hoofdstuk 5 longitudinale studie ernst van dementie · In het eerste interimrapport (2000)1 van de...
39
Inhoudsopgave 5 EVALUATIE VAN HET EVOLUTIESTADIUM (CDR-M) ...................................................................... 5-2 LONGITUDINALE ANALYSE VAN DE GEGEVENS 2002, 2003, 2004 ....................................................... 5-4 5.1 INTRODUCTIE ................................................................................................................................... 5-4 5.2 DEEL I TRANSVERSALE ANALYSE VAN DE GEGEVENS VAN DE POPULATIE VAN 2004 5- 6 5.2.1 Geëvalueerde populatie ................................................................................................................ 5-6 5.2.2 Relatie met de socio-demografische gegevens ............................................................................. 5-6 5.3.2.1 Geslacht .................................................................................................................................... 5-6 5.3.2.2 Leeftijd ..................................................................................................................................... 5-8 5.3.2.3 Verblijfplaats ............................................................................................................................ 5-9 5.3.2.4 Regio ...................................................................................................................................... 5-10 5.3.2.5 Conclusies............................................................................................................................... 5-10 5.2.3 Relatie met de klinische gegevens .............................................................................................. 5-11 5.3.3.1 Klinische diagnostiek ............................................................................................................. 5-11 5.3.3.2 Conclusies............................................................................................................................... 5-12 5.3 DEEL 2 : LONGITUDINALE ANALYSE VAN DE CDR-M GEGEVENS 2002, 2003, 2004 ....... 5-13 5.3.1 Longitudinale analyse van de evoltutiestadia (CDR-M) in de globale populatie ....................... 5-13 5.3.1.1 Evolutie van de evolutiestadia CDR-M van de globale populatie .......................................... 5-13 Evolutiestadia (CDR-M) in de globale populatie tussen 2002, 2003 en 2004 in functie van socio- demografische variabelen ....................................................................................................................... 5-15 Conclusies .............................................................................................................................................. 5-17 5.3.2 Longitudinale analyse van het evolutiestadium (CDR-M) in functie van de klinische diagnostiek5- 18 5.3.2.1 Evolutie van de CDR-M score tussen 2002 en 2004 .............................................................. 5-19 5.3.2.2 Evolutie van de CDR-M score tussen 2003 en 2004 .............................................................. 5-21 5.3.2.3 Conclusies............................................................................................................................... 5-22 5.3.3 Longitudinale analyse van de CDR-M evolutie in functie van de klinische diagnostiek en de socio-demografisch variabelen ................................................................................................................... 5-23 5.3.3.1 Verband met het geslacht........................................................................................................ 5-23 5.3.3.2 Verband met de leeftijd .......................................................................................................... 5-23 5.3.3.3 Relatie met de verblijfplaats ................................................................................................... 5-25 5.3.3.4 Relatie met de betrokken regio ............................................................................................... 5-29 5.3.3.5 Conclusies............................................................................................................................... 5-32 5.4 DEEL 3 : SYNTHESE VAN DE LONGITUDINALE STUDIE VAN DE ERNST VAN DEMENTIE 5-34 5.4.1 Transversale analyse van de gegevens van 2004 ........................................................................ 5-34 5.4.2 Longitudinale analyse van de gegevens van 2002, 2003 en 2004 .............................................. 5-34 5.4.3 Conclusies................................................................................................................................... 5-38
Transcript of hoofdstuk 5 longitudinale studie ernst van dementie · In het eerste interimrapport (2000)1 van de...
Inhoudsopgave
5 EVALUATIE VAN HET EVOLUTIESTADIUM (CDR-M)......................................................................5-2 LONGITUDINALE ANALYSE VAN DE GEGEVENS 2002, 2003, 2004 .......................................................5-4
5.1 INTRODUCTIE ...................................................................................................................................5-4 5.2 DEEL I TRANSVERSALE ANALYSE VAN DE GEGEVENS VAN DE POPULATIE VAN 2004 5-6
5.2.1 Geëvalueerde populatie ................................................................................................................5-6 5.2.2 Relatie met de socio-demografische gegevens .............................................................................5-6
5.3.2.1 Geslacht ....................................................................................................................................5-6 5.3.2.2 Leeftijd .....................................................................................................................................5-8 5.3.2.3 Verblijfplaats ............................................................................................................................5-9 5.3.2.4 Regio ......................................................................................................................................5-10 5.3.2.5 Conclusies...............................................................................................................................5-10
5.2.3 Relatie met de klinische gegevens ..............................................................................................5-11 5.3.3.1 Klinische diagnostiek .............................................................................................................5-11 5.3.3.2 Conclusies...............................................................................................................................5-12
5.3 DEEL 2 : LONGITUDINALE ANALYSE VAN DE CDR-M GEGEVENS 2002, 2003, 2004 .......5-13 5.3.1 Longitudinale analyse van de evoltutiestadia (CDR-M) in de globale populatie .......................5-13
5.3.1.1 Evolutie van de evolutiestadia CDR-M van de globale populatie ..........................................5-13 Evolutiestadia (CDR-M) in de globale populatie tussen 2002, 2003 en 2004 in functie van socio-demografische variabelen .......................................................................................................................5-15 Conclusies ..............................................................................................................................................5-17
5.3.2 Longitudinale analyse van het evolutiestadium (CDR-M) in functie van de klinische diagnostiek5-18
5.3.2.1 Evolutie van de CDR-M score tussen 2002 en 2004 ..............................................................5-19 5.3.2.2 Evolutie van de CDR-M score tussen 2003 en 2004 ..............................................................5-21 5.3.2.3 Conclusies...............................................................................................................................5-22
5.3.3 Longitudinale analyse van de CDR-M evolutie in functie van de klinische diagnostiek en de socio-demografisch variabelen ...................................................................................................................5-23
5.3.3.1 Verband met het geslacht........................................................................................................5-23 5.3.3.2 Verband met de leeftijd ..........................................................................................................5-23 5.3.3.3 Relatie met de verblijfplaats ...................................................................................................5-25 5.3.3.4 Relatie met de betrokken regio ...............................................................................................5-29 5.3.3.5 Conclusies...............................................................................................................................5-32
5.4 DEEL 3 : SYNTHESE VAN DE LONGITUDINALE STUDIE VAN DE ERNST VAN DEMENTIE 5-34
5.4.1 Transversale analyse van de gegevens van 2004........................................................................5-34 5.4.2 Longitudinale analyse van de gegevens van 2002, 2003 en 2004 ..............................................5-34 5.4.3 Conclusies...................................................................................................................................5-38
5-2
Tabel 5- 1 Beschrijving van de geëvalueerde populatie in 2004 met de CDR-M .....................................................5-6 Tabel 5- 2 – Verdeling in functie van de klinische diagnostiek van de personen geëvalueerd met de CDR-M in 2004
......................................................................................................................................................................5-6 Tabel 5- 3 - Vergelijking van de CDR-M 2004 scores in functie van het geslacht (U de Mann-Withney) ...............5-7 Tabel 5- 4 – Univariate analyse van de CDR-M 2004 score in functie van de leeftijd (t de student) ........................5-8 Tabel 5- 5 – Vergelijking van de CDR-M 2004 score volgens de verblijfplaats (U de Mann-Withney) ....................5-9 Tabel 5- 6 – Effect van de regio (Lier/Verviers) op het evolutiestadium volgens de score van de CDR-M 2004 (U
de Mann-Withney ) ......................................................................................................................................5-10 Tabel 5- 7 – Effect van de diagnostiek (dement/niet-dement) op het evolutiestadium.
