IN CIJFERS ONDERWIJS & ARBEIDSMARKT ICT...PAGINA 4 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS De...
Transcript of IN CIJFERS ONDERWIJS & ARBEIDSMARKT ICT...PAGINA 4 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS De...
↘OKTOBER 2019
ONDERWIJS &ARBEIDSMARKTICT
IN CIJFERS
PAGINA 2 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS
ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS
Digitalisering zet zich door en dat is terug te zien in de arbeids-
markt. Het aantal ICT-banen is laatste jaren enorm toegenomen.
Tegelijkertijd zien we dat er sprake is van een explosieve groei
van ICT-studenten, met name in het hoger onderwijs. In deze
factsheet vindt u de cijfers over onderwijs- en arbeidsmarktont-
wikkelingen.
ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 3
GROEI ICT OP DE ARBEIDSMARKT Het percentage personen met een ICT-beroep onder de totale werkzame beroepsbevolking is toege-
nomen van 3,8% in 2013 tot 4,6% in 2018.1 In aantallen zijn er tussen 2013 en 2018 81.000 personen
met een ICT-beroep bijgekomen. Dit maakt dat er in 2018 357.000 personen met een ICT-beroep zijn.
14,3% van de werkenden met een ICT-beroep is vrouw. Het aantal vrouwen in ICT-beroepen is tussen
2013 en 2018 wel gestegen van 36.000 naar 51.000. Dat is in absolute aantallen een toename van 42%
van het aantal vrouwen met een ICT-beroep.
Onder de ICT-beroepen zijn de software- en applicatieontwikkelaars de grootste beroepsgroep, met een
aantal van ongeveer 230.000 personen. Van de werkende beroepsbevolking is 3% software-/applicatie-
ontwikkelaar.
1 Deze definitie omvat BRC beroepsgroep 08 ‘ICT-beroepen’, die bestaat uit beroepssegmenten ‘specialisten ICT’ (software- en applicatieontwikkelaars en databank- en netwerkspecialisten) en ‘vakspecialisten ICT’ (gebruikersondersteuning ICT en radio- en televisietechnici). Brondata: CBS maatwerk, 2019.
AANTAL WERKENDEN IN ICT BEROEPEN
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
2013 2014 2015 2016 2017 2018
PAGINA 4 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS
De vraag naar ICT’ers neemt toe. In het tweede kwartaal van 2019 stonden ongeveer 17.300 vacatures
voor ICT-personeel open.2 Verreweg de meeste vacatures zijn op hoger beroepsniveau: hbo of wo. Binnen
de ICT is sprake van een zeer krappe arbeidsmarkt. 70% van de vacatures voor ICT-beroepen is moeilijk
vervulbaar.3 Geen enkele andere beroepsrichting kent zo’n sterke mate van krapte. Een op de drie werk-
gevers in de ICT-dienstverlening geeft aan productiebelemmeringen te ervaren vanwege een tekort aan
personeel.4 Er is vooral vraag naar programmeurs (bijv. java, C#, PHP), developers (SharePoint, .NET, cloud,
frontend/backend, app, UX), BI-specialisten/data scientists, testdevelopers en security-specialisten.
ICT IN HET ONDERWIJS5
Op mbo, hbo en wo is het relatieve en absolute aantal studenten ICT enorm aan het toenemen. In het
voortgezet onderwijs is die trend minder zichtbaar. Hoewel keuze voor een informaticakeuzevak of
-profiel in het voortgezet onderwijs licht toeneemt, bieden relatief weinig scholen deze mogelijkheid aan.
Een mogelijke factor die meespeelt is het vinden van ICT-docenten. Voor ICT-afgestudeerden in het hoger
onderwijs zijn de arbeidsperspectieven al jaren gunstig. Wellicht dat dit een van de redenen is dat de
doorstroom van mbo naar hbo ICT-opleidingen laatste jaren flink is gegroeid. Aansluiting tussen onder-
wijs en arbeidsmarkt heeft naast een kwantitatieve, ook een kwalitatieve component. Er zijn ruim vijftig
samenwerkingsverbanden onderwijs-bedrijfsleven om ICT-onderwijs te innoveren.
2 Uitvraag UWV, 2019. Brondata: openstaande vacatures CBS & UWV. Ontwikkeling van ICT-vacatures is te vinden op https://www.techniekpactmonitor.nl/ontwikkelingen-arbeidsmarktvraag-techniekict
3 UWV onderzoek moeilijk vervulbare vacatures. 4 CBS statline: conjunctuurenquête Nederland. 5 Onderwijscijfers zijn afkomstig van DUO en ruwe data zijn te vinden op https://ptvt.nl/ruwe-data/.
