BIOLOGISCHE LANDBOUW

IN

NOVATIEPRIJS

2020?K

ANDIDAAT

15 Kandidaten voor de Ekoland Innovatieprijs

biologische landbouw2020

december– 2019 | EKOLAND 2

Kandidaten eKoland innovatieprijs biologische landbouw 2020

De jury, bestaande uit Mirjam Hilgeman, Geertje Schlaman, Maria van Boxtel, Bart Fokkens, Lex Kruit en Kees van Veluw, kiest uit alle aanmeldingen drie

bedrijven. De juryleden letten bij de selectie van deze drie genomineerden niet alleen op technische innovaties, maar ook op innovaties op systeemniveau. Het sluiten van kringlo-pen en oplossingen voor bodem en bemesting als geheel – in plaats van aparte stukjes als fosfaat en stikstofcrises – zijn dan belangrijke aandachtspunten. Innovaties met plantaardige bemesting, de eiwittransitie, natuurinclusief en systemen vol biodiversiteit; in de biologische sector proberen ondernemers het uit. Ook behoorlijk wat aangemelde bedrijven versterken de band tussen boer en burger, op een verrassend creatieve manier. De jury is inmiddels op bezoek geweest bij een aantal bedrijven. Met heel enthousiaste ondernemers, die hun ver-nieuwingen graag laten zien. Kom ook naar de Bio-Beurs voor de prijsuitreiking en laat je inspireren door de genomineerde bedrijven van 2020!

Voor de Ekoland Innovatieprijs 2020 zijn uitstekende innovaties aangemeld. Een divers palet van technische vernieuwingen en systeem-innovaties. In veel gevallen zijn het ook praktische toepassingen van de kringloopvisie van minister Carola Schouten. Daarmee vormen de innovaties een goede inspiratiebron voor de landbouw als geheel. TeksT | Maria van Boxtel

9

K

ANDIDAAT

7

K

ANDIDAAT

10

K

ANDIDAAT

11

K

ANDIDAAT

12

K

ANDIDAAT

15

K

ANDIDAAT

5K

ANDIDAAT

4

K

ANDIDAAT

2

K

ANDIDAAT

3

K

ANDIDAAT

14

K

ANDIDAAT

8

K

ANDIDAAT

6

K

ANDIDAAT

1

K

ANDIDAAT

Uitstekende innovaties in biologische sector

BIOLOGISCHE LANDBOUW

IN

NOVATIEPRIJS

2020

BIOLOGISCHE LANDBOUW

IN

NOVATIEPRIJS

2020

13

K

ANDIDAAT

PrEsENTATIE gENOmINEErDENOp woensdag 22 januari om 16.45 uur in workshopzaal 1 vertellen de drie geno-mineerden van 2020 over hun innovatie. Mis het niet!

FEEsTELIjKE PrIjsuITrEIKINgOp woensdag 22 januari om 19.15 uur in de grote zaal. Voorafgaand aan de fees-telijke prijsuitreiking 2020 een presentatie van winnaars van voorgaande jaren. Hoe staat het nu met deze innovaties en wat hebben de boeren en tuinders verder ver-nieuwd? Kom vooral!

3EKOLAND | december – 2019

EKOLAND INNOvATIEPrIjs 2020

mTs vOEDsELbOs KETELbrOEKWOutEr Van ECK En PIEtEr JanSEn

Voedselbos Ketelbroek is een tien jaar geleden aangeplant voedselbos met een groot aantal eetbare gewassen. Deze landbouwmethode is gebaseerd op de ecologische principes van een natuurlijk bos. Inmiddels blijken de oogsten aanzienlijk, levert het voedselbos

