Hoogtelijn 3/2016

MOUNTAINBIKENHoe je de naam van je � ets eer aandoet

WANDELENMet een kleuter door het Noorse Jotunheimen

KLI� ENEen lang weekend in de Wilder Kaiser

interviewreinhold me� ner

WWW.NKBV.NL | JUNI 2016 | NR 3

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

ZOMEREDITIE

01_HL0316_r01_cover.indd 1 24-05-16 09:54

‘ TRAILRUNNEN GEEFT ME ENERGIE, MAAR OOK HEEL VEEL RUST. ’ Pip, Bever Zwolle. Trailrunner.

Er is niet veel nodig om mij buiten te krijgen. Het is mijn middel om af te wijken van routines. Je kan wel steeds door blijven gaan, maar als je er niet af en toe even uitstapt, werk je jezelf tegen. Als ik ren verdwijnen malende gedachten en geniet ik van de inspanning, van de natuur en leef ik in het moment. Trailrunnen geeft me energie, maar vooral ook heel veel rust.

BEKIJK PIP’S FAVORIETE BUITENGEAR OP BEVER.NL/BUITENMENS/PIP

BUITEN BEGINT BIJ

Hoogtelijn_3_2016.indd 2 17-05-16 14:35Naamloos-2 2 18-05-16 15:07

‘ TRAILRUNNEN GEEFT ME ENERGIE, MAAR OOK HEEL VEEL RUST. ’ Pip, Bever Zwolle. Trailrunner.

Er is niet veel nodig om mij buiten te krijgen. Het is mijn middel om af te wijken van routines. Je kan wel steeds door blijven gaan, maar als je er niet af en toe even uitstapt, werk je jezelf tegen. Als ik ren verdwijnen malende gedachten en geniet ik van de inspanning, van de natuur en leef ik in het moment. Trailrunnen geeft me energie, maar vooral ook heel veel rust.

BEKIJK PIP’S FAVORIETE BUITENGEAR OP BEVER.NL/BUITENMENS/PIP

Hoogtelijn_3_2016.indd 2 17-05-16 14:35Naamloos-2 3 18-05-16 15:06

4 | HOOGTELIJN 3-2016 HOOGTELIJN 3-2016 | 5

Inho

ud

ACTUEEL7 Column Joachim Driessen8 Op de Hoogte14 Versteende souvenirs70 NKBV voor jou80 Gespot82 Vooruitblik

THEMA: ZOMER16 Hoogtezon18 Huttentocht in het Lasörlinggebergte24 Het voordeel van lopen op blote voeten26 Met een kleuter door Jotunheimen30 Professionals in de bergen34 Markt & Materiaal: op huttentocht36 Een nieuw topkruis voor de Hörnle 38 Met je bike naar de mountains42 Dagwandeling in het Franse Les Mongesmassief44 Klimmen in Tirol

ALPINISME50 Interview met Reinhold Messner55 Messner Mountain Museum: mozaïek van kernwaarden

WANDELEN57 Met een baby op hoogte 66 Selfservice in Zweedse berghutten

KLIMMEN58 Zwanger klimmen, kan dat?62 Klimroute op de Delagokante 64 Roanne van Voorst over risico en angst van topklimmers76 Trainen met het Nederlands team Sportklimmen

TECHNIEK & VEILIGHEID72 De conditie van stalen haken

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

16THEMA: ZOMER

MEDISCHDe baby mee

57

Wandelen, klimmen of mountainbiken, voor deze zomereditie neemt de redactie je de warme hoogte in. Hoofd in de wind en blik op de zon.

50INTERVIEW

Reinhold Messner

44WILDER KAISERKlimmen op kalksteen

04_HL0316_r02_inhoud.indd 4 24-05-16 10:22


stand

MOUNTAINBIKENHoe je de naam van je � ets eer aandoet

WANDELENMet een kleuter door het Noorse Jotunheimen

KLI� ENEen lang weekend in de Wilder Kaiser

interviewreinhold me� ner

WWW.NKBV.NL | JUNI 2016 | NR 3

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

ZOMEREDITIE

01_HL0316_r01_cover.indd 1 19-05-16 13:57

Heilige missieBergbeklimmers die bezig zijn met een topprestatie focus-sen zich vaak beter dan anderen op hun doel. Ze zijn ex-treem goed getraind, hebben alles minutieus voorbereid en zijn op en top gemotiveerd voor het project waaraan ze beginnen. Samenwerking en oog voor anderen is niet het eerste wat je te binnen schiet bij deze topsporters.

Wie niet mee kan in de focus van een topper haakt af, blij� achter, raakt misschien wel gefrustreerd. Alles in dienst van het hoge doel. Menselijk gezien is daarop heel wat af te dingen. Maar wie zich te zeer laat beïnvloeden door de wereld om hem heen en bezig is met bijzaken, slaagt niet in zijn heilige missie.

Zo’n topsporter was Reinhold Messner, zeker in de jaren dat hij alle achtduiz enders beklom zonder zuurstof. Toen hij die bergen in alpiene stijl te lijf ging, soms zelfs in zijn eentje. Die daarna naar de polen en de grote woestijnen van de aarde trok.

Wat je ook van Messner kunt zeggen, hij was een man van nieuwe ideeën, een avonturier. Niet iemand van de ge-baande paden. Hij verlegde grenzen in de bergsport. Hij daagt de huidige bergbeklimmers uit om óók nieuwe pro-jecten te zoeken, onbeklommen toppen en wanden te lijf te gaan en zich niet aan te sluiten bij het ‘reisbureau’ op de Mount Everest.

In deze Hoogtelijn een uitgebreid interview met de inmid-dels 71-jarige Reinhold Messner. Milder dan voorheen, maar nog steeds met een behartenswaardige kijk op zijn en onze bergsport.

Peter [email protected]

Op de cover: Reinhold Messner. “Als je gaat klimmen, als je het hooggebergte in gaat, de wildernis in, dan kom je er snel genoeg achter dat je als mens eigenlijk niets kunt”, aldus de klimicoon in een uitgebreid interview met Hoogtelijn.Foto: Laurens Aaij

14 AANDENKEN Stukjes berg voor thuis

NOORWEGENKleuter op avontuur

26LASÖRLING Koninklijke huttentocht

18

MOUNTAINBIKENTips voor beginners

38

04_HL0316_r02_inhoud.indd 5 23-05-16 14:51

Ontdek de vele mogelijkheiden van Zwitserland tijdens de Grand Tour: 00800 100 200 30 of op MySwitzerland.com/grandtour

# INLOVEWITHSWITZERLAND sinds ze drie nieuwe volgers hebben. Familie van Dijk

Le Moléson, Fribourg Regio

IDF1303-ZWT-AdvGTZ-230x297mm.indd 1 23-05-16 10:41Naamloos-1 1 23-05-16 15:02

Joachim

Partners van de NKBV

Afgelopen april werd ik weer even herinnerd aan het feit dat klassieke instrumenten nog steeds handig

zijn. We dachten even een toerskitochtje te maken naar de Oberalpstock (3328 meter) op de grens van Graubünden en Uri. In het dal was het lente, boven zou er wat föhn heersen, maar verder was het er redelijk zonnig. Zo begon het ook, maar eenmaal op de top stormde het en werden we gevangen door dikke föhnwolken, die niet meer weg wilden. Geen ramp, we hadden een kaart in onze telefoon, dus zo kwamen we wel weer beneden. Helaas! De telefoon was ermee opgehouden, te koud! Uiteindelijk kwamen we schuifelend, met kompas en zo goed mogelijk onze stijgsporen volgend, veilig beneden. Weer een les geleerd.

Dit voorval ten spijt ben ik toch verder gevallen voor digitaal de bergen in. Dat ik in geval van nood de reddingsdienst direct kan laten weten waar ik ben, recente route-informatie kan krijgen en actuele sneeuwcondities kan zien, maakt de sport zeker veiliger.

Ook de NKBV speelt hierop in. Met onze website zijn we een kenniscentrum voor onze leden met informatie over veiligheid en materiaal in allerhande disciplines, tot aan bergwandelen met de hond. Vorig jaar is daar de Tochtenwiki aan toegevoegd, een webversie (tochtenwiki.nkbv.nl) en te downloaden als app. De Tochtenwiki bevat inmiddels meer dan 35.000 tochten in de Alpen van eenvoudige wandelingen en meerdaagse trektochten tot skitoeren en hoogalpiene beklimmingen met actuele condities, beschrijvingen, gps-tracks en detailkaarten. Zelfs het traditionele meren-rondje van mijn ouders in het Lötschental

Digitaal de bergen in

staat erin. We doen de Wiki samen met onze zusterverenigingen en toeristen-bureaus, daarom zijn de meeste route-beschrijvingen in het Duits. Om de kwaliteit te borgen, kunnen alleen door Alpen-verenigingen geautoriseerde gebruikers tochten invoeren, die voor iedereen zichtbaar zijn. Opmerkingen en actuele condities kunnen wel door al onze leden worden toegevoegd. Zo kunnen we elkaar goed op de hoogte houden; verdwalen is dus eigenlijk geen optie meer. Houd wel je telefoon goed warm en neem altijd een kaart en kompas mee als back-up.

Een avontuurlijke zomer toegewenst!

Ik weet niet hoe dat bij jou zit, maar intussen wordt mijn telefoon bevolkt door zo’n twintig bergsportapps. Ze variëren van kaarten, weer en lawines tot de reddingsdienst. Zijn kaart, gidsje en kompas eigenlijk nog nodig? Moeten we in onze cursussen nog wel leren hoe je op de kaart kunt uitpeilen waar je bent, of worden we dan glazig aangekeken? Is een stoktest om de steilheid te meten nog nuttig als je digitaal direct de hellingshoek ziet?

Joachim Driessen,voorzitter NKBVmail: [email protected]: @jdriessen06

HOOGTELIJN 3-2016 | 7

Partners van de NKBV

DuurzaamheidDe NKBV streeft naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn en onze reis- en cursusgidsen drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keur-merk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze corresponden-tie gebruiken we 100% recycled papier. De nieuwe ledenpasjes zijn gemaakt van 100% afbreekbaar pvc. We schenken duurzame koffie (van Peeze), hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag, en promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsport- bestemmingen.

NKBV-leden profiteren van voordelenen kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschapHet NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging. Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl.

Beter de bergen in met de NKBV

07_HL0316_r06_joachim.indd 7 23-05-16 15:03


op d

e h�

gte


Lief voormalig zwak, sinds kort gelijkberechtigd geslacht. Draag je eigen rugzak, laat in de hutten vooral je huis- vrouwelijke talenten zien en leg het niet aan met mannen.

Word in hemelsnaam geen wild bergwijf. Een helleveeg met wilde haren en slordige kleren is geen toonbeeld van vrouwelijke schoonheid.” Dat verzuchtte de schrijver Franz Nieberl in 1922. Alpinist Paul Preuss maakte het nog een slagje erger: “Vrouwen zijn de ondergang van het alpinisme.” Deze uitspraak stond jaren model voor de aversie tegen vrouwenklimmen, hoewel Preuss wel

76 | HOOGTELIJN 2-2016 | TEKST PETER DAALDER

In cartoons werden vrouwen in de bergen vaak te kijk gezet.

klom met vrouwen, onder wie zijn vriendin en zijn zus. Later meende men dat Preuss zijn uitspraak ironisch had bedoeld. Helga Rädler van het Frauenmuseum in Hittisau moet er om glimlachen: “Er was veel verzet tegen vrouwen in de bergen. Vooral tegen vrouwen die ook wilden bergklimmen. Maar ondanks die tegenwerking zijn er altijd vrouwen geweest die zich daarvan niets aantrokken. Onverschrokken vrouwen die gewoon hun eigen weg gingen. Toen wij de tentoonstelling Ich, am Gipfel maakten, hebben we veel aan het onderzoek van Ingrid Runggaldier gehad. Haar boek daarover is een standaard-werk.”

VrouwenclubsVrouwen lid van een Alpenvereniging? Geen denken aan, aldus de Zwitserse SAC. Dat kon pas vanaf 1980(!). Dus richtte Aline Margot met enkele medestanders de SFAC op, de Schweizer Frauen Alpen Club. Zoals begin twintigste eeuw ook vrouwenclubs

Vrouwen telden als het om prestaties in de bergen aankwam, tot ver in de vorige eeuw nauwelijks mee. Tegelijkertijd waren er altijd doortastende vrouwen actief in de bergwereld. Er waren boerinnen, kaasmaaksters, herderinnen, vrouwelijke sjouwers en jagers, smokkelaarsters en huttenwaardinnen.

HelleveegDe vrouw als ondergang van het alpinisme

in de bergen

Tegen de conventies in beklom Henriette d’Angevilles de Mont Blanc. (1838)

“

Teke

ning

Jule

s Hé

bert

opgericht werden in Engeland en Schotland. Enkele rotsklimsters richtten in 1921 in Engeland The Pinnacle Club op. Die bestaat nog steeds en laat alleen vrouwen toe als lid.

Discussie over gezondheidEr was geen man die bezwaar maakte als vrouwen met zware las-ten tot 40 kilo de bergen in trokken, naar hun boerderij hoog op de alm of om proviand te halen in een dorp waar je alleen te voet kon komen. Ook smokkelaarsters werden geaccepteerd als ze zwaar beladen met tabak, drank en kleding over en weer hun spullen over hoge bergpassen zeulden. Maar als vrouwen wilden klimmen, werd het ze lastig gemaakt. Klimmen in broek was uit den boze voor vrouwen. Zij dienden minstens een rok te dragen, liefst tot de enkels en met meer dan één laag stof.

Toen was er opeens een discussie over de gezondheid van het vrouwenklimmen. Sommige artsen waren van mening dat het

vrouwen zou vermannelijken. De vrouwenhuid was niet bestand tegen de zon op hoogte en bovendien zou de grotere spiermassa onesthetisch zijn. Het belangrijkste argument was dat de bergsport vrouwen zou verhinderden van wat het feitelijke levenswerk van de vrouw behoort te zijn: baren en moeder zijn.

Op de tentoonstelling Ich, am Gipfel in Hittisau worden drie Nederlandse pioniersters genoemd. Drie vrouwen die hun tijd vooruit waren, zich niets aantrokken van de heersende moraal en hun weg vonden in de bergen. De eerste was zelfs koningin van Nederland, Hortense Eugénie Cécile de Beauharnais (1783-1837), getrouwd met Napoleon Bonaparte en later gekoppeld aan diens broer Lodewijk Napoleon.

Ook dat tweede huwelijk werd een drama en Hortense, die zich desondanks nog lang koningin mocht noemen, vertrok naar Zwitserland, waar ze actief was in de bergen zoals haar collega’s keizerin Sissi en koningin Marie van Pruisen.Bekender is de naam Marguerite ‘Meta’ Claudia Brevoort, dochter van een Nederlandse handelaar die emigreerde naar de VS. Meta is in 1871 in hevige concurrentie met Lucy Walker om als eerste vrouw de Matterhorn te beklimmen. Walker wint. Brevoort, vaak als Nederlandse aangeduid, feliciteert Walker en haalt als tweede vrouw de top en maakt meteen als eerste vrouw de overschrijding naar Italië. Vlak daarna beklimt ze de Weisshorn en de Dent Blanche. In haar leven voltooit ze zeventig deels zeer zware beklimmingen.De bekendste van de drie is Jeannette Friederike Hermine Diest, beter bekend als Jeanne Immink (1853-1929), een vrouw met een bewogen levens-wandel. In Amsterdam geboren, woonde ze eerst in Zuid-Afrika en Indië, en daarna in Zwitserland en Italië. Ze verliet haar man en kind en stortte zich volledig op het rotsklimmen. Talrijke eerstbeklimmingen komen op haar naam en ze valt op door haar enorme doorzettingsvermogen. Twee toppen worden naar haar genoemd in de Palagroep in de zuidelijke Dolomieten: Campanile Giovanna en Cima Immink. Ze stond model voor de groep vrouwelijke Nederlandse klimsters die ervoor ijvert om meer jonge vrouwen tot klimmen te bewegen.

women only

Nederlandse pioniersters

Jeanne Immink en een berggids, gefotografeerd door Theodor Wundt, ook berggids én fotograaf. Hij noemde Immink een van de eerste vrouwelijke helden in het alpinisme.

Meer over het Nederlandse vrouwenklimmen vind je op Facebook; zoek op Cima Immink. Samen met de NKBV organiseert de groep deze zomer een basiscursus sneeuw en ijs voor vrouwen. Kijk op bergsportreizen.nl/alpinisme/c1/venediger-zuid-women-only. Kijk voor het internationale vrouwennetwerk voor klimmende vrouwen, Rendez-vous Hautes Montagnes, op rhm-climbing.net.

Meta Brevoort met de gidsen vader Christian (links) en zoon Ulrich Almer (rechts). Haar neef William Coolidge staat links naast haar. Vooraan de hond Tschingel. (Omstreeks 1874)

De tentoonstelling Ich, am Gipfel is tot 26 oktober 2016 te zien in het Frauenmuseum Hittisau (Vorarlberg). Kijk voor meer informatie op frauenmuseum.at.


Fabrikanten, koffie- en natuurliefhebbers bedachten allerlei soorten handige systemen om ook onderweg aan je

dagelijkse cafeïneshot te komen. Grofweg kun je – naast een thermosfles koffie – de soorten in drie categorieën onderverdelen: oploskoffie waarbij je kokend water nodig hebt, versgemalen koffie met water uit een

thermosfles en koffie met een warmte- elementje waaraan je helemaal geen water hoeft toe te voegen. Voor deze proeverij beperkte ik me tot een willekeurige selectie: de oploskoffies van Pronto Café, Grower’s Cup/Coffee Brewer en Starbucks, een espressoknijpzakje van Adventure Food en de French Press thermosfles van Stanley.

Veel Nederlanders kunnen niet zonder hun kop koffie, hun dagelijkse bakkie pleur, bakkie troost of het veel romantischer klinkende zwarte goud. Zoveel mensen, zoveel smaken! Spreekt iemand over ‘kantoorkoffie’, dan is dat vaak geen goed teken. Maar wat zetten we in onze eigen keukens? Espresso, Senseo, duwpot, of – tegenwoordig weer heel hip – slow drip filterkoffie: het is maar waar je van houdt. Ik trok met een koffiewens de bergen in en vroeg terug in Nederland aan andere liefhebbers naar hun mening over de verschillende soorten ‘handige koffie’. Geen officiële test dus, maar een kritisch proeven.

Bakkie troost(eloos)

Koffie to go

26 | HOOGTELIJN 2-2016 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO’S RIK BURGER EN FRANK HUSSLAGE

THEMA DE BERGKEUKEN

Grower’s Cup / Coffee Brewer: prima alternatiefGewicht: 20 gramRichtprijs per zak (2 koppen): € 1,95De Grower’s Cup of Coffee Brewer is een stevige zak die je vult met kokend water. Eerdere versies hadden nog geen schenktuit wat bij mij resulteerde in geknoei, de nieuwe versies hebben dat wel en die zijn zeer

eenvoudig in het gebruik. Je opent de hersluitbare bovenrand, giet er tot het streepje 300 milliliter kokend water in, sluit de bovenkant en wacht een paar minuten. Daarna schenk je de koffie in twee koppen. Ook

hier zijn de meningen verdeeld: de een zegt dat de koffie smaakt zoals op kantoor (en dat is geen compliment), een ander voelt zich met deze koffie een avonturier… Een derde tester vindt het een uitstekende kop koffie en een vierde vindt het prima, maar proeft wel dat het oploskoffie is. Eindoordeel: een prima alternatief, ruikt goed, weegt niet te veel, makkelijk in gebruik en goed hersluitbaar waardoor je de gebruikte zak ook weer in je rugzak mee terug kunt nemen. Nadeel: je

hebt wel kokend water nodig en het zijn best grote pakketjes die je meeneemt. Wij kwamen erachter dat een van de testflacons over de datum was en de smaak van die koffie was heel veel slechter dan een verse zak. Koop dus niet te veel in ‘voor een volgende trip’.

Starbucks Via instant coffee: klein en lichtgewichtGewicht: 5 gramRichtprijs per zakje: $ 0,83Wij probeerden de Pike Place Roast en werden er over het algemeen niet blij van. Een van onze testers koopt deze zakjes in Amerika en vertelt dat dit de enige oploskoffie is die hij meeneemt op expeditie. Vanwege de smaak en het minimale gewicht. Bij de anderen liepen de meningen uiteen van “gesmolten sneeuw met een smaakje” tot “prima hoor.” De een proefde een sterke “poederzakjessmaak”, de ander noemde het bocht, weer een ander merkte op dat het hem wel in de vakantiesfeer bracht. Een vijfde tester vond het redelijk en zou deze poeder mee-nemen als er geen alternatief is en hij wel cafeïne wil drinken.Eindoordeel: geen winnaar. En omdat je kokend water nodig hebt, is het meenemen van een gasstel essentieel. Voordeel: kleine verpakking, weegt niets, nauwelijks afval om mee terug te nemen.

Adventure Food Espresso: geen water nodigGewicht: 85 gramRichtprijs per stuk: € 3,45Ha! Wat waren wij hier nieuwsgierig naar! Een knijpzakje koffie waaraan je geen water hoeft toe te voegen. De belofte was easy to use: knijpen, schudden, wachten. In het zakje zit een warmte-element dat je door te knijpen, breekt, waarna je door flink schudden de warmte door het hele goedje verspreidt. Ik kneep in het zakje, voelde een ‘plop’ en begon flink te schudden. Hoopvol opende ik het dopje maar helaas: ik proefde een ijskoude drab. Ook mijn buurvrouw had kennelijk onvoldoende hard geknepen en was hetzelfde lot toegedaan. Opnieuw. Dop erop en harder knijpen, beter masseren. Ha! Daar voelde ik warmte vrijkomen. Een fijne handenwarmer als het koud is! Hoopvol openden we het zakje opnieuw. Maar helaas: de smaak heeft niets met koffie te maken. De koffie was lauw, de smaak flink beneden de maat en mijn collega kreeg er kippenvel van. Stroperig met de donkere smaak van drop of teer. De variant met suiker had een vleugje “kersenbonbon”, aldus een andere collega-tester.Eindoordeel: een leuke uitvinding als je niet zonder cafeïne kunt en geen water in de buurt hebt. Makkelijk in het gebruik als je eenmaal doorhebt hoe het moet, maar het smaakt niet naar koffie. Nadeel: relatief zwaar, voordeel: dankzij het hersluitbare dopje kun je het afval makkelijk mee terug nemen zonder dat je de rest-inhoud in je rugzak leegt.

THEMA DE BERGKEUKEN

Het is niet eens zo makkelijk om een goede mueslireep te vinden. Veel goedkope repen bijvoorbeeld, zijn niet zo lekker en

vullen nauwelijks. De dure zijn, tja, best lekker, maar duur dus. Daarnaast is er vaak erg veel suiker aan de repen toegevoegd. Is dat echt nodig? Tijd dus om eens te proberen zelf een fijne mueslireep te maken. Mijn uitganspunt hierbij is dat je de repen makkelijk moet kunnen maken, met producten die in elke supermarkt te vinden zijn. En ik wil graag repen zonder veel toegevoegde suikers, omdat dat uiteindelijk langer een vol gevoel geeft.

BasisreceptEen beetje zoeken op internet levert meteen honderden recepten op. Om te beginnen, kies ik er eentje die naar mijn idee een zo standaard mogelijke reep oplevert. Het recept is eenvoudig en de repen zijn heerlijk! Een mooi basisrecept waarmee je eindeloos kunt variëren. Ik gebruikte rozijnen, maar je kunt ook ander gedroogd fruit kiezen, of iets ander lekkers zoals M&M’s.

DadelrepenAl eerder in mijn culinaire carrière maakte ik bonbons van dadels. Die waren heerlijk, dus

waarom niet proberen daar ook een reepvariant van te maken? Het leuke van dit recept is dat je geen oven nodig hebt, je zou ze dus ook prima op de camping kunnen maken. In het recept gebruikte ik pure chocolade, maar ook hier kun je weer variëren, bijvoorbeeld met geraspte kokos, of een combinatie van anijspoeder, citroenrasp en sesamzaad.

PindarepenOmdat mueslirepen vaak zo zoet zijn, ging ik ook op zoek naar een hartiger variant. Ik kwam uit op een pindareep. Klinkt veelbelovend toch? Ook voor dit recept heb je geen oven nodig. Maar helaas viel de smaak van de pindareep behoorlijk tegen. Veel te klef en ik kreeg er ongelooflijke kriebel van in mijn keel. En ik kreeg de reep alleen weggewerkt met een grote sloot warme thee. Wat mij betreft geen succes dus, maar misschien kun je hierop weer een nieuwe variant verzinnen?

HoudbaarheidDe reepjes verpakte ik in vershoudfolie en ik bewaarde ze zo in de koelkast. Op die manier bleken ze zeker een week houdbaar. Je kunt ze overigens ook invriezen.

Een beetje avontuur vereist brandstof. Snelle brandstof. Want wie op avontuur is heeft geen tijd om rustig een boterhammetje te smeren. Een logische keuze is dan de mueslireep. Een mix van granen, noten en gedroogde vruchten die je al lopend, klimmend of fietsend kan opsmikkelen. Lekker, vullend en goedkoop. Dat is het idee.

EnergiebomZelf mueslirepen maken

30 | HOOGTELIJN 2-2016 | TEKST EN FOTO’S ANNE VAN LEEUWEN

Meer dan eens stond ik voorafgaand aan een meerdaagse trektocht met keuze- stress in de supermarkt: wat nemen we mee voor het ontbijt en de lunch? Het aanbod aan hartkeks, koeken en repen is immers groot. Toen besloot ik mijn eigen toerbrood te bakken. Een machtige maaltijd voor de hongerige wandelaar.

Allemachtig!Bak je eigen toerbrood

Ingrediënten• 150 g grof volkorenmeel • 60 g tarwebloem• 60 g griesmeel• 30 g roggemeel• 0,25 eetlepel zout• 60 g gedroogde vruchten

(fijngehakt)

• 60 g gemengde noten (fijngehakt)

• 35 g margarine of roomboter

• 25 g honing• 30 g rietsuiker• 125 ml volle melkDroge ingrediënten

• 350 g havermout• 150 g noten en/of zaden naar keuze

(eventueel fijnhakken)• 110 g gedroogd fruit of andere toevoeging

(ik gebruikte rozijnen)• flink wat kaneel

Ingrediënten voor de saus• 150 ml honing of andere zoetstof• 95 g lichte bruine basterdsuiker• 125 ml neutrale olie (ik gebruikte kokosolie)• 50 g pindakaas

Bereiding• Verwarm de oven voor op 130 graden.• Mix alle droge ingrediënten.• Verwarm alle ingrediënten voor de saus,

al roerend in een pannetje. • Voeg de saus bij de droge ingrediënten

en hussel het door elkaar.• Verdeel het mengsel over een bakplaat met

bakpapier, druk goed aan met een lepel. De bedoeling is dat je een koek krijgt van ongeveer 1 cm hoog.

• Bak de muesli ongeveer 30-40 minuten in de oven op 130 graden. Als je de reep krokant wilt, houd dan 50-60 minuten aan.

• Haal het baksel uit de oven en laat het zeker 20 minuten afkoelen. Draai de bakplaat daarna om op een snijplank en laat het nogmaals 20 minuten afkoelen.

• Snijd de muesli met een scherp mes in repen of vierkantjes.

Recept voor toerbrood

Bereiding• Verwarm de oven voor op 180 graden. • Meng het volkorenmeel, de tarwebloem, het

griesmeel, roggemeel en zout met de fijngehakte vruchten en noten.

• Smelt de margarine of roomboter in een pan en voeg de honing, suiker en melk toe. Roer goed door. Het mengsel moet iets lauw worden, het mag niet koken!

• Neem de pan van het vuur en voeg het natte mengsel toe aan het droge mengsel.

• Kneed het geheel tot een compact deeg. • Vet een bakblik in met wat olie, neem het deeg

en maak een laag van ongeveer 2-3 centimeter in het bakblik.

• Bak het toerbrood gedurende 60 minuten op 180 graden.

Let op: het toerbrood rijst niet of nauwelijks.

HoudbaarheidJe kunt het toerbrood in porties invriezen en om ervoor te zorgen dat het brood onderweg droog blijft en dus niet alsnog gaat beschimmelen, kun je het vacuüm verpakken.

Dit recept circuleert in verschillende varianten op diverse buitensportfora. De bron zou “een Noors tijdschrift” zijn, maar welke was niet te achterhalen. De ingrediënten die erbij stonden, waren voldoende voor vier broden. Wij deelden alle hoeveelheden door vier voor één toerbrood.

Recept voor dadelrepenIngrediënten• 75 g havermout• 300 g verse dadels (gewogen met pit),

gedroogd gaat waarschijnlijk ook• 90 g noten naar keuze (fijngehakt)• 20 g chocoladepoeder of iets anders lekkers• 50 g pure chocolade (fijngehakt)

of iets anders lekkers • handje gedroogd fruit naar keuze

(ik gebruikte rozijnen)

Bereiding• Ontpit de dadels en maal ze fijn.• Mix alle ingrediënten tot een kleverige bal.

Als je een keukenmachine gebruikt, kun je ingrediënt na ingrediënt toevoegen.

• Bedek een bakplaat met bakpapier en verspreid het mengsel over de bodem. Druk het vervolgens goed aan, bedek het opnieuw met bakpapier en snijd het in reepjes.

• Bewaar deze reepjes nog een nacht in een gesloten bakje in de koelkast zodat ze goed uitharden.

Basisrecept mueslireep

Recept voor pindarepen

Bereiding• Mix de havermout en pinda’s. • Verwarm de kokosolie, pindakaas en honing in

een pannetje zodat het geheel vloeibaar wordt.• Giet de warme saus over de droge mix

en kneed het tot een beslag.• Bedek een bakplaat met bakpapier en verspreid

het mengsel over de bodem. Druk het vervolgens goed aan en snijd het in reepjes.

• Bewaar deze reepjes nog een nacht in een gesloten bakje in de koelkast, zodat ze goed uitharden.

Ingrediënten• 120 g havermout• 6 eetlepels pindakaas• 2 eetlepels honing

We hebben al van alles geprobeerd, maar steeds was er wel iets wat ons niet beviel. Niet voedzaam genoeg

bijvoorbeeld, of te zoet, of te veel afval. Het antwoord op ons ontbijt- en lunchdilemma kwam uiteindelijk uit Noorwegen: toerbrood.Deze broodvariant is zeer compact en voed-zaam. Er zit nauwelijks vocht in, zodat het wekenlang houdbaar blijft. Het is daardoor ook behoorlijk droog, maar een tube honing of jam doet wonderen. Eén toerbrood is naar verluidt goed voor zo’n 7500 calorieën. Toegegeven, het weegt wat in je rugzak, maar dan heb je ook wat...

Eet smakelijk en god tur!

TEKST MARIEKE VAN KESSEL | FOTO’S DIM VAN DEN HEUVEL | HOOGTELIJN 2-2016 | 31

• 2 eetlepels kokosolie

• handje pinda’s

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar [email protected]. Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

8 | HOOGTELIJN 3-2016 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW

Vergeet de speurhond. Medewerkers van het Alaska Wildlife Conservation Center, net buiten Anchorage, willen veelvraten trainen voor het opsporen van lawineslachto� ers. De veelvraat (Gulo gulo) is een marterachtige en is qua af-metingen vergelijkbaar met een herdershond. Volgens een van de initiatiefnemers kunnen de dieren alles leren wat een hond ook kan, alleen vijf keer sneller: “Veelvraten zoeken van nature naar beesten die zijn omgekomen in lawines, soms wel zes meter onder de sneeuw.”

