MichaelerkircheDeze kerk bezit een van de indrukwekkendste middel-eeuwse interieurs van Wenen. De neo classicistische gevel en deze barokke gestucte engelen boven het hoogaltaar zijn later toegevoegd.

Maria-Treu-KircheEen beeld van Maria-Onbevlekte-Ontvangenis siert het plein voor deze barokkerk (1716). De gevel stamt uit 1860.

AugustinerkircheDe tombe van aartshertogin Maria Christina,

door Antonio Canova (1753–1822), staat in de gotische Augustinerkirche, die

ooit als parochiekerk van de Habsburgers diende.

KarlskircheDit eclectische barokmees-

terwerk (1714–1739) van J.B. Fischer von Erlach is

voorzien van een koepel, minaretten en twee zij-

paviljoens in Chinese stijl.

FranziskanerkircheHet opvallendst aan het theatrale hoogaltaar (1707) van Andrea Pozzo is een Boheems beeld van Maria.

JesuitenkircheGetordeerde zuilen onder-steunen het gewelf van de

Jesuiten kirche (1623–1631), die ook een trompe-l’oeil-

koepel bezit.

StephansdomHet gebeeldhouwde Wiener Neustädter Altar uit 1447 was een geschenk van Frederik III (blz. 21).

RuprechtskircheHet schip en de klokkentoren van de oudste kerk van Wenen zijn romaans, de zijbeuk en het koor gotisch en de gebrandschilderde ramen dateren van rond 1400.

Maria am GestadeDeze kerk uit de 14de eeuw werd in de 19de eeuw gerestaureerd. Op dit 15de-eeuwse gotische paneel staat De annunciatie afgebeeld.

PeterskircheWanneer u vanaf de Graben aan komt wandelen, bepaalt de hoge koepel van deze laat barokke kerk de aanblik.

Schottenring en Alsergrund

Museumkwartier enRathauswijk

Hofburgwijk

Opera en Naschmarkt

Belvedere- wijk

Stephansdom- wijk

5 2 � I N L E I D I N G O P W E N E N W E N E N I N H E T K O R T � 5 3

Hoogtepunten: kerkenHet machtigste symbool van Wenen is zijn kathedraal, de Stephansdom. Het is een gotisch meesterwerk in een stad waar de nadruk zwaar op barok ligt. Na de nederlaag van de Turken in 1683 (blz. 28–29) werden veel kerken gebouwd of verbouwd in barokstijl, hoewel het vaak nog mogelijk is om de resten van oudere bouwwerken terug te vinden onder de latere toe voegin-gen. Veel kerken zijn weelderig ingericht en enkele zijn voorzien van prachtige fresco’s. De kerken zijn gewoonlijk overdag open, maar tijdens de mis alleen voor gelovigen. In sommige kerken worden ’s avonds concerten en orgelrecitals gegeven. Een uitge-breid overzicht van de kerken van Wenen vindt u op blz. 54–55.

Maria am Gestade

0 meter 500

DO

NA

UK A N A A L

1

2

3

4

5 6

7

. 10de-eeuwse kroonDeze kroon met edel-stenen en emailleer-werk behoort tot de regalia van het Heilige Roomse Rijk.

Gymnastiekmateriaal van ElisabethHet trainings materiaal van de keizerin, die graag goed in vorm bleef, staat nog steeds in haar kleed-kamer.

Wegwijs in de SchatzkammerVanaf de ingang in de Weltliche Schatzkammer ziet u in zaal 1–8 voorwerpen van het Oostenrijkse Keizerrijk (zaal 5 behandelt Napoleon) en in zaal 9–12 schatten van het Heilige Roomse Rijk. De Bourgondische erfenis wordt getoond in zaal 13–16. De zalen I–V, het verst van de ingang, vormen de Geistliche Schatzkammer.

. Keizerin Elisabeth

In het Sisi Museum hangt dit portret

van de keizerin (1865) met sterren

in het haar, door Winterhalter.

Wieg van de koning van RomeMarie-Louise gaf deze wieg, ontworpen door de Franse schilder Prud’hon, aan haar zoon, de koning van Rome (blz. 177).

