplomastapeling binnen 2018

In het jaar 2018 hebben geen studenten meerdere diploma’s tegelijkertijd behaald.

Page 26: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 25

Diplomastapeling over de jaren heen

(student haalt meerdere diploma’s in opvolgende jaren)

Horizontaal* Verticaal** Totaal

Bbl 12 217 229

Bol 4 130 134

Totaal 16 347 363 Tabel 15 Diplomastapeling over de jaren heen

* Horizontale diplomastapeling: een student heeft zowel in leerjaar 2017 - 2018 als in het verleden

een diploma op hetzelfde niveau behaald.

** Verticale diplomastapeling: student heeft in leerjaar 2017 - 2018 een diploma behaald en in het

verleden 1 of meer diploma’s op een lager niveau behaald.

Het is niet te vermijden dat deelnemers in individuele gevallen een andere opleiding gaan volgen

dan in de onderwijsovereenkomst is vastgelegd. Dat geldt ook voor de omzwaai van voltijds naar

deeltijd variant, en vice versa. Doel is de deelnemer te plaatsen op een adequate leerroute tijdens

het onderwijsproces.

Tabel 16 Omzwaaiers 2018 De Leijgraaf

Het aantal omzwaaiers in 2018 betrof 19 studenten. Hiervan zijn zes studenten een inhoudelijk

andere opleiding gaan volgen. Drie studenten zijn naar een opleiding van een lager niveau

overgestapt. Vijf studenten zijn van BBL overgestapt naar BOL en zeven van BOL naar BBL.

Opleiding per 1 oktober

Leerweg

per 1

oktober

Niveau

per 1

oktober Huidig Team Huidige opleiding

Eind

2018

Eind

2018

Ass. installatie- en constructie BBL 1 BBL N1 LBC Jongeren EXR Ass. installatie- en constructie BOL 1 BOL N1

Ass. dienstverlening en zorg BBL 1 BBL N1 LBC Jongeren EXR Ass. dienstverlening en zorg BOL 1 BOL N1

Meubelmaker/(scheeps)interieurbouw BBL 2 BBL N2 T&S Gebouwde omgeving Meubelmaker/(scheeps)interieurbouw BOL 2 BOL N2

Metselaar BOL 2 BOL N2 T&S Gebouwde omgeving Metselaar BBL 2 BBL N2

Logistiek medewerker BBL 2 I BBL N2 T&S Industriële omgeving Constructiewerker BBL 2 BBL N2

Gastheer/-vrouw BBL 2 BBL N2 E&B Hospitality Travel Leisure Gastheer/-vrouw BOL 2 BOL N2

Autotechnicus BBL 2 BBL N2 T&S Industriële omgeving Autotechnicus BOL 2 BOL N2

Zelfstandig werkend kok BOL 3 BOL N3 E&B Hospitality Travel Leisure Zelfstandig werkend kok BBL 3 BBL N3

Procesoperator B BOL 3 BOL N3 E&B Handel Logist. Veghel Verkoopspecialist BBL 3 Veghel BBL N3

Eerste Autotechnicus BOL 3 BOL N3 T&S Industriële omgeving Eerste Autotechnicus BBL 3 BBL N3

Allround constructiewerker BBL 3 BBL N3 T&S Industriële omgeving Constructiewerker BBL 2 BBL N2

Allr meubelmaker/(scheeps)int.bouw BOL3 BOL N3 T&S Gebouwde omgeving Allr meubelmaker/(scheeps)int.bouw BBL3 BBL N3

1e monteur elektrotech industr inst BBL3 BBL N3 T&S Gebouwde omgeving Monteur elektrotechn installaties BBL 2 BBL N2

Ondernemer retail BOL 4 (Veghel) BOL N4 E&B Handel Logist. Veghel Ondernemer retail BBL 4 (Veghel) BBL N4

Mbo-Verpleegkundige BOL 4 BOL N4 E&B Handel Logist. Veghel Manager retail BOL 4 Veghel BOL N4

Manager/ondernemer horeca BOL 4 BOL N4 E&B Hospitality Travel Leisure Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw BBL3 BBL N3

Logistiek supervisor BBL 4 I BBL N4 E&B Handel Logist. Veghel Logistiek supervisor BBL 4 BBL N4

Commercie BOL 3-4 BOL N4 T&S Gebouwde omgeving Middenkaderfunctionaris Bouw BOL 4 BOL N4

Bedrijfsadministrateur BOL 4 BOL N4 E&B Handel Logist. Veghel Ondernemer retail BOL 4 (Veghel) BOL N4

Page 27: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 26

Thema 7 - Bekostiging van maatwerktrajecten ten behoeve van bedrijven

ROC de Leijgraaf heeft in 2018 maatwerktrajecten afgesproken met bedrijven uit de regio. Hiervoor

worden offertes opgesteld met daarin beschreven de werkzaamheden en de meerprijs die boven

op de rijks bekostiging van het betreffende crebo komt.

In 2018 voerde ROC de Leijgraaf voor de volgende bedrijven maatwerktrajecten uit:

• Techniek & Samenleving

St Metaalopleidingen (SMO), Peka Kroef, MSD, Adecco, Aspen, Mead Johnson, Flowfirm

• Economie

Sligro, Beter Bed, Jumbo, Spar, DHL Parcel, st DuoElektro, samenvwerkingsverband

Opleiding Meubelindustrie en Interieurbouw, Hutten, MSD, Acket, XPO Logistics, Menlo

Worldwide, Kringloop bedrijven Maasland, Hessing, Meubelfabriek Prima bv, XPO

Logistics, Praktijk technische Groothandel Pittig.

• Mens & Maatschappij

Geen.

ROC de Leijgraaf leidt de medewerkers van deze bedrijven op volgens de Wet Educatie- en

Beroepsonderwijs en de branchecode ‘bbl’ van de MBO Raad. Voorwaarde is dat bedrijven

medewerkers aanmelden en ROC de Leijgraaf hen rechtsgeldig inschrijft. ROC de Leijgraaf

waarborgt dit.

Thema 8 – Buitenlandse deelnemers en onderwijs in het buitenland

De Leijgraaf verzorgt geen onderwijs in het buitenland en heeft geen buitenlandse studenten.

Page 28: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 27

3.3 Toezicht

3.3.1 Raad van Toezicht

Raad van Toezicht: “Een dikke 8”

Als Jan Claassen terugblikt op 2018 en vooruitkijkt naar de nabije toekomst, kan hij niet anders

dan tevreden zijn, zo stelt hij. Natuurlijk kan hij als voorzitter van de Raad van Toezicht

voldoende verbeterpunten noemen, maar De Leijgraaf staat er wat hem betreft prima voor. Hij

blikt terug aan de hand van de drie kerntaken van de Raad van Toezicht.

“We hebben nu een veel beter perspectief dan in 2017”

1. Toezicht

De basis van De Leijgraaf is eind 2018 prima op orde, zo stelt Claassen aan het begin van het

gesprek. Strategie en structuur hebben het afgelopen jaar weliswaar de meeste aandacht gehad,

maar ook op andere terreinen was er sprake van prima ontwikkelingen. “Waar we vooral blij mee

zijn, is dat er flinke stappen zijn gezet op het gebied van onderwijskwaliteit”, aldus de voorzitter.

“De problemen die we bij enkele opleidingen hadden, zijn zo goed als opgelost, waardoor de

Inspectie ons daarvoor het groene licht heeft gegeven. Maar belangrijker nog: er is hard gewerkt is

aan het kwaliteitsbesef, zowel in organisatorische zin als qua mindset.”

Daarbij plaatst Claassen een belangrijke kanttekening. “Focus op de dingen die beter kunnen, is

natuurlijk belangrijk. Maar we moeten niet vergeten dat verreweg het meeste van wat we doen

gewoon goed of zelfs uitstekend gaat. We zitten nu in een fase waarin we overal het vergrootglas

op leggen, maar we moeten ook alle positieve ontwikkelingen zien. En die hebben wat mij betreft

ruimschoots de overhand.”

Daaronder vallen wat Claassen betreft ook het financiële beleid en het huisvestingsbeleid: twee

belangrijke aandachtsgebieden voor de Raad van Toezicht. “Beide hebben we goed kunnen keuren.

De basis is uitstekend op orde.”

2. Raad en daad

De tweede rol van de Raad van Toezicht is het met raad en daad terzijde staan van het College van

Bestuur. In dat opzicht is 2018 een belangrijk jaar geweest, aldus Claassen. Het ombuigen van de

strategie en het daarop aanpassen van de organisatie en de formatie vormden hierbij de rode

draad.

“In 2017 waren er duidelijke signalen dat er wat moest gebeuren”, aldus Claassen. “De

studentenaantallen liepen terug, de druk op de financiën nam mede daardoor toe, het

ziekteverzuim was aan de hoge kant … Samen met het College van Bestuur hebben we toen

geconcludeerd dat we actief moesten bijsturen, wilden we onze relevantie als school niet gaan

verliezen. In 2017 en 2018 hebben we daar veelvuldig over gesproken, met als resultaat een

strategisch proces dat in 2018 zijn beslag heeft gekregen. Daar kijken we als Raad van Toezicht

tevreden op terug, zowel op het proces als op het resultaat daarvan. We hebben zorgvuldige

Page 29: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 28

analyses gemaakt, er zijn duidelijke knopen doorgehakt en het College van Bestuur heeft stevig

doorgepakt. De strategie en structuur zijn nu volledig aangepast aan wat de markt van ons vraagt,

waardoor we nu – begin 2019 – een veel beter perspectief hebben dan in 2017.”

3. Werkgeversrol

De derde kerntaak die de Raad van Toezicht vervult, is die van de werkgeversrol ten opzichte van

het College van Bestuur. Het vertrek van Karin Visser, die aan het einde van het jaar een uitdaging

elders vond, was voor de Raad aanleiding om de rol van het College nader te bekijken. “Met het

oog op de nieuwe organisatie leek het ons verstandig om ons te bezinnen: wat is in de nieuwe

context van De Leijgraaf de beste manier om het bestuur en de aansturing van de organisatie te

organiseren?”

Eind 2018 was daarover nog geen beslissing genomen. Wel lag er al een variant op tafel: een

College van Bestuur met een directieteam van zes directeuren. “Daarover zijn we met elkaar in

gesprek”, aldus Claassen. “Maar ook andere varianten gaan we bekijken. In het voorjaar van 2019

moeten we daarover een beslissing hebben genomen. Als dat is gebeurd, is De Leijgraaf ook op

bestuurlijk vlak klaar voor de toekomst.”

4. Toekomst

Over die toekomst is Claassen positief. “2018 was een cruciaal jaar in het kader van de

heroriëntatie. Er zijn belangrijke knopen doorgehakt, waardoor er nu een duidelijke stip aan de

horizon staat. Dat geeft rust in de organisatie en energie om er weer de schouders onder te zetten.

Maar ook: houvast bij het maken en uitvoeren van nieuw beleid. Cruciaal daarbij is dat we dicht bij

de regio georganiseerd blijven en ons onderwijs samen met de regio ontwikkelen.”

De ‘nieuwe Leijgraaf’ zal er echt niet in één keer staan, besluit de voorzitter, maar de

uitgangspunten zijn volgens hem goed. “We koersen af op een dikke 8, zou ik op dit moment

zeggen. En dat gaat zich ongetwijfeld uitbetalen in hogere studentenaantallen, een betere

aansluiting op de vraag vanuit de regio en daarmee een grotere relevantie van onze school in de

regio. Dat is goed voor de bedrijven en instellingen in die regio, maar uiteraard ook voor onze

studenten: zij volgen context gerelateerd onderwijs dat er in de praktijk toe doet, waarmee ze de

basis voor een goede toekomst leggen. Uiteindelijk is dat natuurlijk waar we het als

onderwijsinstelling voor doen.”

Page 30: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 29

3.3.2 Ondernemingsraad

De Ondernemingsraad behartigt de belangen van de medewerkers en beoordeelt voorstellen van

het College van Bestuur.

Ondernemingsraad: “Goed op koers”

Ook voor de Ondernemingsraad waren de nieuwe strategie en structuur in 2018 de belangrijkste

rode draad. Er gebeurde echter ook op tal van andere vlakken het nodige. Dat kon ook, doordat

de Ondernemingsraad weer op volle sterkte was. Voorzitter Thea de Ruijter en vice-voorzitter

Marc Verhagen blikken terug.

“We zitten op dezelfde lijn, maar houden wel een vinger aan de pols”

Na een jaar met veel zieken en een tussentijdse wisseling, startte de Ondernemingsraad 2018 met

nog maar één vacature. Deze werd in mei ingevuld. “Daardoor waren we het afgelopen jaar

grotendeels voltallig en konden we alle dossiers naar wens behandelen”, vertelt Thea de Ruijter. “Al

hebben de nieuwe strategie en structuur natuurlijk wel steeds boven aan de agenda gestaan. De

algemene conclusie is dat we goed op koers liggen voor de toekomst. Al zullen we daar op allerlei

terreinen pas in 2019 – en daarna – pas écht de effecten van ervaren.”

Strategie en structuur: soepel

Als sparringpartner van het College van Bestuur was de Ondernemingsraad nauw betrokken bij het

uitrollen van die strategie en structuur, waarvoor in 2017 al de basis was gelegd. De samenwerking

met het College van Bestuur verliep soepel, aldus Marc Verhagen, zowel inhoudelijk als praktisch.

“Zoals we in het vorige jaarverslag al zeiden: niets doen was geen optie. En eigenlijk hadden we

geen grote verschillen van inzicht over de te volgen koers. We konden dus vooral focussen op de

processen: gaat alles zoals het hoort te gaan? Dat was over het algemeen het geval.”

“We zijn overal op tijd bij betrokken, de communicatie was goed en we hebben meegedacht over

de profielschetsen voor de nieuwe functies”, vult De Ruijter aan. “Als er al een spanningsveld was,

ging dat om de factor ‘mens’. We hebben richting het College van Bestuur vooral gehamerd op

duidelijke communicatie en een goed mobiliteitsbeleid. Op beide kunnen we redelijk tevreden

terugblikken, al is het soms lastig dat we het niet ieder individu naar de zin kunnen maken; maar

dat is ook niet de rol van de Ondernemingsraad. In 2019 houden we de vinger aan de pols. Dat is

immers het jaar waarin de meeste medewerkers – letterlijk en figuurlijk – hun plek in de nieuwe

organisatie krijgen.”

Opleidingsportfolio: mag scherper

Ook de samenstelling van het nieuwe opleidingsportfolio heeft de Ondernemingsraad nauwgezet

gevolgd. Op dat gebied hadden wel wat grotere stappen gezet mogen worden, aldus De Ruijter:

“We begrijpen dat je een onderwijsportfolio niet in één keer kunt veranderen, maar de keuzes

mogen de komende jaren wat ons betreft best wat explicieter. Enerzijds om nog beter aan te

Page 31: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 30

sluiten op de wens vanuit de regio, anderzijds om ons te onderscheiden ten opzichte van de andere

ROC’s.”

Begroting: ingestemd

Een terugkerend onderwerp op de agenda is de begroting. Ook dit jaar heeft de Ondernemingsraad

ingestemd op de hoofdlijnen daarvan. Verhagen plaatst daarbij een belangrijke kanttekening: “Er is

de afgelopen twee jaar veel geïnvesteerd in de toekomst van De Leijgraaf. Mede omdat we

voldoende reserve hadden, is het niet erg dat we twee keer achter elkaar verlies hebben geleden.

Het is goed om te zien dat die trend inmiddels doorbroken wordt en we weer zwarte cijfers

schrijven.” Een tweede aandachtspunt was de verhouding tussen de kosten voor management en

staf versus die voor onderwijs en bedrijfsvoering. De Ruijter: “Die balans was – logischerwijs –

scheef ten nadele van het onderwijsgevend personeel. Net als het College van Bestuur vinden we

het verstandig dat die balans in 2019 hersteld wordt.”

Het behandelen van de hoofdlijnen van de begroting gebeurde overigens in samenspraak met de

Studentenraad, aldus De Ruijter. “Mede vanwege onze gezamenlijke verantwoordelijkheid hierin

hebben we de banden met elkaar aangehaald.”

Overige aandachtspunten

Zoals gezegd hebben in 2018 ook diverse andere onderwerpen aandacht gehad. Die zetten we

puntsgewijs op een rij.

AVG: meer bewustzijn

Verhagen: “We hebben vooral gevolgd of het AVG-proces goed is verlopen. In principe was dat zo.

Het komende jaar mogen er wat ons betreft wel wat meer concrete afspraken worden gemaakt.

Dan zal ook het bewustzijn rond dit onderwerp toenemen.”

Preventiemedewerker: praktijk mag anders

De Ruijter: “In 2017 is de Arbowet op dit terrein veranderd. Via het periodieke overleg hierover zijn

we op de hoogte gehouden van de stappen die zijn gezet. Daarnaast hebben we het plan op dit

gebied geaccordeerd. Op papier hebben we nu twee preventiemedewerkers, maar in de praktijk

ligt dit werk nog veelal bij één medewerker. Dat moet wat ons betreft het komende jaar anders.

Met name op de ‘werkvloer’ moet dit merkbaar worden. De Arbeidsinspectie heeft dit overigens

bevestigd.”

Onderwijskwaliteit: op de hoogte gehouden

De Ruijter: “De kwaliteitsissues die we hadden, zijn in 2018 adequaat aangepakt. Dat heeft de

Inspectie ook bevestigd. Als Ondernemingsraad hebben we daar geen formele rol bij, maar we zijn

prima op de hoogte gehouden.”

Werkdruk en verzuim: houdt aandacht

Verhagen: “Werkdruk en verzuim blijven thema’s waar we alert op zijn. Het afgelopen jaar hebben

we beide onderwerpen herhaaldelijk onder de aandacht van het College van Bestuur gebracht, met

Page 32: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 31

name rond de inrichting van de nieuwe organisatie. Eind 2018 hebben we meegedaan aan een

landelijk benchmarkonderzoek; de resultaten daarvan worden in 2019 meegenomen in het door de

instelling op te stellen werkdrukplan zoals in de nieuwe CAO is bepaald. Onze verwachting is dat de

nieuwe organisatie een positief effect zal hebben op zowel de werkdruk als het ziekteverzuim.”

Huisvestingsbeleidsplan: geaccordeerd

Verhagen: “We zijn meegenomen in de totstandkoming van het huisvestingsbeleidsplan. Daar

konden we ons in vinden.”

Scholing: medezeggenschap

Verhagen: “We hebben dit jaar drie scholingsmomenten gehad waarbij de toekomst van de

medezeggenschap centraal stond. Daarnaast hadden we de jaarlijkse tweedaagse met

Ondernemingsraden van andere mbo-instellingen.”

Afscheid lid College van Bestuur: niet meteen ingevuld

De Ruijter: “We hebben met de Raad van Toezicht diverse gesprekken gevoerd over de

samenstelling van het College na het vertrek van Karin Visser. We konden ons vinden in het

voorstel om de vacante positie niet meteen in te vullen en ons daarover in 2019 te beraden.”

2019: nieuwe Ondernemingsraad

2019 wordt een spannend jaar voor de Ondernemingsraad. Eigenlijk zouden er in 2018 verkiezingen

plaatsvinden voor de periode na 1 januari 2019, maar die verkiezingen zijn doorgeschoven naar

eind 2019. Verhagen: “Het studiejaar 2019-2020 is het eerste jaar in de nieuwe structuur. Dat

vraagt om een nieuwe vorm van zeggenschap en een nieuw reglement, passend bij de nieuwe

organisatie. Het leek ons daarom goed om dat jaar met een geheel nieuwe Ondernemingsraad te

starten. Vandaar dat we het College van Bestuur en de vakbonden hebben voorgesteld om nu wat

langer door te gaan en in 2019 een geheel nieuwe Ondernemingsraad te kiezen. Dat voorstel is

aangenomen.”

Overigens zullen diverse huidige leden zich naar verwachting opnieuw verkiesbaar stellen. “Een

mooie mix zou ideaal zijn”, besluit De Ruijter. “Enerzijds vers bloed, anderzijds voldoende

continuïteit. Dan gaan we een goede toekomst tegemoet, als ROC en als Ondernemingsraad.”

Page 33: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 32

3.3.3 Studentenraad

De Studentenraad behartigt de belangen van studenten en is een wettelijke gesprekspartner van

het College van Bestuur.

Studentenraad: “Flink gebouwd”

Het was een bijzonder druk jaar voor de Studentenraad. Zowel inhoudelijk als organisatorisch

werd er in 2018 veel werk verzet. Met een enorm enthousiasme, benadrukt voorzitter Lotte

Smits, derdejaars verpleegkundestudent.

