Actieplan ter bestrijding van spoorweglawaai

Spoorwegnet met meer dan 30 000 treinpassages / jaar

INHOUD Inhoud.......................................................................................................................................21. Kaartmateriaal....................................................................................................................3

2. Bevoegde overheid en juridische context..........................................................................53. Strategische geluidsbelastingkaarten................................................................................5

4. Blootgestelde bevolking.....................................................................................................85. Maatregelen ter bestrijding van het lawaai (op korte, middellange en lange termijn)......11

6. Aanpak "Kwaliteit-controle"..............................................................................................127. Conclusies en doelstellingen...........................................................................................12

2

1. KAARTMATERIAAL

Dankzij de in 2018 gepubliceerde geluidsbelastingkaart voor het spoorwegnet waarop jaarlijks >30 000 treinen passeren, kon de impact van het spoorweglawaai over ongeveer 590 km spoor worden geanalyseerd. In het besluit van de Waalse Regering van 13 september 2007 (bijlage 1) werd vastgelegd op welke spoorassen deze geluidsbelastingkaart betrekking moest hebben. Deze spoorassen worden weergegeven in Afbeelding 1 en de strategische geluidsbelastingkaart is beschikbaar op het leefmilieuportaal http://geoapps.wallonie.be/CigaleInter/.

Strategische geluidsbelastingkaart van de spoorassen met minstens 30 000 treinpassages per jaar in Wallonië en overeenkomstig actieplan

Afbeelding 1 Spoorwegnet met meer dan 30 000 treinpassages / jaar

De Europese richtlijn vereist de berekening van twee indicatoren voor het geluidsniveau, namelijk Lden en Lnight, respectievelijk het samengestelde geluidsniveau voor de hele dag en het geluidsniveau voor de nacht, met het oog op het opstellen van de strategische kaarten:

Lden : Samengesteld evaluatieniveau dag/avond/nacht verkregen door evenredige combinatie van de relatieve gewichten Leq voor de genoemde periodes (dag: 7 tot 19 uur; avond: 19 tot 23 uur; nacht: 23 tot 7 uur)

Lnight : Equivalent geluidsdrukniveau voor de nachtperiode berekend op 2 m van de meest aan het lawaai blootgestelde gevel van het huis en op een hoogte van 4 m boven de grond.

Zoals hierboven vermeld, is in het BWR van 13 september 2007 bepaald op welke spoorwegassen de Richtlijn 2002/49/EG betrekking heeft. Deze assen zijn meer in het bijzonder opgenomen in tabel 1 en tabel 2.

3

Tabel 1 Grote spoorassen (> 60 000 treinpassages per jaar)

Waals Gewest km van X tot Y van X tot YGewestgrens EigenbrakelLuttre CharleroiGewestgrens GembloersGewestgrens 's GravenbrakelLa Louvière-Sud Y Saint-VaastCharleroi Uitrit uit NamenBressoux SeraingLuik-Palais LiersLuik inrit Luik uitrit

Tabel 2 Grote spoorassen (>30 000 tot 60 000 treinpassages/jaar)

Lambert-coördinaten 1972Lijn van tot km van X tot Y van X tot Y

gewestgrens landgrensLA LOUV-CTRE Y Saint-VaastLa Louvière-Sud MARCH-AU-PTY VOIS-HAINE LA LOUV-CTREY EXAUSSINNE LUTTREEigenbrakel LuttreLUIK-GUILL Inrit van NAMENCharleroi-Sud DE SAMBERgewestgrens OTTIGNIESNAMEN DINANTGembloers NAMENY LOUV-LA-N LOUVAIN-LA-NNAMEN LIBRAMONTAARLEN Y AUTELBASGlaaien MONTZEN-FRgewestgrens LiersLuik-Palais LuikBorgworm Luik inritLuik WELKENRAEDTgewestgrens Edingen's Gravenbrakel BERGENBERGEN ST-GHISLAIN

Sommige delen van deze assen lopen door de agglomeraties van Luik en Charleroi, die beschikken over hun eigen strategische geluidsbelastingkaarten voor de spoorwegassen die door hun grondgebied lopen. Daarom moeten respectievelijk 34,2 km en 22,1 km van de assen worden geschrapt, waardoor de totale lengte die in kaart moet worden gebracht

4

591,90 km spoorlijnen bedraagt. De strategische geluidsbelastingkaarten van deze twee agglomeraties zijn beschikbaar op het leefmilieuportaal http://geoapps.wallonie.be/CigaleInter/.

2. BEVOEGDE OVERHEID EN JURIDISCHE CONTEXT

In het raam van de Europese Richtlijn 2002/49/EG is België, via zijn Gewesten, verplicht de nodige middelen in te zetten om zijn omgevingslawaai te beheersen. Deze richtlijn verplicht alle lidstaten een beleid uit te werken om de niveaus van blootstelling aan lawaai te evalueren, de bevolking te informeren en oplossingen door te voeren om het welbevinden van de blootgestelde bevolkingsdelen te verzekeren.

