De staat Israël heeft veel geld nodig voor de veiligheid. Een groot

deel van het nationale budget gaat naar defensie, leger en inlichtin-

gendienst. Daarnaast wordt er door nieuwe Joodse immigranten die

naar Israël komen een beroep gedaan op de sociale diensten. Daar-

om is er minder geld beschikbaar voor hulpverlening aan armen,

ouderen en zwakken in de samenleving. De verschillende Messias-

belijdende gemeenten zien hierin een duidelijke roeping.

HulpverleningIn samenwerking met de sociale diensten in Haifa en in Nazareth

verstrekken Messiasbelijdende Joden maaltijden en voedselpakket-

ten aan arme medeburgers. Daarbij wordt niet gekeken naar gods-

dienst of afkomst. Zowel Joden als Arabieren, autochtone Israëli’s

en immigranten, worden geholpen. Veel gemeenten geven speciale

aandacht aan overlevenden van de Holocaust. Men ontvangt hen

op een van de Joodse of nationale feesten in een zaal en biedt hen

een maaltijd aan. Er worden bustochten georganiseerd om deze

ouderen een dag uit hun eigen (eenzame) levenssituatie halen. Ook

zijn er meerdere projecten waar men verslaafden aan alcohol of

drugs probeert te laten afkicken en hen een gelukkiger leven te

laten beginnen.

Messiasbelijdende Joden in Israël begonnen meer dan tien jaar

geleden met hulp aan vrouwen die ongewenst zwanger waren

geworden. In plaats van de in de Israëlische samenleving helaas

vaak toegepaste abortus geeft men hulp. Men luistert, spreekt en

bidt met de vrouwen in nood. Er wordt zonodig financiële hulp gege-

ven of men verstrekt babykleertjes en wegwerpluiers. Als het kind

maar gespaard blijft!

Drijfveer Messiasbelijdende Joden weten van de liefde van de Heere Jezus. Ze

willen graag deze liefde tonen aan anderen. De nood die zij om zich

heen zien, maakt hen afhankelijk van God. Zij bidden voor hun mede-

burgers en zoeken mogelijkheden om hen te helpen. Hun diepste

drijfveer is het evangelie van Yeshua de Messias. Dit is de Bron

waaruit zij kracht putten. Zij lopen niet met het evangelie te koop en

gebruiken de hulpverlening niet om te evangeliseren. Wel willen zij

graag de handen van de grote Helper zijn naar anderen toe.

WervendDoor hun belangeloze hulp vallen Messiasbelijdende Joden op.

Mensen vragen hen naar de drijfveer van hun handelen. Dan komt

er vaak een gelegenheid om te getuigen van Jezus Christus. Van

Zijn liefde om mensen te redden van zonde en verlorenheid. Het

raakt mijn hart en brengt mij tot verwondering wanneer ik regel-

matig hoor dat God door de deze hulpverlening andere Joden tot

geloof in de Messias brengt. God verhoort de gebeden en gemeenten

mogen ook hierdoor groeien!

Helpt u de Messiasbelijdende Joden om handen van de Helper te zijn?

Ds. A. Jonker

M e s s i a s b e l i j d e n d e J o d e n : h a n d e n v a n d e H e l p e r !

Messiasbelijdende Joden vormen een kleine groep in Israël. Toch nemen ze hun

plaats in leger en samenleving in. Daarbij gaan ze steeds meer voor anderen

betekenen. Door hun belangeloze en liefdevolle hulpverlening vallen zij op.