10.000
12.000
14.000
16.000
18.000
OPENSTAANDE ICT-VACATURES
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
2016 2017 2018
Q1 Q2
2019
Kwartaal
Jaar
ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 5
0
500
1.000
15.000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
AANTAL VMBO-LEERLINGEN MET ICT-PROFIEL IN JAAR 3
vrouwen mannen
VMBO INFORMATICA2,5% van de leerlingen in leerjaar 3 van vmbo-bb, -kb en –gl kozen in 2018-2019 voor het profiel “Media,
vormgeving en ICT”. Dat zijn 1.633 leerlingen. 3,4% van de jongens en 1,6% van de meisjes kozen voor dit
profiel. Zowel het aandeel als aantal leerlingen dat kiest voor een ICT-profiel6 is van 2008 tot 2017 licht
toegenomen. Het laatste jaar is wel sprake van een lichte daling.
44 scholen met vmbo-bb/-kb/-gl bieden profiel MVI aan in 2018-2019, van de 341 scholen met vmbo-
bb/-kb/-gl leerlingen. Dit betekent dat op 12,9% van de scholen de leerlingen keuze hebben om een
ICT-profiel te volgen. Dit percentage is al jaren ongeveer gelijk (zie bijlage).
6 Door de invoering van nieuwe profielen zijn oude profielen omgezet tot ‘MVI’ en daarnaast wordt de voormalige ‘ICT-route’ meegeteld in de cijfers.
0%
1,0%
2,0%
3,0%
4,0%
5,0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
AANDEEL VMBO-LEERLINGEN MET ICT-PROFIEL IN JAAR 3
vrouwen mannen
PAGINA 6 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS
MBO ICT-OPLEIDINGEN5% van de mbo-studenten kiest voor een opleiding in het domein “Informatie- en communicatietech-
nologie”.7 In 2018-2019 gaat het om 7.149 nieuwe mbo-studenten ICT. Zowel het aandeel als het aantal is
afgelopen jaren gestegen. Wel is het verschil tussen mannen en vrouwen groot. Van de mannen koos in
2018-2019 9,1% voor een opleiding in dit domein, van de vrouwen slechts 0,4%.
7 In deze analyse wordt alleen directe en indirecte instroom meegenomen. Binnen de opleiding naar een hoger niveau stromen, doorstroom, wordt niet meegeteld bij mbo-in-stroomcijfers.
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
8.000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
ABSOLUTE INSTROOM MBO ICT
vrouwen mannen
0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
10,0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
RELATIEVE INSTROOM MBO ICT
vrouwen mannen
ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 7
KEUZEVAK INFORMATICA HAVO/VWOIn totaal 10.126 havo- en vwo-examenleerlingen hadden in 2017-2018 het keuzevak informatica gevolgd.
Het percentage leerlingen dat kiest voor informatica als eindexamenvak is in de periode 2009-2017
ongeveer gelijk gebleven op 12% van het totaalaantal leerlingen. Het absolute aantal leerlingen met
informatica is wel licht gestegen. Meer jongens dan meisjes kiezen informatica: 19,8% van in 2017-2018
gediplomeerde jongens en 5,2% van de gediplomeerden meisjes.
Niet alle leerlingen hebben de mogelijkheid om informatica als eindexamenvak te kiezen. Op 52% van
de scholen kon in 2017-2018 eindexamen worden gehaald met keuzevak informatica (240 van de 459
scholen met havo/vwo eindexamens). Het aandeel scholen dat het vak informatica aanbiedt, is de laatste
jaren gedaald.
0%
10%
20%
30%
2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017
AANDEEL HAVO/VWO EINDEXAMEN-LEERLINGEN INFORMATICA
vrouwen mannen
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017
AANTAL HAVO/VWO EINDEXAMEN-LEERLINGEN INFORMATICA
vrouwen mannen
PAGINA 8 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS
Een dalende lijn in het aandeel scholen dat informatica aanbiedt, zou te maken kunnen hebben met het
docententekort in deze richting. Naar schatting 90% van de vacatures voor informaticadocenten in het
VO is moeilijk vervulbaar.8 Voor geen enkel ander vak is het percentage moeilijk vervulbare docentvaca-
tures zo hoog.