rijke natuurwaarden en stijgt het organische stofgehalte hard. Voedselbosbouw blijkt zo een landbouwmethode die veel koolstof vastlegt en weerbaar is tegen de extremen van de klimaat-crisis. Ondernemers Wouter van Eck en Pieter Jansen leveren wekelijks aan toprestaurant De Nieuwe Winkel in Nijmegen, aan speciaalbrou-werij Nevel en aan een filiaal van Eko-plaza. Dit geeft groeiende, positieve inkomsten. Voedselbos Ketelbroek trekt veel bezoekers, waaronder steeds meer agrariërs. De opge-bouwde kennis wordt nu ingezet om op andere agrarische bedrijven voedselbossen op grotere schaal te realiseren. www.facebook.com/food-forestketelbroek

www.facebook.com/foodforestketelbroek2

KAN

DIDAAT

3KAN

DIDAAT

1KAN

DIDAAT Pieter (l) en Wouter

Foto Henk W

ildschut

NATuurINcLusIEvE LANDbOuw OP vELhOrsTarJEn En WInny Van BuurEn

Arjen en Winny van Buuren pachten sinds kort de Velhorst van Natuurmonumenten. Ze stellen land-bouw in dienst van natuur op hun agro-ecologische gemengd bedrijf. Met mengteelten, strokenteelt en bloemrijke akkerranden verhogen ze de biodiver-siteit. Daarnaast telen ze ruim 20 gewassen. Rest-stromen gaan naar de varkens. Velhorst vermarkt al haar producten via een eigen webshop en via een supermarkt waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werken. De goede resultaten laten zien

dat landbouw niet ten koste hoeft te gaan van natuur. Velhorst deelt kennis en erva-ring met Vrienden van Velhorst en collega-boeren. Zo is Velhorst een voorbeeld in de verandering naar duurzame landbouw.

www.landgoedvelhorst.nl

gEzAmENLIjKE AFzET DOOr symbIOsEbOErENVIJf BIOlOgISCHE BOErEn In nOOrDElOOS

Vijf biologische boeren in Noordeloos bieden gezamenlijk hun producten aan in één zelfbedieningswinkel in het dorp Noordeloos. De symbioseboeren zijn zorg-boerderij De Hogt, Kaasboerderij Noorder-licht, Hoeve Catherine Elisabeth, De Drie Wedden en Gewoon Anderz. De producten van elk bedrijf worden aangeboden in een winkel met koelkasten in het dorp bij moes-tuinderij Gewoon Anderz. Klanten krijgen een eigen, persoonsgebonden elektrische sleutel en geven een machtiging af. Met deze zelf bedieningswinkel bieden de Symbiose-boeren samen een groot assortiment recht-streeks aan hun klanten, laagdrempelig en

Foto Arjan Gotink

via een effectieve korte keten. Het concept versterkt de band tussen boer en burger en is gemakkelijk over te nemen door andere boeren. www.symbioseboeren.nl

december– 2019 | EKOLAND 4

gEmENgD bEDrIjF wArmONDErhOFJOHan VErHEyE

Het gemengde bedrijf Warmonderhof is een pro-ductief, biodynamisch ge-mengd bedrijf met melkvee en akkerbouw. Boer Johan Verheye laat zien dat een kringloopbedrijf commer-

cieel mogelijk is, zelfs met 35 procent zware gewassen zoals aardappelen, winterpeen en uien. Met gras-klaver en eigen mest zijn hoge opbrengsten mogelijk op de van nature vruchtbare bodem. Het organische stofgehalte neemt toe. Door een vruchtbare combina-tie van akkerbouw en veeteelt realiseert het gemeng-de bedrijf op Warmonderhof een bedrijf dat aan bijna alle idealen van de kringlooplandbouw van minister Carola Schouten voldoet. www.stichtingwarmonder-hof.nl/werken/de-bedrijven/gemengd-bedrijf