Voorlichtingsblad van de stichting Steun

Messiasbelijdende Joden | 17e jaargang nummer 1

I m m a n u ë l

Door Ds. A. Jonker

G o d s g e n a d e v e r b o n d

Een paar jaar geleden las ik een prachtige biografie over John

Newton. We kennen hem vooral als de dichter van het beken-

de lied Amazing Grace (‘Genade, zo oneindig groot’). In zijn le-

ven zien we heel mooi hoe de Heere in zondaren werkt. Soms

doet Hij dat bijzonder krachtig en plotse-

ling. Newton wist daarvan. Maar vaak

werkt de Heere geleidelijk. Ook dat zien

we in het leven van Newton. Zo kreeg hij

pas een hele tijd na zijn omkeer zicht op

Gods genadeverbond. Het was voor New-

ton een hele ontdekking. Een troostrijke

ontdekking! Alles wat hij nodig had voor

het leven met de Heere had God hem al toegezegd en was door

Christus, de Middelaar van het verbond, al verdiend! Ik hoop

dat wij ook iets ontdekt hebben van de kracht en de zekerheid

van Gods genadeverbond. Hoewel de verbondsrelatie twee

kanten heeft en ons antwoord van geloof en bekering niet

mag ontbreken, is Gods trouw en liefde de dragende grond

voor de omgang met Hem. God is de eerste en de laatste. Hij

geeft en wij mogen ontvangen. En pas als we dat leren zien

vallen de dingen in ons geloofsleven op z’n plaats. Wie van-

uit Gods verbond denkt en leeft, krijgt

ook het juiste zicht op Israël, het volk

waaraan God Zich op een unieke manier

heeft verbonden. De eeuwen door heeft

God Zijn volk vastgehouden, ondanks Is-

raëls ongehoorzaamheid en ontrouw en

ondanks alle vijandschap die Israël heeft

ervaren. Ook in de toekomst zal God dat

doen. Sterker nog, Hij zal nog hele grote dingen gaan doen.

Waarom? Omdat Hij denkt aan Zijn verbond.

Ds. M.K. de Wilde

Nijkerk

Het was de bedoeling dat de op een na grootste digitale

nieuwssite in Israël een videoserie over Jezus zou starten. Dit

is na bedreigingen geannuleerd, schrijft Israël Today.

Walla!, een van de grootste Israëlische mediabedrijven, gaf in

december aan een reeks van maximaal 24 Hebreeuwstalige

getuigenissen over Yeshua (Jezus) op zijn website te willen

plaatsen. De leiding van deze Internetnieuwssite had op de so-

ciale media de populaire videoclips over Jezus opgemerkt, die

door het Israel College of the Bible (ICB) - een organisatie die

ook door ons wordt gesteund - waren gemaakt. Zij vroegen het

team van ICB of zij voor hun grote lezerskring hun eigen serie

over Jezus zouden kunnen produceren. Een bekende actrice

zou Israëlische gelovigen vragen stellen over het geloof in Je-

zus. Enkele onderwerpen die op de agenda stonden, zijn: Wie

zijn Messiasbelijdende Joden? Wat is het verschil tussen het

Messiaanse Jodendom en het christendom? Waarom is het He-

breeuwse Nieuwe Testament niet beschikbaar in Israëlische

boekhandels? Een prachtige gelegenheid om door videoclips

het evangelie dichter bij het hart en het verstand van veel men-

sen te brengen. Een groot bereik, want 95 procent van de Isra-

eli’s maakt dagelijks gebruik van Internet. Nieuwe videoclips

werden geplaatst op de website tijdens de drukste uren van het

Internetverkeer. Al op de eerste dag van plaatsing waren er

enorm veel bezoekers en commentaren. Walla News kreeg al

spoedig sterke bedreigingen van enkelen binnen de ultraor-

thodoxe gemeenschap, die zich verenigden en dreigden om

het bedrijf te vervolgen vanwege de bekendheid die Walla! gaf

aan de naam van Jezus en aan de Messiasbelijdende Joden.

Juridische adviseurs van Walla! kwamen na onderzoek tot de

conclusie dat er in feite geen wet was geschonden en ze be-

sloten om de video’s opnieuw uit te brengen. Een week later

ontving Walla! aanvullende bedreigingen van vertegenwoor-

digers van de ultraorthodoxie, die dreigden met een consu-

mentenboycot. Als gevolg daarvan besloot Walla! op vrijdag

25 december om de interviews van de website te verwijderen.

Erez Soref, voorzitter van het Israel College of the Bible en één

van de initiatiefnemers, stelt: ‘Net zoals tweeduizend jaar ge-

leden de eerste Messiasbelijdende Joden weigerden te zwijgen

over hun Messias, zijn wij niet van plan om ons in te houden

of om de publieke

discussie over

Yeshua het zwij-

gen op te leggen.

Blijft u met ons

mee bidden?’

IK ZAL MIJN VERBOND MAKEN

TUSSEN MIJ, U EN UW NAGESLACHT

NA U, AL HUN GENERATIES DOOR,

TOT EEN EEUWIG VERBOND, OM VOOR

U TOT EEN GOD TE ZIJN, EN VOOR UW

NAGESLACHT NA U. (GENESIS 17:7)

Door Ds. M.K. de Wilde

Hebreeuwstalige getuigenissen over Jezus niet langer voorpaginanieuws

2 I m m a n u ë l

Ons bestuurslid, ds. C.J. Overeem, sprak met

een jonge Messiasbelijdende Jood: Shilo Ben

Hod (22) en samen keken ze terug op zijn

dienstperiode.

Zou je je aan onze lezers kort kunnen

voorstellen?

