Infodag

Antidopingverantwoordelijken

Kasteel van Bouchout

Plantentuin Meise

27 april 2015

Dopingbestrijding 2015

Preventie, samenwerking, onderzoek

Yves Defoort

Jurist NADO Vlaanderen

27 april 2015

“Ik kende het spel, wist dat ik gepakt

kon worden. Ik had me vooraf ingebeeld

hoe dat zou zijn.

Maar de realiteit was zoveel erger

Van superster naar persona non grata”

Stefan Schumacher

Preventie

• Doel: bewuste (educatie) en onbewuste (informatie)

overtredingen vermijden

• Sporters en begeleiders

• Basiskennis– Verboden stoffen, geneesmiddelen, voedingssupplementen & TTN

– Dopingpraktijken

– Controleprocedure

– Whereabouts

– Medische, ethische, sociale en tuchtrechtelijke gevolgen

• Antidopingcultuur en -informatie

Sporter

• Breedtesporter

• Elite van nationaal niveau – NADO/federatie

• Elite van internationaal niveau - IF

• Kennis

• Voorzichtigheid (suppl./geneesmiddelen/entourage)

• Informatie & Medewerking

→ controle

→ onderzoek

Elitesporter

• Olympische sporten → SportAccord

• Internationale definitie

• Nationale definitie

– Deelname internationale wedstrijden

– Inkomen

– Selectie EK/WK/OS

• TTN/Whereabouts

• VDT/BAS/TAS

Begeleiders

• Kennis van regelgeving

• Positieve invloed op sporter

• Informatie & Medewerking

• Wie?

• Verboden samenwerking

Federatie

• Reglementeren (tucht elite & begeleiders)

• Identificeren (breedte/elite)

• Informeren clubs/sporters/begeleiders/NADO

• Educatie clubs/sporters/begeleiders

• Fingerspitzengefühl

• Signaleren & Meewerken met NADO

• Voorlopig schorsen/sanctioneren elite/begeleiders

• Opvolgen geschorste sporters/begeleiders

Informatie en vragen

• Algemene informatie, preventie en educatie

www.dopinglijn.be

dopinglijn@vlaanderen.be

• Dopingcontrole, geneesmiddelen en TTN

hans.cooman@cjsm.vlaanderen.be

• Onderzoek, regelgeving, sanctionering & toezicht

yves.defoort@cjsm.vlaanderen.be

Praktische taken van de

antidopingverantwoordelijke

Dr. Hans Cooman

Praktische taken

• Informatie en preventie (Jord)

• Melden wedstrijden

• Organisatoren: plichten dopingcontrole

• Elitesporters

• Informatie i.v.m. dopingpraktijken en

meewerken onderzoek naar

dopingpraktijken

Melden wedstrijden

• Minstens 14 dagen tevoren

• Wat

– Soort wedstrijd

– Datum, begin- en einduur

– Exacte locatie

– Verantwoordelijk organisator +

contactgegevens

Plichten wedstrijdorganisatoren

• totale medewerking verlenen

– Arts en chaperons doorlaten

– Arts en chaperon hebben toegang tot alle

lokalen en plaatsen

• Geschorste sporters deelname weigeren

– Lijst geschorsten aanvragen via

dopinglijn@vlaanderen.be

Plichten wedstrijdorganisatoren

• Dopingcontrolestation

– In de nabijheid (max 500 meter)

– Toilet in ruimte zelf of ernaast

– wachtruimte

– Uitsluitend voor dopingcontrole

– Tafel en stoelen

• Ongeopende flessen niet-alcoholische drank

(best 6 grote flessen)

Plichten wedstrijdorganisatoren

• Registreren gegevens alle

wedstrijddeelnemers

– Naam en voornaam

– Geslacht

– Geboortedatum

– Contactgegevens (gsm)

– Sportfederatie bij wie aangesloten

– Eisen identiteitsbewijs met foto

Elitesporters• Olympisch, Paralympisch, SportAccord

• Internationaal niveau (Int. Federatie)