www.stichtingwarmonderhof.nl/werken/de-bedrijven/gemengd-bedrijf

TuINbOuwbEDrIjFFrANK DE KONINgfranK DE KOnIng En WIM Van MarrEWIJK

Telers Frank de Koning en Wim van Marrewijk innoveren en onderzoeken hoe ze met minimaal gebruik van hulpmeststoffen toch een goede kasteelt krijgen. Want in de glastuinbouw wor-den standaard veel hulpmeststoffen gebruikt om de gewassen vroeg op gang te brengen of specifiek bij te sturen gedurende het seizoen. Voor Demeter gecertificeerde teelten is er maar een beperkte ruimte voor hulpmeststoffen, lang een knelpunt en een

zoektocht. Werkend vanuit de principe van regeneratieve landbouw lukt het hen om met een uniek bemestingsplan een vruchtbare bodemkringloop en herstel van de bodem op te bouwen. Dit resulteert in minder ziekten en plagen en toegenomen plantweerbaar-heid. Een voorbeeld voor de glasteelt waar stikstofverbruik en gasverbruik grote uitdagingen zijn. Kringloopland-bouw in de kas.

EKObOErDErIj DE LINgEhOFanDré JurrIuS

Akkerbouwer André Jurrius heeft een neusje voor nieuwe gewassen. Het bio-dynamische bedrijf innoveert met de teelt van plantaardig eiwit. Kringlopen worden zoveel mogelijk ge-sloten met veehouders en biologische buur-bedrijven op landgoed Hemmen. Diverse teelten dragen bij aan een biodivers land-schap, met veel insecten en een gezond bo-demleven. Het bedrijf kenmerkt zich door de vele samenwerkingen en realiseert daar-mee de korte keten. Tuinderij de stroom rouleert mee in het akkerbouw-bouwplan. Goudsbloemen worden geteeld door spar-ringpartner Petra, vlas samen met de kunstacademie Artez en ook hennep dat een bijzondere dubbeldoelfunctie heeft. Dit alles vormt de spil voor een goede vrucht-bare bodem. Akkerranden en hoogstambo-men gekoppeld aan donateurs brengt rust op het idyllische landgoed Hemmen.

www. ekoboerderijdelingehof.nl

mAATschAP wEsTErs, PLANTAArDIgE bEmEsTINgHarM, rIEt En zOOn ErWIn WEStErS

De familie Westers werkt op hun biologische ak-kerbouw- en groenteteeltbedrijf aan de ontwikkeling van een uiterst duurzaam bedrijfssysteem. Ze zijn pioniers in niet-kerende grondbewerking en intensief bezig met groenbemesting. Groenbemesters worden onderwerkt met fermenten om de vertering in de bodem goed op gang te brengen. De gebruikte fer-menten worden zelf gemaakt met kruiden van eigen bedrijf. Ook de toepassing van een GPS-rijpadensy-steem is vernieuwend. Naast innovatieve landbouw geeft  de familie Westers aandacht aan agrarisch natuurberheer.  Akkerrandenbeheer, rietsloten, dijken met bloemen en kleine poeltjes zijn een onlos-makelijk onderdeel van het bedrijf. Een kavelpad van 2,5 km lang staat open voor wandelaars en fietsers.

www.horaholm.nl

4KAN

DIDAAT

6KAN

DIDAAT

5KAN

DIDAAT

7KAN

DIDAAT

Foto’s emm

a Westers

5EKOLAND | december – 2019

csA PrOEFTuIN DE buITENhOFWIEtSE BaKKEr, EVa VOS En tOMa Van DEn BOSCH

Op de Buitenhof werken Wietse Bakker (CSA-tuinderij Land-inZicht), Eva Vos (KipEigen) en Toma van den Bosch (TOMA Bloemenservice) met alle respect voor de omgeving aan een landbouwsysteem met een eigen kringloop. Belangrijkste peiler is de lokale vermarkting: consumenten verbinden zich met een oogstaandeel aan de Buitenhof. Zo doen ze kennis op over (stads)landbouw, slowflowers, biodiversiteit en dier- en milieuvriendelijke voedselproductie. Ze komen oogsten, meehelpen, meedenken en doen mee aan educatieve workshops. Zo worden duurzame keuzes vanzelfsprekend. Kippen, groente, fruit en bloemen vormen de basis voor een eigen ecosysteem met een grote biodiversiteit. De Buitenhof vervult ook een adviesrol voor startende initiatieven.