“Met de deelraden staan we een stuk dichter bij de studenten”

Wie het jaarverslag van 2017 erop naslaat, ziet meteen dat de Studentenraad van De Leijgraaf leeft,

misschien wel meer dan ooit tevoren. Die lijn werd in 2018 doorgetrokken, blijkt wel als Lotte

terugblikt. De belangrijkste ontwikkeling? Het opzetten van deelraden.

Verbreden: deelraden opgezet

“De Studentenraad leeft inderdaad, maar we hadden wel het gevoel dat we moesten verbreden”,

aldus Lotte. “Als Raad zijn we namelijk maar een kleine groep studenten op een grote school met

meerdere locaties. Dan is het heel lastig om alle studenten te bereiken. Daarom hebben we drie

deelraden opgezet: in Oss, Veghel en Cuijk.”

Tot Lottes eigen verbazing was de animo om deel te nemen direct groot. Het geheim?

Waarschijnlijk de laagdrempelige lunchgesprekken met de klassenvertegenwoordigers. “Snel

daarna hadden we voldoende belangstelling om in elke deelraad met tien studenten van start te

gaan. Dan zie je dat studenten heel betrokken zijn.”

Inmiddels is er een goede wisselwerking op gang gekomen. De zes leden van de Studentenraad

(straks acht) buigen zich daarin vooral over de overkoepelende thema’s, de deelraden over de

kleinere, meer lokale thema’s. Lotte: “Onderwerpen als het rookbeleid en de begroting staan

bijvoorbeeld bij ons op de agenda, terwijl de inrichting van een aula door de betreffende deelraad

wordt opgepakt. Zo houden we het overzicht, en staan we met de deelraden een stuk dichter bij de

studenten.”

Studentenhonk: gerealiseerd!

Een andere impuls voor de Studentenraad in 2018 was het studentenhonk: lokaal B122 in Veghel,

vlakbij de aula. “Het is een combinatie van een hangplek en een vergaderruimte. Een echte

studentenruimte in ieder geval, die wij, maar ook andere studenten kunnen gebruiken om bij elkaar

te komen.”

Het honk werd in mei in gebruik genomen, met een lunch voor alle klassenvertegenwoordigers.

Daarnaast is het de bedoeling dat ook de andere locaties over een eigen studentenhonk gaan

beschikken. Die plannen staan echter nog in de kinderschoenen.

Page 34: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 33

Andere agendapunten: volop betrokkenheid

Terwijl er stevig aan de Studentenraad werd gebouwd, werden er ook veel inhoudelijke zaken

besproken. Zo passeerden de begroting, de AVG, het onderwijsportfolio en de strategie en

structuur de revue. “In al die onderwerpen zijn we goed meegenomen”, aldus Lotte. “We kijken

kritisch mee en stellen vragen wanneer we die hebben. Onze stem geeft bij dat soort onderwerpen

misschien niet de doorslag, maar er wordt wel geluisterd.” Dat geldt ook voor de

Ondernemingsraad. “Het afgelopen jaar hebben we wat meer contact met elkaar gehad dan

daarvoor. Dat is een goede zaak, want vaak hebben we raakvlakken met elkaar. Het is de bedoeling

dat we nog vaker samenkomen, zodat de lijntjes kort blijven.”

Goede begeleiding

De studenten hebben dus veel tijd en energie in de Studentenraad gestoken. Lotte benadrukt dat

de begeleiding vanuit school daarbij erg heeft geholpen. “Het College van Bestuur en de

Ondernemingsraad betrekken ons goed en nemen ons serieus. En Luc Wijnen, sinds september

onze nieuwe begeleider, staat altijd voor ons klaar: zowel praktisch als met goede ideeën. Daar

hebben we het afgelopen jaar heel veel aan gehad.”

Tot slot: oproep aan de docenten

Een goed gevoel over de activiteiten in 2018 dus, net als over de rol van de Studentenraad binnen

De Leijgraaf. Toch heeft Lotte nog een oproep, dezelfde als vorig jaar: “Het zou fijn zijn als de

docenten vaker laten weten dat we er zijn. Zij horen of zien het immers wanneer studenten ergens

mee zitten. Of met welke vragen, klachten of ideeën ze rondlopen. Als ze op die momenten

vertellen dat de studenten bij ons terecht kunnen, kijken wij of we er daadwerkelijk iets mee

kunnen. Zeker nu er deelraden zijn, kunnen we echt een verschil maken.”

3.3.4 Onderwijsinspectie

In oktober en november 2018 voerde de Onderwijsinspectie een herstelonderzoek uit bij vier

opleidingen naar aanleiding van onvoldoende beoordelingen in het vierjaarlijks onderzoek Bestuur

en Opleidingen van maart 2017. In 2018 onderzocht de inspectie de opleidingen

• Laboratoriummedewerker (bol, niveau 3)

• Afdelingsmanager (bbl, niveau 4)

• Sport- en bewegingsleider (bol, niveau 3)

• Vavo (vmbo-t en havo)

De inspectie concludeerde dat de opleidingen Laboratoriummedewerker (bol, niveau 3) en

Afdelingsmanager (bbl, niveau 4) van voldoende niveau waren. Bij de opleidingen Sport- en

bewegingsleider (bol, niveau 3) en Vavo (vmbo-t en havo) waren een of meerdere

kwaliteitsgebieden onvoldoende.

Wij onderschrijven de bevindingen die bij de opleidingen zijn gedaan en gaan het ingezette

herstelplan 2017 – 2019 verder uitvoeren.

Page 35: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 34

3.4 Sturingsfilosofie

Leidinggevenden bij ROC de Leijgraaf hanteren integraal management als uitgangspunt. De

integraal manager heeft aandacht voor mensen, brengt de bedrijfsprocessen op orde, realiseert de

doelen en initieert noodzakelijke vernieuwingen. Resultaatverantwoordelijke teams (rvt’s)

verzorgen het onderwijs. Dit is tevens de basis van onze sturingsfilosofie. Iedere medewerker is lid

van een team en kent een hiërarchisch leidinggevende. ROC de Leijgraaf respecteert de

professionele autonomie van de docent.

Binnen De Leijgraaf gebruiken we gedurende het jaar een aantal instrumenten om de koers in de

gaten te houden. We gebruiken instrumenten die de rvt’s ondersteunen, zodat ze

resultaatverantwoordelijk kunnen zijn. Deze instrumenten bevinden zich op het

managementdashboard. Het afdelingsmanagement volgt de resultaten met tussentijdse

managementrapportages. De afdelingsdirecteur legt op basis van deze rapportages periodiek

verantwoording af aan het College van Bestuur. Op deze manier worden behaalde resultaten

beoordeeld. Waar nodig stellen we de koers bij.

De Leijgraaf heeft als doel de kwaliteit van het onderwijs verder te verhogen en continue

verbetering in de teams te realiseren. Hiervoor zijn de kaders voor het kwaliteitsbeleid verder

vormgegeven. Teams maken gebruik van de volgende kwaliteitszorginstrumenten: de

kwaliteitskaart, zelfevaluatie en interne audits.

De sturingsfilosofie van planning en control sluit aan bij de kaders van ons kwaliteitsbeleid. De

maatregelen hebben als doel verder te groeien in management control, passend bij de omvang van

onze organisatie. Een verdere uitwerking van het interne risicobeheersings- en controlesysteem

leest u in de continuïteitsparagraaf in hoofdstuk 5.4.

Page 36: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 35

Page 37: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 36

4 BELEIDSKADER EN BELANGRIJKSTE RESULTATEN 2018

4.1 Bedrijfsplan en kwaliteitsplan 2015-2018

Het bedrijfsplan Samen Onderwijs Maken en het Kwaliteitsplan zijn leidend voor de periode 2015-

2018. Ze vormen de strategische basis van waaruit De Leijgraaf werkt. Deze strategische basis is

opgebouwd uit drie strategische lijnen, zoals beschreven in paragraaf 2.2. Het Kwaliteitsplan vloeit

voort uit de kwaliteitsafspraken die zijn vastgelegd in het Bestuursakkoord mbo 2014. Deze regeling

Kwaliteitsafspraken mbo kent in 2018 zes thema’s.

In het Kwaliteitsplan van De Leijgraaf zijn onze ambities en doelen voor 2015 en de daaropvolgende

jaren benoemd. Ook zijn de doelen opgenomen die eerder naar aanleiding van het bedrijfsplan

Samen Onderwijs Maken zijn geformuleerd. De Leijgraaf heeft naast de zes thema’s van de regeling

zelf nog een thema toegevoegd aan het kwaliteitsplan.

4.2 Resultaten 2018 strategische thema's

2018 was het laatste jaar van het bedrijfsplan 2015-2018. In de paragrafen hieronder komen de zeven thema's van Samen Onderwijs Maken aan bod. Hierin komen het bedrijfsplan en het kwaliteitsplan samen, zoals in 2017 al aangegeven.

4.2.1 Thema 1: Professionalisering

In 2018 is de professionalisering doorontwikkeld. Hierbij zijn de onderstaande ontwikkelingen zichtbaar. Organisatieontwikkeling In 2018 hebben we de kanteling naar de regio-indeling voorbereid en ook ingezet. Dat laatste hebben we gedaan door het aanstellen van de regiodirecteuren en onderwijsmanagers. In het voorjaar van 2019 delen we de teams naar regio in, zodat zij met ingang van het schooljaar 2019–2020 onderwijs in de nieuwe structuur kunnen geven. We noemen deze transitie: Werken in de regio.

Kwaliteitscultuur We hebben uitvoering gegeven aan het plan rond professionalisering op het gebied van kwaliteit, analyseren en reflecteren van het management en middenmanagement. Teams hebben gewerkt aan de verbetering van de kwaliteitscultuur, onder andere met pedagogical empowerment en LeerKRACHT. Op 29 maart 2018 heeft een ROC-brede studiedag plaatsgevonden met als thema: Kwaliteit, dat ben jij. Mede dankzij deze dag is het eigenaarschap van de kwaliteit van docenten en teams versterkt. Als gezamenlijk product is een flyer ontwikkeld: Kwaliteit, dat ben jij.

Professionalisering van het onderwijspersoneel In 2018 hebben we diverse activiteiten uitgevoerd voor de professionalisering van het onderwijspersoneel. Zo hebben we de X-ray bij teams ontwikkeld en afgenomen, teams geschoold in didactische werkvormen, en cashcourses gegeven voor de producten van het designteam in het iXperium.

Page 38: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 37

Het beleid om docenten te professionaliseren via Mastertrajecten en de lerarenbeurs hebben we verder gecontinueerd en laten overgaan in regulier beleid.

Verder heeft scholing plaatsgevonden rond het herkennen van het psychisch-sociaal welbevinden van studenten; dit hebben we gedaan in samenwerking met de GGD (STORM). Ook heeft er scholing plaatsgevonden voor betere begeleiding in de BPV. Tot slot hebben we in 2018 een LOB-team opgericht dat met teams in gesprek is gegaan om hen verder te professionaliseren in LOB; dit team wordt een regulier onderdeel van de professionalisering van docenten en teams.

Kwaliteitsverbetering HRM-beleid Het ingezette HRM-beleid in Samen Onderwijs Maken (opgezet en uitgevoerd in 2017) hebben we na evaluatie voortgezet in 2018. Het verzuim was 6,38%. Er werden 260 geregistreerde functionerings- en beoordelingsgesprekken gehouden.

4.2.2 Thema 2: Intensivering van het taal- en rekenonderwijs

Het ingezette beleid om het taal- en rekenonderwijs te intensiveren hebben we in 2018 voortgezet in uitvoering door het Centrum Taal en Rekenen (CTR). Evaluatie toont voldoende rendement. Sinds 2018 passen we blended learning toe bij de vakken Nederlands en Engels, onder andere met behulp van de opbrengsten uit het designteam Zelfregulerend leren van het iXperium. Nieuw in het beleid is dat het CTR de gehele klas ondersteunt wanneer deze meer dan één niveau verwijderd is van het beoogde eindniveau. Dit gebeurt in samenspraak met de vakdocent.

Het technisch leesniveau van de Nederlandse jongeren neemt langzaam, maar gestaag af. Daarnaast neemt het aantal laaggeletterden toe. Daarom zijn we vanuit het Servicecenter Onderwijs (SCO) begonnen met een project rond leesbevordering. In 2018 hebben we hiermee een voorzichtige start gemaakt door een pop-upbibliotheek op te starten, in samenwerking met de regionale bibliotheek.

4.2.3 Thema 3: Terugdringen van VSV met aandacht voor kwetsbare jongeren

De voortijdig schoolverlater (vsv) percentages van De Leijgraaf zijn al jaren op orde; De Leijgraaf scoorde jaren laag op vsv. In 2015 was dit bijvoorbeeld 3,8% (versus 4,1% landelijk). Door de invoering van de Entree-opleiding steeg dit naar 4,8%, maar het vsv daalde in 2017 alweer naar 4,4%. In 2018 was het vsv-percentage van De Leijgraaf 5,2%. Wat opvalt, is dat er een stijging is bij Entree, niveau 2 en niveau 4. Hiervan maken we een nadere analyse. Op basis van de landelijke trend verwachten we de komende schooljaren een lichte stijging van het vsv-percentage.

In het najaar van 2018 zijn we met de vo-scholen een onderzoek gestart naar de behoefte aan maatwerkbegeleiding bij doorstroom v(s)o/pro-mbo. Zowel de wijze van begeleiding als de doelgroep wordt onderzocht. In oktober 2017 liet Stick Together nog zien dat 1% van de jongeren niet officieel stond ingeschreven bij een vervolgopleiding (na vo), zonder bekende reden van vsv. In oktober 2018 was dit percentage 0,8%.

We hebben de inzet van vsv-middelen voor de plusvoorziening gecontinueerd. Hierbij hebben we maatwerk gebruikt voor overbelaste jongeren tot 23 jaar die in staat waren om de startkwalificatie te behalen. In schooljaar 2017-2018 waren er 38 aanvragen voor plusgelden: 16 voor De Leijgraaf en 22 voor vo-scholen. Route-X had in 2018 gemiddeld 110 studenten.

Page 39: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 38

Ten aanzien van de warme overdracht van studenten werden in 2018 136 Entree-studenten en 29 niveau 2-plusstudenten begeleid. 24 van hen zijn persoonlijk overgedragen aan de gemeente en/of RBL/RMC voor arbeidsbemiddeling en verdere begeleiding.

4.2.4 Thema 4: Bevorderen van de kwaliteit van de beroepspraktijkvormingsplaatsen

We hebben het BPV-verbeterplan afgerond en de hierin gestelde doelen behaald. Het rapport is afgerond en ingediend bij de procescoördinatie. Dit heeft geleid tot het volledig realiseren van het prestatie-afhankelijke deel van de subsidie.

4.2.5 Thema 5: Stimuleren van excellentie

Internationalisering In het kader van internationalisering hebben 54 studenten een I-BPV gedaan. Ook waren 250 studenten betrokken bij een internationaal bezoek, veelal in projectvorm. Dit is 5,5% van de bol- en bbl-opleidingen (op 1 januari 2018: 5430). 27 docenten hebben een internationale bijscholing gevolgd en 21 docenten zijn in projectvorm met studenten in het buitenland geweest. In totaal zijn dit 48 docenten. Dat is 8% van totaal aantal docenten (op 1 januari 2018: 604). De Leijgraaf was in 2018 betrokken bij twee KA1 Erasmus+ mobiliteitenprojecten en bij drie KA2 Erasmus+ partnerprojecten. Van twee KA2 projecten is De Leijgraaf penvoerder; bij de derde is ons iXperium projectpartner. Bijzonder was ten slotte de toekenning van het KA1 project voor Volwassen Educatie.

Praktijkgericht onderwijs en burgerschap In het kader van innovatie op het gebied van praktijkgericht onderwijs en de doorontwikkeling van burgerschap hebben diverse teams geëxperimenteerd met een betere aansluiting op de praktijk en de regio. Dit gebeurde onder andere met of vanuit het LeijHuis, Leijgraaf Thuis, burgerschapsdagen Techniek, het maatjesproject, en gastsprekers van maatschappelijke organisaties (zoals Veteraan in de klas, COC en Novadic). Eind 2018 is een projectleider benoemd om burgerschap Leijgraaf-breed in de curricula te verankeren.

Leijgraaf Lift Leijgraaf Lift is een programma waarin gedreven studenten gekoppeld worden aan bevlogen externe mentoren. In 2018 hebben we circa 50 matches tussen studenten en mentoren tot stand gebracht.

Leijgraaf Trots Leijgraaf Trots heeft in 2018 in totaal 3444 bezoekers ontvangen, onder wie een groot aantal vmbo’ers. Verder heeft Trots in 2018 de muzikale omlijsting verzorgd bij meerdere Leijgraaf-evenementen, waaronder de Trots Jamsessies tijdens de Open Dagen. In 2018 is ook gewerkt aan nieuwe voorstellingen en de verdere samenwerking met de deelnemende vmbo-scholen. Daarnaast hebben we de samenwerking met Cultuurkade Veghel en Kunst & Co Uden verder vormgegeven.

Page 40: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 39

Skills De betrokkenheid van de opleidingen bij de Skills-wedstrijden is in 2018 gestegen met 25% ten opzichte van 2017. Hoogtepunt was de prestatie van student Roy Scheffers (zelfstandig meewerkend kok). Hij werd eerste van Nederland (goud) en veertiende van Europa bij de EuroSkills 2018 in Budapest. Roy van Nuland (verkoopspecialist) werd eerste van Nederland (goud) en Demi Akkermans (etaleur) werd tweede van Nederland (zilver).

4.2.6 Thema 6: Innovatie van het onderwijs

PIT is in 2018 ingedaald in de afdelingen. De ontwikkelde activiteiten zijn vanuit de incubator aan de verschillende locaties en onderwijsafdelingen overgedragen. Iedere locatie van De Leijgraaf heeft nu een kartrekker ondernemerschap. Deze kartrekkers, voormalig leden van het PIT Uden Team, bewaken samen de ondernemende cultuur en dragen het PIT-programma uit op de locaties Veghel, Oss en Cuijk.

In 2018 hebben we een aantal nieuwe opleidingen en leereenheden ontwikkeld en gestart:

Verzorging verpleging geeft de praktijk voor complementaire zorg, in de vorm van massage, handverzorging, aromatherapie. Dit gebeurt via LeijThuis.

In Oss is het project Wonen en dagbesteding binnen BrabantZorg gestart. Hier begeleiden hulpverleners dementerenden bij activiteiten, zoals bewegen, creatief bezig zijn, spel en het bereiden van hapjes.

Via LeijThuis is voor Burgerschap het maatjesproject opgestart. Studenten zijn hierbij als maatje gekoppeld aan ouderen.

Participeren in Meijerijstad (PIM) is opgezet. Hierbinnen sporten en koken bijstandsgerechtigden met de studenten van Maatschappelijke Zorg en Sport & Bewegen.

Samenwijs 2.0 is de dagbesteding vanuit Dichterbij in het LeijHuis. Mensen met een beperking sluiten aan bij de lessen en activiteiten op school. Daarnaast begeleiden studenten van Maatschappelijke Zorg hen bij de dagbesteding. Vanaf 2019 betreken we Verpleging & Verzorgen en Niveau2Plus hier ook bij.

Binnen het cluster Handel & Logistiek van het domein Economie & Bedrijf hebben we een gezamenlijk eerste leerjaar opgezet. In dat eerste leerjaar staan kennis en vaardigheden centraal die de studenten nodig hebben om professionals te worden. Leijgraaf Business Class is een opleidingsaanvullend pakket voor het eerste leerjaar, waarin 21ste-eeuwse vaardigheden centraal staan. We leiden studenten zo breder en completer op voor de economische beroepen van de toekomst. Daarmee sluit het programma aan bij de vraag van het bedrijfsleven naar allround medewerkers die enerzijds flexibel en duurzaam inzetbaar zijn en anderzijds initiatiefrijk, oplossingsgericht en sociaal zijn. Aan Leijgraaf Businessclass nemen twaalf bol-opleidingen deel, van niveau 3 en niveau 4, binnen de retail, commercie, administratie en secretarieel. De opzet is getoetst bij studenten, het regionale bedrijfsleven en de vo-scholen in Oss en Meierijstad. We zijn gestart met het ontwikkelen van de projecten, het vormgeven van loopbaanleren en het uitwerken van de generieke onderdelen. In 2019 treffen we de verdere voorbereidingen, om per 1 augustus 2019 succesvol van start te gaan met Leijgraaf Business Class.