• Nationaal

a. Regelmatig deelnemen int. wedstrijden hoog

niveau

b. Voornaamste bezoldigde activiteit

c. Selectie of deelname laatste 12 maand voor

OS, PS, WK, EK (hoogste niveau)

d. Neemt deel aan ploegsport waarbij

meerderheid van ploegen uit spelers a, b of c

Elitesporters

• Sjabloon

• Alle identificatie- en contactgegevens

– Naam en voornaam

– Geboortedatum en geslacht

– Contactgegevens (gsm, e-mail)

– Club

– discipline

Elitesporter

• Samen met NADO bepalen wie elitesporter

is

• NADO verwittigt sporter over kwalificatie

als elitesporter en over rechten en plichten

• Lijst steeds up to date houden!

Plichten Elitesporter

• TTN proactief

• Disc. Afhandeling via federatie

• Sommigen whereabouts, dan taak

antidopingverantwoordelijke

– Trimesterieel verwittigen sporter

– Mee opvolgen (indien sporter akkoord)

Informatie over en meewerken

aan onderzoek i.v.m.

dopingpraktijken

• Elke vorm van informatie over een

mogelijke dopingpraktijk

=> Patrick Ghelen of dopinglijn@vlaanderen.be

• Alle medewerking verlenen aan een

onderzoek naar dopingpraktijken

De rol van de

dopingpreventieverantwoordelijke

Jord Vandenhoudt

Beleidsmedewerker Sport

Doping?

Doping?

Doping?

Dopingpreventie

Dopingpreventie

• NADO Vlaanderen, sporters, begeleiders en sportverenigingen

zetten zich in voor de preventie en de bestrijding van

dopingpraktijken in de sport, met het oog op de uitbanning

daarvan.

• Zorgen dat de ‘ziel/geest van de sport’ (spirit of sport) niet door

doping wordt ondermijnd.

– Waarden zoals: ethiek, fair play en eerlijkheid, strijden met gelijke

middelen, gezondheid, karakter en ontwikkeling, plezier, teamwerk,

toewijding en betrokkenheid, respect voor regels en wetten, respect voor

zichzelf en andere sporters, moed, verbondenheid en solidariteit…

Doelstelling dopingpreventie

• Het doel is het bewust of onbewust gebruik van verboden

stoffen of methoden door sporters voorkomen.

• Het vastleggen, ontwikkelen en versterken van waarden, normen

en gedragingen op het vlak van ethiek in de sport.

• Sporters en hun begeleidend personeel de relevante

(technische) kennis en het relevante gedrag op het vlak van

antidoping bijbrengen.

Kwaliteitsbeleid sportfederatie• Reactiebeleid -> preventiebeleid -> kwaliteitsbeleid

– Niet enkel ‘brandjes blussen’ na een positief dopinggeval, maar werken aan

een preventiebeleid, ingebed in een breder kwaliteitsbeleid van de

federatie!

– Missie – Visie – Beleidsplan

– Antidoping -> ‘Gezond en ethisch sporten’

– #iksportslim #ethiekindesport #cleansport

• Rol voor de dopingpreventieverantwoordelijke

Dopingpreventieverantwoordelijke

• Focus op

proactieve rol sportfederatie in preventie en

bestrijding dopingpraktijken

doorgedreven samenwerking tussen

sportfederatie en NADO Vlaanderen

Aanstelling verantwoordelijke in elke

sportfederatie m.o.o. deze samenwerking

Dopingpreventieverantwoordelijke

Omzetten en coördineren van

antidopingreglementering in de eigen federatie

naar een effectief antidopingbeleid via

gedragscodes, goede praktijken, …

= Kwaliteitsbeleid

Sporters, begeleiders, clubverantwoordelijken

in kennis brengen van het antidopingbeleid en

dit samen met hen op het terrein

implementeren

= Preventiebeleid

Dopingpreventieverantwoordelijke

Eerste aanspreekpunt zijn voor atleten,

begeleiders, clubs inzake antidopingbeleid

= Kwaliteit + Preventie

Contactpunt zijn voor en samenwerken met

NADO Vlaanderen inzake antidopingbeleid

van de federatie

= Kwaliteit + Preventie

Dopingpreventieverantwoordelijke

Contactpunt van de federatie / de disciplinaire

organen zijn ingeval van een positief

dopinggeval

= Reactiebeleid

Rol dopingpreventieverantwoordelijke:

