#

Brabantse gemeenten verduurzamen vastgoedPilot met DMOP aanpak van zes gemeenten regio Eindhoven in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

2 | Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed

Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed | 3

Het verduurzamen van gemeentelijk vastgoed lijkt zo vanzelfsprekend. In de praktijk zijn er echter nog veel dilemma’s. Vrijwel alle gemeenten komen die tegen, bijvoorbeeld ten aanzien van de volgende zaken:• Bestuurlijkdraagvlak• Historischegebouw-enenergiedatabeschikbaar(EPA-U’sgereed)• Cijferstransparant(hurenensubsidiesontvlochten)• Gebouwenondergebrachtineenvastgoedorganisatie• Voldoendeexpertiseinduurzaamheid,professioneelinkoopbeleidenprestatiecontractenenopdrachtgeverschap• Samenwerkingbinnendiensten• Creatiefoplossenvandesplitincentive• Draagvlakencommunicatiebinnendeinterneorganisatie• Investeringsbudget;TCO/vastgoeddenken;duurzaamheidzienalsbusinesscase• Rekenenmetrealistischeterugverdientijdenenstijgendeenergieprijzen• Sommigegemeentenhebbengoedkoopenergieingekocht,datmaaktdeterugverdientijdeenstuklanger.

Verduurzamingvanvastgoedbespaartenergie,CO2engeld.Daarnaastheefthetookeenpositiefeffectopdevastgoedwaarde,kwaliteitvandegebouwen,comfort,endraagthetbijaandeinvullingvanMVO-beleid,gripophuisvestingslastenenhetstimulerenvande(lokale)bouwsector.

In de praktijk zijn er veel initiatieven, zoals zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen, een duurzaam gemeentehuis, frisse scholen,gemeentendiebeheeruitbestedenofdiehungebouwenvanslimmemetersvoorzien.Eenstructureleengrootscha-ligevisieenaanpakontbrekenveelalnog.Gemeentendieermeestarten,lopentegenveeldilemma’sop.Erisbehoefteaangoedevoorbeelden,kennisuitwisseling,lerenvanelkaar,beleidomzetteninpraktijk.Endemogelijkhedenbinnenkleinegemeentenzijnandersdanbijgrotegemeenten.DitwasvoordeRijksdienstvoorOndernemendNederlandenRijkswaterstaatLeefomgevingaanleidingomeenpilotmeteengroepkleinegemeententestarten,samenmetdeOmgevingsdienstZuid-OostBrabantenBuildingVision.NaastdezepilotinregioEindhovenliepenerookpilotsindeprovincieGroningeneninderegioVeluwe.HierissamengewerktmetDWAendeprovincieGroningen.

Om gemeenten te ondersteunen heeft RVO een aanpak ontwikkeld voor een strategische en structurele verduurzaming van gemeentelijk vastgoed: • Afstoot/verkoop,efficiënterhuisvesten,HetNieuweWerken• Bemeteren,monitoren,analyserenenherinregelen• (Sloopen)Energieneutralenieuwbouw(50jr)• Grotewaardevollegebouwenenergiezuinig/energieneutraalrenoveren(25-40jr)• Vergroenenvangebouwclusters-bvviaeenESCo(10-15jr)• UitvoerenvanrendabelemaatregelenuitdeWetMilieubeheer(5jr)• Oplossenvandesplitincentive,bijvoorbeeldviaGreenlease• Duurzaamheidintegraalopnemeninregulieronderhoud,viaMJOP’s• (toekomstig)leegstaandegebouwen:herbestemmen,transformeren• Toepassenduurzameenergie,bvzonnepanelen• Resterendeenergievraaggroeninkopen

Duurzaam meerjaren onderhoudsplan (DMOP)DoorduurzaamheidstructureeloptenemenindeMeerjarenOnderhoudsplanning(MOP)kunnengemeentenkansenbenut-tenomduurzaamheidopeenkostendekkendemaniermeetenemenbijhetreguliereonderhoud.EenduurzameMOP(DMOP)geeftbestuurdersenvastgoedprofessionalsgripopdegeldstromen.

DezepublicatieisopgestelddoorBuildingVisioninopdrachtvandeRijksdienstvoorOndernemendNederland,inhetkadervandeuitvoeringvanhetprogrammaEnergiebesparingindeGebouwdeOmgeving,vanhetMinisterievanBinnenlandseZakenen Koninkrijksrelaties.