Rond de informatievoorziening hebben we in 2018 het datacenter volgens planning geoutsourcet naar een externe partij. Pc’s en laptops hebben een update naar Windows 10 gekregen. De core-netwerkcomponenten in Veghel en Oss zijn vervangen. In de persoonlijke benadering en het verlenen van service vervult de ICT-servicedesk (als leerbedrijf voor stagiairs) een belangrijke rol in de gebruikersondersteuning. Hierbij profiteren ICTO-opleidingen en het team Informatievoorziening optimaal van de ingezette samenwerking.

Page 41: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 40

Verder hebben we conform het masterplan ICT de modules BPV en begeleiding geïmplementeerd. Met deze resultaten zijn nagenoeg alle maatwerkapplicaties uit het applicatielandschap vervangen door standaardapplicaties. De afronding van het masterplan (2015-2018) is ingezet met de implementatie van de roosterapplicatie Xedule en de doorontwikkeling van het datawarehouse. De ontwikkelingen in het onderwijs, de ICT en de wetgeving staan echter niet stil. Verbeteringen en wijzigingen voeren we het komende jaar door in de systemen.

Het innovatiecentrum (iXperium) en het team Informatievoorziening hebben een werkwijze gevonden waarin ze elkaar versterken. De stagiairs van de ICT-servicedesk werken samen met de mediamentoren. Hierdoor kunnen docenten en studenten optimaal gebruikmaken van de faciliteiten en middelen uit het iXperium. In het kader van het nieuwe huisvestingsbeleid zien we de volgende ontwikkelingen in 2018:

Het pand aan de Udenseweg 2 in Uden is verkocht. Alle gebruikers zijn verhuisd naar Oss, Veghel of Cuijk, behalve de afdeling Hout&Meubel. Deze blijft tot aan zomer 2019 in het pand en verhuist dan naar een nieuw gebouw van BouwMensen, dat aan de Muntelaar 11 wordt aangebouwd.

De laboratoriumschool aan de Beversestraat in Cuijk is opgeleverd.

De locatie Gasstraat-Oost in Oss is uitgebreid.

De werkplaats van Gebo is verplaatst van Veghel Muntelaar naar deze locatie, waarbij drie extra theorielokalen zijn gerealiseerd.

In Veghel is een nieuw autotechnieklokaal gerealiseerd.

Voor de Studentenraad is op locatie Veghel Muntelaar een eigen ruimte gerealiseerd.

Voor de zomervakantie is de Vaaldriessenstraat in Uden ingericht voor het Loopbaancentrum.

Het project iXperium is afgerond, ingedaald in de organisatie en ondergebracht bij O&O. In juli hebben we het project Onderzoekswerkplaats gepersonaliseerd leren met ICT gegund aan een consortium van vijf mbo-scholen, de HAN en de TU. De Leijgraaf is hierin penvoerder. Daarnaast participeren we in het OCW-project Community of Practice, dat ook gepersonaliseerd leren als object heeft. Nadat in 2017 onze foodtruck werd geïntroduceerd, heeft de opleiding autotechniek in augustus 2018 de iXtruck, een volledig geoutilleerde IT-Truck, opgeleverd.

4.2.7 Thema 7: Kwaliteitsverbetering van het onderwijs (incl. examinering en klachten)

We hebben de invoering herstructurering kwalificatiestructuur (IHKS) in 2018 afgerond. Naast het implementeren van de nieuwe kwalificatiedossiers in de bestaande curricula heeft dit onder andere geleid tot de start van de cross-opleiding foodspecialist, waarin elementen van marketing, retail en horeca samenkomen (zie verder ‘nieuwe opleidingen’). Examinering In 2018 hebben we de speerpunten en aandachtspunten examinering van 2017 gecontinueerd, na een evaluatie en bijstelling. Per 1 augustus 2018 hebben we een ROC-brede examencommissie. Ook hebben we een start gemaakt met de herinrichting van de examenbureaus. We verwachten dit medio 2019 af te ronden.

Daarnaast hebben we een nieuw examenbeleid voor examenafname opgesteld. Dit herziene beleid geeft de opleidingen de ruimte waar ze om gevraagd hebben om examenafname in de praktijk goed te organiseren, waarbij de kwaliteit geborgd blijft.

Page 42: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 41

De examencommissie legt zich nadrukkelijk toe op activiteiten die gericht zijn op borgen en verantwoorden. De commissie heeft daarvoor per (set van) opleiding(en) een risico-inventarisatie gemaakt. Op basis daarvan zijn borgingsactiviteiten geïnitieerd. De PDCA-cyclus is hiermee goed ingericht. Het opleiden van assessoren is een activiteit die continue plaatsvindt.

De jaarverslagen van de examencommissies bevatten een verantwoording van de voortgang en resultaten. De jaarverslagen zijn via het secretariaat van het College van Bestuur op te vragen.

In het kader van de verbetertrajecten voor enkele opleidingen die door de inspectie onvoldoende waren beoordeeld, hebben we een herstelplan 2017-2019 opgesteld. Dit herstelplan heeft tot doel de basiskwaliteit van het onderwijs en de bijbehorende borgingsprocessen en -systemen voor de hele instelling te verbeteren en daarmee de kwaliteit van het onderwijs te verhogen. Het herstelplan is een verzameling van programmalijnen die als uitgangspunt het primaire proces hebben, in elkaars verlengde liggen en elkaar versterken. Een aantal van de programmalijnen is in voorgaande periodes in gang gezet. Met behulp van opgedane ervaringen creëren we nu een vervolg, aangevuld met nieuwe programmalijnen. Om de realisatie van het herstelplan te waarborgen, is vanuit het CvB een Taskforce Kwaliteit samengesteld. Klachten

In 2018 zijn tot en met 31 oktober 2018 29 klachten behandeld en geregistreerd. Per 1 november is het CMI & K ingevoerd. Vergelijkingen met voorgaande jaren zijn daardoor niet goed mogelijk. Bovendien gaan klachten betreffende examinering nu rechtstreeks naar de examencommissie.

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2018

jan-okt nov-dec

Techniek & Samenleving

13 19 9 16 14 11 25

Economie & Bedrijf 6 19 18 15 7 4 2

Mens & Maatschappij 12 14 5 11 11 6 6

Loopbaancentrum 3 5 3 10 7 5 6

Services / overig 1 2 2 6 1 3 Totaal 35 59 37 58 40 29 39

Tabel 17 Aantal klachten

4.3 Passend onderwijs en ondersteuning

Conform het beleid hebben we ons begeleidingsteam gecontinueerd. Daarbij hebben we de volgende toevoegingen gedaan:

In 2018 is de ondersteuningsinfrastructuur aangepast aan de komende regiovorming. Het Servicecentrum Onderwijs en andere afdelingen zijn samen ondergebracht in de nieuwe stafafdeling Student Services. Deze richt zich op tweedelijnsbegeleiding, aanmeldingen en frontoffice naar studenten toe (onder andere: Stip en Check-It). De nieuwe directeur is in november 2018 benoemd.

We hebben een kwaliteitsverbetering van de intake gerealiseerd door de mogelijkheid tot extra kennismakingsgesprekken te introduceren.

Page 43: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 42

Medewerkers van het Servicecentrum Onderwijs hebben een innovatieprijs gewonnen met een taalproject. Er zijn onder andere kleine bibliotheken ingericht waar studenten gratis boeken kunnen lenen.

De procedure van intake en aanmeldingen is verbeterd. Deze zullen we in de loop van 2019 implementeren. De belangrijkste wijziging is het facultatief maken van de kennismakingsgesprekken voor studenten van niveau 3 en 4.

Samen met de LeijAcademie hebben we een training voor mentoren gegeven in het kader van het STORM-project (Strong Teens and Resilient Minds). Dit zullen we in 2019 vervolgen.

We hebben diverse cursussen voor docenten georganiseerd, onder andere over het omgaan met ADHD.

Page 44: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 43

Page 45: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 44

5. CONTINUITEITSPARAGRAAF 2019-2022

5.1 Aantal studenten en personele bezetting

Onderstaand overzicht toont onze gerealiseerde en begrote studentenaantallen.

2018 2019 2020 2021 2022

Bol* 3.114 3.188 3.177 3.191 3.191

Bbl* 2.247 2.223 2.214 2.227 2.227

Totaal* 5.361 5.411 5.391 5.418 5.418

Gewogen** 4.013 4.039 4.021 4.041 4.041 Tabel 18 Gerealiseerde en begrote studentenaantallen

* Aantal bekostigde studenten op 1 oktober

** Gewogen op twee momenten (1 februari en 1 oktober), en per leerweg (bbl-factor 0,4/0,5; bol-factor 1,0)

Deli oorzaken voor de daling van het aantal bol-studenten zijn de afgelopen jaren niet alleen

demografisch van aard. De belangrijkste verklaring voor onze afname lijkt te liggen in de daling van

ons marktaandeel in het voortgezet onderwijs: potentiële studenten kiezen voor andere mbo-

instellingen en voor doorstuderen op havo of vmbo.

Hoewel slechts zo’n 60% van onze studenten rechtstreeks uit het voortgezet onderwijs

komt, zien we dat ons marktaandeel in het voortgezet onderwijs (logischerwijs) correleert

met de ontwikkeling van de totale aantallen bol-studenten.

Waar De Leijgraaf in 2018 aan marktaandeel inboet, groeien Nijmegen en Summa.

De maatschappelijke druk om kinderen op een school voor havo/vwo geplaatst te krijgen

(in plaats van op het vmbo: avo-isering) is ook in onze regio duidelijk merkbaar.

Aan de afname liggen dus andere oorzaken ten grondslag. Voor zover we ze kennen, zijn ze nogal

divers en liggen ze zowel intern als extern. We noemen er twee:

1. Imago Uit onderzoek van Markteffect naar het imago, de mbo-imagomonitor, blijkt dat ROC de Leijgraaf

lager scoort dan haar concurrenten. In vergelijking met vorige meting is de beoordeling van de

algemene indruk van de school gedaald.

2. Invoering ov-jaarkaart Extern zien we dat sinds de invoering van de ov-jaarkaart voor mbo’ers het aantal bol-

aanmeldingen bij De Leijgraaf drastisch omlaag is gegaan.

Page 46: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 45

Marktaandeel vergroten

Om relevant te blijven, zullen we meer bol-studenten moeten werven. Gezien de demografische

ontwikkelingen in de regio zullen we daartoe ons marktaandeel bij de toeleverende scholen voor

voortgezet onderwijs moeten vergroten. Daarvoor zetten we het volgende in:

1. We organiseren ons onderwijs dicht tegen het toeleverend voortgezet onderwijs aan –

en daarmee dicht tegen het regionale bedrijfsleven en de maatschappelijke

instellingen. Dat doen we in drie regiocolleges: Meierijstad/Uden, Oss e.o. en Land van

Cuijk.

2. We richten een projectgroep op met als taak om te komen tot een significante

verbetering van onze interne doorstroom.

3. We streven ernaar dat al onze opleidingen voldoen aan minimaal de basiskwaliteit zoals

die door de Onderwijsinspectie is geformuleerd. Bovendien is er een duidelijke

verbetering van de kwaliteitscultuur, die ook in gedrag waarneembaar is. De wil tot

continu verbeteren wordt daarin geschraagd door het vermogen tot zelfreflectie en je

kwetsbaar op durven stellen.

4. We kiezen voor een nieuwe positionering, zodat we ons gerichter kunnen profileren in

de regio. We kiezen voor een intensieve samenwerking met het omringende

bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen.

We verwachten daarmee vanaf 2019 te stabiliseren in studentenaantallen en op enkele onderdelen

licht te groeien. De totalen van de doelgroep zijn immers (veel) kleiner geworden. De

demografische krimp zal vooral vanaf 2018 in de gehele regio merkbaar worden. In de nabije

toekomst zal dit een daling gaan geven.

Formatieontwikkeling

Onderstaand overzicht toont de gerealiseerde en begrote formatieontwikkeling. Ondanks een

stabilisatie van het studentenaantal, willen we in 2019 de daling in formatie in 2018 voortzetten. In

2020 zal de nieuwe regionale indeling van de medewerkers zichtbaar effect hebben.

2018 2019 2020 2021 2022

Fte management* 25,84 26,47 26,14 25,64 25,64

Fte onderwijzend personeel* 302,50 273,43 268,09 268,94 267,79

Fte ondersteunend personeel* 143,92 144,65 142,89 140,46 139,95

Fte totaal* 472,26 444,54 437,12 435,04 433,38

Tabel 19 Formatieontwikkeling

* Gemiddeld aantal fte, exclusief fte bapo

Het bereiken van het genoemde aantal fte is en zal grotendeels het resultaat zijn van natuurlijk

verloop, het afbouwen van de ‘flexibele schil’ en het inzetten van een vrijwillige vertrekregeling.

Door middel van strategische personeelsplanning hebben we goed zicht op de ontwikkelingen van

het aantal medewerkers, maar ook op het functioneren en het potentieel van de individuele

medewerkers.

Page 47: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 46

Huisvesting

Het huisvestingsbeleid richt zich op het terugdringen van het aantal vierkante meters, in aansluiting

op de ontwikkeling van het aantal studenten. In 2018 is de locatie in Uden gesloten en zijn de

opleidingen verdeeld over de locaties Oss en Veghel. De afdeling autotechniek is in een nieuwe

vleugel in Veghel ondergebracht. De laboratoriumschool is vertrokken uit Boxmeer en is verplaatst

naar de nieuwe locatie in Cuijk. De nieuwe locaties zijn moderner en beter geoutilleerd.

5.2 Menselijke maat

Het thema 'menselijke maat' was eind 2015 onderwerp van een brief van de minister aan de

Tweede Kamer. Meerdere politieke partijen hadden zich kritisch geuit over de (bestuurlijke)

omvang van mbo-scholen in combinatie met een vermeende geringe herkenbaarheid van het

onderwijs voor studenten en medewerkers. Als we dit thema enkel en alleen koppelen aan de

omvang van onze instelling, zien we dat dit thema minder speelt bij De Leijgraaf. Als middelgrote

mbo-instelling bieden we ons onderwijs immers aan op acht locaties in de regio Noordoost-

Brabant. We verzorgen ons onderwijs bovendien dicht bij de student en in nauwe samenwerking

met het bedrijfsleven.

Maar de menselijke maat gaat natuurlijk over meer dan alleen de omvang. Denk ook aan de mate

van begeleiding en maatwerk, het gevoel van veiligheid, en de mate waarin dialoog plaatsvindt.

Begeleiding en maatwerk

Ons onderwijs wordt ontwikkeld en uitgevoerd door resultaatverantwoordelijke teams. Dit zijn

teams met een grote professionele autonomie op de regiegebieden Onderwijs, Begeleiding &

Intake en BPV. Als begeleidingsmethodiek passen we in het gehele curriculum loopbaanleren toe:

elke student heeft een coach, en studenten met aanvullende loopbaanoriëntatievragen kunnen

terecht bij Leijgraaf Lift en Loopbaancafés. Studenten die extra ondersteuning behoeven, kunnen

na verwijzing van de coach terecht bij het Service Centrum Onderwijs en bij het Centrum Taal en

Rekenen. Als ze dat liever anoniem doen, kunnen ze gebruikmaken van het digitale platform Check

it. Het digitaal doorstroomdossier zorgt voor een warme overdracht vanuit de vo-scholen en maakt

het mogelijk om aan de voorkant rekening te houden met extra ondersteuning. Studenten die meer

uitgedaagd willen worden, kunnen meedoen met regionale activiteiten, zoals Innovation in a Week

en The best of Brabant, en met landelijke activiteiten, zoals de Nationale Denktank en Skills.

Veiligheid en sfeer

De kleinschaligheid van onze locaties draagt positief bij aan de veiligheid en de sfeer op onze

school. Een kanttekening daarbij: die kleinschaligheid zorgt echter ook voor dat niet alle lessen op

dezelfde locatie worden aangeboden. Dit betekent meer reistijd voor studenten en medewerkers,

brengt een zekere afstemmingsproblematiek met zich mee en werkt werkdruk verhogend.

Studenten en medewerkers zijn bekend met de klachten- en incidentmeldingenprocedure. Ze

worden hierbij waar nodig ondersteund door onze vertrouwenspersonen. Bij De Leijgraaf kennen

we dan ook geen toegangspoortjes, maar kennen we onze studenten. We horen en zien ze! En hier

dragen onze conciërges zeker ook aan bij. Door een praatje te maken met onze studenten, maar

ook door ze aan te spreken op hun gedrag.

Page 48: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 47

Dialoog

De Ondernemingsraad en de Studentenraad hebben een goede relatie met hun achterban en zijn

zich er ook bewust van dat zij deze relatie continu moeten onderhouden. Zo vergadert de

ondernemingsraad regelmatig op de diverse locaties, waardoor geïnteresseerde medewerkers

eenvoudig kunnen aanschuiven tijdens een vergadering. De Studentenraad organiseert de

bijeenkomsten met de klassenvertegenwoordigers op meerdere locaties. Aan de professionele

dialoog wordt onder meer gevolg gegeven doordat het College van Bestuur met de

resultaatverantwoordelijke teams in gesprek gaat over vakmanschap, didactiek en pedagogiek.

Punt van aandacht is wel het elkaar aanspreken op gedrag. Dat kan beter.

Tevredenheid studenten

De menselijke maat wordt ook in beperkte mate getoetst met tevredenheidsonderzoeken. In de

JOB-monitor van 2018 geven onze studenten aan dat ze een goed contact met docenten hebben en

dat medewerkers bereikbaar zijn. Ze worden daarnaast goed geholpen bij het vinden van een

stage- of BPV-plaats (7,9). Studenten zouden echter graag zien dat er meer aandacht is voor de

voorbereiding op de stage. Het veiligheidsgevoel is groot: onze studenten waarderen dit met een

8,1. Ook de sfeer binnen de school vinden ze goed (7,3).

Tevredenheid medewerkers

De resultaten van de interne tevredenheidsmeting onder de medewerkers in 2018 laten het

volgende beeld zien: De tevredenheid wordt gewaardeerd met een 6,7 voor ROC de Leijgraaf in zijn

algemeenheid. De eigen afdeling krijgt een waardering van een 7,2. Wat betreft de menselijke maat

is het veiligheidsgevoel hoog. Bijna 100% van de medewerkers ervaart een hoog veiligheidsgevoel.

Medewerkers voelen zich het veiligst in de klas en in de eigen werkruimte. Hoewel de werkdruk

gestegen is, is de tevredenheid over de samenwerking binnen het eigen team goed. De

tevredenheid over de sfeer en het werkklimaat op school scoort een ruim voldoende.

Page 49: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 48

5.3 Balans en staat / raming baten en lasten

Komende jaren zijn de investeringen lager zijn dan de afschrijvingslasten, waardoor de omvang van

de vaste activa daalt. Hierdoor stijgt de liquiditeit.

Vanaf 2019 zullen de liquide middelen enigszins toenemen. De voorzieningen zullen naar

verwachting de komende jaren een licht dalende trend laten zien.

De liquiditeit zal de komend jaren boven het gewenste niveau van 1,0 blijven. De solvabiliteit zal

enigszins stijgen, vanwege daling van de balanstotalen. De solvabiliteitsratio blijft ruim voldoende.

(voor resultaatbestemming)

x € 1.000

1 Activa

31-12-18 31-12-19 31-12-20 31-12-21 31-12-22

EUR EUR EUR EUR EUR

Vaste activa

1.2 Materiële vaste activa 26.783 25.573 24.625 23.709 22.786

1.3 Financiële vaste activa 744 539 490 441 392

Totaal vaste activa 27.527 26.112 25.115 24.149 23.178

Vlottende activa

1.4 Voorraden 6 6 6 6 6

1.5 Vorderingen 3.325 3.325 3.325 3.325 3.325

1.7 Liquide middelen 5.501 6.275 6.668 7.059 7.414

Totaal vlottende activa 8.832 9.605 9.999 10.390 10.745

Totaal activa 36.359 35.718 35.114 34.540 33.923

2 Passiva

31-12-18 31-12-19 31-12-20 31-12-21 31-12-22

EUR EUR EUR EUR EUR

2.1 Eigen vermogen 20.394 20.398 20.439 20.510 20.538

2.3 Voorzieningen 1.708 1.638 1.568 1.498 1.428

2.4 Langlopende schulden 6.759 6.184 5.609 5.034 4.459

2.5 Kortlopende schulden 7.497 7.497 7.497 7.497 7.497

Totaal passiva 36.359 35.718 35.114 34.540 33.923

Page 50: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 49

De afname van de rijksbijdragen tussen 2018 en 2019 wordt veroorzaakt door de afname van het

gewogen studentenaantal in voorgaande jaren (t-2). De afname van de Opbrengst werk voor

derden wordt met name veroorzaakt door een lagere instroom van internationale schakelklas en

minder inburgeringstrajecten.