= Proactief

= Collaboratief (met NADO Vlaanderen)

= Ondersteund door NADO Vlaanderen en de

VSF

Taken

Dopingpreventieverantwoordelijke

I. Kennis, informeren en vorming

II. Samenwerken met NADO Vlaanderen

III. Reglementen en praktijken

IV. Toezicht op naleving sportieve sancties

V. Onderzoeken

I. Kennis, informeren, vormen

• Basiskennis:

– Sporter is steeds verantwoordelijk voor wat zich in zijn of haar

lichaam bevindt

– 9 andere dopingpraktijken

– Verboden lijst op www.dopinglijn.be

– Controle geneesmiddelen op www.dopinglijn.be

– Voedingssupplementen op eigen risico

– Waarschuwen huisarts/sportarts en begeleiders

– TTN breedtesporter/elitesporter nationaal & internationaal niveau

– Elitesporter

– Verblijfsgegevens

– Dopingcontroleprocedure

• Informeren en sensibiliseren clubs, wedstrijdorganisatoren,

sporters en begeleiders omtrent hun verplichtingen34

35

I. Kennis, informeren, vormen

• Promoten antidopingcultuur

– Fair-play gedachte actief uitdragen

– Waarde van eerlijk sporten benadrukken

– Medische, ethische, sociale, financiële en sportieve gevolgen van

doping

• Sporter:

– Competitie- en clubtrainingverbod

– Verlies van ranking, medailles, reputatie, respect, supporters en

sponsors

– Potentiële gezondheidsschade

– Vereenzaming

• Club, federatie en sport:

– Negatieve impact op reputatie, leden, medewerkers, supporters en

sponsors

Dopingpreventieplan

Dopingpreventieplan moet aan de doelgroep aangepast worden.

− Doelstellingen per doelgroep (korte, middellange, lange termijn)

− Curriculum (+gradaties binnen eenzelfde doelgroep)

− Timing, boodschap, acties, budget, partners, instrumenten, kanalen…

• Verschillende doelstellingen per doelgroep

– Sporters, begeleiders, bestuurders, ouders, entourage,…

• Binnen elke doelgroep nog gradaties

– Recreatiesport versus topsport

Doelstellingen per doelgroep

Curriculum• Afhankelijk van de doelgroep of van niveau van sportbeoefening:

– bewust zijn van, kennis hebben over, kunnen toepassen van, zich gedragen

naar…

– Bijvoorbeeld inzake het aspect ‘dopingcontroles’:

Elitesporter• Weet dat er zowel

binnen als buiten

competitie getest wordt.

• Kent de controle-

procedures voor bloed

en urine en heeft

ervaring met deze

procedures (eventueel

via gesimuleerde

oefeningen).

Recreatieve sporter• De sporter weet dat er

dopingcontroles bestaan

en dat hij/zij

gecontroleerd kan

worden.

Ouders• Ouders weten dat

dopingcontroles

bestaan en ze hun

kind hierbij mogen

begeleiden.

Preventieactiviteiten

• Preventie = handelen voordat het probleem ontstaat = voorkomen

van een probleem of gebeurtenis door een geheel van doelbewuste

initiatieven die anticiperen op risicofactoren of ageren wanneer

eerste signalen zich ontwikkelen en de problematiek aan het

ontstaan is.

