geonieuwsmaandblad van d e

mineralogische kring antwerpen vzw19(1) 5 januari 199 4

in dit nummer :mineralenparadijs canada

minei aiogische krin g antwerpen vzw

Oprichtingsdatum

: 11 mei 1963

Statuten

nr . 9925, B .S . 17 11 77Zetel : Ommeganckstraat 26, Antwerpen

BTW-nummer : 687 082 47 4Wettelijk depot : Kon. Bib . België BD 334 3Verschijningsdata

: maandelijks . behalve in juli en augustus .Redakteur enverantwoordelijke uitgever

H . DILLEN, Doornstraat 15 . B-9170 Sint-Gillis-Waas -

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk . fotokopie .mikrafilm af op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever .

Betalinge nBelgie .

kontributie :

HBK-rekening B80-1909401-0 3andere betalingen

HBK-rekening 880-1 90940 1-03 of postrekening 000-1155095-19 .Nederland .

alle betalingen :

girorekening (NL) 51 91 10 (betalingen in gulden) .Al deze rekeningen staan op naam van M .K .A . v .z .w . . Marialei 43, B-2900 Schoten .

NUTTIGE _ ADRESSE N

* BALCK F ., Rustoordlei 58 . B-2930 Brasschaat . rek . 03!651 58 79Bestuurder .

*

BENDER H . . Pieter Van den Bemdenlaan 107 . B-2650 Edegem . Tel . 03/440 89 87 .Bestuurder . sekretaris . ledenadministratie .

* BENDER P . . Pieter Van den Bemdenlaan 107 . B-2650 Edegem . Tel . 03/440 89 87 .Mineraal van de maand, technische realisatie Geonieuw s

* CORNELIS G . . Schijfstraat 81 . B-2020 Antwerpen . Tel . 03/238 62 62 .Bestuurder . jeugdwerking .

*

DILLEN H., Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas . Tel . 03 . 770 60 07 .Redakteur Geonieuws .

*

EMMERMANN A . . L.obbesplein 12 . B-2640 Mortsel . Tel . 03!455 19 77 .Werkgroep technische realisaties .

*

JENSEN J . . Petrus Delenstraat 3 . B-2390 Westrnalle . Tel . 03/311 73 47 .Bestuurder . vindplaatsenkartoteek .

*

LOYENS R . . Noorderveld 15 . B-2960 Sint-Job-in- t Goor .' Brecht Tel . 03.663 23 86Uitleendienst . werkgroep fluorescentie .

*

MALA rENS J . . Guido Gezellestraat 5 . B-2540 Hove . Tel 03.457 26 19. Fax 021288 33 34 .Ekskursies . werkgroep informatika .

*

OP DE BEECK E . . L . Weytensstraat 127 . B ..2900 Schoten Tel . 03/658 54 34 .Vergaderingen RVB .

* PAUWLLS M . . Boskouter 70 . B-2070 Burcht Tel . 031253 13 79 .Sarnenaankoop .

*

ROGIEST G . . Prins Kavellei 86 . B-2930 Brasschaat . Iel . 03 . 652 02 32 .Bestuurder . ondervoorzitter . public relations .

*

SCHUYBROECK E . . Karel de Vle straat 11 . B-2030 Antwerpen . Tel 03 .542 40 8 7Bibliotekaris .

*

ÏAMBUYSER J . Jan Samijnlaan 37 . B . 2100 Deurne . Tel 03%325 03 9 3Determinatiedienst .

*

TAMBUYSER P . Surmerhuizerweg 23 . NL 1744 JB Eenigenburg . Tel 00 .31 .2289 .4231 .Fax 00/31/2269/3560 . Werkgroep edelsteenkunde .

* VAN GOEfHEM L ., Boterlaarbaan 225 . B-2100 Deurne lel . 03 ..321 50 60 .Werkgroepen . opvang nieuwe leden . kuiturele raden . public relatron s

* VAN HEE P . . Marialei 43 . B-2900 Schoten . Tel . 03 .645 29 1 4Bestuurder, voorzitter . koordinator beurzen en tentoonstellinge n

*

VAN HEE-SCHOENMAEKERS A . Marialei 43. B-2900 Schoten lel . 03 645 29 14 .Penningmeesteres .

" VAN TICHELEN W . . Robert Molsstraat 19. B . 2018 Antwerpen Tel 03 23? S8 18 .Tvlede-bibliatekaris .

dokurtientatiediens t*

VERCAMMEN A . . Palmanshoevestraat 21 . B . 261C Wilrilk . lel . 03 82* 32 1 1Bestuurder . exposantenadministratie

Minetant .

mka-kalende r

Zaterdag 8 januari1994

Vergadering van de werkgroep edelsteenkunde in het lokaal Ommeganckstraat 26 t eAntwerpen (achter de Zoo), van 9.30 tot 12 .00 h .

STENEN ZETTEN . Vele edelstenenverzamelaars beperken zich niet tot het in doosjes veware nvan hun schatten Sommigen zien hun mooiste exemplaren graag in een sieraad verwerkt . Wi lmen een steen in een sieraad aanbrengen, dan moet hij gezet worden . Jean RELECOM verteltons vandaag wat meer over de mogelijkheden (en moeilijkheden) van het zetten van stene n

Vrijdag14januari 1994

--= --r Maandelijkse vergadering in zaal "OP-SINJOORKE" van de Vlaamse Jeugdherberg . Eric1,7

Sasselaan 2 te Antwerpen (d .i . langs de Singel - E 17 - tussen uitrit 4 en 5 . Openbaar vervoe rMKA

tram 2 of 4) .

19 .30 h gelegenheid tot transakties, identifikaties, tombola, afspraken voor priv éekskursies . raadplegen van de biblioteek, uitleendienst of . . . gewoon een gezelli g

babbeltje . . . Het mineraal van de maand is ROSE ALRIET van Mont-Saint-Hilaire .Quebec . Canada

20 00 h

"CANADA : droomparadijs voo rmi nerale nver zamelaars "

doorde heer Georges CLAY S

Dit verhaal over en bezoek aan een aantal beroemde vindplaatsen in hetzuidoosten van Canada (o .a . Mont-Saint-Hilaire en Francon Quarry) mag U beslis tniet missen Meer informatie hierover vindt IJ verder in dit nummer .