De afname van de personele lasten wordt bewerkstelligd doordat de formatie in lijn gebracht wordt

met het aantal studenten en daarmee zal afnemen.

De meerjarenprognose en de meerjarenbalans 2019-2022 is gebaseerd op de begroting 2019,

goedgekeurd door de Raad van toezicht in de vergadering van 21 november 2018.

x € 1.000 2018 2019 2020 2021 2022

EUR EUR EUR EUR EUR

3 Baten

3.1 (Rijks)bijdragen OCenW 44.438 42.008 41.770 41.717 41.592

3.2 Overige overheidsbijdragen en subsidies 908 714 659 652 652

3.3 College-, cursus-, les- en examengelden 1.061 938 959 959 959

3.4 Baten werk in opdracht van derden 3.720 2.559 2.107 1.914 1.764

3.5 Overige baten 1.767 1.384 1.270 1.156 1.081

Totaal baten 51.895 47.604 46.764 46.398 46.048

4 Lasten

4.1 Personele lasten 38.262 35.021 34.461 34.259 34.100

4.2 Afschrijvingen 3.982 4.045 3.883 3.770 3.715

4.3 Huisvestingslasten 2.730 2.748 2.753 2.720 2.713

4.4 Overige lasten 6.616 5.595 5.503 5.443 5.370

Totaal lasten 51.590 47.410 46.599 46.193 45.898

Saldo baten en lasten 304 194 165 205 150

5 Financiële baten en lasten -258 -190 -124 -134 -122

Resultaat 46 4 41 71 28

0,1% 0,0% 0,1% 0,2% 0,1%

Page 51: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 50

Kasstroomoverzicht 2018-2022

Kasstroom uit operationele activiteiten

Resultaat saldo baten en lasten 304.252 194.000 165.000 205.000 150.000

Aanpassingen voor:

4.2 - afschrijvingen 3.982.130 4.002.365 3.882.807 3.770.231 3.714.777

2.3 - mutaties voorzieningen 207.312 -70.000 -70.000 -70.000 -70.000

4.189.442 3.932.365 3.812.807 3.700.231 3.644.777

Veranderingen in vlottende middelen:

1.4 - voorraden -120 0 0 0 0

1.5 - vorderingen -76.681 0 0 0 0

2.5 - schulden -623.107 0 0 0 0

-699.907 0 0 0 0

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 3.793.786 4.126.365 3.977.807 3.905.231 3.794.777

5.1 Ontvangen interest 883 0 0 0 0

5.5 Betaalde interest -228.351 -190.000 -124.000 -134.000 -122.000

-227.469 -190.000 -124.000 -134.000 -122.000

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 3.566.317 3.936.365 3.853.807 3.771.231 3.672.777

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

1.2 Investeringen in materiële vaste activa -2.305.287 -2.875.038 -2.885.000 -2.805.000 -2.743.000

1.3 Desinvesteringen in materiële vaste activa 1.136.222 132.000 0 0 0

1.3 Investeringen in financiële vaste activa 0 155.000 0 0 0

1.3 Investeringen in deelnemingen 0 0 0 0 0

0

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten -1.169.065 -2.588.038 -2.885.000 -2.805.000 -2.743.000

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

2.4 Nieuw opgenomen leningen 0 0 0 0 0

2.4 Aflossing langlopende schulden -575.069 -575.069 -575.069 -575.069 -575.069

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten -575.069 -575.069 -575.069 -575.069 -575.069

Mutatie liquide middelen 1.822.183 773.258 393.738 391.162 354.708

Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:

Stand liquide middelen per 1 januari 3.679.154 5.501.336 6.274.594 6.668.332 7.059.494

1.7 Mutatie liquide middelen 1.822.182 773.258 393.738 391.162 354.708

Stand liquide middelen per 31 december 5.501.336 6.274.594 6.668.332 7.059.494 7.414.202

2018 2019 2020 2021 2022

2018 2019 2020 2021 2022

Page 52: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018

51

Onderstaand worden de financiële kengetallen getoond waarop gestuurd wordt door De Leijgraaf. Het gaat om de kengetallen die beoordeeld worden door de Onderwijsinspectie en de banken (ING en de BNB).

Signalerings waarde Inspectie

Signalerings waarde Banken

2018 2019 2020 2021 2022

Solvabiliteit n.v.t. < 15% BNG 56% 57% 58% 59% 61% Solvabiliteit 22 < 30% 61% 62% 63% 64% 65% Liquiditeit < 0,5 1,2 1,3 1,3 1,4 1,4 Rentabiliteit 3 jarig < 0%

2 jarig < -5% 1 jarig < -10%

0,1%

0,0%

0,1%

0,2%

0,1%

Weerstandsvermogen3 < 5% 39% 43% 44% 44% 45% Huisvestingsratio4 > 15% 10% 11% 11% 11% 11%

Figuur 1 Signaleringswaarden externe partners & kengetallen De Leijgraaf

2 Solvabiliteit 2 = de solvabiliteit gehanteerd door de Onderwijsinspectie. De berekening is: (Eigen Vermogen + Voorzieningen) / Totaal

vermogen 3 Eigen vermogen / totale baten 4 ((huisvestingslasten + afschrijvingen gebouwen en terreinen)/totale lasten)

Page 53: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 52

5.4 Rapportage aanwezigheid en het interne risicobeheersings- en

controlesysteem

De planning- en controlcyclus

Het bedrijfsplan en de meerjarendoelstellingen hebben een planningscyclus van vier jaar en

vormen de basis voor het afdelingsbedrijfsplan. De kaderbrief van het College van Bestuur is de

doorvertaling van het bedrijfsplan naar een jaarcyclus. Op basis van de kaderbrief en het

(afdelings)bedrijfsplan stellen de afdelingen een managementcontract en een afdelingsbegroting

op. In het verlengde hiervan stellen de onderwijsteams hun teamplannen op.

Voor de sturing en verantwoording worden enkele instrumenten ingezet. De financiële rapportages

worden op vier, acht en twaalf maanden opgesteld door Financiën & Control. Voor een goede

financiële sturing maken de afdelingen bij de vier- en achtmaandscijfers een jaarprognose. De

directeuren verantwoorden zich periodiek aan het College van Bestuur over de gemaakte afspraken

in de managementcontracten. Dit gebeurt op basis van drie managementrapportages. De inhoud

van de managementrapportages sluit aan bij de managementcontracten. Deze bevatten de

volgende onderwerpen:

• Onderwijs

• Personeel

• Financieel

• Huisvesting

• Informatievoorziening

• Risico’s en beheersmaatregelen

Voorafgaand aan de rapportagegesprekken tussen het College van Bestuur en de directeuren

bespreken de concerncontroller en de directeuren de managementrapportages. Voor deze

gesprekken wordt onderliggende informatie verzameld vanuit de organisatie om de

managementrapportages te kunnen beoordelen. De output van deze gesprekken dient als input

voor de gesprekken tussen het College van Bestuur en de directeuren. Op deze manier worden de

behaalde resultaten beoordeeld. Daar waar nodig wordt de koers bijgesteld.

De teams gebruiken gedurende het jaar een aantal instrumenten om in de gaten te houden of ze op

koers liggen en om te sturen:

• De kwaliteitskaart (set van kengetallen)

• De interne audits (onafhankelijke beoordelingen van de onderwijskwaliteit, de

examinering en de kwaliteitsborging)

• De zelfevaluatie (van de kwaliteitsontwikkeling en –bewaking).

Monitoren kwaliteitsplan

De doelstellingen uit het kwaliteitsplan zijn opgenomen in de managementcontracten van de

(onderwijs)afdelingen. In de managementrapportages wordt periodiek verantwoording afgelegd

over de voortgang van de realisatie van de doelstellingen door de directeur aan het College van

Bestuur. Op deze manier is het monitoren van het kwaliteitsplan ingebed in de bestaande planning-

en controlcyclus. In bijlage 8 is de planning- en controlcyclus schematisch weergegeven.

Page 54: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 53

Risicomanagement

De Leijgraaf heeft het risicomanagement ingebed in de planning- en controlcyclus. Daarom is in de

volgende paragraaf een beschrijving opgenomen van de voornaamste risico’s en de bijbehorende

beheersmaatregelen. Daarnaast worden de risico’s op het gebied van de onderwijskwaliteit

vormgegeven in de ‘risicoanalyse onderwijs’. In de managementcontracten worden de belangrijkste

risico’s en de bijbehorende beheersmaatregelen per afdeling opgenomen. De directeuren

rapporteren in de managementrapportages over de risico’s en beheersmaatregelen op de

afdelingen.

In de planning- en controlcyclus is ook het controlplan opgenomen. Dit plan is gericht op

risicobeheersing en kwaliteitsverbetering van de organisatie. In het controlplan zijn de belangrijkste

controles opgenomen per beleidsgebied (onderwijs, personeel, financieel, huisvesting en

informatievoorziening). De voortgang van het controlplan wordt door de concerncontroller

gerapporteerd aan het College van Bestuur.

5.5 Beschrijving van de belangrijkste risico's en onzekerheden

5.5.1 Strategische risico’s – extern

Demografische ontwikkelingen in ons verzorgingsgebied

• De omvang van aantal vo-studenten in ons verzorgingsgebied daalt tot 2024.

• Vo-leerlingen kiezen steeds vaker voor doorstroom naar havo of binnen vmbo.

Concurrentiepositie van de omliggende ROC’s

• De omliggende ROC’s hebben hun locaties in de stad geconcentreerd

(campusgedachte).

• De bereikbaarheid van de omliggende ROC’s neemt toe door het gratis openbaar

vervoer voor 16- en 17-jarigen (sinds 1 januari 2017) en de betere voorzieningen voor

openbaar vervoer in ons verzorgingsgebied (snellere busverbindingen).

• De stad heeft voor een aantal studenten van het voortgezet onderwijs meer

aantrekkingskracht.

• De omliggende ROC’s hebben een sterke positionering door hun natuurlijke aansluiting

op de logica van de regio.

• De omliggende ROC’s hebben een grotere slagkracht door hun omvang.

Imago van De Leijgraaf

• Uit onderzoek* naar het imago van De Leijgraaf onder de potentiële doelgroep is te

zien dat De Leijgraaf bovengemiddeld scoort op het benchmarkaspect ‘goede sfeer/plek

waar ik me fijn voel’. Ondanks deze bovengemiddelde score, ligt dit onder het

gemiddelde van onze directe concurrenten (Koning Willem 1 College, ROC Nijmegen en

Summa College).

• Op de aspecten ‘goede naam van de school (hoe staat de school aangeschreven)’ en

‘goede en leuke stagemogelijkheden’ scoort ROC de Leijgraaf onder gemiddeld.

*Markteffect, Mbo imagomonitor 2018/2019

Page 55: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 54

Veranderende arbeidsmarkt

• Er is minder arbeidsmarktperspectief voor onze studenten op niveau 1 en 2.

• Voor niveau 3 en 4 zijn er veel kansen op de arbeidsmarkt, maar wordt steeds vaker

een hoger niveau gevraagd (hbo).

• Door de krapte op de arbeidsmarkt is er een verschuiving van bol naar bbl.

Tekort aan docenten

• Er is sprake van een grote uitstroom van babyboomers ten gevolge van pensionering.

• Er is weinig animo voor lerarenopleidingen en weinig aanbod voor de leraar technisch

beroepsonderwijs. Alleen Fontys Hogescholen biedt nog een fulltime variant aan voor

de leraar technisch beroepsonderwijs.

Geografische spreiding van ons verzorgingsgebied

• We hebben zeven locaties verspreid over een relatief groot verzorgingsgebied. Dit heeft

o.a. consequenties voor de samenwerking tussen de regiocolleges.

• We hebben geen grote stad als centrum van het verzorgingsgebied.

Continuïteit van het overheidsbeleid

• Er is onvoldoende bestendig beleid, waardoor onze koersvastheid onder druk komt.

• De tijdigheid van besluitvorming van de overheid is een aandachtspunt: de

uitvoerbaarheid van beleid door de onderwijsinstellingen wordt bemoeilijkt.

• Aanpassingen in overheidsbeleid leidt dat de Leijgraaf in een aantal gevallen andere

keuzes moet maken, waarbij het intern creëren van draagvlak daarvoor een snelle

implementatie bemoeilijkt.

• Beleid van de overheid die tot uitdrukking komt in financiering leidt soms tot

onwenselijke prikkels voor het student perspectief.

Maatschappelijke ontwikkelingen

• In onze samenleving, en ook binnen De Leijgraaf, constateren we minder

verdraagzaamheid ten opzichte van ‘anders’ zijn.

• De kloof tussen werelden die elkaar niet begrijpen wordt steeds explicieter en

zichtbaarder.

• Door social media wordt het steeds eenvoudiger, en meer geaccepteerd, om uiting te

geven aan de toenemende intolerantie, wat vervolgens weer kan leiden tot spanningen

en escalatie in de klas, op school en in de samenleving.

Page 56: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 55

5.5.2 Strategische risico’s – intern

Leiderschap

• Focus ligt in minder mate op interne organisatie.

• Interne communicatie is niet toereikend.

Kwaliteitscultuur

• Er is sprake van een familiecultuur, waarin we elkaar onvoldoende aanspreken en

waarderen.

• Het kwaliteitszorgsysteem wordt wisselend toegepast.

Organisatiestructuur

• De sectorale structuur (de indelingen in de sectoren Techniek & Samenleving, Economie

& Bedrijf en Mens & Maatschappij) belemmert samenwerking en innovatie, terwijl de

nieuwe indeling naar Regio’s nog niet volledig is doorgevoerd.

Fysieke organisatie

• Het aantal locaties in relatie tot de omvang van onze school zet de kwaliteit, de

uitvoerbaarheid en de betaalbaarheid van het onderwijs onder druk.

• Het aantal locaties verhoogt de reistijd en de werkdruk van docenten, en vermindert de

verbinding van docenten met studenten, bedrijven en (onderwijs)instellingen.

Kwalitatieve en kwantitatieve formatie

• Door de afname van het aantal studenten en de voortdurende aanpassing van ons

opleidingsportfolio aan de onderwijsvraag en arbeidsmarkt ontstaat een kwalitatieve en

kwantitatieve frictie in de formatie.

Omvang van de organisatie

• De omvang van de organisatie staat uiteraard in relatie tot de financiële slagkracht van

de organisatie. Op haar beurt is de financiële slagkracht weer noodzakelijk voor de

borging van de onderwijskwaliteit, de aansluiting van ons opleidingsportfolio bij de

regionale arbeidsmarkt en het op peil houden van de voorzieningen op het gebied van

de ondersteunende processen. Indien de omvang van de organisatie blijft krimpen,

dreigen we in een neerwaartse spiraal te komen.

Informatiebeveiliging, privacy en frauderisico’s

• Incidenten op het gebied van informatiebeveiliging, privacy en fraude kunnen schade

berokkenen aan personen en/of de organisatie, en de continuïteit van de bedrijfsvoering

in gevaar brengen.

Page 57: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 56

5.5 Mitigerende maatregelen

Op basis van de bovenstaande strategische risico’s en onzekerheden en de koppeling met de

strategische doelstellingen, hebben we de volgende mitigerende beheersmaatregelen getroffen:

Planning- en controlcyclus

• Het tussentijds monitoren van de realisatie van de strategische doelen, en het monitoren

en bijstellen van de strategische doelen, de strategische risico’s en onzekerheden, met

bijbehorende mitigerende beheersmaatregelen.

• Het tussentijds monitoren door F&C van KPI’s, zoals het aantal studenten (aanmeldingen,

doorstroom, uitstroom), onderwijsrendementen, tevredenheidscijfers (studenten,

bedrijfsleven, personeel), omvang van formatie, verhoudingen van de formatie

(management, ondersteunend en onderwijzend personeel, flexibele schil et cetera),

ziekteverzuim en overige financiële kengetallen.

• Het opstarten van scenarioplanning door de afdeling F&C in 2019.

• Het periodiek toetsen van het informatie- en beveiligingsbeleid. Als gevolg van de nieuwe

wetgeving AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) worden beleid,

reglementen en gedragscode voor privacy aangepast. In 2018 is een privacy officer

aangenomen die naast het aandacht besteden aan het creëren van bewustwording van het

belang en de noodzaak van het beschermen van Persoonsgegevens, ook de noodzakelijke

hiervoor af te sluiten contracten beoordeeld.

• Ter voorkoming van fraude zijn in de bedrijfsprocessen diverse controles ingebouwd ten

aanzien van financiële transacties (procedures, functiescheidingen, tekenbevoegdheden),

inkoopproces (tekenbevoegdheden, functiescheidingen, prestatieleveringen), ICT

(autorisaties, functiescheidingen, registratie, voorraadbeheer ICT-middelen) en

examinering (examenbeveiligingsbeleid met onder andere procedures, toegangsrechten,

bewustwording).

Verbetering van onderwijskwaliteit en vernieuwing van onderwijs

• Ons kwaliteitszorgsysteem (teamplannen op basis van kwaliteitskaarten, zelfevaluaties

en interne audits) ondersteunt het continu verbeteren van de onderwijskwaliteit. De

kwaliteitscultuur wordt verder aangejaagd door gesprekken tussen de onderwijsteams

en het College van Bestuur.

• Kwaliteitszorg en -cultuur worden direct onder aansturing van het College van Bestuur

gepositioneerd.

• De werkwijze en de formatieve bezetting van de Taskforce kwaliteitszorg worden

structureel ingebed.

• Voor de verbetering van onderwijskwaliteit en de vernieuwing van onderwijs zijn

kwaliteitsgelden gereserveerd. Om samenwerking tussen de teams te stimuleren,

genieten voorstellen die gezamenlijk worden ingediend de voorkeur. Indien de

werkelijke kwaliteitsgelden afwijken van de begrote kwaliteitsgelden, kan worden

teruggevallen op de bestemmingsreserve innovatie.

• Waar nodig worden onderwijsinnovaties centraal aangejaagd, onder andere via de

samenwerking met de HAN in het iXperium.

• Voor de ontwikkeling en uitvoering van commerciële trajecten - maar ook educatie en

inburgeringstrajecten – wordt onderzocht of deze via ROCV BV kunnen plaatsvinden,

met een eigen arbeidsvoorwaardenregeling.

Page 58: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 57

Regionale structuur

• Aanpassing van de structuur, aansluitend bij de strategie: werken met drie

regiocollege’s, waarin de sectorale indeling wordt losgelaten. Met nieuwe domeinen

wordt aangesloten bij de arbeidsmarkt.

• Door het koppelen van de teams aan de regio krijgen we teams op locatie, wat leidt tot

minder reistijd en minder werkdruk, meer binding met het team en meer binding met

de studenten.

• De regionale teams kunnen beter aansluiting maken met het voortgezet onderwijs, de

bedrijven en (onderwijs)instellingen in de regio.

• In 2018 is de regiovorming voorbereid, en vanaf 2019 vindt de implementatie plaats.

Professionalisering van het personeel

• Door het ontwikkelen van een strategisch personeelsplan op basis van een strategisch

onderwijsportfolio en een meerjarenprognose van het aantal studenten, wordt de

formatie tijdig aangesloten op het onderwijs.

• Door de ontwikkeling en implementatie van team en individuele scholingsplannen via

de Leijacademie te laten verlopen, zorgen we ervoor dat de scholingsplannen

aansluiten bij de strategische doelstellingen en het onderwijsportfolio.

• Met een leiderschapstraject voor de onderwijsmanagers zetten we in op onder andere

onderwijskundig leiderschap, analytische vaardigheden en het voorkomen van

ziekteverzuim.

Flexibilisering van het personeel

We handhaven een flexibele schil van minimaal 10% door het aanstellen van personeel op

basis van tijdelijke contracten.

We sturen op interne en externe mobiliteit via het mobiliteitsoverleg.

We zetten in op (om)scholing gericht op een brede inzetbaarheid.

We zetten incidenteel een vrijwillige vertrekregeling in.

Informatiebeveiliging, privacy en frauderisico’s

De genoemde strategische risico’s waren voor het College van Bestuur aanleiding om de

ontwikkeling van een nieuwe strategie, positionering en structuur voor de planperiode naar voren

te halen. Begin 2018 zijn de hoofdlijnen van de nieuwe strategie en positionering en de

bijbehorende regionale structuur goedgekeurd door de Raad van Toezicht. In de loop van 2018 zijn

deze uitgewerkt in een bedrijfsplan voor de periode 2019-2022. Dit bedrijfsplan is met de

managementlaag besproken en de invoering hiervan start in 2019.