• Via 3 manieren (ICE)

– Informatie

– Communicatie

– Educatie / Vormen

*Een activiteit is vaak een mengeling van meerdere ICE principes

Preventie via informatie

• = Feiten die aangeleverd of aangeleerd worden, feitelijke kennis

• = wat men moet weten

• Acties

– Website

– Folders en affiches

– Filmpjes / video

– Boekjes en brochures

– Digitale bronnen of smartphone applicaties (eenrichtingsverkeer)

– Statistieken, infographics…

Preventie via communicatie

• = tweerichtingsverkeer tussen een zender en ontvanger met als

doel wederzijds begrip, de kennis van doelgroepen verder

aanscherpen zodat ze meer bewust zijn van bepaalde kwesties

• = wat men moet begrijpen

• Acties

– Lezingen en presentaties

– Publieksactiviteiten / outreach

– Bewustmakingscampagnes

– Sociale Media

– Smartphone-applicatie (met communicatie-aspect)

– Webinar

Preventie via educatie• = een proces om denken te katalyseren en gedrag te vormen door

het vermeerderen van kennis, het vergroten van inzicht, het

verbeteren van meningen en opinies, het verhogen van

bekwaamheden,… om individuen in staat te stellen de risico’s in

te schatten van hun ideeën en de juiste beslissing te nemen op het

juiste moment

• = wat men moet kunnen

– Leerproces

– Mentaliteits- en gedragsverandering

– Waarden en normen gebaseerd

• Acties

– Face to face workshops

– E-Learning

– Praktische sessies, clinics bv. simulatie dopingcontrole

II. Samenwerking met NADO

Vlaanderen

• Melden disciplinaire uitspraken

• Melden wedstrijden

• Registreren deelnemersgegevens bij wedstrijden

• Dopingcontrolelokaal voorzien

• Identificatie elitesporters

• Helpen bij verzamelen verblijfsgegevens

• Meewerken aan opsporen dopingpraktijken

• Verslag uitbrengen over interne dopingpreventie

Identificatie en hulp elitesporters• Internationaal niveau (bepaald door IF)

• Nationaal niveau (bepaald door NADO)

• Olympische sport of lid SportAccord

• Nationaal niveau (B): één van de volgende criteria:

– Regelmatige deelname aan internationale wedstrijden van hoog

niveau

– Sport als voornaamste bezoldigde activiteit in de hoogste sportieve

categorie (bv. topsportcontract Bloso-Defensie, prof voetbal of

wielrennen…)

– Selectie of deelname OS, PS, EK, WK (hoogste sportieve niveau,

voorbije 12 maanden)

– Ploegsport in een competitie waarvan de meerderheid van de

ploegen die aan de competitie deelnemen, bestaat uit sporters als

vermeld hierboven43

Whereabouts• IF: selectie elitesporters van internationaal niveau

• NADO: selectie elitesporters van internationaal of nationaal niveau

met woon-, verblijf- of licentie in land

• Eigen verantwoordelijkheid sporter maar sensibilisering en hulp

aangewezen

• Internationaal (RTP) of nationaal elitesporter categorie A:

– Elitesporters met meest uitgebreide verplichtingen

– Drie inbreuken binnen 12 maanden: dopingpraktijk

• Nationale elitesporter categorie B en C

– Minder verplichtingen

– Twee niet-nakomingen in 18 maanden: transfer naar categorie A

44

Dopingcontrole

• Wedstrijdorganisatoren:

– wedstrijden melden

– deelnemers controleren (geschorst?) en registreren

– lokaal voorzien

• Sporters wijzen op hun rechten en plichten (opgeven medicatie,

supplementen en TTN)

III. Reglementen

• Tuchtreglement voor elitesporters en

begeleiders

• Procedurereglement of lastgeving VDT

• Andere

– Diskwalificatie en financiële steun

– Verbieden gedopeerde begeleiders

– Melden begeleider?

IV. Toezicht

• Nationaal en internationaal uitgesproken

sancties opvolgen

• Informeren clubs en organisatoren

• Afdwingen deelnameverbod

• Melden inbreuken

V. Onderzoeken• Waarom?

– Controles zijn niet voldoende (Armstrong)

• Wie?

