Informatie scholen

Introductie leskisten scholen

Erfgoed Depot, Educatiegroep

Inleiding

Wat kan het Erfgoed Depot voor uw school betekenen?

Het Erfgoed Depot is een museum met duizenden erfgoedobjecten uit de twintigste eeuw.

Ons motto is: ‘Kom kijken, vastpakken en beleven’. Voor kinderen van basisscholen is het

Erfgoed Depot een ontdekkingstocht. Zij kunnen zien hoe hun grootouders vroeger naar

school gingen, hoe het er vroeger in het huishouden aan toe ging, met welke gereed-

schappen hun grootvader werkte en hoe de diverse feestdagen werden gevierd.

Actief voor kinderen

Kinderen mogen ‘met de handjes kijken’; dat betekent dat ze zelf zeep kunnen kloppen,

koffiebonen malen of met een kroontjespen schrijven. Uiteraard heeft het Erfgoed Depot

fotospeurtochten, zodat de leerlingen goed leren kijken en zoeken. Een belevenis op zich.

Museumschatjes

Het Erfgoed Depot wil graag dat kinderen het museum komen ontdekken en ervaren dat het

ook leuk en leerzaam kan zijn om een museum te bezoeken. Daarom is het Erfgoed Depot

ook deelnemer aan Museumschatjes waarbij klassen van groep 5/6 en 7/8 worden

uitgenodigd om het Erfgoed Depot in Riel te bezoeken.

Junioren en erfgoed

Op scholen, in het bijzonder basisscholen, worden erfgoedprojecten georganiseerd. Dit alles

onder de noemer ‘wereldoriëntatie’. Als voorbeeld noemen wij ‘Tonnie en Kee in Keutelree’,

dit is een standaard lespakket voor groep drie. Spelenderwijs worden kinderen wegwijs

gemaakt in geschiedenis met de begrippen ‘heden en verleden’.

Leskisten

Bij het lespakket horen leskisten met voorwerpen uit de jaren vijftig. Hiervoor zijn

erfgoedobjecten uit deze periode noodzakelijk. Dit vereist de nodige extra inspanning van de

leerkrachten en ook vrijwilligers kunnen hierbij een belangrijke rol vervullen. Aan de hand

van de opdrachten uit de lesbrieven van ‘Tonnie en Kee in Keutelree’ kunnen de leskisten

door leerlingen zelf samengesteld worden. Het Erfgoed Depot helpt scholen graag met zo’n

leskist.

Een leskist bestaat uit een verzameling van erfgoedvoorwerpen met bijhorende

hulpmiddelen afgestemd op:

1. Thema

2. Doelgroep

3. Activiteit

Thema

Naast de projecten ‘Tonnie en Kee in Keutelree’ en ‘Op stap met Jet en Jan, jong in 1910’

die samen met Erfgoed Brabant zijn ontwikkeld, gebruikt het Erfgoed Depot leskisten met de

volgende thema’s:



a. Wonen - Huishouden

b. Werk - Ambacht

c. Kerk - Religie

d. School - Opleiding

e. Vakantie - Ontspanning

f. Gezondheid - Hygiëne

g. Feesten - Tradities

h. Tegenslagen

Deze thema’s komen ook terug in de expositie in het Erfgoed Depot.

Periode bepaling

Het is natuurlijk van groot belang om de leeftijd en tijdsperiode waarin erfgoedobjecten

werden gebruikt te kunnen aangeven. In de periode 1910-1920 werd er met andere

voorwerpen gewerkt dan in de vijftig- of zestiger jaren van de vorige eeuw. Er is een

duidelijke ontwikkeling van diverse erfgoedobjecten en er zijn de afgelopen 40 jaar enorm

veel gebruiksvoorwerpen bijgekomen.

Leskisten

1: Wonen-Huishouden

Voor een project over wonen en huishouden bevat de leskist een handleiding en beschrijving

van voorwerpen uit het huishouden die betrekking hebben op het wonen door de jaren heen.

Zo tref je keukengerei, poetsmiddelen en andere zaken aan die men in de loop van twintigste

eeuw rondom en in het huis gebruikt heeft. Na het openen van een blikje boenwas ruik je de

geur van weleer. Uiteraard ontbreekt het emaille-trio zand, zeep en soda niet.