Vergelijking van de CDR-M 2004 score (Mann Withney-test) ......................................................................5-11 Tabel 5- 8 – Vergelijkende analyse van de CDR-M scores in de globale populatie in functie van de socio-
demografische gegevens...............................................................................................................................5-35 Tabel 5- 9 – Longitudinale analyse van de CDR-M score in functie van de klinische diagnostiek .........................5-36 Tabel 5- 10 – Differentiële analyse van de CDR-M scores in functie van de socio-demografische gegevens en het
klinisch beeld ...............................................................................................................................................5-37
5-3
Figuur 5- 1- Medianen van de CDR-M 2004 scores volgens het geslacht ...............................................................5-7 Figuur 5- 2- Gemiddelde score van de CDR-M 2004 volgens de leeftijdscategorie (65-81 ; 82 en ouder) ..............5-8 Figuur 5- 3- Mediaan van de CDR-M 2004 score volgens verblijfplaats (thuis/instelling) ......................................5-9 Figuur 5- 4- Medianen van de CDR-M 2004 scores volgens de regio (Lier/verviers) ...........................................5-10 Figuur 5- 5 – Mediaan van de CDR-M score volgens de klinische diagnostiek (dementerend/niet-dementerend) 5-11 Figuur 5- 6 – Longitudinale analyse van het evolutiestadium in de totale populatie (n =155) ...............................5-14 Figuur 5- 7 – Longitudinale analyse van de evolutiestadia in de globale populatie (n=219)...................................5-15 Figuur 5- 8– Longitudinale analyse van het evolutiestadium van de globale populatie in een instelling (n=128)....5-16 Figuur 5- 9 – Analyse van de longitudinale gegevens van de globale populatie (n=180). Medianenscore van de CDR-
M in 2003 en 2004 .......................................................................................................................................5-17 Figuur 5- 10 – Longitudinale analyse van het evolutiestadium
Medianenscores van de globale CDR-M van de groep ND1 ‘niet-dementerend’ (2002- 2004) (n=49)...........5-19 Figuur 5- 11 – Longitudinale analyse van het evolutiestadium .............................................................................5-20 Figuur 5- 12 – Longitudinale analyse van het evolutiestadium .............................................................................5-21 Figuur 5- 13 – Longitudinale analyse van de evolutiestadia ..................................................................................5-22 Figuur 5- 14 – Medianenscore van de CDR-M 2002-2004 bij personen van de groep NDA1 ‘niet-dementerend’
ouder dan 82 jaar (n=25) .............................................................................................................................5-24 Figuur 5- 15 – Medianenscore CDR-M 2003-2004 bij personen van de groep NDA2 ‘niet-dementerend’ in de
leeftijdscategorie 65 tot 81 jaar (n=21) .........................................................................................................5-25 Figuur 5- 16 – Mediaan en globale CDR-M score 2002-2004 van de personengroep NDR1 ‘niet-dementerend’ thuis
(n=19) .........................................................................................................................................................5-26 Figuur 5- 17 – Medianen CDR-M score 2002-2004 van de personen van de groep NDR1 ‘niet-dementerend’ in
instellingen (n=30).......................................................................................................................................5-26 Figuur 5- 18 – Mediaan van de globale CRD-M score 2002-2004 van de personen van de groep DR1 ‘dementerend’
in instellingen (n=90)...................................................................................................................................5-27 Figuur 5- 19 – Medianen van de globale CDR-M score 2003-2004 van de personen van de groep NDR2 ‘niet-
dementerenden’ in instellingen (n=36) .........................................................................................................5-28 Figuur 5- 20 – Medianen van de globale CDR-M score 2003-2004 van de personen van de groep DR2
‘dementerenden’ in instellingen (n=148) ......................................................................................................5-29 Figuur 5- 21 – Medianen van de globale CDR-M score 2002-2004 van de personen van de groep NDFW1 ‘niet-
dementerenden’ van Verviers (n=38) ...........................................................................................................5-30 Figuur 5- 22 – Medianen van de globale CDR-M score 2003-2004 van de personen van de groep NDWF2 ‘niet-
dementerenden’ uit verviers (n=30) .............................................................................................................5-31
5-4
5 EVALUATIE VAN HET EVOLUTIESTADIUM (CDR-M)
LONGITUDINALE ANALYSE VAN DE GEGEVENS 2002, 2003, 2004
5.1 INTRODUCTIE In het eerste interimrapport (2000)1 van de eerste fase van studie dementie, heeft de
onderzoeksgroep van QUALIDEM een gestandaardiseerd instrument geselecteerd: the Clinical
Demensia Rating – Modified, CDR-M (Heyman et al., 1987) om het evolutiestadium van
dementie te evalueren. Dit instrument evalueert zes dimensies van het klinisch functioneel beeld:
geheugen, oriëntatie, oordeels- en oplossingsvermogen, probleemoplossingsvermogen, sociale
gewoonten, huiselijke activiteiten en persoonlijke zorgen. Elk domein wordt gekarakteriseerd
door problemen, stoornissen of specifieke deficits in zeven stappen in functie van hun intensiteit.
De evaluatie van de persoon voor elk van deze items laat toe een globale score te berekenen van
de CDR-M. Deze score situeert zich tussen zeven evolutiestadia van dementie: normaal (score 0-
1.5), onzekere diagnose (score 2-4.5), licht (score 5-9), matig (score 9.5-15), ernstig (score 15.5-
21), zwaar (score 21.5-27.5), terminaal (score 28-30).
Het uittesten van dit instrument in de eerste veldstudie van QUALIDEM2 heeft toegelaten om
in een proefgroep van 329 personen de adequaatheid, de gevoeligheid en de betrouwbaarheid van
het instrument te testen. De scores van de CDR-M staan in verband met enkele socio-
demografische variabelen (verblijfplaats, leeftijd, regio). Op het vlak van de klinische gevoeligheid
zijn de CDR-M scores significant gestegen in de groep ‘dementerenden’ in vergelijking met de
‘mild cognitief imperment (MCI)’ groep en de ‘normalen’. De evolutiestadia van de CDR-M zijn
gecorreleerd met de intensiteit van de cognitieve problemen (MMSE, CDT, Camcog), de graad
van afhankelijkheid (Katz-risif, AGGIR, IADL, FRAIL), de gedrags- en psychologische
problemen (CERAD) en de kwaliteit van leven (ADRQL). Er werd geen verband vastgesteld met
de objectieve of subjectieve gezondheidstoestand (Charlson, case management) en depressieve
symptomatologie van de mantelzorger (Zung). In tegendeel, de subjectieve belasting neemt toe in
functie van het evolutiestadium. De haalbaarheid van het instrument CDR-M veronderstelt de
verzameling van zeer gedetailleerde klinische gegevens. De verkregen resultaten zijn coherent met
1 Eerste Interimrapport p.39-41, Eindrapport Hoofdstuk 5 p.3-5; cd-rom Qualidem 1999-2002. 2 Eindrapport Hoofdstuk 5 p.6-14: cd-rom Qualidem 1999-2002: Eindrapport 2002/ Eindrapport annex 05-1 cdr, p.19.
5-5
de gegevens uit de internationale literatuur en kunnen een normatieve waarde hebben voor de
Belgische populatie.
In overeenstemming met het lastenboek van de tweede fase van de ‘Studie Dementie’ is het
evolutiestadium volgens de CDR-M gemeten in de veldstudie op twee verschillende bijkomende
momenten (2003, 2004) in het perspectief van een longitudinale evolutie. Het eerste deel van dit
hoofdstuk synthetiseert de gegevens van de CDR-M volgens de laatste gegevensverzameling van
2004.3 Deze analyse heeft betrekking op de socio-demografische gegevens (geslacht, leeftijd,
verblijfplaats, regio) en de klinische diagnostiek (dement versus niet dement).
Het tweede gedeelte van dit hoofdstuk is gewijd aan de longitudinale analyses van de gegevens
verkregen in 2002, 2003, 2004. Deze analyse heeft vooral betrekking op de globale populatie en
maakt een onderscheid tussen de groep dementerenden en de niet-dementerenden. De invloed
van de socio-demografische gegevens wordt geobjectiveerd. De belangrijkste conclusies worden
weergegeven en gesynthetiseerd.
3 De analyse van de gegevens van 2003 is onderwerp geweest van het interimrapport gepresenteerd voor de stuurgroep van het riziv.