Inleiding

4 | Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed

Vanmei2013totmei2014heeftBuildingVisioninsamenwerkingmetdeOmgevingsdienstZuid-OostBrabant(ODZOB,voor-heenMilieudienstSRE)enmetondersteuningvanRijksdienstvoorOndernemendNederlandeenaantalgemeenteninderegioEindhovenondersteundbijhetverduurzamenvanhungebouwen.Indittrajectisdefocusgelegdophetverduurzamenvandemeerjarenonderhoudsplanning.De“Leidraadverduurzamenmeerjarenonderhoudvangemeentelijkvastgoed-leidraadDMOPvoorgemeenten”dieRVO(destijdsAgentschapNL)in2013heeftontwikkeld,vormdedebasisinhetondersteuningstra-ject.DoelwasdatdedeelnemerservaringzoudenopdoenmethetverduurzamenvanhetMOPvaneengemeentelijkgebouw,zodatzijvervolgensdeMOP’svananderegemeentelijkepandenookkunnen(laten)verduurzamen.Aandepilothebbenzesgemeentenmeegedaan:Bergeijk,Nuenen,Bladel,Oss,GeldropenCranendonck.Dedeelnemersheb-benelkeengebouwingebrachtalscase,bijvoorkeureenpandwaarvooreenMOPeneenEPA-Ubeschikbaarwas.Hettrajectbestonduitvierworkshops,plusindividuelebegeleidingopmaat.Eindresultatenzijn:eenmaatregelpakketperpand,driescenario’sdiezijndoorgerekendopenergie,kostenenbesparingen,eenconcept-DMOP,eneenraads-/collegevoor-stel.Perprojectiseenrapportageopgesteld.

WorkshopsIn de workshops zijn de volgende onderwerpen aan de orde gekomen:1. Oriëntatie,initiatiefenverkenning:overbestuurlijkdraagvlak,duurzaamheidsambities,gebouwprestaties.Resultaat:een

projectbeschrijving.2. Inventarisatie en definitie: over beschikbare informatie, verbeteropties, maatregelpakketten, en op te stellen scenario’s.3. Uitwerkingenfinanciëleresultaten:overwettelijkeeisenenregelgeving.Pergemeenteenpercaseisdehuidigesituatie

beschreven,diversemaatregelpakketten,endeenergiegebruiken,energiekostenendefinanciëleresultatenperscenario.4.DMOP-rapportageenbegeleidendcollegevoorstel.

Drie scenario’sBijhetopstellenvandeDMOP’szijndevolgendescenario’sgeformuleerd:• Scenario1:alleverbetermaatregelenmeteenterugverdientijdvanmaximaal5jaar• Scenario2:alleverbetermaatregelenmeteenterugverdientijdvanmaximaal15jaar• Scenario3:allevoorgesteldeverbetermaatregelenuitdeeerderopgesteldeEPA-U’saangevuldmethetplaatsenvanzonnepa-

nelen en een zonneboiler.

Bijhetopstellenvandescenario’sendemaatregelpakkettenisuitgegaanvanhetmeestoptimalemomentomdemaatregelenvoorhetbetreffendegebouwuittevoerenenvandebestaandereserveringenindeMOP.Ookisbijvoorbeeldrekeninggehou-den met de openingstijden van de gebouwen.

Investeringskosten en energiebesparingPerscenariozijndeinvesteringskostenvooralleverbetermaatregelenberekend,enisgekekenwathetprimairenergiegebruikisenwatdeverwachtebesparingenopgasenelectra.Voordeverschillendescenario’sisaangegevenbijwelkeexploitatieperiodedeinvesteringwordtterugverdiend,enwaarhetomslagpuntligtvanfinancieelnadeelinvoordeel(terugverdientijd).Nadezeperiode wordt financieel voordeel behaald. Definanciëleresultaten/effectengedurendedeexploitatieperiodezijnbepaalddoorde(netto)contantewaardevandever-wachteinvesteringenteberekenenincombinatiemetdeverwachtekostenbesparingen(opbrengsten)voordekomende10,20en 30 jaar.Hierbijisgerekendmetverschillendeenergieprijzen(tweevarianten:gemiddeldejaarlijkseenergieprijsstijging2,5%en5%)eneengemiddeldejaarlijkserentevan4%.