Een groep Britse militairen deed tijdens een expeditie naar Dhaulagiri (8167 meter) onder-zoek naar het e� ect van grote hoogte op het menselijk lichaam. De militairen, a� omstig uit de landmacht, de Royal Navy en de RAF, kregen voor de expeditie een chip van ongeveer vijf centimeter geïmplanteerd boven hun hart. Elektronica op de chip registreerde tijdens de klim data over de hartslag van de militairen.

De Britse klimmers Mick Fowler en Paul Ramsden kregen in april voor de derde keer in hun carrière de zogeheten Piolet d’Or. De Piolet d’Or (‘Gouden IJsbijl’) wordt uitgereikt voor de meest indruk-wekkende beklimming van het afgelopen jaar. Fowler en Ramsden kregen de prijs voor hun eerstbeklimming van de 6571 meter hoge Gave Ding in het noordwesten van Nepal. Fowler is in het dagelijks leven directeur bij de Britse belastingdienst. In 2012 was hij hoofdgast op de NKBV Bergsportdag.

De UIAA houdt deze zomer negen zogeheten Respect the Mountains schoonmaakacties. De internationale bergsportkoepel nam in het najaar van 2015 de werkzaamheden van de op bergen gerichte milieuorganisatie over. De opruimacties bestaan uit twee dagdelen; ’s ochtends wordt afval verwijderd uit de bergen, ’s middag is er gelegenheid voor bergsportactiviteiten. Meer informatie op respectthemountains.com.

Op Shishapangma is op 27 april het sto� elijk overschot van de Amerikaanse topalpinist Alex Lowe teruggevonden. Lowe raakte in 1999 tijdens de afdaling van de 8013 meter hoge berg bedolven onder een lawine. Bij het ongeluk kwam ook cameraman David Bridges om het leven. De lichamen van beide mannen werden gevonden door de Zwitserse klimmer Ueli Steck. Steck probeert dit voorjaar een nieuwe route te klimmen op de zuidzijde van de berg.

Vier keer probeerde Eric Arnold vergeefs Mount Everest te beklimmen. De vijfde keer stond hij eindelijk op de top, op 20 mei. Bij de afdaling overleed hij in kamp 4, vermoedelijk als gevolg van hoogteziekte. “Vastberadenheid, met een klein randje obsessiviteit”, noemde Arnold het in 2014 in een interview met Hoogtelijn. “Heel veel pech”, zou ook een goede omschrijving zijn geweest. Vier keer naar Everest, vier keer om verschillende redenen niet op de top. In 2012 moest hij 250 meter onder het hoogste punt omkeren vanwege bevriezingen, in 2013 werd hij een paar weken voor vertrek aangereden op de ijsbaan, waarbij zijn achillespees werd doorgesneden. In 2014 werd de zuidkant van de berg opgeschrikt door een groot lawineongeluk in de Khumbu-ijsval en in 2015 was er de aardbeving. In 2016 moest en zou het lukken – en het lukte ook. Het was Arnold na al die tegenslag van harte gegund. Dat zijn avontuur op Everest op zo’n tragische manier zou eindigen, is nauwelijks te bevatten.

In het artikel over vrouwen in de bergen stond een foutje over de familie van Hortense de Beauharnais. Zij was niet de ex maar de stiefdochter van Napoleon Bonaparte. Later werd ze gekoppeld aan diens broer Lodewijk Napoleon. Lezeres Aicha Hockx maakte ons attent op deze historische onjuistheid.

Naar aanleiding van het artikel over ko� e in de bergen mailde Marijn Janmaat ons dat hij de allerlekkerste ko� e op reis maakt met de Handpresso. Ida Bloem liet ons weten dat zij zweert bij de espressosticks van Nescafé.

Ook dacht Ida het toerbroodrecept achter-haald te hebben: uit UT, de jeugdafdeling van Den Norske Turistforening (DNT). Echter dateert het artikel dat zij noemde uit 2014 en hee� redacteur Marieke van Kessel het recept al tien jaar in gebruik. Fred Triep onderschrij� het vermoeden dat DNT de bron is, mogelijk komt het uit het tijdschri� Fjell og Vide van DNT.

Lezers reageren

In memoriam Eric Arnold (1980-2016)

08_HL0316_r06_opdehoogte.indd 8 23-05-16 15:04


en pa� a

nt

8 | HOOGTELIJN 3-2016 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW

Hardware fabrikant Black Diamond gaf afgelopen maand kort na elkaar drie produktwaarschu-wingen. Het bedrijf roept gebruikers van zogeheten Camalots en Camalot Ultralights op hun klem-apparaten te inspecteren en zo nodig terug te sturen. Gebruikers van de Index Ascenders wordt ook gevraagd hun materiaal te inspecteren en als dat nodig is terug te sturen. Tot slot was er een oproep voor eigenaars van de Easy Rider en Iron Cruiser via ferratasets. Ook zij moeten hun materiaal inspecteren en eventueel terugsturen naar de fabrikant of importeur. Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/kenniscentrum.

Opnieuw terugroep Black Diamondmateriaal

Gletsjers in de Oostenrijkse Alpen zijn het afgelopen jaar opnieuw verder teruggetrokken. Dat blijkt uit de jaarlijkse meting van de Oostenrijkse Alpenvereniging (OeAV). Het gemiddelde lengteverlies van de ongeveer honderd onderzochte gletsjers was 22,6 meter. Uitschieters waren onder meer de Hornkees in het Zillertal (-136 m), het Gepatschferner in het Ötztal (-121,5 m) en het Taschachferner in het Pitztal (-101 m). Het gemiddelde lengteverlies is ruim twee keer zo groot als in het seizoen 2013/2014. Volgens onderzoeksleider Dr. Andrea Fischer komt dat vooral door het extreem warme weer. De zomer van 2015 was twee graden warmer dan normaal.Sinds 1891 meten vrijwilligers van de Oostenrijkse Alpen-vereniging elk najaar de lengte van ongeveer honderd gletsjers. Het is het langstlopende en grootste gletsjeronderzoek ter wereld.

Gletsjers Oostenrijk verliezen recordhoeveelheid ijs

We beklimmen de noordwand van de Aiguille du Plan en worden overvallen door dichte mist. Daarom besluiten we de top over te slaan en eronderdoor te traverseren naar de zuidgraat, onze afdaal-route. Maar waar is die graat? We zien geen hand voor ogen en de wand wordt steeds steiler! Dan toch maar over de top. Gelukkig vinden we vanaf daar, na één abseil, een afdaalspoor. Deze volgen we een uur tot de twijfel toch weer toeslaat en het bovendien donker wordt. Even later staren we vanuit onze bivakzak de mist in. We horen in de verte het geronk van een motor� ets. Vreemd, want aan de zuid-kant liggen gletsjers, geen wegen. Dan trekt de mist op en staren we ontdaan naar de lichtjes van Chamonix. We hebben zojuist 200 meter afgeklommen over ons eigen stijgspoor. [Dries Brandsma]

Beschadigde Petzl-gordelsFabrikant Petzl deed afgelopen maand een opvallende waarschuwing. Volgens het bedrijf worden op veilingsite eBay afgeschreven Petzl Aspir klimgordels van de Franse defensie aangeboden, waarvan de heupen beenlussen zijn doorgesneden die vervolgens met een gewone naaima-chine weer aan elkaar zijn gestikt. Volgens Petzl gaat het om een malcious act, een kwaadwillige daad. Gebruik van de gordels is levensgevaarlijk.

In het Belgische klimgebied Durnal zijn verschillende routes tijdelijk gesloten vanwege extreem steenslaggevaar. Het gaat om de routes gelegen tussen Stinkende das en Pierre, en de routes tussen Hoegie en Le Trou Foré. Het gesloten gebied is ter plaatse afgebakend. De gevaarlijke situatie wordt zo snel mogelijk aangepakt.

Steenslaggevaar in DurnalFo

to R

emco

van

Ber

gen

Heb je een leuk bergverhaal van 120 woorden? Mail je anekdote naar [email protected] o.v.v. En Passant.

Mistig

Gletsjermeters van de Oostenrijkse Alpenvereniging (OeAV) aan het werk op de Hochalmkees (Maltatal) in augustus 2015.

Foto

’s E

rnst

Arb

ouw

Illus

trat

ie T

oon

Heze

man

s


AP_Montebianco_230x297.indd 1 12/05/2016 09:54:56Naamloos-2 1 18-05-16 15:00


op de hoogte

EXPEDITIENIEUWS

Allert Bosch, Arjen Bosch, Guido Mannaerts en Gijs Schuurhuis vertrekken deze zomer naar de 7134 meter hoge Pik Lenin, op de grens van Kirgizië en Tadzjikistan. De expeditie is de eerste tocht

in wat de vier mannen Project 5 Peaks noemen, de beklimming van de vijf hoogste toppen van Centraal Azië. Het is de bedoeling

dat het team de komende jaren nog op expeditie gaat naar Pik Pobeda (7439 m) en Khan Tengri (7010 m) in het Tian Shan-

gebergte in Kirgizië, en naar Pik Korjenevskaya (7105 m) en Pik Ismoil Somoni (7495 m) in Tadzjikistan. Kijk voor meer

informatie op project5peaks.nl en facebook.com/project5peaks.

Project 5 Peaks

Zeven mountain leaders van het Korps Mariniers en drie sherpa’s bereikten begin mei de top van de 8163 meter hoge Manaslu in Nepal. De tien

klimmers maakten deel uit van een expeditie van twintig Nederlandse mountain leaders, twee

mountain leaders van de Britse Royal Marines en een Oostenrijkse Heeres Bergführer (militair

berggids). De mountain leaders van het Korps Mariniers zijn specialisten voor militair optreden in hooggebergte en onder arctische omstandig-

heden. Omdat het gaat om special forces in actieve dienst, zijn de namen van de zeven klim-

mers niet door Defensie naar buiten gebracht.

Succes op EverestJaco Ottink, Peter Boogaard en Niels van Buren bereikten de afgelopen weken de top van Mount Everest (8848 meter). Ottink, die de top op 13 mei vanaf de zuidkant bereikte, voltooide daarmee als negende Nederlander de Seven Summits, de hoogste toppen van de zeven continenten. Boogaard (21 mei, noordzijde) werd met zijn beklimming de tiende Nederlander met de Seven Summits. Niels van Buren (20 mei, zuidkant) is naar eigen zeggen de eerste man met MS die Everest beklom. Helaas loopt er soms een heel dun draadje tussen succes en drama: ook Eric Arnold haalde de top, op 20 mei, maar hij overleed op de terugweg in kamp 4. (Meer over Arnold op pagina 8.)

Alpine Adventures naar niet eerder beklommen berg

Het team van Alpine Adventures (Vincent Perrin, Bas van der Ploeg,

Bas van der Smeede, Saskia van der Smeede, Bas Visscher en

Regien Winnubst) vertrekt eind juli richting Pakistan met als doel de

eerstbeklimming van de 6258 meter hoge Yawash Sar. De berg ligt in

het noorden van de Karakoram, in een gebied dat ook wel Ghujerab Mountain wordt genoemd. Op de

berg is voor zover bekend nooit eerder een expeditie geweest. Het team richt zich bij de beklimming op de noorden de westwand van

de berg, beide ongeveer 1000 meter hoog. Meer informatie vind

je op alpineadventures.nl en vimeo.com/160916751.

Ben jij tussen de 18 en 25 jaar en een fanatieke zelfstandige berg-sporter die alles voor zijn passie opzij wil zetten? Na de zomer gaat de NKBV van start met een nieuwe lichting van de Expeditie Academie. Jonge, getalenteerde maar vooral gemotiveerde Nederlandse berg-sporters worden in tweeënhalf jaar opgeleid om aan het eind van de rit op expeditie te gaan. Kijk voor meer informatie en om je aan te melden op expeditieacademie.nl.

Mariniers beklimmen Manaslu

Bas van der Smeede en Vincent Perrin (Alpine Adventures) tijdens hun beklimming van de ‘Great Wall of China’.

Foto

Bas

Vis

sche

rMeld je aan voor de NKBV Expeditie Academie

Jaco Ottink op Everest.


Jij gaat al regelmatig de bergen in en profiteert van de voordelen van het NKBV-lidmaatschap. Maar hoe zit het met je vrienden? Tip ze om ook lid te worden en ontvang bij elke aanmelding 10 euro shoptegoed die je kunt besteden in de NKBV-webshop. Kijk voor de actievoorwaarden op nkbv.nl/lwl. De actie loop t/m 31 juli 2016.

en ontvang €10,- shoptegoed

Trek je vrienden van de bank Maak ze vandaag lid van de NKBV

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL

Naamloos-1 1 20-05-16 10:54

ONDER REDACTIE VAN NAOMI PERSOON | HOOGTELIJN 3-2016 | 13

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen Partners nationale wedstrijden

SPORTKLIMNIEUWS op de h� gteFoto

Rik

van

Daa

l

Sinds half april zijn er nieuwe toegangsregels voor het Luxemburgse klimgebied Berdorf.

Om er te kunnen klimmen, moet je lid zijn van een bij de IFSC/UIAA aangesloten klimbond of vereniging, in Nederland is dat de NKBV.

Neem daarom altijd je ledenpas mee om toegang te krijgen tot het gebied. Bovendien

zijn klimmers nu ook wettelijk verplicht om na afloop magnesium van de rotsen te poetsen. Kijk op nkbv.nl/sportklimmen/klimgebieden

voor meer informatie.

De Rotterdamse klimster Wieneke Gehem is de nieuwe hoofdtrainer van het Regionaal Talenten Centrum West. Ze neemt het stokje over van Nederlands Team trainer Michiel Nieuwenhuijsen. Wieneke is 36 jaar en woont in Rotterdam. “Drieëntwintig jaar geleden begon ik met klimmen en inmiddels ben ik bijna anderhalf jaar betrokken bij RTC West als trainer.” Oud-hoofdtrainer Nieuwenhuijsen gaat zich meer richten op zijn taak als bondscoach binnen het begeleidingsteam van het Nederlands Team Sportklimmen.

Klimmen in Berdorf

Nederlands team klimmers Tim Reuser en Julia Meijer hebben op 30 april het Nederlands kampioenschap Boulder gewonnen. In de Amsterdamse Westergasfabriek bleek de heren� nale een Rotterdams feestje. De boulders waren zo zwaar dat slechts een van de vier � naleboulders werd getopt. Rotterdammer Tim Reuser (22) schreef deze top op zijn naam, waardoor hij Remmelt Dirksen (32, ook uit Rotterdam) en de Amersfoorter Ferdinand Schulte (38) achter zich liet. Zij eindigden op de tweede en derde plek. De 16 jaar jonge Julia Meijer ging bij de dames de gehele � nale aan kop. De Eindhovense wist in alle vier de � naleboulders punten te halen en Mirthe van Liere (30, De Meern) en Amanda Meijering (27, Nijmegen) voor te blijven.

Klimkids strijden om Nederlandse titelOp zaterdag 4 juni gaan de sterkste jeugdboulderaars van Nederland met elkaar de strijd aan op het NJK Boulder in boulderhal Sterk in Utrecht. In maar liefst twaalf categorieën strijden jongens en meisjes tussen de 8 en 18 jaar om de Nederlandse titels. Welke krachtpatsers gaan er met de prijzen vandoor? Je ziet het vanaf 12:00 uur bij Sterk. Toegang is gratis, dus kom je favorieten aanmoedigen!

Jong Oranje klimmer Mark Brand hee� in Oliana in Catalonië begin mei de 50 meter lange route Fish Eye (8c) geklommen. Op de laatste middag van zijn trip in Spanje zette de 17-jarige klimmer nog eenmaal zijn tanden in de route die de eerste 8c in zijn carrière zou betekenen. Na een zware klim met twee cruxpassages en een kwartier uitschudden op de rust-greep, klom Brand ook de laatste crux-passage en kon hij Fish Eye op zijn lijstje bijschrijven. Lees een interview met Mark Brand op siked.nl, onder het tabje Sends.

Mark Brand klimt eerste 8c

Reuser en Meijer winnen NK Boulder

Nieuwe hoofdtrainer RTC West

Op 17 september richt studerend en boulderend Nederland haar blik naar het noorden, waar de

GSAC het Nederlands studentenkampioen-schap boulderen 2016 organiseert. In de

nieuwe boulderhal Gropo in Groningen is plek voor tweehonderd sterke studenten. Doe jij ook

een gooi naar de titel Studenten Kampioen Boulderen 2016 (m/v)? Doe mee, kom kijken

of volg het NSKB via livestream. Ga voor meer informatie en om je aan te melden naar

nskb2016.wordpress.com.

Sterke studenten op NSKB 2016

Foto

Tim

van

der

Lin

den

Foto

Mar

io B

rand



2

1

3

4

6

5 7

8

Je staat op een top, of je zit ergens te picknicken en dan is er die steen. Die ene steen die net even anders is dan de rest. De vorm. De kleur. Een klein streepje kwarts of roze stippeltjes veldspaat. Miljoenen, soms zelfs miljarden jaren lag die ene steen op die ene berg, maar nu gaat hij in de rugzak. We doen het bijna allemaal: een mooie steen meenemen als souvenir uit de bergen. Elk jaar gaan er duizenden, tienduizenden stukjes berg mee in de rugzak. Alleen al de leden van de NKBV zijn naar schatting goed voor vijf ton stenen per jaar – 75 ton sinds de eeuwwisseling.* Bij de redactieleden van Hoogtelijn liggen de stenen souvenirs in de vensterbank, de boekenkast, de moestuin, op begraafplaatsen of in een paar verhuisdozen. Speciaal voor dit zomernummer haalden we ze tevoorschijn.

Versteende souvenirs

14 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S FRANK HUSSLAGE

* Als je rekent met 50.000 leden x 100 gram steen. Sinds de eeuwwisseling is dat 15 x 5 = 75 ton steen.

1. Basiskamp Het basiskamp van Cho Oyu ligt op 5700 meter boven zeeniveau. Vroeger was daar zee. Dit prachtige fossiel hee� deze hele reis in de hoogte overleefd. En terug, want het ligt nu weer bij mij in Zeeland op zeeniveau. [Frank Husslage]

2. Ma� erhorn In het zicht van de Matterhorn vonden we deze kopie van het Zwitserse symbool. Al zeker twintig jaar elke dag een herinnering aan deze mooie berg. [Peter Daalder]

3. Gran� t Net boven de Gotthard vind je de mooiste gneizen, met vaak centimeters lange kristallen. Net naast dit prachtexemplaar vond ik een niet-ontplo� e granaat van het Zwitserse leger. Toen wist ik nog niet dat je bij melding daarvan

een opmerkelijk grote witte vlek op de berg boven het dorp. Het is de marmergroeve waar onder andere Noors Roze wordt gewonnen. Het Noorse marmer is onder andere gebruikt in de kathedraal van Trondheim en in het gebouw van de Verenigde Naties in New York. Uit Fauske namen we in 2001 deze perfecte bergvorm mee. [Peter Daalder]

7. Wadi Rum De rotsen in Wadi Rum zijn van zandsteen in alle schakeringen rood. Handig om te weten bij het klimmen: hoe roder de rots, hoe harder hij is. En voor het wandelen: hoe lichter het zand, hoe grover de korrels, dus hoe makkelijker lopen. In dit steentje komen twee steenkwaliteiten bij elkaar en dan nog in een toepasselijke bergvorm ook. [Frank Husslage]

8. Mont Blanc Op weg naar Mont Blanc bleven we twee nachten in de Durierhut, ruim boven de 3000 meter, om te acclima-tiseren. We verkenden de route, luierden wat en gingen met de huttenwaard kijken bij een kristal-ader. Van die ader heb ik één klein stukje over de top van de hoogste berg van de Alpen mee naar huis genomen. [Ico Kloppenburg]

9. Sisteron Mooi grijs-geel kalksteen, zo ruw als je maar hebben wilt. Welkom in het rotsklimmersparadijs rondom Sisteron. En dan ineens een heel nest ammonieten in de wand. Deze lag los en paste in mijn pofzak. [Frank Husslage]

10. P� tjebaden De Budhi Gandaki was ons ‘bad’ tijdens een trektocht rond de

50 Zwitserse francs krijgt. En mijn foto van die granaat ben ik al kwijt. Gelukkig heb ik mijn meegesjouwde gneiss nog als geheugensteuntje. [Frank Husslage]

4. M’goun Op de M’goun (4071 meter) lagen dit soort bijzondere stenen als een soort trofeeën voor het behalen van de top. [Marieke van Kessel]

5. Woestijnr� s Mijn eerste grote avontuur was een � etstocht naar Algerije. Begin jaren tachtig kon dat zonder risico. De woestijn was betoverend. Als herinnering ging deze woestijnroos in mijn � etstas mee naar huis. [Ico Kloppenburg]

6. Fauske Wie vanuit het zuiden naar Fauske in Noorwegen rijdt, ziet al van ver

14_HL0316_r05_tabletop.indd 14 23-05-16 15:11


9 10 11

1615

14

1312

17

18

14 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S FRANK HUSSLAGE

Manaslu. Een fris bad, dat wel. Ik kwam niet veel verder dan pootjebaden. Ik vond deze steen nabij ons kamp op 2750 meter hoogte, al wriemelend met mijn tenen in het koude water. De mooie grijze en groene lijnen in de steen vielen me meteen op. [Marieke van Kessel]

11. Edelwei� Het Steineres Meer bestaat groten-deels uit grijze kalk. Dan valt het erg op als bij het Riemannhaus, onder de route Edelweiss, ineens een ader rood zandsteen verschijnt. Wanneer daar dan een steentje in deze mooie Matterhornvorm tussen ligt, mag dat mee als herinnering. [Frank Husslage]

12. Picos De Rabada-Navarroroute is genadeloos. Ik voel diep respect

voor de eerstbeklimmers. Na een lange en zeer koude dag staan we dan eindelijk op de top. Het Maria-beeld ter plaatse staart afwezig de verte in. Voor haar zijn wij slechts passanten. [Anne van Leeuwen]

13. Rider on the stormCentral tower oostwand, 2005. Enorme bigwall, voor het eerst op stijgijzers, voor het eerst in slecht weer. Na vijf weken hard werken gooien we de handdoek in de ring op twee derde van de wand. Achteraf vind ik dat ik het kristal had moeten laten zitten. De berg en ik zullen nooit meer hetzelfde zijn.[Gerke Hoekstra]

14. Coast to coast St. Bees Head is het startpunt van de Coast to Coast, een wandeling door het noorden van Engeland. De traditie schrij� voor dat je van

het kiezelstrand van St. Bees Head een steen meeneemt en die ruim 300 kilometer verderop, bij het eindpunt Robin Hood’s Bay, in zee werpt. Ik nam er eentje extra mee, als aandenken aan de prachtige trektocht. [Marieke van Kessel]

15. Ja! Na een heel erg natte zomer in Zwitserland eindelijk de zon, Buoux wat ben je mooi! Uitkijkend over Bout du Monde en de Auberge des Seguins word ik ten huwelijk gevraagd. Natuurlijk zeg ik ja. [Anne van Leeuwen]

16. Zanskar De naam Karakoram staat voor bergen van zwarte steen. Afgelo-pen voorjaar wandelde ik over de bevroren Zanskarrivier en vond daar deze in-zwarte, spiegelend gladgeslepen steen. De Zanskar

ligt nog net in de Himalaya en niet in de Karakoram, maar ik vond deze steen te toepasselijk om te laten liggen. [Frank Husslage]

17. To� es North, Central and South tower, 2008. We zijn terug, nu voor de westwand van Central tower. Het weer is ongewoon stabiel, we staan in negen dagen op alle drie de toppen. Magisch. Ik pak een los steentje op iedere top. [Gerke Hoekstra]

18. La Palma Op de hellingen van de Teneguía op La Palma (Spanje) liggen de restanten van de laatste uitbarsting in 1971, in verschillende kleurschakeringen letterlijk voor het oprapen. [Marieke van Kessel]

14_HL0316_r05_tabletop.indd 15 24-05-16 11:46

HOOGTELIJN 3-2016 | 1716 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO ZOUT FOTOGRAFIE

Voor de zomereditie van Hoogtelijn zocht de redactie de zon op. We kregen een warm onthaal in het Lasörlinggebergte, verkenden met een kleuter het Noorse berglandschap, zagen hoe de Oostenrijkse Hörnle een nieuw topkruis kreeg, klommen in een zongestoofde Wilder Kaiser en bereidden ons voor op een biketrip in de bergen. Zongebruind, geestelijk uitgerust en met een hoofd vol mooie verhalen keerden we terug. Op de volgende 32 pagina’s nemen we je graag mee de hoogte in; hoofd in de wind, blik op de zon.

H� gtezonThema: zomer

18 Huttentocht in het Lasörlinggebergte24 Het voordeel van lopen op blote voeten26 Met een kleuter door Jotunheimen30 Professionals in de bergen34 Wat neem je mee op huttentocht36 Een nieuw topkruis voor de Hörnle 38 Met je bike naar de mountains42 Dagwandeling in het Les Mongesmassief44 Klimmen in Tirol

16_HL0316_r30_thema.indd 16 23-05-16 15:12


THEMA ZOMER

16 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO ZOUT FOTOGRAFIE

Het Nederlands team Sportklimmen traint in de Catalaanse rotsen.

16_HL0316_r30_thema.indd 17 23-05-16 15:12

HOOGTELIJN 3-2016 | 1918 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S AART MARKIES

Een koninklijk balkon Ze noemen de Grossglockner, Oostenrijks hoogste berg,

graag de Koning. En de Grossvenediger, zo’n 25 kilometer westelijk, de Koningin. Onze huttentocht in het Lasörling-gebergte loopt in dat geval over het koninklijk balkon. Dagenlang hebben we vanaf onze eerste rang een imposant zicht op de hoogste bergen in natuurpark de Hohe Tauern.

Huttentocht in het Lasörlinggebergte

Uitzicht op de Neue Reichenberger Hütte.

18_HL0316_r31_thema-winnaar.indd 18 23-05-16 15:12


THEMA ZOMER

Er lag weliswaar niet heel veel sneeuw, daarvoor was het afgelopen zomer te lang te heet, maar het massief van de Grossvenediger is nog steeds populair alpien terrein.

De hutten zijn er fors, je bent er zelden alleen en de natuur is overweldigend. Zo druk als het in Grossvenediger is aan de noordkant van het Virgental, zo rustig is het aan de zuidkant. Bij de naam Lasörlinggebergte gaan er weinig bellen rinkelen. Het gebied is nauwelijks bekend. Maar nergens zie je de Gross-venediger mooier dan ‘vanaf de overkant’. Wij liepen er een vijfdaagse huttentocht.

GedoogzoneMet ons inlooptempo en het heerlijke weer, is er alle tijd om goed rond te kijken. Al meteen ervaren we hoe een natuurpark als de Hohe Tauern een goed voorbeeld is van gepolder in de bergen. Het is een compromis tussen eeuwenoude natuur en cultuur aan de ene kant en belangen van boeren, toerisme en bewoners aan de andere kant. Zo hee� het park een gedoogzone waarin wel regels gelden, maar waar met name de boeren en het toerisme enige bewegings-vrijheid hebben. De Aussenzone noemen de Oostenrijkers het. Verderop zijn de regels veel strikter, dan zit je in de Kernzone.

Op de eerste etappe zien we door de verrekijker hoog boven Matrei aan de kant van de Grossglockner het felrode li� station van glas en staal, het bijbehorende restaurant heet de Adler Lounge. Van groot belang voor het wintertoerisme. Aan de achterkant van de berg ligt Kals, waar het luxueuze Gradonna Hotel ligt. Van dezelfde eigenaar als de Adler Lounge. Het hotel ligt bijna verstopt tegen de berg en werkt alleen met natuurlijke materialen. Er is ook volop aandacht voor streekproducten zoals gezonde granen, eigen brood, vruchten en honing. Vlees komt alleen van de eigen runderen die een natuurlijke voeding krijgen. Het hotel is lid van de keten van ’groene parels’. Hoe groen ook, het blij� een bouwwerk in de natuur. Je kunt zeggen dat het niet past bij het uitgangspunt om de oorspronkelijke natuur te koesteren, maar het is een middenweg die de verschillende belangengroepen gezamenlijk vonden.

18 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S AART MARKIES

Rond ko� etijd lokt de Arnitzalm.



Eigen drank en energieWe maken onze eerste hoogtemeters van de week op weg naar de Zunig Alm, een hut die net in de Aussenzone van de Hohe Tauern ligt. Het blijkt een geliefde dagtocht. De hut heeft een vol terras en het is een drukte van belang in de keuken waar mevrouw Rainer de scepter zwaait. De enorme porties eigengemaakte Kaiserschmarrn en Apfelstrudel zijn er populair. Net als de glazen vocht, die op deze tropische dag alleen in halve liters geserveerd worden. Oma, dochters en kleindochters hebben het druk. Er is geen man te bekennen in de bediening. “Die zijn aan het hooien in het dal”, zegt een van de dochters. “En als de mannen beneden zijn, zijn de vrouwen boven.” De hut is op privégrond gebouwd in 1968 en met een enkele onderbreking is Frau Rainer senior al 43 jaar op de hut. Ze zijn met de tijd meegegaan en gebruiken zonne-energie, maar ze koken nog ouderwets met hout en de lampen in de gelagkamer branden op gas. Tegen de tijd dat die lampen aangaan, komt de eerste zelfgestookte Pregler op tafel. Appels, peren en pruimen, alles van de eigen boerderij, 36% alcohol. Er is ook een variant van boven de 40%. De hut is familiebezit, evenals de alm. Het is de enige hut op de Lasörlingroute waar de eigenaren met de auto kunnen komen. Het is ook de enige manier om boven koeien te houden die gemolken moeten worden, want transport zonder auto is niet meer denkbaar. En de koeien zijn weer van belang voor het behoud van de alm. De volgende morgen staat er een ontbijt klaar van vers gebakken brood, eigen gemaakte jam en kaas, een vers ei, verse melk, yoghurt en bosbessen. Grootmoeder verwent haar gasten, terwijl grootvader wat houtjes hakt en dochters en kleindochters pas in de loop van de ochtend met de auto weer naar boven komen.

Wild spottenHet is aangenaam koel als we vertrekken. We zijn de eersten, om de haverklap lopen we tegen de draden van spinnenwebben. Die

dag komen we pas aan het einde van de route weer wat mensen tegen. We lopen nu in de Kernzone van het park. We zien geen mens en ook het wild houdt zich stil. Twee dagen eerder vertelde Bergwanderführer Bernhard Berger al iets over het wild in het park. Onze ‘vangst’ beperkt zich in vijf dagen tot wat Murmeltiere en een wezeltje. Door de warmte trekt veel wild verder naar boven. De duizend gemzen in het gebied en de 150 steenbokken, die geen natuurlijke vijanden hebben, laten zich niet zien. Alleen hoog in de lucht cirkelt een lammergier op zoek naar een prooi.

CrossmotorOnze tweede dag eindigt bij de Zupalsee Hütte, waar zowaar mensen in het ijskoude bergmeer duiken. Ook hier zwaait een vrouw de scepter. Manlief werkt als industrieel klimmer in de constructie en het onderhoud van grote windmolens. Vijf jaar bouwde het jonge gezin Tschoner aan de hut, die ze al 34 jaar beheren. In de zomer zijn moeder en haar twee zonen in de hut.