www.csa-landinzicht.nlwww.kipeigen.nl www.tomavandenbosch.nl

mELKvEEhOuDErIj DE mELKbrOuwErIjrICK En arJuna HuIS In ’t VElD

Rick en Arjuna Huis in ‘t Veld zijn met de overname van het bedrijf van Rick’s ouders een nieuwe weg ingeslagen: biologisch. Met 45 MRIJ melkkoeien, een aantal kippen en varkens verwerken zij dag-verse zuivel tot yoghurt, karnemelk, boter en kefir. Diergericht werken staat centraal: het hele jaar naar buiten, samen met de stier grazen op kruidenrijke weides of liggen op de stro-heuvel in de open serres-tal. Met houtwallen van eetbare struiken, noten- en fruitbomen en kruiden omzomen ze hun weilanden. Een plukpad voor mensen en een voederwal voor de koeien zijn aangelegd. De verdere dooradering van het landschap met wallen en bomen geeft een nut-tig en tegelijkertijd mooi, kleinschalig en natuurrijk landschap.

www.melkbrouwerij.nl

sNIjbLOEmENTEELT OP bEEmsTEr KLEIJulIan langElaan

Op Beemster Klei is een van de weinige bedrijven die grootschalig biologisch snijbloemen teelt. Hierdoor bestaan er geen gebaande paden voor teler Julian Langelaan in de afzet en teelt. Op Beemster Klei slaagt erin biologische bloemen toegankelijk te maken voor bloemisten en andere handelspartijen. Julian Langelaan zoekt naar innova-tieve samenwerkingsvormen met andere biologische sierteelttelers om het aanbod te kunnen bundelen. Hij is een inspiratie voor andere telers door te laten zien dat een gezonde en veerkrachtige bodem, een gezond bodemleven de meest betrouwbare manier zijn om kwalitatief goede snijbloemen te telen.

www.opbeemsterklei.nl

8KAN

DIDAAT

10

KAN

DIDAAT

9

KAN

DIDAAT

Foto Dana van Leeuw

en

EKOLAND INNOvATIEPrIjs 2020

TuINbOuwbEDrIjF bOEr sILSIl OOStEnDOrP

Boer Sil Oostendorp werkt samen met zijn vriendin Boerin Saar aan een ge-mengd biologisch bedrijf. Sil teelt met zijn paardentractie groenten en gra-nen en Saar zet een melkschapentak op. Met paarden werken is Sil’s grote passie waar hij rust en plezier in vindt. Ze leveren aan Hofweb, hebben een groentemarktkraam en een zelfoogsttuin. Op vrolijke, kundige wijze toont de jonge boer aan dat de zorg die hij besteedt aan de aarde ook in volheid terugkomt; de opbrengsten stijgen jaarlijks en de kwaliteit ervan verbetert. Zo komen landbouw en natuur samen in biodiversi-teit en groeikracht. Hier zijn de roofvogels, dassen en reeën buren, en dansen de bijen en vlinders over de graanakkers.

