Impactanalyse zorgakkoord toont fundamentele transitie ......Het toerusten van de maatschappij op...

Impactanalyse zorgakkoordtoont fundamentele transitie-opgave langdurige zorgOrganisaties actief om verlieste beperken

Amsterdam

20 september

2013

PwC

Effecten zorgakkoord zichtbaar in ActiZ impactanalyse

2

Om meer zicht te krijgen op de impact en kansen van het zorgakkoord heeft ActiZ een impactanalysetraject ontwikkeld. Na deeerste overzichten in april en juni van 2013 presenteert ActiZ nu de resultaten van september.

De ActiZ impactanalyse biedt in de eerste plaats het management van zorgorganisaties inzicht in de impact en de kansen van hetrecent gesloten zorgakkoord voor het eigen concern. De organisaties vertalen de maatregelen van het zorgakkoord in eigenstrategische keuzes ten aanzien van onder meer hun cliënten, formatie en vastgoed; vervolgens leggen zij deze vast in de – doorPwC ontwikkelde – ActiZ impactanalysetool. De webbased tool berekent het effect van deze keuzes op financiële kernindicatoren(rendement, vermogen en liquiditeit) voor de periode 2012 – 2018. Op die manier wordt duidelijk welke overlevingskansen degemaakte keuzes bieden.

De organisaties verkennen meerdere scenario’s en kunnen variabelen bijstellen om te zien tot welke effecten dit leidt. Het meestrealistisch geachte scenario leveren de deelnemers door aan ActiZ. Op die manier ontstaat er ook een landelijk beeld.

De tool pretendeert niet een gedetailleerde afspiegeling van de werkelijkheid te zijn, maar is een simulatie die de impact en demogelijkheden van de nieuwe beleidskaders verkent en op een verantwoorde wijze doorrekent. Het gebruik van de impacttool isgeen invuloefening voor de staf, maar start bij de visie, de ambitie en het maatschappelijk ondernemerschap van bestuur endirectie.

45 leden van ActiZ hebben voor deze septemberronde een scenario aan ActiZ aangeleverd. Verder hebben 60 organisaties eenaantal specifieke vragen beantwoord over onder meer het verwachte contracteerbeleid van gemeentes en zorgverzekeraars/zorgkantoren. Uit een brede sondering blijkt dat de conclusies die uit de impacttool naar voren komen door bestuurders entoezichthouders van zorgorganisaties breed worden herkend en dat deze berusten op een reële vertaling van de beleidsmaatregelennaar de situatie van de individuele organisaties.

Kort nadat de ActiZ-leden hun scenario’s aan ActiZ hadden opgeleverd, werd bekend dat de ‘knip’ tussen verpleging en verzorgingin de thuiszorg mogelijk niet doorgaat. De effecten van deze mogelijke maatregel zijn direct verkend en worden momenteel met deleden afgestemd.

PwC

Zorgvolume daalt naar verwachting tot onder hetniveau dat het kabinetsbeleid aangeeft

De 60 organisaties die hun verwachtingen ten aanzien van het contracteerbeleid hebben aangegeven, geven het volgende aan:

• Van de huidige omzet hulp bij het huishouden wordt in 2018 nog circa 60% gerealiseerd (dit is conform het kabinetsbeleid).

• Van de huidige omzet persoonlijke verzorging wordt in 2018 nog 68% gerealiseerd (het kabinetsbeleid gaat uit van 85%).

• Van de huidige omzet extramurale begeleiding wordt in 2018 nog 61% gerealiseerd (het kabinetsbeleid gaat uit van 75%).

De gemeenten zullen dus naar verwachting minder contracteren dan in het kabinetsbeleid is aangegeven (lager volume en/of lagertarief). Een van de oorzaken kan zijn dat de gemeenten te maken zullen krijgen met beheerskosten, om hun nieuwe taken tekunnen uitvoeren. Daarnaast wordt – mede op grond van eerdere ervaringen - verwacht dat de tarieven door aanbesteding onderdruk blijven staan en dat gemeenten voorzichtig inkopen in verband met mogelijke verdere bezuinigingen.

De organisaties verwachten in de intramurale zorg een afname met 70% van het aantal cliënten met een lichter zorgzwaartepakket(ZZP 1 tot en met 3 en 50% ZZP4). Dit een logisch gevolg van het feit dat er geen nieuwe cliënten meer in aanmerking komen voordeze ZZP’s. Huidige cliënten houden hun recht op AWBZ-verblijf. Omdat de organisaties verwachten dat over vijf jaar nog 30% vandeze cliënten aanwezig zal zijn, is het de vraag of het kabinet en de zorgverzekeraars niet met een snellere afname rekenen dan inwerkelijkheid het geval zal zijn.