Het bestuur van de MKA en het redaktietea mvan Geonieuws wensen alle leden en lezers ee n

gelukkig 1994 toe

Titelpagin aMont-Saint-Hilaire . gezien vanaf cie Richelieu-rivie r

Foto G Claeys .

geoeieuws ;Mi) januari 1994

3

zaterdag 29januari1994

Vergadering van de werkgroep fluorescentie ten huize van de heer Marcel SEIJKENS ,Kardinaal Cardijnlaan 70 te B-2547 Lint . Tel 03/455 34 04 . van 14 .00 tot 16 .30 h

Onderwerp

Fluorescentie : hoe en wat verzamelen ?Resultaten fluorescentie-onderzoek in het K.B .I N .Samenwerking met de Fluorescent Mineral Society - Division Europ e

Graag een seintje als je naar de vergadering komt . Voor verdere informatie kontakteert lJ de hee rRichard LOYENS . Noorderveld 15 te B-2960 Sint-Job-in-'t-Goor . Tel 03/663 23 86 .

HEEFT U UW KONTRIBUTIE VOOR 1994 NOG NIET BETAALD ?

NEE ? U KRIJGT NOG TOT UITERLIJK

31 JANUARI 1994 DE KANS OM DIT GOED TE MAKE N

De betalingsmodaliteiten vatten wij voor u nogmaals same n

BELGIE NEDERLAN D

individuee llidmaatschap

gezins -

lidmaatschapindividuee l

lidmaatschapgezins

lidmaatscha p

600 BEF 900 BEF 40 NLG

J 55 NLG

over te maken op bankrekening rir .880-19094071 03 t .n .v .

over te maken op Nederlands epostgirorekening 51 91

10 t .n .v .

Mineralogische Kring Antwerpen v .r .w .Marialei 43, B 2900 SCHOTE N

niet vermelding

van lidnunirner

én naam

van het lid

4

georiiei ;W5

1 Jl 1)

Iarlf i-ii 1

1 .y +-;

mka-nieuws

Personalia

Beter laat dan nooit wensen wij de familie JENSEN van harte proficiat met de geboorte va nLennert op 19 juli 1993 . .

Erratum

Er is een fout geslopen in het temanummer "Fluorescentie" (18(7) . september 1993) . Het onder-schrift van de kleurfoto p . 155 bovenaan (p .157) bevat een foutje clinohedriet fluoresceer toranje en hardystoniet blauw. en niet omgekeerd .Pittig detail deze fout werd opgemerkt door lezers in . . Denemarken . Onze dank aan de famili eJ6rgensen .

Vraag en aanbod

Er zijn twee tweedehands stereomikroskopen te koop : één van het merk Viking, en één va nRussische makelij . Prijs overeen te kome nGeïnteresseerden kontakteren de heer Werner HEIRMAN, Hoge Weg 352, B-2940 Hoevenen . Te l03/664 74 3 8

Mineralogische ekskursies in Pole n

Door de universiteit van Wroclaw in Polen worden ook in 1994 gedurende de zomermaanden ee naantal ekskursies naar bekende en minder bekende vindplaatsen georganiseerd o a naar Neder-Silezië en KrakowGeinteresseerden schrijven naa r

Uniwersytet Wroclawski - Pracownia Uslug Geologicznych "WRO MIN "pl . Maxa Borna 9PL 50205

WROCLAW/POLE N

Op het sekretariaat is een (summiere) folder beschikbaar .Absolute voorwaarde voor deelname aan deze ekskursies nadien een artikel voor Geonieuws l

Tentoonstelling in Gent

Nicole en Georges CLAEYS organiseren een tentoonstelling van mineralen . juwelen en kacthinas .Er zullen o .a . zeolieten van Poona (India) te zien zij nDe tentoonstelling loopt van 17 december 1993 tot 15 januari 1994 . telkens van 10 tot 12 en va n14 tot 18 h (gesloten op 25 december 1993 en op 1, 3 en 10 januari 1994) .Adres Geonic . Henricus Bracqstraat 10, 9030 Mariakerke-Gent . Tel . 09/227 32 10 .

geonieuws t9(1). januari 1994

5

Mineralogische Kring Antwerpen vzwbtw 687 082 .474

MINERANT 94

De Mineralogische Kring Antwerpen vzw heeft de eer U als exposant uit te nodigen op de 19d einternationale beurs MINERANT 94, die plaatsvindt op 7 en 8 mei 1994 in de Handelsbeurs ,Twaalfmaandenstraat, bij de Meir te Antwerpen .De toegang is gratis voor het publie kDe tafelhuur bedraagt 1 100 BEF/m (inklusief BTW) .

Indien U wenst deel te nemen, verzoeken wij U zo spoedig mogelijk twee formaliteiten t evervullen1.

Stuur het inschrijvingsformulier aan hoger vermeld adres .2. Maak het volledige bedrag (1100 BEF/m) over op HBK nr 880-2381981-96 tn v

Mineralogische Kring Antwerpen vzw, Palmanshoevestraat 21, B 2610 Antwerpen dm .v .bijgevoegd stortingsformulier of betaal d .m .v . van een internationaal postmandaat of eendoorstreepte eurocheque op naam van A.C . Vercammen, Palmanshoevestraat 21, B-261 0Antwerpen (maximum 7000 BEF/eurocheque) . Naam en adres van de standhouder enaantal meter steeds vermelden .

Elke exposant ontvangt een bevestiging van de reservering .