Mijn naam is Shilo Ben Hod, een volge-

ling van Yeshua de Messias, en ik ben een

Israëlische Jood. Geboren in Jeruzalem in

een gezin met zes kinderen en opgegroeid

in Ma’aleh Adumim, een grote nederzet-

ting ten oosten van Jeruzalem. Ik weet me

gezegend met Sarah, een geweldige vrouw,

met wie ik sinds april 2013 getrouwd ben.

We leerden elkaar kennen toen ik in het

leger zat en samen mogen we God dienen

in Israël. Zelf ben ik betrokken bij Succat

Hallel (‘Tent van Lofprijzing’: een plaats in

Jeruzalem, waar 24 uur per dag, 7 dagen per

week gebed en aanbidding plaatsvindt, CJO)

en Sarah werkt voor Be’ad Chaim (zie pag.1).

In Israël moeten jongens drie en meisjes

twee jaar dienstplicht vervullen. Hoe was

die periode voor jou?

Aan het begin van de periode – ik was toen

18 - werd ik geplaatst in het noorden van

Israël, waar ik de trainingen onderging en

vervolgens heb ik het grootste gedeelte

van de diensttijd doorgebracht op een basis

in het midden van Israel. Als elektrotech-

nicus werkte ik in een laboratorium voor

onbemande vliegtuigen. Vanaf het begin

heb ik gebeden dat ik het licht en zout in

mijn legereenheid zou zijn en dat er kansen

zouden komen om mijn geloof met mijn

collega’s en vrienden te delen. Dat gebeurde

bijvoorbeeld toen ik gedurende twee weken

acht uur per dag wacht moest houden met

een collega. Als je dan niets anders te doen

hebt dan te praten, leer je elkaar kennen als

je beste vriend. En op een gegeven moment

komt dan ook het geloof ter sprake. Ik was

verrast over zijn openheid om te horen

over Jezus en zijn belangstelling voor

het geloof. Wat hem vooral verwonderde

was dat we in ons bidden tot God gebruik

maken van eigen woorden. De religieuze

Joden wijken namelijk niet of nauwelijks af

van de formuliergebeden die in hun gebe-

denboek (de Siddoer) staan. Deze andere

kijk op het gebed wekte meer interesse

bij hem op. Iedere keer als er een nieuwe

soldaat bij onze eenheid kwam, werd ik

door mijn collega’s geïntroduceerd als een

Messiasbelijdende Jood. Prima! Regelmatig

gaf het een mogelijkheid om – zelfs met

mijn commandanten – over God te spreken.

Kun je ook aangeven waar voor jou de uit-

dagingen lagen?

Na verloop van tijd werd het moeilijker om

sterk in het geloof en dichtbij God te blijven

leven. Want voortdurend bevind je je te

midden van niet-gelovigen. Met de meesten

van hen kun je natuurlijk prima opschieten,

maar aan de andere kant: wat als ze

vloeken, liegen, roken, praten over onder-

werpen waar je je op die leeftijd blijkbaar

mee bezig houdt, je kunt je daar niet aan

onttrekken. Onderschat niet wat het met je

doet als je twee tot drie weken in zo’n omge-

ving verkeert, dan voor het weekend weer

naar huis mag en je vervolgens, voor je het

weet, weer terug moet keren naar de basis.

En dat gedurende een periode van drie jaar!

Daarbij komt nog dat er nauwelijks tijd voor

ontspanning is omdat je het grootste deel

van de dag en nacht bezig gehouden wordt.

Dat heeft als onvermijdelijke gevolg dat

de stille tijd met God, je gebed en het lezen

van de Bijbel in het gedrang komt. Daar lag

inderdaad wel de grootste uitdaging, maar

God heeft me kracht gegeven en gebruikte

mijn vrouw, familie en vrienden om mij te

bemoedigen. Ook is het ontzettend waar-

devol dat er organisaties in Israël zijn die

de gelovige soldaten ondersteuning geven.

Ze organiseren bijeenkomsten en confe-

renties, waar je samen God aanbidt, luistert

naar lezingen, tijd hebt voor ontspanning en

ervaringen uit kunt wisselen met anderen

die in dezelfde situatie zitten als jij.

Waar kunnen de lezers van de Immanuël

voor bidden?