Hier is snel vervoer alleen mogelijk met een crossmotor. Met een leeg biervat van 25 liter en een grote koelbox op een draag- stel, manoeuvreert een van de zonen naar de iets lager gelegen Wetterkreuz Hütte, die ook door de familie wordt beheerd. Moeder is bezorgd want het is al bijna donker. Een uurtje later is hij terug. Met de spaghetti voor gast Erich en de yoghurt voor het ontbijt.

JubileumEr komt deze week geen einde aan de vrijwel wolkeloze blauwe luchten. Vlak boven de Zupalsee Hütte vergapen we ons nog maar eens aan de Grossvenediger. Het ijs en de sneeuw op het massief liggen er lichtblauw en grijs bij, als een wat smoezelig servet op een hobbelig tafelblad. Dit jaar wordt het er zeker druk, want het is in september 175 jaar geleden dat de berg voor het eerst werd beklommen. Een stel jonge koeien loopt met ons mee. Terwijl fotograaf Aart probeert een van de jongedames met de juiste achtergrond op de foto te zetten, sabbelen andere koeien aan riempjes van de rugzak en de drinkflessen. De beesten hebben het rijk alleen en lopen een paar kilometer mee, totdat een hekje ze tegenhoudt. Zonder dralen keren de koeien om en lopen via het bergpad terug naar beneden.

Een herder is zijn 150 schapen kwijt. Zo uitgestrekt is het hier

Frau Rainer van de Zunigalm.



THEMA ZOMER

Op zo’n mooie dag nemen we het er van. Waarom zou je vroeg bij de volgende hut moeten aankomen? We fotograferen koeien, paddenstoelen, bloemetjes en een heerlijk nieuwsgierig Murmeltier dat net zijn kop uit het hol steekt bij een steen waarop een rood-witte markering staat. Het wollige beest blij� vrij lang zitten, ziet en ruikt ons niet. En dan verdwijnt hij opeens in zijn gangenstelsel.

Onderweg ontmoeten we een paar wandelaars die dezelfde route lopen als wij. Een Duitser alleen en een jong Oostenrijks stel. ’s Avonds zitten we met zijn allen aan een tafel alsof we al tijden vrienden zijn. De mobiele telefoons hebben geen bereik. Dus liggen de zwarte handys werkeloos op tafel en hebben we een gesprek. Wat is het toch leuk om van en over elkaar iets te horen en te vertellen. Het wordt een gezellige avond die zich een avond later herhaalt als er nog steeds geen bereik is.

BergkristalBijna alle hutten op onze route hebben een directe opgang vanuit het dal. Dagjesmensen en kleine groepen die een tweedaagse tocht maken, komen we tegen bij de hutten, maar onderweg is het toch vooral stil. Er is één uitzondering, het eerste stuk van de route vanaf de Bergersee Hütte naar het westen. Daar loopt de route om de uitstekende berg en heb je vanaf de Muhs-Panoramaweg ongestoord uitzicht op de talrijke drieduizenders in de omgeving.

O� cieel heet onze route een Höhenweg, maar we dalen en klimmen dagelijks behoorlijk. En weer is daar de verrassing van een nieuw dal, met enorme steenmassa’s of lieflijk groen met een meertje waaromheen planten met witte pluizen ons vriendelijk wuivend verwelkomen. Onderweg is er nog wat opwinding als een herder met zijn zoon vraagt of we schapen hebben gezien. Nee, hoezo? Nou, hij is ze kwijt, maar liefst 150 stuks. Zo’n stil en uitgestrekt gebied is het, waar je dus makkelijk 150 schapen kunt kwijtraken.Op de Rote Lenke, de laatste overgang voor de Neue Reichenberger Hütte, ligt nogal wat los gruis, een beetje rood-gelig. Aart kijkt op de grond en zijn oog valt op een echte bergkristal. En niet zo’n kleintje ook. Helder wit met perfect gladde vlakken. De hutten-waard vertelt dat het een gebied is waar wel vaker wat gevonden wordt, maar is ook verbaasd over zo’n fraai exemplaar.

SteenstortingDe Neue Reichenberger Hütte is met zestig slaapplaatsen de grootste op deze tocht. Het is een hut van de Deutscher Alpenverein

Hohe Tauern winnaar NKBV Bergsport AwardHet Nationaalpark Hohe Tauern is in februari door de NKBV onderscheiden met de award voor de beste Europese bergwandelbestemming van 2015. De Bergsport Award werd uitgereikt aan Roland Rauch uit Mittersil, de gemeente waar het moderne bezoekerscentrum Hohe Tauern staat.

De Hohe Tauern is het grootste natuurpark in de Alpen en omvat een gebied van 1856 km² in Salzburg, Tirol en Karinthië. In het gebied geldt een strikte regelgeving voor de Kernzone, terwijl in de Aussenzone meer activiteiten mogelijk zijn, onder andere door boeren en ten behoeve van het toerisme.

Meer informatie over het gebied vind je op hohetauern.at en over het bezoekerscentrum op nationalparkzentrum.at.

De Zupalsee Hütte in het vroege ochtendlicht.

Een nieuwsgierig Murmeltier steekt zijn kop uit het hol.

De jonge koeien willen niet poseren voor fotograaf Aart.


BACH SHIELD 45

BACH SHIELD 38

De SHIELD’s maken indruk met hun slimme features, goed geventileerd rugpand en comfortabel draagsysteem. De innovatieve diagonale 3D vakverdeler verschuift de last ergonomisch naar de rug. Unieke toegang m.b.v. rits aan boven- en voorzijde.

www.bachpacks.com

Bevat schouderbanden met geïntegreerdvak voor mobiele telefoon of GPS. Geïntegreerde regenhoes. Komt in verschillende volumes en ruglengtes. Perfect voor dagtochten (22 L) of tijdens een lang weekend weg (38 L / 45 L).

Hoogtelijn_Sommer16_Variante.indd 1 4/13/2016 4:05:29 PM

www.meindl.de

COMFORT OP HET HOOGSTE NIVEAU

SPEZIELLE POLSTERSCHÄUMEWeiches Manschettenpolster retikuliert

MFS®-VAKUUM-SCHAUM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis in den Ballen reichend. Der Fuß wird weich aber eng umschlossen.

RETIKULIERTER SCHAUMbis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte An-passung.

MFS®-VAKUUM-SYSTEM

SPECIALE SCHUIMVOERINGZacht, geweven schuim bovenaan.

GEWEVEN SCHUIMzorgt voor een perfecte pasvorm tot aan het gebied rond de tenen.

MFS® VACUÜMSCHUIMDrukverlagend, past zich perfect aan elke voet aan; in het gebied rond de enkels, veter haakjes en – oogjes, tot aan de bal van de voet. De voet wordt zacht, maar strak omhuld.

COMFORT OP HET HOOGSTE NIVEAU

SPEZIELLE POLSTERSCHÄUMEWeiches Manschettenpolster retikuliert

MFS®-VAKUUM-SCHAUM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis in den Ballen reichend. Der Fuß wird weich aber eng umschlossen.

RETIKULIERTER SCHAUMbis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte An-passung.

MFS®-VAKUUM-SYSTEM

Vakuum Men Ultra

Vakuum Lady Ultra

mei_Anz_VakuumMen_Hoogte_210x135_MAI14.indd 1 15.05.14 11:01

22-HL0316_samenstel adv.indd 22 19-05-16 16:23


THEMA ZOMER

en ligt op een knooppunt van wegen. Het is een fotogenieke plek bij een bergmeer en ruige steile rotswanden. Die avond, als de zon al bijna achter de bergen verdwenen is, is er een enorm lawaai. Er breekt een groot stuk steen van de rots, precies tegenover de hut. Gelukkig loopt er geen pad.

De laatste etappe alweer. Naar de Clara Hütte. We zijn blij dat we een echtpaar tegenkomen dat op weg is naar boven. We hebben de kamersleutel van de hut nog in onze zak, ze nemen die voor ons mee. Kom je in de bergen alleen maar vriendelijke mensen tegen? Nee, maar wel veel. Zoals op het terras van de Clara Hütte, vanuit het Virgental een hele leuke dagtocht. Het terras lonkt en we worden vriendelijk welkom geheten. Duits is niet nodig want de vrouw in de bediening blijkt een Brabantse (zie Hoogtelijn #5, 2015, pagina 12).

SteenbokDe laatste ochtend van onze huttentocht is een oefening voor de knieën, het gaat steil naar beneden. De hartelijke ontvangst door

Bernhard Berger in zijn hotel in Hinterbichl sluit een mooie wandelweek af. Tijdens het avondeten bliksemt en stortregent het. Op tijd binnen heet dat. We worden verwend, Berger hee� een stukje steenbok laten bereiden in de keuken. Door hem geschoten om het bestand op peil te houden, verzekert hij ons als we hem vragend aankijken. Toch nog een steenbok…

ReisMet de auto is het vanaf Utrecht naar Matrei in Ost-Tirol 980 kilometer. Laatste stukje door de Felbertauerntunnel, tol € 11 bovenop het Autobahnvignet (€ 8,70 voor 10 dagen).Alternatief: met de trein vanaf Utrecht naar Lienz (15 uur) of Kitzbühel (10 uur) met driemaal overstappen. Beide plaatsen hebben een reguliere busverbinding met Matrei, 30 minuten vanaf Lienz, 1 uur 15 minuten vanaf Kitzbühel. Matrei ligt aan het begin van het Virgental. Aan de noordzijde van het dal ligt het Venedigergebergte, aan de zuidkant het Lasörlingebergte.

AccommodatieOp de huttenronde ligt een aantal particuliere hutten, die vaak al vele tientallen jaren in handen zijn van één familie. Daar wordt geen korting aan NKBV-leden gegeven op maaltijden en overnachtingen. Pinnen is in de meeste hutten niet mogelijk, zorg dus voor contant geld.

Er is op grote delen van de huttentocht geen bereik voor de mobiele telefoon. In de hutten is uiteraard een (nood)telefoon aanwezig. Op een van de dag-tochten stuitten we in the middle of nowhere op een keurig bordje met de noodnummers 140 (bergredding) en 112, het Europese noodnummer. Precies daar was na drie ‘stille dagen’ wel contact met de buitenwereld mogelijk.

RouteWie aan het begin een stuk lopen over de harde weg wil voorkomen, laat zich wegbrengen of rijdt zelf naar parkeerplaats Guggenberg net boven Matrei. Daar begint de tocht zoals beschreven (van oost naar west). Dagetappes van 4 tot 7 uur. De tocht eindigt op de Islitzer Alm. Bij mooi weer is een uurtje doorlopen tot aan Hinterbichl een optie. Daarvandaan rijden bussen naar Matrei. De beschreven tocht is ongeveer 60 kilometer, aangegeven looptijd 26 uur. Geen moeilijke passages met uitzondering van een kort stuk waar een kabel hangt. In totaal 5000 meter klimmen, 3100 meter dalen.

Op twee dagetappes kom je onderweg nog langs een hut met verzorging.

DocumentatieEr is helaas geen Alpenvereinskarte van het Lasörlinggebergte. Je moet het doen met de Kompasskaart 46 (Matrei in Osttirol / Kals am Grossglockner), geplasticifeerd, 1:50.000, € 11,99.Er is op internet wel voldoende gedetailleerd materiaal te vinden, zoals op tirol.at, via de verkorte link goo.gl/U8Fbvd, waar je ook de GPS-coördinaten kunt downloaden. Verder nuttig: austria.info/nl, osttirol.com en virgental.at, onder andere voor het regionale busvervoer.

Huttentocht in het Lasörlinggebergte

Water bijtanken met de Grossvenediger op de achtergrond.



Zo’n vijf jaar geleden kon ik door ernstige knieproblemen de trap niet meer op of af. Na diverse onderzoeken in het ziekenhuis bleek dat mijn knieën erg scheef zijn, een afwijking

die deels aangeboren is en deels is veroorzaakt door verkeerde belasting. Ik kreeg het advies geen lange afstanden meer te rennen, niet meer te fietsen noch te skeeleren, et cetera. En dat wil je als duursporter natuurlijk niet horen. Een jaar na de diagnose kwam ik in aanraking met natural of barefoot running en kon ik binnen een maand al vijf kilometer pijnvrij rennen. Inmiddels geef ik als coach trainingen aan mensen met klachten aan het bewegingsapparaat, die daarna bijna allemaal weer pijnvrij kunnen lopen of rennen.

Pijnlijke enkels, knieën of rug?Veel mensen die wandelen op oneffen, bergachtig terrein krijgen vroeg of laat klachten aan het bewegingsapparaat. Sommigen

merken dat de enkels niet sterk genoeg zijn, ze zakken er doorheen, anderen krijgen pijn in hun knieën, heupen of rug. Wist je dat je zelf veel kunt doen om die klachten te beperken of zelfs te voorkomen? Dat kan namelijk door je fundament, je voeten, sterker te maken en efficiënter te leren gebruiken.

De nadelen van stevige schoenenAl eeuwen lang dragen we schoenen om diverse terreinen en afstanden te trotseren. Bovendien helpen ze in de winter onze voeten tegen kou, regen en nattigheid te beschermen en voor-komt schoeisel dat we verwondingen oplopen aan onze voeten. Maar bijna elke schoen, behalve een minimalistische, legt de voet wel beperkingen op en veroorzaakt krachtverlies in de voeten en benen. De schoen lijkt ons stabiliteit te bieden, maar is dat wel zo? Onze voeten zijn namelijk tot veel meer in staat dan we meestal denken. Denk bijvoorbeeld aan een ledemaat dat in het gips heeft

Ruth Langemeijer is een barefooter, iemand die het liefst op blote voeten loopt, waar ze ook is. Al vier jaar loopt ze zonder schoenen of slechts op sandalen en zogenaamde fivefingers. “Sinds ik de schoenen heb laten staan, zijn mijn voeten en benen veel sterker geworden en ren ik zelfs marathons of ultra’s blootsvoets.” Kennelijk zijn onze voeten tot veel meer in staat dan we denken.

tevige Het voordeel van lopen op blote voeten

24 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST RUTH LANGEMEIJER | FOTO’S WOUTER WAKKIE

SsSs Ss tapper

24_HL0316_r36_thema-voeten.indd 24 23-05-16 15:14


THEMA ZOMER

gezeten. Die komt er na een paar weken sterk vermagerd en zwak uit. Dat komt doordat het gips zo veel steun biedt dat we onze spieren niet meer kunnen en hoeven te gebruiken. En dat is in feite wat er ook gebeurt bij het dragen van een stevige schoen. Door stevige schoenen te dragen, die nauwelijks activiteit van je voeten vragen, ontwikkel je je voet voor maar een derde van wat hij werkelijk aankan.

Klachten voorkomenNou hoeven alle wandelschoenen heus niet de prullenbak in. Het is absoluut niet mijn bedoeling om iedereen blootsvoets te laten leven, maar je kunt wel je voordeel doen met het versterken van je voeten voor je met je wandelschoenen de bergen in gaat. Want met sterkere voeten ga je je lichaam anders gebruiken en kun je klachten die opspelen tijdens het wandelen, voorkomen.

In onze voeten zit een kwart van ons mechanische gereedschap. Elke voet heeft 26 botjes, 33 gewrichten en 19 pezen/spieren. Onder de grote boog van je voet zitten vier lagen spieren die je kunt trainen door verschillende oefeningen te doen. Een sterke boog kan veel meer krachten aan en daarmee heb je, mechanisch gezien, geen stevige stappers nodig. Daarnaast is de juiste balans, krachtverdeling en plaatsing van de voeten heel belangrijk.

Stabiliteit en mobiliteitVan origine is de mens in staat uren, misschien zelfs wel dagen, te wandelen of te rennen op geen of minimalistische schoenen. Je ziet bij de volkeren die nauwelijks schoenen dragen brede, sterke en meestal zelfs platte voeten. Dat zegt dus niet zo veel, die platte voet. Het gaat erom hoe je de druk verdeelt en of je enkel recht boven de hiel staat. En voor de stabiliteit zijn onze tenen enorm belangrijk. Voel maar eens het verschil in stabiliteit als je je tenen plat op de grond plaatst en dan samengeknepen iets in de lucht. En bedenk je daarna wat het met je stabiliteit en mobiliteit doet als je je tenen in een smal omhulsel plaatst en de voorkant van die schoen iets omhoog tilt. Sporters voor wie stabiliteit enorm belangrijk is, weten dat een sterke voet, het spreiden en plaatsen van de tenen op de grond en een juiste houding hen verder brengt.

Mijn advies is om eens wat vaker thuis op blote voeten te lopen en oefeningen te doen om je spieren, botten en pezen in de boog van je voet, in je enkels en in je onderbenen sterker te maken. Dat zal je in de bergen, ook al draag je schoenen, voordelen opleveren. En misschien wil je zelfs een stap verder. Met een minimalistische schoen (platte zool zonder drop, flexibele zool, brede teenbox of fivefingers) train je je voeten in je dagelijkse leven en verbeter je je houding. Laat je wel goed adviseren in een van de speciaalzaken en winkels die minimalistische schoenen verkopen.

Bescherming tegen de kouTen slotte nog iets over de kou. Ga eens bij jezelf na: hoe vaak draag je handschoenen? Als je nou eens in huis, als je beweegt, op blote voeten gaat lopen of met dunne sokjes, dan stimuleer je de bloedvaten en zenuwen in je voeten. Je verbetert daarmee de doorbloeding en geeft jezelf voortdurend een voetzoolmassage waardoor je warmere voeten krijgt en beter in contact komt met

24 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST RUTH LANGEMEIJER | FOTO’S WOUTER WAKKIE

Laat je adviserenWil je ook eens proberen om meer op blote voeten of met minimalistische schoenen te lopen, laat je dan adviseren door een professional en volg een barefoottraining. Kun je niet op je tenen staan en heb je dus geen spieractiviteit in je voet, of heb je een medische aandoening, dan is het helemaal belangrijk dat je je goed laat adviseren over blootsvoets lopen. Er zijn steeds meer fysiotherapeuten en podologen die je daar graag bij ondersteunen.

Meer informatie vind je onder andere in het boek Whole body barefoot van Katy Bowman en op de site goedvoets.com.

de grond en je hele lichaam. Kijk maar eens naar de voetjes van kleine kinderen, wat ze er allemaal mee kunnen en hoe prachtig die bewegen. Als je de natuurlijke vorm van je voet weer bevordert, leert spelen met je voeten, ze goed verzorgt en ze de ruimte geeft, zal je het verschil merken als je deze zomer, of volgend jaar, weer in de bergen wandelt.

Met sterkere voeten ga je je lichaam anders gebruiken en kun je knie-, heup-, rug- en andere klachten tijdens het wandelen voorkomen.

24_HL0316_r36_thema-voeten.indd 25 23-05-16 15:14


Roemer gaat op avontuur in Noorwegen. Met zijn kompas, speelgoedverrekijker en schatkaart springt hij van steen naar steen en trotseert hij sneeuwvelden en snelstromende rivieren.

dakkoffer

26 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S ERNST ARBOUW

Diep in de bergen ligt nog zo veel sneeuw, dat we nauwelijks op het eigenlijke pad lopen.

Roemer gaat op avontuur in Noorwegen. Met zijn kompas, speelgoedverrekijker en schatkaart springt hij van steen naar steen en trotseert hij sneeuwvelden en snelstromende rivieren.

dakkoffer


Diep in de bergen ligt nog zo veel sneeuw, dat we nauwelijks op het eigenlijke pad lopen.

Met een kleuter door Jotunheimen

Cavia met

26_HL0316_r32_thema-kleuter.indd 26 23-05-16 15:15


THEMA ZOMER

Ik ben de koning van dit modderkasteel!” Roemer (5) is op een grote veenbult geklauterd en steekt triomfantelijk zijn armen in de lucht. Om hem heen twisten en vlechten stroompjes regen-

water over het pad naar het dal. Het lijkt hem niet te deren. “Zijn jullie klaar? Drie, twee, één…” Met een grote sprong landt hij in een plas. Modderspatten zitten tot achter zijn oren. Voor ik iets kan zeggen, loopt hij verder, naar een plek waar het pad vlak langs de rivier stroomt. “Vet cool! Een waterval! Moet je zien jongens…” Hij klinkt een beetje als zijn grote held, tv-bioloog Freek Vonk. Even later ligt hij op zijn knieën tussen de heidestruiken: “Jongens, jongens, jongens. Kijk. Ik heb een beestje gevonden.”Het staat in ieder handboek en in elk advies over bergwandelen met kinderen: neem de tijd. Kinderen willen in de modder spelen, stenen verzamelen en bij riviertjes kijken. Wat ‘neem de tijd’ precies betekent, leer je pas in de praktijk. We zijn tien minuten onderweg en we hebben ongeveer 150 meter afgelegd.

AvondwandelingWe zijn onderweg naar Utsikten, een idee van Julia Helgesen van de VVV in Valdres, waar dit deel van de Jotunheimen onder valt. Julia schreef met haar man Morten een standaardwerk over bergwandelen in het gebied. Vanuit Nederland heb ik met haar afgesproken voor een kop ko� e. “Hou je van sterk?”, vraagt ze als ik de dag voor onze wandeling bij haar langskom. “De Noren drinken hun ko� e zwart en sterk.” Ze zet drie bekers met ko� e op de hoekpunten van de uitgespreide kaart. Daarna wijst ze in razend tempo de ene na de andere route aan: Utsikten, Mjølkedalen, Rusteggi, Tyinstølnosi. Julia hee� niet alleen een encyclopedische kennis van Jotunheimen, ze lijkt iedereen te kennen. Als ik vraag naar de wandeling van Leirvassbu naar Spiterstulen, twee hutten aan de noordkant van het gebergte, grijpt ze haar telefoon. “De huttenwaard is een goede vriend van me, Ole-Jakob. Zal ik bellen dat jullie langskomen?” Utsikten is een mooie tocht om mee te beginnen, vindt Julia. “Dan kunnen jullie uitproberen hoe het gaat met Roemer.” Het is een korte wandeling, zegt ze nog. Een uur naar de top, een half uur terug. “Je zou het na het avondeten kunnen doen.”

Niet terugAls we de volgende dag van steenman naar veenbult en van sneeuwveld naar waterval lopen, ben ik blij dat ik haar advies om ’s avonds op pad te gaan niet heb opgevolgd. Wanneer je, zoals Roemer, opgroeit op het platste platteland van Nederland, is een waterval namelijk echt een ding, een wonderlijk natuur-verschijnsel dat uitgebreid bestudeerd moet worden. Iedere steenman en elk sneeuwveld wordt uitvoerig geïnspecteerd en zelfs de stenen waarop bij wijze van markering een rode T is geverfd, worden van alle kanten bekeken. (“Kijk! Er staat ook een T op de achterkant. Waarom is dat?”)Na bijna twee uur lopen staan we op de top. In de luwte van een enorme steenman eten we een paar stukken chocolade. “Zullen we teruggaan?”, vraag ik na een razendsnelle topfoto. Roemer kijkt verbijsterd. “Ik wil niet terug”, zegt hij beslist. Ik weet even niet wat ik moet zeggen. “We zijn net helemaal omhooggelopen”, zegt hij met een uitgestreken gezicht.

Na zachtjes aandringen hebben we hem zover dat hij toch naar beneden wil. Bij de allereerste rode T stopt hij. Even houdt hij zijn hoofd scheef. Dan knikt hij en loopt hij zonder iets te zeggen verder.

De juiste koersDe volgende ochtend gaan we naar Tyinstølnosi. Het waait nog steeds hard, maar de grijze regen van gisteren hee� plaatsgemaakt voor frisgepoetste wolken die langs de hemel jagen. Met zijn speelgoedverrekijker en grotemensenkompas beent Roemer naar boven. We hebben hem uitgelegd hoe het kompas werkt: koers instellen, kompasnaald in het rode vakje en dan de pijl volgen. “Welk nummer?”, wil hij weten. “We gaan naar het westen, dus 270.” “Hoe schrijf je dat?” “Twee-zeven-nul.” Zorgvuldig draait hij de roos naar de juiste koers. Dan draait hij het kompas in zijn hand, in opperste concentratie, met één oog een beetje dichtgeknepen, meestal het teken dat hij ergens diep over nadenkt. “We moeten… Eh… Die kant op.” Hij wijst de helling op, precies goed. Daarna stopt hij elke twintig meter om te controleren of we nog steeds de goede kant op gaan. Vanaf de top van Tyinstølnosi kijken we over het glinsterende oppervlak van Tyin, een van de grote meren in het gebied. Wolken-schaduw jaagt over het gletsjerblauwe water. Aan de andere kant kijken we uit over besneeuwde hellingen. De zomer is laat dit jaar en een groot deel van de routes ligt verstopt onder sneeuw die maar langzaam wegsmelt.

OngevaarlijkNoorwegen is een ideaal land voor wandelen met kinderen. Enorme hoogteverschillen, zoals in de Alpen, zijn er zeldzaam, en hoewel het landschap ruig en verlaten kan zijn, wordt het eigenlijk nooit te gevaarlijk voor zelfs de meest dromerige kleuter. Wie geen zin hee� in de toppen van Jotunheimen, kan kiezen voor de uitgestrekte,


“

Met zijn schatkaart wijst Roemer ons de weg.



glooiende vlaktes van de Hardangervidda, de bossen rond Oslo of voor een van de talloze eilanden langs de Atlantische kust. Alleen het onvoorspelbare weer zorgt soms voor problemen, maar daar staat tegenover dat het land een enorm netwerk van goed uitgeruste berghutten heeft, voor het grootste deel eigendom van bergsport-vereniging DNT.

SchatkaartOns volgende doel is zo’n hut, het onbemande Slettningsbu, in het uiterste zuidwesten van Jotunheimen. De avond voor we op pad gaan, verzint Roemer zelf wat er allemaal mee moet in zijn rugzak: twee knuffels, potloden en een kleurboek, zijn kompas en het wildedierenkwartet. “Dan kunnen we als het regent lekker bedkwartetten in de tent.” “Maar we gaan niet met de tent”, probeer ik uit te leggen. Hij reageert opgewekt: “Maar het gaat wel regenen toch?” Als hij in bed ligt, lopen we gewapend met de landkaart, stiften en een vel groen papier naar het keukentje van de camping. Daar tekenen we een schatkaart met de route naar de hut. Bergtoppen, riviertjes, een moeras en een groot meer met een Vikingschip. De opgerolde kaart verstoppen we tussen de keien bij de tent. Bij het ontbijt tuurt Roemer tussen de struiken: “Daar ligt iets.” “Eerst je boterham opeten…” “Ik ga even kijken.” Drie tellen later roept hij over de camping: “Jongens! Ik heb een schatkaart! Van de Vikingen!” De rest van de ochtend loopt hij rond met de kaart in zijn hand, klaar om op pad te gaan. “Wanneer gaan we nou? Ik heb zin om op pad te gaan.” Als hij niet kijkt, geven we elkaar stiekem high fives.

Met zijn kompas en schatkaart wijst Roemer ons de weg naar de hut. De tocht naar Slettningsbu is een wandeling terug in de tijd, van de zomer naar de lente naar het vroege voorjaar. Na ongeveer een kilometer moeten we een klein riviertje oversteken; boven het water ligt een smalle sneeuwbrug. Met één voet probeer ik voorzichtig hoe stevig de sneeuw is, dan zet ik een razendsnelle stap naar de overkant. Ik draai me om, om Roemer een hand te geven. In twee behendige stappen staat hij naast me.De rest van de route loopt afwisselend over veldjes zachte voorjaars-sneeuw en gladgesleten rotsplaten, gepolijst door gletsjers in de ijstijd. Roemer omschrijft al wandelend de rotsen en stenen op het pad. Een dino, een helikopter, een soort olifant. “Een cavia met een dakkoffer.” Rachel en ik staan in een klap stil. “Wat zei

je nou?” “Een cavia. Met een dakkoffer. Kijk maar.” Hij heeft gelijk: het is inderdaad net een cavia en hij heeft inderdaad een dakkoffer.Rond Slettningsbu lijkt het nog winter. Witte schotsen drijven in het meer naast de hut. Het spiegelgladde water reflecteert de wolken. De hut bestaat uit twee slaapkamertjes en een eetzaal met een keukentje; er is een gasstel, een voorraadkast en een gietijzeren houtkacheltje. Roemer installeert zich met zijn knuffels en kleurpotloden op de bank; ik lig op m’n knieën om het vuur in de kachel aan te blazen, Rachel bestudeert de inhoud van de voorraad-kast. “Ah! Chocolademelk!”

Munt voor muntOle-Jakob Grindvold, de huttenwaard van Leirvassbu heeft aan-geboden ons op te halen in Lom. De buslijn naar zijn hut is een paar jaar geleden opgeheven. “Maar ik heb ze bijna zover dat er een nieuwe verbinding komt”, zegt hij terwijl hij onze spullen in de achterbak van zijn auto legt. We willen van Leirvassbu naar Spiterstulen lopen, de twee grootste hutten van Jotunheimen. Het is een tocht van ongeveer veertien kilometer en door halverwege de tocht een nachtje in de tent te slapen, willen we de oversteek verdelen in twee overzichtelijke etappes.Voor hij ons naar de hut rijdt, wil Ole-Jakob eerst langs Sulheim, de boerderij waar zijn familie al 1200 jaar woont en werkt. Ole-Jakob hoort bij dit dal als de waterstromen en de rotsen en het ijs. Bij elke bergtop of bocht in de rivier kent hij een verhaal. Terwijl hij vertelt, hobbelt zijn auto door de kuilen in de onverharde weg. Hij lacht: “Sorry, de 4x4 is in de garage. Ik heb de auto van m’n vrouw geleend.”

Iedereen verzekert ons dat de oversteek tussen de twee hutten een prachtige tocht is. “Goed te doen voor kinderen, zeker als je het in twee etappes verdeelt.” Na ongeveer een uur wordt duidelijk dat dat misschien een beetje optimistisch is. Diep in het gebergte ligt nog zo veel sneeuw dat we nauwelijks over het eigenlijke pad lopen. Roemer heeft er duidelijk geen zin meer in. Na het zoveelste sneeuwveld geeft hij er de brui aan. Hij gaat op een groot rotsblok zitten, z’n benen uitgestrekt voor zich. “Ik wil niet meer.” Ik kan hem wel begrijpen, maar hij plaatst ons wel voor een probleem. We zitten nauwelijks vijfhonderd meter van de pas; daarna gaan we snel omlaag en verdwijnt als het goed is de sneeuw. Terug is geen optie: dan moet hij wéér over de half-

Met zijn potloden en kleurboek vermaakt Roemer zich in de hut.

Elke 20 meter controleert Roemer of we nog de goede kant op gaan.

Roemer omschrijft de stenen die hij tegenkomt, zoals deze cavia met dakkoffer.



THEMA ZOMER

gesmolten sneeuw en het is eenvoudig te zien dat hij daar geen puf meer voor hee� . Ik loop een stukje vooruit om te kijken of het landschap na de pas echt beter wordt. Op de terugweg leg ik hier en daar een chocolademunt op steenmannetjes en rotsblokken. Zo lokken we hem munt voor munt verder. Bovenop de col komt de beloning. Als we stilstaan om een van de chocolademunten uit te pakken, komt een kudde rendieren van de helling. Zonder zich iets van ons aan te trekken, steken de dieren de sneeuw over, nauwelijks twintig meter bij ons vandaan. We zetten de tent op

het eerste vlakke plekje dat we tegenkomen, aan de oever van een stroompje. Als het eten staat te pruttelen, schuiven we Roemer in z’n slaapzak. Hij is te moe voor bedkwartet en zelfs eten wil hij eigenlijk niet. We lezen drie keer hetzelfde verhaal, dan valt hij in slaap – weggedoken in zijn slaapzak, zijn muts diep over zijn oren getrokken.

