Ik Geef om de Jan Eef

2 | Informatieblad Geef om de Jan Eef

De Jan Evertsenstraat is de oudste overdekte winkelstraat van Nederland (1925). Voor het gevoel van bezoekers en bewoners bestond deze winkelstraat een aantal jaren geleden voornamelijk nog uit belwinkels en snackbars. Winkeliers trokken weg, bewoners voelden zich onveilig en panden stonden leeg. De overval in 2010 waarbij juwelier Fred Hund werd doodgeschoten, was een tragisch dieptepunt. Een aantal bewoners besloot vanwege deze afschuwe-lijke gebeurtenis dat het zo niet verder mocht gaan met hun buurt. Door hen werd bewonersinitiatief Ik Geef om de Jan Eef gestart met als doel het imago van de buurt te verbeteren en de sfeer en leefbaarheid te vergroten. De eerste actie was een grote Geef om de Jan Eef dag in november 2010, met een straat vol eendaagse pop-up stores. Daarna volgden nog een kerst en Valentijn viering en een terrasdag in juni 2011 met onder meer een pop-up HEMA. In september 2011 werd Winkelstraatvereniging Jan Eef opgericht om het volledig vrijwillige bewonersinitiatief te verduurzamen.

Geef om de Jan Eef is niet het enige initiatief waarbij burgers een maatschappelijke functie zoals het verbeteren van de leefbaarheid op zich nemen. Het is echter wel uniek omdat het tot nu de enige winkelstraatvereniging in Nederland is. Bij deze multi-stakeholder-vereniging worden niet alleen ondernemers, maar ook burgers/consumenten en de overheid betrokken. Doordat de bewoners uit de wijk weer in gesprek raken met de ondernemers van de winkel-straat kunnen deze ondernemers beter inspelen op de wensen van de omwonenden. De organisatie van verschillende evenementen en acties in en om de winkelstraat bevordert ook burgerlijke betrok-kenheid en levert sociale cohesie op. Het idee erachter is dat een levendige winkelstraat leidt tot een levendige buurt.

De afgelopen jaren heeft Winkelstraatvereniging Jan Eef veel mooie resultaten behaald. Zo werden de winkeliers overtuigd van de meerwaarde om in hun winkelgebied een Bedrijven Investering Zone (BIZ) in te voeren. Sindsdien betalen ze allemaal jaarlijks een vast bedrag voor collectieve acties. Daarnaast is er een grote verscheidenheid aan evenementen georganiseerd met betrokken-heid van winkeliers en bewoners (zie kader).

Leegstand in de Jan Evertsenstraat wordt tegengegaan door nauw contact te houden met en verbindingen te leggen tussen zoekers, startende ondernemers, vastgoedeigenaren en hun makelaars. Waar mogelijk worden pop-up stores in leegstaande winkels gezet. Dit is enkel een greep uit de activiteiten die winkelstraatvereniging Jan Eef organiseert. Er worden voortdurend nieuwe acties op touw gezet in samenwerking met de groeiende groep actieve buurtbewoners.

Activiteiten van Geef om de Jan Eef in 2012• Social media: website, Facebook, digitale nieuwsbrieven en Twitter• Papieren media: flyers en posters• Merchandising: sleutelhangers, winkeltassen, T-shirts, stickers• MercatorMarkt met kraampjes vol hoogwaardig aanbod• Kassamassa’s: Een groep mensen spreekt op een centrale plek af. Ze weten enkel dat ze een waardevolle winkelier gaan belonen. Daarna lopen ze allemaal naar één winkel om daar voor minimaal 5 euro iets te kopen);• Pop-up stores waarbij leegstaande panden door tijdelijke winkels worden bemand• Koninginnedag met buurtkramen, een DJ en springkussen• National Beach Soccer voorrondes op het Mercatorplein• Theaterfestival Jan Eef in verschillende winkels• Duurzame feestverlichting in de winter in de hele straat

RechtsvormZoals de term ‘winkelstraatvereniging’ al doet vermoeden is Winkelstraatvereniging Jan Eef een vereniging en geen stichting. De reden is dat bij een vereniging de zegkracht bij de leden ligt, dat klopt beter bij de collectieve genen van het initiatief. Op termijn is doorgroei naar een wijk coöperatie het perspectief.