Opstellen van een DMOPDevoorgesteldemaatregelenwordenmetdenormkosteninhetbestaandeMOPopgenomen,bvonderdeNL-sfbnummers00(gedragenbeheer),31(buitenwandopeningen),47(dakafwerkingen),53(mechanischeinstallatie-water),56(mechanischeinstallatie–warmtedistributie)en63(elektrischeinstallatie–verlichting),69(elektrischeinstallatie–algemeen).

Pilot regio Eindhoven

Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed | 5

Intern procesAfhankelijkvandesituatiewordteenDMOPmeteenvoorstelterbesluitvormingofterinformatieaangebodenaanhetcollegeen/ofdegemeenteraad.Wanneersprakeisvaneensplitincentive,ofwelwanneerdeinvesteringwordtbetaaldwordtvanuiteen ander budget dan de energierekening, zullen hierover afspraken gemaakt moeten worden.

ResultatenHiernawordtdeaanpakvoorSporthalenzalencentrum“DeSmeltkroes”inMaarheeze,ingebrachtalscasedoordegemeenteCranendonck,alsvoorbeelduitgewerkt.Opdezemanierzijnookvoordeanderegebouwenrapportagesuitgewerkt.

VervolgDedeelnemendegemeenten,deOmgevingsdienstZuid-OostBrabant,enBuildingVisionziendatbijveelgemeentendevastgoedbeheerders over het algemeen alleen budget hebben gereserveerd voor het regulier onderhoud, dat is gericht op het instandhoudenvanhetoorspronkelijkegebouw.Daarwaarmogelijkbrengenzeduurzaamheidsmaatregeleninalsdiebin-nendatbudgettehalenzijn.EenDMOPmakeniseenanderemaniervanwerkendiewelmoeiteentijdkostomdoorgevoerdtekrijgen.Naastiemandvandeafdelingvastgoedishetdaaromwenselijkdaterookiemandvandeafdelingduurzaamheid/milieubijhetbepalenvaneenaanpakenhetopstellenvaneenDMOPwordtbetrokkenomzo’nveranderingindegemeenteechtdoortevoeren.Gemeentenkijkennaastdehoogtevandeinvesteringooknaardeperiodewaarbinnenmaatregeleneninvesteringen zich terugverdienen.

Veelgemeentelijkvastgoedwordtverhuurdaanderden.Naasthetinkaartbrengenvanduurzameverbetermaatregelenishetdaarombelangrijkaandachttebestedenaan(financiële)oplossingenwaarbijdebatenenlastenvanduurzameverbetermaat-regelen evenwichtig kunnen worden verdeeld over betrokken partijen: verhuurder, huurder, en eventueel een beheerder of facilitair bedrijf.

Enkeleleerpuntendieineenevaluatienaarvorenkomen:• Daadwerkelijkverduurzamenvangemeentelijkvastgoedbinnendegemeenteiseenlastigencomplexproces.• Erisaandachtnodigvoorhetinterneproces,voorgoedeinternesamenwerkingtussendienstenenvoorhetcreërenvan

draagvlak bij college en raad. • Entotsloteenmooietipvandegemeenten:“ViersuccessenencommuniceeroverdeDMOPenoverbehaalderesultaten.”

6 | Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed

Sporthal en zalencentrum “De Smeltkroes” in Maarheeze DegemeenteCranendonckheeftsporthalenzalencentrum“DeSmeltkroes”inMaarheezealsvoorbeeldgebouwingebracht(bouwjaar1982,3.775m2bvo,EnergielabelE).HiervaniseenEnergieprestatiecertificaatuit2007beschikbaar,eenEPA-Uuit2006eneenMOPvoordeperiode2013-2022.Degemeentewilhetpandvoornogminimaal30jaarexploiteren.Hetgebouwomvatsportzalenopwedstrijdniveau,vierkleed-endoucheruimten,diversevergaderzalenvoor20tot350personen,eneenbibliotheek.DeSmeltkroesiszevendagenperweekgeopendvancirca10:00tot01:00uur.Desporthalwordtoverdaggebruiktdoor de basisscholen en in de avonduren door verenigingen.

Huidige situatieHetgebouwheefthoutenkozijnenmetdubbelglas;degevelshebbengeenspouwisolatie;hetdakismatiggeïsoleerd.Verwar-mingvindtplaatsmet25jaaroudeVR-ketels.Erismechanischetoe-enafvoer,engeenkoeling.Verlichtinggaatviaconven-tioneleTLenhandmatigeschakeling.Hetenergiegebruikbedraagt52.000m3en218.500kWhperjaar(gegevensuit2005).Ditkomtneeropzo’n€84.000perjaaraanenergiekosten.IndeMOPisvervangingvandedakbedekkingin2013gepland;vervangingvandebuitenverlichtingin2015.