Reis door de seizoenenBij de afdaling naar Spiterstulen maken we opnieuw een reis door de seizoenen, maar nu in de goede volgorde. Van de late winter via het voorjaar naar de zomer. Kale rots en heidestruiken maken plaats voor dwergwilgen die weer plaatsmaken voor een eerste, aarzelende berkenboom. Sneeuwveldjes verdwijnen en gaan over in water en moeras. Riviertjes over het pad monden uit in diepe plassen waar ik soms tot over m’n enkels in verdwijn. Een aantal keren moet ik Roemer op de arm nemen om hem droog aan de overkant te krijgen.

Precies één minuut voor de autobus naar Lom vertrekt, staan we bij de hut. Terwijl de bus het dal uitslingert, zit Roemer stilletjes voor zich uit te kijken. Hij is uitgeput, denk ik. Dan kijkt hij eerst naar mij en dan naar Rachel. “Weet je wat het is?”, zegt hij met een diepe zucht. “Het water in Noorwegen is, eh, minder goed georganiseerd.” Dan slaakt hij nog een zucht en doet hij zijn ogen dicht.

Wat ‘neem de tijd’ precies betekent, ontdek je pas in de praktijk

Wandelen in NoorwegenGebiedJotunheimen is een van de bekendste nationale parken van Noorwegen. Het gebied omvat de hoogste bergen van Scandinavië maar ondanks het ruige landschap (gletsjers, sneeuw, rivieren en rots) is het goed ontsloten. Er zijn veel goed gemarkeerde wandelroutes en er is een groot aantal uitstekende hutten.Kijk voor meer informatie op valdres.com.

ReisDe Valdres-regio, aan de zuidkant van Jotunheimen, is in ongeveer vier uur met de auto bereikbaar vanuit Oslo. Het gebied is ook per openbaar vervoer bereikbaar. Houd wel rekening met een aanzienlijk langere reistijd en een mogelijk vrij grote omweg.

VerblijfAan de randen van Jotunheimen is meer dan voldoende keus voor ieders smaak en budget: hotels, vakantiehuisjes, hutjes, campings, noem maar op. Wij verbleven onder meer in een goed uitgeruste privé-hut in Tyinholmen (tyinholmen.no), op Camping Bøflaten in het dorpje Vang (boflaten.com) en in berghut Leirvassbu (ton.no/en/leirvassbu-mountain-lodge).

In het hart van het gebied kun je wild-kamperen of overnachten in berghutten. Voor onbemande DNT-hutten (zoals Slettningsbu) is een sleutel nodig. Meer informatie op dnt.no.

KinderenWin voor je op pad gaat zo veel mogelijk informatie in over je geplande route. Hoe is het pad? Ligt er nog sneeuw? Sommige bruggen worden pas in de loop van de zomer geplaatst. Zonder brug kan een rivier een behoorlijke hindernis zijn, vooral als je vijf bent. Begin voorzichtig en kijk wat je kind (en jij) leuk vindt en aankan. Liever een heleboel leuke korte tochtjes dan één mislukt avontuur.

UitrustingNeem de gebruikelijke bergwandeluitrusting mee, aangevuld met minstens één, liever twee sets droge kleren voor je kind. Denk aan doe-dingen voor onderweg: kompas, verrekijker, vergrootglas, schatkaart, eigen rugzakje. Denk bij meerdaagse tochten aan licht speelgoed: kleurpotloden, kwartet, knutseldingetjes. Neem een extra maaltijd mee, zodat je als dat nodig is (slecht weer, vermoeid kind) ergens een dag kunt ‘blijven plakken’.

Op weg naar de Tyinstølnosi. “We moeten... eh... die kant op!”

Afdaling van de Utsikten.



Als je bergsporters vraagt waarom ze een begeleide reis of cursus boeken, krijg je veel verschillende antwoorden. Aan de ene kant gaan mensen mee omdat het makkelijker is.

De tocht wordt dan voor je georganiseerd en de voorbereiding kost minder tijd. Aan de andere kant willen deelnemers andere mensen ontmoeten of zoeken ze tochtgenoten. Maar de belang-rijkste reden is toch wel de behoe� e om kennis en vaardigheden op te doen en daarmee onzekerheid te overwinnen, zodat ze later zelfstandig tochten kunnen maken.

De een gaat graag de bergen in om lange multipitch rotsroutes te klimmen. Een ander wil een keer op stijgijzers de gletsjers verkennen. Misschien wil jij wel je eerste klettersteig doen. Of een huttentocht. Of zoek je nieuwe bestemmingen en wil je genieten van verre bergen. Voor al dit soort activiteiten is er een geschikte gids of tochtleider die je verder kan helpen. Wie doet wat?

Geboren leidersSProfessionals in de bergen

30 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST FRANK REMPE

Berggids Jelle Staleman begeleidt Arie Eijkelenboom en John Potappel op de gletsjer.

Ook als je op je zel� edachte tocht begeleiding wilt, kun je een professional inhuren. Dan is het verstandig om eerst goed na te denken over wat je precies wilt. Welke tocht wil je maken? Wat verwacht je van de begeleider van de tocht? En welke vaardigheden wil je graag leren?

Berggids (Bergführer of Guide de Haute Montagne)

De berggids (UIAGM) is veruit de bekendste professional in de bergen. Met berggidsen kun je een cursus doen waarbij je allerlei

technische vaardigheden leert. Het accent ligt op het veilig leren begaan van terrein waar het

gebruik van touw, pickel, stijgijzers en/of zekeringen noodzakelijk zijn. Er wordt aandacht besteed aan beklimmingen van rotsroutes, graten of het leren lopen over gletsjers, of op het oefenen van reddingstechnieken. Ook kun je deelnemen aan een tocht onder begeleiding van een berggids en (hoge) toppen beklimmen. Het

30_HL0316_r33_thema-oppad.indd 30 23-05-16 15:16


THEMA ZOMER

accent ligt dan meer op tochtbeleving en de berggids zorgt voor jouw veiligheid. Berggidsen richten zich vaak op alpinisme, rotsklimmen en (technische) expedities. In de winter zijn ze actief met toerskiën, o� -piste skiën en ijsklimmen. Beschermd beroepOm onderscheid te kunnen maken tussen professionals en anderen is het belangrijk je te realiseren dat in de Alpenlanden het beroep van berggids een beschermd beroep is met een juridische status. Alleen gecerti� ceerde berggidsen mogen met (groepen) mensen in de bergen alpiene activiteiten uitvoeren.Naast de berggids is in de wetgeving van de Alpenlanden een uitzondering gemaakt voor het begeleiden van groepen in verenigingsverband. Binnen bergsportverenigingen zoals de NKBV wordt een breed palet aan tochten en cursussen aangeboden en begeleid door gedreven en goed opgeleide vrijwilligers. Zij zijn geen berggids en kunnen alleen bij verenigingsactiviteiten hun instructeursrol bij cursussen, of hun tourenleidersrol bij tochten, uitoefenen.

Begeleiding van wandelaarsDe allergrootste groep mensen die de bergen in trekt, houdt van wandelen en geniet van de bergnatuur tijdens een dagwandeling, huttentocht of kampeertrektocht. In de Alpen, Pyreneeën, Schotland, Scandinavië, Marokko of bestemmingen die nog verder weg liggen.

Voor iedereen die tijdens zijn vakantie nieuwe bestemmingen zoekt die geen klimtechnische vaardigheden vragen, kan de begeleiding van een International Mountain Leader (IML) uitkomst bieden. Of misschien wil je met je gezin de volgende stap maken en een huttentocht lopen. Ook kun je een IML inhuren als je de bergen in de winter wilt beleven op sneeuwschoenen, maar het lawinegevaar niet kunt inschatten.

International Mountain Leader (Bergwanderführer (D), Wanderleiter (CH), Accompagnateur en Montagne (F)) De opleiding International Mountain Leader (UIMLA) is net als de berggidsenopleiding

(UIAGM) een internationaal erkende opleiding voor bergsportprofessionals. Tussen de berg-

gidsen- en de IML-opleidingen zijn veel overeenkomsten, maar er zijn ook duidelijke verschillen. Zo ligt het accent van tochten en cursussen bij de IML meer op het wandelen en het beleven van de bergwereld en wordt het touw als laatste middel ingezet om de veiligheid van de deelnemers te waarborgen. ’s Zomers begeleiden IML’ers wandelen huttentochten en (kampeer)trektochten, in de winter verkennen ze de bergwereld op sneeuwschoenen. Voor de optimale bergbeleving slaap je dan ver weg van de drukke pistes, in kleine hutten waar je soms op een houtkachel je eigen sneeuw moet smelten voor drinkwater.

NKBV Alpiene Tourenleider en Alpiene InstructeurDe tochten van de NKBV worden vaak (mede) geleid door een vrijwilliger van de NKBV. Deze Alpiene Tourenleiders en Instructeurs volgen binnen de NKBV een gedegen opleiding

30 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST FRANK REMPE

International Mountain Leader - iets v� r jou?In 2017 begint weer een Nederlandse opleiding tot International Mountain Leader (IML). De opleiding hee� een nominale doorlooptijd van drie jaar en begint met een vierdaagse intake, verdeeld over de maanden december 2016 en februari 2017. Daarna volgen ruim 40 afwisselende opleidingsdagen (theorie en praktijk), 20 stagedagen en 12 examendagen. Tussendoor moet je als kandidaat je zelfstandige ervaring aanvullen tot 60 dagen. Na een succesvolle afronding kun je beroepsmatig aan de slag als IML, in en buiten Europa. Iets voor jou? Kijk voor meer informatie op nlaiml.org en schrijf je in voor de intake via nlaiml.org/opleiding/instroomeisen.

Wandelen langs de Tessaout Gorge in het M’goungebied, Marokko. Foto

Fra

nk R

empe

Rotskliminstructeur Mirjam Verbeek gee� touwtechniekinstructies in Orpierre, Frankrijk.


Wij verzettenbergen voor u

W.A. Hienfeld b.v.Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam

T 0031 (0)20 - 5 469 469F 0031 (0)20 - 6 427 701

E [email protected]

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

WIJVERZETTEN

BERGEN VOOR U

Specialist inbergsportverzekeringen

W.A. HIENFELD B.V.

Postbus 75133 1070 AC Amsterdam

Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469Telefax 0031(0)20 - 6 427 701E-mail [email protected]

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

Specialist in

bergsportverzekeringen

adv.heinfield_210x135.indd 1 18-03-15 15:29

WWW.HANWAG.NL

WANDELSCHOENEN HANDGEMAAKT MET PASSIEGEMAAKT IN EUROPA – GEDRAGEN OVER DE HELE WERELD

Salt RockDeze comfortabele en stijlvolle lage schoen leent zich uitstekend voor dagelijks gebruik maar ook voor diverse outdooractiviteiten en eenvoudig boulderen. Het soepele bovenwerk uit suède gecombineerd met Cordura®, de zeer � exibele gummi pro� elzool en de zachte leren voering zorgen voor een uitstekend draagcomfort. De Straight� t- leest biedt meer plaats aan de tenen met behoud van een goede hiel� xatie. Zoals alle modellen van HANWAG is deze schoen verzoolbaar en verkrijgbaar in een speci� eke dames- en herenleest.

32-HL0316_samenstel adv.indd 32 19-05-16 16:19


THEMA ZOMER

en hebben vaak al een jarenlange staat van dienst en veel ervaring met het zelfstandig maken van tochten. • een Alpiene Tourenleider begeleidt huttentochten, gletsjer-

tochten of vreemde voettochten;• een Alpiene Instructeur zomer leidt alpiene zomercursussen

(onder supervisie van een Hoofdinstructeur zomer of berggids);• een Alpiene Instructeur winter leidt freeride- en toerskicursussen

en -tochten (onder supervisie van een Hoofdinstructeur winter of berggids).

Meer informatie over de NKBV-opleidingen vind je op academie.nkbv.nl.

KliminstructeurWie buiten wil leren sport- of tradklimmen, of droomt van het klimmen van meerdere touwlengtes, kan terecht bij een klim-instructeur. Iemand die in Frankrijk klimcursussen aanbiedt, heeft een officieel Brevet d’État d’Escalade en mag daarmee cursussen aanbieden in alle soorten (niet-alpien) klimterrein. In Oostenrijk kunnen Sportkletterlehrer vergelijkbare activiteiten aanbieden. De NKBV-sportkliminstructeur outdoor voorklimmen mag sport-klimcursussen in de rots aanbieden voor de NKBV, klimverenigingen en ook voor de Nederlandse outdoorbedrijven. In het buitenland moet hij zich aan de lokaal geldende wetgeving houden.

CanyoninggidsWil je de rivier volgen of de specifieke technieken van het canyoning leren, zoals afklimmen, springen, zwemmen en abseilen, dan is de canyoninggids jouw begeleider. In een aantal landen is het duidelijk geregeld en mogen alleen berggidsen die een speciale opleiding tot canyoninggids hebben gevolgd deze avonturen begeleiden. Andere landen hebben een aparte opleiding in het leven geroepen. In Frankrijk is dat de canyoninggids met het Brevet d’État Canyon, in Oostenrijk de Schluchtenführer.

Mountainbike-instructeurHet begeleiden van mountainbiketochten is in sommige landen wettelijk geregeld. In Frankrijk geldt een Brevet d’État Cyclisme. Ook in de Duitstalige Alpenlanden zijn er mountainbike-instructeurs.

Wat kost het inhuren van een professional?Wat je betaalt voor de begeleiding is van verschillende factoren afhankelijk. De prijzen voor tochten of cursussen liggen vaak vast. Bepalend is hoeveel mensen een berggids veilig aan een touw door de bergen kan of mag leiden. Dat is vaak wettelijk vastgelegd. Of hoeveel mensen een IML kan meenemen tijdens een wandel- of sneeuwschoentocht. Maar ook materiaalgebruik, vervoer ter plekke of de luxe in een berghut is bepalend voor de

prijs. Wil je individueel of in groepsverband een professional inhuren, dan liggen de prijzen soms wat hoger en zijn ze ook weer afhankelijk van de activiteit en de wensen van de klant.

Dagtarieven verschillen per professional. Reken bij het inhuren van een berggids op een bedrag tussen 350 en 450 euro, in Zwitserland ligt het bedrag wat hoger. Een groep onder begeleiding van een berggids bestaat uit één tot zes personen. Een Nederlandse IML kun je meestal inhuren vanaf 325 euro per dag. De groeps-grootte is vaak zes tot twaalf personen. Soms komen daar dan nog reis- en verblijfskosten bij. Om teleurstellingen te voorkomen, is het verstandig om voordat je boekt eventuele bijkomende kosten te bespreken. Of je de kosten hoog vindt is natuurlijk persoonlijk, maar bedenk dat een berggids of IML een grote verantwoordelijkheid heeft voor de veiligheid van zijn klanten en een beperkt seizoen om te werken. En een toegevoegde waarde biedt omdat je op plekken komt of dingen kunt doen die je alleen niet kunt. In het buitenland liggen de tarieven soms anders. Zo zijn Engelse berggidsen momenteel duurder omdat de koers van de Engelse pond erg hoog is (ongeveer 450 euro). Een kliminstructeur in Frankrijk kun je vanaf 150 euro per dag inhuren. Bij canyoning- of mountainbiketochten wordt vaak per tocht en per persoon betaald. Huur je een buitenlandse gids in, houd er dan rekening mee dat die waarschijnlijk geen Nederlands spreekt.

En nu?Duizelt het je van de mogelijkheden? Denk er dan eens een avond rustig over na. Bedenk eerst wat je precies wilt en zoek daar een mooie tocht of cursus bij. Wil je toch liever een eigen avontuur organiseren? Neem dan vooral eens contact op met een professional en vraag of hij wil meedenken en de tocht kan samenstellen die aan jouw dromen voldoet. Je kunt hiervoor ook terecht bij de NKBV. Want naast georganiseerde bergsportreizen onder professionele begeleiding organiseert de NKBV programma’s op maat. Zet je wensen op een rij en mail deze naar [email protected], dan kijkt de NKBV wat ze voor je kan doen.

Canyoninginstructeurs in opleiding, in Spanje.

Berggids Jelle Staleman met Arie Eijkelenboom en John Potappel op de

Grüneggenhorn in Berner Oberland.

Foto

Han

Keu

ning



markt

& m

ater

i� l

In deze zomereditie van Hoogtelijn gaan we op huttentocht. Er zijn genoeg dingen om aan te denken voor je zo’n tocht gaat maken. Gelukkig hee� de NKBV al een paklijst voor je gemaakt, ter inspiratie lichten wij een paar items voor je uit.

34 | HOOGTELIJN 3-2016 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE EN FEMKE WELVAART

OP HUTTENTOCHT

Compact comfortDe Kyte van Osprey is een dames-rugzak; de schouderbanden, het rugpand en de heupriem zijn af-gestemd op de lichaamsbouw van een vrouw. De rugzak hee� met een inhoud van 46 liter voldoende ruimte voor een meerdaagse tocht, maar als je weinig spullen meeneemt, kun je de rugzak flink comprimeren zodat de kleine inhoud toch nog mooi verdeeld op je rug zit. De rugzak hee� een verstelbaar en ventilerend rug-paneel en handige ritsen en lusjes voor het opbergen van je matje, slaapzak en pickel. De 46 liter-uitvoering weegt 1610 gram. € 160 | ospreyeurope.com

De juiste afste ingVoor optimaal draagcomfort is de juiste afstelling

van je rugzak belangrijk. Hoe doe je dat?

1. Maak alle bandjes lang en maak de gespen los.

2. Doe de rugzak op je rug en maak vervolgens de

heupband op maat. De heupband drukt ongeveer

voor de hel� op de bovenkant van je heupbot.

3. Maak de schouderbanden op maat, niet te los,

niet te strak.

4. Maak nu het bandje bij je sleutelbeen dicht en

maak de load li� ers (de kleine bandjes bij je

schouders) naar gevoel op maat.

Ga je een nieuwe rugzak kopen? Pas deze dan met

wat gewicht er in. De betere winkel kan je daarmee

helpen.

Jong geleerdOp een dag zijn de kinderen groot genoeg om hun eigen spullen te dragen. Dan is een reguliere trekkingrugzak niet prettig voor de nog wat kleine tienerrug. Vaude ontwikkelde de Hidalgo Junior voor kinderen vanaf 10/11 jaar. Met deze flinke rugzak (42 liter met een uitbreidingsmogelijkheid van 8 liter) kunnen ze ervaren hoe het wandelt met bagage. Niet te veel meenemen is ons advies! De handige compartimenten en compressiebanden helpen daarbij. Bovendien wordt de last gelijkmatig over schouders en heupen verdeeld dankzij het verstelbare Tergolight rugpand. De rugzak weegt 1490 gram.€ 117 | vaude.com

Voor een NKBV-huttentocht kun je volstaan met een B-schoen en bij gletsjertochten met een C-schoen. Verder is een rugzak van ongeveer 45/50 liter handig. Denk daarnaast aan: wind- en waterdichte jas winddichte en sneldrogende broek regenbroek gamaschen fleecejack of trui (beter 2 dunne dan 1 dikke) wandelsokken thermoshirt handschoenen, onderhandschoentjes, muts zonnepetje set droge kleding goede zonnebril lakenzak (verplicht!), oordopjes, hoofdlamp, huttenslo� en toiletartikelen en toiletpapier zonnebrand- en lippencrème (minimaal beschermingsfactor 30)

EHBO-setje, fluitje, reserveveters veldfles, snacks kaart, kompas, hoogtemeter, GPS indien in bezit

contant geld NKBV-lidmaatschapskaart, verzekerings-bewijs en noodnummers

Paklijst

34_HL0316_r10_thema-menm.indd 34 23-05-16 15:18


Gouwe ouw

eTHEMA ZOMER

34 | HOOGTELIJN 3-2016 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE EN FEMKE WELVAART

Al meer dan 30 jaar gebruik ik dit rugzakje van Millet. Ik kreeg hem toen ik een jaar of elf was en liep er tussen mi jn twaalfde en veertiende het Pieterpad mee met mijn ouders. Toen vond ik het een ‘echte rugzak’ en had ik geen benul waar de pickelbevestiging voor diende, maar nog steeds is het voor mij de ideale dagrugzak. Als dit rugzakje nog gemaakt werd, zou ik er zo weer een kopen. Er kan zo’n 30 liter in. Hij hee� alleen een hoofdvak, een vak tegen de rug aan, met daarin een zitmatje dat stevigheid gee� aan het verder eenvoudige rug-pand, en een ritsvak onder de klep. De schouder-banden zijn gepolsterd, de heupband is een dun bandje en een borstbandje fabriekte ik er ooit zelf aan. Het rugpand is jaren geleden flink verstevigd in een buitensportnaaiatelier in Melbourne, en zelf zette ik er ooit een nieuwe bodem in.

Het rugzakje ging met me mee op langlauf-, schaats-, klettersteigen wandeltochten en op � etstochten en verre vakanties als weinig ruimte innemende extra tas. Ik heb er klimspullen, heel veel boodschappen, klusmateriaal, speelgoed, boeken, kleding en ik-weet-niet-wat-nog-meer mee vervoerd. En ik hoop er nog lang plezier van te hebben. Die haperende rits van het klepvakje negeer ik voor-lopig maar even...

Anne ColenbranderNKBV-lid sinds 1994

Gebruik jij ook onverwoestbaar bergsportmateriaal dat de tand des tijds hee� doorstaan? Mail het ons! [email protected].

De ideale allround dagrugzak

Voor het gebaande padHet duurzame schoenenmerk KEEN ontwikkelde een wandelschoen voor mensen die wel de stevigheid van een stevige bergschoen willen, maar de flexibiliteit van een laag model � jn vinden. De Wanderer is vooral geschikt voor tochten op de bergpaden en inloop- en oefentochten dichter bij huis. De hal� oge schacht beschermt de enkels wel, maar is net laag genoeg om niet op de enkels of de achillespees te drukken. Het is een stevige, comfortabele A/B-schoen met hiel- en schokdemping, en een zool met veel grip. De damesvariant in maat 38 weegt 450 gram.€ 159,95 | keenfootwear.com

Slim klimaatsysteemDe Meindl Air Revolution 3.5 is een lichtgewicht schoen voor wandelingen en eenvoudige trektochten in licht alpien terrein. De schoen hee� zijn eigen klimaatsysteem met een flink ademend vermogen. Doordat de hele tong van de schoen is gemaakt van 3D mesh en een dempend sponsmateriaal, krijg je een luchtpompwerking die de lucht circuleert in de schoen. Hoe? Het principe is eigenlijk simpel: tijdens het afwikkelen wordt de warme lucht uit de schoen gepompt en tussen het afwikkelen door wordt er weer verse lucht door de schoen opgezogen. Een natuurlijke airconditioning dus! € 249 | meindl.de

Niet vergetenKlein, maar erg belangrijk: een hoofdlamp.

Voor het geval je eens langer door gaat dan verwacht en in het donker je pad moet vinden, of voor in de hut zelf, waar om tien uur ’s avonds het licht uitgaat. De Zipka van Petzl is een simpele hoofdlamp

die doet wat ’ie moet doen: licht geven. Door het oprolmechanisme in plaats van een

elastieken hoofdband heb je veel bevestigings-mogelijkheden en blij� het een compact geheel. € 34,95 | petzl.com

34_HL0316_r10_thema-menm.indd 35 23-05-16 15:17


Piet en Hanneke Bogaard komen al jaren in Oostenrijk. Ze slapen dan altijd in Geierwallihof, een hotel met uitzicht op de Hörnle, de berg zonder kruis. Op een avond bedachten ze samen met de hoteleigenaar en acht bevriend geraakte Duitse hotelgasten het plan om een nieuw kruis op de top te plaatsen.

WederopstandingEen nieuw topkruis voor de Hörnle

36 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S PIET EN HANNEKE BOGAARD

Op 24 augustus 2015 is het zover: onze Duitse vakantie- vrienden Antje, Markus, Helga, Manfred, Thomas en Anja, hoteleigenaar Konrad en wij, Piet en Hanneke, dragen

het kruis en alle benodigde spullen omhoog om de Hörnle, in het uiterste puntje van het Ötztal, zijn kruis terug te geven.

Een wild ideeWe kennen elkaar al jaren omdat we allemaal elk jaar in hotel Geierwallihof in Rofen logeren. Zo stonden we met onze kinderen op de Wildspitze, Hintere Schwärze en Weisskogel. En nog steeds komen we graag in het Ötztal en maken we bergtochten, gaan we

Voorbereidingen voor het voetstuk. Het spannen van de staaldraden.Het kruis krijgt een schild en een Gipfelbuch.

36_HL0316_r37_thema-kruisop.indd 36 23-05-16 15:18


THEMA ZOMER

klettersteigen of klimmen. Elke dag kijken we dan vanuit de eetzaal op de Hörnle. De berg is niet bijzonder hoog, 2404 meter, maar we hebben er allemaal iets speciaals mee. We vinden hem mooi, met een prachtig uitzicht op de Wildspitze.

Ach, je weet hoe dat gaat. Na het eten zit je wat te praten, je drinkt wat en hebt het over meer dan de dagelijkse koetjes en kal� es. Je praat over de dingen die je bezig houden en zo kwam het dat we ons afvroegen waarom er eigenlijk geen kruis meer op de Hörnle stond. En ontstond het plan om de berg zijn kruis terug te geven.

Project Kruis op de HörnleOm het project Kruis op de Hörnle van de grond te krijgen, moet er heel wat gebeuren. Zo moesten we eerst toestemming vragen aan de pachters van de berg, in dit geval Südtiroler. Deze regel stamt uit een ver verleden en het duurde even voor we groen licht kregen. De Südtirolers hebben er namelijk schapen lopen. Verder moesten we overeenkomen wat voor kruis het zou worden en met welke afmetingen, waarna Konrad Klotz, de eigenaar van Geierwallihof, zijn oom in Längefeld de opdracht kon geven om het kruis te maken. Het zou een kruis van Kiepferholz (grenen) worden, van twee bij één meter en op een metalen voetstuk.

Piet had een zakenrelatie die het schild kon maken. We besloten er de tekst Carpe Diem, 2015, in Freundscha� zum Geierwallihof op te laten zetten. Ondertussen regelden Antje en Markus een roestvrijstalen kast met het Gipfelbuch. Thomas, onze team-captain, zorgde voor het benodigde staaldraad, de schroeven, keilbouten en het sneldrogend cement om alles goed te kunnen bevestigen en verankeren, zodat het kruis niet bij de eerste de beste sneeuwstorm het dal in zou waaien. Vanuit de kelder van het Geierwallihof haalde Konrad een klopboormachine met accu’s, tangen om staaldraad te knippen en nog veel meer materiaal omhoog en vulde hij zijn rugzak bij met brood, vlees, groenten en alcoholische versnaperingen voor op de top.

De grote dagDan is het 24 augustus, de grote dag. We vertrekken om half negen vanuit het hotel. Piet loopt voorop, hij is de ‘kruisdrager’. We zijn gespannen en vol verwachting; een project dat we van begin tot eind met elkaar bedachten, uitdachten en regelden, wordt vandaag afgerond. Onderaan de steig van de Hörnle pauzeren we kort. Dan begint de gang omhoog door de bergdennen om uiteindelijk boven

de boomgrens te komen en het laatste stuk naar het hoogste punt van de Hörnle af te leggen. Het is zwaar met het houten kruis op Piets schouders en onze rugzakken vol materiaal.

Als Piet boven aankomt, jodelt hij luid om Geierwallihof te laten weten dat het kruis boven is. Wat een ontlading! We vallen elkaar in de armen en dan begint de eigenlijke klus. Het is koud en nog steeds bewolkt, maar dat deert ons niet. Wij gloeien in ons hart!De plaats hebben we al bepaald, op een groot rotsblok, redelijk vlak en goed te zien vanuit het hotel. Oké, toegegeven, je moet het weten want anders heb je een verrekijker nodig om het kruis in het oog te krijgen. We halen de hamer en beitel uit de rugzak, boren gaten voor het voetstuk en voor de verankeringen. Met keilbouten in sneldrogend cement zorgen we voor extra versteviging. Als we het kruis plaatsen, staat het zelfs waterpas. Vakwerk! Dan bevestigen we het schild en de kast met het Gipfelbuch en spannen als laatste de staaldraden en verankeren die in de rotsbodem. Alles klopt, zelfs de zon gaat schijnen.

KippenvelWe leggen allemaal een rotsblok onderaan de voet van het kruis, voor goed geluk. Dan speelt Markus tot onze verrassing op zijn meegebrachte trompet. Het blijkt dat hij een week lang hee� geoefend op zijn hotelkamer, met een handdoek als demper. Niemand van ons hee� er iets van gehoord. Geweldig, een kippenvelmoment.

Konrad opent de champagnefles en de kurk vliegt over het kruis. Bravo! Hanneke hee� een gedicht in het Duits geschreven en leest het voor. Carpe Diem. We proosten op het nieuwe kruis van de Hörnle en op onze vriendschap. Natuurlijk wordt ook het kruis gedoopt met champagne, door Konrad. En wij worden uitgeroepen tot de Hörnli’s. Dan speelt Markus nog drie stukken op zijn trompet. Met het laatste, Bergvagabunden, zingen we allemaal mee. Geweldig! Dan gaan we de berg, onze berg, weer af naar beneden, iedereen met zijn eigen gedachten, stil en met een lach op ons gezicht.

Voor altijdTerug in de Geierwallihof bewonderen we met een verrekijker ons pronkstuk. Twee adelaars zweven boven het kruis en even later zien we dat iemand in het Gipfelbuch schrij� . Geweldig! Dit was once in a lifetime, de Hörnle zal voor ons altijd speciaal blijven.

Wederopstanding

36 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S PIET EN HANNEKE BOGAARD

Het spannen van de staaldraden. Markus speelt op zijn trompet. Hanneke leest haar gedicht voor. De Hörnli’s bij hun topkruis.

36_HL0316_r37_thema-kruisop.indd 37 23-05-16 15:18

Als je steeds beter wilt leren zwemmen, spring je ook niet meteen in het diepe. Met mountainbiken is dat net zo, je kunt jezelf zachtjes laten zakken. Ken je alleen de routes

in de duinen van Noord-Holland, ga dan eens in Limburg rijden. Heb je dat al gezien, dan kun je het jezelf stapsgewijs moeilijker maken. Na de Ardennen zijn bijvoorbeeld de middengebergtes van Duitsland een prachtig stapje erbij: Thüringer Wald, het gebied rondom Winterberg, of het Zwarte Woud in de buurt van Freiburg kennen veel mooie routes die net weer een stukje moeilijker zijn. De Vogezen zijn vervolgens weer wat steiler. En de Alpen zijn natuurlijk de grootste bergen die enigszins in de buurt van Nederland liggen. Het is natuurlijk niet zo dat er in de Alpen geen eenvoudige routes zijn, maar als je nog aan je vaardigheden aan het bouwen bent, hoef je niet meteen heel erg ver te reizen. Ook leuk, en erg goed voor je allround � etsvaardigheden: een

dagje in het zogenaamde bikepark van Winterberg. Zie het een beetje als apenkooien voor mountainbikers of een indoor klim-muur. Er ligt een berg(je) vol met banen, obstakels, en schansen, en de stoeltjesli� brengt je omhoog. Zo maak je in een dag veel meters en kun je snel afdaalskills bijleren. Huur wel ter plekke een � ets en bescherming, want een hardtail waarmee je op de Nederlandse routes rijdt, is voor een dergelijk uitje niet geschikt.