Ik zou mijn broeders en zusters in Christus

willen vragen om te bidden om fysieke

bescherming van de soldaten, maar net

zo belangrijk is het om te bidden voor hun

geestelijke bescherming. Bid dat de jonge

soldaten – als het gaat om het geloof –

sterker het leger zullen verlaten dan dat

zij hun dienstperiode begonnen. Bid dat de

jonge soldaten in staat zullen zijn om een

licht en zout in hun eenheid te zijn en dat

zij anderen zullen mogen beïnvloeden in

plaats van zelf beïnvloed te worden. Bid

dat wij allen gebruikt mogen worden tot

redding van ons volk, het Joodse volk.

E e n M e s s i a s b e l i j d e n d e J o o d i n h e t l e g e r

3I m m a n u ë l

Ineliding

In het vorige artikel werd de houding besproken die met name

Erasmus, Luther en Calvijn ten opzichte van de Joden innamen in de

tijd van de Renaissance en de Reformatie. Mede door de antisemi-

tische houding van Erasmus en van de latere Luther was het voor

Joden weinig aantrekkelijk om christen te worden. Calvijn neemt

waar het de Joden betreft een aparte positie in. In dit artikel wil ik

stil staan bij de christenen van Joodse komaf die een rol hebben

gespeeld bij de Reformatie in de Lage Landen. Hierbij

kan men twee groepen onderscheiden. In de

eerste plaats zijn er zoals in alle tijden indi-

viduele Joden geweest die overgingen

tot het christendom. Bijvoorbeeld John

Immanuel Tremellius (1510- 1580) een

van origine Italiaanse Jood, die na

zijn bekering docent Hebreeuws

werd in Straatsburg. Daar had hij

goed contact met Calvijn en zou

later de catechismus van Calvijn

in het Hebreeuws vertalen. Maar

ook Wilhelmus Baudartius, een van

de vertalers van de Statenvertaling

schijnt Hebreeuws te hebben geleerd

van een Joods christen. Dat én Calvijn

én de statenvertalers veel kennis hadden

van de middeleeuwse Joodse uitleg van het

Oude Testament was mede dank zijn deze leraren

Hebreeuws, waardoor ze de in het Hebreeuws geschreven

Joodse commentaren konden lezen. In de tweede plaats was het

de groep van de Portugese marranen (‘Marranos’ is een scheld-

woord dat waarschijnlijk zwijnen betekent). Men kan zich terecht

afvragen of het hier wel om Messiasbelijdende Joden gaat.

Immers de marranen waren Joden die in Spanje en Portugal

onder dwang Rooms katholiek waren geworden. Maar omdat

sommigen van hen een rol zowel in de Nederlandse geschiedenis

en ook bij het ontstaan en ontwikkeling van het calvinisme hebben

gespeeld, is het voor de lezers interessant kennis van hen te nemen.

De nieuwe christenen van Portugal

In 1492, het jaar waarin Columbus Amerika ontdekte, werden

de Joden uit Spanje verdreven. Zo’n 150.000 van hen namen de

wijk naar het nabijgelegen Portugal. In tegenstelling tot Spanje

had de Joodse gemeenschap daar nog niet te lijden gehad van

vervolgingen. In 1496 veranderde dat echter. In verband met zijn

voorgenomen huwelijk met Isabella van Spanje vaardigde de

Portugese koning Dom Emanuel (1495-1521) een edict uit om de

Joden uit zijn land te verdrijven. Omdat hij vanwege

economische redenen de Joodse gemeenschap

toch voor zijn land wilde behouden, drong

hij er bij hen op aan zich te laten dopen

en roomskatholiek te worden. Toen

zij dat echter weigerden, werd de

gehele Joodse gemeenschap van

Portugal onder dwang gedoopt.

Zo ontstond in Portugal een

aparte groep van nieuwe chris-

tenen, zo genoemd om hen te

onderscheiden van de andere chris-

tenen. Voor hun omgeving bleven

zij immers Joden. Velen van deze

nieuwe christenen, uiterlijk vroom

katholiek, bleven in het geheim aan het

Joodse geloof vasthouden. Toen in 1536 de

Inquisitie tegen hen werd ingesteld, vluchtten

velen van hen naar het buitenland. Deze marranen

vestigden zich in de gehele toenmalige wereld, zoals in

WestEuropa (Antwerpen, Amsterdam, Middelburg, Venetië), in het

Turkse rijk en in de Nieuwe Wereld. Een aantal van hen gingen

weer terug naar het geloof van hun vaderen. De Portugees Joodse

gemeente van Amsterdam is door marranen en hun afstamme-

lingen gesticht. Het aantal marranen buiten Portugal was zo groot

dat in het buitenland allengs de termen ‘Portugees’ en ‘Jood’ als

synoniem werden beschouwd. Ook in Spanje woonden nog grote

groepen marranen, maar hier ging het om families die al een aantal

generaties christen waren in tegenstelling tot die in Portugal, die op

een moment werden gedoopt en vaak niet meer van het christelijk

geloof afwisten dan alleen het feit dat ze gedoopt waren.

