hogescholen, · te volgen, benutten ze de mogelijkheden van de di-gitalisering om het onderwijs van...

1hogescholen, hefbomen naar de toekomst

De hogescholen zijn klaar om de toekomst vol ver-trouwen mee vorm te geven. Ze dragen bij aan

het succes van vele jongeren, volwassenen, sectoren en overheden. Nu al kiest een meerderheid van de jongeren voor een opleiding aan de hogescholen1. De hogescholen bouwen mee aan de toekomst van de stad, de streek, de regio. 13 hogescholen verspreid over Vlaanderen, met bijna 120.000 studenten in 68 professionele bacheloropleidingen, 6 academische bacheloropleidingen en 10 master-opleidingen, spannen zich in op het vlak van (praktijkgericht) wetenschappelijk onderzoek, dienst-verlening, beoefening van de kunsten, onderwijs voor werkenden, professionalisering en levenslang leren. De hogescholen zijn daarom beslist hefbomen naar de toekomst.

De hogescholen passen hun onderwijsaanbod voort-durend aan en stemmen het af op de evoluties in de maatschappij en het werkveld. Zo bereiden de vaardigheden van de 21e eeuw de studenten voor op duurzame tewerkstelling omdat sommige beroepen in de toekomst volledig zullen veranderen of zelfs niet meer zullen bestaan. Hogescholen passen daarom bestaande curricula aan, maar brengen ook een innovatief aanbod, klaar voor nieuwe beroepen en nieuwe uitdagingen.

hogescholen, hefbomen naar de toekomst—

V O O R W O O R D

JOHAN VEECKMAN | VOORZITTER

MARC VANDEWALLE | SECRETARIS-GENERAAL

Ze gaan daarbij steeds meer over de grenzen kijken en ontwikkelen internationale opleidingen en trajecten. Buitenlandse stages en projecten maken van onze afgestudeerden wereldburgers die in de globaliserende wereld een meerwaarde betekenen. De opleidingen uit het hoger beroepsonderwijs van niveau 5 (HBO5) worden een belangrijk element in het aanbod. Zo ontstaat nu een leerladder waardoor elke student op de juiste manier en het gepaste niveau zich kan voorbereiden op de toekomst.

Hogescholen stimuleren het levenslang leren via deze HBO5-opleidingen maar ook door bachelor-na bachelor-opleidingen, postgraduaten, kortlopende bij-scholingen en seminaries. Zo houden de alumni en het werkveld hun kennis up-to-date. Hogescholen leggen ten slotte steeds meer nadruk op het ondernemen. Ze beklemtonen zowel het ‘entrepreneurship’ als het ‘intrapreneurship’. Zo leiden ze studenten op voor een toekomst als zelfstandige ondernemer maar ook als ondernemende medewerkers in loondienst.

Het onderwijs aan de hogescholen wordt steeds innovatiever, onder andere door aangepaste werken onderwijsvormen. Hogescholen willen zo in een steeds veranderende context hun kwaliteit en performantie behouden. Zonder hypes blindelings

2 hogescholen, hefbomen naar de toekomst

te volgen, benutten ze de mogelijkheden van de di-gitalisering om het onderwijs van de toekomst vorm te geven. Of het nu gaat om blended learning, MOOCs of learning analytics: hogescholen zetten ze in om de kwaliteit verder te verhogen, doelgroepen makkelijker te laten deelnemen of om het leren aan te passen aan nieuwe leerstijlen. Ook zonder digitale middelen zoeken ze naar nieuwe, krachtige leeromgevingen die jongeren en volwassenen individueel en col-lectief kunnen motiveren en ontwikkelen. Al deze veranderingen zijn slechts mogelijk dank zij de expertise en gedrevenheid van onze docenten en medewerkers!

De hogescholen hebben de belangrijke opdracht om het werkveld en het beroep mee te innoveren. Dat doen ze door middel van praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek en het onderzoek in de kunsten. Het academische onderzoek in kunsten versterkt zowel de artistieke basis als de creatieve vernieuwing. Het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek lost onderzoeksvragen uit het werkveld en beroep op en geeft richting aan toekomstgeoriënteerde vernieuwing. Hogescholen zijn de partners bij uitstek voor KMO’s en not-for-profit-sector en zijn voor hen een hefboom voor hun toekomst. Studenten die in een innovatieve hogeschoolomgeving worden opgeleid nemen die vernieuwingsdrang en innovatie ook mee naar het werkveld, het bedrijf, de organisatie …

In dit magazine geeft elke hogeschool slechts één voorbeeld van een concreet project waarmee ze de weg van vernieuwing en toekomst bewandelt. Maar de 13 projecten tonen ook de veelheid en de diversiteit van de stappen die de hogescholen zetten om toekomstbestendig te blijven.