– IF, NADO, WADA

• NADO Vlaanderen op basis van

– Publieke informatie

– Patroon gemiste controles of andere anomalieën

– Informatie van IF, nationale federaties, sportverenigingen,

andere NADO’s, politie

– Substantiële hulp betrapte sporters of begeleiders

• Essentiële rol dopingpreventieverantwoordelijke

– Alle medewerkers van federatie sensibiliseren om signalen en

risico’s van dopinggebruik te detecteren

– Informatieverzameling coördineren en bezorgen aan NADO

Vlaanderen voor evaluatie en eventuele opvolging

49

V. Onderzoeken

• WAAKZAAMHEID EN ALERTHEID

Tekens, symptomen, signalen van dopinggebruik

Factoren die sporters gevoeliger maken voor dopinggebruik

Risicogedrag

50

Tekens, symptomen, signalen (1)

• Anabolicagebruik

– Snelle gewichtstoename

– Acne

– Haarverlies

– Vermannelijken (van vrouwen)

– Ontwikkelen abnormaal grote borsten

(mannen)

– Tekens van injecties

51

• Gemoedswisselingen

• Agressief gedrag

• Plotse toename trainingsregime

• Tekens van depressie

• Concentratiestoornissen

• Slaapproblemen

Tekens, symptomen, signalen (2)

52

Factoren die sporters gevoeliger maken voor

dopinggebruik (1)

• Laag zelfbeeld

• Erg prestatiegericht, perfectionist

• Bezorgdheid over gewicht, ontevredenheid over lichaam

• Geen gezag verdragend

• Ongeduld om resultaat te behalen

• Alles gericht op eigen ego

• Neiging om te sjoemelen, regels te ”interpreteren”

53

Factoren die sporters gevoeliger maken voor

dopinggebruik (2)

• Geloof dat alle andere sporters doping nemen

• Bereidheid om doping te nemen mocht het legaal zijn

• Bereidheid om doping te nemen als dat zekerheid op succes

geeft

• Ongeloof in schadelijke effecten van doping

• Verleden van dopinggebruik (in familie)

• Bewondering voor prestaties van gedopeerde sporters,

sensatiezucht

54

Andere situaties die dopinggebruik in de hand kunnen

werken (1)

• Externe prestatiedruk (sponsors, managers, trainers,

familie…)

• Overtraining of onvoldoende recuperatie

• Herstel na blessure

• Gebrek aan afschrikmiddelen (geen controles, geen strenge

straffen)

• Soort sport (gewichtsklassen, uithouding, pure snelheid of

kracht)

• Gebrek aan informatie

55

Andere situaties die dopinggebruik in de hand kunnen

werken (2)

• Slechte relatie (met partner, ouders…)

• Emotionele instabiliteit (puberteit, dood van belangrijke

mensen…)

• Belangrijke stappen in carrière (selectie, scouting,

belangrijke competitie…)

• Verminderde prestaties of stabilisatie

56

Risicogedrag

• Gebruik alcohol of tabak

• Ongebreideld gebruik voedingssupplementen

• Vertrouwen op verkeerde bronnen

• Dubieuze fitnesscentra bezoeken waar anabolen worden

gebruikt

• Onrealistische doelen stellen

• Zelfmedicatie

• Ander risicovol gedrag vertonen

57

Praktisch

• Stap 1: Informatie verzamelen

– Volledige en correcte informatie, duidelijk beeld krijgen van de

situatie, en de verschillende invalshoeken bekijken.

– Maak een onderscheid tussen echte feiten en veronderstellingen.

• Stap 2: Filteren en afwegen

– Feiten & info meedelen aan NADO Vlaanderen voor beoordeling,

verwerking en opslag in database

– Zijn er ernstige gronden tot verdenking?

– Indien ja: NADO Vlaanderen contacteren voor informeel gesprek om

zaak te bespreken

contact: patrick.ghelen@cjsm.vlaanderen.be en

yves.defoort@cjsm.vlaanderen.be