8 Bron: https://www.techniekpactmonitor.nl/docenten
0%
20%
40%
60%
80%
100%
AANBOD KEUZEVAK INFORMATICA
2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017
Percentage havo/vwo scholen
Techniek/technische vakken (N=28)
Ict (N=10)
Alle (N=979) Biologie (N=49)
Niet-bètatechnische vakken (N=599)
Wiskunde/rekenen (N=111)Natuur-/ scheikundigevakken (N=79)
30%
20%
10%
0%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
MOEILIJK VERVULBARE VACATURES DOCENTEN VO
ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 9
ICT-OPLEIDINGEN IN HET HOGER ONDERWIJSOp het hbo koos 8,3% van de studenten voor een ICT-opleiding in 2018-2019. Dat zijn 11.607 personen.
Van de mannen koos 13,8% en van de vrouwen koos 3,1% een ICT-studie. Afgelopen tien jaar is de
instroom ruim anderhalf keer zo groot geworden.
Op het wo koos in 2018-2019 8,1% van de bachelorstudenten en 8,6% van de masterstudenten voor een
ICT-opleiding. In totaal zijn dat 9.816 personen. Van de mannen koos 12,8% een ICT-bachelor en 12,6%
een ICT-master. Van de vrouwen koos 3,9% een ICT-bachelor en 5,2% een ICT-master. Op wo bachelorni-
veau is afgelopen tien jaar de inschrijving in ICT-opleidingen meer dan verdubbeld; in absolute aantallen
zelfs meer dan verdrievoudigd. Het aantal inschrijvingen in een wo ICT-master is bijna verdubbeld en in
absolute aantallen bijna verdrievoudigd.
0%
2%
4%6%
8%10%12%14%16%
AANDEEL INSTROOM ICT HBO
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
vrouwen mannen
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
ABSOLUTE INSTROOM ICT HBO
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
vrouwen mannen
PAGINA 10 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS
DOORSTROOM NAAR HOGERE ONDERWIJSNIVEAUS EN DIPLOMA’SVanuit mbo BOL-niveau-4-gediplomeerden in het domein ICT, stroomt ruim 30% direct door naar hbo.
Dit percentage is laatste jaren gestegen; dit was een aantal jaren geleden nog maar 13%. Veel studenten
kiezen voor hbo-ict of hbo informatica, maar er worden ook andere studies gekozen, zoals international
business en social work (zie bijlage voor een overzicht van gekozen studies).
0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
10,0%
12,0%
14,0%
AANDEEL INSTROOM ICT UNIVERSITEIT
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
vrouwen wo master mannen wo master
vrouwen wo bachelor mannen wo bachelor
ABSOLUTE INSTROOM ICT UNIVERSITEIT
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
vrouwen wo master mannen wo master
vrouwen wo bachelor mannen wo bachelor
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
3.500
3.500
ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 11
Ongeveer een derde van de studenten die instroomt in een hbo ICT-opleiding, is een gediplomeerde uit
het mbo. Dit is in veel gevallen een ICT-gerelateerde mbo-studie, maar het kan ook een andere mbo-op-
leiding zijn. Het percentage starters in een hbo ICT-opleiding vanuit een mbo-diploma is al jaren vrij
constant en ligt tussen de 31% en 34% (zie bijlage). Dit is iets hoger dan gemiddeld: 26% tot 29% van
de instromers in het hbo komt uit het mbo (mbo-gediplomeerd). Het overgrote deel van de studenten
met een mbo-diploma begint aan een reguliere studie, een klein deel start een AD-traject. Bij ICT-op-
leidingen starten relatief minder mbo-gediplomeerde studenten een AD-traject (6%), en dus vaker een
reguliere bachelor, dan gemiddeld bij hbo-studies (10%, zie bijlage).
2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.600
1.600
AANTAL DIRECTE DOORSTROOM BOL-VT4 DOMEIN ICT NAAR HBO
2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
AANDEEL DIRECTE DOORSTROOM BOL-VT4 DOMEIN ICT NAAR HBO
PAGINA 12 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS
Bij wo bachelor-ICT-instromers ligt het aandeel studenten dat een afgeronde hbo-opleiding heeft, een
stuk lager dan bij hbo/mbo, rond de 5%. Ook hier geldt dat het hbo-diploma niet per definitie van een
ICT-opleiding hoeft te zijn geweest. De laatste jaren is het percentage wo ICT-bachelor starters met
een hbo-diploma, relatief gedaald: van 14% in 2009 tot 5% in 2018 (zie percentages in de bijlage). Het
absolute aantal is wel ongeveer gelijk gebleven. Het aandeel dat bij wo ICT-opleidingen start vanuit een
hbo-bachelordiploma ligt een stuk lager dan gemiddeld bij wo bachelors. Gemiddeld ligt het percentage
drie keer zo hoog, rond de 15%.