M e s s i a s b e l i j d e n d e J o d e n

Prof. Dr. Pieter A. Siebesma, Lunteren

ten tijde van de Reformatie in de Lage Landen (2)

4 I m m a n u ë l

Middelburg als marraans centrum

De Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) is een van de belangrijkste

gebeurtenissen van de Nederlandse geschiedenis. De inwoners

van de Nederlanden kwamen toen in opstand tegen het gezag

van Spanje en voerden strijd voor vrijheid van godsdienst en voor

staatkundige vrijheid. Minder bekend is dat ook marranen een rol

hebben gespeeld bij deze oorlog tegen Spanje. Dat de marraanse

gemeenschappen wereldwijd sympathiseerden met de Nederlanden

en met Willem van Oranje spreekt vanzelf. Zij hadden gezien hun

voorgeschiedenis weinig sympathie voor de Spaanse koning. In de

zestiende eeuw vormden Antwerpen, Middelburg, Arnemuiden en

andere Zeeuwse plaatsen een geliefd

toevluchtsoord voor marranen. In

Middelburg had men al voor 1492 de

poorten opengezet voor Spaanse koop-

lieden in wijn en specerijen, ongeacht

hun afkomst of geloofsovertuiging.

Deze stad wilde graag uitgroeien tot

een belangrijk handelscentrum en men

had daar (hoe typisch Nederlands!) veel

voor over, zolang het maar de handel

diende. Er vestigden zich heel veel

Spaanse en Portugese kooplieden, die vanwege hun (vermeende)

Joodse afstamming hun land hadden moeten verlaten. Ze waren

niet altijd veilig in Middelburg. In 1541 werden twee marranen,

Louis en Marcus Fernandez, vanwege het zich houden aan Joodse

gebruiken op de brandstapel verbrandt. Maar in het algemeen

burgerden ze snel in en pasten zich zo gemakkelijk aan dat wij een

generatie later hun namen al tegenkomen op de ledenlijsten van de

gemeente en kerkenraden van Middelburg. Daarop staan namen

als Alonso Ximenes, een vermaard koopman (zijn afstammelingen

zouden later zowel binnen de christelijke als Joodse gemeenschap

een belangrijke rol gaan vervullen), Peter de Heniosa, Schepen en

Raad van Middelburg en getrouwd met een dochter van de eerder

genoemde Alonso Ximenes, Pieter Garcia de la Loo, de baljuw en de

familie De la Palma, die vurige verdedigers van het calvinisme zou

voortbrengen. Een aantal marranen zou tot het Jodendom terug-

keren, maar het is opmerkelijk dat juist in de Lage Landen een

aanzienlijk deel overgingen tot de gereformeerde leer.

Marcus Perez, verdediger van het calvinisme

De meest bekende marraanse calvinist was Marcus (Marco) Perez, in

1527 geboren in Middelburg. Zijn vader Louis Perez behoorde tot de

eerste Portugese kooplieden die zich in Middelburg hadden geves-

tigd en handelde vooral in peper. Ook Marcus was een bekwaam

koopman, die maar liefst zes talen sprak, Vlaams, Frans, Duits,

Engels, Spaans, Italiaans en Latijn. In Antwerpen ging hij samen

met zijn vrouw Ursula Lopez de Villa Nova en zijn broer Martin over

tot het calvinisme. De Spaanse inlichtingendienst (gerelateerd aan

de inquisitie) hield hem goed in de gaten en beschreef hem als een

‘Spanjaard van Joodschen ras’. Het is dan ook niet verbazingwek-

kend dat Marcus Perez een belangrijke

rol heeft gespeeld binnen de Antwerpse

kerkenraad. Na de Beeldenstorm nam

hij contact op met Willem van Oranje

om deze opstand in ordelijke banen te

leiden. Eveneens legde hij contacten

met de diverse protestantse groe-

peringen in Antwerpen om tot een

bundeling van krachten te komen.