5-6
5.2 DEEL I TRANSVERSALE ANALYSE VAN DE GEGEVENS VAN DE
POPULATIE VAN 2004
5.2.1 Geëvalueerde populatie
In 2004 werden 568 personen ouder dan 65 jaar geëvalueerd met de CDR-M. De meerderheid
onder hen verbleef in een instelling (70 %) en in de regio Lier (63 %). Deze populatie is
hoofdzakelijk vrouwelijk (79 %) (Tabel 1).
Tabel 5- 1 Beschrijving van de geëvalueerde populatie in 2004 met de CDR-M
Arr. Lier
n= 359 (63%)
Arr. Verviers
n= 209 (37%)
Hommes Femmes Hommes Femmes Total
Domicile 30 77 16 46 169 (30%)
Institution 42 210 29 118 399 (70%)
Total 72 (13%) 287 (50%) 45 (8%) 164 (29%) 568
In deze populatie bevat de groep ‘niet-dementerenden’ 247 personen en de groep dementerenden
262 (Tabel 2).
Tabel 5- 2 – Verdeling in functie van de klinische diagnostiek van de personen geëvalueerd met de CDR-M in 2004
GROUPE Nombre de
Déments 262 (51,4%)Non-déments 247 (48,6%)
5.2.2 Relatie met de socio-demografische gegevens
5.3.2.1 Geslacht We stellen een verschil vast tussen mannen en vrouwen wat betreft de totale CDR-M score in
2004 (Mann Withney-test4). De mediaan van de vrouwelijke personen is significatief hoger (11.0)
in vergelijking met de mannelijke (8.5) (Tabel 3, Figuur 1). (aan tabel 3: Vergelijking van de cdr-m
2004 scores in functie van het geslacht, men withney-test) (figuur 1: medianen van de cdr-m
scores volgens het geslacht)
4 Effectué lorsque de normalité et/ou d’homosedascticité non rencontrée (test de Levene)
5-7
Tabel 5- 3 - Vergelijking van de CDR-M 2004 scores in functie van het geslacht (U de Mann-Withney)
p N mannen n Vrouwen Mediaan
mannen
Mediaan
vrouwen
CDR-M 2004 0,027256 117 451 8.50 11.00
Signifiacant effect vetgedrukt (p < .05)
Figuur 5- 1- Medianen van de CDR-M 2004 scores volgens het geslacht
Médiane 25%-75% Min-Max
Homme Femme-5
0
5
10
15
20
25
30
35
Sco
re g
loba
l CD
R 2
004
5-8
5.3.2.2 Leeftijd
We noteren een verschil voor de CDR-M 2004 score (student-t test) tussen de personen in de
leeftijdscategorie 65 tot 81 jaar in vergelijking met de 82 plus categorie. Deze laatste hebben
gemiddeld een significant hogere CDR-M score (12.22 +/- 8.48) dan de personen van 65 tot 81
(9.44 +/- 8.78) (Tabel 4, Figuur 2).
Tabel 5- 4 – Univariate analyse van de CDR-M 2004 score in functie van de leeftijd (t de student)
µ 82 jaar
en +
µ 65-81
jaar
waarde t dl p n 82 jaar
en +
n 65-81
jaar σ 82 et
+
σ 65-81
CDR-M
2004 12,22454 9,443243 3,620983 566 0,000320 383 185 8,480759 8,779192
Significant effect vetgedrukt (p < .05)
Het belang van het verband tussen de leeftijdsvariabele en de CDR-M wordt onderzocht
(correlatiecoëffinciënt τ de Kendall). We noteren een direct significant verband van de leeftijd
met de globale CDR-M score (τ = 0.16 p<.05).
Figuur 5- 2- Gemiddelde score van de CDR-M 2004 volgens de leeftijdscategorie (65-81 ; 82 en ouder)
12,2245
9,4432
12,2245
9,4432
82 et + 65-817
8
9
10
11
12
13
14
Moy
enne
s de
s sc
ores
CD
R g
loba
ux 2
004
5-9
5.3.2.3 Verblijfplaats
De globale CDR-M 2004 score verschilt volgens de verblijfplaats. De personen die thuis
verblijven vertonen een mediaan (4.0) op de CDR-M score die significant lager is (U de Mann-
Withney5) dan de personen in een instelling (13.0) (Tabel 5, Figuur 3).
Tabel 5- 5 – Vergelijking van de CDR-M 2004 score volgens de verblijfplaats (U de Mann-Withney)
U p n
instelling
n thuis Mediaane
instelling
Mediaan thuis
CDR-M 18380,50 0,000000 399 169 13,00 4,00Significant effect vetgedrukt (p < .05)
Figuur 5- 3- Mediaan van de CDR-M 2004 score volgens verblijfplaats (thuis/instelling)
Médiane 25%-75% Min-Max
Institution Domicile-5
0
5
10
15
20
25
30
35
Sco
res
CD
R g
loba
ux 2
004
5 Effectué lorsque hypothèse de normalité et/ou d’homosedascticité non rencontrée (test de Levene)
5-10
5.3.2.4 Regio
Bij de personen in Lier is de mediaan (12.0) van de CDR-M 2004 score significant hoger (U de
Mann-Withney6) dan deze van Verviers (9.0) (Tabel 6, Figuur 4).
(tabel 6: Effect van de regio (Lier/Verviers) op het evolutiestadium volgens de score van de
CDR-M 4).
Tabel 5- 6 – Effect van de regio (Lier/Verviers) op het evolutiestadium volgens de score van de CDR-M 2004 (U de Mann-Withney )
U p n Lier n Verviers Mediaan Mediaan
CDR-M 31161,00 0,000747 359 209 12,00 9.00 Significante effecten vetgedrukt (p < .05)
Figuur 5- 4- Medianen van de CDR-M 2004 scores volgens de regio (Lier/verviers)
Médiane 25%-75% Min-Max
Lier Verviers-5
0
5
10
15
20
25
30
35
Sco
res
CD
R g
loba
ux 2
004
5.3.2.5 Conclusies
De analyse van de socio-demografische gegevens toont aan dat een groot aantal vrouwelijke
personen een hogere CDR-M score vertonen dan de mannen. Deze scores nemen nog toe met
de leeftijd (een groter aantal personen in de categorie 82 + bevindt zich in een verder gevorderd
stadia dan de personen in de leeftijdscategorie 65 tot 81 jaar). De personen die thuis leven hebben
een lagere score (minder ver gevorderde dementie) dan deze die in een instelling verblijven. De
personen in Lier vertonen een hoger score dan deze in Verviers.
6 Effectué lorsque hypothèse de normalité et/ou d’homosedascticité non rencontrée (test de Levene)
5-11
5.2.3 Relatie met de klinische gegevens
5.3.3.1 Klinische diagnostiek
De verbanden tussen de klinische diagnostiek in het evolutiestadium worden bestudeerd door
niet-parametrische analyses (Mann Withney-test)7 vertrekkend van de diagnostische variabelen:
dementerend versus niet-dementerend. De eerste groep bevat 262 personen (51 %) en de tweede
groep bevat 247 personen (49%).
We constateren een significant effect van de klinische diagnostiek op het evolutiestadium (Mann-
Withney test8). De dementerende personen hebben een mediaan van 17.5 op de CDR-M 2004,
wat significant hoger is dan deze van de niet-dementerenden (3.0) (Tabel 7, Figuur 5).
Tabel 5- 7 – Effect van de diagnostiek (dement/niet-dement) op het evolutiestadium. Vergelijking van de CDR-M 2004 score (Mann Withney-test)
Médiane Médiane non- U p N Actif N Actif non-CDR-M 17,50 3,00 5172,000 0,00 262 247
Significante effecten vetgerukt (p < .05)
Figuur 5- 5 – Mediaan van de CDR-M score volgens de klinische diagnostiek (dementerend/niet-dementerend)
Médiane 25%-75% Min-Max
Dément Non dément-5
0
5
10
15
20
25
30
35
Sco
res
CD
R to
taux
200
4
7 Effectué lorsque hypothèse d’homosedascticité non rencontrée (test de Levene) 8 Effectué lorsque hypothèse de normalité et/ou d’homosedascticité non rencontrée (test de Levene)
5-12
5.3.3.2 Conclusies De groep ‘dementerenden’ vertoont een CDR-M score die hoger is dan deze bij de ‘niet-
dementerenden’. Hun medianenwaarde (17.5) is 14.5 punten hoger dan deze bij de niet-
dementerenden (3.00). De meerderheid van de dementerenden (75 %) situeert zich in de
categorie ‘matig’ of ‘ernstig’ terwijl de meerderheid van de ‘niet-dementerenden’ (75%) zich
bevindt in het stadium ‘normaal’, ‘onduidelijke diagnose’ of ‘licht’.