Deze wetgevende tekst werd in Waals recht omgezet door het Besluit van de Waalse Regering van 13 mei 2004. Overeenkomstig de bepalingen in art. 5 van dit besluit worden de strategische geluidsbelastingkaarten en de actieplannen voor de grote spoorassen opgesteld en herzien voor de Regering, op voordracht van de minister die bevoegd is voor Vervoer.

Bijgevolg ligt deze verantwoordelijkheid, binnen de Waalse overheidsdiensten, bij de Waalse Overheidsdienst Mobiliteit en Infrastructuur en meer bepaald bij de cel Lawaai van de Directie Milieu- en Landschappelijke Studies van het Departement Hydraulische Expertises en Leefmilieu.

3. STRATEGISCHE GELUIDSBELASTINGKAARTEN

Om een volledige en globale visie op het probleem over het hele Waalse grondgebied te verkrijgen, worden de strategische geluidsbelastingkaarten uitgevoerd op basis van een numeriek rekenmodel.

Dit model is gebouwd op basis van een numeriek terreinmodel, dat het hele Waalse reliëf, het tracé van de spoorlijnen en de woningen langs deze spoorlijnen omvat.

Afbeelding 2 Voorbeeld van geometrisch 3D-model

De realisatie van de genoemde kaarten werd opgesplitst in drie fasen:

Ontwikkelen van het model langs 591,90km sporen en over een breedte van 500 m aan weerszijden van dit spoorwegnet. Voor de uitvoering van deze fase werden de topografische gegevens verzameld, verwerkt en gevalideerd en werden de gegevens op basis van de meest recente orthofoto's bijgewerkt, zodat rekening kan worden gehouden met nieuwe gebouwen;

5

Controle door metingen ter plaatse. Er werden ongeveer 100 metingen uitgevoerd om het 3D-model te valideren. Dankzij deze stap konden bepaalde parameters worden aangepast;

Ontwikkeling van geluidskaarten en identificatie van de getroffen bevolking.

Om de resultaten van het numerieke rekenmodel te verifiëren zijn, zoals hierboven aangegeven, een honderdtal controlemetingen, die elk 24 uur duurden, uitgevoerd. Deze metingen zijn bedoeld om het model in eerste instantie te stabiliseren. Met andere woorden, dankzij de metingen kan worden nagegaan of het gemodelleerde numerieke model de op het terrein gemeten waarden weergeeft, met inachtname van dezelfde initiële berekeningsparameters. Het tweede belang van deze metingen ligt in de verificatie van het daadwerkelijk door de Belgische treinen voortgebrachte geluidsvermogen.

SnelheidsradarGeluidsniveaumeter

Afbeelding 3 Voorbeeld van de uitrusting die voor de metingen wordt opgesteld

Deze tweede controle is het resultaat van de waarnemingen die met name in het kader van de strategische geluidsbelastingkaarten van de agglomeraties van Luik en Charleroi werden uitgevoerd. Inderdaad, het blijkt dat sommige Belgische treinen soms meer of minder lawaai veroorzaken, naargelang het geval, dan de treinen die in de geluidsberekeningssoftware zijn opgenomen. Om zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de werkelijkheid, werden er factoren ter correctie van het vermogen van de treinen toegepast (zie afbeelding 4).

6

TYPE MATERIEEL CATEGORIE RMR VERMOGENSCORRECTIE (*) [dB]

I6, I10 en I11HL-HV

M4M6

GoederentreinenAM96AM80AM75

AM62-66PBKA en ICE3PBKA en ICE3

AM08(*) naargelang van de kwaliteit van het spoor waarop het rollend materieel rijdt.

Afbeelding 4 Tabel van de geluidsvermogenscorrecties van het rollend materieel

Eenmaal het numerieke berekeningsmodel klaar is, worden de geluidsbelastingkaarten gegenereerd voor de indicatoren Lden en Lnight, overeenkomstig artikel 5 van de Richtlijn 2002/49/EG.

Een voorbeeld van de ontwikkelde kaarten is opgenomen in bijlage 1 van dit document.

7

4. BLOOTGESTELDE BEVOLKING

Overeenkomstig de bepalingen in de Europese Richtlijn 2002/49/EG werd een berekening van de blootgestelde bevolking uitgevoerd om de meest blootgestelde en de rustigste gevels te bepalen. De berekening levert de volgende resultaten op:

- Voor de indicator L den :

Lden – Spoorweglawaai 591,9 km – Aantal blootgestelde personenALL Lden

BEW

ON

ERS

Geluidsniveau Lden [dBA]

Aantal bewoners (cijfers afgerond op het dichtstbijzijnde

honderdtal)

% bevolking Aantal bewoners met een rustige gevel (cijfers

afgerond op het dichtstbijzijnde

honderdtal)

TOTAAL =

8

Lden – Spoorweglawaai 591,9 km – Aantal blootgestelde woninggebouwenALL Lden

GEB

OU

WEN

Geluidsniveau Lden [dBA]

Aantal woningen (cijfers afgerond op het dichtstbijzijnde

honderdtal)

% van de woningen

TOTAAL =

Lden – Spoorweglawaai 591,9 km – Aantal blootgestelde gevoelige gebouwen // Scholen en ZiekenhuizenALL Lden