We mogen stellen dat hogescholen vandaag een succesverhaal schrijven en lerenden opleiden voor een veelbelovende toekomst. Nooit eerder2 leidden de hogescholen meer studenten op in STEM- of knelpuntopleidingen. De tewerkstellingscijfers3 van onze professionals zijn dan ook bijzonder positief. Door de opleidingen naar inhoud en vorm toekomstgericht te maken, investeren we ook in duurzame tewerk-stelling. De hogescholen zijn de springplank bij uitstek

voor steeds meer jongeren uit kansengroepen. Ze dragen daardoor bij tot gelijke kansen in het onderwijs en het werkveld. Hogescholen krijgen ook steeds meer onderzoeks- en adviesvragen in het kader van praktijkgericht onderzoek, laagdrempelige expertisenetwerken of dienstverlening. In zoverre zelfs dat - jammer genoeg - veel vragen en projecten geen antwoord of uitwerking krijgen wegens het gebrek aan financiële middelen.

In het belang van de toekomst zijn we verplicht om te blijven herhalen dat de huidige onderfinanciering4 van de hogescholen en hun studenten onze succesformule op de helling zet en de werkdruk bijzonder hoog maakt. Een significante inhaaloperatie voor zowel de onderwijsopdrachten als het onderzoek dringt zich op om de hefboom voor de toekomst die we willen zijn, echt op volle kracht te gebruiken.

1 58,5 procent van de generatiestudenten kiest voor een hogeschoolopleiding (HO in cijfers, AHOVOKS)

2 Eén op vier studenten volgt een STEM-opleiding. Meer dan vier op de vijf studenten volgt een knelpuntopleiding of STEM-opleiding (cijfers oktobertelling 2015).

3 VDAB schoolverlatersstudie4 De hogescholen verloren doorheen de afgelopen jaren meer dan 25 procent van het budget per hogeschoolstudent. In 2015 beschikken de hogescholen, gemiddeld, nog over amper 5.000 euro per student, terwijl dat in 2008 nog 6.800 euro was.


Artesis-Plantijn Hogeschool Antwerpen

Thomas More

Hogeschool Gent

UC Leuven-Limburg

Hogere Zeevaartschool

Erasmushogeschool Brussel

LUCA School of Arts

Hogeschool West-Vlaanderen

Karel de Grote Hogeschool

Hogeschool PXL

Odisee

Arteveldehogeschool

VIVES

Quotes

Facts & figures

20 jaar VLHORA

I N H O U D S T A F E L

468

10121416182022242628

303239


De werking van de koelinstallatie kan je vergelijken met de werking van een gewone koelkast. Die

onttrekt warmte aan de lucht door middel van een koelvloeistof. De warme lucht die zich initieel in de koelkast bevindt, zorgt ervoor dat de koelvloeistof verdampt waardoor de temperatuur in de koelkast daalt. De onttrokken verdampingswarmte wordt daarna langs de achterkant van de koelkast afgevoerd. Het probleem? De verdampingswarmte van een koelkast is laag in waarde. Je kan ze dus nog niet hergebruiken in grote industriële toepassingen.

“Om nuttig te zijn voor industriële toepassingen, moet de afvalwarmte minimaal 80 tot 85°C zijn”, zegt Amedee Beylemans, opleidingshoofd Elektromechanica aan de Artesis Plantijn Hogeschool. “Bij deze temperatuur begint water te koken en ontstaat er stoom of energie waarmee je een generator kan aandrijven. We ontwierpen daarom een koelinstallatie die deze hoogwaardige afvalwarmte produceert – warmte die je kunt hergebruiken in industriële toepassingen.”

WERELDWIJDE PRIMEUR

Heel wat internationale onderzoeken beschrijven dit principe van hoogwaardige koude- en warmte-terugwinning, maar tot nu toe bracht niemand het in de praktijk. Beylemans: “Het gaat wereldwijd om het eerste ontwerp van en de eerste experimenten met dit type koelinstallatie. Tijdens de experimenten kan de druk in de installatie erg hoog oplopen. Bij het

Revolutionaire koeler is wereldprimeur—Onderzoekers aan de Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen ontwierpen

als eersten een koelinstallatie waarmee je warmte kan recupereren voor industriële toepassingen. De techniek kan een grote ecologische vooruitgang betekenen voor heel wat sectoren. De komende jaren wordt deinstallatie nog getest op technische haalbaarheid en toepasbaarheid.