Vooral goed en nauw contact onder-

hield hij met de voorman van de

Luthersen, de schepen Ferdinand Benuy, eveneens een marraan

van SpaansPortugese komaf. Onder leiding van Marcus Perez

en Ferdinand Benuy kwam het compromis van de Antwerpense

kooplieden ter verkrijging van godsdienstvrijheid tot stand. In zijn

woning werd in 1566 het befaamde verzoekschrift om godsdienst-

vrijheid voor de protestanten opgesteld, dit in ruil voor drie miljoen

gulden. Perez was vanzelfsprekend de penningmeester van dit

comité dat dit grote bedrag bijeen moest brengen. Bij deze gelegen-

heid werden zij door Margaretha van Parma voor het eerst Geuzen

genoemd. Uiteindelijk moest Marcus Perez, nadat hij zijn vrouw

onder bescherming van prinses van Oranje Anna van Saksen had

achtergelaten, naar Basel vluchten. Maar ook zijn Middelburgse

familieleden, de la Palma’s werden vervolgd op beschuldiging van

het onderdak verlenen aan predikanten. Onder de martelaren die

in deze tijd voor hun geloof sterven komen we dan ook marranen

tegen, zowel calvinisten als wederdopers.

DE SPAANSE INLICHT-INGENDIENST HIELD

HEM GOED IN DE GATEN EN BESCHREEF HEM ALS

EEN ‘SPANJAARD VAN JOODSCHEN RAS’

5I m m a n u ë l

Zestiende-eeuwse bijbelsmokkel

Marcus Perez speelde ook een rol bij het verbreiden van de nieuwe

gereformeerde leer. Hij had via zijn familie veel contacten met

Spanje. Vandaar dat hij en Jehan Ximenes in staat waren dertig-

duizend exemplaren van de Institutie van Calvijn, samen met vele

andere christelijke traktaten en werken, die in het Spaans waren

vertaald, naar het Iberisch schiereiland te smokkelen. Op deze

manier wilde hij Spanje voor de nieuwe leer winnen. Ook zijn vrouw

Ursula Lopez de Villa Nova steunde de calvinistische zaak van

harte. Zij was eveneens de dochter van een voorname marraan en

haar broer Martin Lopez, edelman en rechtsgeleerde in Antwerpen,

behoorde tot de eerste Geuzen. Ursula organiseerde aan huis dames-

kransjes, (vandaag de dag zouden we ze Bijbelkringen noemen) waar

zij onderricht gaf vanuit de Bijbel en waar geld werd ingezameld

voor de bouw van de gereformeerde kerk. Hun huis stond open voor

een ieder die onderdak nodig had. Zelfs Petrus Datheen heeft bij hen

gelogeerd. De historicus Jaap Meyer heeft over deze ontmoeting

gefilosofeerd: “Wat zal er tussen de bewerker der Psalmen en deze

marranen zijn gesproken, als in de late avond de stemming vrij-

kwam voor het uitwisselen van de diepste gevoelens van geloof en

vertrouwen. Zou Marcus zijn zo populair geworden vriend misschien

nog Psalmmelodieën hebben voorgezongen, zoals zij in de tradities

der marranengeslachten worden bewaard?”. Als zij elkaar wederzijds

hebben beïnvloed, dan is dat, voor zover ik weet, nooit vastgesteld.

Marranen en het Huis van Oranje

Ook het Huis van Oranje heeft contacten onderhouden met

marranen. Zo komen we in de familie van Willem van Oranje Mencia

de Mendoza, markiezin van Zenete tegen. Door keizer Karel V werd

zij persoonlijk uitgehuwelijkt aan graaf Hendrik III van Nassau, de

broer van Willem de Rijke, de vader van Willem van Oranje. Zij was

een begaafde vrouw, die zich niet alleen bezighield met de studie

van de klassieken, maar ook Hebreeuws schijnt te hebben gekend.

Het hof in Breda werd dankzij haar tot een centrum van wetenschap

en cultuur. Vele schilders, beeldhouwers, dichters en geleerden, de

beroemdsten van hun tijd omringden haar. Bij testament bepaalde zij

dat na haar dood een leerstoel Hebreeuws in Toledo gesticht moest

worden, waarbij met name haar familieleden in aanmerking konden

komen voor een beurs. In hoeverre zij zich bewust was van haar

Joodse komaf, valt voor ons moeilijk na te gaan. Zij bleef haar hele

leven roomskatholiek. Wel weten we dat een aantal takken van haar

familie uiteindelijk naar het Jodendom is teruggekeerd. Zo stammen

in Nederland o.a. de geslachten Mendes en Lopes Suasso, dat nog

steeds het Mendozawapen voert, hiervan af. In de PortugeesJoodse

gemeente van Londen was en is Mendoza een veel voorkomende

naam.