5-13
5.3 DEEL 2 : LONGITUDINALE ANALYSE VAN DE CDR-M GEGEVENS 2002, 2003, 2004
In het perspectief van de longitudinale studie van de CDR-M scores tussen 2002, 2003 en 2004,
worden de gegevens eerst geanalyseerd op het niveau van de globale populatie. De invloed van de
sociodemografische gegevens op de scores van deze populatie wordt onderzocht. In de tweede
tijd worden CDR-M scores geanalyseerd in functie van de klinische diagnostiek en vervolgens
wordt de invloed van de sociodemografische gegevens bestudeerd.
5.3.1 Longitudinale analyse van de evoltutiestadia (CDR-M) in de globale populatie
De analyse van de CDR-M gegevens in de globale populatie heeft betrekking op twee groepen,
verdeeld volgens het aantal en de intervallen van de uitgevoerde evaluaties:
-de groep G1 hergroepeert 155 personen die geëvalueerd werden in 2002-2004 (tweejaarlijks
interval)
-de groep G2 bevat 219 personen die geëvalueerd werden in 2002-2004 (eenjaarlijks interval)
5.3.1.1 Evolutie van de evolutiestadia CDR-M van de globale populatie • Groep G1 (2002- 2004)
In de groep G1 (n=155) constateert met een significante verandering (Wilcoxon test) van de
CDR-M score 2002-2004 (T=1711, p=.0000). In deze groep heeft 74,31% van de personen een
hogere score in 2004. De mediaan 2004 (14.5) is net hoger dan deze in 2002 (9.0) (Figuur 6)
5-14
Figuur 5- 6 – Longitudinale analyse van het evolutiestadium in de totale populatie (n =155)
Medianen van de globale CDR-M score in 2002 en 2004
Scor
es C
DR
glo
bal
Médiane 25%-75% Min-Max
9
14,5
2002 2004-5
0
5
10
15
20
25
30
35
5-15
• Groep G2 (2003- 2004)
In de groep G2 (n=219) ziet men een significante verandering (t de Wilcoxon) van de CDR-M
scores tussen 2003 en 2004 (T=4255,50; p=.000000). In deze groep hebben 75.62% van de
personen een hogere score in 2004. De mediaan 2004 (17) verhoogt 3.5 punten in vergelijking
met die van 2003 (13.5) (Figuur 7).
Figuur 5- 7 – Longitudinale analyse van de evolutiestadia in de globale populatie (n=219)
Medianenscore van de CDR-m in 2003 en 2004
Sco
res
CD
R g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
13,5
17
2003 2004-5
0
5
10
15
20
25
30
35
Evolutiestadia (CDR-M) in de globale populatie tussen 2002, 2003 en 2004 in functie van socio-demografische variabelen
• Groep G1 (2002- 2004)
In deze groep constateert men een verandering in functie van het geslacht, de leeftijd en de regio
van de proefpersonen. In alle gevallen zijn de scores significant gestegen tussen 2002 en 2004,
wat ook de modaliteiten van de verschillende variabelen zijn (§ 4.1).
We stellen een verandering vast in functie van de woonplaats. Bij personen thuis (n=27) is er een
verandering (t de Wilcoxon). Daarentegen, bij de personen in een instelling (n=128) zijn de
scores significant verhoogt tussen 2003 en 2004 (T= 933.50 ; p=.00000). Ook hebben 81.15%
van de personen een hogere score dan in 2004. De mediaan 2004 (16.00) neemt 5 punten toe in
verglijking met deze in 2002 (11.0) (Figuur 8).
5-16
Figuur 5- 8– Longitudinale analyse van het evolutiestadium van de globale populatie in een instelling (n=128)
Medianenscore van de globale CDR-M in 2002 en 2004
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
11
16
2002 2004-5
0
5
10
15
20
25
30
35
• Groep G2 ( 2003- 2004)
Tussen 2003 en 2004 observeert men een verandering in functie van de leeftijd, het geslacht en
de regio van de personen. In alle gevallen zijn de CDR-M scores significant verhoogt, ongeacht
de modaliteiten van deze variabelen (§4.1), daarentegen is er een verschil in functie van de
woonplaats. De personen die thuis verblijven (n=31) vertonen geen enkel verschil. De personen
die in een instelling verblijven (n=188) vertonen een significant verschil tussen 2003 en 2004
(T=2725 ; p=.000000). Ook vertonen 77.46% van de personen een score in 2004 die hoger is. De
mediaan in 2004 (18.0) is hoger dan deze in 2003 (14.50) (Figuur 9).
5-17
Figuur 5- 9 – Analyse van de longitudinale gegevens van de globale populatie (n=180). Medianenscore van de CDR-M in 2003 en 2004
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
14,5
18
2003 2004-5
0
5
10
15
20
25
30
35
Conclusies In de totale populatie genereert de longitudinale analyse tussen 2002, 2003, 2004 van de
evolutiestadia gemeten met het CDR-M instrument verschillende significante veranderingen in de
globale scores:
- Op een periode van twee jaar (2002-2004) verhogen de scores. De mediaan in 2004 is 5.5
punten hoger dan deze in 2002 (figuur 6). Deze toename vertegenwoordigt schematisch
de verhoging van één stadium in de verergering van de verschillende klinische en
functionele dementies die geëvalueerd worden door het instrument.
- Op een periode van één jaar (2003-2004) is de verhoging van de scores ook significant.
De sprong (4.5) tussen de mediaan 2004 en 2003 (figuur 7) reflecteert ook het feit dat een
gedeelte van de globale populatie naar een verder stadium van dementie evolueert.
- De twee longitudinale analyses zouden de hypothese kunnen suggereren van een sterkere
klinische evolutie in de globale populatie in de loop van het jaar 2003-2004.
- De leeftijd, het geslacht en de regio zijn niet van invloed op de evolutie van de globale
CDR-M score over een periode van twee jaar (2002-2004) dan voor een periode van één
jaar (2003-2004).
5-18
- De verblijfplaats heeft een invloed op de evolutie van de CDR-M scores. Bij de personen
thuis stellen we geen significant verschil vast. Daarentegen, bij de personen die verblijven
in een instelling merk men dat er een significante verhoging is van de scores in
vergelijking met 2002-2003. De evolutie (respectievelijk 5.0 en 3.5) van de medianen
(figuur 8 en 9) reflecteert de verdere evolutie van het klinisch beeld. Zoals in de totale
populatie schijnt deze verergering meer uitgesproken te zijn gedurende het jaar 2003-
2004.
5.3.2 Longitudinale analyse van het evolutiestadium (CDR-M) in functie van de klinische
diagnostiek
De analyse van de CDR-M score worden geanalyseerd voor twee diagnosegroepen, met name
niet-dementerenden en dementerenden:
- De groep ND1 bevat 49 niet-dementerenden en de groep D1 96 dementerenden
geëvalueerd in 2002-2004 (tweejaarlijks interval).
- De groep ND2 bevat 48 niet-dementerenden en de groep D2 165 dementerenden
geëvalueerd in 2003-2004 (éénjaars interval).
De groep niet dementerenden bevat personen die kwetsbaar zijn of die mentale problemen
vertonen die een niet-dementiële oorzaak hebben. De groep dementerenden bevat personen
waarvan de diagnose van dementie gesteld is op basis van de Camcog resultaten van de Camdex-
R.