ARTESIS PL ANTIJN HOGESCHOOL ANTWERPEN


ontwerp en de keuze van materialen moesten we hiermee rekening houden.” Voor de bouw van de machine kan de hogeschool rekenen op de financiële ondersteuning en technische expertise van Cofely Axima (GDF Suez).

ECOLOGISCH VOORDEEL

De koelmiddelen die klassieke koelinstallaties gebruiken, produceren laagwaardige warmte van maximaal 50 °C. De onderzoekers kozen voor een alternatief koelmiddel dat hoogwaardige warmte produceert: CO2, een natuurlijk en ozonvriendelijk gas dat niet bijdraagt aan het broeikaseffect. Hetzelfde gas komt vrij als je bier brouwt. Het energieverbruik van een CO2-installatie ligt bovendien 5 tot 15 procent lager dan bij andere installaties. Door CO2 als koelmiddel te gebruiken, slaan de wetenschappers een driedubbelslag. Ze doen onderzoek naar het energetisch voordeel van warmteterugwinning en bepalen onder welke condities warmteterugwinning economisch zinvol is. Daarnaast beperken ze ook de ecologische voetafdruk tot een minimum. ■


Het complex, dat naast appartementen en winkels ooit een discotheek en een autogarage

huisvestte, werd omgetoverd tot een multifunctionele onderwijscampus waar het goed is om te leren en te leven. Wie er binnenwandelt, kan overal doorkijken. Alle functies van de campus zijn visueel en architectonisch met elkaar verbonden. “Campus National is open en transparant, zonder al te veel regels en afspraken”, zegt Ann Van de Peer. “We willen dat leren en werken, leven en ontspannen hier in elkaar overvloeien. Iedereen is hier welkom.”

BUDDY-STUDENT

Op de studentenkamers wonen vijftig studenten, waarvan sommige met een functiebeperking. “De kamers zijn geclusterd rond een gemeenschappelijke leefruimte die op haar beurt gekoppeld is aan een andere leefruimte. Zo bewaren we het sociale karakter van de historische huurkazerne”, zegt Van de Peer. Ook de bewoners zijn met elkaar verbonden. “Als je hier op kot wil, moet je buddy worden van een collega met een functiebeperking of een sociaal engagement opnemen in de wijk. Onze kotstudenten werken met daklozen en bejaarden, of helpen kinderen met hun huiswerk. Dit illustreert perfect de visie van Thomas More. De hogeschool wil niet enkel uitstekende professionals vormen, maar echte persoonlijkheden die oog hebben voor de gemeenschap waarin ze leren en leven. Voor de buurtbewoners was het even wennen. Zij associeerden studenten vooral met nachtlawaai en overlast.”

THOMAS MORE

Nieuwe campus met hart voor de stad—Campus National van hogeschool Thomas More kaapte onlangs de derde

plaats weg bij de verkiezing van ‘Het Schoonste Gebouw’ van Antwerpen. Toch is de voormalige huurkazerne aan de Kronenburgstraat veel meer dan een architecturaal pareltje. “Het is een atypische campus”, zegt campusverantwoordelijke Ann Van de Peer, met een knipoog naar de imagocampagne van de stad Antwerpen. “Een sociale ontmoetingsplaats in het hart van de wijk voor campusbewoners en bezoekers.”


LEARNING PARK

De campus is en blijft uiteraard een plek waar leren centraal staat, maar dan wel met een onmiskenbare sociale component: het gezellige café National waar studenten, medewerkers, buurtbewoners en mensen uit het werkveld kunnen ‘mixen’. Verder huisvest de campus flexplekken en kantoren voor externe partners die met de studenten van Thomas More samenwerken. Je vindt er ook de dienst Studentenvoorzieningen, net als studieruimtes, gastenkamers en het leercentrum Belpaire dat de secundaire scholen in Antwerpen verwelkomt.