BeschermingOp mooie mountainbikepaden in de bergen kun je al je eerste schreden zetten als je een paar eenvoudige aanpassingen doet aan je Nederlandse � ets. Ten eerste, bescherming. Aangezien het meer omhoog (en dus ook naar beneden) loopt, bestaat de kans dat je af en toe een iets hardhandiger uitglijer maakt. Handschoenen met lange vingers, een stevige helm, een bril ter bescherming van

Goed, je � etst al een paar jaar rondjes op de vele mountainbikeroutes die Nederland rijk is. Maar je hebt de stoute schoenen aangetrokken en wilt de naam van je � ets eer aan doen, die bike moet naar de mountains. Maar waar begin je? Moet er dan een nieuwe � ets komen? Moet je op cursus? En als je valt, wat gebeurt er dan? Kortom, wat komt er bij kijken als je met je mountainbike de ‘echte’ bergen in wilt?

Hoe stop je de mountain in je bike?

Berg� etsen

38 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST BAS ROTGANS | FOTO’S MICHIEL ROTGANS HOOGTELIJN 3-2016 | 39

38_HL0316_r34_thema-mountain.indd 38 24-05-16 10:24

THEMA ZOMER

38 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST BAS ROTGANS | FOTO’S MICHIEL ROTGANS

je ogen, en eventueel soepele kniebeschermers bieden je wat meer zekerheid. Die kniebeschermers kun je tijdens het klimmen overigens op je rugzak binden, zodat je niet oververhit raakt. Verder in die rugzak: een regenjas, wat EHBO-spulletjes en eten en drinken. En natuurlijk een kaartje van het gebied waar je rijdt. Vergeet ook niet het nummer van de plaatselijke hulpdienst of alarmnummer op te slaan.

FietsaanpassingenAanpassingen aan je � ets kunnen aardig in de papieren lopen, daarom van goedkoop naar duur. Elke bergwandelaar weet dat hij in de bergen een paar fatsoenlijke stappers nodig hee� . Ook je � ets hee� geschikte slo� en nodig op deze andere ondergrond, investeer daarom in een paar banden met stevige noppen. Aangezien de meeste � etsers met ‘klikpedalen’ rijden in Nederland,

is een investering in een paar flatpedals niet zo’n slecht idee als je nog wat onzeker op de � ets zit. Ingeklikt over smalle bergpaadjes rijden, is eerder iets voor gevorderde � etsers. Een paar verse remblokjes is ook geen overbodige luxe, net als een grotere remschijf op het voorwiel voor een betere hitteverspreiding. Minstens 180 millimeter diameter, en als het past is 200 millimeter echt niet overdreven. Het is sowieso verstandig je � ets even goed te laten nakijken als je van plan bent er een intensieve tocht mee te gaan � etsen.

Duidelijk een duurdere investering, maar mountainbikers die ermee � etsen zweren erbij, een zogenaamde dropperzadelpen. Tijdens afdalingen zit het hoge zadel namelijk in de weg, een dropperpen laat het zadel vanaf het stuur door middel van een druk op de knop naar beneden zakken, vergelijkbaar met je bureaustoel.



EKSTREM TURGLEDE

Soleie Half Zip Soleie Tights

BASELAYER ULTRALIGHT

HANS KRISTIAN KROGH-HANSSEN

HIGH QUALITY OUTDOOR EQUIPMENT SINCE 1908

bergans.com

Soleie is composed of thin and light garments that are ideal for training regardless of weather and temperature. Merino wool has a unique temperature-regulating ability. It makes sure you’re warm in the depths of winter and cools you down in the heat of summer. Merino wool is also exceptionally good at eliminating odors. Go for Soleie when you’re looking for a basic garment that can be used all year round.

Bergans_baselayer230x297+5.indd 1 29/04/16 09:58Naamloos-2 1 18-05-16 15:00


THEMA ZOMER

Eenmaal beneden is een druk op diezelfde knop voldoende om je zadel weer op ‘normale’ hoogte te krijgen. Uiteraard zou je nog een enorme diepte-investering kunnen doen in een fiets die geschikter is om mee in de bergen te fietsen, bijvoorbeeld eentje met meer veerweg. Een minder heftige manier om wel dat plezier te kunnen beleven is door ter plekke een goede fiets te huren. Dat kan voor een paar dagen in de bergen fietsen best een beetje in de papieren lopen, maar bedenk je wel dat je hiermee het bezit, onderhoud en afschrijving van een dure specifieke fiets uitspaart. Maar nog belangrijker, je plezier is vele malen groter op een fiets die geschikt is voor het terrein dat je gaat befietsen.

Het terreinLaten we het even over dat terrein hebben, want hoe vind je nou dat ene paadje dat niet subliem is, maar wel perfect past bij jouw niveau? Er zijn heel erg veel gidsjes waarin routes worden beschreven, hoogstwaarschijnlijk ook van de plek waar jij naartoe gaat. Vaak staat daarin aangegeven hoeveel hoogtemeters je moet klimmen in zo’n route, hoeveel kilometer het is, en uit wat voor soorten ondergrond (grind, singletrack, asfalt) de route bestaat. De geschatte tijd die je over zo’n ronde rijdt, doet je als Nederlandse biker vaak een beetje schamper lachen, maar vergis je niet. Je kunt in de bergen met kleine stukjes soms heel erg lang bezig zijn en aan een route van 40 kilometer kun je een dagtaak hebben. Veel (ski)gebieden maken ’s zomers gidsjes waarin ze deze routes uitleggen en heb je een begripvolle hotel- of camping-eigenaar, dan wil die nog wel eens een gps-route met je delen.

RoutewaarderingEr bestaat nog geen internationale afspraak voor een gradatie van mountainbikeroutes, al zal je in veel berggebieden waarderingen tegenkomen die lijken op skipistes: blauw, rood en zwart. Ook is er een gradatie die van 1 tot 5 telt, waarbij 5 het moeilijkst en meest technisch is. Vind je het inmiddels allemaal een beetje ingewikkeld klinken? Gespecialiseerde mountainbikegidsen zijn de meest waardevolle manier om goede routes te kunnen rijden. Zij weten als geen ander wat de mogelijkheden zijn op hun lokale routes en zien in één oogopslag wat voor vlees ze in de kuip hebben. Zo kunnen zij hun routekeuze aanpassen aan het niveau, conditie en materiaal van de groep. Bovendien delegeer jij als deelnemer het meest stressvolle gedeelte van fietsen in de bergen aan iemand anders en hoef je alleen nog maar te trappen en genieten.

Samen op de padenHoud er trouwens rekening mee dat mountainbiken lang niet overal ‘zomaar’ mag. Het is moeilijk daar eenduidige informatie over te geven, omdat de regels van land tot land nogal verschillen. In de meeste gevallen komt het erop neer dat sommige paden wel geschikt en toegestaan zijn voor mountainbikers, en sommige niet. Bij een plaatselijke mountainbikeshop informeren is vaak de beste manier om snel uit te zoeken hoe het op jouw locatie is geregeld. Respecteer die regels ook, want wandelaars die je tegenkomt op paden waar biken verboden is, zullen je – terecht – tot de orde roepen. (Tip voor wandelaars die geen mountainbikers willen tegenkomen: vraag op welke paden het verboden is om te fietsen, en ga daar wandelen). Verder bestaat er zoiets als trailetiquette als je biket. Haal, ruim van tevoren, de snelheid eruit (zeker als je afdaalt) en benader andere mensen rustig. Geef ze de ruimte en groet elkaar. Bedank mensen als ze voor je opzij gaan. Rijd voorzichtig op bergtrails en rem niet slippend. Er is nog nooit een bergpad mooier geworden van uitgesleten remsporen.

Al met al kom je nogal wat tegen als je in de bergen wilt gaan fietsen. Maar vergelijk het een beetje met toerskiën, daar begin je met een introductiecursus, daarna ga je een korte dagtocht maken, en daarna een langere. En naarmate je ervaring en niveau groeien, kun je steeds leukere dingen gaan doen. De bergen liggen aan je wielen!

Meer informatie in het NKBV KenniscentrumKijk voor meer informatie over mountainbiken in de bergen op nkbv.nl/kenniscentrum; zoek op ‘mountainbiken’.

ook je fiets heeft geschikte sloffen nodig in de bergen


HOOGTELIJN 3-2016 | 4342 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE

De Schotse landschapskunstenaar Andy Goldsworthy hee� vanuit de Zuid-Franse plaats Digne-les-Bains een

tiendaagse wandeling uitgezet. Onder de naam Refuges d’Art wordt daarmee 150 kilo-meter van het ruigste Franse Vooralpenland-schap van een extra betekenislaag voorzien. Net voor het startpunt van de wandeling, de Gîte d’étape in Authon, staat een van de drie meer dan manshoge stenen eieren die Golds-worthy in het landschap achterliet. Het witte ei steekt scherp af tegen het zwarte gruis dat hier het landschap vormt. Deze eieren vormen ook het symbool voor deze tocht op de bordjes die de route markeren.

BloemenexplosieVanaf de parkeerplaats volgen we eerst een paar kilometer bosweg en daarna gaat het steil omhoog. Les Monges (2119 meter) vormen een hoe� jzer dat makkelijk in een dag te bewandelen is. Nu in juni is het hier beneden al bijna zomer, de beken nog vol smeltwater. In de loop van de dag gaan we terug in de tijd. Hogerop wordt de vroege zomer verdrongen

Schotse kunst in Frankrijk

Het totale kunstwerk is tien prachtige wandeldagen lang. Helaas hebben wij maar één wandeldag de tijd. Deels in de sporen van de Schotse kunstenaar Andy Goldsworthy besteden we die in het massief van Les Monges. Een dag die smaakt naar meer.

Dagwandeling in het Les Mongesmassief

door een explosie van voorjaarsbloemen, om uiteindelijk te eindigen in wat verstrooide, winterse sneeuwvelden rond de top.

Ruige kammenNaarmate we stijgen, zien we ook meer van de wereld buiten het keteldal van Les Monges. Naast de rotsen van de Drôme zweven als een luchtspiegeling de Écrins boven de ruige kammen van de Devoluy, via de Queyras gaat het verder naar het zuiden waar eindeloze rijen bergkammen richting Haut Verdon voeren. De Monges liggen midden in een klimmersparadijs. Van buitenaf lijkt de berg tam, binnenin zijn de toppen erg ruig. Op de thermiek daarlangs dansen twee vale gieren hun bruilo� sdans. Een verschrikkelijk magere marmot, in een veel te ruime pyjama net wakker geworden uit zijn winterslaap, beziet dit schouwspel met du� e ogen. Zou hij weten welk gevaar hij loopt?

Wat een mooi gebied. Wie gee� me negen extra dagen om deze wandeling af te maken?

Ei van Goldsworthy, vlak voor Authon.

Routebordjes onderaan de topgraat.

42_HL0316_r09_thema-gemarkeerd-dagwandeling.indd 42 23-05-16 15:20

HOOGTELIJN 3-2016 | 4342 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE

dagw

andeling

THEMA ZOMER

Het massiefLes Monges is een kleine berggroep in de Franse Vooralpen, 20 kilometer ten oosten van Sisteron. Deze hele regio is erg ruig berggebied maar nog niet hoogalpien. Met rugzak en tent kun je hier makkelijk dagenlang rondstruinen. In de winter zijn Les Monges en de omgeving prima sneeuwschoenterrein, in de zomer kan het er onprettig heet en droog zijn.

Route & WandelingDe beschreven wandeling begint in Authon. Vanaf hier is hij goed twintig kilometer lang. De eerste kilometers zijn niet het meest interessant en kun je nog met de auto doen. Parkeer bij de wandelbordjes (UTM 32 T 272026 4903535 ). De wandeling vraagt geen bijzondere uitrusting, maar bedenk dat je de hele dag geen onderdak of horeca tegenkomt. Houd rekening met eventueel onweer, want je loopt grote stukken over een bergkam.Authon zelf is te bereiken vanuit Sisteron over de D3 of vanuit de richting Digne via de D17. Reken nergens op voorzieningen, neem al je eten en drinken mee en zorg als je met de auto gaat ook voor een volle benzinetank. Bij de Gîte d’étape/de parkeerplaats in Authon beginnen meerdere gemarkeerde wandelingen. Er is daar ook een kraan met drinkwater. Wie deze markeringen combineert met de IGN-landkaart 1:25.000, 3339ET, La Motte du Caire, kan de wandeling probleemloos volgen of er eigen varianten op bedenken. Er is een busverbinding van Sisteron naar Authon, maar die lijkt hoofdzakelijk als schoolbus te fungeren.

Kaarten & DocumentatieHet kunstproject van Andy Goldsworthy is gedocumenteerd via refugedart.fr evenals in het Frans-Engelse boek Refuges d’Art (ISBN 978-2-84975-080-3). De boekwinkel Librairie La Ruelle aan de 18 Place Général de Gaulle in Digne verkoopt het, en hee� daarnaast een grandioze collectie bergsportliteratuur en fotoboeken. Niet raar als je bedenkt dat deze winkel vrijwel tegen het kantoor van de Franse bergsportvereniging CAF gehuisvest is. Absoluut een aanrader. De VVV in Digne-les-Bains verkoopt voor een paar euro de bijbehorende IGN-landkaart 1:25.000 met de hele route en alle kunstprojecten onderweg ingetekend.

KlimmassievenIn de hele omgeving kun je onbeperkt veel rotsklimmen. De klimmassieven van de Courbons (bij Digne-les-Bains) en van Sisteron zijn beschreven in de Topo d’escalade Bléone Durance (ISBN 2-908-330-35-0). Klimwinkel The Blue Light in Sisteron is ook een perfecte bron van informatie.

Wandelen in het Les Mongesmassief

In deze rubriek wandelen we een route die je onder normale omstandigheden in één dag kunt doen.

Uitzicht op de Haut Verdon.

Marmot na de winterslaap.V linder in een explosie van bloemen.

42_HL0316_r09_thema-gemarkeerd-dagwandeling.indd 43 23-05-16 15:20


Klimmen in EuropaKlimmen in Europa

De Kleine Keizer Europa

De Kleine KeizerKlimmen in Tirol

44 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S MARTIN FICKWEILER

Het Kaisergebergte is een van de kleinste gebergtes van Europa en ligt ten zuidoosten van Kufstein in de Oostenrijkse deelstaat Tirol. Het is een spectaculair en toegankelijk berggebied dat op nog geen acht uur rijden van Utrecht ligt. Deze relatief korte afstand gecombineerd met de geringe hoogte (minder dan 2400 meter) maakt dat dit gebied uitermate geschikt is voor een lang weekend klimmen.

58_HL0316_r42_klimmen.indd 44 23-05-16 15:21


THEMA ZOMER

44 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S MARTIN FICKWEILER

58_HL0316_r42_klimmen.indd 45 23-05-16 15:21

HOOGTELIJN 3-2016 | 4746 | HOOGTELIJN 3-2016

in deze hitte zijn we blij met

wat schaduw

Celine de Waal Malefijt en Sascha van Gemmert in Silhoutte (145 m 6c+) op de noordwand van de Totenkirch (2190 m). Op de achtergrond het glooiende landschap van de Zahmen Kaiser.

58_HL0316_r42_klimmen.indd 46 23-05-16 15:21


THEMA ZOMER

In oostwestelijke richting strekt het Kaisergebergte zich uit over een bescheiden afstand van twintig kilometer en in noordzuidelijke richting reikt het gebergte over een afstand

van slechts veertien kilometer. Het noordelijk deel van dit gebied wordt Zahmen Kaiser (tamme keizer) genoemd en is een glooiend en met bergdennen begroeid gebied. Het zuidelijk deel van het Kaisergebergte staat bekend als de Wilder Kaiser (wilde keizer) en bestaat uit steile, kalkstenen bergen. De Wilder Kaiser telt zo’n veertig bergtoppen en vele bekende klimmers uit het verleden, zoals Hans Dülfer en Tita Piaz lieten hier hun sporen na. Ook in recente tijden openden klimmers zoals Stefan Glowacz, Guido Unterwurzacher en Alexander Huber moderne routes als Des Kaisers Neue Kleider (240 meter, 8b+) en Südwind (250 meter, 8b).

KlimlegendeIn het stadje Ellmau, op 820 meter gelegen aan de voet van het Kaisergebergte, heb ik op de vooravond van mijn vertrek naar de Gruttenhütte (1620 meter) een ontmoeting met de lokale klim-legende Guido Unterwurzacher. Ik probeer hem de klimmogelijk-heden in de buurt van de reeds gereserveerde Gruttenhütte te ontfutselen. Onder het genot van een aantal glazen bier en grote stukken vlees maakt Guido me duidelijk dat ik mijn originele plan om aan de zuidkant van het gebied te verblijven, moet veranderen. Hij vertelt dat het de komende dagen veel te warm zal zijn om op de zuidwanden van het massief te klimmen en raadt aan om naar het Stripsenjochhaus te gaan. Het Stripsenjochhaus (1580 meter)

ligt centraal in het Kaisergebergte en biedt toegang tot de schaduw-rijke noordwanden.

In de schaduwDe volgende morgen hoeven we slechts dertig minuten te rijden om aan de andere kant van het Wilder Kaisermassief te komen. Vanaf Griesneralm (978 meter) lopen we naar de hut. Het eerste gedeelte van de tocht wordt gedomineerd door een prachtig uitzicht op de indrukwekkende, 2116 meter hoge Predigtstuhl. Al snel doemt ook de oostwand van de Fleischbank (2186 meter) op en uiteindelijk zitten we na een uur lopen in de zon op het terras van de hut te kijken naar de complexe noordwand van de Totenkirchl (2190 meter). Het is warm en we zijn blij dat we de komende dagen in de schaduw van deze imposante bergen mogen klimmen.

Meer wolkenTwee dagen lang vermaken we ons met routes op de noordwand van de Totenkirchl, maar geen van de routes die we klimmen voert ons naar één van de veertig toppen van de Wilder Kaiser. De weersvoorspelling geeft aan dat er de komende dagen meer wolken zullen zijn en dat er mogelijk ook regen komt. We besluiten om een kijkje aan de andere kant van het massief te nemen en zetten alsnog koers richting de Gruttenhütte. Langs een steil pad klimmen we door het rotsachtige gebied van de Steinerne Rinne naar Ellmauer Tor (1997 meter), een col die ons toegang verschaft

Op de laatste ochtend in de Wilder Kaiser besluiten we door het slechte weer de Gruttenhütte (1620 m) vroeg te verlaten en af te dalen naar het altijd droge sportklimgebied Schleierwasserfall.

Traditiegetrouw schrijft Gerke Hoekstra onze namen in het topboek na de beklimming van ABS (400 m 6a+) op de Vordere Karlspitze (2260 m).

Het pad over de Steinerne Rinne. Rechts de oostwand van de Fleischbank (2186 m) en links de westwand van de Predigtstuhl (2116 m).

58_HL0316_r42_klimmen.indd 47 23-05-16 15:24

AD-AQUILA-A4_EN.indd 2 18-05-16 11:14


THEMA ZOMER

Martin Fickweiler wordt in de serie Klimmen in Europa gesponsord door:

tot het zuidelijke deel van de Wilder Kaiser. Op de col aangekomen nemen we even de tijd om wat te eten. Ondanks dat we op bijna tweeduizend meter zitten is het eigenlijk te warm op deze zonnige plek. Desalniettemin doemen er tijdens de afdaling aan de andere kant van de col wolken op die ons al snel omringen. We zetten koers richting de Vordere Karlspitze (2260 meter). Op enige afstand vanaf het hoofdpad verstoppen we onze rugzakken onder een markante steen en vervolgen we onze weg naar de voet van de wand met alleen het benodigde materiaal voor een beklimmimg van ABS (400 meter, 6a+). Aan het begin van de middag beginnen we met klimmen en vier uur later bereiken we het einde van de route en staan we op een spitse voortop van de Vordere Karlspitze.

Klimmen in de Wilder KaiserReisHet Kaisergebergte ligt op ongeveer 900 kilometer rijden vanaf Utrecht. Vliegen kan ook, op Innsbruck of München. Vanaf beide vliegvelden is het nog ruim een uur rijden naar de Wilder Kaiser.

AccommodatieDe Wilder Kaiser hee� een aantal centraal gelegen hutten zoals Stripsenjochhaus (1580 meter) en de Gruttenhütte (1620 meter). In de stadjes en dorpen rondom

het Kaisergebergte vind je talloze mogelijkheden om te overnachten.

DocumentatieWilder Kaiser, Panico Alpinverlag, Markus Stadler (2012). ISBN 978-3-936740-86-8.

Rots & RoutesDe wanden van de Wilder Kaiser bestaan uit kalksteen en hebben een zeer uiteenlopende rotskwaliteit. De meeste routes in de Wilder Kaiser zijn zo’n 250 tot 350 meter lang, en

er zijn enkele routes te vinden met een lengte van 800 tot 1000 meter. Routes in de Wilder Kaiser zijn over het algemeen goed te bereiken, maar hebben een alpien karakter.

MateriaalHet benodigde materiaal is geheel a� ankelijk van de route die je wilt klimmen, maar een kleine selectie nuts en cams, een dubbeltouw en een helm behoren in de meeste gevallen tot de basisuitrusting.

Andere activiteitenNaast klimmen kun je in de Wilder Kaiser ook hele mooie wandelingen maken. De Kaiserkrone is een vijf-daagse wandeling rond het massief van de Wilder Kaiser van 65 kilometer lang en met 5000 hoogtemeters.

Informatie & WebsitesAlgemene informatie over de Wilder Kaiser vind je op wilderkaiser.info.Kijk voor meer speci� eke informatie of het boeken van een gids op alpinschulerocknroll.at.

We genieten van het uitzicht dat we rondom hebben, schrijven onze naam in het topboek en dalen vervolgens abseilend over de route af.

De Schleierwasserfall De volgende morgen word ik met stramme ledematen wakker in de Gruttenhütte. Regen waait tegen het raam en wanneer ik de gordijnen open, zie ik dat de hemel donkergrijs kleurt, de bergen gehuld zijn in wolken en het zo hard regent dat wachten op goede klimcondities niet realistisch lijkt. We besluiten onze laatste dag in het Kaisergebergte nog zo goed mogelijk te besteden en dalen af naar Wochenbrunner Alm (1085 meter). Twee uur later zijn we met veertig setjes en twee lange touwen onderweg naar misschien wel het meest bekende klimmassief van de Wilder Kaiser, de Schleierwasserfall. Bekend omdat dit het sportklimgebied in Oostenrijk is met de meeste moeilijke routes. Je kunt hier bijna negentig routes vinden met een moeilijkheidsgraad van 7a tot en met 8a en meer dan zestig routes van 8b of moeilijker. Eenmaal bij de Schleier (sluier) aangekomen, valt er slechts een bescheiden hoeveel water naar beneden. Het ritmische gespetter blijkt een genot om bij te klimmen. Ik overdenk mijn belevenissen van de afgelopen dagen en kom tot de conclusie dat het Kaisergebergte misschien klein van stuk is, maar dat het wel een enorme diversiteit aan routes en mogelijkheden biedt voor een grote groep klimmers.

Het terras van het Stripsenjochhaus (1580 m) is de perfecte plek om aan het einde van een mooie klimdag te ontspannen en nieuwe plannen te maken voor de volgende dag.

58_HL0316_r42_klimmen.indd 49 23-05-16 15:24


“Een berg heeft geen regels. Geen goed of fout. Op een berg bestaat alleen ‘mogelijk’ of ‘onmogelijk’.” Reinhold Messner (71) zit op een klapstoeltje op de binnenplaats

van kasteel Firmian, net buiten Bolzano. Indringende grijsblauwe ogen en een onmiskenbare, iconische kop – woeste baard, haren die door de vlagerige bergwind in zijn gezicht worden geblazen. Bezoekers van het kasteel gluren in het voorbijgaan opzij. Soms wordt er gewezen of gefluisterd: “Kijk daar…”Die beroemde, intense kop is onlosmakelijk verbonden met Messners reputatie – streng en compromisloos, altijd een beetje boos op de foto. In werkelijkheid is hij helemaal niet zo streng. Als hij praat, lijkt hij permanent verbaasd en een beetje geamuseerd over de wereld om hem heen. Compromisloos? Hij krijgt een bijna ongrijpbare twinkeling in zijn gezicht: “Ik heb ontzettend veel compromissen gesloten. Dat is de belangrijkste reden dat ik nog leef.”

Cultureel kapitaalFirmian is de belangrijkste en grootste locatie van het Messner Mountain Museum, zes musea over bergen, bergsport en vooral cultuur. Niet alleen cultuur met een grote C – schilderijen en hoge kunst – en niet alleen de cultuur van bergvolken tussen

Tibet en Tirol, maar vooral ook de cultuur van het alpinisme. Bergsport, hij benadrukt het een paar keer, is namelijk een culturele activiteit. “Alpinisme heeft een lange traditie. Het heeft eigen literatuur, een eigen filosofie. Op dit moment verdwijnt die cultuur langzaam naar de achtergrond. Je kunt als toerist een reis boeken naar de top van Mount Everest; rotsklimmen is een competitiesport geworden, maar de achter-grond van het alpinisme, de reden waarom mensen bergen beklimmen, is cultureel. Voor alpinisme heb je taal nodig, of beelden. Het is niet genoeg om alleen de seconden te tellen, en de minuten en de meters. Bergsport heeft een enorm cultureel kapitaal. Duizenden boeken, honderden films – film is tegen-woordig de belangrijkste manier om over bergen te vertellen. Filosofen, Nietzsche, de Bijbel: ze gebruiken allemaal de bergen als beeldspraak. Als mensen de bergen ingaan, gebeurt er iets bijzonders.”

Lijden en afzienMessner is met afstand de meest succesvolle expeditieklimmer aller tijden. In 1970 maakte hij met zijn jongere broer Günther als eerste een overschrijding van de 8126 meter hoge Nanga Parbat. Met Oostenrijker Peter Habeler was hij de eerste die de

Klimicoon Reinhold Messner

Hij omschrijft zichzelf tegenwoordig als ‘bergboer’: Reinhold Messner, eigenaar van een wijngaard, twee boerderijen, zes musea en een cv met meer dan honderd expedities naar de Himalaya en de polen. “Het gaat erom dat je voelt hoe klein je bent, en hoe langzaam. Hoe kwetsbaar en hoe zwak.”

‘Een ijsbeer heeft ook geen slaapzak’

50 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ

44_HL0316_r40_interview.indd 50 23-05-16 15:25


‘Ik heb ontzettend veel compromissen gesloten’

50 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ



IJsbeerMessners carrière is altijd gericht geweest op het weglaten van materiaal of extra zekerheid. Geen boorhaken (“Ik heb nog nooit van mijn leven een boorhaak ge-plaatst. Niet één.”), geen extra zuurstof op achtduizenders, zo veel mogelijk klimmen in alpiene stijl, dus zonder vaste kampen en vaste touwen. Hij omschrij� het met de onvertaalbare Duitse term Verzichtalpinis-mus, een woord dat hij hee� geleend van zijn voorbeeld, de Oostenrijkse klimmer

Paul Preuss (1886-1913). “Een ijsbeer zit op de Noordpool zonder slaapzak, zonder tent, zonder gevriesdroogde maaltijden en zonder gps, en zolang het ijs niet wegsmelt, kan hij uitstekend overleven. Mensen hebben een heleboel spullen nodig. Door al die spullen zijn we vergeten hoe het is om een berg echt te ervaren. Als je nu via vaste touwen de top van Mount Everest bereikt, wat voel je dan? Wat ervaar je dan? Ik noem het piste-alpinisme. De massa’s gaan via een keurig geprepareerde piste omhoog. “Negentig procent van de klimmers gaat omhoog via een geprepareerde route. Cho Oyu, Mount Everest, Manaslu. Het is een trend die zich langzaam uitbreidt naar andere achtduizenders. Als nu bekend is dat in een bepaald jaar twee grote expedities met vij� ig sherpa’s naar K2 gaan, meldt zich direct een handvol andere expedities. Kunnen ze mooi gebruik maken van ander-mans piste.”

Messner vertelt hoe hij een aantal jaren geleden na een trekking in het basiskamp van Mount Everest kwam. “Komt er iemand naar me toe: ‘Meneer Messner, zonder de vaste touwen zou ik geen stap boven het basiskamp zetten’.” Hij slaat een paar keer met zijn vlakke hand op tafel, deels uit

top van Mount Everest bereikte zonder extra zuurstof. Hij volbracht de eerste solobeklimming van Mount Everest, opnieuw zonder extra zuurstof, en hij beklom als eerste alle veertien acht-duizenders. Daarnaast maakte hij met Arved Fuchs de eerste ski-oversteek van Antarctica, stak hij Groenland over in de lengterichting en maakte hij een 2000 kilometer lange solotocht door de Gobi Woestijn. “Eigenlijk was ik een rotsklimmer, maar op Nanga Parbat zijn mijn tenen

bevroren waardoor ik niet meer op mijn eigen niveau kon klimmen. Omdat ik het niveau niet meer haalde, vond ik rotsklimmen minder interessant.” Hij is even stil. “Klimmen in het hooggebergte is eigenlijk geen klimmen.” Wat is het dan wel? Hij haalt zijn schouders op, met een glimlach: “Extreme su� ering. Lijden. In moeilijke rotsroutes draait alles om kracht en lenigheid. In de Himalaya gaat het in de eerste plaats om het vermogen eindeloos te kunnen lijden. Als je zonder zuurstof gaat, als er geen geprepareerde route van vaste touwen is, als er niemand is die thee voor je maakt en niemand die eten voor je kookt, dan is klimmen in het

hooggebergte alleen maar afzien.” Het gaat erom dat je als alpinist voelt wat

je beperkingen zijn, probeert Messner uit te leggen. “Dat je voelt hoe klein je bent, en hoe langzaam. Hoe kwetsbaar en hoe zwak. We zijn tegenwoordig bijna vergeten wat onze beperkingen zijn. We kunnen alles, denken we. Als je gaat klimmen, als je het hoog-gebergte in gaat, de wildernis in, kom je er snel genoeg achter dat je als mens eigenlijk niks kunt.”

‘We zijn vergeten hoe het is om een berg echt te ervaren’



vermaak en verwondering, deels uit ergernis. “Twee maanden later komen ze thuis en zeggen ze: ‘Ik heb Everest beklommen, net als Hillary.’ Op de top maken ze een foto waar ze helemaal alleen op staan. Alsof ze de berg solo hebben beklommen. Als je hier in de Dolomieten een extreme route wilt klimmen, hoef je alleen de magnesium-plekken op de rots te volgen. Het was vroeger hels moeilijk om op de Eiger de juiste route te vinden. Dat is allang niet meer zo. Bergsport is toerisme geworden. Een prachtige vorm van toerisme, dat wel, ik gun het iedereen. Ik veroordeel het niet, maar laten we het noemen hoe het is: pisteklimmen.”