5-19
5.3.2.1 Evolutie van de CDR-M score tussen 2002 en 2004 • Groep ND1 ‘niet-dementerenden’ (2002-2004)
We stellen een significant verschil vast van CDR-M scores bij de niet-dementerende personen in
2004 (t de Wilcoxon: T=304.00 ; p=.03). In deze groep hebben 61.36% een hogere score in 2004.
De mediaan 2004 (3.0) is hoger dan deze in 2003 (2) (figuur 10).
Figuur 5- 10 – Longitudinale analyse van het evolutiestadium Medianenscores van de globale CDR-M van de groep ND1 ‘niet-dementerend’ (2002- 2004) (n=49)
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
23
2002 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
5-20
• Groep D1 ‘dementerenden’ (2002-2004)
Men stelt een markante verhoging vast van de CDR-M score vast in de groep D1 ‘dementerend’
(n=96) tussen 2002-2004. In deze groep hebben 80.43% van de personen een hogere CDR score
dan in 2004. De mediaan 2004 (19.0) is 6 punten hoger dan die van 2002 (13.0) (figuur 11).
Figuur 5- 11 – Longitudinale analyse van het evolutiestadium
Globale CDR-M score van de groep D1 ‘dementerend’ (2002-2004) (n=96)
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
13
19
2002 2004-5
0
5
10
15
20
25
30
35
5-21
5.3.2.2 Evolutie van de CDR-M score tussen 2003 en 2004
• Groep ND2 ‘niet-dementerend’ (2003-2004)
Er is een significante verandering van de CDR-M scores tussen 2003 en 2004 in de groep ‘niet-
dementerenden’ (n=48), (T=283.5 p=.02). Ook vertoont 65% van deze personen een hogere
score in 2004. De mediaan van 2004 (6.5) is 2.25 eenheden hoger dan die van 2003 (4.25) (figuur
12).
Figuur 5- 12 – Longitudinale analyse van het evolutiestadium
Globale CDR-M score van de groep ND2 ‘niet-dementerend’ (2003-2004)(n=48)
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
4,25
6,5
2003 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
• Groep D2 ‘dementerend’ (2003-2004)
We stellen een significante verhoging vast (Wilcoxontest) van de CDR-M score in de groep D2
(n=165) dementerenden tussen 2003-2004. (t de Wilcoxon : T= 551.50 p=.000000). In deze
groep vertoont 78.95% van deze personen een hogere score dan in 2004. De mediaan 2004 (19.0)
is drie punten hoger dan die van 2003 (16) (figuur13).
5-22
Figuur 5- 13 – Longitudinale analyse van de evolutiestadia
Medianenscore van de globale CDR-M van de groep D2 ‘dementerenden’(2003-2004)(n=165)
Scor
es C
DR
glo
bal
Médiane 25%-75% Min-Max
16
19
2003 2004-5
0
5
10
15
20
25
30
35
5.3.2.3 Conclusies
De analyse van de CDR-M gegevens in functie van de klinische diagnostiek maakt duidelijk dat er
significante verschillen zijn tussen 2002-2004 van het evolutiestadium in de twee geanalyseerde
groepen (niet-dementerend versus dementerend).
In de groep niet-dementerend verhogen de CDR-M scores significatief tussen 2002-2004
(tweejaarsinterval), maar het belang van de verhoging is beperkt (mediaan +1.0). Globaal situeert
deze groep zich in 2004 in hetzelfde klinisch stadium (normaal en onzekere diagnose) dan in
2002. Deze vaststelling is hetzelfde los van de vergelijking van de resultaten 2003-2004
(éénjaarsintervals). Nochthans is der verhoging meer duidelijk op het niveau van de mediaan
(+2.25 punten). Nochthans situeert de groep zich nog altijd op dezelfde stadia (onduidelijke
diagnose en lichte dementie). Diepgaande analyses zullen de variabelen moeten genereren die
deze factoren kunnen uitleggen.
In de groep dementerenden neemt de CDR-M score significatief toe tussen 2002-2004
(tweejaarsinterval). Het belang van deze verhoging is duidelijk op niveau van de mediaan (+6.0
punten). Globaal evolueert deze groep van licht, matig en ernstig naar de stadia ernstig en diep in
2004 (figuur 11). De resultaten tonen gelijkenis met de analyse 2003-2004 (éénjaarsinterval).
Nochthans is de verhoging hier minder duidelijk op het niveau van de mediaan (+ 3 punten)
5-23
(figuur 13). De meerderheid van de groep evolueert van de stadia gematigd en ernstig in 2003
naar ernstig en diep in 2004.
5.3.3 Longitudinale analyse van de CDR-M evolutie in functie van de klinische diagnostiek en
de socio-demografisch variabelen
5.3.3.1 Verband met het geslacht
• Groep NDS1 ‘niet-dementerend’ (2002-2004)
Er is geen enkel significant verschil tussen 2002 en 2004 voor de score CDR-M van de
mannelijke personen (n=11) en de vrouwelijke (n=37) in de groep NDS1.
• Groep DS1 ‘dementerend’ (2002-2004)
Er wordt geen enkel significant verschil vastgesteld tussen 2002 en 2004 in de CDR-M scores bij
de mannelijke dementerende personen (n=10) en de vrouwen (n=86). We noteren dat de scores
significant verhoogt zijn bij de beide geslachten in deze periode van twee jaar (t de Wilcoxon, p <
.05 : § 5.2)
• Groep NDS2 ‘niet-dementerend’ (2003-2004)
Er wordt geen enkel verschil vastgesteld tussen 2002-2004 voor de globale CDR-M scores
wanneer het geslacht in acht genomen wordt (t de Wilcoxon : n mannen=11 ; n vrouwen=37).
• Groep DS2 ‘dementerend’ (2003-2004)
Er wordt geen enkel verschil vastgesteld tussen 2002-2004 op niveau van de CDR-M scores in de
groep dementerenden (DS2) in functie van het geslacht (t de Wilcoxon ; n mannen=25, n
vrouwen=140). Nochthans zijn de CDR-M scores van de beide geslachten significant gestegen
tijdens deze periode van één jaar (t de Wilcoxon, p <.05 ; § 5.1).
5.3.3.2 Verband met de leeftijd
• Groep NDA1 ‘niet-dementerend’ (2002-2004)
Er wordt een belangrijk verschil vastgesteld in functie van de leeftijd van de personen van de
niet-dementerende groep geëvalueerd met een tweejaarlijks interval (2002 en 2004). Gedurende
dit interval is er geen verandering voor de personen in de leeftijdscategorie van 65 tot 81 jaar
(n=25) daarentegen zijn de CDR-M scores bij de personen ouder dan 82 jaar (n=24) significant
5-24
geëvolueerd (T=63.50 p=.04). In deze ondergroep heeft 68.18 procent een hogere score in 2004.
De mediaan 2004 (5.25) is drie punten gestegen in vergelijking met die van 2002 (3.25) (figuur
14).
Figuur 5- 14 – Medianenscore van de CDR-M 2002-2004 bij personen van de groep NDA1 ‘niet-dementerend’ ouder dan 82 jaar (n=25)
Scor
e C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
2,25
5,25
2002 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
• Groep DA1 ‘dementerend’ (2002-2004)
Bij de dementerende groep stelt men geen enkel verschil vast in functie van de twee
leeftijdscategorieën (65 tot 81 jaar, n=21 ; 82 en ouder, n=69) tussen 2002 en 2004
(Wilcoxentest). In de twee ondergroepen zijn de CDR-M scores significant gestegen gedurende
de twee jaar van observatie (t de Wilcoxon, p <.05 ; § 5.2).
• Groep NDA2 ‘niet-dementerend’ (2003-2004)
Tussen 2003 en 2004 is er een significant verschil in functie van de leeftijd bij de niet-
dementerende personen. Dit wordt niet vastgesteld in de leeftijdscategorie 82 jaar en ouder
(n=27). Daarentegen zijn de CDR-M scores in de leeftijdscategorie 65 tot 81 jaar (n=21)
significant gestegen (T=21.50 p=.035). In deze ondergroep vertoont 68,42% van de personen
een hogere score in 2004. De mediaan 2004 (7) is 3.5 punt hoger dan die in 2002 (3.5) (figuur 15).