FinancieringWinkelstraatvereniging Jan Eef is momenteel gehuisvest in een leegstaand pand op het Mercatorplein. Woningcorporatie Stadgenoot wilde iets terug doen voor de grote positieve impact in de buurt, en stelt het pand daarom beschikbaar aan de winkelstraat-vereniging. De vereniging betaalt gas, water, licht, inrichting, internet, koffie&thee, schoonmakers en een beheerder. Dit zijn de belangrijkste structurele kosten. Er is bij Jan Eef niemand in vaste dienst. Mensen die meewerken aan de winkelstraatvereniging doen dat vrijwillig of op basis van een opdracht, waarbij zij een maat-schappelijke vergoeding ontvangen. Deze vergoeding ligt altijd onder de marktwaarde, omdat lokale en maatschappelijke betrokkenheid de basis is. Andere kosten die worden gemaakt zijn incidenteel en hebben betrekking op evenementen.

De winkelstraatvereniging wordt gefinancierd uit drie bronnen: subsidie, ledenbijdragen en opbrengsten van evenementen. Winkelstraatvereniging Jan Eef kan niet zo veel activiteiten ontplooien zonder subsidie uit diverse bronnen.

Winkelstraatvereniging Jan Eef is een innovatieve vereniging waarin bewoners en winkeliers zich samen sterk maken voor winkelgebied Jan Evertsenstraat in Amsterdam West. De innovatieve vereniging heeft als doel om de sfeer in de buurt en het functioneren van de winkelstraat te verbeteren. De winkelstraatvereniging is gestart in september 2011 en twee jaar later zijn de positieve effecten in de winkelstraat en de buurt duidelijk zichtbaar. De leegstand in de straat is bijvoorbeeld gedaald en zit nu dicht op het lage percentage van de binnenstad van Amsterdam.

Informatieblad Geef om de Jan Eef | 3

De winkelstraatvereniging wil zo snel mogelijk op eigen benen staan en streeft daarom een afbouw van subsidie afhankelijkheid na. Dit is een geleidelijk proces. Om het veroorzaakte positieve momentum vast te houden is een uitbreiding van de buurtprogram-mering en van het aantal evenementen nodig. Om organisatorisch te verduurzamen is het nodig te professionaliseren, wat extra geld kost omdat de organisatiekosten stijgen doordat de verhouding tussen vrijwillig en betaald werk wijzigt.

Een mogelijkheid om de grip op het gebied te verhogen en tegelijk inkomsten voor de winkelstraatvereniging te vergroten is invloed krijgen op het vastgoed in de straat. Door strategische panden in de winkelstraat op te kopen en deze vervolgens te verhuren aan beginnende ondernemers kan de vereniging meeprofiteren van de waardestijging die ze zelf veroorzaakt in de winkelstraat. De tweede manier waarop Winkelstraatvereniging Jan Eef inkomsten genereert is door de evenementen. Deze zijn nu nog vaak kostenneutraal, maar hebben verdienpotentie. Daarnaast wordt er Jan Eef merchan-dise verkocht. Op termijn gaat de vereniging ook een webshop openen waarin verschillende winkels uit de winkelstraat artikelen te koop kunnen aanbieden.

Social mediaNaast evenementen is de belangrijkste manier waarop Winkel-straatvereniging Jan Eef bewoners betrekt bij de organisatie het gebruik van social media. Winkelstraatvereniging Jan Eef is op internet op drie plaatsen te vinden: op Facebook, op Twitter (898 volgers) en op hun eigen website. De belangrijkste van deze drie is tot nu toe Facebook met 4400 fans. Facebook heeft een groot bereik en is makkelijk te gebruiken: een pagina op Facebook is laagdrem-peliger te volgen dan bijvoorbeeld een website.