VerbeterpakkettenOpbasisvandemaatregelendieinhetEPA-Uzijngenoemd,zijndrieverbeterpakketten–driescenario’s–samengesteld.Scenario1omvatallemaatregelenmeteenterugverdientijdvan5jaar,conformdeWetMilieubeheer.Eigenlijkisditscenarioduseenminimalewettelijkeverplichting.InditscenarioisookgekozenomdeVRCV-ketelsvoorruimteverwarming(inmiddels25jaaroud)tevervangendoorHRCV-ketels.Ditiseenmaatregeldieeensterkeffectheeftophetverbeterenvanhetenergiela-bel en leidt tot een sterke reductie van het gasverbruik.Scenario2omvatalleverbetermaatregelenmeteenterugverdientijdvan15jaar.Scenario3omvatallevoorgesteldemaatregelenuitscenario2aangevuldmetduurzameenergieopwekkingviaPV-paneleneneen zonneboiler. Met dit scenario kan de gemeente een flinke besparing op het energiegebruik realiseren en de voorbeeldfunc-tie binnen de gemeente op het gebied van energiebesparing uitstralen en benadrukken.

Voorbeeld: Gemeente Cranendonck

Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed | 7

Investeringskosten en energie(kosten)besparingDeinvesteringenzijnbepaaldopbasisvandebenodigdeinvesteringenophetmeestidealemoment.Indetabelzijndeinveste-ringskostenendeenergie(kosten)-besparingenperverbetermaatregelweergegeven.Detotaleinvesteringskostenperscenariozijn:

Scenario Investeringskosten

1 €48.980

2 €64.980

3 €222.980

Verbetermaatregelen Scenario

1 2 3

MaatwerkadvieS (ePa-U)

Beheer

Instellen en controleren regelingen 1 1 1

dak

dakisolatie 1 1 1

Gevel

Spouwmuurisolatie 1 1 1

ventilatie

Frequentieregelaars bij de motoren van luchtbehandelingskasten 1 1 1

ruimteverwarming

vervangen verwarmingsketels 1 1 1

tapwaterverwarming

Circulatiepompboilervoorzienvanschakelklok 1 1 1

Verlagen van de boilertemperatuur

verlichting

ConventioneleTL-verlichtingvervangendoorHFverlichting 1 1

Aanwezigheidsschakelingaanbrengeninkleedruimten 1 1 1

HalogeenverlichtingvervangendoorLEDverlichting 1 1 1

apparaten

Koffieautomaten voorzien van schakelklokken 1 1 1

biljartverwarming voorzien van schakelklok 1 1 1

aanvUllende MaatreGelen

duurzame energiie

Plaatsenvan500m2PVpanelen(ophetdak) 1

Zonneboiler(20m2inclvoorraadvat) 1

8 | Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed

Energiegebruik en energiebesparing per scenarioVoorelkscenarioishetverwachtegas-enelektraverbruikbepaald.Omdeenergieneutraliteitvoordeverschillendescenario’stekunnenbepalenishetgasverbruikenhetelektraverbruikvanelkescenario ook omgerekend naar het primair energiegebruik, en is de verwachte besparing procentueel weergegeven.

Verbetermaatregelen Investerings- kosten

Energiebesparing Kostenbesparing

Gas(m3)

Elektra(kWh)

Gas€

Elektra€

Totaal€

MaatwerkadvieS (ePa-U)

Beheer

Instellen en controleren regelingen €500 850 2.500 552 575 €1.128

dak

dakisolatie €22.500 10.500 6.825 0 €6.825

Gevel

Spouwmuurisolatie €13.200 7.200 4.680 0 €4.680

ventilatie

Frequentieregelaars bij de motoren van luchtbehandelingskasten

€3.500 20.500 0 4.715 €4.715

ruimteverwarming

vervangen verwarmingsketels €8.280 5.200 3.380 0 €3.380

tapwaterverwarming

Circulatiepompboilervoorzienvanschakelklok

€100 600 240 390 55 €445

Verlagen van de boilertemperatuur €-

verlichting

ConventioneleTL-verlichtingvervangendoor HF verlichting

€16.000 20.000 0 4.600 €4.600

Aanwezigheidsschakelingaanbrengenin kleedruimten

€500 1.000 0 230 €230

Halogeen verlichting vervangen door LEDverlichting

€250 1.000 0 230 €230

apparaten

Koffieautomaten voorzien van schakel-klokken

€100 700 0 161 €161

biljartverwarming voorzien van scha-kelklok

€50 1.500 0 345 €345

aanvUllende MaatreGelen

duurzame energie

Plaatsenvan500m2PVpanelen(ophetdak)