5-25
Figuur 5- 15 – Medianenscore CDR-M 2003-2004 bij personen van de groep NDA2 ‘niet-dementerend’ in de leeftijdscategorie 65 tot 81 jaar (n=21)
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
3,5
7
2003 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
• Groep DA2 ‘dementerend’ (2003-2004)
De dementerende personen van deze groep (DA2) vertoont geen enkel verschil tussen 2003 en
2004 in functie van de leeftijd (t de Wilcoxon; 65-81 jaar, n=46; 82 en meer, n=119). In deze
twee leeftijdscategorieën verhoogt de CDR-M score significatief gedurende de periode van één
jaar (t de Wilcoxon, p<.05 ; §5.1).
5.3.3.3 Relatie met de verblijfplaats
• Groep NDR1 ‘niet-dementerend’ (2002-2004)
Bij de niet-dementerende groep (NDR1) stellen we een significante toename vast van de CDR-M
in functie van de verblijfplaats. De personen die thuis leven (n=19) vertonen een significante
achteruitgang. 75% van deze personen heeft een CDR-M score die lager is in 2004 (t de
Wilcoxon: T=30.00 p=.05) (figuur 16). Daarentegen in de subgroep ‘instellingen’ (n=30) zijn de
CDR-M scores eveneens significatief toegenomen ( de Wilcoxon; T=81.50 p=.0004) en 81.82%
van deze groep heeft een hogere score in 2004. De mediaan 2004 (7) is 4.25 punten hoger dan die
in 2002 (2.75) (figuur 17).
5-26
Figuur 5- 16 – Mediaan en globale CDR-M score 2002-2004 van de personengroep NDR1 ‘niet-dementerend’ thuis (n=19)
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
1 1
2002 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Figuur 5- 17 – Medianen CDR-M score 2002-2004 van de personen van de groep NDR1 ‘niet-dementerend’ in instellingen (n=30)
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
2,75
7
2002 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
5-27
• Groep DR1 ‘dementerend’ (2002-2004)
Bij de dementerende personen (DR1) stellen we een verschillende evolutie vast van CDR-M
volgens de verblijfplaats. Bij de personen die thuis verblijven (n=6) is er geen enkel significant
verschil gedurende de periode van twee jaar. Daarentegen bij de personen in instellingen (n=9) is
er een significante verhoging van de CDR-M scores (t de Wilcoxon; T=453.00 p=.000000). Deze
verhoging betreft 81.60% van de personen in deze subgroep in 2004. De mediaan (19.0) is
verhoogd met 6 punten in vergelijking met 2002 (13.0) (figuur 18).
Figuur 5- 18 – Mediaan van de globale CRD-M score 2002-2004 van de personen van de groep DR1 ‘dementerend’ in instellingen (n=90)
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
13
19
2002 2004-5
0
5
10
15
20
25
30
35
5-28
• Groep NDR2 ‘niet-dementerend’(2003-2004)
In de niet-dementerende groep (NDR2), stelt men een verschil vast volgens de verblijfplaats
tussen 2003 en 2004. De personen die thuis wonen (n=12) vertonen geen enkel significant
verschil. Deze in instellingen (n=36) vertonen een significante verhoging van de CDR-M score
(C=135; p=.009) tussen 2003 en 2004. Deze verhoging betreft 72.73% van de personen van de
subgroep waarvan de mediaan toenam met twee punten (7.25 versus 5.25) (figuur 19).
Figuur 5- 19 – Medianen van de globale CDR-M score 2003-2004 van de personen van de groep NDR2 ‘niet-dementerenden’ in instellingen (n=36)
Scor
e C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
5,75
7,25
2003 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
5-29
• Groep DR2 ‘dementerend’ (2003-2004)
Men merkt eveneens een belangrijk verschil volgens verblijfplaats in de groep DR2
‘dementerenden’ tussen 2002-2003. De CDR-M scores van de personen in de subgroep ‘thuis’
(n=17) zijn niet-significant geëvolueerd. In de subgroep instellingen (n=148), de CDR-M scores
zijn wel significatief gestegen ( T=1508 p=.000000). 79% van deze personen hebben een hogere
score in 2004 met een mediaan die evolueert van 16.0 naar 19.0 (figuur 20).
Figuur 5- 20 – Medianen van de globale CDR-M score 2003-2004 van de personen van de groep DR2 ‘dementerenden’ in instellingen (n=148)
Sco
re C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
16
19
2003 2004-5
0
5
10
15
20
25
30
35
5.3.3.4 Relatie met de betrokken regio
• Groep NDFW1 ‘niet-dementerenden’ (2002-2004)
In de groep niet-dementerend (NDFW1) merken we tussen 2002 en 2004 een verandering van de
CDRM-scoren in functie van de regio. In de subgroep Lier (n=11) is er weinig verandering, in
tegenstelling tot de groep Verviers (n=38). Deze subgroep presenteert een significante evolutie
(T=169; p=.05) op de CDR-M score in 2004 in vergelijking met 2002. De proportie van 57.58%
van deze personen hebben een hogere score de tweede keer. De mediaan van 2004 (7.25) is 1.25
punten hoger dan deze in 2002 (5.75) (figuur 21).
5-30
Figuur 5- 21 – Medianen van de globale CDR-M score 2002-2004 van de personen van de groep NDFW1 ‘niet-dementerenden’ van Verviers (n=38)
Scor
e C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
2
3,5
2002 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
• Groep DFW1 ‘dementerend’ (2002-2004)
In de groep dementerenden (DFW1), is er geen enkele significante evolutie in functie van de
regio tussen 2002 en 2004 (t de Wilcoxon; Lier n=57; Verviers=39). Nochthans zijn de scores
van de personen in deze periode wel gestegen (t de Wilcoxon; p<.05; §5.2).
5-31
• Groep NDFW2 ‘niet-dementerend’ (2002-2004)
De groep niet-dementerenden (NDFW2) presenteert een verschil in CDR-M scores in functie
van de regio. De personen van Lier (n=18) zijn niet geëvolueerd op een significatieve manier. De
personen in Verviers (n=30) vertonen een significante verhoging van de CDR-M score in 2004
(T=109; p=.03). In deze subgroep heeft 71.43% van de personen een hogere score in 2004 en de
mediaan evolueert van 5.75 naar 7.25 (figuur 22).
Figuur 5- 22 – Medianen van de globale CDR-M score 2003-2004 van de personen van de groep NDWF2 ‘niet-dementerenden’ uit verviers (n=30)
Scor
e C
DR
-M g
loba
l
Médiane 25%-75% Min-Max
5,75
7,25
2003 2004-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
• Groep DFW2 ‘dementerend’ (2003-2004)
Er is geen enkele significante evolutie in de groep dementerenden (DFW2) in functie van de
regio tussen 2003 en 2004 (t de Wilcoxon; Lier n=106; Verviers=59). Nochthans zijn de CDR-M
scores in deze twee regio’s significant gestegen gedurende een éénjaarlijkse periode (t de
Wilcoxon, p<;05; §5.1).
5-32
5.3.3.5 Conclusies
De analyse van de socio-demografische gegevens in de longitudinale studie van de CDR-M heeft
mogelijk gemaakt een aantal interessante resultaten voor de twee populaties te weerhouden.
• Bij de ‘niet-dementerenden’:
-is er geen belangrijke evolutie van de CDR-M scores in functie van het geslacht voor de twee
vergelijkende analyses (2002-2004;2003-2004).
-is er bij de personen ouder dan 82 jaar een significante evolutie van de CDR-M scores in de
vergelijking 2002-2004 (tweejaarlijks interval). De mediaan van deze leeftijdscategorie neemt toe
met 3 punten. Een aantal personen zijn geëvolueerd van ‘normaal’ en ‘onzeker’ naar ‘licht’. In de
leeftijdscategorie 65-81 jaar is er een significante evolutie in de vergelijking 2003-2004
(éénjaarsinterval). De mediaan van deze leeftijdscategorie stijgt met 3.5 punten. Ook blijkt dat een
aantal personen uit deze groep geëvolueerd zijn naar een licht stadium van dementie.
