Informatievaardigheden Bibliotheek NLDA · PDF fileWat is systematisch zoeken? ... De...
12
2015 Bibliotheek NLDA Ministerie van Defensie 5-1-2015 Informatievaardigheden Bibliotheek NLDA
Transcript of Informatievaardigheden Bibliotheek NLDA · PDF fileWat is systematisch zoeken? ... De...
2015
Bibliotheek NLDA
Ministerie van Defensie
5-1-2015
Informatievaardigheden Bibliotheek NLDA
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Inhoud Hoe zoek ik op een efficiënte manier naar (wetenschappelijke) informatie? ................................ 3
Wat is systematisch zoeken? ............................................................................................ 3
Hoe maak ik mijn lijst van zoektermen? .............................................................................. 3
Hoe houd ik het overzicht tijdens het zoeken? ...................................................................... 3
Hoe maak ik een logboek? ................................................................................................. 4
Hoe vind ik de literatuur die ik nodig heb? Welke zoekstrategie kies ik? ..................................... 5
Hoe gebruik ik de Boleaanse Operatoren in Google? .............................................................. 5
Hoe beoordeel ik bronnen? ................................................................................................... 6
Hoe weet ik of een bepaald tijdschriftartikel voldoende wetenschappelijke kwaliteit heeft? ........ 7
Wat is een impactfactor? ................................................................................................... 8
Hoe beheer ik de gevonden informatie?.................................................................................. 8
Hoe moet ik bibliografische gegevens beheren? .................................................................... 8
Waarom moet ik informatie van internet bewaren? ............................................................... 9
Wat heeft de bibliotheek NLDA voor mij? ................................................................................ 9
Een fysieke en digitale bibliotheek. ..................................................................................... 9
Hoe kan ik boeken lenen? ................................................................................................. 10
Wat als een boek niet in de bibliotheek aanwezig is? ............................................................ 10
Kan ik in de bibliotheek studeren? ..................................................................................... 10
Is de bibliotheek altijd open? ............................................................................................ 11
Welke zoekmachines kan ik gebruiken om (wetenschappelijke) informatie te vinden? ................. 11
Summon ........................................................................................................................ 11
Google Scholar ................................................................................................................ 11
Kan ik geavanceerder zoeken, Google en Summon zijn te algemeen? .................................... 12
Kan ik meer informatie krijgen of hulp bij het zoeken? ............................................................ 12
Gebruikte literatuur ............................................................................................................ 12
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Hoe zoek ik op een efficiënte manier naar (wetenschappelijke)
informatie?
Wat is systematisch zoeken?
De manier waarop je zoekt naar literatuur bepaalt grotendeels het slagen daarvan. Zoek je
willekeurig, dan is de kans klein dat je alle relevante literatuur te pakken krijgt. Als je het
systematisch aanpakt, is die kans veel groter.
Systematisch literatuur zoeken is een constant proces van zoeken, beoordelen en aanpassen van je
zoekprofiel. Je zoekprofiel bestaat uit de lijst met zoektermen die je aan je probleemstelling hebt
ontleend en de soort informatiebronnen die je belangrijk vindt voor je onderzoek.
Hoe maak ik mijn lijst van zoektermen?
Zoektermen ontleen je aan de sleutelbegrippen van je probleemstelling.
Door te brainstormen kom je al op een aantal zoektermen. Google, een
woordenboek, encyclopedie of handboek, Wikipedia kunnen ook de
nodige inspiratie geven. Zodra je met je zoektermen in een e-Resource
(catalogus, databases, Google Scholar) gaat zoeken, is het van belang
om je zoektermen te vergelijken met de termen die hierin gebruikt
worden.
Een andere manier om zoektermen te vinden is door de reeds gevonden
literatuur te screenen op termen die daarin gebruikt worden. In de
inleiding, het hoofdstuk over de begripsbepaling, de voetnoten, de
conclusie en in de literatuurlijst kunnen zeker nieuwe zoektermen
gevonden worden.
Denk bij zoektermen aan synoniemen, vertalingen, afkortingen, spellingsvarianten,
enkelvoud/meervoud. Maak ook een lijst van begrippen die je NIET wilt meenemen in je zoekslag!
Hoe houd ik het overzicht tijdens het zoeken?
De beste manier om niet verdwaald te raken tijdens het zoeken naar literatuur is door een logboek
bij te houden. Hier schrijf je precies in:
welke e-resources (catalogus, database, internet) je hebt gebruikt,
welke zoektermen je hebt gecombineerd,
welke Booleaanse operatoren je hebt gebruikt
of je de verscheidene zoekmogelijkheden die een e-resource je biedt, hebt benut: de
thesaurus, de citatie-index of de sneeuwbalmethode.