Crucifix naar Giambologna

(circa 1590)Dit type crucifix, een

Cristo Morto, kan worden teruggevoerd

op een voorbeeld van Giambologna in

Florence.

. Keizerlijke eetzaalIn de zaal waar de keizer lijke familie dineerde, is de tafel gedekt zoals hij eruitzag in de tijd van keizer Frans Jozef (blz. 34–35).

Keizer Maximiliaan I (circa 1500)

Dit portret door Bernhard Strigel hangt in de

Bourgondische zaal. Maximiliaan trouwde in

1477 met Maria, hertogin van Bourgondië.

I

1615

1413

1112

9

1

2

56

78

IIIIV

3410

Bokaal uit het Laxenburgservies (circa 1821)

Silberkammer

In de zalen op de begane grond ziet u een adembenemende collectie voorwerpen: goud, tafelzilver en prachtig porselein, ooit gebruikt bij Habsburgse staatsbanketten. Een hoogtepunt is een pièce de milieu van verguld brons van 33 m lang met bijpassende kandelabers (circa 1800). U kunt ook het midden-18de-eeuwse Sèvres-diner servies bewonderen dat Lodewijk XV cadeau deed aan keizerin Maria Theresia.

1 0 2 � W E N E N V A N B U U R T T O T B U U R T H O F B U R G W I J K � 1 0 3

j Kaiserappartements en SchatzkammerDe keizerlijke vertrekken in de Reichskanzleitrakt (1723–1730) en de Amalienburg (1575) omvatten de kamers waarin Frans Jozef van 1857 tot 1916 woonde, het appartement van keizerin Elisabeth van 1854 tot 1898 en de kamers waar tsaar Alexander I verbleef tijdens het Congres van Wenen (1815). In de Schatzkammer ziet u geestelijke en wereldlijke kostbaarheden vergaard tijdens de Habsburgse heerschappij, waaronder overbli-jfselen uit het Heilige Roomse Rijk en de kroonjuwelen.

TIPS VOOR DE TOERIST

Praktische InformatieKaart 4 D1 en 5 B3. Kaiser-appartements, Sisi Museum en Silberkammer: Michaelerkuppel. Tel. 5337570. Open dag. 9.00–17.30 (juli–aug. tot 18.00) uur. & 8 za–zo. ∑ hofburg-wien.at Schatzkammer: Schweizerhof. Tel. 525240. Open ma, wo–zo 9.00–17.30 uur; 24 dec. tot 15.00 en 31 dec. tot 16.00 uur. & 7 9 = ∑ kaiserliche-schatzkammer. at

Verklaring

Vertrekken van Frans Jozef

Vertrekken van Elisabeth

Vertrekken van Alexander I

Geistliche Schatzkammer

Weltliche Schatzkammer

Sisi Museum

Geen tentoonstellingen

UITGELICHT

1 Ingang door de Michaelertor naar de Kaiserappartements en Silberkammer

2 Ingang van de Schatzkammer

3 Doorgang naar de Neue Burg en Heldenplatz

4 Sisi Museum

5 Kaartverkoop

6 Ingang door de Kaisertor naar de Kaiserappar tements en Silber kammer

7 Uitgang appartementen

1

2

3

4

5

80

q

9

w

e

r

t

o

y

ui

7

6

n

SIGM

UN

DSG

.

GU

TENBERG

G.

KI R

CH

BE

RG

-G

AS

SE

GA

RDEG

.

BELLA

RIAST

RASSE

TEINFALTSTR.

SCHREYVOGELG.

L A U D O N G A S S E

F L O R I A N I G A S S E

LE

DE

RE

RG

AS

SE

SC

HL

ÖS

SE

LG

AS

SE

WIC

KEN

BU

RG

GA

SSE

PIAR

ISTENG

ASSE

BA

RTE

NST

EIN

G.

BUC

HFELD

- GA

SSE

JOSEFSG.

LA

MM

G.

SCHMID- GASSE

ST

RO

ZZ

I GA

SS

E

TULPENGASSE

REI

CH

SRA

TSST

RA

SSE

RA

TH

AU

SS

TR

AS

SE

FELDERSTR.