We verwachten onze positie als opleider in de regio Noordoost-Brabant te kunnen handhaven door

de volgende strategische doelstellingen te realiseren:

• Continue verbetering van de kwaliteit van ons onderwijs- en examineringsproces.

• Stimulering van de kwaliteitscultuur binnen de onderwijsteams door het inzetten van een

interne taskforce.

• Verbetering van onze positionering door een betere aansluiting op de natuurlijke logica van

de regio en de invoering van écht onderwijs.

• Aansluiting van ons onderwijsportfolio op de ontwikkelingen in de regio, met een focus op

food, lifestyle, health, techniek en business.

Page 59: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 58

• Versteviging van onze samenwerking met toeleverende en afnemende scholen in de vorm

van doorlopende leerlijnen en een warme overdracht.

• Verbetering van ons imago en een betere aansluiting met onze identiteit.

Page 60: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 59

Verbetering en flexibilisering huisvestings- en ICT-kosten

De omvang van de vierkante meters wordt afgezet tegen de ontwikkeling van het aantal

studenten.

Voor een deel van de huurlocaties wordt een korte tot middellange huurperiode

afgesproken, om de omvang van de huisvesting te kunnen aanpassen aan de ontwikkeling

van het aantal studenten.

Met ICT-leveranciers worden schaalbare contracten afgesloten: tarieven zijn daarmee

afhankelijk van het aantal studenten.

5.6 Rapportage toezichthoudend orgaan

De Raad van Toezicht ziet toe op het beleid van het College van Bestuur en op de algemene gang

van zaken bij ROC de Leijgraaf en de daaraan verbonden vennootschappen. Dat toezicht vindt

integraal plaats: op het gebied van onderwijs, HR, financiën en control, ICT, facilitair en

communicatie. Het College van Bestuur bestuurt ROC de Leijgraaf en daaraan verbonden

vennootschappen.

De Raad van Toezicht laat zich uitgebreid door het College van Bestuur informeren over interne en

externe ontwikkelingen die van belang zijn voor ROC de Leijgraaf. Belangrijke besluiten en

(meerjaren)beleidsplannen van het College van Bestuur worden ter goedkeuring voorgelegd aan de

Raad van Toezicht (bijvoorbeeld besluiten over nieuwbouw, financieel beleid et cetera). Daarnaast

vervult de Raad van Toezicht zijn rol als werkgever door de leden van het College van Bestuur te

benoemen, hun functioneren te bespreken en hen eventueel te schorsen en te ontslaan. Een derde

rol van de Raad van Toezicht is die van adviseur. De Raad van Toezicht staat het College van Bestuur

met raad terzijde en fungeert als klankbord voor het College.

De Raad van Toezicht toetst het beleid van het College van Bestuur aan wet- en regelgeving, zoals

de Wet educatie en beroepsonderwijs, de Governance Code ‘Goed bestuur in het MBO’,

reglementen, statuten, beleidsuitgangspunten, het bedrijfsplan, de begroting, de vastgestelde

financiële kaders en de met het College van Bestuur gemaakte resultaatafspraken. Het toezicht

verloopt op basis van de KPI’s en doelstellingen in het bedrijfsplan en de (meerjaren)begroting, en –

waar nodig – juridische en ethische toetsing.

De Raad van Toezicht baseert zijn oordeel mede op informatie afkomstig van het College van

Bestuur en de periodieke financiële rapportages en managementrapportages, maar ook externe

berichtgeving in de pers. Daarnaast is de informatie die voortkomt uit de gesprekken met de

Ondernemingsraad en de Studentenraad onderdeel van de oordeelsvorming.

Voorafgaand aan elke vergadering van de Raad van Toezicht vindt er overleg plaats tussen de

voorzitter van de Raad van Toezicht en het College van Bestuur. Hierin worden actuele zaken

besproken en wordt de agenda van de vergaderingen van de Raad van Toezicht samengesteld. De

Raad van Toezicht vergadert zes keer per jaar. Direct voorafgaand aan de vergadering vindt (in

afwezigheid van het College van Bestuur) vooroverleg plaats, uitsluitend tussen de leden van de

Raad van Toezicht. Leden van het managementteam worden regelmatig voor toelichting op hun

beleidsterreinen uitgenodigd in de vergadering van de Raad van Toezicht.

De Raad van Toezicht heeft een renumeratiecommissie, een onderwijscommissie en een

auditcommissie. In de commissies worden onderwerpen voor besproken; de Raad van Toezicht als

geheel ontvangt een verslag van de vergaderingen van de commissies. De accountant geeft in de

Page 61: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 60

auditcommissievergadering van november een toelichting op de ‘Managementletter’ en in de Raad

van Toezicht-vergadering van mei op de jaarrekening en het accountantsverslag.

Aantal vergaderingen Raad van Toezicht in 2018

Onderwerpen ter goedkeuring Raad van Toezicht

Definitieve versie van het bedrijfsplan en structuur 2019-2022

Treasuryplan 2018

Accountantsverslag

Geïntegreerd jaardocument 2017

Onderwijsbeleid

Begroting 2019

Meerjarenbegroting 2019-2022

Controlepunten interim controle accountant

Treasuryverslag 2017

Financieel beleid 2018-2022

Huisvestingsbeleid

Raad van Toezicht 7 Auditcommissie 4 Onderwijscommissie 3 Remuneratiecommissie 2

Page 62: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 61

DEEL 2 JAARREKENING 2018

Gegevens over de rechtspersoon

Naam instelling: Stichting ROC de Leijgraaf

Postadres: Postbus 420

Postcode/Plaats: 5460 AK Veghel

Bestuursnummer: 41600

KvK-nummer: 41086065

Rechtsvorm: Stichting

Statutaire zetel: Veghel

Telefoon: (088) 017 00 00

Email: [email protected]

Website: www.leijgraaf.nl

Contactpersoon: Vincent Bartels

Telefoon: (088) 017 00 00

Email: [email protected]

Website: www.leijgraaf.nl

Brinnummer: 28DE

Page 63: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 62

A.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2018

(voor resultaatbestemming)

1 Activa

31 - 12 - 2018 31 - 12 - 2017

EUR EUR

Vaste activa

1.2 Materiële vaste activa 26.783.281 29.547.148

1.3 Financiële vaste activa 743.516 831.463

Totaal vaste activa 27.526.797 30.378.611

Vlottende activa

1.4 Voorraden 5.679 5.559

1.5 Vorderingen 3.325.049 3.248.368

1.7 Liquide middelen 5.501.336 3.679.154

Totaal vlottende activa 8.832.064 6.933.081

Totaal activa 36.358.861 37.311.692

2 Passiva

31 - 12 - 2018 31 - 12 - 2017

EUR EUR

2.1 Eigen vermogen 20.394.219 20.347.930

2.3 Voorzieningen 1.708.428 1.501.116

2.4 Langlopende schulden 6.759.374 7.334.443

2.5 Kortlopende schulden 7.496.841 8.128.203

Totaal passiva 36.358.861 37.311.692

Page 64: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 63

A.2 Geconsolideerde staat van baten en lasten 2018

2018 Begroting 2018 2017

EUR EUR EUR

3 Baten

3.1 (Rijks)bijdragen OCenW 44.438.465 41.805.807 42.028.196

3.2 Overige overheidsbijdragen en subsidies 908.036 817.061 831.009

3.3 College-, cursus-, les- en examengelden 1.061.133 994.532 1.029.372

3.4 Baten werk in opdracht van derden 3.719.824 3.587.000 3.872.752

3.5 Overige baten 1.767.112 1.600.345 2.025.473

Totaal baten 51.894.570 48.804.746 49.786.802

4 Lasten

4.1 Personele lasten 38.262.375 35.508.657 39.440.440

4.2 Afschrijvingen 3.982.130 4.204.551 3.901.715

4.3 Huisvestingslasten 2.729.746 2.921.128 2.656.295

4.4 Overige lasten 6.616.067 6.451.410 6.129.310

Totaal lasten 51.590.318 49.085.745 52.127.760

Saldo baten en lasten 304.252 -281.000 -2.340.958

5 Financiële baten en lasten -257.963 -238.000 -329.864

-257.963 -238.000 -329.864

Resultaat 46.289 -519.000 -2.670.822

Page 65: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 64

A.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht jaar 2018

Kasstroom uit operationele activiteiten

Resultaat saldo baten en lasten 304.252 -2.340.958

Aanpassingen voor:

4.2 - afschrijvingen 3.982.130 3.901.715

2.3 - mutaties voorzieningen 207.312 25.848

4.189.442 3.927.563

Veranderingen in vlottende middelen:

1.4 - voorraden -120 45.559

1.5 - vorderingen -76.681 -727.327

2.5 - schulden -631.363 -350.959

-708.163 -1.032.727

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 3.785.530 553.878

5.1 Ontvangen interest 883 4.366

5.5 Betaalde interest -220.095 -334.230

-219.213 -329.864

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 3.566.317 224.014

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

1.2 Investeringen in materiële vaste activa -2.305.287 -3.576.260

1.3 Desinvesteringen in materiële vaste activa 1.136.222 16.877

1.3 Investeringen in financiële vaste activa 0 0

1.3 Desinvesteringen in financiële vaste activa 0 0

1.3 Investeringen in deelnemingen 0 0

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten -1.169.065 -3.559.383

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

2.4 Nieuw opgenomen leningen 0 0

2.4 Aflossing langlopende schulden -575.069 -2.200.068

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten -575.069 -2.200.068

Mutatie liquide middelen 1.822.182 -5.535.437

Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:

Stand liquide middelen per 1 januari 3.679.154 9.214.591

1.7 Mutatie liquide middelen 1.822.182 -5.535.437

Stand liquide middelen per 31 december 5.501.336 3.679.154

2017

EUR

2018

EUR EUR

2018 2017

EUR

Page 66: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 65

A.4 Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en

lasten

Algemene toelichting

Activiteiten

Stichting ROC de Leijgraaf is een instelling voor beroepsonderwijs, volwassenen educatie en

contractonderwijs in Noordoost Brabant. Het regionale karakter van ROC de Leijgraaf blijkt uit de

verschillende vestigingen: Veghel, Uden, Oss, Cuijk en Boxmeer. In iedere vestigingsplaats zijn één

of meerdere opleidingslocaties. Wij bieden een breed pakket van opleidingen aan in voltijd en

deeltijd. Daarnaast verzorgen wij cursussen en opleidingen op contractbasis, zowel op individueel

als op bedrijfsniveau. Met dit palet aan bedrijfsactiviteiten geeft de instelling inhoud aan de ambitie

om een opleidings- en trainingscentrum, een kenniscentrum en loopbaancentrum te zijn ten

behoeve van de regio.

Continuïteit De in de onderhavige jaarrekening gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn gebaseerd op de veronderstelling van continuïteit van de stichting. Consolidatie De groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop Stichting ROC de Leijgraaf een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft, zijn voor 100% in de consolidatie betrokken. De geconsolideerde balans en exploitatierekening heeft betrekking op de enkelvoudige balansen en exploitatierekeningen van de Stichting ROC de Leijgraaf, ROCV de Leijgraaf BV en Leijgraaf Glasvezel BV. Verbonden partijen Alle groepsmaatschappijen, evenals deelnemingen, worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd. De eliminatie heeft betrekking op de kosten van detachering van personeel vanuit ROCV de Leijgraaf BV voor een bedrag van € 4.310.387 en het huren van het glasvezelnetwerk van Leijgraaf Glasvezel BV voor een bedrag van € 114.000. Schattingen Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, vormt ROC de Leijgraaf zich een oordeel over onderwerpen in de jaarrekening en maakt schattingen die essentieel zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningposten.

Page 67: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 66

Toelichting op het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Beleidsregels toepassing WNT De Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semi-publieke sector (WNT) is met ingang van 1 januari 2013 van kracht.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva

Algemeen De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaglegging, die uitgegeven is door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze bepalingen zijn van toepassing op grond van de Regeling Jaarverslaglegging Onderwijs. De jaarrekening is opgesteld in euro's. Activa en passiva (met uitzondering van het groepsvermogen) worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Vergelijking met voorgaand jaar

De waarderingsgrondslagen zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar.

Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of vervaardigingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende geschatte economische levensduur. Bedrijfsgebouwen worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Er wordt rekening gehouden met de bijzondere waardeverminderingen die op balansdatum worden verwacht. Op de gebouwen wordt de componentenmethode toegepast. Deze componentenmethode gaat er van uit dat de opname van de gebouwen als actiefpost is opgebouwd uit meerdere onderdelen met ieder een verschillende levensduur. De volgende afschrijvingstermijnen zijn voor de verschillende componenten van de gebouwen toegepast: - Gebouwen 30 jaar - Dakbedekking 15 jaar - W-installaties en E-installaties 15 jaar - Terreinaanpassingen 15 jaar - Schilderwerk 10 jaar - Aanpassingen gebouwen 10 of 15 jaar Overige vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of vervaardigingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende verwachte toekomstige gebruiksduur. Overige vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur. De volgende afschrijvingstermijnen worden toegepast: - Kantoorinventaris 5 en 10 jaar

Page 68: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 67

- Praktijkinventaris 4, 5 of 10 jaar - Machines 10 jaar - (Audiovisuele) apparatuur 3, 4 of 5 jaar - Hardware 2, 3, 4 of 5 jaar - Software 3 of 5 jaar - Voertuigen 3 of 5 jaar Voor de toekomstige kosten van groot onderhoud aan de bedrijfsgebouwen is geen voorziening voor groot onderhoud gevormd. De kosten worden middels de componentenmethode geactiveerd. Subsidies op investeringen worden in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs van de activa waarop de subsidies betrekking hebben. Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa ROC de Leijgraaf beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is. Indien van toepassing, bepaalt ROC de Leijgraaf de realiseerbare waarde van het betreffende vast actief. Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroom genererende eenheid waartoe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. Financiële vaste activa De onder financiële vaste activa opgenomen overige vorderingen omvatten verstrekte leningen en overige vorderingen. Deze vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Voorraden De voorraden kantoorbenodigdheden worden gewaardeerd op verkrijgingsprijzen of een lagere

opbrengstwaarde. Bij de bepaling van de opbrengstwaarde wordt rekening gehouden met de

incourantheid van de voorraden.

Onderhanden projecten

De onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen de gerealiseerde

projectkosten vermeerderd met de toegerekende winst en verminderd met verwerkte verliezen en

gedeclareerde termijnen. Indien het resultaat op een onderhanden project niet op betrouwbare

wijze kan worden ingeschat, wordt geen winst toegerekend. De projectkosten omvatten de direct

op het project betrekking hebbende kosten, de kosten die toerekenbaar zijn aan projectactiviteiten

in het algemeen en toewijsbaar zijn aan het project en andere kosten die contractueel aan de

opdrachtgever kunnen worden toegerekend.

Onderhanden projecten worden afzonderlijk in de balans onder vlottende activa gepresenteerd.

Onderhanden projecten waarvan de gefactureerde termijnen hoger zijn dan de gerealiseerde

projectopbrengsten worden gepresenteerd onder de kortlopende schulden.

Page 69: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 68

Vorderingen

De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens

gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor

mogelijke verliezen als gevolg van oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen

worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.

Liquide middelen

Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en direct opeisbare deposito’s met een looptijd

korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden

aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen

de nominale waarde.

Eigen vermogen / scheiding publiek-privaat

Het eigen vermogen bestaat uit de algemene reserve en bestemmingsreserves. De

bestemmingsreserves zijn reserves met een beperkte bestedingsmogelijkheid, die door het bestuur

zijn bepaald.

ROC de Leijgraaf heeft haar eigen vermogen gesegmenteerd op basis van de guidelines mbo publiek

privaat zoals die door de MBO Raad ontwikkeld zijn. Hierin zijn drie categorieën activiteiten

onderscheiden:

a. Publieke activiteiten (publieke taak, gericht op de publieke doelen zoals in de WEB omschreven)

b. Private activiteiten in het verlengde van de publieke taak (bijvoorbeeld inburgering, re-integratie

en contractactiviteiten in het verlengde van de publieke taak)

c. Overige private activiteiten (bijvoorbeeld contractactiviteiten niet in het verlengde van de

publieke taak).

ROC de Leijgraaf investeert niet in private activiteiten tenzij deze direct ten goede komen aan het

onderwijs. De private activiteiten liggen altijd in het verlengde van de publieke taak.

De commerciële activiteiten worden minimaal kostendekkend aangeboden. Indien blijkt dat er

significante positieve of negatieve resultaten worden behaald op onze commerciële activiteiten,

wordt dit tot uitdrukking gebracht op het privaat eigen vermogen. Op basis van de analyses op de

commerciële projecten zijn in 2018 geen resultaten behaald die leiden tot een mutatie op het

privaat eigen vermogen.

Bestemmingsreserves privaat

Het private eigen vermogen is opgesplitst in private activiteiten en het Jan 't Hart fonds. De

middelen van Jan 't Hart fonds zijn bestemd om in te zetten voor studenten die niet in staat zijn om

aan hun financiële verplichtingen aangaande hun opleiding te voldoen. Schenkingen die gedaan

worden voor Jan 't Hart fonds worden eveneens gemuteerd op dit deel van het private eigen

vermogen.

Bestemmingsreserves publiek

Er is een bestemmingsreserve innovatie met als doel innovatie van het onderwijs te financieren en

een bestemmingsreserve mobiliteit met als doel de kwaliteitsverbetering van het personeel en de

personele gevolgen van de herstructurering van de organisatie te financieren.

Page 70: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 69

Voorzieningen

Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de

balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is

en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden

gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen

per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde

van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij

anders vermeld.

Conform cao MBO heeft het personeel van ROC de Leijgraaf bij 25 en/of 40 jaar ambtelijk

dienstverband recht op een jubileum gratificatie. De toekomstige gratificatie is aan te merken als

een uitgestelde beloning waarvoor een voorziening is gevormd. Voor de berekening van de

voorziening is een model opgesteld op basis van het personeelsbestand, waarin op basis van

leeftijd van de personeelsleden, mogelijke toekomstige aanspraak en aantal dienstjaren een

berekening is gemaakt.

In het verleden hebben personeelsleden extra uren kunnen sparen om deze in de toekomst te kunnen opnemen. De uren zijn als voorziening spaaruren opgenomen. Voor de uitkeringen van wachtgeld is ROC de Leijgraaf eigen risicodrager. De verplichtingen voor de toekomst op basis van de huidige uitkeringen zijn als voorziening wachtgeld opgenomen. Voor langdurig zieken is een voorziening getroffen voor medewerkers waarvan de kans op terugkeer in het arbeidsproces bij ROC de Leijgraaf gering is. Conform cao MBO heeft het personeel van ROC de Leijgraaf de mogelijkheid om vanaf 57-jarige leeftijd onder bepaalde voorwaarden gebruik te maken van een seniorenregeling. Deze regeling is aan te merken als een toekomstige aanspraak waarvoor een voorziening is gevormd. Voor de berekening van de voorziening is een model opgesteld op basis van het personeelsbestand, waarin op basis van leeftijd en mogelijke toekomstige aanspraak een berekening is gemaakt. Schulden Schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening als interestlast verwerkt.

Grondslagen voor bepaling van het resultaat

Algemeen De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn verwezenlijkt. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen, indien zij voor het vaststellen van de jaarrekening bekend zijn geworden. Opbrengstverantwoording

Page 71: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 70

Rijksbijdragen Rijksbijdragen worden als baten verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarop de toekenning betrekking heeft. Overige overheidsbijdragen en -subsidies Exploitatiesubsidies worden als baten verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt of opbrengsten zijn gederfd, of wanneer een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan. De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden ontvangen en de instelling de condities voor ontvangst kan aantonen. Subsidies met betrekking tot investeringen in materiële vaste activa worden in mindering gebracht op het desbetreffende actief en als onderdeel van de afschrijvingen verwerkt in de staat van baten en lasten. Verlenen van diensten Verantwoording van opbrengsten uit de levering van diensten geschiedt naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Projectopbrengsten en projectkosten Voor onderhanden projecten worden de projectopbrengsten en de projectkosten verwerkt als netto-omzet en kosten in de staat van baten en lasten naar rato van de verrichte prestaties per balansdatum (de 'percentage of completion'-methode). De voortgang van de verrichte prestaties wordt bepaald op basis van de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte totale projectkosten. Als het resultaat (nog) niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, dan worden de opbrengsten als netto-omzet verwerkt in de winst-en-verliesrekening tot het bedrag van de gemaakte projectkosten dat waarschijnlijk kan worden verhaald; de projectkosten worden dan verwerkt in de winst-en-verliesrekening in de periode waarin ze zijn gemaakt. Zodra het resultaat wel op betrouwbare wijze kan worden bepaald, vindt opbrengstverantwoording plaats volgens de 'percentage of completion'-methode naar rato van de verrichte prestaties per balansdatum. Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de projectopbrengsten en projectkosten. Projectopbrengsten zijn de contractueel overeengekomen opbrengsten en opbrengsten uit hoofde van meer- en minderwerk, claims en vergoedingen indien en voor zover het waarschijnlijk is dat deze worden gerealiseerd en ze betrouwbaar kunnen worden bepaald. Projectkosten zijn de direct op het project betrekking hebbende kosten, die in het algemeen aan projectactiviteiten worden toegerekend en toegewezen kunnen worden aan het project, en andere kosten die contractueel aan de opdrachtgever kunnen worden toegerekend. Indien het waarschijnlijk is dat de totale projectkosten de totale projectopbrengsten overschrijden, dan worden de verwachte verliezen onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Dit verlies wordt verwerkt in de kostprijs van de omzet. De voorziening voor het verlies maakt deel uit van de post onderhanden projecten.