€150.000 65.000 0 14.950 €14.950

Zonneboiler(20m2inclvoorraadvat) €8.000 750 487 0 €488

Investeringskosten en energie(kosten)besparing per verbetermaatregel

Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed | 9

Primair energiegebruik gas- en elektra

Procentuele besparing op gas- en elektraverbruik

10 | Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed

Scenario Energiebesparing

Gas(m3) Elektra(kWh)

1 24.350 27.440

2 24.350 27.440

3 25.100 112.440

Scenario Kostenbesparing

Gas Elektra Totaal

1 € 15.828 € 6.311 €22.138

2 €15.828 € 10.911 €26.739

3 €16.315 €25.861 €42.176

Energiekosten en energiekostenbesparingVoor elk scenario zijn de verwachte energiekosten en energiekostenbesparing bepaald. Hierbij zijn de volgende prijzen voor gas en elektriciteit aangehouden: 1 m3gas:€0,65,1kWh:€0,23.VoordePVisveronderstelddatallekW-urendiewordenopgewektverrekendwordentegendezelfdeprijsalshetenergiebedrijfinrekeningbrengtvoordegeleverdekW-uren.

Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed | 11

Financiële resultaten/effecten gedurende de exploitatieperiode per scenarioDefinanciëleresultaten/effectengedurendedeexploitatieperiodezijnbepaalddoorhetberekenenvande(netto)contantewaardevandeverwachteinvesteringenincombinatiemetdeverwachtekostenbesparingen(opbrengsten)voordekomende30jaar, bij 2 varianten voor de energieprijsontwikkeling:• VariantA:gemiddeldejaarlijksestijgingenergieprijs2,5%;gemiddeldejaarlijkserente4%• VariantB:gemiddeldejaarlijksestijgingenergieprijs5%,gemiddeldejaarlijkserente4%

Scenario 1aDeinvesteringvanditscenariobedraagt48.980euro.Hetomslagpuntvanfinancieelnadeelinvoordeel(terugverdientijd)isna2a3jaar,daarnawordtfinancieelvoordeelbehaald.Deverwachtefinanciëleopbrengst(nettocontantewaarde)vanditscena-rioisna10jaar152.636euro,na20jaar326.989euroenna30jaar477.766euro.

Scenario 1BDeinvesteringbedraagt48.980euro.Hetomslagpuntvanfinancieelnadeelinvoordeel(terugverdientijd)isna2a3jaar,daarnawordtfinancieelvoordeelbehaald.Deverwachtefinanciëleopbrengst(nettocontantewaarde)vanditscenarioisna10jaar186.707euro,na20jaar446.063euroenna30jaar731.463euro.

Scenario 2aDeinvesteringvanditscenariobedraagt64.980euro.Hetomslagpuntvanfinancieelnadeelinvoordeel(terugverdientijd)isna2a3jaar,daarnawordtfinancieelvoordeelbehaald.Deverwachtefinanciëleopbrengst(nettocontantewaarde)vanditscena-rioisna10jaar178.527euro,na20jaar389.107euroenna30jaar571.212euro.

12 | Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed

Scenario 2BDeinvesteringvanditscenariobedraagt64.980euro.Hetomslagpuntvanfinancieelnadeelinvoordeel(terugverdientijd)isna2a3jaar,daarnawordtfinancieelvoordeelbehaald.Deverwachtefinanciëleopbrengst(nettocontantewaarde)vanditscenarioisna10jaar219.678euro,na20jaar532.922euroenna30jaar877.622euro.

Scenario 3aDeinvesteringbedraagt220.980euro.Hetomslagpuntvanfinancieelnadeelinvoordeel(terugverdientijd)isna5a6jaar,daarnawordtfinancieelvoordeelbehaald.Deverwachtefinanciëleopbrengst(nettocontantewaarde)vanditscenarioisna10jaar163.109euro,na20jaar495.261euroenna30jaar782.499euro.