Opvallend is dat naar de verwachting van de organisaties ook het volume van de zwaardere zorg terugloopt. De verwachte dalingstaat in contrast met de beleidsbrief, die juist groeiruimte aangeeft. Oorzaak kan zijn dat een aantal zorgverzekeraars een reductievan zwaardere zorg (verpleeghuiszorg) heeft aangekondigd. Zij willen het scheiden van wonen en zorg ook voor deze cliënteninvoeren. De organisaties verwachten niet alleen een volumedaling maar ook een tariefkorting: van 97,3% van het maximumtariefin 2013 naar 96% volgend jaar, en de daling zal zich voortzetten.

Al met al zien de organisaties het aantal cliënten in de verpleging, verzorging en thuiszorg met een kwart dalen. Dit is het saldo vaneen afname door de maatregelen uit het zorgakkoord enerzijds en een toename door nieuwe diensten (bijvoorbeeld private zorg)anderzijds.

De gemiddeld verwachte omzetdaling is 11%, rekening houdend met de indexactie van de tarieven. Dat deze omzetdaling kleiner isdan de daling van het aantal cliënten, komt omdat met name het aantal cliënten met lichte zorg zal dalen.

3

PwC

Gemiddeld rendement in 2018 negatief en budgetratio daalt,maar verschillen per organisatie zijn groot

De mate waarin organisaties een omzetdaling verwachten, loopt fors uiteen. 14% verwacht een omzetstijging, 34% een geringomzetverlies tot 10%, 31% een omzetverlies tussen de 10 en 20% en 21% een omzetverlies van meer dan 20%. De verwachteverliezen hebben te maken met de samenstelling van het aanbod en met de mate waarin de organisaties kans zien om bijvoorbeeldleegstaande ruimtes te verhuren of nieuwe diensten aan te bieden. Wie op dit moment een groot aandeel van zijn omzet haalt uitzorg die binnenkort niet meer wordt gefinancierd of waarop sterk wordt gekort, heeft een extra grote transitieopgave.

Deze verschillen in omzetverwachting blijken bepalend te zijn voor de financiële impact van het kabinetsbeleid.

De nettomarge (rendement als percentage van de omzet) is in 2018 gemiddeld -4,4%. Negatief dus. Maar voor organisaties zonderverwacht omzetverlies blijft het rendement(bescheiden) positief, terwijl organisaties met een groter omzetverlies ookgeconfronteerd zullen worden met een fors negatief rendement. Alle doorrekeningen zijn inclusief de geraamde positieve effectenvan extra dienstverlening en ingerekende inkoop- en efficiencyverbeteringen. Het rendement in 2012 bedroeg 2,7%.

In 2015 is voor een aantal organisaties een dip in de nettomarge zichtbaar. Dat is het jaar waarin de meeste kosten voor debenodigde formatiemaatregelen (afvloeiing en verschuiving naar hoger geschoolde medewerkers) moeten worden gemaakt. Dekosten voor wachtgelden worden geraamd op € 250 mln. Daarnaast wordt rekening gehouden met extra tariefkortingen.

Logisch gevolg van de rendementsdaling is dat naar verwachting ook het vermogen verdampt. Dat geldt specifiek voor deorganisaties die omzetverlies verwachten. De budgetratio (het eigen vermogen als percentage van de bedrijfsopbrengsten) daaltnaar gemiddeld 12%. Met een budgetratio van 15% of hoger kunnen zorgorganisaties normaliter bij een financiële instelling debenodigde financiering rond krijgen. Bij een budgetratio van 12% kan dat hooguit tegen stringente voorwaarden. Net als denettomarge verschilt de budgetratio per type organisatie. De budgetratio van organisaties met een omzetverlies van meer dan 10%daalt tot (ver) onder de grens van 8% die het Waarborgfonds hanteert om leningen te borgen. Dat betekent dat deze organisatieshet bijzonder moeilijk zullen hebben om leningen te verkrijgen, en dat zij dus ook geen investeringen kunnen plegen. Juist dezeorganisaties moeten veel kosten maken (aanpassen gebouwen, omscholen personeel) om te kunnen overschakelen op een zorg- endienstenaanbod dat wél rendabel is.

4

De impactresultaten van september 2013 laten zien dat de ActiZ-leden gestart zijn met het voorbereiden van maatregelen die hetverlies van omzet en rendement moeten voorkomen of beperken. De inventarisatie van juni liet nog een gemiddeld rendement van-6,6% zien, tegen -4,4% in september. De branche toont hiermee zijn veerkracht op het moment dat het er werkelijk op aankomt.

PwC

Daling liquiditeit grootste continuïteitsrisico

Het dalende rendement en eigen vermogen vormt voor een aantal organisaties een bedreiging van hun continuïteit. Toch is er eenrisico dat nog acuter blijkt te zijn, en dat is de daling van de liquiditeit (current ratio, het ‘geld in kas’).