Oude veteIn de loop der jaren raakte Messner betrokken in vetes met voormalig tocht-genoten, politici, journalisten en bergsport-bobo’s. Meest berucht is de vete die hij begin jaren zeventig uitvocht met Karl Herrligkoffer, de leider van de Nanga Parbat-expeditie van 1970. Voor vertrek hadden alle deelnemers aan de expeditie een contract getekend waarin onder meer stond dat alleen Herrligkoffer naar buiten zou treden met het verhaal van de beklimming.Tijdens de expeditie maakte Messner met zijn jongere broer Günther de eerste beklimming van de 4500 meter hoge Rupalwand. Omdat Günther uitgeput en hoogteziek was, kozen de broers voor een afdaling over de minder steile Diamirwand. Daarmee volbrachten ze de eerste over-schrijding van de Nanga Parbat en de tweede overschrijding van een achtduizender ooit. Bij de afdaling kwam Günther om het leven, waarschijnlijk in een lawine. Reinhold overleefde ternauwernood. Na dagen zonder eten en drinken werd hij uiteindelijk gevonden door lokale bevolking die hem verzorgde en uiteindelijk terugbracht naar de expeditie. Na terugkomst verklaarde Herrligkoffer, zonder duidelijke onderbouwing of reden, dat Günther Messner was omgekomen op weg naar de top, dus nog voor de broers

de berg hadden overschreden. Messner publiceerde daarop een boek met zijn eigen lezing van de gebeurtenissen, Die rote Rakete am Nanga Parbat. In het boek vertelt Messner niet alleen zijn eigen versie van de expeditie, hij geeft ook ongezouten kritiek op het leiderschap van Herrligkoffer. De expeditieleider stapte naar de rechter. Niet vanwege de kritiek, maar omdat Messner met zijn boek contractbreuk zou hebben gepleegd. Op last van de rechter werd het boek uit de handel genomen. “Contract is contract. Tegenwoordig zou een rechter dat niet meer doen, maar dat was destijds anders. Nu zouden ze zeggen: ‘Oké, Herrligkoffer zegt A, Messner zegt B, dat mag allebei’.”

In 2003 stak de Nanga Parbatkwestie opnieuw de kop op. Voormalig tochtgenoot Max von Kienlin schreef een boek over de expeditie, waarin hij beweerde dat Messner zijn uitgeputte jongere broer had achter-gelaten, zodat hij zelf verder kon naar de top. Een aantal expeditiegenoten hielden in München, in het hoofdkantoor van de Duitse Alpenvereniging DAV een persconfe-rentie waar ze Von Kienlins versie van de gebeurtenissen onderschreven. “Het idee alleen al. Ik zou mijn broer achtergelaten hebben om te sterven. Waarom zeggen mensen zoiets? Ik was intussen natuurlijk beroemd geworden, misschien wilden ze zich daaraan optrekken. En ja, Von Kienlin had een persoonlijk belang. Na de expeditie was ik er met zijn vrouw vandoor gegaan. Ik kan hem wel begrijpen, maar hij had tijdens de persconferentie moeten zeggen dat er tussen ons ook een privézaak speelde. Dat heeft hij altijd stil gehouden.”

AlpenverenigingIn 2005 werd het lichaam van Günther teruggevonden, op de Diamirflank, precies op de plek waar Messner altijd had gezegd dat hij was omgekomen. Hoewel zijn gelijk daarmee was bevestigd, en Von Kienlin door de Duitse rechter werd teruggefloten, is de kwestie nog steeds niet helemaal de

‘We zijn vergeten hoe het is om een berg echt te ervaren’

1970 Overschrijding Nanga Parbat, met Günther Messner.1978 Mount Everest zonder extra zuurstof, met Peter Habeler.1980 Mount Everest solo, zonder extra zuurstof, nieuwe route.1982 Expedities naar Kangchenjunga (8586 m),

Gasherbrum II (8034 m) en Broad Peak (8051 m).

1986 Beklimming Mount Vinson (Antarctica), Seven Summits compleet.1989-1990 Oversteek Antarctica, met Arved Fuchs,

2800 kilometer.2004 Voettocht door de Gobi woestijn, 2000 kilometer, solo.

Wie is... Reinhold Messner

Reinhold Messner (Brixen, 1944) is de meest succesvolle expeditieklimmer aller tijden. Hij is vooral bekend om zijn beklimming van Mount Everest zonder extra zuurstof, in 1978, met de Oostenrijker Peter Habeler. Voor de beklimming werd door veel deskundigen getwijfeld of het fysiek mogelijk was om op extreme hoogte te overleven zonder extra zuurstof. Twee jaar later bereikte Messner opnieuw de top van Everest, maar nu solo, via een nieuwe route, zonder extra zuurstof.

Messner begon zijn klimcarrière met zijn jongere broer Günther. In de jaren zestig klom het tweetal een groot aantal extreme rotsroutes in de Dolomieten. Op basis van hun prestaties in de Alpen werden de broers in 1970 uitgenodigd voor een expeditie naar Nanga Parbat. Samen maakten ze een overschrijding van de berg, maar bij de afdaling kwam Günther om het leven in een lawine. Na de dood van zijn broer richtte Messner zich volledig op expeditieklimmen. Hij ging in totaal op meer dan honderd expedities, hoofdzakelijk in de Himalaya, maar ook naar de poolstreken en de Gobi woestijn.


54 | HOOGTELIJN 3-2016

wereld uit. Messner is nog diep gekwetst over het feit dat de persconferentie werd gehouden op het hoofdbureau van de Duitse Alpenvereniging. Een paar keer zegt hij dat de DAV een “enorm belang” had om hem zwart te maken en uit te sluiten. Hij ontwijkt het antwoord op de vraag waarom de vereniging dat zou willen. “Het zijn Duitsers. Die willen altijd iemand uitsluiten.” Bij elke volgende vraag doet hij er een schepje bovenop: “Ken je de geschiedenis van de Duitse Alpenclub? In 1924 hebben ze alle Joden eruit gegooid. Bij berghutten hingen bordjes: ‘Geen toegang voor Joden.’ In 1924!” En dan: “Seyss-Inquart, ja die inderdaad. Wist je dat hij de hij voorzitter van de DAV was?” Uiteindelijk haalt hij zijn schouders op. “Ik was te beroemd geworden. Als het over bergen of alpinisme ging, kwamen mensen naar mij en niet naar de DAV. Pure nijd. De hele shitstorm barstte los toen ik hier met de musea begon. De DAV heeft een eigen museum. Heel aardig museum, echt waar, maar ze trekken misschien net 2000 bezoekers in het jaar. Ik krijg hier 200.000 bezoekers.” De zaak liep zo ver op dat het hoofdbestuur van de DAV besloot dat Messner nooit meer een platform zou krijgen binnen de vereniging. Geen lezingen, geen interviews, zelfs geen boekbesprekingen in het ledenblad. Hij haalt opnieuw zijn schouders op: “Daar zijn ze inmiddels op teruggekomen, in een keurige brief. Beetje laat, dat wel. Ik heb de Duitse Alpenvereniging niet nodig. Ik ben mijn eigen platform.”

BergboerMessner omschrijft zichzelf tegenwoordig als ‘bergboer’ in plaats van ‘bergbeklimmer’. Hij bezit onder meer een wijngaard en een

boerderij met yaks, op 2000 meter hoogte. “De hoogste alm van Zuid-Tirol”, zegt hij trots. “Gewone koeien zijn niet meer bestand tegen die hoogte. Die worden gefokt om 10.000 liter melk te geven, niet om te grazen op een berg.”

Ondanks zijn zelfverkozen status als ‘bergboer’ gaat het grootste gedeelte van zijn tijd op aan het Messner Mountain Museum. Hij noemt het zijn ‘zesde levensfase’, na eerdere fases zoals extreme rotsklimmer, expeditieklimmer, en als Europarlementariër voor de Groenen. “Ik sta op het punt om het management van de musea over te dragen. Het loopt nu goed, dus ik kan me voorzichtig terugtrekken. Tijd voor een nieuw project en een nieuwe fase. Ik ben op zoek naar nieuwe manieren om verhalen te vertellen. Ik heb ontzettend veel lezingen gegeven, ik heb boeken geschreven, nu wil ik kijken wat ik kan met film. Camera, geluid, muziek, ik ben heel benieuwd hoe je dat kunt gebruiken voor een verhaal.”

GenoegMessner is heel uitgesproken: na de zevende fase is het voorbij. “Op een bepaald moment is je tijd op.” Wat herinneren we ons over veertig, vijftig, honderd jaar van Reinhold Messner? Hij haalt zijn schouders op: “Ik heb geen nalatenschap nodig. Het is niet belangrijk wat mensen zich straks herinneren. Ik heb het geluk gehad dat ik een interessant en vervullend leven heb gehad. Beklimmingen, boeken, de musea – ik doe het omdat ik het leuk vind. Dat is genoeg.”

‘Klimmen in het hooggebergte

is vooral lijden’

TEKST PETER DAALDER | FOTO’S SÜDTIROL MARKETING | HOOGTELIJN 3-2016 | 55



DolomitesPlaats: tussen Pieve di Cadore en Cortina d’Ampezzo in de Dolomieten, het enige museum buiten Zuid-Tirol.Onderwerp: rotsen en het ontstaan van de Dolomieten.Open: alle dagen, tussen 1 juni en 30 september.

Mozaïek van Messners kernwaardenMessner

Na zijn actieve carrière zocht Reinhold Messner nieuwe uitdagingen, doelen en opdrachten. Hij wil laten zien wat het leven in de bergen betekent. De gevaren, de grootsheid, de geheimen. Hij bouwde in tien jaar het Messner Mountain Museum met vijf locaties in Zuid-Tirol en één in de Dolomieten. “Het is mijn erfenis geworden. Een mozaïek van de kernwaarden zoals ik die beleefd heb in de gebergten op aarde. Tijdloos, hoewel de bergen vergaan. De gevaren die we allen vrezen. En het terug-schakelen naar een lager tempo, wat voor allen noodzakelijk is”, aldus Messner.

Mountain Museum

Ontmoet MessnerDeze zomer zijn er diverse mogelijkheden om Reinhold Messner in een van zijn musea te ontmoeten.

• Op 18 juni laat hij museum Juval zien, waar hij zelf woont. Aanmelding noodzakelijk.

• Op 26 juni en 18 september leidt Messner ’s ochtends bezoekers rond in museum Corones.

• Op 28 juni trekt Messner ’s ochtends vroeg met zijn yakkudde naar de alm boven museum Ortles. Bezoekers lopen mee met de yaks en ontmoeten Messner ’s middags in het museum. Gratis.

• Op de dinsdagen 2, 9, 16, 23 en 30 augustus ontvangt Messner gasten om 17.00 uur bij museum Firmian voor een rondleiding. Vanaf 21.00 uur vertelt hij buiten bij een groot houtvuur over gebeurtenissen uit zijn leven. Deze avonden gaan onder alle weersomstandigheden door. Je moet wel zelf iets meenemen waarop je kunt zitten.

Op messner-mountain-museum.it vind je informatie over alle musea van Messner.

FirmianPlaats: in slot Sigmundskron, Bolzano.Onderwerp: de relatie tussen mens en berg.Open: 3e zondag van maart t/m 2e zondag van november. Op donderdag gesloten.

JuvalPlaats: in slot Juval, waar Messner woont, in Vinschgau.Onderwerp: de mythe van de bergwereld.Open: 4e zondag van maart t/m 30 juni en van 1 september t/m 1e zondag van november. Op maandag gesloten.

RipaPlaats: in slot Bruneck.

Onderwerp: berg-volkeren en hun cultuur.

Open: 2e zondag van mei t/m 1 november.

Op dinsdag gesloten.

OrtlesPlaats: Sulden am Ortler.Onderwerp: sneeuw en ijs en de derde pool.Open: 4e zondag van mei t/m 2e zondag van oktober. Op dinsdag gesloten.

CoronesPlaats: Kronplatz (2275 m), Pustertal.Onderwerp: geschiedenis van het traditionele, avontuurlijke alpinisme.Open: alle dagen, van 1e zondag van juni t/m 2e zondag van oktober. Het gebouw uit 2015, ontworpen door de onlangs overleden Zaha Hadid, werd in april onderscheiden met een eervolle vermelding bij een internationale architectuurwedstrijd.

TEKST PETER DAALDER | FOTO’S SÜDTIROL MARKETING | HOOGTELIJN 3-2016 | 55


Klaar voor de klim! Waar groene alpenweiden in rotsen en rol-stenen overgaan, begint het avontuur waar bergliefheb-bers niet genoeg van kunnen krijgen. Montafon is voor wan-delaars en klimmers het ideale vertrekpunt. Zeventien toppen van meer dan drieduizend meter hoog steken uit boven het hoog-dal. Meer informatie via tel. +43 50 6686 of [email protected]

www.montafon.at/nl

Anzeige Stoeckelschuh mit Aussicht 230 mm x 297 mm.indd 1 13.04.2016 12:56:45Naamloos-2 1 18-05-16 15:01

medisch

Naar aanleiding van het artikel Luiers drogen in de wildernis (Hoogtelijn #3, 2015) stuurden een paar lezers een

bezorgde reactie. Geweldig dat je je plannen niet laat blokkeren door een baby, maar ook ik trok mijn wenkbrauw op bij sommige passages. In het artikel trekken de ouders met hun elf maanden oude zuigeling door Canada. In de Rockies huilt de baby de eerste zeven nachten achter elkaar, de ouders hadden zich dit anders voorgesteld. Ze beginnen aan de voet van een berg, maar misschien moet het kindje wennen aan zijn nieuwe omgeving? Het zou ook kunnen dat een baby onder deze om-standigheden huilt omdat hij hoogteziek is, of erger, long- of hersenoedeem krijgt.

SlaaphoogteDat symptomen van hoogteziekte erg aspecifiek zijn en een zuigeling nog niet kan communiceren, is lastig. Omdat het hart-longsysteem niet geschikt is voor plots verblijf op grotere hoogte, is het

Met een baby in de bergen

verstandig om in het eerste levensjaar een slaaphoogte van maximaal 1600 meter aan te houden. Voor kinderen van 1 tot 4 jaar geldt een maximum tot 2500 meter. Niet voor niets staat in Frankrijk onderaan de liften van de Grand Montets (3275 meter) en de Aiguille du Midi (3842 meter) dat het verboden is voor kinderen onder de 3 jaar. Dit heeft ook te maken met de verblijfshoogte en acclima-tisatie. Daarnaast kan snelle stijging naar die hoogtes onaangenaam zijn als de neus van het kindje dicht zit; het lukt hem dan niet om te klaren en dan krijgt hij oorpijn door de snelle drukverandering. De Franse staat beslist voor deze kwetsbare groep dat het niet is toegestaan om naar grotere hoogte te gaan.

Pasgeborenen op hoogteSpanjaarden die in de zestiende eeuw in de Andes neerstreken, maakten mee dat hun pasgeborenen stierven als zij op hoogte ter wereld kwamen. Daarom gingen moeders naar zeeniveau om te bevallen en kwamen ze

En dan ben je ineens je vrijheid kwijt. Een allesoverweldigend gevoel bevangt je als je in de wieg kijkt; je bent moeder of vader geworden. Maar soms, na weer een middag kinderboerderij en luiers verschonen, bekruipt je het verlangen naar vroeger tijden. Alle vakanties en weekends plande je altijd vol met skitoeren, bergtochten of het beklimmen van een vierduizender. Moet je al die hobby’s opgeven? Wat kun je nog doen met je kindje, zonder hem in gevaar te brengen? En is het vooral leuk voor jou als ouder of ook leuk voor je kind?

pas naar huis als het kind zes maanden oud was, na zorgvuldige acclimatisatie. De lokale Andesbewoners waren genetisch in de loop der tijd zodanig aangepast aan hoogte, dat zij geen medische problemen hadden met hun pasgeborenen op hoogte.

Twijfel? Blijf in het dalRecent woonden wij drie maanden op 1400 meter hoogte in Zwitserland. Onze jongste was toen twee maanden oud. Hoe wij plezier maakten? Na acclimatiseren picknickten we op 1800 meter. We skieden om en om alleen, of gingen met het oudste kind. Of we regelden een goede oppas zodat wij een toerskitocht bij de Strahlhorn (4190 meter) konden maken.

Mijn motto: als het te hoog is, of als er geen ruimte is om te acclimatiseren, laat de kindjes dan in het dal. Neem je ze mee, maak het dan leuk en speels onderweg. Dam bijvoorbeeld een beekje af. Daar wisten de avonturiers in de Rockies trouwens wel raad mee!

Do’s en don’ts op hoogte

TEKST DIEKE KOK | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS | HOOGTELIJN 3-2016 | 57

Deze rubriek is geschreven door de Medische Commissie van de NKBV. Heb je vragen? Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum onder het kopje Medisch of vul het formulier in via goo.gl/D4Y2ZB.

51_HL0316_r15_medisch.indd 57 23-05-16 15:26


Sytske Besemer woont sinds een paar jaar in Californië, waar ze naar hartenlust kan klimmen. Toen ze zwanger werd, wilde ze zo lang mogelijk door blijven klimmen, dus ging ze op zoek naar een speciale gordel die ze tot ver in haar zwangerschap kon blijven dragen. Haar conclusie: als je goed naar je lichaam luistert, hoef je echt niet te stoppen met klimmen zodra je in verwachting bent.

KlimmenKun je blijven klimmen als je zwanger bent?

58 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST SYTSKE BESEMER EN NKBV MEDISCHE COMMISSIE | FOTO’S SYTSKE BESEMER

voor twee

52_HL0316_r44_zwanger.indd 58 23-05-16 15:27


Toen ik zwanger was, kreeg ik vaak de vraag of ik dus ging stoppen met klimmen. Maar gek genoeg was de klimsport juist een activiteit die ik zo lang mogelijk wilde volhouden.

Voor mij is klimmen een rustige en gecontroleerde sport, waarbij ik zelf bepaal op welk niveau ik klim. Als het gevaarlijk voelt, ga ik naar beneden. Wel moest ik hiervoor op zoek naar een speciale gordel die mijn buik helemaal vrij laat. Dat werd een integraalgordel.

Vooral heel veel indraaienIk kwam er in mijn zoektocht achter dat er bij veel vrouwen weinig bekend is over klimmen als je in verwachting bent. Gaandeweg leerde ik dat je zwangerschap de periode is om goed te luisteren naar je lichaam. In het algemeen, en zeker ook tijdens het klimmen, moet je vooral dingen doen die goed voelen. Bij mij was dat rots-klimmen. Daar voelde ik me heel lekker bij.

Zoals veel vrouwen, was ook ik de eerste drie maanden ontzettend moe. Ik klom wel, toen nog met een gewone gordel, maar alleen heel makkelijke routes. In het tweede trimester kreeg ik meer energie en ging ik weer ontzettend genieten van het klimmen. Het bleek juist een van de weinige sporten die ik nog kon doen en het voelde heel goed. Wel werd natuurlijk op een gegeven moment mijn buik steeds groter, maar ik werd vanzelf creatiever. Zo ging ik vooral heel veel indraaien, zodat mijn buik aan de zijkant zat.

De laatste loodjesMijn zwangerschap bleek een uitstekende tijd om aan mijn techniek te werken! Ik merkte dat overhangende routes niet � jn waren, omdat ik daarbij vaak mijn buikspieren gebruik. Bij sommige bewegingen voelde ik dan ineens een sterke kramp. Geen probleem, dan liet ik me lekker naar beneden zakken en liet ik dat soort routes voorlopig links liggen. Pas in de laatste maand ging mijn buik te veel in de weg zitten, maar dat kwam eigenlijk vooral doordat hij steeds lager zat, waardoor hoog opstappen niet zo makkelijk gaat. Afgezien daarvan begon ik

eigenlijk steeds beter te klimmen naarmate mijn zwangerschap vorderde. Ik bleef tot het einde toe klimmen, mijn bevalling begon een paar uur na de laatste klimsessie!

De conclusie van SytskeMijn conclusie is: als het goed voelt om te klimmen, kan ik het je echt van harte aanraden. Wees wel voorbereid op de opmerkingen die je regelmatig gaat krijgen. Zo hoorde ik “Your baby is a monkey!”, “Your baby will be very happy inside”, “Now that’s a young climber”, “They’re getting younger and younger” en “Don’t go into labor today!” Maar misschien is dat wel typisch Amerikaans en bemoeien de nuchtere Nederlanders zich er minder mee.

De medische kant van klimmen tijdens zwangerschapWe vroegen de Medische Commissie van de NKBV naar de medische kant van het klimmen tijdens zwangerschap. Volgens hen kun je over het algemeen stellen dat beweging goed voor je is en dat geldt ook als je zwanger bent. Sporten tijdens de zwangerschap zorgt voor een verbetering van de fysieke en psychische gezond-heid van de moeder. Daarnaast zorgt het voor een daling in het risico op zwangerschapsdiabetes en zwangerschapsvergi� iging. Wel zijn er een aantal punten waarmee je als zwangere vrouw rekening moet houden als je wilt blijven klimmen.

Verklein het risico op vallenTijdens het klimmen is er altijd een risico op vallen. Niet alleen de klap op het lichaam als het touw aanspant, maar ook de uitstekende grepen kunnen de foetus verwonden. Neem daarom als je besluit om te gaan klimmen, maatregelen om het risico op vallen zo klein mogelijk te houden. Stap over op topropen en laat het voorklimmen even rusten. Zorg dat je zekeraar je relatief strak zekert, zodat je niet valt, maar in het touw kunt gaan ‘zitten’. Klim bovendien bekende, relatief makkelijke routes: je zwangerschap is niet het moment om je grenzen te verleggen.

58 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST SYTSKE BESEMER EN NKBV MEDISCHE COMMISSIE | FOTO’S SYTSKE BESEMER

Integraalgordel in de praktijkSytske klom in een integraalgordel die speciaal voor zwangere vrouwen is gemaakt en moest wel aan de gordel wennen. “Vooral met abseilen. De bovenkant van je lichaam wordt meer naar voren getrokken en het is minder gemakkelijk om je voeten tegen de wand te zetten. Maar na verloop van tijd wist ik niet beter. En ik vond het zo � jn dat ik überhaupt nog kon klimmen!”

Tips van Sytske voor het gebruik• In het begin is het even zoeken hoe je de gordel aantrekt

en comfortabel afstelt. • Na verloop van tijd went het, maar is het nog steeds het

makkelijkst als je eerst je benen door de beenlussen doet en de rest dan aantrekt als een jas.

• Ik vond het ’t lekkerst om de meeste banden redelijk strak aan te trekken en de band op mijn rug iets losser te houden, zodat de druk niet op mijn rug kwam, maar op mijn benen.

• Maak naarmate je buik groeit, de beenlussen wat strakker, zodat de banden goed aan de zijkant van je buik zitten.

52_HL0316_r44_zwanger.indd 59 23-05-16 15:27

SPEEL LOTTO VOOR DE SPORT!

ÉN NATUURLIJK VOOR DE JACKPOT.

LOTTO.NLSPEEL BEWUST

Met Lotto maak je elke zaterdag kans om de Jackpot van minimaal € 7,5 miljoen te winnen. Maar wist je dat je ook automatisch de Nederlandse sport steunt? Dankzij de jaarlijkse miljoenenbijdrage van Lotto aan de sport wordt de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging, verenigingen en de top- en breedtesport ondersteund, wordt talent ontwikkeld en worden lokale trainingsfaciliteiten verbeterd. Dus als je van klim- en bergsport houdt, speel je Lotto! Ga naar lotto.nl of speel mee in de winkel.

Naamloos-2 1 18-05-16 15:01


Handige websites• bethrodden.com/blog: blog van topklimster Beth Rodden die

eerst schreef tijdens haar zwangerschap en nu over klimmen met een kind.

• goo.gl/PeOLyJ: verkorte URL van het online artikel Exercise during pregnancy - The American College of Obstetricians and Gynecologists.

• goo.gl/N9k4xI: verkorte URL van het online artikel Exercise During Pregnancy and the Postpartum Period - Committee on Obstetric Practice.

• cragmama.com• mountain-mama.com

Pas in de laatste maand zat mijn buik te veel in de weg

Relatieve contra-indicaties• ernstige anemie (bloedarmoede)• extreem ondergewicht (BMI < 12)• niet-verklaarbare hartritmestoornissen bij de moeder• chronische bronchitis• roken• indien niet optimaal onder controle: type-1 diabetes, hoge

bloeddruk, epilepsie, pre-eclampsie (vroeger zwangerschaps-vergi� iging genoemd), hyperthyreoïdie (te veel schildklierhormoon in het bloed)

• orthopedische beperkingen• geen eerdere ervaring met klimmen voor de zwangerschap• intra-uteriene groeivertraging bij de huidige zwangerschap

Absolute contra-indicaties• aanhoudende bloedingen in het 2e of 3e trimester• vroegtijdig gebroken vliezen• hartziekte die invloed hee� op de doorbloeding van het lichaam• meerdere risicozwangerschappen of vroeggeboorte• restrictieve longaandoening• placenta praevia (laagliggende placenta) na de 26ste zwangerschapsweek• voortijdige weeënactiviteit in de huidige zwangerschap

Signalen waarbij je de klim direct moet a� reken• vaginaal bloedverlies• duizeligheid of wazig zien• hoofdpijn• pijn op de borst, hartkloppingen• opvallende vermoeidheid• spierzwakte• dik onderbeen (vocht)• vroegtijdige weeënactiviteit• verlies van vruchtwater• plotseling opzwellen van enkel, het gezicht of de handen

Wees alertNiet alleen een val kan de foetus verwonden, maar ook een forse klap of de druk van je klimgordel. Wees daarom extra alert op het uit de route zwiepen en medeklimmers om je heen. Klim alleen in de hal of op stevige rots en vermijd brokkelige passages (met name in een alpiene omgeving), kloven en gebieden met een hoog risico op steenslag. Gebruik een integraalgordel zoals Sytske beschrij� , of een combigordel. Tijdens je zwangerschap is het erg belangrijk dat je naar je lichaam luistert en ervoor zorgt dat je tijdens het klimmen niet buiten adem raakt. De stelregel is dat je in staat moet blijven om een gesprek te kunnen voeren. Zo zorg je ervoor dat je hartslag niet te hoog is en er genoeg zuurstof naar je baby gaat. Voelt een activiteit niet goed, stop er dan mee!

Spieren en gewrichtenTijdens de zwangerschap worden je gewrichten soepeler en neemt je gewicht toe waardoor je je gewrichten zwaarder belast. Hierdoor neemt het risico op klimblessures toe. Verder droog je tijdens je zwangerschap sneller uit, dus moet je extra veel drinken tijdens het sporten. En tijdens je zwangerschap ‘openen’ je voorste buik-spieren zich, zodat er ruimte is voor de baby om te groeien. Dat is een van de redenen waarom het je wordt afgeraden om buikspier-oefeningen te doen tijdens de zwangerschap en waarom het verstandig is om geen overhang te klimmen.

Belangrijke signalen en contra-indicatiesEr zijn situaties waarbij je beter niet kunt klimmen (relatieve contra-indicaties) en er zijn speci� eke signalen waarbij je het klimmen direct moet a� reken.

Conclusie van de Medische CommissieWat is de conclusie van de Medische Commissie? Kunnen vrouwen blijven klimmen als ze in verwachting zijn? “Ja. Een ervaren klimster die een ongecompliceerde zwangerschap doormaakt, kan over het algemeen blijven klimmen. Mits ze de intensiteit van het sporten verlaagt, het valrisico minimaliseert en zich realiseert dat het risico op letsel tijdens het klimmen nooit nul zal zijn. Accepteer dus dat het klimmen tijdens de zwangerschap vooral gaat om het genieten van de sport; op niveau blijven zal niet lukken.”

52_HL0316_r44_zwanger.indd 61 23-05-16 15:27

HOOGTELIJN 3-2016 | 6362 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S BAS VAN DER SMEEDE

Klassieker in de Dolomieten

Bas van der Smeede beklom met zijn klimmaatjes de Delagokante (IV+) in de Dolomieten. Deze route heeft behaakte standplaatsen en af en toe kom je een mephaak tegen. Kun je goed omgaan met nuts en friends en heb je zin in een mooie tocht, dan is deze klassieker misschien ook iets voor jou.

Delagokante

Iedereen ligt nog op één oor, wanneer we aan de ontbijttafel zitten in de gezellige Rifugio Re Alberto 1°. Het is nog vroeg in de

ochtend, maar we hopen zo de drukte in de route een beetje voor te zijn. In een rustige cadans lopen we richting de Vajolettorens.

Wij hebben geen haast, dus gaan we er vrolijk achteraan. De rots voelt nog koud aan, maar is wel heerlijk vast. Echte Genusskletterei! Dat hebben we in de Dolomieten wel eens anders gezien. In de tweede lengte moet ik even mijn best doen. De topo vermeldt Luftige

Mooi: we zien maar één touwgroep bij de route. Het blijkt een gids met klant. De gids heeft het duidelijk naar zijn zin en jodelt er vrolijk op los. De klant heeft zo te zien nog niet zo veel geklommen en doet verwoede pogingen om treden voor zijn voeten te vinden.

Aanloop naar de Vajolettorens.

56_HL0316_r08_enroute_klimroute_1.indd 62 23-05-16 15:28

HOOGTELIJN 3-2016 | 6362 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S BAS VAN DER SMEEDE

klim

route

GebiedDe Dolomieten maken deel uit van de oostelijke Alpen en liggen op Italiaans grondgebied. Het gebergte kenmerkt zich door vele steile rotswanden en pieken, die mooi rood kleuren bij zonsondergang. Er zijn in de Dolomieten maar weinig routes behaakt. De Delagokante heeft behaakte standplaatsen en in de route kom je af en toe een mephaak tegen. Zorg dus dat je goed om kunt gaan met nuts en friends. Met een dubbeltouw kun je lange abseils maken, maar met een enkeltouw van 70 meter lukt de route ook. De Delagokante is IV+ gewaardeerd.

BereikbaarheidDe Vajolettorens liggen in de Rosengarten, in het zuidelijke deel van de Dolomieten, 1050 kilometer vanaf Utrecht. Pera di Fassa is makkelijk bereikbaar met de auto of met de bus vanuit Bolzano. Vanaf de grote parkeerplaats bij het liftje kun je voor 6 euro een shuttlebusje nemen dat je naar Rifugio Gardeccia brengt op 1949 meter. Vanaf dit punt is het nog zo’n twee uur lopen naar Rifugio Re Alberto 1° op 2621 meter.

TopoDe Delagokante is een prachtige klassieker en daardoor best populair. Hierdoor staat hij in de meeste Dolomietentopo’s, maar ook online kun je diverse beschrijvingen vinden.

Informatie Delagokante

In deze rubriek belichten we een route die een gemiddelde klimmer onder normale omstandigheden in een dag kan doen.

Kante en dat is een prima beschrijving: rechts zie je in de diepte de hut liggen en links kijk je zo het diepe dal in. Het klimmen is stevig voor de graat, maar wel heel mooi! Rond het middaguur bereiken we al de top van deze prachtige toren. Die is zo spits dat we moeite hebben om met zijn drieën een topfoto te maken. Onze gezichten op dat kiekje spreken boekdelen: wat een mooie tocht.In de Scharte tussen de twee torens dalen we af. Op naar de hut, waar we een vers bakkie koffie bestellen en tege-lijkertijd een grote Skiwasser. Dit is hoe je de bergen wilt beleven!

Luchtige abseil in de brèche tussen de torens in.

Het ultieme topgevoel, bovenop de Delagotoren.

56_HL0316_r08_enroute_klimroute_1.indd 63 23-05-16 15:28


Vij� ien high-risk sporters vertellen over hun manier om met angst om te gaan. De meesten zijn er zeer bewust mee bezig, aldus Roanne van Voorst die de sporters interviewde. Een gesprek over angst, risico-inschatting en overleven.

Roanne van Voorst interviewt klimmers over hun angst


over hun angst

m� r het is zo leuk

Roanne van Voorst in Australië.