Graag uw speciale aandacht voor volgende punten van het beursreglement (zie verso )

(art 2) De tafelhuur moet volledig betaald zijn vooraleer de inschrijving aanvaard wordt .Inschrijving en betaling dienenvDór31 maart 1994 te geschieden .(art 5) Het verkopen, ruilen en exposeren is niet toegestaan van : synthetische"mineralen' ; vervalsingen van mineralen of fossielen ; imitatiefossiele nherstelde mineralen of fossielen (tenzij duidelijk vermeld) ; kunstmati ggekleurde mineralen af fossielen ; 'gezondheidsstenen" ; zandschilderijen ;insekten, kevers en vlinders (in zoverre niet fossiel) ; opgezette o fgeprepareerde dieren, vogels, vissen en reptielen ; skeletten, schedels e nbeenderen (in zoverre niet fossiel) ; hoorns en geweien ; beschermde koralen ;alle voorwerpen in kunststof (PVC, PET, ._) ; planten .(alt 6) Het elektrisch vermogen is beperkt tot 60 W per meter .

Wij hopen ook U als exposant op MINERANT 94 te mogen verwelkomen

door meer ir n -)rmatte kan U terecht bij de heer A VERCAMMEN Palmanshoevestraat 21 te 261 0Antwerpen dV+in ;r

*r

) 827 32 t

geonJeuws 1)(/ . /anaal) 199'4

MINTRANT

reglemen t

1. TOEGANGSUREN

De zaal (Handelsbeurs . bij de Meir . Antwerpen) is voor de exposanten toegankelijk va n

tot 19 h op zaterdag . en van 8 tot 19 h op zondag . Voor het publiek is de zaal toegankelijk van 10 tot 18 uur .

2. INSCHRIJVING . De inschrijving gebeurt door het inschrijvingsformulier op te sturen aan : A . Vercamrnen .

Paimanshoevestraat 21 . B-2610 Antwerpen . en door de betaling van het volledige bedrag op volgende wijze :

" binnenland . op rekening HBK nr 880-238 1 98 1-96 tnv Mineralogische Kring Antwerpen vzw .

Pairnanshoevestraat 21 te 2610 Antwerpen ; * uit het buitenland : per internationaal postmandaat of met ee n

doorkruiste eurocheque . Inschrijving en betaling dienen te geschieden voor 31 maart . De tafelhuur geldt voo r

de twee dagen en is ondeelbaar . De inschrijving impliceert het zonder voorbehoud aanvaarden van onderhavi g

reglement . De inrichters hebben het recht exposanten le weigeren zonder een reden op te geven .

3. ANNULERING : Bij annulering uiterlijk een maand op voorhand kan de tafelhuur worden terugbetaald indie n

de vrijgekomen plaats alsnog kan worden verhuurd . Bij niet-opdagen op de beurs zonder verwittigen wordt d e

betaalde tatelhuur niet terugbetaald . Wanneer een exposant om 10 uur niet aanwezig is . kan zijn stand door d e

inrichters worden verderverhuurd . De exposanten huren hun plaats persoonlijk en mogen hun plaats niet afstaa n

of onderverhuren zonder akkoord van de inrichters .

4. VERANTWOORDELIJKHEID : De Mineralogisch Kring Antwerpen vzw neemt geen deel aan ruil af verkoop .

maar beperkt zich tot het inrichten van de beurs . Tijdens de nacht van zaterdag op zondag wordt de zaal be-waakt . maar de inrichters zijn niet verantwoordelijk voor verdwijnen . beschadiging of diefstal van specimens .

geld of materiaal . zowel tijdens als buiten de openingsuren van de beurs . De MKA is niet verantwoordelijk voo r

ongevallen . De MKA vzw kan . in geval van overmacht, de openingsuren . data af plaats wijzigen zonder dat de

exposanten aanspraak kunnen maken op schadevergoeding . Elke deelnemer moet zich individueel in ord esteilen met alle verplichtingen die de Belgische wetgeving voorziet .

5. TENTOONGESTELD MATERIAAL : Enkel toegelaten zijn : het verkopen, ruilen en uitstallen van specimen s

van mineralen . gesteenten . fossielen . artefakten, schelpen, boeken . tijdschriften . rnikroskopen, apparatuur voo rhet reinigen van mineralen en het prepareren van fossielen, geologisch gereedschap, geslepen edelstenen .

tumble-machines. doosjes en benodigdheden en siervoorwerpen, juwelen e .d . waarin natuurlijke mineralen zij n

verwerkt . Slijp- en eaagmachines en ultrasoonbaden warden toegelaten . maar mogen wegens geluidshinde ren elektriciteitsverbruik niet in werking worden gesteld . Radioactieve mineralen moeten in een gesloten doosj e

uitgestald en verkocht worden . Het verkopen, ruilen en exposeren is niet toegestaan van : synthetisch e

"mineralen" ; vervalsingen

van mineralen of fossielen : imitatiefossielen

; herstelde mineralen of

fossielen

(tenzij duidelijk

vermeld)

; kunstmatig

gekleurde

mineralen

of fossielen

; "gezond -

heidsstenen" ; zandschilderijen

; insekten, kevers en vlinders (in zoverre niet fossiel) , opgezette of

geprepareerde dieren, vogels, vissen en reptielen ; skeletten, schedels en beenderen (in zoverre nietfossiel) ; hoorns en geweien ; beschermde koralen ; alle voorwerpen in kunststof (PVC, PET . . . . )

planten . Elk specimen moet voorzien zijn van de juiste wetenschappelijke benaming en vindplaats . en moet

duidelijk geprijsd zijn in BEF of voorzien van een aanduiding

ruil' .

6. STAND : Elke deelnemer moet zorgen voor een met smaak en orde ingerichte stand . Het materiaal magenkel op de tafels uitgestald warden . Los papier en lege dozen moeten ordelijk onder de tafels gestapel d

worden . Voor afval zijn zakken ter beschikking . Schade door exposanten aan het meubilair af de installati e

toegebracht eal hun aangerekend worden . Extra verlichting en fluorescentielampen warden toegestaan mit s

oordeelkundig gebruik van degelijk materiaal . Het gebruik van lampen ot spots met getint ot gekleurd licht i s

verboden . Het vermogen wordt beperkt tot 60 W per meter De MKA vzw draagt geen verantwoordelijkheid voo r

hel eventueel niet funktioneren van deze verlichting of voor stroompannes

Het gebruik van toestellen me t

verwarmingselernenten

jvb koffiezetters ;} is niet toegestaan .