In het logboek kun je ook aantekeningen maken voor actiepunten, zoals het plaatskenmerk van
een boek opschrijven dat je in de bibliotheek wilt lenen of het e-mailadres van een onderzoeker
noteren met wie je graag in contact wilt komen. Ook aantekeningen met gevonden knelpunten bij
het onderzoek kunnen hier geplaatst worden. Een logboek is dus niet alleen voor je
literatuuronderzoek relevant, maar kan ook voor het hele onderzoeksproces gebruikt worden.
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Hoe maak ik een logboek?
Bron / databank:
Gebruikte zoektermen :
Gebruikte zoekstrategie :
Zoekresultaat: zie velden hieronder
ISBN/ ISSN :
Titel boek of tijdschrift :
Auteur(s) :
Hoofdstuk, paginanummers boek
Jaargang, aflevering en paginanummer tijdschrift :
URL
Naam organisatie:
Bruikbaarheid van de informatie op schaal 1-10:
Welke beoordelingscriteria heb je toegepast?:
Betrouwbare databank via
Wetenschappelijk tijdschrift
Auteur werkzaam aan
Referenties aanwezig
Artikel uit
Artikel is full-text wel/niet aanwezig in …
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Hoe vind ik de literatuur die ik nodig heb? Welke zoekstrategie kies
ik?
Er zijn verschillende manieren om diepgaand naar literatuur te zoeken.
De bouwsteenmethode, deze methode houdt in dat je zoveel mogelijk termen met
elkaar combineert in één zoekactie. Denk aan Booleaanse operatoren
De sneeuwbalmethode In deze methode staat één publicatie centraal. Vanuit dat artikel
of boek ga je op zoek naar andere literatuur over hetzelfde onderwerp. Dit doe je door na
te gaan welke publicaties de auteur van het desbetreffende boek of artikel heeft gebruikt.
Maar ook door na te gaan welke andere publicaties verwijzen naar dit boek of artikel. Kijk
naar het aantal keren dat een artikel is geciteerd.
Gebruik hiervoor de Web of Science of Google Scholar.
Hoe gebruik ik de Boleaanse Operatoren in Google?
Google is de bekendste en meest gebruikte zoekmachine ter wereld. Het gebruik van Boleaanse
Operatoren wijkt echter in Google af van andere databases.
Google maakt standaard gebruik van de AND operator.
Je kunt de OR operator gebruiken, plaats de twee begrippen dan tussen ().
Voor de NOT operator moet je in Google het - minteken gebruiken. Bijvoorbeeld New –
York.
Om te zoeken naar exacte woordcombinaties plaats je het woord tussen “”
aanhalingstekens.
Meer tips en trucs over het zoeken in Google vind je op de website van de bibliotheek
http://bibliotheeknlda.org/2013/12/01/slim-zoeken-op-google/
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Hoe beoordeel ik bronnen?
Of je nu onderzoek doet op internet of in de bibliotheek, voor een wetenschappelijk onderzoek
moet je altijd kritisch zijn op de bronnen die je gebruikt. Er zijn maar weinig bronnen die 100%
aan alle criteria voldoen. Toch is het belangrijk om de criteria in je achterhoofd te houden, en je
gevonden bronnen te toetsen op bruikbaarheid.
Tip: let ook op de domeinnaam, ook dit geeft een indicatie voor betrouwbaarheid.
edu = instellingen voor hoger onderwijs, o.a. Amerikaanse universiteiten
eu = Europese Unie
gov = Amerikaanse instellingen van de federale overheid
int = internationale organisaties (handig voor internationale verdragen)
org = non-profit organisaties
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Hoe weet ik of een bepaald tijdschriftartikel voldoende wetenschappelijke
kwaliteit heeft?
Het grootste deel van de wetenschappelijke artikelen heeft een structuur die vergelijkbaar is met
de IMRAD structuur. IMRAD is een Engelse term en staat voor Introduction, Materials and
Methods, Results And Discussion. In het Nederlands zijn dit de volgende hoofdstukken:
Introductie, Materiaal en Methode, Resultaten en de Discussie. Deze hoofdstukken bevatten
meestal een paar algemene punten.
Introductie. De introductie bevat meestal een algemene achtergrond van het onderzoek.