-tussen 2002-2004 (tweejaarlijks interval) is de CDR-M score van de subgroep ‘thuiswonenden’
significant geëvolueerd. De medianen zijn gelijk gebleven (1 versus 1) maar 75% van de personen
hebben in 2004 een lagere CDR-M score (figuur 16). Er is geen significant verschil tussen 2003
en 2004. In de subgroep ‘instellingen’ zijn de CDR-M scores significatief gewijzigd tussen 2002
en 2004. De mediaan evolueert 4.25 punten. De evolutie is gelijklopend met de vergelijking van
de scores 2003-2004 (figuur 19). Schematisch suggereren de vaststellingen een zekere verbetering
van het klinisch beeld in de subgroep ‘thuiswonenden’ en een zekere verergering in de subgroep
‘instellingen’.
-In de twee vergelijkende analyses (2002-2004, 2003-2004) vertoont de subgroep Lier geen
significante verandering van de CDR-M, daarentegen vertoont de subgroep Verviers wel een
significante verandering tussen 2002-2004 en 2003-2004. De medianenscores nemen met een
belangrijke fractie toe en de personen hebben een hogere CDR-M score (figuur 21, 22). Deze
vaststellingen suggereren een zekere stabilisering van het klinisch beeld in de groep van Lier en is
zeker een verergering in de groep van Verviers.
• Bij de ‘dementerenden’:
-We merken geen enkel verschil tussen mannen en vrouwen in de twee vergelijkende analyses
(2002-2004; 2003-2004). Nochthans zijn de scores van de CDR-M toegenomen voor de beide
geslachten in de beide intervallen.
-We stelden geen verschil vast in de verandering van de CDR-M scores tussen de personen van
verschillende leeftijdscategorieën (65-81;82 en ouder) in de twee vergelijkende analyses (2002-
5-33
2004; 2003-2004). Nochthans zijn de medianenscores van de twee leeftijdscategorieën significant
gestegen in het verloop van de twee vergelijkingen.
-Bij de personen die thuis wonen stelt men geen significant verschil vast in de twee vergelijkende
analyses (2002-2004; 2003-2004). Deze statistische status quo moet onderwerp worden van
verdere vergelijkende analyses. Daarentegen in de subgroep instellingen is er een significante
evolutie van de CDR-M scores in de twee comparatieve analyses (2002-2004; 2003-2004). De
medianenwaarden nemen significant toe (figuur 18, 20) en een belangrijke proportie van deze
personen hebben hogere scores in 2004. De veranderingen reflecteren een verergering van het
globale klinische beeld van de personen in deze subgroep met een evolutie naar een ernstiger
stadium van dementie.
-We stellen geen verschillende evolutie vast tussen de personen van Lier en Verviers in de twee
vergelijkende analyses (2002-2004; 2003-2004). Nochthans stijgen de medianenwaarden
significant in de twee subgroepen in het verloop van de twee intervalperioden.
- Er is een evolutie van CDR bij
o Dementerenden: er is achteruitgang , alleen in instellingen, beïnvloed door
leeftijd, geslacht en regio
o Niet dementerenden: een status quo maar vermoedelijk is dit een som van een
achteruitgang bij ouderen (+ 82j) en status quo bij jongere personen, geen invloed
van geslacht,. Er is achteruitgang in instellingen minder uitgesproken thuis.
5-34
5.4 DEEL 3 : SYNTHESE VAN DE LONGITUDINALE STUDIE VAN DE ERNST VAN DEMENTIE
________________________________________________________________
In 2002 werd het Clinical Dementia Rating-Modified/CDR-M (Heyman et al., 1987) gebruikt om
de ernst van dementerenden en niet-dementerenden in het kader van de eerste veldstudie te
onderzoeken (Qualidem 1, fase 4). De analyse van de verzamelde gegevens bevestigt de
clinimetrische kwaliteiten van het instrument en zijn haalbaarheid in de dagelijkse praktijk.
In het kader van het tweede deel van de ‘Studie Dementie’ (Qualidem 2), werd het ‘ernst’-stadium
opnieuw geëvalueerd in 2003 en 2004. De analyse van de gegevens heeft vooreerst betrekking op
de CDR-M waarden van 2004 in de globale populatie en vervolgens in de groep dementerenden
en niet-dementerenden. Vervolgens gaat de analyse voort met de longitudinale gegevens (2002-
2004; 2003-2004) in de globale populatie, gevolgd door de subgroepen ‘dementerenden’ en ‘niet-
dementerenden’. De invloed van de socio-demografische variabelen op de evolutie van de CDR-
M score wordt geobjectiveerd.
5.4.1 Transversale analyse van de gegevens van 2004 Op het niveau van de globale populatie (n=568) laten de gegevens van 2004 toe te besluiten dat
een groot aantal vrouwelijke personen een hogere CDR-M score heeft dan de mannelijke. Deze
vaststelling blijft bestaan in functie van de leeftijd. De personen ouder dan 82 hebben hogere
scores dan die in de categorie 65-81 jaar. Gelijklopend vertoont de subgroep ‘instellingen’ globaal
hogere scores dan degenen die thuis verblijven. Tenslotte vertoont de groep van Lier een groter
aantal hogere scores dan die van Verviers.
Het in rekening brengen van de klinische diagnostiek bevestigt dat de CDR-M scores van de
‘dementerenden’ duidelijk hoger zijn dan die van de subgroep ‘niet-dementerenden’ (17.5 versus
3). Op het klinisch vlak bevinden zich de meeste personen in de subgroep ‘dementie’ in het
‘gematigde’ stadium, ‘ernstig’ of ‘diep’, terwijl de personen uit de subgroep ‘niet-dementerenden’
zich verdelen over de ‘normale’ stadia, ‘diagnostische onzekerheid’ en ‘licht’.
5.4.2 Longitudinale analyse van de gegevens van 2002, 2003 en 2004
De analyse van de longitudinale gegevens in de globale populatie laat toe te besluiten dat de
CDR-M scores significant toenemen (tabel 8) gedurende de periode van twee jaar (2002-2004) en
de periode van een jaar (2003-2004). Deze verhoging vertaalt zich in een globale klinische en
5-35
functionele verergering die kan vastgesteld worden door het instrument. De kwantitatieve analyse
ondersteunde de hypothese dat deze verergering meer uitgesproken is in het tweede jaar.
Op het vlak van de socio-demografische gegevens is er een significante verhoging van de CDR-M
scores in de twee geslachten, de twee leeftijdscategorieën en de twee soorten verblijfplaats.
Nochthans constateert men weinig verschil in de subgroepen (tabel 8) daarentegen merkt men
een differentieel verschil in functie van de verblijfplaats. De subgroep ‘thuis’ vertoont geen
significante veranderingen. Daarentegen zijn de CDR-M scores significant gestegen in de
subgroep ‘instellingen’ in de twee vergelijkingsjaren. Het verder uit elkaar lopen van de
medianenwaarden reflecteert een globale verergering in de klinische en functionele dementies die
geëvalueerd worden. Deze verergering is het meest uitgesproken in het tweede jaar. Een
belangrijke proportie van de proefpersonen zal met andere woorden geëvolueerd zijn naar een
dieper stadium van dementie.
Tabel 5- 8 – Vergelijkende analyse van de CDR-M scores in de globale populatie in functie van de socio-demografische gegevens
2002-2004 (n) 2003-2004 (n)
Globale populatie S↑ (15 S↑ (219
Socio-demografische - Geslacht
◊ Mannen S↑* S↑*
◊ Vrouwen S↑* S↑*
- Jaar ◊ 65-81 jaar S↑* S↑*
◊ 82 jaar en meer S↑* S↑*
- Woonplaats ◊ Thuis NS (27) NS (31) ◊ Instelling S↑ (12 S↑ (188
- Regio ◊ Verviers S↑* S↑*
◊ Lier S↑* S↑*
NS : pas de changement différentiel significatif à p> .10; S↑:
augmentation significative à p< .05; *: pas d’évolution différentielle entre les
sous-groupes
De analyses van 2002-2004 en 2003-2004 in functie van de klinische diagnostiek maken duidelijk
dat er een significante verhoging is van de CDR-M score in de twee bestudeerde groepen (tabel
9) :
5-36
Tabel 5- 9 – Longitudinale analyse van de CDR-M score in functie van de klinische diagnostiek
2002-2004 (n) 2003-2004 (n)
Groep ‘niet-dementie’ S↑ (49) S↑ (48)
Groep ‘dementie’ S↑ (96) S↑ (165
S↑: augmentation significative à p< .05.