PLAATSVERDELING : De inrichting van de zaal en de tafelschikking zijn van die aard dat alle plaatse n

gelijkwaardig zijn . De plaatstoekenning gebeurt op louter organisatorische basis en vormt een onaanvechtbaa r

recht van de inrichters . Geen enkele deelnemer kan derhalve aanspraak maken op een welbepaalde plaats .

In de mate van het mogelijke zal getracht worden rekening le houden niet speciale wensen van de deelnemers .

8. 1OEPASSING VAN HET REGLEMENT

twee kommissarissen zullen waken over de toepassing van hetbeursreglement in het bilzonder in verband met tentoongesteld materiaal Zil beslissen over het al dan nie t

voldoen van tentoongestelde voorwerpen aan de opgelegde normen . en kunnen voorwerpen laten verwilderen .Indien hieraan geen gevolg wordt gegeven kunnen de inrichters de exposant op een volgende beurs weigeren .

9. BET WIST ENG

In geval van betwisting . twijfel of voor gevallen niet in dit beursreglement voorzien beslisse n

cle nrichters

Alleen de rechtbanken van het arrondissement

Antwerpen zijn bevoegd .

Slechts de

neder landatalige lekst van dit beursreglerent is rechtsgeldig .

tjc'ortletrws

19( ( ). januari

(994

7

minerant 94

inschrijvingsformulie r

A_ VERCAMME NPalmanshoevestraat 2 1B-2610 AntwerpenBelgië - Belgique Belgium - BelgienTel . 03/827 32 1 1

NAAM & ADRESNOM & ADRESSE

.NAME & ADDRESSNAME & ADRESSETEL. nr

/BTW/TVA

* . . .(indien BTW-plichtig

si applicable

if VAT is applicable . falls MWSt-pflichtig )

lk wens

. meter tegen 1100 BEF/m en betaal

. . . BEF (inkt . 6% BTW )Je desire

mètres à 1100 BEF/m et je paie

. BEF (incl . 6% TVA )1 want

meter at 1100 BEF/m and 1 pay

. BEF (incl 6 % VAT )ch wunsche . . . Meter fur 1100 BEF/rn und zahle

. BEF (inkt . 6% MWSt )

1 op HBK rekening nr

880-2381981-96

MKA vzw] sur le tampte HBK nr

880-2381 98 1-96

Palmanshoevestraat

2 1[1 on the account HBK nr

880-2381981-96

8-2610 Antwerpen[ auf Konto nr HBK

880-2381981-96

Belgie/Belgique/Belgium/Belgien

1. ] per doorstreepte eurocheque op naam van

A .C . VERCAMME N

1 par eurocheque barrée au nom de

Palmanshoevestraat

2 11. ] with a crossed eurocheque . named to

B-2610 Antwerpe n[ ] mit durchstreichte Euroscheck auf Name von

België/Belgique/Belgium/Belgie n(maximum 7000-BEF/eurocheque )(naam van de deelnemer en aantal meier vermelden . indiquer le nam du participant et le nombre de metres . indicate name at th eparticipant and number of meters ; Name der Teilnehmer und Meteranzahl angeben )

Ik zal aanbieden

mineralen . fossiele nJ'exposerat

minéraux - fossile swill exhibit

minerals - fossil sIch werde ausstellen

Mineralien - Fossilen

Ondergetekende kent het reglement en zal dit stipt naleven .Saussigne connart le reglement et le suivra scrupuleusemen tUndersigned knows the regulations and will observe them .Der Untergezergnete kenut das Reglement und wind es einhalte n

Dit formulier zenden naa rPrière d envoyer ce formulaire à :Please forward this farm to :Bitte senden Sie dieses Formular an

DATUM . DATEHANDTEKENIN G510NATUR EUNTERSCHRIF T

BL!

M't

LAND

ti M

N R

8

geonreuws 19(1), januari 1994

canad adroomparadijs voor mineralenverzamelaars

g_ claeys

in het korte bestek van dit artikel is het zeker niet mogelijk een volledige impressie te geven va ndit uitgestrekt land . We bezochten een chrysotielmijn in de provincie Quebec en dewereldberoemde ontsluiting Mont-Saint-Hilaire en namen deel aan de vierdaagse "Minera )

Jamboree" in Bancroft tijdens dewelke verscheidene vindplaatsen kunnen bezocht worde n

Algemene en toeristische informati e

Na een voortreffelijke vlucht zetten wij voor de eerste maal voet op Canadese bodem . Deluchthaven "Dorval" kijkt wat ouderwets tegenover de meer moderne luchthavens in de VerenigdeStaten . Deze indruk was nog niets vergeleken met de immigratie-perikelen die we te verwerken

kregen bij de Canadese douane. Het leek wel eindeloos ! Het was al valavond wanneer we d eluchthaven verlieten richting Montreal . Een rode ondergaande zon deed ons beseffen dat natuur

nog echt bestond en die indruk zouden wij nog dikwijls in onze gedachten prenten de volgend edagen .

Fig . 1Geografische situerin g

gec:nier w .t-

19( 1) /anuari 1994

9

V naderen het centrum van Montreal . dat wordt beheerst door de gelijknamige heuvel di ebehoort tot het Monteregian Massief, waar we het nog over zullen hebben in verband met degeologie van de regio . Op de heuvel staat een prachtige kathedraal die een sterke gelijkeni svertoont met de Basilique du Sacré-Coeur te Parijs . Rechtlijnige lanen met veel bomen geven d estad een mooi uitzicht, maar de autoweg die doorheen de stad loopt doet ons beseffen dat he tniet Parijs is . . alhoewe l

Ze rijden als Parijzenaars, nerveus toeterend, armzwaaiend en vloekend . Bij het zien van zo' ntoestanden moet je wel denken dat dat uit Frankrijk geïmporteerd is . . . In de komende weke nzouden we grote verschillen èn opvallende gelijkenissen opmerken met onze Europeselevenswijze . Dat ondervonden we de volgende dag al bij een bezoek aan een verzamelaar .Wanneer we hem in het Engels aanspraken maakte de man ons onmiddellijk duidelijk dat hi jliever in het Frans verderging . Ook hier beroert een taalstrijd de gewone mens . Zowel politiek ,kultuur als zakenleven worden erdoor beheerst . Bij de vraag "waarom ? " was het antwoord noga lduidelijk . . . het chauvinisme hebben ze wellicht ook van de Fransen .