Overige bedrijfsopbrengsten Overige bedrijfsopbrengsten bestaan uit baten uit verhuur, detachering, deelnemerbijdragen en overige baten. Personeelskosten

Page 72: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 71

Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers.

Afschrijvingen materiële vaste activa Materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de toekomstige gebruiksduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Boekwinsten uit de incidentele verkoop van materiële vaste activa worden verantwoord onder overige bedrijfsopbrengsten. Boekverliezen uit de incidentele verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen. Boekverliezen op gebouwen worden verantwoord bij overige huisvestingslasten. Pensioenen ROC de Leijgraaf heeft een pensioenregeling bij Stichting Bedrijfspensioenfonds ABP. Op deze pensioenregeling zijn de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing en worden op verplichte of contractuele basispremies betaald door de instelling. ABP hanteert het middelloon als pensioengevende salarisgrondslag. ABP probeert ieder jaar de pensioenen te verhogen met de gemiddelde stijging van de lonen in de sectoren overheid en onderwijs. Wanneer de dekkingsgraad lager is dan 105% vindt er geen indexatie plaats. De premies worden verantwoord als personeelskosten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen. Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Financiële instrumenten en risicobeheersing ROC de Leijgraaf loopt met name renterisico over de liquiditeiten en de langlopende schulden. ROC de Leijgraaf leeft de Regeling beleggen, lenen en derivaten OCW 2016 na. Er is geen sprake van risicovolle beleggingen en er zijn geen financiële instrumenten aanwezig. Het beleid hierover is vastgelegd in een treasury-statuut. Op basis van de meerjarenliquiditeitsprognose en meerjarenbegroting maken wij een planning ten aanzien van belenen of beleggen. Door een spreiding van de afloop van de rentevaste perioden van onze langlopende leningen is er een beperkt risico op rentefluctuaties en is het mogelijk om tussentijds boetevrij af te lossen.

Page 73: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 72

1.2 Materiële vaste activa

Gebouwen

en

terreinen

Investerings-

subsidies

gebouwen

Vaste

bedrijfs-

middelen in

uitvoering

Vaste

bedrijfs-

middelen in

uitvoering

inventaris

Inventaris

en

apparatuur

Andere

vaste

bedrijfs-

middelen Totaal

EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR

Stand per 1 januari 2018

Aanschafprijs 50.306.892 -265.000 0 0 16.790.998 160.059 66.992.949

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen 25.762.882 -90.542 0 0 11.720.363 53.097 37.445.801

Boekwaarde 24.544.009 -174.458 0 0 5.070.635 106.962 29.547.148

Mutaties

Investeringen 1.033.719 1.250.114 21.454 2.305.287

Desinvesteringen 3.807.169 0 58.224 3.865.392

In gebruikname 0 0

Afschrijvingen 2.403.346 -26.500 0 1.521.040 35.046 3.932.932

Afschrijvingen desinvesteringen 2.693.100 0 36.071 2.729.171

Totaal mutaties -2.483.696 26.500 0 0 -293.078 -13.592 -2.763.867

Stand per 31 december 2018

Aanschafprijs 47.533.442 -265.000 0 0 17.982.889 181.512 65.432.844

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen 25.473.128 -117.042 0 0 13.205.332 88.143 38.649.562

Boekwaarde 22.060.313 -147.958 0 0 4.777.557 93.369 26.783.281

Overzicht WOZ- en verzekerde waarde gebouwen

Gebouw

WOZ-

waarde

2018

Verzekerde

waarde

2018

Muntelaar 10 Veghel 11.229.000 28.103.168

Euterpelaan 100 Oss 9.179.000 19.212.348

Udenseweg 2-4 Uden 1.593.000 5.949.637

Jan van Cuijkstraat 64 Cuijk 828.000 2.708.123

Jan van Cuijkstraat 52 Cuijk 621.000 4.445.410

23.450.000 60.418.686

1.3 Financiële vaste activa

Boekwaarde Investeringen Desinvest. Waarde- Boekwaarde Kortlopend Langlopend

1 januari en verstrekte en afgeloste verandering 31 december deel deel

2018 leningen leningen 2018 <1 jaar >1 jaar

EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR

1.3.6 Lening U/G 155.000 38.750 116.250 116.250

1.3.7 Overige vorderingen 676.464 49.197 627.266 49.197 578.069

Totaal financiële vaste activa 831.464 0 49.197 38.750 743.516 165.447 578.069

Page 74: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 73

1.5 Vorderingen

1.5.1 Debiteuren 737.672 528.853

1.5.5 Deelnemers/cursisten 1.216.430 903.793

1.5.6 Overige overheden 41.776 173.070

Vooruitbetaalde kosten 316.752 733.921

1.5.8.1 Verstrekte voorschotten 2.713 6.092

1.5.8.2 Onderhanden werk projecten 680.441 984.860

Overige 530.266 74.779

1.5.8 Overlopende activa 1.530.171 1.799.652

1.5.9 Af: Voorzieningen wegens oninbaarheid -201.000 -157.000

Totaal overige vorderingen 3.325.049 3.248.368

Alle vorderingen hebben een resterende looptijd korter dan een jaar.

1.7 Liquide middelen

1.7.1 Banken 5.488.194 3.672.528

1.7.2 Kasmiddelen 13.141 6.626

1.7.3 Deposito's 0 0

Totaal liquide middelen 5.501.336 3.679.154

De liquide middelen staan ter vrije beschikking van ROC de Leijgraaf.

2.1 Eigen vermogen

Stand per Overige Stand per

1 januari Resultaat mutaties 31 december

2018 2018

EUR EUR EUR EUR

2.1.1 Algemene reserve

Algemene reserve 18.413.131 652.495 19.065.626

2.1.2 Bestemmingsreserve (publiek)

Bestemmingsreserve innovatie 500.000 500.000

Bestemmingsreserve mobiliteit 675.000 -483.017 191.983

Bestemmingsreserve vaststellingsovereenkomst 0 0

Bestemmingsreserve 'ROC Leiden' 120.000 -120.000 0

2.1.3 Bestemmingsreserve (privaat)

2.1.3 Bestemmingsreserve "Jan 't Hart fonds" 89.484 -3.189 86.295

Bestemmingsreserve private activiteiten 550.315 550.315

Totaal eigen vermogen 20.347.930 46.289 0 20.394.219

2.3 Voorzieningen

Stand per Dotaties Ont- Vrijval Stand per Kortlopend Langlopend

1 januari trekkingen 31 december deel deel

2018 2018 <1 jaar >1 jaar

EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR

2.3.1 Personeelsvoorzieningen

0508 Voorziening spaaruren 57.994 1.460 1.401 58.053 11.611 46.442

Voorziening jubileumuitkering 353.428 35.521 1.664 44.095 343.190 7.594 335.596

Voorziening wachtgeld 655.161 66.081 180.980 540.262 540.262

Voorziening langdurig zieken 45.956 19.009 45.956 19.009 19.009 0

Voorziening personeel 0 300.000 300.000 300.000

Voorziening seniorenverlof 388.577 162.174 83.959 18.878 447.914 97.777 350.137

Totaal voorzieningen 1.501.116 584.245 268.004 108.929 1.708.428 135.991 1.572.437

31 - 12 - 2017

EUR EUR

31 - 12 - 2018

31 - 12 - 2018

31 - 12 - 2017

EUR EUR

Page 75: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 74

2.4 Langlopende schulden

Stand per Aangegane Stand per Kortlopend Langlopend Langlopend Rentevoet

1 januari leningen Aflossingen 31 december deel deel deel

2018 2018 2018 2018 <1 jaar >1 jaar >5 jaar

EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR

2.4.3 Kredietinstellingen

ING bank 66.28.89.827 2.121.422 204.201 1.917.221 204.201 816.804 896.215 4,61%

ING bank 80.00.20.928 2.121.422 204.201 1.917.221 204.201 816.804 896.216 1,10%

BNG 40.104514 3.666.667 166.667 3.500.000 166.667 666.667 2.666.666 4,64%

Totaal langlopende schulden 7.909.511 0 575.069 7.334.442 575.069 2.300.276 4.459.098

Aflossingverplichtingen binnen 12 maanden na afloop van het boekjaar zoals hierboven toegelicht zijn opgenomen onder de schulden op korte termijn.

De stand langlopende schulden per 31 december 2017 bedraagt 7.909.511. Hiervan vervalt 575.069 in 2018. Dit gedeelte is opgenomen bij de

kortlopende schulden. Het overige deel van 7.334.443 is opgenomen bij de langlopende schulden.

2.5 Kortlopende schulden

2.5.1 Kredietinstellingen

Kortlopend deel langlopende lening 575.069 575.069

575.069 575.069

2.5.3 Crediteuren

2.5.3.1 Crediteuren 1.297.763 1.960.970

1.297.763 1.960.970

2.5.6 Belastingen en premies sociale verzekeringen

2.5.6.1 Omzetbelasting 16.876 43.695

2.5.6.2 Loonheffing 1.062.651 1.089.439

2.5.6.3 Premies sociale verzekeringen 390.087 383.249

1.469.613 1.516.383

2.5.7 Schulden inzake pensioenen 428.664 437.566

2.5.8 Overige kortlopende schulden 2.040 3.230

2.5.9 Overlopende passiva

2.5.9.1 Vakantiegeld 1.102.066 1.193.031

Te verrekenen geoormerkte subsidies OCW 0 0

2.5.9.8 Nog te besteden geoormerkte subsidies OCW 1.018.021 782.594

Nog te besteden niet geoormerkte subsidies OCW 0 260.753

2.5.9.7 Onderhanden werk projecten 808.095 614.254

2.5.9.9 Overige nog te betalen bedragen 795.508 784.353

3.723.690 3.634.986

Totaal kortlopende schulden 7.496.840 8.128.203

Alle kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan een jaar.

31 - 12 - 2018 31 - 12 - 2017

EUR

Bij de leningen is sprake van een renteherziening in de toekomst. Dit betreft lening 40.104.514 van BNG met een looptijd van 30

jaar, een huidig rentepercentage van 4,64 en met een rente herziening per 01 oktober 2019 en dit betreft lening 80.00.20.928 van

ING met een looptijd van 30 jaar, een huidig rentepercentage van 1,1 en met een renteherzieningsdatum per 01 april 2023. Indien

er geen overstemming is bereikt met de geldgeefster dient de het restant van de leensom met rente en kosten op de eerstvolgende

renteherzieningsdatum voor het geheel voor honderd procent worden afgelost.

Op grond van RJ 290 classificeren deze zich als embedded derivaten, waarbij er een nauw verband bestaat tussen de

renteherziening en de leningsovereenkomst, er heeft hier geen afsplitsing plaatsgevonden in de waardering.

EUR

Page 76: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 75

Verantwoording van subsidies OCW zonder verrekeningsclausule

Bedrag van Ontvangen De prestatie is ultimo verslagjaar conform de

Omschrijving Kenmerk Datum toewijzing t/m 2018 subsidiebeschikking

EUR EUR geheel uitgevoerd en afgerond nog niet geheel afgerond

aankruisen wat van toepassing is

Lerarenbeurs 853936-1 20-9-2017 115.111 115.111 x

Regeling schoolkosten 849869-1 20-7-2017 107.638 107.638 x

Lerarenbeurs 928261-1 20-9-2018 125.423 125.423 x

Lerarenbeurs 933476-1 17-10-2018 -4.231 -4.231 x

Regeling schoolkosten 926391-2 21-8-2018 106.117 106.117 x

Totaal 450.058 450.058

Verantwoording van subsidies OCW met verrekeningsclausule aflopend per ultimo 2018

Te

Totale verrekenen

Bedrag van Ontvangen kosten ultimo

Omschrijving Kenmerk Datum toewijzing t/m 2018 31-12-2018 2018

EUR EUR EUR EUR

Schoolmaatschappelijk werk 804554-1 24-1-2017 139.027 139.027 139.027 0

Totaal 139.027 139.027 139.027 0

Verantwoording van subsidies OCW met verrekeningsclausule doorlopend tot in volgend verslagjaar

Saldo nog te

Saldo Totale besteden

Bedrag van kosten Ontvangen Lasten in kosten ultimo

Omschrijving Kenmerk Datum toewijzing 1-1-2018 t/m 2018 2018 31-12-2018 2018

EUR EUR EUR EUR EUR EUR

Schoolmaatschappelijk werk 874340-2 18-1-2018 176.113 0 176.113 146.184 146.184 29.929

RIF16010 (PPS-PT) 940618 23-5-2016 499.973 94.835 374.980 81.527 176.362 198.617

RIF BIM5 RIF 17027 1261118 13-10-2017 1.712.430 0 770.594 314.727 314.727 455.867

Leijgraaf Doorstroomcafé DHBO18052 15-3-2018 180.135 0 180.135 22.843 22.843 157.292

Totaal 2.568.651 94.835 1.501.822 565.281 660.116 841.706

Verantwoording van subsidies OCW niet geoormerkt

Saldo nog te

Saldo Totale besteden

Bedrag van kosten Ontvangen Lasten in kosten ultimo

Omschrijving Kenmerk Jaar toewijzing 1-1-2018 t/m 2018 2018 31-12-2018 2018

EUR EUR EUR EUR EUR EUR

Kwaliteitsafspraken MBO 2018 862419-1 16-11-2017 1.868.522 0 1.868.522 1.868.522 1.868.522 0

Excellentie MBO OCW 2018 862467-1 16-11-2017 258.345 0 254.730 254.730 254.730 0

Prestattoebox MBO variabel 936116-1 25-10-2018 719.111 0 719.111 719.111 719.111 0

Resultaatafhandelijk budget 858878-01 2-11-2017 1.371.716 0 1.371.716 1.371.716 1.371.716 0

Resultaatafhandelijk budget 935982-2 29-10-2018 1.735.219 0 1.735.219 1.715.219 1.715.219 20.000

Resultaatafhandelijk budget BPV 939817-1 8-11-2018 716.107 0 716.107 716.107 716.107 0

6.669.020 0 6.665.405 6.645.405 6.645.405 20.000

Toewijzing

Toewijzing

Toewijzing

Toewijzing

Page 77: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 76

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Waarborgfonds

Huurverplichtingen

ROC de Leijgraaf heeft diverse locaties gehuurd, waarvoor huurcontracten voor langere tijd zijn afgesloten. De huurverplichtingen zijn:

Locatie einddatum huurbedrag huurverplichting

contract 2018 tot einde contract

Kleine Broekstraat 10 - Boxmeer (IJ3) 31-7-2018 37.013 0

Hogeschool Arnhem en Nijmegen -Nijmegen 31-12-2018 68.508 0

SBO "De Wissel' Paul Rinkstraat - Veghel 31-12-2018 15.725 0

Talentencampus Oss 14-7-2030 444.710 5.249.100

Zwaanstraat 7J Cuijk 31-7-2021 45.551 110.445

Sporthal Fitland Oss 30-9-2031 127.299 1.623.056

Lokaal Kemkes academie 31-8-2019 3.000 2.000

Beversestraat 20 Cuijk 30-6-2028 81.844 1.555.036

Bankgaranties

Fiscale eenheid

ROC de Leijgraaf en ROCV de Leijgraaf BV vormen een fiscale eenheid voor de BTW.

ROC de Leijgraaf heeft een verplichting tegenover het Waarborgfonds Bve waarbij sprake is van een latente claim van 2% van de

jaarlijkse bijdragen. Als een geldgever het Waarborgfonds aanspreekt omdat een aangesloten school niet aan haar verplichtingen

voldoet, kan ROC de Leijgraaf worden aangesproken tot een maximum van deze claim.

ING Bank heeft 4 bankgaranties verstrekt van respectievelijk 37.500,00 euro, 108.772,38 euro, 9.099,96 en 40.922,00 euro ten

behoeve van huurverplichtingen.

Page 78: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 77

3.1 (Rijks)bijdragen OCenW

3.1.1 (Normatieve) rijksbijdrage OCenW 38.113.411 37.026.643 37.499.740

3.1.2 Overige subsidies OCenW 6.325.054 4.779.165 4.528.456

Totaal (Rijks)bijdragen OCenW 44.438.465 41.805.807 42.028.196

3.2 Overige overheidsbijdragen en subsidies

3.2.1 Gemeentelijke bijdragen 211.320 192.000 219.360

3.2.2 Overige 696.716 625.061 611.649

Totaal overige overheidsbijdragen en subsidies 908.036 817.061 831.009

3.3 College-, cursus-, les- en examengelden

3.3.1 Cursusgelden 1.061.133 994.532 1.029.372

Totaal college-, cursus-, les- en examengelden 1.061.133 994.532 1.029.372

3.4 Baten werk in opdracht van derden

3.4.1 Opbrengst werk in opdracht van derden

Contractonderwijs employability T&S 569.056 617.000 557.406

Contractonderwijs employability E&B 214.659 100.000 175.336

Contractonderwijs employability M&M 122.823 95.000 162.968

Contractonderwijs employability LBC 196.654 670.000 117.402

Contractonderwijs employability overige 0 -700

Totaal contractonderwijs employability 1.103.191 1.482.000 1.012.412

Inburgering 1.468.510 1.640.000 1.686.511

3.4.3 Overige 1.148.122 465.000 1.173.829

Totaal baten werk in opdracht van derden 3.719.824 3.587.000 3.872.752

3.5 Overige baten

3.5.1 Deelnemersbijdragen 511.015 521.519 689.722

3.5.4 Verhuur onroerende zaken 196.448 186.334 202.621

3.5.5 Detachering personeel 341.864 354.180 518.271

3.5.8 Overige 717.785 538.312 614.859

Totaal overige baten 1.767.112 1.600.345 2.025.473

2017 Begroting 2018

2017

2018 2017

2018

2018 2017

EUR

EUR EUR

EUR

2018 2017

EUR

EUR

EUR

EUR EUR

2018

EUR

Begroting 2018

Begroting 2018

EUR

EUR

EUR

EUR

EUR

Begroting 2018

Begroting 2018

Page 79: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 78

4.1 Personele lasten

4.1.1.1 Brutolonen en salarissen 27.048.311 26.514.916 28.480.805

4.1.1.2 Sociale lasten 3.561.899 3.552.999 3.608.156

4.1.1.3 Pensioenpremies 3.872.550 3.606.029 3.933.706

4.1.1 Lonen en salarissen 34.482.760 33.673.943 36.022.667

4.1.2.1 Mutatie personele voorzieningen 207.312 0 25.848

4.1.2.2 Personeel niet in loondienst 2.357.977 700.459 2.187.510

4.1.2.3 Overig 1.237.823 1.134.255 1.361.478

4.1.2 Overige personele lasten 3.803.112 1.834.714 3.574.836

4.1.3 Af: uitkeringen -23.497 0 -157.063

Totaal personele lasten 38.262.375 35.508.657 39.440.440

4.2 Afschrijvingen

4.2.2.1 Gebouwen 2.403.346 2.466.591 2.318.137

4.2.2.2 Inventaris en apparatuur 1.521.040 1.690.889 1.542.109

4.2.2.3 Overige materiële vaste activa 35.046 24.373 18.771

4.2.2.4 Investeringssubsidies -26.500 -26.500 -26.500

4.2.2.5 Financiële vaste activa 49.198 49.198 49.198

Totaal afschrijvingen 3.982.130 4.204.551 3.901.715

4.3 Huisvestingslasten

4.3.1 Huur 1.080.319 1.137.926 1.026.621

4.3.2 Verzekeringen 48.294 46.410 52.034

4.3.3 Onderhoud 256.306 293.200 272.222

4.3.4 Energie en water 487.403 529.863 471.911

4.3.5 Schoonmaakkosten 659.098 697.481 660.808

4.3.6 Heffingen 122.038 132.500 137.490

4.3.7 Overige 76.290 83.750 35.209

Totaal huisvestingslasten 2.729.746 2.921.129 2.656.295

4.4 Overige lasten

4.4.1 Administratie en beheerslasten 2.213.254 2.005.665 2.113.742

4.4.2 Inventaris, apparatuur en leermiddelen 2.235.174 2.425.283 2.031.987

4.4.3 Dotatie overige voorzieningen 53.882 0 17.626

4.4.4 Overige 2.113.757 2.020.462 1.965.955

Totaal overige lasten 6.616.067 6.451.410 6.129.310

2018 2017

EUR EUR

2018 2017

EUR EUR

EUR EUR

2018

Gedurende het jaar 2018 waren gemiddeld 472 werknemers in dienst op basis van een volledig dienstverband. In 2017 was dit aantal 506. De daling van de

kosten voor lonen en salarissen wordt veroorzaakt door de daling van het aantal werknemers. De relatieve werkgeverslasten zijn in 2017 met name

gestegen door de verhoging van de pensioenpremie.