Er wordt verteld in welk vakgebied het onderzoek plaatsvindt en welke onderwerpen van
belang zijn. Ook wordt er ingegaan op het probleem dat in het vakgebied bestaat. Een
onderzoek wordt meestal gedaan om een antwoord op een bepaalde vraag te krijgen.
Blijkbaar mist er nog iets aan kennis in dit specifieke vakgebied. Tot slot bevat de
introductie de doelstelling van het onderzoek. Er wordt toegelicht wat er moet worden
gedaan om het voorgenoemde probleem op te lossen.
Materiaal en Methode. In dit hoofdstuk wordt er toegelicht hoe het onderzoek is
uitgevoerd. Hoe een onderzoek is uitgevoerd is onder andere belangrijk voor de
betrouwbaarheid van het onderzoek. Ook kan deze informatie erg handig zijn voor andere
wetenschappers die een soortgelijk onderzoek willen uitvoeren. In dit hoofdstuk worden
bijvoorbeeld de populatie, gebruikte technieken en analysemethoden van de resultaten
besproken.
Resultaten. In het hoofdstuk resultaten wordt uitgelegd wat de bevindingen van het
onderzoek zijn. Welke gegevens zijn er uit het onderzoek gekomen? In dit hoofdstuk wordt
vaak gebruik gemaakt van tabellen, grafieken en afbeeldingen om de resultaten van het
onderzoek duidelijk en overzichtelijk weer te geven.
Discussie. Dit hoofdstuk bevat ook de uiteindelijke conclusie van het onderzoek. Sommige
schrijvers kiezen ervoor om de conclusie onder een apart hoofdstuk te vermelden. Meestal
is de conclusie een onderdeel van het hoofdstuk discussie. Naast de algemene conclusie
bevat dit hoofdstuk vaak de factoren die de betrouwbaarheid van het onderzoek eventueel
kunnen beïnvloeden. Er wordt dus ook kritisch naar de eigen bevindingen gekeken. Kunnen
de resultaten ook op andere manieren worden opgevat? In sommige gevallen worden de
resultaten van een onderzoek in de discussie vergeleken met de resultaten van soortgelijke
onderzoeken.
De IMRAD structuur geeft de hoofdlijn van het artikel aan. Er zijn echter nog enkele toevoegingen
die in de meeste wetenschappelijke artikelen voorkomen. Deze toevoegingen zijn als volgt:
De samenvatting. De samenvatting van een artikel staat helemaal aan het begin van de
tekst. De samenvatting is bedoeld om de lezer een idee te geven van de inhoud van het
artikel. Zo kan de lezer al heel snel beoordelen of het artikel voor hem of haar interessant
is om te lezen. Een goede samenvatting is dus erg belangrijk om de aandacht van de lezer
te kunnen trekken.
De referenties. De referenties bevatten alle bronnen die er voor het schrijven van het
artikel zijn gebruikt. Elk wetenschappelijk artikel gebruikt wel informatie uit andere
bronnen. Deze bronnen worden keurig aan het einde van het artikel weergegeven.
Auteur(s): Meestal wordt duidelijk vermeld wie de auteurs zijn en hoe je ze kunt bereiken.
Tijdschrift waarin het artikel verschenen is.
Als het een peer reviewed tijdschrift is, is het artikel al eerder beoordeeld door een aantal
wetenschappers. Je kunt weten of een tijdschrift peer reviewed is en strenge
kwaliteitscriteria toepast door naar het redactionele gedeelte van een tijdschrift te kijken.
Je kunt ook weten of een bepaald tijdschrift wetenschappelijk is door naar de uitgever te
kijken.
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Impactfactor: Bij het gebruik van tijdschriftartikelen is het van belang je af te vragen of
het tijdschrift een hoge of lage impactfactor heeft. Meer hierover vind je in de volgende
pagina.
Wat is een impactfactor?
Impactfactor is een maat voor de frequentie
waarmee een “gemiddeld artikel” in een tijdschrift
wordt geciteerd in een bepaald jaar of een
bepaalde periode.
Een hoge impactfactor geeft aan dat een
gemiddeld artikel in het desbetreffende tijdschrift
relatief vaak geciteerd wordt. Door tijdschriften
binnen een bepaald vakgebied met elkaar te
vergelijken, wordt duidelijk welk tijdschrift een
hogere impactfactor heeft.
Impactfactoren kun je vinden in het redactionele
gedeelte van een tijdschrift, zie voorbeeld.