Op de website wordt geprobeerd minimaal één keer per dag iets te plaatsen. Dit zijn vaak wat uitgebreidere stukken, columns en fotoreportages dan op de Facebookpagina. Facebook wordt gebruikt voor de toeleiding naar de website door middel van aankondiging van een evenement of een oproep.

Social media is een onderdeel van het gehele communicatiepakket van Winkelstraatvereniging Jan Eef. Verdere belangrijke communi-catiemiddelen zijn: (digitale) nieuwsbrieven via Mailchimp, persberichten, flyers, posters en merchandising (sleutelhangers, winkeltassen, T-shirts, stickers). Maar er wordt ook veel waarde gehecht aan face-to-face communicatie om te weten wat er leeft en om de betrokkenheid van winkeliers en vast te houden.

Afbeelding 2 – Logo Geef om de Jan Eef

Samenwerking met gemeenteVanuit de gemeente zijn er twee intensieve contactpersonen, één vanuit Stadsdeel West en één vanuit de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling. Het hebben van vaste aanspreekpunten is voor een burgerinitiatief belangrijk. Dat betekent dat er mensen zijn die hun collega’s direct kunnen benaderen, in plaats van via een loket. Het bespaart tijd voor de initiatiefnemers (die ernaast vaak nog ander werk hebben) en zorgt dat er geen extra barrières zijn voor mensen die weinig ervaring in de omgang met de gemeentelijke organisatie hebben.

De gemeente Amsterdam stelt zich flexibel op tegenover het initiatief door het de ruimte te laten en niet te willen sturen maar alleen te adviseren en door publieke randvoorwaarden helder over te brengen en waar nodig innovatief te interpreteren. Deze houding past in deze tijd waarbij door decentralisatie en een terugtrekkende overheid de relatie tussen burgers en overheid verandert. Illustratief hiervoor is dat de gemeente Amsterdam bij het kiezen van een rechtsvorm uitsluitend geadviseerd heeft. Door zich niet te mengen in de besluitvorming, zorgt de gemeente Amsterdam er voor dat het echt een initiatief van bewoners en winkeliers blijft.

De toekomst voor Geef om de Jan EefWinkelstraatvereniging Jan Eef is vooralsnog een unieke vorm van burgers en ondernemers die zichzelf organiseren. Door de combinatie van het economische met het maatschappelijke aspect en door de uitvoerige samenwerking tussen de verschillende stakeholders heeft dit initiatief een succes kunnen worden. Of dit succes kan worden verduurzaamd is nog afwachten. De grootste opgave hiervoor is het ontwikkelen van een verdienmodel waarmee de winkelstraatvereniging op termijn zonder subsidie kan voort-bestaan. Vooralsnog draait het initiatief in ieder geval op volle kracht, wordt breed gewaardeerd en gesteund, en bereiken bewoners en winkeliers mooie dingen voor hun Jan Eef.

4 | Informatieblad Geef om de Jan Eef

ColofonDit is een uitgave van het ministerie van Binnenlandse Zaken en KoninkrijksrelatiesProgramma Ondernemend Maatschappelijk Initiatief

Auteurs:Michiel van der WerffJeroen JonkersFrans van Suylekom

Contactpersoon:Frans van Suylekom, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Voor vragen naar aanleiding van deze uitgave kunt u contactopnemen met het ministerie van Binnenlandse Zaken enKoninkrijksrelatie via maatschappelijkInitiatief@minbzk.nl.

Voor meer informatie zie: http://www.geefomdejaneef.nl/http://www.facebook.com/geefomdejaneefhttp://twitter.com/geefomdejaneef

Oktober 2013 | b-21064

Op zaterdag 27 november 2010 ging Juwelier Hund op de eerste Ik Geef om de Jan Eef dag nog 1 keer open, zodat iedereen afscheid kon nemen van de familie Hund. De opkomst was massaal, deze foto is ver na sluitingstijd genomen.