Doordat de vermogensbuffer van zorgorganisaties voor een niet onaanzienlijk deel bestaat uit vastgoedbezit, kan het vermogen nietworden vrijgemaakt voor de afvloeiings- en omscholingskosten van medewerkers. Deze kosten dienen dus te worden betaald uit dekasstromen. Daardoor daalt de liquiditeit. Als de grens van 0,6 liquiditeit is bereikt, wordt de kans groot dat de organisatie nietmeer kan voldoen aan verplichtingen als salarisbetalingen. Voor organisaties met een omzetverlies van meer dan 20% wordt dezesituatie al in 2016 bereikt. Voor de meeste andere organisaties gebeurt dat in 2018. Alleen de organisaties zonder omzetverliesweten hun liquiditeit op een redelijk peil (0,8) te houden.

Fors effect zorgakkoord op werkgelegenheidDe organisaties die de impactanalyse hebben uitgevoerd, geven aan dat zij hun formatie van circa 40.000 fte in de jaren tot 2018zullen moeten reduceren met circa 10.000 fte (indicatieve raming). De helft hiervan zal afvloeien door natuurlijk verloop ofoutplacement dan wel andere maatregelen, maar voor de andere helft lijkt gedwongen ontslag onontkoombaar.

5

PwC

Branche op weg naar duurzame dienstverleningMeerjarenafspraken kunnen transitie mogelijk maken

De boodschap die ActiZ met dit landelijk beeld wil geven, is dat de transitieopgave van de branche bijzonder groot is maar ook datorganisaties al volop bezig zijn om te innoveren.

Ondanks deze inspanningen blijkt dat bijna alle organisaties te maken zullen krijgen met een te lage liquiditeit, doordat zij alsenige partij de kosten van personeelsreductie, omscholing, leegstand en mogelijke opbrengstderving bij verhuur van vrijkomendecapaciteit moeten dragen, en wel geconcentreerd in een beperkt aantal jaren.

Het toerusten van de maatschappij op een andere inrichting van de zorg voor kwetsbare burgers vraagt echter om een inspanningdie alleen door partijen in gezamenlijkheid kan worden geleverd. PwC pleit daarom voor meerjarenafspraken over de transitie metalle betrokken partijen: cliënten, zorg- en welzijnsorganisaties, gemeenten, zorgverzekeraars/zorgkantoren, sociale partners enministeries.

6

PwC

Impact contracteerbeleid

zorgkantoren en gemeenten

PwC

Volume Tarief Omzet Beleidsbrief LZ

Hulp bij huishouden 66,2% 89,8% 59,4% 60%

Persoonlijke verzorging 81,3% 83,7% 68,0% 85%

Begeleiding 76,6% 79,9% 61,2% 75%

Verwachte mutatie t.o.v. 2013

Wmo-dienst

Verwachting: gemeentelijke contractering blijft

achter bij macro beschikbare beleidsruimte

Bron: ActiZ impactanalyse september 2013

Gemeentelijke contractering in periode 2015-2018 blijft naarverwachting aanzienlijk achter bij macro beschikbaar gestelde

beleidsruimte (beleidsbrief Hervorming Langdurige Zorg april 2013)

N = 60

8

PwC

Verwachting: intramurale contracteercapaciteit

daalt, ook in hogere ZZP’s; tarief daalt in 2014

9


2014 2017

ZZP 1 tot en met 3 + 50% ZZP 4 73,6% 31,4%

ZZP 5 en hoger + 50% ZZP 4 94,7% 90,5%

Intramurale plaatsen

Verwachting te contracteren capaciteit

Gemiddeld ZZP-tarief 97,3% 96,0%

ZZP-tarief als percentage van

het Nza-maximumtarief2013 Verwachting 2014

N = 60

* Ten opzichte van de huidige capaciteit.

*

PwC

Impact op cliënten

PwC

Totale afname cliënten geraamd op 24%

Extramuraal -6%, intramuraal -23% en huishoudelijke hulp -49%

11


0%

20%

40%

60%

80%

100%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Cliënten extramuraal Cliënten Huishoudelijke hulp Cliënten intramuraal N = 45

- 23%

- 49%

- 6%

PwC

Impact op omzet

PwC

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Omzet extramuraal Omzet Huishoudelijke hulp Omzet intramuraalN = 45

Totaal geraamde omzetdaling bedraagt gemiddeld 11%Intramurale daling gedempt door stijgende omzet per cliënt (zorgzwaarte)Extramurale omzet per cliënt daalt (prijserosie gemeente) en wordt nognauwelijks gecompenseerd door nieuwe dienstverlening

-55%

- 6%

- 10%


13

Om

zet

PwC

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Omzet intramuraal totaal Omzet ZZP 5 en hoger Omzet ZZP 1-4 N = 45

Lichte omzetgroei ZZP 5 en hoger voorzien.