Hoe hoger de impactfactor, hoe belangrijker het tijdschrift over het algemeen gevonden wordt. Er
is veel discussie over de objectiviteit en het belang van deze maatstaf, maar tegenwoordig wordt
aan onderzoekers soms zelfs de eis gesteld in tijdschriften met een hoge impactfactor te
publiceren.
Hoe beheer ik de gevonden informatie?
Efficiënt bewaren van gevonden informatie is net zo belangrijk als efficiënt zoeken naar informatie.
Je verliest het overzicht wanneer je slechts uitgeprinte artikelen opstapelt en geen bronnen beheer
doet. Hoe nauwkeuriger je de gevonden informatie opslaat, des te makkelijker en efficiënter kun je
werken.
Hoe moet ik bibliografische gegevens beheren?
Je kunt het beste de gevonden resultaten op één plaats bewaren (bijvoorbeeld in Endnote, Zotero
of in Word bij verwijzingen, zodat je in één oogopslag een overzicht hebt van alle gevonden
literatuur. Vervolgens kun je aan de literatuurverwijzingen persoonlijke notities toevoegen. Deze
notities kun je koppelen aan de gegevens die je in je logboek hebt verzameld.
Andere informatie die toegevoegd kan worden tijdens het bewaren van je literatuurverwijzingen, is
de plaats waar je het gevonden hebt, zodat je het achteraf makkelijk kan lenen of downloaden. De
signatuur van een boek dat in de bibliotheek NLDA aanwezig is of de naam van de bibliotheek waar
je het kunt lenen en de naam die je gebruikt om het artikel op je schijf op te slaan, zijn relevante
informatie die tijdens het analyseren van de gevonden informatie tijd bespaart.
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Waarom moet ik informatie van internet bewaren?
Internet is erg dynamisch. Wat je vandaag via internet vindt, kan morgen van internet verdwenen
zijn. Daarom is het van groot belang dat je relevante informatie voor je onderzoek op je computer
opslaat, zodat je die altijd kunt raadplegen. Bewaar alle gegevens op één plek. Gebruik een
systematiek die het best bij je past.. Net zoals je een zoekprofiel moet maken voordat je begint
met het zoeken naar literatuur, moet je ook een bewaarsysteem creëren voordat je gegevens in je
computer gaat opslaan.
Wat heeft de bibliotheek NLDA voor mij?
(QR code homepage bibliotheek NLDA)
Een fysieke en digitale bibliotheek.
De bibliotheek NLDA heeft ruim 200.000 publicaties (boeken,
scripties, hardcopy tijdschriften dvd’s) Het hele bezit is te
doorzoeken via de catalogus.
In de catalogus kun je op auteur, titelwoorden, ISBN en
trefwoorden zoeken. Ook is het mogelijk om op alle termen tegelijk
te zoeken.
Er zijn 2 locaties. Waar een boek/DVD/publicatie staat zie je aan
het aanvraagnummer. Bijvoorbeeld:
Aanvraagnummer KIM -> staat in Den Helder
Aanvraagnummer KMA -> staat in Breda
Ieder boek is voorzien van trefwoorden, die je als zoekterm kunt gebruiken. Als joker kun je het
vraagteken gebruiken. Bijvoorbeeld: je zoekt publicaties waar in de titel (of trefwoord) veiligheid of
veiligheidspolitiek of veiligheidsmanagement etc. voorkomt, of je weet niet precies welke
omschrijving je moet gebruiken, dan gebruik je als zoekterm veiligheid?
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
De bibliotheek heeft ruim 1200 dvd’s die worden uitgeleend.
Alle dvd’s hebben het trefwoord ‘DVD”
Maak combinaties bij het zoeken bv: DVD Afghanistan of DVD Irak.
Denk ook aan naslagwerken! Ze zijn handig en betrouwbaar om snel
gegevens in op te zoeken.
Hoe kan ik boeken lenen?
Boeken worden voor 45 dagen uitgeleend, Dvd’s voor 10 dagen.
Naslagwerken en tijdschriften worden NIET uitgeleend!
Haal je uitleenpas bij de balie, hiermee kun je bij de zelfscan
uitleenautomaat zelf je boeken registreren. Via de catalogus kun je
boeken verlengen en reserveren. Log in bij lenergegevens en gebruik het lenernummer op de
lenerspas en de eerste drie letters van je achternaam.
Wat als een boek niet in de bibliotheek aanwezig is?
Als boeken niet aanwezig zijn in de collectie van de Bibliotheek NLDA dan kunnen deze bij een
andere bibliotheek aangevraagd worden via het zogeheten interbibliothecaire leenverkeer (IBL).