Scenario 3BDeinvesteringbedraagt220.980euro.Hetomslagpuntvanfinancieelnadeelinvoordeel(terugverdientijd)isna5a6jaar,daarnawordtfinancieelvoordeelbehaald.Deverwachtefinanciëleopbrengst(nettocontantewaarde)vanditscenarioisna10jaar228.017euro,na20jaar722.103euroenna30jaar1.265.807euro.

Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed | 13

Scenario

1 2 3

1A 1B 2A 2B 3A 3B

Investeringskostenverbetermaatregelen(€) €48.980 €64.980 €220.980

Versneldeafschrijvingaanwezigevoorzieningen(€) €0 €0 €0

Subsidiemaatregelen(€) €0 €0 €0

ReserveringvanuitMOP(€) €0 €0 €0

investering (€) € 48.980 € 64.980 € 220.980

Besparinggasverbruikperjaar(m3ae/jaar) 24.350 24.350 25.100

Besparingelektraverbruikperjaar(kWh/jaar) 27.440 47.440 112.440

GebruikPrimaireenergie(MJ)(HuidiggebruikPrimaireenergie:MJ)

Kostenbesparinggasverbruik(€/jaar) €15.828 €15.828 €16.315

Kostenbesparingelektraverbruik(€/jaar) €6.311 €10.911 €25.861

kostenbesparing gas+elektraverbruik (€ / jaar) € 22.139 € 26.739 € 42.176

NCWbespaardeenergie+investeringna10jaar(€) €152.636 €186.707 €178.527 €219.678 €163.109 €228.017

NCWbespaardeenergie+investeringna20jaar(€) €326.989 €446.063 €389.107 €532.922 €495.261 €722.103

NCWbespaardeenergie+investeringna30jaar(€) €477.766 €731.463 €571.212 €877.622 €782.499 €1.265.807

VervolgstappenDegemeenteCranendonckisnaaraanleidingvanhetbegeleidingstrajectvoortvarendaandeslaggegaan.NaaraanleidingvanhetopgesteldeDMOPrapportheeftdegemeenteopdrachtgegevenaaneeningenieursbureauomvoorallegemeentelijkege-bouwenduurzameonderhouds-enverbetermaatregeleninkaarttebrengen,inhetkadervanhetplanmatigonderhoud.Dezeduurzame verbetermaatregelen dienen apart zichtbaar gemaakt te worden in het meerjaren onderhoudsplan zodat zichtbaar blijftwatregulieronderhoudisenwataanvullendduurzaamonderhoudis.DeDMOP’smoetennogwelgoedgekeurdwordendoorhetcollegeen/ofgemeenteraad.

De Smeltkroes, Maarheeze

14 | Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed

Gemeente Bladel DegemeenteBladelheeftsporthalEurekainHapertingebrachtalscase.Bouwjaaris1995.Hetgebouwomvat1.640m2 bvo en heeftEnergielabelA.UithetDMOPtrajectkomtscenario3alszeergunstignaarvoren:deinvesteringbedraagtruim163.000euro,enhetgebouwisdanwatbetreftdeelektriciteitenergieleverend.Enalna10jaarwordtfinancieelvoordeelbehaald!Echter:nahetDMOPrapportheeftdegemeenteonderzoeklatenuitvoerennaarhetdraagvermogenvandedakconstructievandesporthal.Hieruitbleekdatdedakconstructietelichtisvoorhetgewichtvandezonnepanelen.Opditpandwordendusgeenzonnepanelengeplaatst.Degemeenteisvanplanomallegemeentelijkegebouwenindetoekomsttegaanverduurzamentotenergieneutraal.

Gemeente BergeijkDegemeenteBergeijkheeftsporthalDeKoolakkersinWesterhovenalsvoorbeeldgebouwgeselecteerd.Bouwjaar1986, 1.630m2bvo,enmetEnergielabelC.DegemeenteheeftnoggeenvervolgactiesondernomennaaraanleidingvanhetDMOP-rapport.Degemeenteiswelvoorne-mens acties te nemen zodra de natuurlijke momenten zich voordoen ten aanzien van de voorgestelde duurzame verbeterop-ties.HetDMOP-rapportpastbinnenhetverduurzamenvanhetonderhoudsbeleidvandegemeente.