Zaal National is een multi-inzetbare evenementlocatie. “We kunnen er lessen organiseren voor grote groepen, maar ook tentoonstellingen, studentensport, repetities voor de studentenharmonie. Ook buurtverenigingen en bedrijven kunnen er terecht voor hun initiatieven”, zegt Van de Peer. “Dit is een echt ‘Learning Park’ met voor elk wat wils. Op Campus National willen we als hogeschool laten zien waar we voor staan, wie we zijn en willen we ons verbinden met de ziel van de stad.” ■


Veel actuele problemen vragen een multidiscipli-naire aanpak, zowel in het onderzoeksproces als

in de beroepspraktijk. Daarom zet de HoGent sinds 2013 de helft van de beschikbare onderzoeksmid-delen in op multidisciplinaire onderzoeksprojecten. Hierbij werken onderzoekers uit verschillende disci-plines samen aan praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek binnen deze drie thema’s: leefbare stad en omgeving, zorg en maatschappij en product- en procesinnovatie. Het project ‘Criteria voor kwalitatieve zorglandbouw’ binnen het thema ‘Zorg en maatschap-pij’ is hier een goed voorbeeld van.

Met het zorglandbouwbedrijf als centraal vertrek-punt, stelde de HoGent een team samen van lector-onderzoekers uit de vakgroepen Natuur- en Voedingswetenschappen, Orthopedagogie en Com- merciële Economie en Ondernemerschap. Zij brachten initiatieven van zorglandbouw in Vlaanderen, Nederland, Duitsland, Frankrijk en Italië in kaart en onderzochten of er in Vlaanderen voldoende omkadering is voor kwaliteitsvolle zorglandbouw. Op basis van deze profielschets verkenden ze alternatieve en innoverende vormen van zorglandbouw om de sector verder te professionaliseren en beleidsadviezen te formuleren.

NIEUWE INZICHTEN

Voor de hogeschool en haar onderzoekers was de multidisciplinaire samenwerking alvast een grote meerwaarde. Alle aspecten van het onderzoek werden vanuit de drie verschillende invalshoeken bevraagd, beargumenteerd en besproken. Ook voor het onderwijs biedt het multidisciplinaire onderzoek voordelen. Studenten verruimen hun blik naar nieuwe disciplines, komen tot creatieve inzichten en onvermoede verbanden. Ze zoeken naar een gemeenschappelijke taal en leren respect

HOGESCHOOL GENT

Zo maak je van de zorgboerderij een succes—Wat is het profiel van de Vlaamse zorgboerderijen? En hoe maak je van

de zorglandbouw een sociaal en economisch succes? Dat onderzocht een multidisciplinair onderzoeksteam van de Hogeschool Gent (HoGent) de afgelopen twee jaar. Uit het project bleek alvast dat disciplines die op het eerste gezicht mijlenver van elkaar liggen, veel van elkaar kunnen leren.


te hebben voor inzichten uit andere vakgebieden. In het project rond zorglandbouw werkten gemengde teams van studenten en onderzoekers samen met drie zorglandbouwers uit de onderzoeksgroep. Ze gingen op zoek naar een evenwicht tussen de sociale en economische impact van het zorglandbouwbedrijf en vertaalden dit in een business model voor de onderneming.

IMPACT OP DE SECTOR

Het project rond zorglandbouw heeft door zijn multidisciplinaire aanpak een impact gehad op zowel de zorg- als de landbouwsector. De onderzoekers formuleerden aan het einde van het project zeven succesfactoren voor zorglandbouw: de kracht van het alledaagse, de relatie tussen zorgboer en cliënt (samen koffie drinken bijvoorbeeld), maatwerk, leertraject en ontplooiingskansen, partnerschap en innovatie, burgerschap en sociaal ondernemerschap. Deze succesfactoren fungeren als richtingaanwijzers voor de zorglandbouw van de toekomst. Ze liggen ook aan de basis van enkele concrete beleidsadviezen zoals de compensatie voor de zorgboeren optrekken, een grootschaliger zorgverleningsmodel uittekenen en de samenwerking met de zorginstellingen op-timaliseren. ■


Bij de start van het project organiseerden studenten Office management een brainstormevenement

met 200 Vlaamse en Waalse studenten. Een wedstrijd via social media leverde nog een pak extra suggesties op. Ook binnen de hogeschool gingen de expertisecellen en opleidingen na hoe ze hun steentje kunnen bijdragen. Daarna woog de hogeschool met de Pukkelpoporganisatoren de opportuniteiten af: wetenschapspromotie, afvalpreventie, milieu-impact, mobiliteit …

UCLL besloot een experiment op te zetten rond innovatieve energietechnologie. De uitdaging? Een energieneutraal podium. Dankzij de jarenlange ervaring van de onderzoekers van de expertisecel Energy van de hogeschool moet dat haalbaar zijn. Het experiment op de nieuwe, groene zone van Pukkelpop, Baraque Futur genaamd, is geboren.