Boeken vraag je via het IBL te leen aan. Je kunt via de uitleenbalie publicaties bij een andere
bibliotheek laten aanvragen.
Kan ik in de bibliotheek studeren?
In Breda en Den Helder zijn plekken waar je rustig kunt studeren of groepswerk kunt maken.
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Is de bibliotheek altijd open?
De digitale bibliotheek is 7 dagen per week, 24 uur per dag toegankelijk. De digitale
bibliotheek is toegankelijk vanaf alle IP adressen NLDA. In de bibliotheek is een WIFI omgeving
waar je met je laptop of tablet kunt werken. Je hebt toegang tot ruim 20.000 elektronische
tijdschriften. Databases als IEEE-IEL, ProQuest Central, Sage, Science Direct, Taylor & Francis en
Wiley geven toegang tot miljoenen tijdschriftartikelen die full text beschikbaar zijn.
Voor de fysieke collectie (boeken, DVD’s, naslagwerken) is de bibliotheek iedere werkdag tussen
8.00 en 16.45 geopend.
Welke zoekmachines kan ik gebruiken om (wetenschappelijke)
informatie te vinden?
Summon en Google Scholar zijn beide zoekmachines waarmee je snel kunt zoeken in een enorme
index van wetenschappelijke informatie. Er is een overlap maar er is inhoud in Summon die niet in
Google Scholar te vinden is en vice-versa. De twee zoekmachines presenteren relevance ranking
op heel verschillende manieren.
Summon
Summon is een zoekmachine van de bibliotheek en is vooral waardevol bij een snelle en
oriënterende zoektocht naar wetenschappelijke publicaties. Wil je snel weten of je (via de
bibliotheek) toegang hebt tot een digitaal artikel, gebruik dan Summon. Sta je aan het begin van
een onderzoek en wil je vlug weten wat er zoal over je onderwerp is gepubliceerd, gebruik dan
Summon. Summon kent minder geavanceerde zoekmogelijkheden die je in staat stellen om zeer
gericht naar publicaties te zoeken. Daarvoor zoek je in de diverse databases.
Summon http://nda.summon.serialssolutions.com/
Een groot voordeel van Summon is dat de collectie e-books van de bibliotheek
NLDA hierin is opgenomen.
Google Scholar
Google Scholar is een goede zoekmachine voor het zoeken naar (wetenschappelijke)
bronnen. Qua uiterlijk lijkt het op de gewone Google, een groot verschil is echter dat het zich
beperkt tot het zoeken naar wetenschappelijke literatuur. Google Scholar vindt o.a.:
wetenschappelijke tijdschriftartikelen, boeken, conferentie verslagen, open acces publicaties,
proefschriften en citaties.
Google-Scholar http://scholar.google.com/
Als je vanuit de IP adressen NLDA Google-Scholar gebruikt, kun je gelijk doorlinken naar de
full text van de gevonden artikelen. Fulltext @ NLDA Library
Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)
Bibliotheek NLDA, [email protected]
Kan ik geavanceerder zoeken, Google en Summon zijn te algemeen?
Een online database bevat wetenschappelijke informatie op een of meerdere vakgebieden,
bijv. bedrijfseconomie, psychologie, elektrotechniek, computerwetenschappen, internationale
betrekkingen etc. etc. In de diverse databases heb je mogelijkheden om geavanceerd te zoeken
en zoekprofielen op te slaan. Zoek een database die bij je onderwerp past op:
http://www.defensie.nl/nlda/bibliotheek/databases_online_bronnen/
Kan ik meer informatie krijgen of hulp bij het zoeken?
Heb je vragen over de dienstverlening van de bibliotheek? Vragen over lenen, verlengen,
reserveren? Stel ze gerust. Je kunt ook mailen [email protected] of [email protected]
In Breda en Den Helder zijn informatiespecialisten en senior-informatiespecialisten die je
kunnen assisteren bij het zoeken naar informatie.
Gebruikte literatuur
Dasselaar, A. (2006). Handboek Internetresearch. Culemborg: van Duuren Media.
Gruwel-Brand, S., & Wopereis, I. (2010). Word informatievaardig! Groningen: Noordhoff.
Sanders, E. (2012). Eerste hulp bij e-onderzoek : slimmer zoeken slimmer documenteren.
Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam.
Veen, M. v., & Westerkamp, K. (2008). Deskresearch. Amsterdam: Pearson.
Werkgroep Normering Informatievaardigheden. (2009). Informatievaardigheid : normen voor het
hoger onderwijs. S.l.: Loowi.