LE

NA

UG

AS

SE

KO

CH

GA

SSE

L INDENGASSE

KEL

LER

MA

NN

G.

NEU

DEG

GERG

ASSE

STIFTGA

SSE ST IFTG

ASSE

KI R

CH

EN

GA

SS

E

S I E B E N S T E R N G A S S E

BREITE GA

SSE

VOLKSGARTENSTR.

PI A

RI S

TE

NG

AS

SE

EBEN

DO

RFE

RST

RA

SSE

L IEBIGG.

REI

CH

SRA

TSST

RA

SSE

BANKGASSE

SCHWEIG

HOFERG

ASSE

DOBLHOFFG.

NE

UB

AU

GA

SS

E

BABENBERGERSTR.

LÖW

EL STRASSE

J O S E F S TÄ D T E R S T R A S S E

LAN

DE

SG

ER

ICH

TSS

TR

AS

SE

LA

NG

E

GA

SS

E

N E U S T I F T G A S S E

M A R I A H I L F E R S T R AS

SE

MUSEUM

STR.

MU

SEUM

SPLATZ

SCH

OTTEN

GA

SSE

AU

ERSPERGSTR.

B U RGG A S S E

ALSER STRASSE

LERCHENFELDER STRASSE

BU

RG

RI N

G

U N I V E R S I T Ä T S S T R A S S E

DR

- KA

RL

- RE

NN

ER

- RI N

G U

NI V

ER

SI T

ÄT

SR

I NG

RATHAUS-PLATZ

SCHMERLING-PLATZ

MARIA-THERESIEN-

PLATZ

RATHAUS-PARK

RATHAUS-PARK

SCHÖNBORNPARK

Rathaus

Schottentor

Volkstheater

Museums-quartier

350 yards

550m

W E N E N V A N B U U R T T O T B U U R T � 1 1 5

Beeld van Pallas Athene op de fontein voor het Parlement

Keizer Frans Jozef was degene die halver-wege de 19de eeuw de belangrijkste instellin-gen van het Habsburgse Rijk en van de stad langs de Ringstrasse liet bouwen (blz. 34–35). Nog steeds vormen deze gebouwen tezamen een geslaagd en indrukwekkend voorbeeld van stadsplanning. De wijken ten westen van de Ringstrasse bleven onaangetast, zoals Josefstadt, waar voor het gevoel in de schil-

derachtige straatjes en barokke kerken nog altijd een 18de-eeuwse sfeer heerst. De culturele instelllingen in dit gebied floreren: de briljante producties die ten tonele verschijnen in het Burgtheater en de gevarieerde tentoonstellingen van het Naturhistorisches Museum en het Kunsthisto risches Museum trekken altijd veel publiek.

MUSEUMKWARTIER EN RATHAUSWIJK

0 meter 250

Bezienswaardigheden in het kortStraten en plein6 Sankt-Ulrichs-Platz 7 Voetgangerszone Spittelberg u Mölker-Bastei

Historische gebouwen2 Alte Backstube 4 Theater in der Josefstadt 5 Palais Trautson 9 Parlement w Neues Rathaus r Universität t Café Landtmann y Dreimäderlhaus i Pasqualatihaus o Burgtheater blz. 134–135

Kerken3 Maria-Treu-Kirche e Dreifaltigkeitskirche

Musea1 Volkskunde Museum 8 MuseumsQuartier Wien0 Kunsthistorisches Museum

blz. 124 –129q Naturhistorisches Museum

blz. 130–131

Zie Stratengids kaart 1, 3 en 5

Verklaring van de symbolen zie achterflap

Restaurants blz. 214–215 1 Amerlingbeisl 2 Café Bellaria 3 Café Eiles 4 Café Leopold 5 Café Maria Haag 6 Centimeter II am Spittelberg 7 Halle Café 8 Kunthistorisches Museum Café & Restaurant

9 Landtmann Café 10 Lebenbauer 11 Pizzeria-Osteria Da Giovanni 12 Prinz Ferdinand 13 Schnattl 14 Vestibül 15 Witwe Bolte 16 Zu ebener Erde und erster Stock

1 . Volkskunde Museum

Palais Schönborn toont zaken op het gebied van folklore en land-

leven in Oostenrijk.