Een tweede voorbeeld is het huwelijk tussen Emilia, de dochter van

Willem van Oranje en zijn tweede vrouw Anna van Saksen en lieve-

lingszus van stadhouder Maurits (15691629) met Don Emanuel, een

marraanse prins en afstammeling van de zoon van de Portugese

koning Dom Emanuel en zijn Joodse maîtresse. Don Emanuel

streefde naar de troon van Portugal en werd daarin gesteund door de

marraanse gemeenschappen. Hij kwam naar Nederland om steun

te zoeken voor zijn zaak en kreeg contact met Emilia. Maurits was

tegen dit huwelijk, met weinig resultaat.

In 1579 traden Emilia en Emanuel in het geheim in het huwelijk, inge-

zegend door een katholieke priester. Emanuel heeft zich onder meer

verdienstelijk gemaakt als kaperkapitein in de strijd tegen Spanje.

Na 28 jaar werd evenwel het huwelijk ontbonden en vestigde Emilia

zich met haar zes overgebleven dochters en twee zoons in Genève.

Heden ten dage wonen er nog steeds afstammelingen in Zwitserland

en kan men in Genève in de kathedraal de kapel van de prinsessen

van Portugal bezoeken. Dit huwelijk vormt een illustratie van het feit

dat Marranen, onder dwang gedoopte Joden en hun afstammelingen,

hoge posities konden innemen.

M e s s i a s b e l i j d e n d e J o d e nten tijde van de Reformatie in de Lage Landen (2)

LiteratuurTh. M. Roest van Limburg, Een Spaansche gravin van Nassau,

Mencia de Mendoza, markiezin van Zenete, gravin van Nassau

(15081554), Leiden 1908. Dr. J. Meyer, Zij lieten hun sporen achter,

Joodse bijdragen tot de Nederlandse beschaving, Utrecht 1964,

pag. 3340. I. Prins, De vestiging der Marranen in NoordNederland

in de zestiende eeuw, Amsterdam 1927. Mr. Dr. J. L. J. van de Kamp,

Emanuel van Portugal en Emilia van Nassau, van Gorcum, Assen

1980. Wulfert de Greef, Van een stam, Calvijn over Joden en chris-

tenen in de context van de late Middeleeuwen, Eburon Delft 2012.

Jozeph Michman e.a.. Pinkas, Geschiedenis van de joodse gemeen-

schap in Nederland, Amsterdam 1999

6 I m m a n u ë l

Voorlichting op verenigings- of gemeenteavondBestuursleden komen graag voor u spreken, met of zonder

powerpointpresentatie, over Israël. Graag bezoeken wij uw

gemeente, vereniging of school. ‘Israël en Messiasbelijdende

Joden’, ‘Wat moet ik met Messiasbelijdende Joden?’, ‘Zijn

Messiasbelijdende Joden tweederangsburgers?’ Hierover ver-

tellen we u graag meer. Voor inlichtingen en opgave kunt u

contact opnemen met: ds. A. Jonker(ajonker@messiasbelij-

dendejoden.nl) of tel. 0341 - 357766.

Tournee ds. D. Zadok Ds. D. Zadok is directeur van

de uitgeverij HaGefen en

predikant van de gemeente

Chesed weEmet (Genade en

Waarheid) in Kanot/Gedera.

Hij houdt altijd een boeiend

referaat waarna er gelegen-

heid is om vragen te stellen

en verder contact te leggen.

Hij komt weer naar Nederland

van D.V. 26 t/m 29 september

2016.

Wapenveld, Maandag 26 september:

19.30 uur in Gebouw Herv.

Gemeente, Kerkstraat 2A.

Info: Timon Bijsterbosch, tel.

06 – 27 175 982.

LunterenDinsdag 27 september:

19.30 uur in Bethelkerk,

Schaepmanstraat 2. Info: J.

van de Kolk, tel.: 0318 – 484 466.

Boven-Hardinxveld, Woensdag 28 september: 19.45

uur in Kerkcentrum, Paulus

Potterstraat 20. Info: Ds. P.

Vernooij, tel. 0184 – 613 079.

Bezoek aan Jaffastraat 17In het pand van de Bat

Tsiongemeente ontvangen ds.

en mevr. Ben Zvi u graag. Er is

de mogelijkheid om op zondag

als groep uw samenkomst

te houden in dit centrum. Ds.

Ben Zvi wil voor u spreken

en daarna kunt u daar koffie

drinken. Ook kunt u hier op

een doordeweekse dag terecht

voor uw souveniraankopen.

Wanneer u er zeker van wilt

zijn dat u als groep ontvangen

kunt worden, neem dan tele-

fonisch contact op met ds.

Ben Zvi om een afspraak te

maken.