Gemeente OssDegemeenteOssheeftdeDiddewerfaangedragenalscase.Inditpandisdegemeentereiniginggevestigddiehuisvuilenkleinchemischafvalophaalt.DeDiddewerfheeft609m2 bvo en bestaat uit diverse ruimten: kantoren, werkplaats, buitenopslag, vervoersmid-delenopslag,kleed-enwasruimte,kleinchemischafval,etc.Hetpandiseindjaren‘70gebouwdenvoldoetaandetoengesteldeeisen.HetheeftEnergielabelA.DegemeenteheeftinhetbestaandeMOPalbudgetgereserveerdstaanvoorverduurzaming.Uitalleberekeningenblijktdatbij

Resultaten van de andere gemeenten

Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed | 15

scenario 3 hoge besparingen te realiseren zijn op electra en dat dit scenario zich na circa negen jaar terugverdient.DegemeenteOssheeftnahetopstellenvanhetDMOPrapportzonnepanelengeplaatstopdegemeentewerf.Ditismedebeslo-tenalscompensatievandeaanlegvandeenergieneutraleautowegN326(“dewegvandetoekomst”).Scenario2omvatalleverbetermaatregelenmeteenterugverdientijdvan15jaar.Scenario3omvatallevoorgesteldemaatregelenuitscenario2aangevuldmetduurzameenergieopwekkingviaPV-paneleneneen zonneboiler. Met dit scenario kan de gemeente een flinke besparing op het energiegebruik realiseren en de voorbeeldfunc-tie binnen de gemeente op het gebied van energiebesparing uitstralen en benadrukken.

Gemeente Geldrop- MierloDegemeenteGeldrop-MierloheefthetGemeentehuisvanGeldropalscaseingebracht.Hetisgebouwdin1985,heeft3.308m2 bvoeneenEnergielabelE.DegemeentewilhetGemeentehuisin2015verduurzamen.Degemeenteheeftinhetkadervanhetondersteuningstrajectdiversegegevensaangeleverd.Dezewarenechternietallemaalactueelenvolledig;ontbrekendeinformatieisingeschat.HetDMOPrapporthaddaaromvooraleenindicatievewaarde.Degemeentehadeenbudgetbeschikbaargesteldvoorhetverduurzamenvanoverigegemeentelijkegebouwenineenperiodevanvierjaartijd.Datwasmedeaanleidingomdeeltenemenaanhetondersteuningstraject.DegemeentezieteenDMOPalsgoedemogelijkheidomfinancieringsruimtetevindenvoorverduurzaming.Daarbijspeeltweldesplitincentivetussendege-nendiederenovatie/hetonderhoudpleegtendegebruikerofhuurdervaneenpand.Degemeentedenktaaneenrevolvingfundconstructie.Najaar2014isvanwegebezuinigingenhetbudgetvoordekomendetweejaarechterweergeschrapt.

Gemeente NuenenOokdegemeenteNuenenheeftaandepilotdeelgenomen.Tijdenshettrajectisdegemeenteechteronderfinancieeltoezichtgesteld.ErisdaaromgeengebouwingebrachtvooreenDMOP.

16 | Brabantse gemeenten aan de slag met het verduurzamen van hun vastgoed

Ditiseenpublicatievan: RijksdienstvoorOndernemendNederlandCroeselaan15Postbus8242|3503REUtrechtT+31(0)880424242Einfo@rvo.nlwww.rvo.nl

DezepublicatieistotstandgekomeninopdrachtvanhetministerievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelaties

©RijksdienstvoorOndernemendNederland|december2014Publicatienummer:RVO-041-1401/BR-DUZA

Colofon

DeRijksdienstvoorOndernemendNederland(RVO.nl)stimuleertduurzaam,agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vin-denvanzakenpartners,kennisenhetvoldoenaanwet-enregelgeving.RVO.nlwerktinopdrachtvanministeriesendeEuropeseUnie.

RVO.nliseenonderdeelvanmetministerievanEconomischeZaken.

Dezebrochureismetgrotezorgvuldigheidsamengesteld.Omdeleesbaar-heid te bevorderen zijn juridische zinsneden vereenvoudigd weergegeven. Somsbetrefthetookdelenvanofuittrekselsvanwetteksten.Aandezebro-chure en de daarin opgenomen voorbeelden kunnen geen rechten worden ontleend.RijksdienstvoorOndernemendNederlandisnietaansprakelijkvoordegevolgenvanhetgebruikervan.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigden/ofopenbaargemaaktdoormiddelvandruk,fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeookzondervoorafgaandeschriftelijketoestemming van de uitgever.