3 . Maria-Treu-KircheDeze kerk werd vanaf 1716 gebouwd door de paters van de orde der piaristen.

4 Theater in der JosefstadtHet oudste theater van Wenen (1788) is onafgebroken in bedrijf geweest sinds de renovatie door Josef Kornhäusel (blz. 86) in 1822.

Lange Gasse 29De huisjes aan deze bin-nenplaats, die in de 18de eeuw werden gebouwd voor dienstboden en arbeiders, zijn sindsdien weinig veranderd.

2 Alte BackstubeDit gebouw, een bakkerij van 1701 tot 1963, is sinds 1965 een museum en restaurant.

Restaurant Schnattl, op de ruime parterre en bin-nenplaats van een oud huis aan de Lange Gasse, is een van de beste restaurants van Wenen (blz. 215).

Deze pestzuil herdenkt de

epidemie van 1713.

Het Schönbornpark herbergt beeldhouw-werken als een buste

(1974) van de componist Edmund Eysler door Leo

Gruber.

1 Volkskunde MuseumLaudongasse 15–19. Kaart 1 B4. Tel. 4068905. % Rathaus. @13A. v 3, 33. Open di–zo 10.00–17.00 uur. Gesloten 1 jan., tweede paasdag, 1 mei, 1 nov., 25 dec. & 7 ∑ volk-skundemuseum.at

Het charmante Museum voor Oostenrijkse Volkskunde her-innert eraan dat Wenen meer was dan keizerlijke hoofdstad. Hier vindt u gebruiksvoorwer-pen uit de 17de–19de eeuw die te maken hebben met de volkscultuur van Oostenrijk en zijn buurlanden. Het museum is gevestigd in het 18de-eeuwse Palais Schönborn, gebouwd door J.L. von Hildebrandt als herenhuis van twee verdiepin-gen en in 1760 verbouwd door Isidore Canevale. Tegenwoordig heeft het gebouw een impo-sante gevel met beelden aan de bovenrand. Achter het museum ligt een heerlijk park.

2 Alte BackstubeLange Gasse 34. Kaart 1 B5. Tel. 4061101. % Rathaus. @13A. Open ma–vr 11.00–24.00, za 17.00–24.00, zo 12.00–23.00 uur. Gesloten half juli– half aug. en feestdagen. 7

Een van de mooiste midden-standshuizen van Wenen werd in 1697 aan de Lange Gasse 34 gebouwd door de juwelier Hans Bernhard Leopold. Het zandstenen beeld boven de ingang symboliseert de Heilige Drievuldigheid. Binnen is een oude bakkerij gevestigd, de Alte Backstube, die tweeënhal-ve eeuw, van 1701 tot 1963, onafgebroken in bedrijf is geweest. De ovens zijn er nog altijd, maar de bakkerij is geres-taureerd en verbouwd tot café-restaurant. U vindt er bovendien een klein museum over broodbakken met 18de-eeuws bakgerei.Werp even verderop, op num-mer 29, eens een blik op de binnenplaats. U ziet er twee rijen lage huisjes tegenover elkaar – een zeldzaam voor-beeld van het Wenen van de arbeidersklasse, meer dan twee eeuwen geleden.

Lange Gasse 53 vertoont mooie beelden op het hek. Het pand werd begin 18de eeuw gebouwd, toen Wenen zich buiten de oude stadsmuren uitbreidde.

FL

OR

I AN

I GA

SS

E

LA

NG

E G

AS

SE

MA

RI A

TR

EU

GA

SS

E

ZE

L TG

AS

SE

PI

AR

IS

TE

NG

AS

SE

Naar Lerchenfelder Strasse

KO

CH

GA

SS

E

JO

SE

FS

TÄ

DT

ER

ST

RA

SS

E

L A UD

ON

GA

S S E

1 1 6 � W E N E N V A N B U U R T T O T B U U R T M U S E U M K W A R T I E R E N R A T H A U S W I J K � 1 1 7

Onder de loep: JosefstadtVerstopt achter de grote musea aan de Ringstrasse ligt het 18de-eeuwse stadsdeel Josefstadt, genoemd naar keizer Jozef II. Hoewel het buiten de binnenstad ligt, kent Josefstadt een bruisend cultureel leven, met een populair theater, goede restaurants en mooie kerken en musea. Studenten van de universiteit en advocaten uit de gerechtsgebouwen zorgen voor een gevarieerde klandizie in de diverse etablissementen van de buurt.