INSTROOM HBO ICT-OPLEIDING
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Instroom hbo ict met mbo-diploma Instroom hbo ict (overig)
INSTROOM WO BACHELOR ICT
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Instroom wo bachelor ICT vanuit hbo Instroom wo bachelor ICT
ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 13
Laatste jaren neemt het aantal ICT-diploma’s toe op alle onderwijsniveaus. Gezien de enorme instroom-
toename in ICT in het hoger onderwijs laatste jaren, zal het aantal hbo en wo ICT-diploma’s komende
jaren nog flink stijgen. Percentages en uitsplitsing van diploma’s naar mannen en vrouwen is te vinden in
de bijlage.
AANSLUITING ONDERWIJS-ARBEIDSMARKTDe meerderheid van personen in ICT-beroepen is hoogopgeleid. Opleidingsachtergrond is 27% wo, 35%
hbo, 22% mbo en 16% lager opgeleid (bijv. middelbare school).9 Hoewel veel ICT’ers hoogopgeleid zijn,
hebben ze niet altijd een ICT-opleiding gevolgd. Dit is met name onder wo’ers het geval. Bijna driekwart
heeft een studie in een andere richting afgerond: 73%.Gezien de enorme toename aan instroom in
ICT-opleidingen in het hoger onderwijs de laatste jaren, bestaat de kans dat dit in de toekomst verandert.
Onder personen met een ICT-diploma werkt een deel in een ICT-beroep. Op hbo- en wo-niveau gaat het
om de meerderheid van de gediplomeerden. Personen met een mbo ICT-diploma werkten in 2017 maar
in 32% van de gevallen in een ICT-beroep en 68% in een niet-ICT-beroep. Dit is opvallend. ICT is een
conjunctuurgevoelige sector; mogelijk met name voor mbo-opgeleiden kan daardoor de werkloosheid
wisselen. In ROA data is te zien dat de werkloosheid onder mbo 2/3/4-ICT’ers in 2015/’16 hoog was;
onder hbo en wo ICT’ers laag (zie bijlage voor cijfers).10
9 Bron: dashboard van CA ICT https://pr-edict.nl/ict-arbeidsmarkt; cijfers gebaseerd op DUO-data en CBS microdata.10 Bron: ROA arbeidsmarktinformatiesysteem. Data worden eind 2019 geüpdatet.
2008 2009 2010 2011 2012 20132007 2014 2015 2016 2017
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
AANTAL ICT DIPLOMA'S PER ONDERWIJSNIVEAU
mbo
hbo bachelorhbo master
wo masterhbo ad
wo bachelor
PAGINA 14 | ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS
In welke ‘andere’ beroepen komen ICT-gediplomeerden terecht? In ROA data van 2015-’16 zien we dat
met name mbo-2/-3 ICT-afgestudeerden in andere richtingen werken (zie bijlage).9 Beroepen waarin zij
werken buiten de ICT: administratief medewerkers, receptionisten/telefonisten, schoonmakers, trans-
portplanners en logistiek medewerkers, laders, lossers en vakkenvullers. Mbo-4 ICT’ers komen behalve
in ICT-beroepen ook terecht in beroepsgroepen receptionisten/telefonisten en vertegenwoordigers en
inkopers. Hbo ICT-opgeleiden werken vaak in ICT-beroepen, maar ook als bedrijfskundigen en organisatie-
adviseurs. Wo ICT-opgeleiden werken eveneens vaak in de ICT, maar worden soms ook bedrijfskundige of
organisatieadviseur. Daarnaast komen zij terecht in ingenieursberoepen of worden managers ICT.
Als het gaat om aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt, dan heeft dat zowel een kwantitatieve als kwali-
tatieve component. Het onderwijs werkt samen met arbeidsmarktpartijen in publiek-private samenwer-
kingsverbanden om onderwijs te innoveren. De overheid stimuleert dat middels subsidies. In totaal zijn er
door Nederland verspreid meer dan 50 van deze samenwerkingsverbanden op het gebied van ICT om de
aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren.
ONDERWIJS- EN ARBEIDSMARKT ICT IN CIJFERS | PAGINA 15
WWW.TECHNIEKPACT.NL