2: Werken-Ambachten

Veel herkenbaar gereedschap maakt deze kist uitermate geschikt voor het vak techniek en

de historische kennis van technische beroepen. Een uitgebreide handleiding helpt je op weg

om de verhalen te activeren. Vooral het gespecialiseerd gereedschap van bijzondere

beroepen biedt mogelijkheden om ambachten uitvoerig de revue te laten passeren. Het

mooiste is als vaklieden zelf kunnen vertellen over hun vroegere werk en ‘hun’ gereedschap.

Het aanbod is divers en de leskist kan ondersteund worden door de DVD ‘oude ambachten’.

3: Kerk-Religie

Deze leskist is uitstekend geschikt voor scholen met leerlingen met diverse religieuze

achtergronden. Zowel allochtone als autochtone leerlingen verdiepen zich in het geloof. Tot

de jaren vijftig was het geloof een belangrijke factor in het leven van mensen. Men ging nog

wekelijks naar de kerk om minimaal één mis bij te wonen. Wat is het verschil tussen de

communie en de plechtige communie? Wie kent het vastentrommeltje niet. Vroeger

spaarden kinderen zilverpapier voor de missie en nu collecteert men voor andere goede

doelen. Een uitgebreide handleiding verklaart alle gebruiken.



4: School-Opleidingen

In de jaren ’50 schreef je met de kroontjespen en het inktpotje met bijhorende inktlap. Het

leitje met griffel is nog ouder, evenals het leesplankje aap-noot-mies. Vroeger leerde je rijtjes

met hoofdsteden tijdens de aardrijkskundelessen. De leraar en leerlingen schreven met

krijtjes op het bord. Maar school was meer, het was een belangrijke periode in het leven van

iedereen. Terug naar de schoolbanken. Hoe ging het vroeger en hoe gaat het nu? Uiteraard

ontbreekt de handleiding niet in deze themakisten. Samen nog liedjes zingen uit lang

vervlogen jaren.

5: Gezondheid-Hygiëne

Deze leskist bevat voorwerpen uit de tijd dat sanitaire voorzieningen in huis nog bestonden

uit de poepdoos en ‘pispot’. De Sunlight zeep ontbreekt uiteraard niet. Hiermee kon men een

sopje maken voor de was, afwas of schoonmaak. Lekker eenvoudig met de zeepklopper. In

die tijd was men terecht bang voor de injectiespuit, de naalden werden nog als handwerk

geslepen en de opening was voor hedendaagse begrippen aan de grote kant. Papieren

luiers, maandverband en keukenrol moesten nog uitgevonden worden. Toiletpapier was een

luxe, voor velen waren oude kranten in stroken gescheurd een prima betaalbaar alternatief.



6: Vakantie-Ontspanning

Tegenwoordig heeft iedereen recht op vakantiedagen. Dat is niet altijd zo geweest. Tot de

jaren zestig was een week vakantie een onbereikbaar ideaal. Een dagje naar het strand was

al een hele tocht en sensatie voor velen. Thuis las je een boek of je speelde samen een

spelletje. Je luisterde naar hoorspelen of andere radioprogramma’s, want televisie was er

nog niet. Het hele jaar door speelde je op straat met de kinderen uit de buurt tikkertje of

verstoppertje. Soms ging je met het gezin naar de duinen of de dierentuin. Tieners gingen

naar het patronaat om te kletsen of om een door de geestelijkheid goedgekeurde film te

bekijken. Boeken leende je bij de bibliotheek. Een weekje kamperen met het hele gezin: dan

ging je op de fiets naar de camping. De campinguitrusting werd via Van Gend en Loos naar

de plaats van bestemming gebracht. Uiteraard bevat deze kist een uitgebreide handleiding

met onderwerpen over ontspanning- en vakantiemogelijkheden uit lang vervlogen jaren.