64_HL0316_r43_angst.indd 64 23-05-16 15:28


“Ik besloot een aantal high-risksporters te interviewen over hun angst en over het omgaan met risico’s. Hoe groter het risico, des te belangrijker het is dat je je angst beheerst. De combinatie van risico en angst maakt het voor buitenstaanders nog interessanter om te weten wat hen drij� en hoe het lukt om ondanks hun angst toch goed te presteren.” Roanne sprak met vij� ien sporters, onder wie Martin Fickweiler, Jorg Verhoeven, Lynn Hill, Alex Honnold, Steph Davis en Catherine Destivelle. Urenlang ging het over de manier waarop de sporters angst ervaren, of ze risico’s nemen en hoe ze ermee omgaan. “Alle sporters waren heel open. Er is niemand die angst ontkent. Maar hoe kun je angst overwinnen en toch succesvol een route klimmen of volledig gefocust met je parachute van een berg afspringen? Er is geen recept dat voor iedereen werkt, maar iedereen die ik sprak, hee� wel een manier gevonden die voor hemzelf werkt. Het menselijk systeem zit zo in elkaar dat iemand super-gefocust kan zijn in een gevaarlijke, stressvolle, angstige situatie. Dat noemen we de overlevings-modus. Die kun je oefenen en daarvoor staan in het boek diverse voorbeelden.”

Angst beheersen“Doodsangst verdwijnt nooit. Verlies je die angst, dan verlies je je leven zeker,” aldus Ueli Steck in december 2015 in NRC. Een tre� ende uitspraak, vindt Roanne. En wat resteert als je je angst hebt overwonnen en geleerd hebt hoe je ermee om moet gaan? Roanne citeert in haar boek de auteur Stephen Enter in zijn roman Grip: “De overweldigende sensatie van vrijheid en geluk, waarin niet je voeten en handen de berg beklommen maar waarin de rots en de hemel en de zuivere lucht je leken mee te nemen – mee, mee omhoog. Een roes, een omarming van vergetelheid waarin je echter tegelijkertijd meer dan ooit leek te leven, waarin al je zintuigen tot verrukking werden gebracht. Want wat een genot was het sto� elijk te zijn, een lichaam te hebben en dat zo te voelen – elke aanraking, elk pijntje zelfs; wat een genot je spieren te kunnen aanspannen en met gebalde energie meter na meter soepel naar boven te grijpen.”


“

Op de omslag van het boek staat een foto van Hazel Findlay tijdens een deep water solo (DWS) klim in Oman, gefotografeerd door Jimmy Chin. De klimmer gebruikt bij DWS geen touw, maar belandt bij een val in het water onder de rots. De Britse Findlay is een van de geïnterviewden.

De meeste mensen die ik heb gesproken zijn bergsporters, maar er zijn ook highliners en basejumpers bij en twee mannen die gebouwen beklimmen zonder touwen. Het

zijn stuk voor stuk angstexperts. Ze hebben allemaal een manier gevonden om hun angst te leren beheersen. Hoe groter het risico, des te urgenter en cruciaal dat is.” Roanne van Voorst (32) is journalist en antropoloog. Ze promoveerde cum laude met haar onderzoek over hoe bewoners omgaan met de jaarlijkse over-stromingen in een sloppenwijk in Jakarta. Ze woonde een jaar in de wijk en schreef erover in haar proefschri� en ze schreef het boek De beste plek ter wereld. In de sloppenwijk kwam ze in aanraking met het leven met extreme risico’s. Inmiddels werkt Roanne bij het International Institute of Social Studies (ISS) in Den Haag en onderzoekt ze hulpverlening bij rampen in conflictgebieden.

Risico’s vrijwillig opzoeken“Voor mijn onderzoek in Indonesië las ik veel over de psychologie van angst, risico’s en risico-inschatting en hoe mensen daarmee omgaan,” vertelt Roanne. “Waarom bouwt de een bij een over-stroming een vlot en loopt de ander hard weg? Hierbij gaat het over onvermijdelijke risico’s, maar sporters nemen risico’s die niet noodzakelijk zijn. Er is niemand die ze dwingt. Het vrijwillig opzoeken van risico’s fascineert me.”

Knoop in mijn buikRoanne is een bescheiden klimmer (“6b en 6c zijn mijn projecten”) en nogal angstig als ze eenmaal aan een muur of een rots hangt. “Ik heb hoogtevrees. De wereld draait dan om me heen, ik tril en moet hyperventileren. In mijn eerste klimjaar had ik als ik naar de hal � etste een knoop in mijn buik. Ik kon niet eten. Ik was doods-bang,” vertelt ze. “Dat is gelukkig veranderd. Ik kijk er nu vaak naar uit, omdat er zo veel aspecten aan het klimmen zijn die ik wel heel leuk vind. Het lezen van een route, het inzetten van je voet, het draaien van een heup waardoor een pas wel lukt. In het begin dacht ik dat ik het heel leuk zou vinden als het maar niet zo hoog was. Met mijn klimmaatjes heb ik het vaak over mijn angst. Maar dat is zeker geen gemeengoed in de klimhal. Dapper en sterk zijn wordt zeer gewaardeerd, voor andere gevoelens is vaak geen aandacht.” Inmiddels weet Roanne hoe ze met haar angst kan omgaan. “Dwang is bij mij uit den boze. Ik moet goed opwarmen en in het begin een paar makkelijke routes doen. Als ik dat niet doe, verzuren mijn armen van de stress en kan ik niet goed doorklimmen.”

High-risksportersDe Amsterdamse raakte gefascineerd door sporters die vrijwillig angst en risico opzoeken. Zijn het sensatiezoekers die roekeloos met hun sport (en hun leven) bezig zijn? Roanne stelde al snel vast dat de theorie over sensatiezoekers achterhaald is. “Het dominante beeld in de wetenschap is dat high-risksporters geen angst kennen. Dat idee komt uit flinterdun onderzoek. Die onderzoeken zijn niet gebaseerd op diepgravend onderzoek en gesprekken met sporters, maar op vragenlijsten. Vrouwen ontbraken vrijwel volledig in de onderzoeken, die vooral werden uitgevoerd bij mannen onder de dertig.”

Win het boekHoogtelijn verloot drie gesigneerde exemplaren van Roannes boekAlles onder controle, dat eind augustus verschijnt. Kans maken? Stuur voor 1 september 2016 een mail naar [email protected] o.v.v. Alles onder controle.

64_HL0316_r43_angst.indd 65 23-05-16 15:29


Gelukkig had Lasse gelijk: de dag is even lang als spectaculair. We buigen af van het grote Vistasvagge in het smalle, hoger gelegen Stour Räitavagge waar een zwarte rotspiramide,

de Nallo, ons de weg wijst naar de hut. Die moet ergens achter de piramide liggen, maar blijft lang verborgen. Uiteindelijk zien we twee stipjes achterin het dal. Lasse wijst ernaar en roept iets naar me, maar ik versta hem niet; het is harder gaan waaien en de sneeuw kolkt om ons heen. Tijdens de afdaling verdwijnen de stipjes regelmatig in het wit, maar ik vertrouw erop dat Lasse weet waar we heen moeten, hij kent deze bergen als zijn broekzak. Bovendien was me eerder al opgevallen dat ik afstanden in dit weidse landschap nauwelijks kan inschatten en dat kleine stipjes zich meestal pas op het laatste moment ontpoppen als heuse gebouwtjes.

De geur van natte sokkenDe stipjes blijken twee houten hutjes van het formaat flinke schuur. De ene is half ondergesneeuwd, maar bij de andere

Winter in Zweden. Onze vriend Lasse belooft ons een lange maar spectaculaire dag met een mooi doel: de berghut Nallo. De belofte van een nacht in deze “leukste hut van het gebergte” klinkt goed, zeker na twee dagen kamperen in de sneeuw. Bovendien zijn we wel benieuwd naar die Zweedse hutten, waar je alles zelf moet doen. Dus gaan we op pad via een alternatieve route van de Kungsleden in het hoge noorden van Zweden, door het dal Vistasvagge, dat vandaag als extra voordeel heeft dat de wind niet van voren komt.

SelfserviceZweedse berghutten

66 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S WIEKE DE NEEF

66_HL0316_r35_zweeds.indd 66 23-05-16 15:32


brandt licht en komt er rook uit de schoorsteen. Nadat we de ski’s onder de hut hebben geparkeerd, betreden we een oase van blank hout waarin het ruikt naar houtvuur, natte sokken en hond. Een vrolijke jonge vrouw verwelkomt ons met bekers warme aardbeienlimonade. Daarna dirigeert ze twee gasten naar een ander deel van de hut, zodat wij met z’n vieren bij elkaar kunnen slapen. Deze mate van organisatie was nog niet eerder nodig dit seizoen, vertelt ze. Nog niet eerder waren er negen mensen tegelijkertijd. Soms gaan er dagen voorbij zonder dat er iemand langskomt.

VrijwilligersDe meeste berghutten in Zweden zijn eigendom van de Svenska Turistföreningen (STF), enkele hutten zijn van inheemse Sami-organisaties. Anders dan in de Alpen worden deze hutten niet verpacht, maar bemand door vrijwilligers. Deze vrijwilligers zijn verantwoordelijk voor licht onderhoud, hulp in noodgevallen, het innen van overnachtingsgeld en de bemanning van de satelliettelefoon.

Zweedse berghutten zijn daarmee geen horecaondernemingen: als gast moet je voor jezelf zorgen en medewerking bieden in de dagelijkse gang van zaken. Dat betekent dat je je eigen eten meeneemt en klaarmaakt, dat je hout hakt voor de kachel en dat je water moet halen in een nabijgelegen meer of rivier.

We moeten Lasse gelijk geven: berghut Nallo is de leukste hut in de wijde omgeving van de Kungsleden. Het is er knus en door de beperkte ruimte is het onmogelijk om niet in contact te komen met andere bergliefhebbers. Dat vindt ook Caroline, dit seizoen de huttenwaardin (stugvärd) en al zeven jaar vrijwilliger bij de STF. Ze meldde zich ooit aan omdat ze van skiën en de wilde, afgelegen natuur van de poolcirkel houdt, maar ook graag met mensen omgaat. Bovendien heeft ze in de winter niet zo veel om handen op de boerderij in Zuid-Zweden. In de berghut verblijft ze met man en hond in een kamertje van een paar vierkante meter waar ook een klein keukentje is ingebouwd. Daar houdt ze de limonade warm die bij het gastenwelkom hoort. In andere hutten zijn de faciliteiten ruimer, maar dat maakt haar niet uit: het landschap is groots en het is bekend om zijn perfecte sneeuw. Daardoor komen er regelmatig vrienden aanwaaien voor skitoeren, zoals Ingemar uit Linköping, die hier via de bekende “Jojoleden” over drie passen kwam en ons enthousiast vertelt over alle mogelijke skitochten buiten de gebaande paden van de Kungsleden. Ook komen er vaak verkenners van Samiherdersgroepen langs voor een praatje, als ze onderweg zijn om de trek van (roof)dieren in kaart te brengen.

Beperkte voorraadNet als de gasten moet ook de huttenwaard voor zichzelf zorgen. De grotere hutten hebben een winkeltje waar alle basics worden

66 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST EN FOTO’S WIEKE DE NEEF

Routeplanning in de Nallohut.

Lasse en reisgenoot Corine in de winkel.

66_HL0316_r35_zweeds.indd 67 23-05-16 15:32

Naamloos-1 1 20-05-16 10:50


aangeboden, van gedroogde maaltijden tot zonnebrand, maar kleine hutten zoals Nallo hebben geen voorraad. De huttenwaard moet dus zelf plannen wat hij nodig hee� voor het seizoen. De STF regelt het goederenvervoer per helikopter of sneeuwscooter. In sommige gevallen moet de huttenwaard maanden van tevoren plannen omdat vervoer alleen in de winter mogelijk is. Het transport omvat ook het hout dat nodig is om de hut warm te houden. De STF levert stammen van ongeveer vier meter lang; een van de taken van de huttenwaard is het verder inkorten tot stukken van een meter. De gasten moeten vervolgens zelf stukken hakken die in de kachel passen.Een andere taak in de winter is het openhouden van een wak in het ijs, waaruit de gasten met een stalen emmer water kunnen scheppen om met een plastic container naar de hut te slepen. Bij sommige hutten moet je daarvoor een paar honderd meter lopen; soms moet je de container bergop slepen. Dat is niet altijd even plezierig, zeker niet in een ijzige sneeuwstorm, maar het gee� een extra dimensie aan een Zweedse bergtocht. Zeker als je het water kunt gebruiken voor het afspoelen in de bastu, de sauna die veel grotere hutten hebben. De saunagang is vaak een vrolijke gebeurtenis waarbij niet alleen water, maar ook grote blikken 2,5% bier uit de huttenwinkel worden weggespoeld.

Meer aanmeldingen dan plaatsCaroline is zeker niet de enige die dit vrijwilligerswerk wil doen: de STF krijgt veel meer aanmeldingen dan dat ze plaats hee� en hanteert daarom een streng selectiebeleid. Desondanks is het soms lastig om bepaalde hutten gedurende het hele seizoen te

Als gast moet je voor jezelf zorgen en help je mee

Svenska Turistföreningen De Svenska Turistföreningen (STF) werd in 1885 opgericht door een groep geologiestudenten uit Uppsala met als doel de Zweedse bergen te ontsluiten. Een van de eerste acties was de aanleg van Kungsleden, het Koningspad, een langeafstandsroute tussen Abisko en Kvikkjokk. Inmiddels is de STF met ruim 250.000 leden een van de grootste verenigingen van Zweden, en richt ze zich in brede zin op natuur- en cultuurtoerisme. Naast de 10 bergstations en 43 berghutten (� ällstugorna) beheert de STF ruim 250 jeugdherbergen.STF-berghutten zijn zelfverzorgingshutten: je maakt je eigen eten klaar in de open keuken. Gasstellen, borden, bestek en pannen zijn aanwezig. Grotere hutten hebben een winkeltje waar je onder andere houdbare eetwaar (gedroogde maaltijden, knäckebröd, smeerkaas en dergelijke), gaspatronen, schoenveters, batterijen en licht-alcoholische dranken (maximaal 2,5%) kunt kopen. Er is geen stromend water en geen elektriciteit. Water moet je zelf halen uit de beek of het meer. Grotere hutten hebben vaak een op hout gestookte sauna die geopend is gedurende een aantal uur, aan het eind van de dag. Wc’s zijn aanwezig in aparte gebouwtjes. Meer informatie vind je op svenskaturistforeningen.se (Zweeds) of op swedishtouristassociation.com (Engels).

Huttenseizoen en kosten Het winterseizoen van Zweedse berghutten loopt van begin maart tot eind april, het zomerseizoen begint eind juni en loopt tot midden september.De hut Nallo Fjällstuga is in 2016 open van 4 maart tot 1 mei en van 23 juni tot 11 september.Buiten de o� ciële seizoenen kun je wel in berghutten overnachten, maar is het gas afgesloten en is er mogelijk weinig of geen hout.Richtprijs voor het verblijf in een STF-berghut (in 2016):• volwassenen: 400 SEK (circa 43 euro); STF-leden: 300 SEK (circa 32 euro)• kinderen (6-15 jaar): 200 SEK (circa 21 euro); STF-leden: 150 SEK (circa 16 euro)

bemannen en wordt er wel eens flexibel omgesprongen met de maximale lee� ijdsgrens van 70 jaar. Zo kent Caroline een dame van bijna 80 die steeds weer wordt gevraagd om toch nog maar een seizoen mee te helpen. Ook tijdens onze tocht komen we vooral pensionado’s tegen in de hutten; Caroline is verreweg de jongste. Dat is ook logisch, niet iedereen kan zomaar het hele huttenseizoen van huis.

Het komende seizoen zal ook Caroline verstek laten gaan: ze is in het najaar bevallen van een zoontje. Maar, zegt ze opgewekt via Skype, volgend jaar meldt ze zich weer aan voor haar favoriete hut, Pältsa in de uiterste noordpunt van Zweden, gelegen tussen de bergen en de arctische vlakte. Daar komen nog minder mensen dan in Nallo, maar er is wel een sauna. Het is voor huttenwaarden altijd even afwachten of ze ook daadwerkelijk worden geplaatst in de hut van hun eerste keuze, maar eigenlijk zijn alle hutten mooi. Ik kijk nog eens op de kaart om te zien hoe je daar eigenlijk komt, in Pältsa, die andere leukste hut in de Zweedse bergen.

Logeren in een Zweedse berghut

66_HL0316_r35_zweeds.indd 69 23-05-16 15:32


nkbv

voo

r jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.


Ga je in de zomer op pad? Zorg dan dat de NKBV-topvlag in je rugzak zit. Maak

een foto van jezelf met de vlag op het hoogtepunt van je tocht en mail de foto naar [email protected]. Vermeld

de namen van de mensen op de foto, de datum en locatie. Wij zetten de foto dan

in het topvlaggenfotoalbum op onze Facebookpagina en misschien zie je je foto terug in deze rubriek of in andere NKBV-uitingen. Eind 2016 verloten we

weer een aantal leuke prijzen onder de inzenders. Je bestelt de topvlag voor

maar € 3,95 (excl. verzendkosten) via nkbvwebshop.nl.

Ook in 2016 naar de top met

de NKBV-topvlag

Foto

Jan

van

Hees

wijk

Sinds 1981 heeft Jan van Heeswijk zijn eigen bergsportwandelclubje en maakte hij met verschillende personen mooie bergwandelingen. “Ik ben al lid sinds 1977 en dit is mijn eerste en misschien wel laatste topfoto die jullie kunnen plaatsen, want met 77 jaar is de accu toch eerder leeg. We houden wel goede moed voor komende zomer!” Vlnr: Jan Kornelius, Jan van Heeswijk (inzender), Joep van de Berg en Piet van Cromvoirt op de top van de Wildes Mannle (3023 meter) in het Ötztal.

Bijna 1600 NKBV-leden wonen buiten Nederland, al dan niet met de Nederlandse nationaliteit. Zij kunnen wel de NKBV-reisverzekering afsluiten, maar niet de annuleringsverzekering. Bovendien geldt voor deze groep NKBV-leden dat de dekking niet gelijk is aan die van NKBV-leden die in Nederland wonen.

Kan iemand met een niet-Nederlandse nationaliteit zich verzekeren via de NKBV?Ja. NKBV-leden die niet de Nederlandse nationaliteit hebben, maar wel in Nederland wonen en ingeschreven staan, kunnen de reis- en annuleringsverzekering afsluiten via de NKBV. Ook NKBV-leden die niet de Nederlandse nationaliteit hebben en buíten Nederland wonen, en dus niet ingeschreven staan in Nederland, kunnen de reisverzekering van de NKBV afsluiten. Met het enige verschil dat de verzekering voor hen uitsluitend het bergsportrisico dekt. Dat houdt in dat ongevallen tijdens

bergsportactiviteiten zijn gedekt, maar niet als er in je accommodatie of op het terras iets gebeurt.

Zijn de medische kosten gedekt als je in het buitenland woont?Verzekerden die buiten Nederland wonen, zijn verplicht om naast de NKBV-reis-verzekering een primaire zorgverzekering af te sluiten, met een gelijkwaardige dekking als de basiszorgverzekering in Nederland. Bovendien geldt voor hen per schadegeval, per keer, een eigen risico. Dat eigen risico is gelijk aan het verplichte eigen risico zoals dat in Nederland geldt op het moment van je schadegeval. Dus: woon je in het buitenland (ongeacht je nationaliteit) en ga je op vakantie naar een ander land, zorg er dan voor dat je tijdens elke vakantie ook een verzekering hebt die primair de medische kosten in dat land dekt. Want de NKBV-reisverzekering is een aanvulling op je buitenlandse ziekte-kosten- of medische verzekering.

Kunnen NKBV-leden die in het buitenland wonen de NKBV-reisverzekering afsluiten?Weet jij hoe je slecht weer in de bergen

kunt inschatten? Wat is een cumulo-nimbus, wat moet je doen bij onweer en hoe lees je een weerkaart? Volg op 17 juni vanaf 20.00 uur het webinar Het weer in de bergen en leer wat je moet doen als het weer plotseling omslaat. Na afloop van de video kun je op Facebook je vragen stellen en krijg je meteen antwoord. Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/webinar.

17 juni webinar Het weer in de bergen

70_HL0316_r20_nkbvvoorjou.indd 70 23-05-16 15:33


OOSTENRIJK

NoodnummersAlgemeen: 112Bergredding Tirol: 140, +43(0)512 140 118

WeerDAV/ÖAV Pers. Weerbericht +43(0)512 291 600 ma-vrij: 13:00 - 18:00 u

Algemeen: +43(0)900 91 1566 80Regionaal: +43(0)900 91 156681 Oostalpen: +43(0)900 91 1566 84http://alpenverein.at/portal/Wetter/index.php

Lawineberichtwww.avalanches.org, lawine.tirol.gv.atTirol: +43(0) 512 15 88App: Tirol Snow

Alpiene routecondities & persoonlijk advieswww.alpine-auskunft.at [email protected] +43(0)512 587 828ma-vr: 8:00 - 17:00 u, do 8:00 -18:00 u.

Disclaimer: vertrouw niet voor 100% op hulpdiensten - zelfred-zaamheid is de belangrijkste vereiste voor het veilig beoefenen van de klim- en bergsport. Niet overal staat een reddingsdienst paraat als er iets mis gaat. Soms heeft de mobiele telefoon geen bereik, gebruik dan eventueel SPOT of satelliettelefoon.

De in dit document genoemde telefoonnummers en internet-adressen kunnen verouderd of gewijzigd zijn. De NKBV kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor fouten in dit document.

Copyright NKBV, juni 2012.

ITALIË

Noodnummers112 of +39 118 (nood), 113 of 112 (politie)

WeerSüd-Tirol: +39(0)471 271 177

Lawineberichtwww.avalanches.org

Alpiene routeconditieswww.trekking.suedtirol.infowww.alpine-auskunft.it of +39(0)471 999 955ma/di/do: 10.30 - 12:00 u en 14:00 - 16:00 u, vr: 10:30 - 12:00 u

DUITSLAND

NoodnummersAlgemeen en bergredding: 112 Bergreddingsdienst Bayern via vast: 19222, via mobiel: +49(0)83 119 222Politie: 110

Weerwww.alpenverein.de/dav-services/bergwetterwww.wetterzentrale.de/dwdsyn1.html DAV/ÖAV alg. weerbericht: +49(0)89 29 50 70, pers. bericht: +43(0)512 291 600 ma-vr 13:00 - 18:00 u

Lawineberichtwww.avalanches.orgwww.lawinenwarndienst-bayern.de+49 (0)89 9214 1210

Alpiene routecondities & persoonlijk advieswww.alpine-auskunft.de / [email protected] +49(0)89 294 940, ma-do: 13:00 - 16:00 u, vr: 9:00 - 12:00 u

BELGIË

Noodnummersnood: 112, politie: 101, brandweer: 100 NOODNUMMER MEESTE OVERIGE LANDEN112

+ 35.883333, + 76.516667

+ 5

2.44

8163

, + 4

.677

263

+ 52.0815

88, +

4.8

88109

+ 51

.881

741,

+ 4

.494

111

+ 27

.988

056,

+ 8

6.92

5278

+ 52

.347

361,

+ 4

.949

254

+ 50.47919, + 4.93884

+ 50.426

91, +

4.8

7262

+ 50.22039, + 4.89507

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

x

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

x

xxxx

x

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xxxxx

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

x

xx

xx

xxxxxxxxxx

xx

x

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

xx

+ 45.8325, + 6.865

+ 50.57067, + 5.80040

+ 50

.590

52, +

5.4

0822

+ 50.40272, + 5.52223

+ 50.33767, + 4.87231

+ 50.22011, + 4.9449

+ 50.32592, + 4.97433

+ 35.809722, +

76.

5736

11

+ 50.22757, + 4.90283

Beter de bergen in met de NKBV

VEILIGHEIDS-WIJZER


Tw� t m� met de @NKBV

mmiirraah @mmiirraah 30 apr. @SikedClimbing @NKBV #NKboulder prima in beeld gebracht en super commentaar! Sjappoo!

Patricia Mars @PatriciaMars1 30 apr. Na vette BMX DIRT JUMPS nu weer bij � nales #NKbouldering2016 dames+heren tegelijk! Hoe uniek is dat! #USWA2016.

Laurens Aaij @laurensaaaij 13 apr. @ErnstArbouw en Reinhold Messner (rechts) @Hoogtelijn @NKBV.

Andreas Dijk @AndreasDijk 1 apr. Van nieuwste bergsportmagazine @Hoogtelijn krijg je letterlijk en � guurlijk trek. Mooie verhalen, tochten en recepten @nkbv.

Remco @Remco_1981 30 mrt. Vanavond “examen” @NKBV #IndoorToprope bij @Yosemiteklimhal, heel veel zin in en daarna hopelijk door met klimtechniek cursus #klimmen.

DeWandeldate @DeWandeldate 30 mrt. Nu 100 extra sportieve leden via @NKBV @Hoogtelijn https://www.dewandeldate.nl/tips/voor-ik-het-wist-vroeg-ik-hij-mee-wilde-naar-noorwegen … #bergwandelen.

Rutger Burgers @rutgerburgers 24 mrt. Amsterdam, Nederland Vandaag mag ik nieuwe uitgave #mooiste #bergwandelingen #Nederland aanbieden aan Joachim Driessen voorzitter @NKBV.

Als NKBV-lid ga je waarschijnlijk al regelmatig de bergen in en pro� teer je van de voordelen van het lidmaatschap, zoals huttenkorting, 10% korting bij Bever en de beste reisverzekering voor bergsporters. Maar hoe zit het met je vrienden? Tip ze om ook lid te worden en ontvang 10 euro webshoptegoed die je kunt besteden in de NKBV-webshop. In onze webshop vind je allerlei producten waarmee je je optimaal kunt voorbereiden op je avontuur in de bergen. Zo schaf je al voor 7 euro een Alpenvereinkaart aan en kun je vanaf 2 euro diverse voorlichtingsbrochures bestellen zoals Bengel tot berggeit, Het weer in de Alpen, Bergsport in het kort of Bergwandelen. Kijk op nkbv.nl/lwl voor meer informatie over deze lid-wer� -lid-actie. De actie loopt tot en met 31 augustus 2016.

NKBV-regio Limburg 60 jaarWij feliciteren de NKBV-regio Limburg met haar zestigste verjaardag! De regio viert dit jubileum tijdens een activiteiten-weekend (klimmen, wandelen, mountainbiken et cetera) in de Ardennen voor jong en oud op 16 en 17 juli. Kijk voor meer informatie en reserveren op limburg.nkbv.nl.

(Na)zomerreizen september-november 2016• 3 september Basiscursus sneeuw en ijs (C1), Ötztaler Alpen, Oostenrijk • 4 september Klettersteigtocht, Drei Zinnen en Sextener Dolomieten, Italië • 9 september Introductiecursus Sportklimmen, Sy en Hotton, België • 10 september Gevorderdencursus Sportklimmen, Arco, Italië• 11 september Wandelen vanuit een comfortabel pension, Dolomieten, Italië• 11 september Basiscursus rotsklimmen, Dolomieten, Italië • 17 september Vreemde Voettocht 50+, Reuzengebergte, Tsjechië• 17 september Vreemde Voettocht 50+, Cevennen en Causses, Frankrijk• 1 oktober Huttentocht / yogatrekking, Écrins, Frankrijk• 8 oktober Mini-expeditie Mera Peak, Nepal• 9 oktober Trektocht Selvaggio Blu, Sardinië, Italië• 15 oktober Basiskamp Vallée du Buëch, Frankrijk• 15 oktober Mountainbiken Pyreneeën, Spanje• 22 oktober Basiskamp Vallée du Buëch, Frankrijk • 28 oktober Mini-expeditie Chulu Far East, Nepal• 22 november Vreemde Voettocht Khumbu Vallei - Everest, Nepal

Komt het er van de zomer niet van om naar de bergen te gaan? Niet getreurd, de NKBV hee� ook veel activiteiten die plaatsvinden in het najaar. Zo zijn er individuele wandelvakanties die elke dag starten tot half oktober, we hebben klettersteig-tochten, rotsklim- en sportklimactiviteiten in het programma, mini-expedities en vreemde voettochten. Bovendien hebben we voor de herfstvakantie een extra basiskamp Sportklimmen geprogrammeerd en kun je mountainbiken met de NKBV. Kijk voor meer informatie en de actuele beschikbaarheid op bergsportreizen.nl.

In de herfst op bergsportreis

Maak je vrienden lid en ontvang € 10 webshoptegoed

Omdat de NKBV het belangrijk vindt dat je in geval van nood altijd de juiste hulp-diensten kunt bereiken, is er de NKBV-veiligheidswijzer. Op dit opvouwbare kaartje op creditcardformaat staan nood-nummers en links naar weer- en tochten-informatie in de belangrijkste Alpenlanden. Stop hem in je portemonnee en neem hem deze zomer mee op vakantie. Je kunt de NKBV-veiligheidswijzer als pdf downloaden via nkbv.nl/kenniscentrum (zoek op veiligheidswijzer) of tegen verzendkosten bestellen via nkbvwebshop.nl/veiligheidswijzer.

In je portemonnee: de NKBV-veiligheidswijzer

Foto

Zou

t Fot

ogra

� e

Foto

Zou

t Fot

ogra

� e

70_HL0316_r20_nkbvvoorjou.indd 71 23-05-16 15:33


roest, zout en met� l

De conditie van stalen haken

72 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST FLORIAN VAN OLDEN EN HARALD SWEN

Foto

Ula

Kra

us

Ervaren sportklimmers vertrouwen vaak blindelings op de haken in de route, terwijl ze wel kritisch kijken naar de conditie van hun eigen touw en bandmateriaal. Andere sportklimmers zetten wel vraagtekens bij de sterkte van een haak, maar pas als ze trillend en vloekend boven een haak staan. Door je beter voor te bereiden op de route voorkom je ongelukken of stress tijdens het klimmen.

72_HL0316_r45_stalen.indd 72 24-05-16 10:34

72 | HOOGTELIJN 3-2016 HOOGTELIJN 3-2016 | 7372 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST FLORIAN VAN OLDEN EN HARALD SWEN

Kritisch kijken naar de kwaliteit van haken kan je voor een ongeluk behoeden, maar alleen als je op dat moment nog kunt kiezen voor een ander, veiliger

alternatief dan vallen of doorklimmen. Je kunt de route al eerder op verschillende momenten checken en daarop anticiperen. Thuis kun je beslissen om voor een gebied te kiezen met een veiliger reputatie. In het dal of op de camping kun je locals vragen naar de actuele conditie van de routes en je plan daarop aanpassen. Onderaan de route kun je een inschatting maken van de kwaliteit van de haken en de rots en besluiten de route niet te klimmen of extra materiaal voor backup mee te nemen. Dit geeft meteen minder stress bij het voorklimmen.

Als een boorhaak het begeeftNiet elke falende boorhaak zal direct tot een ernstig ongeval leiden, zeker als het een tussenzekering hoog in de route betreft. Hoe steiler de wand en vlakker de structuur van de rots, hoe groter de kans dat je dan met de schrik vrij komt. Wel ligt het voor de hand dat je de grond raakt als de haak waaraan je je(zelf) laat zekeren of zakken, het begeeft zonder dat deze een back-up heeft. De kans op een val op de grond is ook groot wanneer een haak onderin de route breekt. In de meeste moderne sportklimgebieden zijn de haken van de standplaatsen met twee haken door een ketting verbonden. Waar zo’n back-up niet is gemaakt, bijvoorbeeld in multipitchroutes, moet je extra opletten, vooral met abseilen. Maar hoe doe je dat? Je kunt immers niet altijd aan de boorhaak of karabiner die je tegenkomt zien hoe sterk hij is. Wel zijn er een aantal zaken waarop je kunt letten, voor en tijdens het klimmen.