-in de groep ‘niet-dementerenden’, stellen we een significante verhoging vast van de scores.
Tussen 2002-2004 wordt het kwantitatieve belang van deze verhoging gereduceerd (maximum 1
punt). Op het klinische vlak situeren de meeste personen zich nog in eenzelfde evolutiestadia
(‘normaal’; ‘diagnostisch onduidelijk’) in 2004 in vergelijking met 2002. Deze vaststelling is
gelijklopend met de vergelijkingen tussen 2003 en 2004. Nochthans is de meerderheid van de
personen niet geëvolueerd naar klinisch ‘erger’ stadium;
-bij de dementerende personen stellen we een significante verhoging vast van de CDR-M scores
in de vergelijking 2002-2004 en 2003-2004. Op het vlak van de medianenwaarden is de
kwantitatieve verhoging zeer markant (plus 6 punten in 2002-2004, plus 3 punten in 2003-2004).
Op het klinische vlak weerspigelen deze gegevens een globale verergering in het klinisch en
functioneel beeld van de patiënt. Tussen 2002-2004 is een belangrijke proportie van deze
personen geëvalueerd van het stadium ‘licht’ en ‘matig’ naar het stadium ‘ernstig’ en ‘diep’.
De studie van de longitudinale evolutie van de CDR-M in functie van de socio-demografische
gegevens laat toe verschillende beïnvloedende factoren te isoleren in de twee populaties (‘niet-
dementerend’ en ‘dementerend’)(tabel 10):
5-37
Tabel 5- 10 – Differentiële analyse van de CDR-M scores in functie van de socio-demografische gegevens en het klinisch beeld
2002-2004 2003-2004
Socio-
demografische
i b l
Niet-
dementerend
n Dementerend
n
Niet-
dementerend
n Dementerend
n
- GESLACHT : ◊ Mannen NS 11 S↑* 10 NS 11 S↑* 25
◊ Vrouwen NS 37 S↑* 86 NS 37 S↑* 140
- LEEFTIJD ◊ 65-81 jaar NS 25 S↑* 27 S↑ 21 S↑* 46 ◊ 82 jaar en
ouder S↑
24 S↑* 69 NS
27 S↑* 119
- VERBLIJF-
PLAATS
◊ Thuis S↓ 19 NS 6 NS 12 NS 17
◊ Instelling S↑ 30 S↑ 90 S↑ 36 S↑ 148
- REGIO ◊ Verviers S↑ 38 S↑* 39 S↑ 30 S↑* 59
◊ Lier NS 11 S↑* 57 NS 18 S↑* 106
NS : geen differentiële verandering bij p> .10 ; S↑: significant verschil p<.05 ; S↓:
significante vermindering p< .05 ; *: geen evolutie in de twee subgroepen
-In de groep van de ‘niet-dementerenden’ is er geen evolutie, noch een significante verandering
van de CDR-M scores in functie van de leeftijd en de twee vergelijkingen. Tussen 2002-2004
vertoont de groep 82 en ouder een significante verhoging van de scores. Het kwantitatieve belang
(mediaan + drie punten) toont aan dat een zeker aantal personen een verergering hebben
vertoond van het klinisch en functioneel tableau maar zijn blijven evolueren in het stadium
‘normaal’ en ‘onzeker’ en zo naar ‘licht’. Daarentegen tussen 2003 en 2004 is er een significante
verhoging van de CDR-M scores die alleen maar geobserveerd wordt in de leeftijdscategorie 75-
81 jaar. De verhoging van de mediaan (+ 3.5 punten) suggereert eveneens dat tal van personen
geëvolueerd zijn naar een verder stadium in 2004 (licht). Bij de personen die thuis verblijven stelt
men vast dat er een significante verandering is van de CDR-M scores in 2002 en 2004. De
medianen zijn geëvolueerd (1.0) maar 75% van deze personen vertoont een vermindering van
5-38
hun score van hun CDR-M. De meerderheid van deze personen bevinden zich in 2004 in het
stadium ‘normaal’. Daarentegen is er geen verandering tussen 2003 en 2004. In de groep
‘instellingen’ zijn de CDR-M scores significant gestegen in de twee periodes (twee jaar en één
jaar). Globaal vertoont deze groep dus een klinische verergering. In 2004, een groter aantal
personen situeert zich in het stadium ‘matig’ of meer in 2002. De subgroep van Lier evolueert
weinig in de twee vergelijkingen. Daarentegen die van Verviers toont een significante evolutie
tussen 2002-2004 en 2003-2004. We constateren een significante verhoging van de twee
medianen in deze groep.
-in de groep ‘dementerenden’ merken we een significante verhoging van de CDR-M scores in
functie van de leeftijd, het geslacht en de regio, waar ze verblijven in de twee vergelijkende
analyses. We merken geen differentiële evolutie in de twee subgroepen in ieder van de socio-
demografische geanalyseerde gegevens. Daarentegen stellen we een evolutie vast in functie van de
verblijfplaats. Bij de personen die in een instelling verblijven is er een significante verhoging van
de CDR-M scores tussen 2002-2004 en 2003-2004. Deze verhoging weerspiegelt een verergering
van de klinische dementies en een functionele evaluatie. In 2004 schijnt een belangrijke proportie
van de populatie zich te bevinden in een stadium verder dan ‘matig’ dan in 2003 en 2002. De
subgroep ‘thuis’ vertoont geen enkel significant verschil.
5.4.3 Conclusies De uitgevoerde analyses van de longitudinale gegevens maken heel duidelijk dat zowel de
‘dementerenden’ als de ‘niet-dementerenden’ een significante verhoging van de CDR-M scores
vertonen in de vergelijking 2002-2004 en 2003-2004. Nochthans toont de analyse van de
medianen en de eventuele scores dat het belang van deze verhoging verschillend is. Globaal
vertonen de dementerenden een duidelijke verergering in het klinisch en functioneel beeld.
Daarentegen is dit klinisch beeld relatief stabiel in de groep ‘niet-dementerenden’.
Op het niveau van de socio-demografische gegevens is er weinig verschil in functie van het
geslacht. Nochthans is er bij de dementerenden in de twee geslachten een significante verhoging
van de CDR-M scores.
In de groep ‘niet-dementerenden’ heeft de leeftijd een variabel effect volgens de leeftijdscategorie
en de intervallen van de evaluatie. In de groep ‘dementerenden’ doet de verhoging van de CDR-
M score zich voor in de twee leeftijdscategorieën in de twee vergelijkingen. De personen in
instellingen vertonen een verhoging van de CDR-M score om het even het klinisch beeld.
Daarentegen, bij de ‘niet-dementerenden’ in de thuissituatie is er een significante vermindering
5-39
van de scores, maar alleen in de vergelijking 2002-2004 (twee jaar). De dementerende groep thuis
verandert in de twee vergelijkingen niet significant.
De thuisgroep in Verviers vertoont een significante verhoging van de CDR-M scores in de twee
vergelijkingen ongeacht het klinisch beeld. In de groep Lier doet deze verhoging zich voor bij de
dementerende personen, maar niet bij de niet-dementerenden.
De kwaliteit van de longitudinale verworven gegevens bevestigt de pertinentie, de gevoeligheid
van het klinisch instrument CDR-M. Dit kan belangrijke informatie genereren en de evolutie van
de zorgbehoefte, vooral in functie van de klinische diagnostiek en de context van de zorgen,
duidelijk maken.