2017

EUR

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

EUR

EUR

EUR

EUR

Er zijn geen medewerkers buiten Nederland werkzaam geweest.

2017

EUR

2018

Page 80: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 79

A.5 Overzicht verbonden partijen

In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria (incl.BTW) ten laste van het resultaat gebracht:

Controle van de jaarrekening 68.547 53.240

Andere controlewerkzaamheden 10.412 4.235

Fiscale advisering 3.630 4.235

Andere niet controlediensten 0

82.589 61.710

5 Financiële baten en lasten

5.1 Rentebaten -883 -1.000 -4.366

5.3 Waardeverandering FVA 38.750 0 0

5.5 Rentelasten 220.095 239.000 334.230

Saldo financiële baten en lasten 257.963 238.000 329.864

EUR

2018

EUR

2017

EUR EUR

2017 Begroting 2018

EUR

2018

Naam Juridische Statutaire Code Eigen Resultaat Art. Deelname Consolidatie

vorm Zetel activiteiten vermogen 2018 2:403 percentage

31-12-2018 BW ja/nee

EUR EUR %

ROCV De Leijgraaf BV BV Veghel 4 -95.155 -284 nee 100 ja

Leijgraaf Glasvezel BV BV Veghel 4 15.146 -11.062 nee 100 ja

ROC de Leijgraaf is 100%

De transacties tussen ROC de Leijgraaf en ROVC De Leijgraaf BV bestaan uit het detacheren van personeel.

De transacties tussen ROC de Leijgraaf en Leijgraaf Glasvezel BV bestaan uit het huren van het glasvezelnetwerk.

Page 81: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 80

A.6 WNT (Wet normering bezoldiging topfunctionarissen

(semi)publieke sector)

WNT 2018

College van Bestuur Functie (Gewezen)

top-

functionari

s (ja/nee)

Met dienst-

betrekking

(ja/nee)

Beloning Belastbare

vaste en

variabele

onkosten-

ver-

goedingen

Voor-

zieningen

t.b.v.

beloningen

betaalbaar

op termijn

Totale

bezoldiging

In dienst

vanaf

In dienst tot Fte

omvang

(Her-

rekende)

WNT norm

EUR EUR EUR EUR EUR

Dhr. P.T.W.H.M. van Summeren* voorzitter ja ja 139.637 0 18.522 158.159 01-01-18 31-12-18 1,0000 158.000

Mevr. K.A. Visser lid ja ja 127.823 0 18.268 146.091 01-01-18 31-12-18 1,0000 158.000

* In 2018 bedraagt de totale bezoldiging van Dhr. P.T.W.H.M. van Summeren 158.159.

Daarmee wordt de WNT norm 2018 met 159 overschreden. Voor Dhr. P.T.W.H.M. van Summeren is het overgangsrecht van toepassing.

Raad van Toezicht Functie (Gewezen)

top-

functionari

s (ja/nee)

Met dienst-

betrekking

(ja/nee)

Beloning Belastbare

vaste en

variabele

onkosten-

ver-

goedingen

Voor-

zieningen

t.b.v.

beloningen

betaalbaar

op termijn

Totale

bezoldiging

In dienst

vanaf

In dienst tot Fte

omvang

(Her-

rekende)

WNT norm

EUR EUR EUR EUR EUR

Dhr. J.L.M.G. Claassen voorzitter ja nee 10.000 0 0 10.000 01-01-18 31-12-18 nvt 23.700

Dhr. F.H. van de Werfhorst lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-18 31-12-18 nvt 15.800

Mevr. M.T.J. Ferrari lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-18 31-12-18 nvt 15.800

Dhr. A. Hofman lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-18 31-12-18 nvt 15.800

Dhr. N. van den Boer lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-18 31-12-18 nvt 15.800

Mevr. M.J.F. Deutekom lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-18 31-12-18 nvt 15.800

WNT 2017

College van Bestuur Functie (Gewezen)

top-

functionari

s (ja/nee)

Met dienst-

betrekking

(ja/nee)

Beloning Belastbare

vaste en

variabele

onkosten-

ver-

goedingen

Voor-

zieningen

t.b.v.

beloningen

betaalbaar

op termijn

Totale

bezoldiging

In dienst

vanaf

In dienst tot Fte

omvang

(Her-

rekende)

WNT norm

EUR EUR EUR EUR EUR

Dhr. P.T.W.H.M. van Summeren * voorzitter ja ja 139.525 0 17.346 156.871 01-01-17 31-12-17 1,0000 153.000

Mevr. K.A. Visser lid ja ja 120.324 0 16.847 137.171 01-01-17 31-12-17 1,0000 153.000

Raad van Toezicht Functie (Gewezen)

top-

functionari

s (ja/nee)

Met dienst-

betrekking

(ja/nee)

Beloning Belastbare

vaste en

variabele

onkosten-

ver-

goedingen

Voor-

zieningen

t.b.v.

beloningen

betaalbaar

op termijn

Totale

bezoldiging

In dienst

vanaf

In dienst tot Fte

omvang

(Her-

rekende)

WNT norm

EUR EUR EUR EUR EUR

Dhr. J.L.M.G. Claassen voorzitter ja nee 10.000 0 0 10.000 01-01-17 31-12-17 nvt 22.950

Dhr. F.H. van de Werfhorst lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-17 31-12-17 nvt 15.300

Mevr. M.T.J. Ferrari lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-17 31-12-17 nvt 15.300

Dhr. A. Hofman lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-17 31-12-17 nvt 15.300

Dhr. N. van den Boer lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-17 31-12-17 nvt 15.300

Mevr. M.J.F. Deutekom lid ja nee 8.000 0 0 8.000 01-01-17 31-12-17 nvt 15.300

Bij de samenstelling van de in deze paragraaf opgenomen verantwoording uit hoofde van de WNT zijn de Beleidsregels toepassing WNT d.d. 26 februari

2014, inclusief de wijziging van 12 maart 2014, van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als uitgangspunt gehanteerd.

ROC de Leijgraaf herkent de door de Minister van BZK in zijn kamerbrief d.d. 27 februari 2014 onderkende uitvoeringsproblemen met betrekking tot

externe niet-topfunctionarissen. In lijn met paragraaf 6 van de (gewijzigde) Beleidsregels toepassing WNT legt ROC de Leijgraaf geen verantwoording af

over externe niet-topfunctionarissen.

In het kader van de WNT wordt vermeld dat ROC de Leijgraaf in 2018 geen functionarissen in dienst heeft gehad waarvan het belastbaar jaarloon uitsteeg

boven de vastgestelde voor de instelling van toepassing zijnde normbedragen. Er zijn in 2018 geen niet-topfunctionarissen bij ROC de Leijgraaf in dienst

geweest die de WNT-norm overschrijden. Ook hebben er geen ontslaguitkeringen plaatsgevonden groter dan €75.000.

Page 82: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 81

B.1 Enkelvoudige balans per 31 december 2018 Stichting ROC de

Leijgraaf

(voor resultaatbestemming)

1 Activa

Vaste activa

1.2 Materiële vaste activa 26.684.814 29.433.394

1.3 Financiële vaste activa 743.516 831.464 *

Totaal vaste activa 27.428.330 30.264.858

Vlottende activa

1.4 Voorraden 5.679 5.559

1.5 Vorderingen 3.454.124 3.374.956

1.7 Liquide middelen 5.254.694 3.413.361

Totaal vlottende activa 8.714.497 6.793.876

Totaal activa 36.142.827 37.058.734

2 Passiva

2.1 Eigen vermogen 20.394.219 20.347.930

2.3 Voorzieningen 1.788.437 1.569.778

2.4 Langlopende schulden 6.759.374 7.334.443

2.5 Kortlopende schulden 7.200.798 7.806.583

Totaal passiva 36.142.827 37.058.734

31 - 12 - 2018 31 - 12 - 2017

EUR EUR

31 - 12 - 2018 31 - 12 - 2017

EUR EUR

Page 83: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 82

B.2 Enkelvoudige staat van baten en lasten 2018 Stichting ROC de

Leijgraaf

3 Baten

3.1 (Rijks)bijdragen OCenW 44.438.465 41.805.807 42.028.196

3.2 Overige overheidsbijdragen en subsidies 908.036 817.061 831.009

3.3 College-, cursus-, les- en examengelden 1.061.133 994.532 1.029.372

3.4 Baten werk in opdracht van derden 3.719.824 3.587.000 3.872.752

3.5 Overige baten 1.758.476 1.587.270 2.016.957

Totaal baten 51.885.935 48.791.670 49.778.286

4 Lasten

4.1 Personele lasten 38.262.375 35.508.657 39.440.440

4.2 Afschrijvingen 3.937.131 4.161.736 3.863.438

4.3 Huisvestingslasten 2.729.687 2.921.128 2.656.236

4.4 Overige lasten 6.641.143 6.481.149 6.160.519

Totaal lasten 51.570.337 49.072.670 52.120.633

Saldo baten en lasten 315.598 -281.000 -2.342.347

5 Financiële baten en lasten -269.309 -238.000 -328.475

-269.309 -238.000 -328.475

Resultaat 46.289 -519.000 -2.670.822

2018 Begroting 2018 2017

EUR EUR EUR

Page 84: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 83

B.3 Toelichting op de enkelvoudige balans en exploitatie

Algemeen

1.2 Materiële vaste activa

Gebouwen

en

terreinen

Investerings-

subsidies

Vaste

bedrijfs-

middelen in

uitvoering

gebouwen

Vaste

bedrijfs-

middelen in

uitvoering

inventaris

Inventaris

en

apparatuur Auto's Totaal

EUR EUR EUR EUR EUR EUR

Stand per 1 januari 2018

Aanschafprijs 50.306.892 -265.000 0 0 16.436.099 160.059 66.638.050

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen 25.762.882 -90.542 0 0 11.479.217 53.097 37.204.656

Boekwaarde 24.544.009 -174.458 0 0 4.956.882 106.962 29.433.394

Mutaties

Investeringen 1.033.719 1.220.402 21.454 2.275.575

Desinvesteringen 3.807.169 0 0 58.224 0 3.865.392

In gebruikname 0 0 0 0 0 0 0

Afschrijvingen 2.403.346 -26.500 0 0 1.476.042 35.046 3.887.934

Afschrijvingen desinvesteringen 2.693.100 0 0 36.071 0 2.729.171

Totaal mutaties -2.483.696 26.500 0 0 -277.792 -13.592 -2.748.581

Stand per 31 december 2018

Aanschafprijs 47.533.442 -265.000 0 0 17.598.278 181.512 65.048.232

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen 25.473.128 -117.042 0 0 12.919.188 88.143 38.363.419

Boekwaarde 22.060.313 -147.958 0 0 4.679.089 93.369 26.684.814

De investeringssubsidies hebben betrekking op de investeringen in de gebouwen.

De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken

van de Richtlijnen voor de jaarverslaglegging, die uitgegeven is door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze bepalingen zijn van toepassing

op grond van de Regeling Jaarverslaglegging Onderwijs. De jaarrekening is opgesteld in euro's.

De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de enkelvoudige jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk.

Voor de grondslagen van de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat wordt verwezen naar de toelichting op de

geconsolideerde balans en staat van baten en lasten.

1.3 Financiële vaste activa

Boekwaarde Investeringen Desinvest. Waarde- Boekwaarde Kortlopend Langlopend

1 januari en verstrekte en afgeloste verandering 31 december deel deel

2018 leningen leningen 2018 <1 jaar >1 jaar

EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR

1.3.6 Lening U/G 155.000 38.750 116.250 155.000 0

1.3.7 Overige vorderingen 676.464 49.197 627.266 49.197 578.069

Totaal financiële vaste activa 831.464 0 49.197 38.750 743.516 204.197 578.069

Page 85: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 84

1.5 Vorderingen

1.5.1 Debiteuren 737.672 528.853

1.5.3 Groepsmaatschappijen 129.075 127.192

1.5.5 Deelnemers/cursisten 1.216.430 903.793

1.5.6 Overige overheden 41.776 173.070

Vooruitbetaalde kosten 316.752 733.317

1.5.8.1 Verstrekte voorschotten 2.713 6.092

1.5.8.2 Onderhanden werk projecten 680.441 984.860

Overige 530.266 74.779

1.5.8 Overlopende activa 1.530.171 1.799.048

1.5.9 Af: Voorzieningen wegens oninbaarheid -201.000 -157.000

Totaal overige vorderingen 3.454.124 3.374.956

Alle vorderingen hebben een resterende looptijd korter dan een jaar.

1.7 Liquide middelen

1.7.1 Banken 5.241.553 3.406.735

1.7.2 Kasmiddelen 13.141 6.626

1.7.3 Deposito's 0 0

Totaal liquide middelen 5.254.694 3.413.361

De liquide middelen staan ter vrije beschikking van ROC de Leijgraaf.

2.1 Eigen vermogen

Stand per Overige Stand per

1 januari Resultaat mutaties 31 december

2018 2018

EUR EUR EUR EUR

2.1.1 Algemene reserve

Algemene reserve 18.413.131 652.495 19.065.626

2.1.2 Bestemmingsreserve (publiek)

Bestemmingsreserve innovatie 500.000 500.000

Bestemmingsreserve mobiliteit 675.000 -483.017 191.983

Bestemmingsreserve vaststellingsovereenkomst 0 0

Bestemmingsreserve 'ROC Leiden' 120.000 -120.000 0

2.1.3 Bestemmingsreserve (privaat)

Bestemmingsreserve "Jan 't Hart fonds" 89.484 -3.189 86.295

Bestemmingsreserve private activiteiten 550.315 550.315

Totaal eigen vermogen 20.347.930 46.289 0 20.394.219

31 - 12 - 2018 31 - 12 - 2017

EUR EUR

EUR EUR

31 - 12 - 2018 31 - 12 - 2017

Page 86: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 85

2.3 Voorzieningen

Stand per Dotaties Ont- Vrijval Stand per Kortlopend Langlopend

1 januari trekkingen 31 december deel deel

2018 2018 <1 jaar >1 jaar

EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR

2.3.1 Personeelsvoorzieningen

0508 Voorziening spaaruren 57.994 1.460 1.401 58.053 11.611 46.442

Voorziening jubileumuitkering 353.428 35.521 1.664 44.095 343.190 7.594 335.596

Voorziening wachtgeld 655.161 66.081 180.980 540.262 540.262

Voorziening langdurig zieken 45.956 19.009 45.956 19.009 19.009 0

Voorziening personeel 0 300.000 300.000 300.000

Voorziening seniorenverlof 388.577 162.174 83.959 18.878 447.914 97.777 350.137

2.3.3 Overige voorzieningen

Deelneming ROCV De Leijgraaf BV 94.870 284 95.154 95.154

Deelneming Leijgraaf Glasvezel BV -26.208 11.062 -15.146 -15.146

Totaal voorzieningen 1.569.778 595.592 268.004 108.929 1.788.437 135.991 1.652.446

2.4 Langlopende schulden

Stand per Aangegane Stand per Kortlopend Langlopend Langlopend Rentevoet

1 januari leningen Aflossingen 31 december deel deel deel

2018 2018 2018 2018 <1 jaar >1 jaar >5 jaar

EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR

2.4.3 Kredietinstellingen

ING bank 66.28.89.827 2.121.422 204.201 1.917.221 204.201 816.804 896.215 4,61%

ING bank 65.09.49.927 2.121.422 204.201 1.917.221 204.201 816.804 896.216 1,10%

BNG 40.104514 3.666.667 166.667 3.500.000 166.667 666.667 2.666.666 4,64%

Totaal langlopende schulden 7.909.511 0 575.069 7.334.442 575.069 2.300.276 4.459.098

De stand langlopende schulden per 31 december 2017 bedraagt 7.334.442. Hiervan vervalt 575.069 in 2018. Dit gedeelte is opgenomen bij de

kortlopende schulden. Het overige deel van 6.759.373 is opgenomen bij de langlopende schulden.

Aflossingverplichtingen binnen 12 maanden na afloop van het boekjaar zoals hierboven toegelicht zijn opgenomen onder de schulden op korte termijn.