Thuis: 00-972 – 2 – 53 55 506

Mobiel: 00-972 – 544 - 37 57 67

Jaffastraat 17:

00-972 – 2 – 62 23 030

Tournee Leon MazinLeon Mazin is voorganger van

de Shavei Tsion Gemeente in

Haifa. Hij hoopt van D.V. 20 t/m

24 maart 2017 naar Nederland

te komen. Zijn gemeente

heeft meerdere projecten, o.a.

gaarkeuken, zorg voor overle-

venden van de Holocaust, zorg

voor nieuwe immigranten,

muziekschool, theologische

toerusting en evangelisatie-

blad Oasis.

Tournee Yoyakim Figueras Yoyakim Figueras, ouder-

ling van de Chasdey Yeshua

gemeente in Arad, hoopt van

D.V. 23 t/m 26 januari 2017

enkele avonden te verzorgen.

Hij spreekt dan vanuit zijn

ervaringen als gelovige in de

woestijnstad Arad. We zien

weer uit naar zijn komst.

LegaterenEr zijn veel goede doelen die u kunt opnemen in uw testament,

maar wilt u daarbij het werk ten dienste van de Messias-

belijdende Joden in Israël niet vergeten? Om de Stichting Steun

Messiasbelijdende Joden in uw testament of wilsbeschikking

op te nemen, dient u de volgende zin op te nemen: Ik legateer

vrij van rechten aan Stichting Steun Messiasbelijdende Joden

te Nijkerk een bedrag van € om te worden afgegeven

drie maanden na mijn overlijden.

Een Messiasbelijdende Jood in uw gemeente in 2017? Voor een van bovenstaande

sprekers op uw gemeente-

avond kunt u contact

opnemen met: ds. A. Jonker

(ajonker@messiasbelijdende-

joden.nl)

CONTACT

m e t M e s s i a s -b e l i j d e n d e

J o d e n

7I m m a n u ë l

Voor het opgeven als donateur

en voor adreswijzigingen:

Dhr. G.J. Gersie

Simon Vestdijkstraat 133

3842 LK Harderwijk

Tel. 0341 – 421 181

E-mail:

info@messiasbelijdendejoden.nl

Voor het aanvragen

van een spreekbeurt

of presentatie:

Ds. A. Jonker

Havikstraat 40

3882 JH Putten

Tel. 0341 – 35 77 66

Email:

ajonker@messiasbelijdendejoden.nl

Bestuur:

Voorzitter:

Ds. A.D. Goijert, Nijkerk

Secretaris:

Dhr. G.J. Gersie, Harderwijk

Penningmeester:

Dhr. M. Hop, Nijkerk

Dhr. J.H. van Asperen, Nijkerk

Ds. N.A. Donselaar, Nijkerk

Ds. W. van Dijk, Kampen

Ds. H. de Graaf, Urk

Dr.ir. H. Kievit, Barneveld

Dhr. G. Kok, Apeldoorn

Ds. J.C.V. Krijtenburg,Veenendaal

Ds. C.J. Overeem, Zegveld

Dhr. D.C. v. Voorthuijsen,

Groot-Ammers

Postbus 223860 AA NijkerkKvK Amersfoort 320 76147www.messiasbelijdendejoden.nl

De Stichting Steun Messiasbelijdende Joden is bij de Belastingdienst geregis-treerd als een Algemeen Nut Beogende

Instelling (ANBI)

STEUN MESSIABELIJDENDE JODEN IN HUN

STRIJD TEGEN ABORTUS

In Israël worden jaarlijks 20.000 legale abortussen en hetzelfde aantal illegale abortussen gepleegd. Iedere week sterven minstens 800 baby’s in de moederschoot. Deze grote nood is Sandy Shoshani op het hart gebonden. Meer dan 10 jaar geleden is zij begonnen om kinderen van de dood te redden. Zij doet dit samen met medewerksters aan de telefoon, consulentes op allerlei plaatsen in het land, veel medewerkers en vrijwilligers.

De organisatie Be’ad Chaim (voor het leven) helpt iedere vrouw, getrouwd of ongetrouwd, Joods of Arabisch, ongeacht godsdienstige achtergrond. Er wordt hulp geboden door gesprekken, maatschappelijke en financiële ondersteuning. Ook verstrekt men babykleertjes, wegwerpluiers en andere zaken die de aanstaande moeder nodig heeft.

ER IS € 1400,- NODIG OM ÉÉN MOEDER EN HAAR KIND TE HELPEN.

Stort uw gift op NL90 RABO 0377 8534 96 t.n.v.

Stichting Steun Messiasbelijdende Joden te Nijkerk