We lieten de diskussie voor wat ze was . Een bezoek aan verschillende mijnen sprak ons meeraan . Eerst bezochten we een chrysotielontginning in de Appalachian Mountains, ten zuidoostenvan Quebec. Het ging om de wereldberoemde Jeffrey Mine in Asbestos . De mijn is zo immensgroot dat men de storthopen kan waarnemen van zowat 15 km ver . Ze zijre tot 75 m hoog. Eenbezoek aan het plaatselijke mijnbouwmuseum is zeker een aanrader Het ontstaan van de mij nen de toepassingen in de industrie (rembekledingen . brandvrije kledij enz . ; tegenwoordig i sasbest voor zulke toepassingen wereldwijd verboden) zijn hier op een didaktische manie rvoorgesteld .

Een overzicht van zowel oude als recente vondsten van mineralen is ook vermeldenswaar dchrysotiel, hessoniet, vesuvianiet, grossulaar, pectoliet, prehniet, apophylliet, wollastoniet e .a .

Fig . 2Enkele mineralen van de Jeffrey Mine . Asbestos, Quebec, Canad aA .

Grossulaar . var . hessoniet met de trapezoeder n {21 1 } en de rombendodekaeder d {1 10 }BC

Pectoliet, met de pinacoiden a{ 100} . b{010}, c{0011 . m1110} en t(101) Vesuvianietkristal met de tetragonale prisma's a1100} en m{ 1101. de tetragonale

bipyramide p{ 111 } en de ditetragonale bipyramide s(31 1

I0

cr,servstor was zo vriendeiiik ons te Deaeieiden bil ons bezoek . Van hieruit vertrokken w enaar de groeve . zo'n 2 km verderop

Die groeve is wel indrukwekkend, met een diepte van 600 m en een diameter van 900 m . Ookde verwerkingsfabriek staat op het terrein Alles is er Goed afgesloten en hel is ten strengst everboden het terrein te betreden . Aan de rand van de groeve is er wel een uitzichtpunt vanwaa rle een goed overzicht hebt

Hierna gingen we op bezoek bij een mijnwerker Op de vraag "Asbest is toch een gevaarlij kkankerverwekkend produkt ?" antwoordde de man lakoniet "Ik ben 67 jaar . en geniet ee nschitterende gezondheid . wat wil een mens nog meer ?. Hij straalde inderdaad van vitaliteit e ngezondheid . Toch bevredigde zijn antwoord mij niet helemaal, en ik herhaalde de vraag . Daaropverkondigde hij ronduit zijn mening . en de Amerikanen kregen hierbij een veeg uit de pan . Hi jbeschuldigde hen (de Amerikanen) ervan verkeerde informatie de wereld in te sturen om er zel fvoordeel uit te halen en ander, minder gevaarlijk materiaal in de plaats van asbest te verkomenEen mijnwerker met 35 jaar dienst overtuig je zomaar niet van het tegendeel, en dus was de tij daangebroken om van onderwerp te verandere n

De man stelde voor zijn privé kollektie eens te bekijken . Sprakeloos keken we naar zijn prachtigeoranje hessoniet, dieppaarse tetragonale vesuvianiet en groene pyramidale éénkristallen .sneeuwwitte aragoniet, pectoliet en een enkel specimen van groene grossulaar met het zeldzam enikkelmineraal heazlewoodiet

Geologie en mineralogie van het Monteregian Massie f

Het volgende bezoek was de Poudrette Quarry. een groeve op de noordelijke flank van de MontSaint-Hilaire . Na een telefonische afspraak was hel mogelijk een bezoek te brengen . Daa rverheugden wil ons op want hier zijn 248 verschillende mineralen gevonden waarvan zeker ee nvierde extreem zeldzaam zijn . Daar aangekomen wees men ons erop niet teveel hoop t ekoesteren om mineralen te vinden . en dat was terecht .

Fig 3Morst-Sain tHilaire. gezienvanaf d eRichelie urivier Foto GClaey s

cie , oieur ev s

I dl

icirtud ; !

. 33 ••i

t,

De interessante vindplaatsen zijn gereserveerd voor de Universiteit van Toronto . zodat er niet vee loverblijft om zelf wat te vinden . Toch waren we blij dat we de groeve konden bezoeken omda tze ook op geologisch vlak erg interessant is .Het Monteregian gebergte bestaat uit vijf heuvels die als stolpen in het vlakke land geplaatst zijn .Het zijn steile begroeide hellingen van vulkanische oorsprong afkomstig uit het Tertiair De ijstij sheeft voor de merkwaardige erosie gezorgd . Van alle heuvels heeft alleen de Mont-Saint-Hilaireeen uitzonderlijke paragenese van zeldzame minerale n

Verscheidene gesteenten met kontaktzones zijn hier duidelijk merkbaar . o.a. grauw-grij sgesteente met blauwe sodaliet . afgewisseld met witte syeniet en mikroklien . De belangrijkst erecent gevonden mineralen zij n

roze albiet leitiet nenadkevichie tarfvedsoniet lemoyniet polylithionie tashcroftiet leucophaniet raie tastrophylliet leucospheniet rhodochrosie tburbankiet lorenzeniet remondietbehoiet lovoseriet sodalie tcatapleiet Mn-neptuniet serandie telpidiet miseriet siderie teudyaliet monteregianiet zirkoonfranconiet mosandrie tlabuntsoviet narsarsukiet

Het gesteente wordt gebruikt voor de wegenbouw . Omdat er nog steeds verder ontgonnen word tkunnen zeker trog andere vondsten verwacht worden. Zelf hebben we een paar mooie stukkensodaliet en calcietkristallen gevonden

Terug in Montreal brengen we even een bezoek aan de binnenstad met zijn grote ultramodern egebouwen en winkelcentra Montreal is een prachtige stad op het gebied van urbanisatie e nstadsplanning . Alhoewel het een miljoenenstad is is het rijden er minder gevaarlijk dan in Gent .Het oude stadsgedeelte met zijn vele kleine winkeltjes en restaurants heeft een Europees tintje .Het erg verbasterde Frans brengt je gemakkelijk aan het lachen ; om de paar woorden hoor j eeen Frans woord met een Engels accent .

