nummer 3 2017

12

InfraTech Innovatieprijs

ShimLift: betere spoorligging en effi ciënter onderhoud

Bij overgangen en scheidingslassen in het spoor treden extra zettingen op. Vervelend

voor reizigers en personeel in de trein, maar ook een bron van onderhoud en

schade aan het spoor dat moet worden hersteld. ShimLift is een effectieve innovatie

die deze ‘hobbel’ voorkomt, onderhoudskosten aanzienlijk reduceert, meer

beschikbaarheid van het spoor oplevert en het comfort voor de reiziger vergroot.

Verkeer, Wegen & Mobiliteit

nummer 3 2017

13

Oneffenheden zorgen voor grotere

belasting van het spoor en van de trein.

Dwarsliggers op de overgang verzakken

extra door slagwerking (zogenaamde

blinde vering), een proces dat zichzelf

versterkt. De locale oneffenheden

veroorzaken schokken die het comfort

van de reizigers beïnvloeden en knie-

klachten bij conducteurs veroorzaken.

Om de verzakking te bestrijden is inzet

van stopmachines nodig, waardoor het

spoor tijdelijk niet beschikbaar is. Deze

machines schudden het ballastbed op en

brengen de spoorstaven weer op de juiste

hoogte. Het effect hiervan is slechts

tijdelijk, zoals ook door onderzoek van

de TU Dresden is aangetoond. Bovendien

vergruizen de stenen tijdens dit onder-

houd, waardoor het ballastbed minder

stabiel wordt en zijn drainerende functie

verliest. Dit soort onderhoud moet

daarom tot een minimum worden

beperkt.

Innovatieve ideeën en gecombineerde techniekenBAM Infra Rail en advies- en ingenieurs-

bureau Movares onderkenden dit

probleem en bedachten een oplossing om

de kosten van spooronderhoud te

verminderen. Samen ontwikkelden ze

ShimLift, een innovatieve spoorstaaf-

bevestiging die tot 30 mm in hoogte

verstelbaar is.

Het bevat een kunststof wig die tussen de

dwarsligger en de spoorstaaf wordt

geschoven en in de juiste stand wordt

afgesteld. Het spoor komt daarmee op het

juiste niveau te liggen, terwijl de

dwarsliggers hun goede bedding behou-

den. Om een geleidelijke overgang zonder

slagwerking te creëren, worden tien

dwarsliggers op een overgang uitgerust

met ShimLift. De genoemde 30 mm is

niet willekeurig gekozen. In de praktijk

blijkt dat inzet van stopmachines pas

effectief is wanneer ook daadwerkelijk

nieuwe ballaststenen onder de dwarslig-

gers kunnen worden gestopt. Wanneer de

maximum uitvulling is bereikt kan de

spoorstaafbevestiging eenvoudig worden

‘gereset’ waarna het spoor en de over-

gang kan worden gestopt en jaren lang

uitsluitend door uitvullen kan worden

onderhouden.

Nadat BAM en Movares het idee hadden

uitgewerkt, maakten zij de eerste

prototypen. Dankzij de steun van ProRail

werden proeven mogelijk die later ook

voor gemeentelijke vervoerders als HTM

en GVB zijn uitgevoerd. De innovatie kon

zich zo in de praktijk bewijzen, ook voor

lightrail. Bij aanleg van nieuw spoor

bewijst de constructie reeds vanaf het

begin grote waarde omdat dan de

grootste zettingen optreden. ProRail

heeft de in hoogte nastelbare constructie

vrijgegeven voor het stabiliseren van

ES-lassen en overgangsconstructies.

Het onafhankelijke Railcert certifi ceerde

ShimLift en het product verwierf een

Nederlands octrooi. Een wereldwijde

octrooiaanvraag is in behandeling.

Een keer per zeven jaarShimLift verbetert de spoorligging,

vergroot de levensduur van de boven-

bouw en vermindert het groot onderhoud

met stopmachines aanzienlijk. Dit neemt

af van een à twee keer per jaar tot een

keer in gemiddeld zeven jaar. Het

tussentijds bijstellen van ShimLift wordt

in het regulier onderhoud meegenomen.

De onderhoudsfrequentie neemt af met

de tijd, doordat de zettingen een steeds

stabieler ballastbed opleveren.

De ervaring leert dat de investering zich

binnen drie à vier jaar terugverdient. Als

de oplossing meteen bij aanleg van het

spoor wordt ingebouwd, is de terugver-

dientijd nog korter. De totale life-cycle

kosten van het spoor nemen dus aanzien-

lijk af. Andere positieve effecten van

afgenomen groot onderhoud zijn minder

buitendienststellingen en daardoor

minder hinder voor de reiziger, minder

energieverbruik en minder CO2-uitstoot,

mede ook doordat de ballast langer mee

gaat. ShimLift heeft bovendien positieve

invloed op de gezondheid van de conduc-

teurs en op het reizigerscomfort.

ShimLift wordt op de markt gebracht

door Kampa BV

BuitenlandIn Duitsland is een vijfjarige proefperi-

ode van start gegaan en ook buiten

Europa is belangstelling voor deze

innovatie, waaronder Australië en

Amerika. Naar verwachting zal de

functionaliteit van ShimLift verder

toenemen als sensoren worden toegepast

die de eerste tekenen van zettingen

kunnen registreren. ShimLift zal

hiermee nog meer waarde creëren voor

het spoor en de reiziger.

Jelte Bos, Movares en Jens Jansen, BAM Infra Rail