Stress, corrosie en wiebelende hakenOok een boorhaak die ooit sterk en goed geplaatst was, heeft niet het eeuwige leven. Hoe lang de boorhaak betrouwbaar blijft, is van veel factoren afhankelijk. Haken verzwakken vooral door corrosie. In een vochtig klimaat kan hierdoor een nieuw geplaatste haak in een paar jaar nutteloos worden. Haken verzwakken zeker als het boorgat (een fractie) te ruim is geboord. Vaak zie je de haak dan een klein beetje heen en weer bewegen als je hem flink belast (bijvoorbeeld door te bouncen met behulp van een schlinge door de haak). Als je dat ziet, is er een onaanvaardbare kans dat de haak onder jouw lichaams-gewicht uitbreekt.

Funest voor een boorhaak is een warme, zoute en vochtige omgeving. Stress Corrosion Cracking (SCC) is het proces waarbij vocht en zout zich via minieme oneffenheden op het oppervlak van de haak het materiaal naar binnen vreten. Je ziet er vaak niets van, totdat de haak, als gevolg van niet zichtbare haarscheurtjes, ineens breekt. SCC is berucht in gebieden als Thailand, Malta, Kalymnos en Sardinië. De realiteit is dat alle haken in gebieden met invloed van de zee potentiële tijdbommen zijn. Pas sinds kort worden in enkele van deze gebieden titanium haken geplaatst; de enige haken die wel tegen SCC bestand zijn.

De UIAA heeft er eind 2015 een aanbeveling over opgesteld. Hopelijk zullen klimmers en behakers de kosten van (her-)behaking met titanium ophoesten en het staal verbannen uit de routes van deze gebieden.

Incidenten voorkomenOndanks de vele incidenten zijn de meeste sportklimgebieden gewoon veilig en goed ingericht. Als je de volgende punten ook nog in acht neemt, kom je een heel eind in het veilig houden van je klimvakantie.

In de voorbereiding• Let op de leeftijd van de routes of de datum van her-

behaking en koop hiervoor het meest recente gidsje. Haken van voor 1990 zijn vaak onder de maat.

• Kalk, dolomiet en basalt kunnen zacht, poreus of vol steenzouten zitten. Haken kunnen hierin sneller verzwakken of loskomen.

• Ga je klimmen aan de kust of in de tropen? Informeer bij lokale klimmers naar de kwaliteit van de routes. Zie af van routes met haken waarop je sporen van roest ziet.

• Als je in een route genoeg haken verwacht, maar het gebied nog niet goed kent, kun je voor de zekerheid toch een paar nutjes, cams of schlinges meenemen. Materiaal opofferen voor veiligheid is goed besteed geld.

• Check in-situsetjes in een overhang op scherpe kanten die je touw kunnen doorsnijden, ook op de klimmuur.

• Goed materiaal kost geld, reken op 50 à 100 euro per sportklimroute voor de behaking. Door bij te dragen aan lokale hakenfondsen of door lokale klimgidsjes te kopen, draag je bij aan het onderhoud en de inrichting van de klimgebieden die je bezoekt.

Deze ingemetselde haak in Berdorf is aan vervanging toe. De rots is afgebroken door de druk van herhaaldelijk vallen.

Foto

Her

rie

Heck

man

72_HL0316_r45_stalen.indd 73 23-05-16 15:36

ACTIE GELDIG T/M 19 JUNI 2016*Korting geldt exclusief voor NKBV- leden, geldig t/m 19/6/2016. Korting wordt automatisch verwerkt in combinatie met geactiveerde NKBV Ledenkaart. Bekijk alle voorwaarden op bever.nl/actievoorwaarden

€180,- KORTING

ACTIE GELDIG T/M 19 JUNI 2016ACTIE GELDIG T/M 19 JUNI 2016*Korting geldt exclusief voor NKBV- leden, geldig t/m 19/6/2016. Korting wordt automatisch verwerkt in combinatie met geactiveerde NKBV Ledenkaart. Bekijk alle voorwaarden op bever.nl/actievoorwaarden

ACTIE GELDIG T/M 19 JUNI 2016*Korting geldt exclusief voor NKBV- leden, geldig t/m 19/6/2016. Korting

EXCLUSIEF VOOR NKBV LEDEN:

OP=OP

TOMTOM BANDIT ACTIECAMERAvan €429,95 VOOR €249,-* Inclusief gratis duiklens t.w.v. €39,95,-

Productpagina_Hoogtelijn_tomtom_230x297mm_2016_v3.indd 1 17-05-16 16:27Naamloos-2 1 18-05-16 15:02


Tijdens het klimmenControleer tijdens het klimmen op momenten dat het kan de kwaliteit van de haken: zitten ze op logische plekken? Zie je scheurtjes in de rots rondom de haak? Probeer – als dat veilig kan – of je de haak kunt laten bewegen. Zie je roest, of zelfs scheurtjes in het staal van de haak, ketting of maillon? Gebruik zo mogelijk een veilig alternatief voor de haak en realiseer je dat de haak niet betrouwbaar is. Wanneer je een slechte haak tegenkomt in een route kun je proberen een back-up aan een zandloper, boom, nut of cam te plaatsen.

Als je zelf routes opentZelf een route openen, wordt wel eens vergeleken met het schilderen van een schilderij of het componeren van muziek. Het is jouw gi� aan de (klim)gemeenschap, waarin je veel tijd, concentratie en creativiteit hebt gestopt. Maar net als met het maken van een kunstwerk komt er ook veel technische kennis en ervaring bij kijken om het tot een succesvol einde te brengen. Met het grote verschil dat de gevolgen van een mislukt project veel ernstiger kunnen zijn. Bouw dus eerst ervaring op onder begeleiding van ervaren routebouwers, ook al klim je zelf al jaren zelfstandig. Let in elk geval op de volgende factoren als je routes gaat openen en haken gaat zetten.

• Open geen routes zonder dat je exact weet of het mag. Neem altijd contact op met de lokale klimorganisatie of lokale behakers.

• Behaak je route volgens de normen die gelden in het gebied. • Gebruik alleen haken van de beste kwaliteit staal. Dus niet

gegalvaniseerd staal of AISI 304 (A2) haken, maar minimaal AISI 316 (A4) haken. Ze zijn misschien een euro duurder, maar elke cent in duurzaamheid waard. Bovendien zijn die meerkosten te verwaarlozen ten opzichte van de rest van de kosten die je in de vakantie maakt en de uren die je investeert.

• Gebruik bij klimgebieden in de buurt van de zee alleen titanium haken!

• Werk secuur, maak boorgaten schoon, test haken na het plaatsen en stel je op de hoogte van materiaaleigenschappen, de juiste maat boor en de diepte van het gat dat je moet boren. De juiste maat boor en de speci� eke eigenschappen verschillen uiteraard per merk en type boorhaak.

• Neem contact op met de NKBV. We hebben de nodige kennis over behaken en kunnen je op weg helpen of in contact brengen met locals.

De gebroken schakel van een twee jaar oude � xe relais op een buitenklimmuur in Duitsland.

Slacklinen funest v� r aluminium karabinersDe karabiners die we gebruiken voor de klimsport zijn van aluminium. Aluminium zelf hee� bij normaal gebruik bijna het eeuwige leven. Voordat het aluminium van een karabiner door ouderdom of gebruik problematisch verzwakt, werken andere onderdelen vaak al niet meer goed; de sluiting is dan kapot, lam of verbogen, of de karabiner is zo ver ingesleten dat het touw ervan slijt. Aluminium karabiners kunnen wel breken als ze voor slacklinen zijn gebruikt. De voortdurende belastingwisselingen die door trillingen bij het slacklinen optreden, zijn funest voor aluminium karabiners. Aluminium karabiners die met slacklinen zijn gebruikt mag je daarom nooit meer gebruiken om mee te klimmen. Gebruik altijd speciaal materiaal voor het opspannen van je slack- of highline. Meer informatie hierover vind je in het NKBV Kenniscentrum (nkbv.nl/kenniscentrum).

Meer lezen?In het NKBV Kenniscentrum (nkbv.nl/kenniscentrum) verzamelt en deelt de NKBV kennis over veiligheid, materiaal en techniek. Het is zeer de moeite waard om daar eens rond te kijken. Kom je een gevaarlijke situatie tegen, heb je interessante of belangrijke informatie over deze of vergelijkbare onderwerpen? Deel deze dan op het forum (nkbv.nl/forum) of neem contact op met de nkbv via [email protected]. We passen de artikelen in het kennis-centrum aan naar de actualiteit of schrijven een nieuw artikel als we merken dat daar behoe� e aan is. Jullie bijdragen zijn dus meer dan welkom!

Schroe� arabiner met (waarschijnlijk) Stress Corrosion Cracking in de snapper.

Deze karabiner zat als in-situkarabiner in een veel geklommen route in Freyr. Een val in deze karabiner had tot het doorsnijden van het touw kunnen leiden.

Foto

DAV

72_HL0316_r45_stalen.indd 75 23-05-16 15:36


De jeugd van tegenw� rdigDe jeugd van Op trainingsstage met het Nederlands team Sportklimmen

76 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST ICO KLOPPENBURG | FOTO’S ZOUT FOTOGRAFIE

Zeno Schaekers op El Laboratori in Margalef.

76_HL0316_r46_training.indd 76 23-05-16 15:38


Allez Tiba, kom op!” De aanmoedigingen klinken luid in de enorme overhang van Cova dell Caval, in Margalef. Iedereen leeft mee als Tiba Vroom vol gas geeft in haar project. En

achter dat project, met de ronkende naam Adios Paquito, staat 7c+ in het gidsje. Samen met Sam Swalue is ze al een paar uur bezig om stap voor stap verder te komen in deze zwaar overhangende traverse, die mij al pijn doet als ik er alleen maar naar kijk. En het gaat haar heel goed af, want uiteindelijk weet ze elke pas netjes te maken. Vervolgens is Sam aan de beurt om langdurig in deze route te werken.

Eén teamDe Spanjaarden die hier klimmen zijn wel wat gewend. Ten slotte is ‘hun’ Margalef wereldberoemd en is het een komen en gaan van internationaal vermaarde klimmers. Toch zie je een aantal van hen met verbazing en bewondering kijken naar de Nederlandse jeugd-klimmers. Want – eerlijk is eerlijk – Leto Cave en Sam Swalue (bouwjaar 2002) zijn niet de grootsten en in hun oversized dons-jack van het Nederlands team zien ze er nog kleiner uit.

Het Nederlands team draait weer goed. Als voorbereiding op het wedstrijdseizoen zijn ze nu op trainingsstage in Catalonië, waar ze drie klimgebieden bezoeken. Eerst twee dagen Terradets, dan twee dagen Oliana en ten slotte twee dagen Margalef. Tussendoor zijn er rustdagen en is er tijd voor het verplaatsen naar het andere gebied. Op een paar klimmers na is het team compleet en het is mooi om te zien hoe de aanwezigheid van Tim Reuser en Jorg Verhoeven de jeugdklimmers stimuleert. In Nederland traint het team vaak samen, maar deze week wordt er echt een team van gemaakt. “Klimmen is natuurlijk een individuele sport, maar het is belangrijk een team te hebben, omdat klimmers elkaar beter kunnen maken”, zegt Ulf Lennertz, een van de begeleiders van het team. En dat is duidelijk te zien aan de manier waarop de klimmers in paren hun projecten uitwerken. Je moet best veel geduld opbrengen als je partner aan een lange klimsessie bezig is. Je kunt alleen maar zekeren en aanmoedigen. Maar je weet ook dat je, als jij straks weer aan de beurt bent, gebruik kunt maken van de tips en aanmoedigingen van de ander.

Slakken GangDe Nederlandse jeugdklimmers zijn topsporters, maar verder verschillen ze niet veel van de gemiddelde groep jongeren. In de aanloop naar de rotsen – ook sportklimmers moeten aanlopen – blijkt dat het tempo onderling nogal verschilt. Ik loop mee met Tiba en Sam en de anderen zijn nu wel uit zicht. “Welkom bij de Slakken Gang,” zegt Tiba. Als ik vraag wat ze bedoelt legt ze uit: “Wij zijn team Slakkentempo. Bij alles. Ik klim ook echt langzaam, jongen.” En dit team, daar kom je niet zomaar bij, dat is duidelijk: “Leto en Mischa hoorden er eerst ook bij, maar Mischa klimt nu te snel. Nee, Sam en ik, wij zijn de OG, de Original Gangsters!”

Het plezier in het klimmen moet er zijn. Maar dat het hier niet alleen maar ‘klimmen voor de lol’ is, blijkt als je luistert naar de

Het Nederlands team Sportklimmen is inmiddels goed op weg met het wedstrijdseizoen. Ze trainen veel samen en in februari gingen ze een week op trainingskamp in het Spaanse Catalonië. Hoogtelijn liep een paar dagen mee en zag hoe gemotiveerd er werd getraind. En hoeveel lol dat oplevert.

76 | HOOGTELIJN 3-2016 | TEKST ICO KLOPPENBURG | FOTO’S ZOUT FOTOGRAFIE

gesprekken tussen de begeleiders en de klimmers. Soms klinkt na een mislukte poging een wat gefrustreerd “laat maar zakken”, maar daar nemen de trainers niet meteen genoegen mee. “Wat ging daar nou mis?”, klinkt het dan van beneden. De klimmer wordt gedwongen te analyseren waarom de poging niet lukte en wat er beter moet. Natuurlijk worden er ook suggesties gedaan voor een andere aanpak, maar opvallend vaak moeten de klimmers zelf met de oplossing komen. En dat is ook logisch, als je bedenkt dat iemand in een klimwedstrijd ook maar beperkt te coachen is. In die wedstrijd moet de klimmer ook tijdens het klimmen zelf de beste oplossingen bedenken. “Laat maar zakken” is dan geen optie.

Individuele doelen’s Avonds na het diner praten we met de begeleiders van het team nog even door over het team en hun doelen. “De klimmers hebben natuurlijk hun individuele doelen”, zegt Mathieu Ceron, trainer en fysiotherapeut. “En als doel voor het seniorenteam hebben we bepaald dat er uiteindelijk finales moeten worden gehaald. Voor de jeugd hebben we eigenlijk geen resultaatdoelstellingen, zoals het behalen van podia. Voor hen is het belangrijk dat ze ervaring opdoen, om later als senior goed voorbereid te kunnen presteren.” vult Aukje aan. Met ‘finales’ bedoelt ze dan finales in internationale wedstrijden. Dat is logisch, want het gaat hier om klimmers die Nederland vertegenwoordigen. Maar er wordt wel meteen een opmerking bij gemaakt door Ulf. “Je ziet bij heel veel Nederlandse jeugdwedstrijden dat er te makkelijk wordt gebouwd. Je moet de boulders dan flashen. Wat betekent dat degene die dat nèt kunnen,

“

Sam Swalue op Espadelles (Margalef).


Joh

nn

y C

olli

nso

n,

Kai

tlyn

Far

rin

gto

n.

Tim

Kem

ple

/ S

an R

afae

l Sw

ell,

Uta

h –

US

A

Mud, rock, rain, dirt.Adapt to every element on the trail.

DISCOVER THE ULTRA SERIES™ COLLECTION AT BEVER.NL/ULTRA

15/03/16 11:26Naamloos-2 1 18-05-16 15:02


dat soms doen en de toppers, die dat heel goed kunnen, wel een beetje zenuwachtig worden. Want ze mogen niet falen. Dus de wedstrijden zijn te gemakkelijk en de stijl sluit niet helemaal aan bij de internationale wedstrijden. Daar valt nog zoveel te winnen.” Ik realiseer me dat de ‘overmacht’ van sommige klim-mers uit het team niet altijd ideaal is. Niet voor hen, niet voor de andere klimmers en ook niet voor het publiek. Maar het is moeilijk dit te voorkomen in een land waarin het aantal echt goede wedstrijdklimmers vrij beperkt is.

En dan komen we ook op de Olympische Spelen van 2020. Nu sportklimmen waarschijnlijk Olympisch wordt, ga je toch onwillekeurig nadenken over wie van deze groep misschien over vier jaar in Tokio mag aantreden. Het begeleidingsteam wil daar niet over speculeren. “Je kunt nu niet zeggen wie er over vier jaar toppers zijn,” zegt Aukje. “Er kan nog zo veel gebeuren!” Ook de klimmers die ik ernaar vraag, blijken niet bezig met het idee van de Spelen. Wel zijn ze duidelijk over het format dat nu circuleert. Dat vinden ze maar niks, of, in de woorden van Mark Brand: “Dat slaat helemaal nergens op!” Het idee is nu dat elke deelnemer aan alle drie disciplines (lead, boulder en speed) moet meedoen. Dat lijkt toch op een atletiekwedstrijd waarbij alleen de tienkamp op het programma staat.

Grenzen verleggenHet team is dus in Spanje om te trainen. Maar trainen, kun je dat niet beter gewoon in een klim- of boulderhal doen? “Natuurlijk kan dat heel goed,” zegt Mathieu, “maar tijdens deze week proberen we iedereen echt grenzen te laten verleggen. De meeste jeugd-klimmers hebben nog maar heel weinig ervaring op echte rots en kijken op tegen de ‘nummertjes’ die achter de routes staan. Daar moeten we vanaf.” En dus gaat een klimmer die misschien nog maar net een 7a klimt gewoon een 8a in en ontdekt hij dat hij eigenlijk alle passen van die route wel kan maken. En dat het gewoon een kwestie van het juiste moment is om die route te klimmen.

Boulderen aan touwNaast serieus trainen is er gelukkig ook tijd voor serieuze lol. Een stang langs het trottoir wordt meteen gebruikt als balk en even later als rek om een plank onder te maken. Verder wordt een van de klimmers in de waan gelaten dat de redacteur van Hoogtelijn is gekomen om een paar boulderaars te volgen die aan touw gaan klimmen. ‘Boulderen aan touw’, moet het verhaal gaan heten.

Iedereen speelt het spel mee. Toch ligt de waarheid dichter bij deze practical joke dan je zou denken. Boulderen aan touw: dat is precies waar het uitwerken van de projecten op lijkt. Zo hangen Don van Laere en Julia Meyer de volgende ochtend in een andere sector in het enorme dak van een grote grot. Allebei zijn ze boulderaars en dus gewend om korte, maar wel heel moeilijke problemen te klimmen. Hier leren ze om hun explosiviteit en creativiteit in een iets langere route te gebruiken. En om daarbij hun duurvermogen te verbeteren. Voor de instap van de route moet je voorzichtig op een stapel stenen gaan staan. Don hee� de dag ervoor al een 8b geklommen, maar moet toch flink aan de bak om deze 7c+ af te tikken. Voor Julia is het net te hoog gegrepen. Zij hee� wel al de route Tsunami geklommen, toch ook een 7c. “Niet slecht voor iemand die voor het eerst aan touw klimt,” zegt trainer Aukje van Weert. “Ik had er gisteren al in gewerkt en vandaag nog een paar keer”, vertelt Julia. Als ik vraag hoeveel pogingen ze nodig hee� gehad, moet ze lachen: “Te veel!”

Iets verderop bouldert Jorg Verhoeven zich door een project van een andere orde. Hij werkt stapje voor stapje aan de route First Round, First Minute, met 9b een van de moeilijkste routes ter wereld. Ook dat leer je hier: dat iemand uit jouw team het lef hee� zo’n gruwelijk zware route in te stappen. En dat je grenzen kunt verleggen als je vertrouwen hebt in je eigen kunnen!

Nederlands TeamKijk voor alle leden van het Nederlands team op nkbv.nl/sportklimmen/wedstrijdsport/nederlands-team-sportklimmen.

Begeleidingsteam In Spanje werd het Nederlands team Sportklimmen begeleid door:• Ulf Lennertz, trainer/coach (NKBV)• Mathieu Ceron, trainer/coach (NKBV) en fysiotherapeut (Medicort)• Aukje van Weert, trainer/coach (NKBV)• Michiel Nieuwenhuijsen, trainer/coach (NKBV)

Het Nederlands team Sportklimmen wordt gesponsord door The North Face.

In Margalef klimt Don van Laere Sikau (7c) on sight.



gesp

otVolg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie. Tips zijn welkom op [email protected].

Voor wie de drukte op de populaire teahousetreks in de Himalaya beu is, is het Noord-Indiaase Ladakh een prima alternatief. Hoewel het ook daar steeds drukker wordt: afgelopen zomer telde hoofdstad Leh 1,7 miljoen bezoekers. Maar er is nog ruimte genoeg voor wie eenzaam onderweg wil zijn, al dan niet met een ponyman. Uitgeverij Cicerone brengt een nieuwe editie van Trekking in Ladakh. Acht routes, van de populaire rechttoe-rechtaan Markha valleytrek tot zware ondernemingen die een wandelaar op vele dagen van de bewoonde wereld brengen. De nadruk ligt op trekkings in de schitterende en zeer ruige streek tussen Leh en Zanskar. Trekkingroutes in Ladakh veranderen snel, zeker doordat de overheid voor 2020 elk dorp met de auto bereikbaar wil maken. Op de website van Cicerone houdt de schrijver zo goed mogelijk de actuele wijzigingen in de routes bij. Daarom vind ik het vreemd dat deze gids amper wijzigingen kent ten opzichte van de vorige uitgave uit 2012 en deels gedateerde informatie gee� . [Frank Husslage]

Trekking in Ladakh, Radek KucharskiUitgave: cicerone.co.ukISBN: 9781852848309€ 30

80 | HOOGTELIJN 3-2016 | ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG

Als klimmer is het � jn om te weten welke route je instapt. Daarom hebben routes namen. Maar een naam is meer dan dat: het is het voorrecht van degene die de route opent om zijn kindje een naam te geven. Dat kan een mooie manier zijn om je vriendin blij te maken (La Sylvia) of de wereld te laten weten dat je fan bent van PinkFloyd (Welcome to the machine). Maar mag je die naam zomaar op de rots schrijven? Of een naambordje, al dan niet zelfgemaakt, op de rots lijmen? En hoe groot mag dat naam-bordje dan zijn? De Amerikaanse klimmer Chris Schulte toont op Instagram trots zijn plaque, maar vraagt zich ook meteen af: kan het wel?

Souvenirs Pittoresques des Glaciers de Chamouny is voor het eerst uitgegeven in 1821. Nou ja, uitgegeven... Er zijn destijds maar een paar exemplaren gedrukt, waardoor het een van de zeldzaamste boeken is over de Alpen. En wat voor een. Het was zo’n 200 jaar geleden een soort geïllustreerde gids voor reizigers op het traject Genève-Chamonix. De fraaie tekeningen zijn van de hand van Gabriel Charton (1775-1853) en tonen de belangrijkste bezienswaardigheden onderweg: het meer van Genève, slaperige

De mogelijkheden om met GPS en internet je tochten voor te bereiden, zijn de laatste jaren sterk toegenomen. Toch was het nog altijd lastig om op een legale manier digitale kaarten te raadplegen. Voor Zwitserse kaarten zagen we onlangs een link langskomen die toegang gee� tot digitale topogra� sche kaarten met ongekende

mogelijkheden. Skitoeren, tekenen en meten op de kaart, ov-haltes en nog heel veel meer is er te vinden. Neem even de tijd en struin eens lekker rond, bijvoorbeeld via bit.ly/1SFU1su of scan de QR-code.

Zeldzame schat gereanimeerddorpjes aan kronkelende rivieren, groene berg-weiden en imposante panorama’s (waaronder natuurlijk ook uitzichten op de Mont Blanc). Het was de tijd waarin de ruige Glacier des Bossons met woeste pieken steeds dieper het dal in kwam en Chamonix nog een dorp was dat ook wel Le Prieuré werd genoemd. Reizigers wordt aangeraden een heilzaam bad te nemen in St. Gervais en op te passen voor de slechte staat van de weg (“hoewel gerepareerd”) tussen Chède en Servoz. Deze uitgave uit 2015 is een facsimile van het origineel uit 1821 en laat berg-lie� ebbers van nu wegdromen naar toen. De teksten bij de a� eeldingen zijn zowel in het Engels als in het Frans. Grappig detail: de hoogtes worden niet vermeld in meters, maar in toises (1 toise is ongeveer 1,90 meter). [Marieke van Kessel]

What’s in a name?

Wat vind jij van namen op de rots? Stuur je mooiste of meest stuitende foto van een routenaam naar [email protected] o.v.v. Naambordje, en wie weet zie je hem in een volgende editie terug.

Topogra� sche kaarten Zwitserland online

Himalaya-wandelen zonder fi les Souvenirs Pittoresques des Glaciers

de Chamouny, Gabriel ChartonUitgave: mountaineeringbooks.org ISBN: 9780954920111€ 44,95

80_HL0316_r13_gespot.indd 80 23-05-16 15:40

HOOGTELIJN 3-2016 | 8180 | HOOGTELIJN 3-2016 | ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG

Het is zo’n wild idee dat ontstaat in de kroeg: laten we de dertien sterren in de vlag van Wallis, één voor elk district, aan de hemel laten schijnen als het kanton 200 jaar bij de Zwitserse federatie hoort. Fotograferen vanuit de ruimte, een lang lint van licht langs de grens van het kanton. Uiteindelijk werd het een nachtelijk lichten vuurwerkspektakel door dertien bergen op hetzelfde moment in het licht te zetten. Een enorme organisatie zorgde ervoor dat het lumineuze idee werd uitgevoerd. En vastgelegd in een fraai boekwerk met verrassende beelden. [Peter Daalder]

De vorige, derde, druk was al een behoorlijk complete topo. De kritiek was dat de routewaar-deringen niet altijd klopten. Andere topo’s van de vele klimgebieden die Sicilië rijk is, waren op dat vlak beter. Met deze vierde

druk van Di Roccia di Sole claimen de auteurs dit probleem te hebben opgelost. Vergeleken met de eerste editie uit 2008 is deze jongste

editie inmiddels zelfs twee keer zo dik. De groei komt deels op rekening van de grote ontwikkeling die het klimmen op Sicilië doormaakt. De gids bevat een losse overzichtskaart met 900 ingetekende routes van het populaire sportklimgebied bij de camping van San Vito lo Capo. Ook zijn er voor het eerst boulders en deep water solo’s in opgenomen. Al met al een zeer complete gids om het rotsklimparadijs Sicilië mee te ontdekken. [Eveline van Tuinen]

De klimsport kent een aantal wonder-kinderen en Ashima Shiraishi is er zeker één van. Op 22 maart klom ze de boulder Horizon in Japan. Daarmee schreef ze zichzelf dubbel en dwars de geschiedenisboeken in. Nog nooit klom iemand van 14 zo’n moeilijke boulder. Bovendien was ze de eerste vrouw die 8C bouldert. Dai Koyamada die Horizon als eerste klom, vond de boulder een van zijn moeilijkste eerst-beklimmingen en niet gemakkelijk voor 8C. Op Instagram schrij� Ashima dat het voor haar een droom is die is uitgekomen. Inmiddels is ze 15 en wordt het een uitdaging de lijn door te trekken en voor haar zestiende een nog zwaardere boulder te klimmen, daarvan zijn er namelijk maar een paar... Kijk op 99boulders.com/blog/hardest-boulder-problems.

Het verhaal over de wandeldate in Hoogtelijn #1 van dit jaar trok een boel nieuwe leden, waaronder bijna honderd NKBV-leden. Maar je kunt ook old skool daten in de bergen. Dat zagen we toen we iets beter keken naar het bordje dat In Oostenrijk naast het wandelpad naar de Serles lag. “Weibliches wesen gesucht”, zo luiden de eerste woorden. Het is zeker een originele manier om een wandeldate te versieren. Waarbij de tekst uiteindelijk afsluit met de toch wel weer moderne uitnodiging om een e-mail te sturen.

Voor wandelaars met ambitie en tijd (en geld) is op matadornetwork.com/trips/10-long-distance-hiking-trails-around-world een mooi lijstje met doelen te vinden. Bescheiden doelen, zoals de GR10, met 866 kilometer en 47.000 hoogtemeters. Maar ook wat ambitieuzere doelen als de Greater Patagonian Trail, met 1500 wandel-kilometers.

Nog meer Siciliaans klimwerk

EEN LUMINEUS IDEE

WandeldateHet betere wandelwerk

Meisje van 14 klimt 8C

Di Roccia di Sole; Cappuccio, Cianciolo, GalloUitgave: versantesud.it, verkrijgbaar in het Italiaans, Engels en DuitsISBN 978-88-98609-37-6€ 35

Win dit boekHoogtelijn verloot het recensie-exemplaar van dit Frans/Duitstalige boek. Wil je mee-dingen, stuur dan voor 27 juni 2016 een mail naar [email protected], onder ver-melding van ‘13 sterren’.

13 étoiles au sommet - 13 Sterne am Gipfel, Gérard SermierUitgave: editionsfavre.comISBN: 978-2-8289-1521-6€ 36,00

80_HL0316_r13_gespot.indd 81 23-05-16 15:40


v� r

uitb

lik

Hoogtelijn 4-2016 verschijnt 2 september

Spannende klim op de Dent Blanche

Spanje

Huttentocht in de Vanoise

THEMA:ColofonHoogtelijn is het o� ciële tijdschri� van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht hee� , zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schri� elijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

RedactiePeter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Ernst Arbouw, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Florian van Olden, Ivar Schute.

MedewerkersJody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Arnold Tang, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartogra� e), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adresNKBV, t.a.v. Hoogtelijn,Postbus 225, 3440 AE [email protected], hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatiePatrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden0348-484066/[email protected]

Productie en vormgevingStudio ManagementMedia, Hilversum Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet

Druk Senefelder Misset, DoetinchemOplage: 38.000ISSN: 1387-862X

Los abonnementNiet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor € 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport VerenigingBellen0348-409521BezoekenHouttuinlaan 16-A, 3447 GM WoerdenSchrijvenPostbus 225, 3440 AE WoerdenFax 0348-409534, [email protected]: IBAN NL84RABO0161417213BIC RABONL2U

82_HL0316_r12_vooruitblik.indd 82 23-05-16 15:40

TOP VERZEKERD VOOR AL JE VAKANTIES

IN DE BERGEN OF OP HET STRAND

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL

Avontuurlijke bergsporters gaan met de NKBV top verzekerd op pad. Ga je op rondreis, strand- of stedenvakantie? Ook dat dekt de NKBV-reisverzekering. Voor slechts €29,75 ben je het hele jaar overal ter wereld verzekerd van opsporing, redding en repatriëring. Reisbagage, geneeskundige kosten, wettelijke aansprakelijkheid en ook rechtsbijstand zijn gedekt.*

* Voor afsluiten en de polisvoorwaarden kijk op nkbv.nl/verzekering.

SLECHTS

€29,75

PER JAAR

ADV-Reisverzekering16-Hoogtelijn-NIEUW.indd 2 18-05-16 14:24Naamloos-1 1 20-05-16 10:50

LoweAlpine_Adapt_Axiom_A4_Dutch.indd 2 02/02/2016 09:50:57

Lowe Alpine Axiom is nu in alle soorten en maten verkrijgbaar bij Bever. Check de Lowe Alpine-merkpagina op www.bever.nl/merken/lowe-alpine

Naamloos-2 1 18-05-16 15:01

Hoogtelijn 3/2016

Documents

Transcript of Hoogtelijn 3/2016