Geraamde omzetontwikkeling ZZP 5 en hoger ten opzichte van 2012met jaarlijkse prijsindexatie

Effect prijsindexatie 11%, effect volumestijging 2%

113%

14

Om

zet

- 6%

- 46%

Het feit dat een omzetgroei wordt voorzien, lijkt in tegenspraak met de cijfers op slide 9, die een daling aangeven.Oorzaken zijn het verschil in de mate waarin rekening is gehouden met prijsindexatie en het verschil inrespondentgroep (60 versus 45 organisaties).

PwC

Impact op ontwikkelingnettomarge

PwC

Nettomarge 2018 is lager naarmate verwachtomzetverlies groter is


-20%

-15%

-10%

-5%

0%

5%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018N = 45

Omzetstijging:NM = 2,8%

Omzetdaling0 – 10%:

NM = -2,3%

Gemiddeld:NM = -4,4%

Omzetdaling10 – 20%:

NM = -6,2%

Omzetdaling> 20%:

NM = -12,6%

16

Nett

om

arg

e

NM =nettomarge

PwC

Ontwikkeling nettomarge: verdeling organisatiesover categorieën omzetmutatie


-20%

-15%

-10%

-5%

0%

5%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018N = 45

Omzetstijging

Omzetdaling0 – 10%

Gemiddeld

Omzetdaling10 – 20%

Omzetdaling> 20%

14%

34%

31%

31%

21%

17

Nett

om

arg

e

PwC

Deelnemende organisaties nemen maatregelenOntwikkeling nettomarge positiever ingeschat dan in juni


N = 45

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Juni 2013 September 2013

-6,6%

-4,4%

18

Gemiddeldejuni 2013

Gemiddeldeseptember 2013

Nett

om

arg

e

PwC

Impact op ontwikkeling vaneigen vermogen

PwC

0%

4%

8%

12%

16%

20%

24%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018Gemiddelde Grens vrije leencapaciteit Ondergrens Waarborgfonds N = 45

Door verliezen vanaf 2015 verdampt groot deelvermogenVrije leencapaciteit niet altijd meer geborgd

20


Budgetr

atio

Ondergrens Waarborgfonds

Boven 15%: vrije leencapaciteit

Budgetratio12%

22,5%

PwC

Vermogensbuffer van organisaties met omzetverlies >20%vanaf 2016 te beperkt om faillisement te voorkomen


N = 45

-40%

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Omzetdaling > 20% Omzetdaling 10%-20% Omzetdaling 0%-10%

Omzetstijging Gemiddeld

21

Budgetr

atio

BR 35,7%

BR 24,6%

BR 12,0%

BR 6,6%

BR -28,3%

BR =budgetratio

PwC

Impact op ontwikkeling vanliquiditeit

PwC

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

N = 45

Forse afname liquiditeit door verwachte exploitatie-verliezen en afvloeiingskostenBetalen salarissen vanaf 2018 mogelijk knelpunt

23


Ondergrens liquiditeit

Curr

entra

tio

1,1

0,6

PwC

Liquiditeit voor organisaties met omzetdaling > 20%al in 2016 probleem, voor andere in 2018

Bron: ActiZ impactanalysetool 2013

N = 45

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Omzetdaling > 20% Omzetdaling 10%-20% Omzetdaling 0%-10%

Omzetstijging Gemiddeld

Ondergrens liquiditeit

24

Curr

entra

tio

CR 0,8

CR 0,6

CR 0,6

CR 0,6

CR 0,4

CR =current ratio

PwC

Werkgelegenheid

PwC

Reductie formatie deelnemers met indicatief 10.027 fte,waarvan 4.912 fte mogelijk gedwongen ontslag

AWBZ (fte) HbH (fte)

Reductie formatie door volumeverlies 4.091 2.221

Uitstroom i.v.m. behoefte aan andere competenties 3.377 337

Totaal aantal te reduceren fte 7.468 2.559

Reductie via personeelsvoorzieningen en maatregelen 4.176 939

Gedwongen ontslagen: raming deelnemende organisaties 3.292 1.620

26

PwC

Bijlage

PwC

Samenstelling deelnemers met gecompleteerdeimpacttool per 5 september 2013

Grootteklasse S M L XL Totaal

Deelnemers 6 11 17 11 45

Soort organisatieExtra-muraal

GemengdIntra-

muraalTotaal

Deelnemers 4 22 19 45Bron: Managementrapportage ActiZ impactanalysetool 2013

29

Impactanalyse zorgakkoord toont fundamentele transitie ......Het toerusten van de maatschappij op...

Documents

Transcript of Impactanalyse zorgakkoord toont fundamentele transitie ......Het toerusten van de maatschappij op...