www.boer-sil.nl

11

KAN

DIDAAT

december– 2019 | EKOLAND 6

gLAsTEELT OIrschOT OrgANIcsJOrrIt JOnKErS, faMIlIE En MEDEWErKErS

Oirschot Organics teelt op een totale opper-vlakte van 3,7 ha in moderne kassen vruchtgroenten zoals tomaten, paprika’s, komkommers en ook au-bergine’s en courgettes. Jorrit Jonkers verwarmt de kassen door warmtekrachtkoppeling waarbij tegelij-kertijd warmte en elektriciteit wordt geproduceerd. Het bedrijf is actief met de ontwikkeling van EKO code glastuinbouw, waarmee de biologische glasteelt een stap verder wil gaan dan verplicht volgens de Europese Verordening voor biologische productie. Oirschot Organics heeft een unieke samenwerking met een biologisch geitenbedrijf voor levering van biologische mest. Met geitenhouder Michaël Borsten en andere initiatiefnemers is Oirschot Organics betrokken bij Landcooperatie ‘Dal van de kleine Beerze’, waarbij ze gezamenlijk natuurontwikkeling realiseren en gronden beheren.

www.oirschotorganics.nl

PLuImvEE­hOuDErIj DE LANKErENhOFCHrIS En MarJannE BOrrEn

De Lankerenhof is een biologisch legpluimveebedrijf met opfokhen-nen, leghennen en haantjes. Bij Chris en Marjanne Borren hebben de dieren een ruime, volop beplante en bosrijke uitloop, waar ze ver-scholen voor roofvogels volop kunnen scharrelen. De kringloopgedachte is in alle facetten van het bedrijf ver doorgevoerd. Innovatief is dat ze haan-tjes aanhouden en afmesten, die als ‘Haantje de Coq’ naar de natuurvoedingswinkel gaan. Zoveel mogelijk voer van teelt uit de buurt vult de familie Borren aan met een experiment met kieming van granen om voerbenutting te verbeteren. Naast ver-koop van eigen ‘Bleieren’ startten ze een proef om dubbeldoelkip in markt te zetten: zowel voor ei als vlees geschikt ras Les Bleues.

www.lankerenhof.nl

PLANTENKwEKErIj A8WIllEM En tItIa ’t HOOft

Titia en Willem ’t Hooft hebben een innovatief bio-logisch-dynamisch groen-teteeltbedrijf: ze kweken zelf al hun plantgoed op en hebben plantgoed-verkoop als neventak. Ze werken met zelf aangepaste machi-

nes en zelf aangepaste potgrond. Kwekerij A8 vermeerdert en veredelt zaadvaste groenterassen. Dochter Verena is ook nauw betrokken bij het familiebedrijf en zet zich met dezelfde gedre-venheid in voor de zaadteelt van zaadvaste rassen. Ze streven naar robuuste, tolerante en smaakvolle rassen die betrouwbaar zijn voor biologische tuinders. Gericht experimenteren tijdens het produceren van groenten - zonder af te wachten, maar door te doen - is kenmerkend voor dit innovatieve bedrijf.

www.a8-doorn.nl

12

KAN

DIDAAT

13

KAN

DIDAAT

15

KAN

DIDAAT

14

KAN

DIDAAT

ErF bv ­ AKKErbOuwmET sTrOKENTEELTJaCO BurgErS, tHEO HEIJBOEr, rOy MICHIElSEn En tEaM

ERF experimenteert al drie jaar bedrijfsmatig op grotere schaal met strokenteelt, op strookbreedtes van 6, 12, 24 en 48 meter met meerdere gewassen. De effecten worden onder-zocht door WUR en LBI. Daarnaast worden op nieuwe per-celen bomen en natuur opgenomen. Zo behaalt ERF goede resultaten: zijn minder afhankelijk van natuurgrillen, ziek-ten en plagen en spreiden risico’s. De kennis wordt gedeeld via excursies, projecten, gastlocatie, orrientatiecursussen, masterclasses en een eerste innovatietraining strokenteelt. ERF richtte de stichting Hemus op om rendabele teeltsyste-men te onderzoeken/testen, met als doel kennis te vergaren en uit te dragen. Daarnaast investeert ERF in verwerking en vermarkting met partners in de regio; korte(re) ketens.

www.erfbv.nl en www.hemus.nu

Foto Jorinde Brandligt

Foto Pim van der Maden