7: Feesten-Tradities

Feesten en tradities zijn er van alle tijden. Er is altijd wel een reden voor een feest en dit

onderwerp is voor velen een dankbaar onderwerp om de dagelijkse sleur te ontvluchten. Dat

communiefeest, de verjaardagen of trouwfeesten waren hoogtepunten. Hoe vierden ze

vroeger een bruiloft, welke cadeautjes kreeg je? Welke voorbereidingen werden getroffen bij

een groot feest? Bij een vijftigjarige bruiloft vierde de hele wijk feest. Naar de grote

katholieke feesten zoals Kerstmis, Nieuwjaar en Pasen keek je uit. Je kreeg nieuwe kleren,

ging op je Paasbest naar de kerk en je zag je ooms, tantes nichtjes en neefjes. Wanneer

ging je met je broer of zusje Driekoningen zingen? Door de loop van de jaren zijn tradities

verschoven. Het Sint Nicolaasfeest is daar een sprekend voorbeeld van. Sommige tradities

zijn plaatselijk en andere zijn in de loop der tijd aan de bestaande tradities toegevoegd. Zijn

er verschillende tradities uit de diverse landen van de leerlingen uit de klas? Bespreek ze

samen. De handleiding is een prima leidraad om de tradities en feesten op een rijtje te

zetten.



8: Tegenslagen

Dit is een leskist met voorwerpen die in de meeste gevallen minder prettige herinneringen

oproept. Om met deze leskist aan de slag te gaan, moet de docent de begrippen ‘oorlog en

vrede’ behandeld hebben in de les. Tegenslagen kunnen heel breed zijn. Denk aan

ongeluk(ken), tegenslagen zoals teleurstellingen, een broertje, zusje of een van de ouders

die overleden is, ontvallen familieleden of ernstige ziektes. Het is aan te raden om de groep

op te splitsen in kleinere groepen om iedereen aan het woord te laten komen. Men moet het

hart kunnen luchten, een veilige, rustige omgeving creëren en het vereist het nodige

inlevings- en voorbereidingsvermogen van de begeleiding.



9: Tilburg, Riel, …..

Deze regionale leskist is op maat samen te stellen met voorwerpen, die specifiek zijn voor

een bepaalde plaats of streek. Voor de leskist Tilburg kan men denken aan de

‘Kruikenzeiker’, textielvoorwerpen en objecten die betrekking op lokale sportverenigingen,

muziek of belangrijke bedrijven en personen.

Deze kist kan opgebouwd worden met nieuwe of herontdekte gebruiken, tradities en

voorwerpen. De laatste jaren is de Schrobbelèr één van die voorwerpen die is uitgegroeid tot

een traditioneel gebruik. Vooral oude foto’s zorgen dat de verhalen over vroeger los komen.

Laat de leerlingen een krantenknipselmap maken of ansichtkaarten gaan zoeken.

10: Noord-Brabant

Deze provincie in het zuiden van het land staat bol van tradities en dagelijkse gewoontes. In

meerdere plaatsen vinden of vonden wij er belangrijke bedrijven. Als we denken aan

Eindhoven, zijn dit o.a. Philips en Daf. Wat zou dat voor Tilburg kunnen zijn?



Voorbeelden

Verdeel de leerlingen uit de klas in groepjes van 3 of 4 leerlingen. Geef een thema op of geef

meerdere thema’s op waaruit ze mogen kiezen.

Opdracht 1:

Ga per groepje een leskist naar keuze samenstellen met minimaal 14 voorwerpen die in een

leskist verwerkt kunnen worden.

Opdracht 2:

Motiveer waarom je juist die voorwerpen hebt gekozen voor de leskist.

Opdracht 3:

Schrijf een korte handleiding over die voorwerpen en zoek er foto’s bij.

Opdracht 4:

Vraag aan je ouders of grootouders of zij spullen hebben die je voor je leskist kunt

gebruiken. Vraag ook aan hen of je die spullen mag lenen voor school of dat je er een foto

van mag maken.

Opdracht 5:

Richt een kleine tentoonstelling in op school met behulp van jullie leskist en maak er een foto

van.

Opdracht 6:

De leerkracht kan de ouders en/of grootouders uitnodigen om naar de tentoonstelling te

komen kijken. De leerlingen geven een presentatie over hun tentoonstelling.

Succes!

Team Erfgoed Depot Riel

Informatie scholen

Documents

Transcript of Informatie scholen