GEV

OEL

IGE

GEB

OU

WEN

Geluidsniveau Lden [dBA]

Aantal scholen % scholen Aantal ziekenhuizen

% ziekenhuizen

TOTAAL =

9

Bovendien kan deze informatie worden aangevuld met de blootgestelde oppervlakte langs de spoorwegen in Wallonië. Dit levert dus de volgende informatie op:

Lden dB(A)Blootgestelde oppervlakte (km2)

10

- Voor de indicator L night:

Lnight – Spoorweglawaai 591,9 km – Aantal blootgestelde personenALL Lnight

BEW

ON

ERS

Geluidsniveau Lden [dBA]

Aantal bewoners (cijfers afgerond op het dichtstbijzijnde

honderdtal)

% bevolking Aantal bewoners met een rustige gevel (cijfers

afgerond op het dichtstbijzijnde

honderdtal)

TOTAAL =

Lnight – Spoorweglawaai 591,9 km – Aantal blootgestelde gebouwenALL Lnight

GEB

OU

WEN

Geluidsniveau Lden [dBA]

Aantal woningen (cijfers afgerond op het dichtstbijzijnde

honderdtal)

% van de woningen

TOTAAL =

11

Lnight – Spoorweglawaai 591,9 km – Aantal blootgestelde gevoelige gebouwen // Scholen en ZiekenhuizenALL Lnight

GEV

OEL

IGE

GEB

OU

WEN

Geluidsniveau Lden [dBA]

Aantal scholen % scholen Aantal ziekenhuizen

% ziekenhuizen

TOTAAL =

5. MAATREGELEN TER BESTRIJDING VAN HET LAWAAI (OP KORTE, MIDDELLANGE EN LANGE TERMIJN)

Om de geluidshinder van het spoorwegnet in Wallonië te verminderen, zijn en worden verschillende maatregelen overwogen in samenwerking met de Belgische spoornetbeheerder Infrabel en de spoorwegoperator NMBS. Hieronder volgt een niet-uitputtende lijst van deze maatregelen:

Door de spoorwegoperatoren:- Geleidelijke vervanging van het materieel voor reizigersvervoer door akoestisch meer

efficiënt materieel;- Vernieuwing van het goederenmaterieel en locomotieven, met inbegrip van de

aanpassing van de remblokken van de goederenwagons in het kader van de TSI "Noise", gecoördineerd door de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer;

Door Infrabel:- Bepaling van "Quieter Routes", d.w.z. spoorlijnvakken met meer dan 12

goederentreinen per nacht (volgens een door de Europese Commissie vastgestelde regel) door de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer. Vanaf december 2024 moeten goederentreinen die over deze lijnvakken rijden samengesteld zijn uit "stille wagons", d.w.z. nieuwe wagons of aangepaste wagons;

- Modernisering van de infrastructuur;- Optimalisering van het slijpen van de spoorstaven;- Plaatsen van onderlegplaten onder de spoorstaven met betere eigenschappen

(tussen de dwarsliggers en de spoorstaven);- Effectenstudies voor nieuwe projecten en de plaatsing van geluidsschermen waar

nodig;

12

Door de Waalse Overheidsdienst, Infrabel en de spoorwegoperatoren:- Denkpistes ontwikkelen over stille gebieden in landelijke gebieden; - Het opzetten van een samenwerkingsstructuur tussen de cel "Lawaai" van de Waalse

Overheidsdienst Mobiliteit en Infrastructuur, de spoorcel van de Waalse Overheidsdienst Mobiliteit en Infrastructuur (belast met het opstellen van het investeringsprogramma van Infrabel voor Wallonië) en Infrabel, dat ervoor moet zorgen dat de verschillende spoorprojecten die in Wallonië worden ontwikkeld rekening houden met de problematiek rond de geluidshinder.

6. AANPAK "KWALITEIT-CONTROLE"

Om de balans van dit actieplan op te maken, zal na afloop ervan een volledige analyse van de situatie worden verricht door de bevoegde diensten van de Waalse Overheidsdienst Mobiliteit en Infrastructuur.

Een analyse- en uitvoeringsrapport zal worden gerealiseerd en voorgelegd aan het Directiecomité van de Waalse Overheidsdienst Mobiliteit en Infrastructuur, zodat hij de uitvoering van de actieplannen kan analyseren en uitmaken welke hefbomen noodzakelijk zijn voor toekomstige plannen.

7. CONCLUSIES EN DOELSTELLINGEN

Wallonië beschikt dus over complete geluidsbelastingkaarten van zijn hele spoornet met meer dan 30 000 treinpassages per jaar. Dit instrument moet het mogelijk maken de blootstelling van de bevolking aan geluidshinder afkomstig van de spoorlijnen te verminderen.

Het opzetten van een samenwerkingsstructuur tussen de diensten van de Waalse Overheidsdienst Mobiliteit en Infrastructuur, Infrabel en de NMBS zal het mogelijk maken om de problematiek van het beheer van het spoorweglawaai op een duurzame manier in het leefmilieu op te nemen om het leefmilieu van de bevolking duurzaam te verbeteren.

13