Voor verdere sight seeing rijden we per auto via de oevers van de Saint-Lawrence rivier naar deJapanse tuin . Dit is echt een aanrader I Ook de overblijfselen van de vroegere wereldte ntoonstelling zijn een attraktie . Spijtig genoeg hadden we te weinig tijd voor een meer uitgebrei dbezoek .

Francon Quarry, Montrea l

We hadden namelijk ook een verkenning gepland van de Francon Quarry . alweer een vindplaat svan een aantal erg zeldzame mineralen . Daar wachtte ons echter een grote teleurstelling . Degroeve staat namelijk volledig onder water en er is een grote omheining rondgeplaatst . Eenbezoek is dus onmogelijk . Omdat door de jaren heen hier een hele reeks zeldzame minerale ngevonden werden gaan we er toch even dieper op in .

De groeve bevindt zich in de omgeving van Pie iX boulevard en Jarry Street In delaatstgenoemde straat bevindt zich tevens de toegang . In de jaren 60 en 70 was het een aktievegroeve die veel materiaal leverde voor de wegenbouw en de cementindustrie Door dc '

12

geonreuws

1_:Ji

lanu.a ;

!J J r

Fig . 4Welkom in Bancroft .Foto G . Claeys .

ekonornische recessie moest de ontginning stopgezet worden Wel is de groeve nadien nog ee npaar keer heropend . Na het stopzetten van iedere ontginning laat men echter de groeve vol wate rlopen, zodat het onmogelijk is om er verder te zoeke n

Het limoniet uit het Ordoviciaan is heel rijk aan strontium wat een reeks interessante minerale noplevert . Tot op heden zijn 58 verschillende mineralen van deze groeve bekend . Enkele recentevondsten . weloganiet . dresseriet . hydrodresseriet, strontiodresseriet en sabinaiet, genoemd naa rde geoloog en auteur van verschillende werken Sabina . Het mineraal strontianiet wordt ergevonden in verscheidene kleuren (o .a . roze . geel, wit met een groene schijn, en ook kleurloos )en talrijke kristalvormen (aggregaten van tabulaire kristallen . lang-prismatische kristallen .vezelachtige aggregaten . . .) . Het mineraal weloganiet is er bijzonder spektakulair (zie verder) .Verschillende mineralen fluoresceren intens .

Bancroft, Ontario

Rond 9 uur - s morgens vertrekken we naar Bancroft . De afstand van Montreal naar Bancroft vi ade hoofdstad Ottawa is ongeveer 470 km, zodat je het trajekt gemakkelijk op één dag kun tafleggen . Na een rustige rit langs prachtige meren en wouden bereiken we in de late namidda gBancroft Een paneel met "Welcome in Bancroft - Capital of Minerals" verwelkomt ons Het stadj etelt zowat 12500 inwoners . Het ligt in een wondermooie omgeving Hier en daar zijn nog teken svan de vergane glorie als mijnwerkerssta d

Een kaart ons toegestuurd door het Ministery of Northern Development and Mines geeft on sinformatie over het distrikt . Je kunt het onderverdelen in 4 gebieden . Het magmatisch gesteent evormt het grootste pakket met daarbij afzettingen ten gevolge van vulkanische erupties . Het i shet oudste massief (to( i 300 miljoen jaar oud )

georr+euws

19( t) . januari 1994

1 3

We onderscheide n

1.

Gesteenten ontstaan uit rnagrna, rijk aan kalium en silicium, met als gevolg veel veldspaa ten kwarts, meestal in massieve vorm .

2. Gesteenten ontstaan uit magma, rijk aan natrium en kalium . Het gaat vooral om syeniet ,rijk aan veldspaten en primaire metaalafzettingen die aan deze regio een grot ebekendheid hebben gegeven . Plaatselijk komt ook veel nefelien, korund, sodaliet encancriniet voor .

3. Magma dat rijk was aan ijzer en magnesium werd onder langzame afkoeling naa romhoog gestuwd en heeft zo gabbro en dioriet gevormd, die veel amfibolen e npyroxenen bevatten .

4.

Metamorfe gesteenten met o .a. marmer en limonie t

In dit gebied werden meer dan honderd verschillende mineralen gevonden . De belangrijkstegeven we hier weer :

a ktinoliet epidoot natrolie talbiet euxeniet nephelienallaniet veldspaat oligoklaasamethyst fluoriet pyrietanhydriet granaat pyroxeenapatiet grafiet richterie taugiet kwarts scapolie tautuniet lepidomelaan schee!ie tberyl gips sodalietbetafiet hatchetoliet sfeenbiotiet hoornblende spine lcaiciet hydronephelien thorie tcancriniet vesuvianiet toermalij nchabaziet labradoriet tremolie tchondrodiet "Iyndc ehiet" uranofaancordieriet magnetiet uranothorianie tkorund mika wollastonie tdiopsied zirkoon

De groep veldspaten omvat de volgende soorten en variëteiten . orthoklaas, mikroklien .plagioklaas, amazoniet, perthiet . albiet, anorthiet, andesien, labradoriet . peristeriet, bytowniet .cleavelandiet en zonnesteen Deze laatste wordt vaak geslepen als edelstee n

Tot de granaten behoren o .a . almandien . andradiet . grossulaar en hessoniet .