Verklaring

Aanbevolen route0 meter 50

OriëntatiekaartZie Stratengids kaart 1

MUSEUM - KWARTIER EN RATHAUSWIJK

HOFBURG-WIJK

OPERA EN NASCHMARKT

e

=

5

n

m 7

7

d

mm

7

De Blauwe Trap (zo genoemd naar het originele decoratieschema) leidt naar de ingang waar de rondleidingen door de vertrekken beginnen.

OntbijtkamerDe wanden in de keizerli-jke ontbijtkamer hebben

een lambrisering ingelegd met door Maria Theresia en haar dochters geborduurde

bloemmotieven.

Grote Rosa-ZimmerDeze kamer dankt zijn naam aan

de fresco’s van Zwitserland en Noord-Italië door Joseph Rosa op

de muren. Ze worden omgeven door vergulde rococopanelen.

MuseumwijzerDe voor het publiek toegankelijke staat-sievertrekken liggen op de eerste verdie-ping. De kamers rechts van de Blauwe Trap behoorden aan Frans Jozef en Elisabeth. Tussen deze vertrekken en die van Maria Theresia en aartshertog Karel liggen twee galerijen. Twee rondleidingen, de Imperial Tour en de Grand Tour, nemen de bezoekers mee langs diverse zalen.

Een verborgen trap voert naar de kamer van de kanselier, een verdieping hoger. Hij werd gebruikt om in het geheim te kunnen overleggen.

. Het Ronde Chinese KabinetHier pleegde Maria Theresia overleg met haar kanselier. De wanden zijn versierd met Chinees lakwerk en Chinese vazen.

. Grosse GalerieWaar ooit keizerlijke banketten plaatsvonden, werden tot 1994 nog staats- recepties gehouden.

. Vieux-Lacque-ZimmerDit was de favoriete kamer van Maria Theresia toen ze weduwe was. De wanden zijn gesierd met panelen met oosterse motieven.

Blauwe Chinese SalonHet vertrek waar Karel I in 1918 troonsafstand deed, bezit hand-geschilderd behang met Chinese afbeeldingen in blauwe panelen.

Napoleonkamer

Millionenzimmer

Gedenk-kamer

Eerste verdieping

Hoofd ingang

1 7 6 � W E N E N V A N B U U R T T O T B U U R T B U I T E N H E T C E N T R U M � 1 7 7

In Slot SchönbrunnDe staatsievertrekken zijn door Nikolaus Pacassi in rococo-stijl gedecoreerd, met vooral veel witte lambriseringen en verguld lijstwerk. De inrichting van de ruimten varieert van buitengewoon weelderig (de Millionenzimmer pronkt met een lambrisering van rozenhout met ingelegde Perzische miniaturen) tot ronduit sober (de privévertrek-ken van Frans Jozef en keizerin Elisabeth).

Verklaring

Vertrekken van Frans Jozef

Vertrekken van Elisabeth

Ceremonie- en ontvangstzalen

Vertrekken van Maria Theresia

Vertrekken van aartshertog Karel

Niet open voor publiek

Marie Louise en de kon-ing van RomeNa de val van Napoleon werd de zoon die hij met zijn Oostenrijkse echtgenote Marie Louise had praktisch gevangengehouden in Slot Schönbrunn. Zijn officiële titels waren hertog van Reich-stadt en koning van Rome. In 1832 stierf hij na een eenzame jeugd op 21-jarige leeftijd in de huidige Napoleonkamer aan tuberculose. In de voor hem ingerichte gedenkkamer zijn een portret van hem als vijfjarig kind en een dodenmasker te zien. Onder een glazen stolp zit een opgezette kuifleeuwerik; volgens de ongelukkige jongen was de vogel zijn enige vriend in het paleis.

Portret van Napoleon

Portret van Marie Louise