Page 87: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 86

2.5 Kortlopende schulden

2.5.1 Kredietinstellingen

Kortlopend deel langlopende lening 575.069 575.069

575.069 575.069

2.5.3 Crediteuren

2.5.3.1 Crediteuren 1.291.704 1.956.033

1.291.704 1.956.033

2.5.5 Schulden aan groepsmaatschappijen

Rekening-courant met ROCV de Leijgraaf BV 15.279 10.992

15.279 10.992

2.5.6 Belastingen en premies sociale verzekeringen

2.5.6.1 Omzetbelasting 14.324 40.673

2.5.6.2 Loonheffing 957.880 980.064

2.5.6.3 Premies sociale verzekeringen 350.713 341.131

1.322.918 1.361.868

2.5.7 Schulden inzake pensioenen 381.530 389.757

2.5.8 Overige kortlopende schulden 2.040 3.230

2.5.9 Overlopende passiva

2.5.9.1 Vakantiegeld 1.009.153 1.073.456

Te verrekenen geoormerkte subsidies OCW 0 0

2.5.9.8 Nog te besteden geoormerkte subsidies OCW 1.018.021 782.594

Nog te besteden niet geoormerkte subsidies OCW 0 260.753

2.5.9.3 Te verrekenen WEB gelden 0 0

2.5.9.7 Onderhanden werk projecten 808.095 614.254

2.5.9.9 Overige nog te betalen bedragen 776.990 778.578

3.612.258 3.509.635

Totaal kortlopende schulden 7.200.798 7.806.583

31 - 12 - 2018 31 - 12 - 2017

EUR EUR

Page 88: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 87

3.1 (Rijks)bijdragen OCenW

3.1.1 (Normatieve) rijksbijdrage OCenW 38.113.411 37.026.643 37.499.740

3.1.2 Overige subsidies OCenW 6.325.054 4.779.165 4.528.456

Totaal (Rijks)bijdragen OCenW 44.438.465 41.805.807 42.028.196

3.2 Overige overheidsbijdragen en subsidies

3.2.1 Gemeentelijke bijdragen 211.320 192.000 219.360

3.2.2 Overige 696.716 625.061 611.649

Totaal overige overheidsbijdragen en subsidies 908.036 817.061 831.009

3.3 College-, cursus-, les- en examengelden

3.3.1 Cursusgelden 1.061.133 994.532 1.029.372

Totaal college-, cursus-, les- en examengelden 1.061.133 994.532 1.029.372

3.4 Baten werk in opdracht van derden

3.4.1 Opbrengst werk in opdracht van derden

Contractonderwijs employability T&S 569.056 617.000 557.406

Contractonderwijs employability E&B 214.659 100.000 175.336

Contractonderwijs employability M&M 122.823 95.000 162.968

Contractonderwijs employability LBC 196.654 670.000 117.402

Contractonderwijs employability overige 0 -700

Totaal contractonderwijs employability 1.103.191 1.482.000 1.012.412

Inburgering 1.468.510 1.640.000 1.686.511

3.4.3 Overige 1.148.122 465.000 1.173.829

Totaal baten werk in opdracht van derden 3.719.824 3.587.000 3.872.752

3.5 Overige baten

3.5.1 Deelnemersbijdragen 511.015 521.519 689.722

3.5.4 Verhuur onroerende zaken 187.813 186.334 194.105

3.5.5 Detachering personeel 341.864 354.180 518.271

3.5.8 Overige 717.785 525.237 614.859

Totaal overige baten 1.758.476 1.587.270 2.016.957

EUR EUR EUR

EUR EUR EUR

2018 Begroting 2018 2017

2018 Begroting 2018 2017

EUR EUR EUR

Begroting 2018

EUR EUR EUR

2018 Begroting 2018 2017

2018 Begroting 2018 2017

2018 2017

EUR EUR EUR

Page 89: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 88

4.1 Personele lasten

4.1.1.1 Brutolonen en salarissen 23.673.011 26.514.916 24.364.386

4.1.1.2 Sociale lasten 3.062.117 3.552.999 3.030.327

4.1.1.3 Pensioenpremies 3.437.245 3.606.029 3.428.692

4.1.1 Lonen en salarissen 30.172.373 33.673.943 30.823.405

4.1.2.1 Mutatie personele voorzieningen 207.312 0 25.848

4.1.2.2 Personeel niet in loondienst 6.668.364 700.459 7.386.772

4.1.2.3 Overig 1.237.823 1.134.255 1.361.478

4.1.2 Overige personele lasten 8.113.499 1.834.714 8.774.098

4.1.3 Af: uitkeringen -23.497 -157.063

Totaal personele lasten 38.262.375 35.508.657 39.440.440

4.2 Afschrijvingen

4.2.2.1 Gebouwen 2.403.346 2.466.591 2.318.137

4.2.2.2 Inventaris en apparatuur 1.476.042 1.648.074 1.503.833

4.2.2.3 Overige materiële vaste activa 35.046 24.373 18.771

4.2.2.4 Investeringssubsidies -26.500 -26.500 -26.500

4.2.2.5 Financiële vaste activa 49.197 49.198 49.197

Totaal afschrijvingen 3.937.131 4.161.736 3.863.438

4.3 Huisvestingslasten

4.3.1 Huur 1.080.259 1.137.926 1.026.562

4.3.2 Verzekeringen 48.294 46.410 52.034

4.3.3 Onderhoud 256.306 293.200 272.222

4.3.4 Energie en water 487.403 529.863 471.911

4.3.5 Schoonmaakkosten 659.098 697.481 660.808

4.3.6 Heffingen 122.038 132.500 137.490

4.3.7 Overige 76.290 83.749 35.209

Totaal huisvestingslasten 2.729.687 2.921.128 2.656.236

2018 Begroting 2018

EUR EUR EUR

2017

EUR EUR EUR

EUR EUR EUR

2018 Begroting 2018 2017

2018 Begroting 2018 2017

Page 90: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 89

4.4 Overige lasten

4.4.1 Administratie en beheerslasten 2.326.885 2.115.113 2.222.777

4.4.2 Inventaris, apparatuur en leermiddelen 2.146.644 2.345.308 1.954.172

4.4.3 Dotatie overige voorzieningen 53.882 0 17.626

4.4.4 Overige 2.113.732 2.020.728 1.965.944

Totaal overige lasten 6.641.143 6.481.149 6.160.519

5 Financiële baten en lasten

5.1 Rentebaten -883 -1.000 -4.366

5.2 Resultaat deelnemingen 11.346 0 -1.389

5.5 Rentelasten 220.095 239.000 334.230

Saldo financiële baten en lasten 230.559 238.000 328.475

EUR EUR EUR

EUR EUR EUR

2018 Begroting 2018 2017

2018 Begroting 2018 2017

Page 91: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 90

C.1 (Voorstel) bestemming van het exploitatiesaldo

C.2 Gebeurtenissen na balansdatum

Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum.

Het College van Bestuur stelt voor om het positieve resultaat van 46.289 euro als volgt te bestemmen:

Ten gunste van de bestemmingsreserve Jan 't Hartfonds -3.189

Ten gunste van de bestemmingsreserve mobiliteit

Ten laste van de bestemmingsreserve mobiliteit -483.017

Ten laste van de bestemmingsreserve vaststellingsovereenkomst

Ten gunste van de bestemmingsreserve vaststellingsovereenkomst

Ten laste van de bestemmingsreserve 'ROC Leiden' -120.000

Ten laste van de algemene reserve 652.495

46.289

De resultaatbestemming is niet in de jaarrekening verwerkt.

Page 92: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 91

DEEL 3 OVERIGE GEGEVENS

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Ondertekening

Page 93: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 92

BIJLAGEN

Bijlage 1: studenten

De volgende tabellen gaan alleen over studenten beroepsonderwijs (bol en bbl)

Aantal studenten op 1 oktober 2018

Bol Bbl Vavo

Inburg-

ering KSE NT2 C&T Totaal

Techniek & Samenleving 1.055 770 1.825

Economie & Bedrijf, Horeca & Toerisme 682 733 7 1.422

Mens & Maatschappij 919 619 1.538

Loopbaancentrum 458 125 139 369 25 34 106 1.256

Totaal 3.114 2.247 139 369 25 34 113 6.041

Uitschrijvingen tussen 1 oktober en 31 december 2018 met reden

T&S E&B M&M LBC Totaal

Diploma behaald 16 15 36 1 68

Persoonlijke omstandigheden 5 13 11 9 38

Medische redenen 1 1 4 1 7

Leerproblemen/onvoldoende capaciteit 2 1 2 5

Belangstelling ander opleiding 2 2 1 5

Geen/niet meer erkend leerbedrijf 3 2 5

Persoonlijk functioneren 1 2 4 3 10

Psychosociale problemen 2 1 3

Liever fulltime werken 2 3 1 6

Verwijderd wegens wangedrag 0

Verder als examendeelnemer 0

Onbekend 0

Verkeerd beeld van de werkzaamheden 3 1 4

Verkeerd beroeps-/opleidingsbeeld 3 3

Schoolorganisatie 1 1

Huisvesting 1 2 3

Ontslag gekregen 0

Teveel nevenactiviteiten 1 1 2

Onderwijsvormgeving 0

Totaal 39 42 61 18 160

Page 94: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 93

Studenten beroepsonderwijs 1 oktober naar leerweg en niveau

Bol Bbl Totaal Bol Bbl Totaal

Techniek & Samenleving 1.055 770 1.825 1.129 684 1.813

Niveau 1 0 0

Niveau 2 64 203 267 61 185 246

Niveau 3 215 460 675 263 403 666

Niveau 4 776 107 883 805 96 901

Economie & Bedrijf, Horeca & Toerisme 682 733 1.415 768 914 1.682

Niveau 2 89 171 260 108 213 321

Niveau 3 121 274 395 112 375 487

Niveau 4 472 288 760 548 326 874

Mens & Maatschappij 919 619 1.538 968 558 1.526

Niveau 2 0 0

Niveau 3 374 387 761 472 409 881

Niveau 4 545 232 777 496 149 645

Loopbaancentrum 458 125 583 442 55 497

Niveau 1 113 125 238 98 55 153

Niveau 2 345 345 344 344

Totaal 3.114 2.247 5.361 3.307 2.211 5.518

1 oktober 2018 1 oktober 2017

Studenten beroepsonderwijs 1 oktober naar geslacht

Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal

Techniek & Samenleving 1.619 206 1.825 1.606 207 1.813

Bol 909 146 1.055 978 151 1.129

Bbl 710 60 770 628 56 684

Economie & Bedrijf, Horeca & Toerisme 920 495 1.415 1.017 665 1.682

Bol 407 275 682 435 333 768

Bbl 513 220 733 582 332 914

Mens & Maatschappij 280 1.258 1.538 299 1.227 1.526

Bol 208 711 919 239 729 968

Bbl 72 547 619 60 498 558

Loopbaancentrum 284 299 583 235 262 497

Bol 208 250 458 194 248 442

Bbl 76 49 125 41 14 55

Totaal 3.103 2.258 5.361 3.157 2.361 5.518

1 oktober 2018 1 oktober 2017

Page 95: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 94

Studenten beroepsonderwijs 1 oktober naar leeftijd

<18 18-22 23-29 30+ Totaal <18 18-22 23-29 30+ Totaal

Techniek & Samenleving 535 1.013 152 125 1.825 601 968 145 99 1.813

BOL 379 628 47 1 1.055 455 617 54 3 1.129

BBL 156 385 105 124 770 146 351 91 96 684

Economie & Bedrijf, Horeca & Toerisme 360 726 204 125 1.415 414 924 216 128 1.682

BOL 277 385 19 1 682 303 449 16 768

BBL 83 341 185 124 733 111 475 200 128 914

Mens & Maatschappij 377 626 222 313 1.538 388 643 202 293 1.526

BOL 377 519 23 919 385 552 30 1 968

BBL 107 199 313 619 3 91 172 292 558

Loopbaancentrum 255 254 42 32 583 247 225 14 11 497

BOL 222 224 12 458 228 210 4 442

BBL 33 30 30 32 125 19 15 10 11 55

Totaal 1.527 2.619 620 595 5.361 1.650 2.760 577 531 5.518

1 oktober 2018 1 oktober 2017

Studenten beroepsonderwijs 1 oktober naar instroom

N1 N2 N3 N4 Totaal N1 N2 N3 N4 Totaal

Geen of niet voltooid basisonderwijs 3 3 14 2 1 17

Onbekend 76 15 40 28 159 21 9 19 10 59

Overig 34 9 27 10 80 12 4 29 8 53

Bachelor/Master WO 4 2 6 1 3 4

Voltooid basisonderwijs (geen analfabeet) 6 1 7 8 8 7 2 25

Basisvorming (alg. leerj. AVO/VBO/VMBO) 1 4 12 17 16 44 61 17 138

VMBO excl. Theoretische leerweg (VBO) 87 264 254 125 730 66 252 294 145 757

Theoretische leerweg VMBO (MAVO) 3 18 154 248 423 3 15 179 276 473

HAVO 1 5 20 60 86 1 6 38 63 108

VWO 3 4 7 3 2 2 7

MBO niveau 1-2 15 65 66 27 173 7 46 127 27 207

MBO niveau 3-4 9 55 140 204 6 61 122 189

HBO/Propedeuse HBO of WO 1 5 7 13 1 4 9 14

Totaal 226 390 641 651 1.908 148 396 823 684 2.051

Instroom 1 oktober 2018 Instroom 1 oktober 2017

Page 96: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 95

Bijlage 2: medewerkers

In onderstaande grafiek is te zien dat het totaal aantal fte in 2018 is afgenomen ten opzichte van

2017. De daling van het aantal fte heeft met name plaatsgevonden bij ROC (de vaste contracten).

Aantal inzetbare fte ROC en ROCV

In de tabel en bijbehorende grafiek zijn het aantal inzetbare fte’s per afdeling weergegeven. Het

verschil tussen totale formatie en inzetbare formatie is de BAPO en ouderschapsverlof. Binnen elke

afdeling is een afname van het aantal fte zichtbaar als gevolg van het dalend aantal studenten.

31-12-2016 31-12-2017 31-12-2018

Inzetbare fte T&S 108 101 98

Inzetbare fte E&B 95 87 75

Inzetbare fte M&M 89 86 82

Inzetbare fte LBC 101 97 90

Inzetbare fte Overig 118 114 111

Inzetbare fte totaal Leijgraaf 511 486 456

Page 97: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 96

Aantal inzetbare fte per afdeling

Instroom en uitstroom personeel

De instroom van het aantal medewerkers is toegenomen en de uitstroom van het aantal

medewerkers is verder gestegen. Echter is het totaal aantal fte afgenomen als gevolg van het

dalend aantal studenten.

2016 2017 2018

Instroom aantal medewerkers 95 77 87

uitstroom aantal medewerkers 93 109 148

Inzet personeel in onderwijs

Als we kijken naar het soort personeel dan zien dat bij het onderwijzend personeel de grootste

afname van het aantal fte. In 2016 was het aantal fte onderwijzend personeel nog te hoog ten

opzichte van het aantal studenten. In 2017 is dit meer in balans gebracht.

De grafiek laat de verdeling tussen de verschillende soorten personeel op 31-12-2017 zien.

31-12-2016 31-12-2017 31-12-2018

fte onderwijzend personeel 294 272 260

fte onderwijs ondersteunend personeel 44 44 42

fte indirect personeel 164 161 146

fte directie 10 9 8

fte totaal Leijgraaf 512 486 456

Page 98: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 97

Soort personeel op 31-12-2017

Leeftijdsopbouw

De groepen 50-55, 55-60 en 60 jaar en ouder zijn sterk vertegenwoordigd bij ROC de Leijgraaf.

Page 99: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 98

Afdeling Aantal

medewerkers 31-12-2016

Gemiddelde leeftijd

31-12-2016

Aantal medewerkers 31-12-2017

Gemiddelde leeftijd

31-12-2017

Aantal medewerkers 31-12-2018

Gemiddelde leeftijd

31-12-2018

T&S 136 50,3 127 50,6 116 51,2

E&B 116 47,0 106 48,1 93 49,5

M&M 125 44,5 120 45,3 116 45,4

LBC 146 47,8 139 48,2 132 50,1

Overig 156 51,0 154 44,4 143 51,1

Totaal Leijgraaf

679 48,3 646 48,7 600 49,6

De gemiddelde leeftijd in 2018 is gestegen ten opzichte van de gemiddelde leeftijd in 2017.

Verzuim naar leeftijd

Details verzuimduur en verzuimfrequentie:

Verzuimduur en verzuimfrequentie

2016 2017 2018

Aantal personeelsleden in verslagjaar in dienst 777 751 730

Aantal verzuimmeldingen in verslagjaar 744 713 671

Verzuimfrequentie is aantal meldingen / aantal personeelsleden

0,96 0,95 0,92

Gemiddelde verzuimduur in dagen 24 25,1 28,9

0,00%

1,00%

2,00%

3,00%

4,00%

5,00%

6,00%

7,00%

8,00%

9,00%

10,00%

15 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 - 64 65+

2016

2017

2018

Verzuim naar leeftijd

Page 100: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 99

Verzuim in relatie tot verzuimduur

2016 2017 2018

Kort (0-7 dagen) 0,67% 0,67% 0,67%

Middellang (8-42 dagen) 0,79% 0,64% 0,57%

Lang (43-91 dagen) 0,62% 0,56% 0,63%

Zeer lang (92-182 dagen) 0,78% 0,72% 1,26%

Extreem lang (183+ dagen) 2,28% 2,28% 3,25%

Totaal 5,14% 4,87% 6,38%

In 2018 is het lang tot extreem lang verzuim toegenomen, waardoor het totaal verzuim is

toegenomen van 4,87% in 2017 naar 6,38% in 2018.

Page 101: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 100

Bijlage 3: organogram

Page 102: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 101

Bijlage 4: nevenfuncties CvB en RvT

Leden van College van Bestuur (Neven)functies

Dhr. P.T.W.H.M. van Summeren Voorzitter stichting Praktijkleren

Lid sectorkamer Zakelijke Dienstverlening en

Veiligheid

Lid bestuur Platform Noordelijke Maasvallei

Lid Raad van Advies HFM Fontys Eindhoven

Lid Raad van Advies Fioretti College en Zwijssen College

in Veghel

Lid bestuur kwaliteitsnetwerk mbo

Lid bestuur Agrifood Capital

Toezichthoudend bestuurder b.s. De Goede Herder

Lid bestuur Grow Campus

Mw. K.A. Visser Lid Raad van Inspiratie MKB doorstart

Voorzitter Raad van Toezicht Landelijk Kennisinstituut

Cultuureducatie en Amateurkunst

Eigenaar Beyond Talent

Lid Bestuur RxH

Lid Raad van Advies Fontys PTH Eindhoven

Lid Raad van Advies Merletcollege

Lid landelijke commissie pilot Gedragscode inkomende

mobiliteit mbo4

Lid RvT Gelderse Onderwijsgroep Quadraam

Leden van RvT (Neven)functies

Drs. J.L.G.M. Claassen MMO Ambassadeur van “de Verborgen Raamvallei” in het

(voorzitter) Land van Cuijk

Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Kliniek ViaSana

Voorzitter Financieringstafel AgriFood Capital

Directeur LTO Nederland

Page 103: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 102

Lid Raad van Toezicht DiaSana BV

Plaatsvervangend lid Sociaal-Economische Raad

(SER)

Dhr. H. van de Werfhorst Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Surplus

(vice-voorzitter)

Mw. M. Ferrari CFO ERP Hendrix bv vanaf 1-4-2018

ERP Hendrix genetics Research, Tehnology &

Services bv t/m 31-3-2018

Dhr. A. Hofman Executive Vice President Manufacturing ASML

Mw. M.J.F. van Deutekom Directeur-bestuurder Notre Dame des Anges

Lid Algemeen Bestuur VO-raad (tot december 2018)

Lid Raad van Advies Ixperium/Centre of Expertise

leren met ICT

Lid Algemeen Bestuur NSO/CNA

leiderschapsacademie (tot november 2018

Lid Raad van Toezicht NSO/CNA

Dhr. A.J. van den Boer DGA Koninklijke Van den Boer Groep

Bestuursvoorzitter Stichting Meierijstad Gezond

Sportief

Voorzitter Stichting Maatschappij en Onderneming

(SMO)

Lid Raad van Advies Erasmus Centre of

Entrepreneurship

Geschäftsführer Maison van den Boer Deutschland

GmbH

Page 104: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 103

2014 2016 2018

Algemene tevredenheid - - 3,6

Informatie 3,5 3,6 3,6

Lessen/Programma 3,4 3,5 3,4

Tevredenheid rooster - 3,1 3,1

Toetsing 3,8 3,8 3,7

Studiebegeleiding 3,6 3,7 3,5

Onderwijsfaciliteiten 3,7 3,8 3,5

Onderwijstijd 3,6 3,2

Vaardigheden en motivatie 3,7 3,4 3,4

Stage/BPV BOL 3,7 3,8 3,7

Werkplek BBL 3,8 3,9 3,8

Hulp keuzes tijdens studie 3,5 3,6

Duidelijkheid mogelijkheden verder studeren 3,3 3,4 3,9

Begeleiding beroepskeuze/vervolgstudie 3,3 3,4 3,5

Keuzedelen - - 3,1

Kantine 3,6 3,7 3,9

Rekening houden met handicap /functiebeperking/ ziekte 3,3 3,4 3,4

Informatie rechten/ plichten 3,2 3,3 3,2

toepassen regels 3,5 3,6

Klachten- afhandeling 3,2 3,2 3,0

Belang mening deelnemer 3,3 3,4 3,3

Actief mee willen denken beleid 2,1 2,4 2,3

Veiligheid 3,9 4,1 4,0

Sfeer 3,7 3,8 3,8

School & Studie 3,3 3,5 3,6

Rapportcijfer opleiding ROC de Leijgraaf 7,0 7,0 7,0

Rapportcijfer instelling ROC de Leijgraaf 6,6 6,8 6,5

Rapportcijfer instelling gemiddelde ROC's 6,5 6,6 6,5

voldoende (≥3,0)

onvoldoende (<3,0)

Bijlage 5: tevredenheid studenten

JOB Monitor (schaal 1-5)

Page 105: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 104

2015 2017 2018

Respons MTO 72% 70% 71%

Functie 3,9 3,7 3,7

Werkdruk 3,4 3,0 3,0

Loopbaanmogelijkheden 3,4 3,4 3,4

Eigen team 3,9 3,7 3,7

Werkoverleg 3,5 3,4 3,4

Aspecten rooster - 3,0 3,0

Aspecten loopbaanbegeleiding 3,7 3,7 3,7

Aspecten onderwijs 3,6 3,6 3,6

Aspecten keuzedelen - 3,0 2,9

Aspecten examinering 3,7 3,6 3,6

Aspecten BPV 3,8 3,7 3,7

Sfeer en werkklimaat - 3,8 3,8

Veiligheidsgevoel - 4,5 4,5

Rapportcijfer ROC de Leijgraaf 7,1 6,7 6,7

Rapportcijfer eigen team 7,4 7,2 7,2

voldoende (≥3,0)

onvoldoende (<3,0)

Bijlage 6: tevredenheid medewerkers

Medewerkers tevredenheidsonderzoek (schaal 1-5)

Page 106: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 105

Bijlage 7: Tevredenheid beroepspraktijkvorming studenten en

bedrijven

(BPV-monitor)

Studenten

Page 107: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 106

Bedrijven

Page 108: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 107

Bijlage 8: schematische weergave planning- en controlcyclus

Page 109: Inhoud - De Leijgraaf › wp-content › uploads › 2019 › ... · Al met al concludeert Van Summeren dat 2018 een belangrijk jaar is geweest voor de toekomst van De Leijgraaf.

Jaarverslag De Leijgraaf 2018 108

Bijlage 9: afkortingen