Kwarts komt er meestal voor als rnelk'kwarts . amethyst, roze kwarts of, vooral in de buurt vanradio-aktieve mineralen . rookkwart s

Er zijn talrijke vindplaatsen in de regio, o a

Coe Hiii

i!zerertsmijn . in exploitatie tussen 1884 en 188 7

Carlow

korundmijn (1900 1918)Wilberforce . Harcourt

grafietontginninq van 1910 tot 191 9Lyndoch

ontginning van molybdeniet van 1910 tot 191 7Tussen 1919 en 1935 werd er beryl ontgonnen en later nog een s

:1 de vijftiger jaren . Ook is er van 1937 tot 1942 in dezelfd e,_ ingeving belangrijke mijnaktiviteit geweest in het nefelie n,yReriret gesteent e

Dungannon I- ara ddd i

!ndrniel groever :

1 4

geurlteuws

19( H . fanaat. ;

t l X1 . 1

F'rincess Quarry :

dekoratieve sodaliet, nog aktieve ontginnin gCarditt :

ondergrondse mijnbouw voor uranium (1953-1959) , doo rverschillende firma's heropend tussen 1976 en 1982 .Verscheidene fluorietmijnen . alle stopgezet wegens te lageproduktivitei t

Vindmogelijkheden zijn er in overvloed, omdat vele mijnen nu verlaten zijn Toch willen we Uverwittigen m .b .t . het respekt voor privé-bezit . m.a .w. vraag altijd toelating aan de eigenaa rvooraleer U begint te zoeken . Het is een aanrader tijdens de Mineral Jamboree tijdens het eersteweekeinde van augustus mee te gaan met de vele ekskursies die georganiseerd worden onderde deskundige leiding van geologen . Vondsten zijn dan gegarandeer d

Narsarsukiet, Poudrette Quarry, Mant-Saint-Hilaire, Quebec, Canad a

Aan de noordzijde van de bovengenoemde heuvel bevinden zich twee groeven onder één naam :de Poudrette Quarry . Deze groeven zijn reeds bedrijvig vanaf de jaren zestig . In bepaaldeperioden werden verscheidene zeldzame mineralen gevonden . We beperken ons hier tot he tmineraal NARSARSUKIET .

Het mineraal wordt samen met een fijnkorrelige hoornblende in een zacht gesteente gevonden .De recente vondsten dateren uit de late jaren tachtig . Kristallen van 3 cm lang zijn uitzonderlij kmaar behoren tot de mogelijkheden . Door de zachtheid van het gesteente is de kan op breke nvan de kristallen reëel, Zelden zijn de kristallen zachtgeel met groenachtige stipjes . Vaak zijn zezo transparant dat men er zich moet van vergewissen of er wel een kristal opzit 1 Er kome npseudomorfosen voor van kwarts en andere mineralen ria narsarsukiet .

Narsarsukiet komt in Mont-Saint-Hilaire vrij frekwent voor . Het wordt meestal gevonden in 2 to t6 mm grote prefekttabulairuitgekristailiseerdekristalien . Merkwaardig is het samengaan van tweekleuren in een kristal De buitenzijde van het kristal heeft een olijfgroene kleur en het midde nvertoont een zachtgele zone Zo'n specimens zijn echter zeldzaam Meer voorkomend, maa rdaarom niet minder mooi zijn de olijfgroene tabulaire kristallen waarbij insluitsels van amfiboo lverantwoordelijk zijn voor de kleur .

Kristalstelsel :

tetragonaa lChemische formule -

Na,(Ti,Fe 3 ')Si 4 (O,F) ;Hardheid

6 tot 7Habitus

prismatisch, tabulai rKleur -

kleurloos . wit, geel, groen bruin , doorzichtig tot troebel doorinsluitsel s

Benaming

genoemd naar Narsarsuk . Groenlan dStreekkleur .

wi tFluorescentie

geen

VindplaatsenVan dit mineraal zijn er niet veel vindplaatsen bekend . Toch zijn er merkwaardige gelijkenisse nin de geologische situatie gevonden . Het mineraal wordt meestal gevonden samen met aegyrienen kwarts (Sage Creek en Halfbreed Creek, Sweetgrass Hilis in het noorden van Montana, USA) .De kristallen zijn meestal klein . Andere bekende vindplaatsen zijn Igdlutalik . Illimaussaq e nNarsarsuk in Groenland . Gjerdingen in de buurt van Oslo . Lovozero (Kola-schiereiland . GOS) enGouri in Zuid-Afrika . De grootste kristallen werden tot nu toe gevonden in de streek van Mont-Saint-Hilaire . Quebec . Canada .

geonreuws 19(1). januari 1994

1 5

i i q . t )Narsarsukietkristallen . Tekeningen G. Claeys .

Weloqaniet, Francon Quarrv . Montreal . Canad a

Kristalstelse lChemische formuleHardheidHabitusKleu rBenarningStreekkleu rFluorescentie

triklien (p seudotrigonaal )Sr_,Na 2Zr(CO 3,), 3H 1 O3hexagonaal . lopen pyrarnidaal ui twit, citroengeel tot amberkleuri ggenoemd naar W E . Loganwi tgee n

Vindplaats,Tot op heden is er iuaar een vindplaats van dit mineraal hekend . Francois Quarry . Montrea lIsland Quebec Canada Plet mineraal is ontdekt in de laren 7eslig en is dank zij liet intensie fonderzoek van geologe Anti P Sabine gedetermineerd . Op het einde van de jaren tachtig zij nkristaliep gevonden tot 6 cm groot ' Begeleidende mineralen rijn anataas . calciet kwarts .dawsoniei .. i r essenet nlagioklaas sideriet dolomiet strontianiet . bariet . celestiet . cryoliet .Lirkoo r

1[i

r4t,xrr('iI /S

l ;;f r

Iantmri

i • r4

Welcoganietkristallen van d eFrancon Quarry .Tekening G . Claeys .

Catapleiiet . Mant-Saint-Hilaire . Canada

morrokl ien-prismatisc hNa,ZrSi,,O,, .2H 05 5monoklien (vorm pseudohexagonaal )

Goedgevormde kristallen vormen rozetten tot 5 cm . vaak met

begeleidende mineralendoorzichtig kleurloos . wit . zelden licht bronskleurig . bruin metaanloopkleure nnaar het Griekse xaTa "met" en n) e t ? v . "meer 'wi tgeenaegyrien . albiet . arnfibolen, analciem, ancyliet, ankeriet . astraphylliet ,calciet . donnaylet . fluoriet, magnetiet . natroliet . polylithioniet, pyrochloor ,rhodochrosiet . sericiet, sfaferie t

~aa.tse n

In Mont Saint Hilaire komt het vrij frekwent voor . Het mineraal wordt meestal gevonden in ouder eI)egmalieten rijk aan silikaten en carbonate nOok enkele andere vindplaatsen hebben spektakuiaire vondsten opgeleverd : Magnet Cove, Ho tSprings. Arkansas USA . Julianehaab District . Groenland . Langesundfjord . Noorwegen

Chibiiiye en Lovozero . Kola schiereiland . GOS . Tuva Centraal Aldan, GOS . en verder het eilan dLos . Guinea en Madagasca r

Kristalstelse lChemische formuleHardheidHabitus

Kleu r

BenamingStreekkleu rFluorescenti eBegeleider s

Qeohiei rw. s

1 9 (H. januari t994

1/

Fig . 7Catapleiietkristallen vanMont-Saint Hiiaire .Foto G . Claey s

MINERAAL VAN DE MAAND :Roze albiet, Mont-Saint-Hilaire, Canad a

Kristalstelse lChemische formuleHardheidHabitusKleu rStreekkleurFluorescenti eBegeleiders

triklien (pinakoidaal )NaAlSi3C e6tabulaire kristallen, vaak in groepjes . soms tweelinge nkleurloos, wit . zelden roze door mangaa nwi tgee naegyrien albiet, amfibolen analciem . ancyliet, ankeriet . astrophyllie t

18

geo(i? ?u s

J9( f ;. iaat i

i

Fig . 8Aibietkristallen van Mon tSaint-Hilaire . Kollektieen tekening G . Claevs

;rs tiortntrisae formaties aan de noordzijde van de vindplaats is zeer veel veldspaat aanwezi gSommige ontsluitingen hebben prachtig uitgekristalliseerde albiet en mikroklien opgelever d

Sanidien is hier eerder zeldzaa mAlbiet komt in Mont-Saint-Hilaire meestal voor in oude pegmatieten, die rijk zijn aan sodalie t

en syeniet . In de lente 1991 zijn hij een ontsluiting bijzonder mooie roze aibietkristalle ngevonden, samen met aegyrien, rhodochrosiet, rookkwarts, sideriet, pyriet en pyrrhotien Oo keerder zeldzame mineralen, zoals behoiet en synchisiet zijn als begeleidende minerale n

gevonden

Bibliografi e

Andersori V. (1978), "Microminerals", Min. Record 9(2), 103-10 6Anderson V . (1979) . "Microminerals" . Min . Record 10(2) . 103-108 .Chao G .Y., Baker J (1979), "What's new from Mont-Saint-Hilaire, Quebec ?", Min . Record

1. 0(2) . 99-101 .Grice J .C ., Williams R . (1979) . "The Jeffrey Mine. Asbestos, Quebec", Min . Record 10(2), 69-

8 4Mandorino J ., Anderson V. (1989), °Monteregian threasures", Cambridge University Press ,

New York . p . 149Roberts W .L. et al . (1990), "Encyclopedia of minerals" . Van Nostrand Reinhold . New York, p .

9'39 940Sabina A. (1983) . "Rocks and minerals lor collectors" . Cambridge University Press, New York .

Wight Q . (1979), "Epididymite from Mont-Saint-Hilairo . Quebec", Min . Record 10(2), 98

William A . . Henderson, Jr . (1979), "Oriented overgrowths of labuntsovite on elpidite fro m

Mant-Saint Hilaire . Quebec. Canada", Min . Record, 10(2) . 97 .

P*PiQi1íliG *pzre!cvsr,*u e

Grote keus bergkristal : Mount ida, Arkansas, U.S.A.Zeldzame systematiek : Mont Saint Hilaire, Quebec, Canada .

Arizona, Arkansas, Tennessee, U .S.A.Esthetische Zeolieten : Apophylliet, Gyroliet, Mesoliet, Natroliet, Stilbiet,enz.

Poona, Nasik, Lonavala, Arangabad, Bombay, India .Geologische en Mineralogische boeken, (lijst op aanvraag) .Handgemaakte zilveren juwelen en Kacthinas Indiaanse poppen) .

GEONIC, Henricus Bracgstraat 10, B-9030 Gerit (Mariakerke) . Tel 09/227 27 3 2

geolnret/W .5

]9( 1) . lamstri 19941

1 9

O1E S7OA J*5* 050.4r *F*y

m

200 m ' permanente expositi e

mineralen - juwelen - vlinderskit - loepes - geigertellersJOUSI-doosjes - steuntje s

fluorescentie - hamersEuromex mikroskopen

boeken enz .

10-12 h en 14-19 hzondag 15-18 h

dinsdag gesloten

's zomers dagelijk s10-12 h en 15-20 h

U vindt ons oo kop mineralenbeurze nMits voorlegging va n

Uw MKA-lidkaart krijg tU (in de winkel) 10 % kor -

ting op juwelen en minerale n

mineralen voor beginnende en gevorderde verzamelaarsgeologische artike len - dekoratie juwelen

NTERKRISTAIMINERALEN-TOEBEHORE N

Een uitgebreid assortiment geologische artikelen vindt Uirr urne kataiugus "Krantz Geo-Zubeiii r", o . a♦ hamers . beitels, steenbewerkirrgsnracfrirre s♦ Jousiduusjes en aangepaste opberg-systemen .• standaards, acrylaat sokkels draaitafels .• kompas. Geigertellers . detekturen . ultrasuonbaden .♦ foupes rnikroskoperr . verrekijkers. UV-íarnpen .• boeken, videos . didaktisch materiaal enz

Bezoek onze show room of vraag onze gratis katalogus aan

• N):J r i-- welkr*rrr ria telefonische afspraak Olrnenlaan 8vV :1 zilr . c,a r rwt' .i,t :, t ;

B-3050 OUD-HEVERLEEriiinerd i 1 riÉPF' ■ ;i .' -r

Tel & fax

(B) 016/40 65 3 9(lot juni (Bi 016/23 65 39 )

2 0

geonierlws

19( 1) . ia*1*1a, ;

t : ; :-,