UC LEUVEN-LIMBURG

Ook op pukkelpop kun je leren—Op zoek naar oplossingen om het festival duurzamer te maken, sloeg de

hogeschool UC Leuven-Limburg (UCLL) de handen in elkaar met Pukkelpop, het grootste alternatieve pop- en rockfestival in België. Het resultaat? Baraque Futur, een alternatief podium voor toegepast onderzoek.


ENERGY FLOOR

Studenten Energietechnologie en Elektromechanica brengen de energiebehoeften van het alternatieve podium en van de drank- en eetstalletjes in kaart. Dan kijken ze waar de nodige energie vandaan kan komen: zonne-energie, windmolentjes, of - waarom niet - een energy floor? Hoe harder festivalgangers dansen, hoe meer energie ze opwekken. De echte uitdaging voor de onderzoekers is een smartgrid uitdokteren: een slim netwerk dat via batterijen steeds voldoende stroom voorziet voor de pieken in verbruik. Ook een eco-bewuste generator op biodiesel staat stand-by.Donderdag 20 augustus staat alles na weken zwoegen en zweten klaar. En het lukt. In de marge van het grote festival brengt Baraque Futur alternatieve muziek op duurzame energie. Studenten en docenten sturen voortdurend bij en doen metingen op hun installaties. Studenten Marketing trekken ondertussen rond op de weide om Baraque Futur te promoten. Leraars in spe geven tekst en uitleg aan geïnteresseerde festivalgangers.

OPSTEKER

Baraque Futur levert drie dagen het bewijs dat een energieneutraal festival mogelijk is. Een flinke opsteker voor Pukkelpop en voor UCLL-Quadri, de afdeling onderzoek en dienstverlening van de hogeschool. Ook heel wat studenten liepen met een grote glimlach rond: een extra leerervaring en dat op een festivalweide. Maar bovenal genoten fiere docenten-onderzoekers van de festivaldagen. Baraque Futur zorgde voor input voor hun lessen (met nieuwe meetresultaten én leuke verhalen) en voor een serieuze boost voor hun toegepast onderzoek. Als dit lukt, kunnen ze binnenkort wellicht ook met smartgrids energieneutrale woonwijken of toekomstige indus-trieterreinen helpen ontwikkelen. ■


De scheepvaart is een belangrijke schakel in de wereldeconomie en staat mee in voor

negentig procent van de wereldhandel. Volgens de International Maritime Organization (IMO) varen er zo’n 85.000 schepen van 100 bruto ton en meer op onze wereldzeeën. Zo’n grote sector functioneert niet zonder hoge veiligheidsstandaarden en strenge veiligheidsmaatregelen. Toch zijn ongelukken en incidenten op zee jammer genoeg schering en inslag. Uit een IMO-studie van 2012 blijkt dat 80 procent van de ongevallen te wijten is aan een menselijke fout. Van die 80 procent wordt 30 procent veroorzaakt door taal- of communicatiefouten.

In een poging om de veiligheid op zee te verhogen, hanteert de IMO sinds 1995 Engels als officiële werktaal aan boord. In de jongste decennia vereist de Standards of Training, Certification & Watchkeeping Convention dat zeevarenden in staat moeten zijn om efficiënt te communiceren in Maritiem Engels. Met SeaTALK is er nu ook een concreet instrument om dat doel te bereiken.

HOGERE ZEEVAARTSCHOOL

Veiliger varen met SeaTALK—Ongevallen op zee zijn vaak te wijten aan communicatieproblemen. Alison

Noble, die Maritiem Engels doceert aan de Hogere Zeevaartschool Antwerpen, probeert daar met het SeaTALK iets aan te doen. Dit project wil een Europees kader scheppen om Maritiem Engels te onderwijzen en te leren. Het biedt taaltrainingmodules aan voor elke graad en functie aan boord.


INNOVATIEF PLATFORM

SeaTALK wil een standaardkader invoeren om Maritiem Engels te onderwijzen en te leren. Het biedt Maritiem Engels-trainingsmodules aan voor elke graad en functie aan boord. SeaTALK omvat een innovatief online platform (seatalk.pro) met een curriculum, learning outcomes, evaluatiemethodes en een punten- en creditsysteem. Om docenten en leraren Maritiem Engels te ondersteunen, hebben de SeaTALK-partners ook een vrij toegankelijke online databank van leermiddelen voor Maritiem Engels ontwikkeld. Iedereen uit de wereld van het Maritiem Engels kan er onderwijs- en leermiddelen delen en zo het bereik van de databank vergroten.

INTERNATIONAAL VERANKERD

SeaTALK is stevig verankerd. Taalcriteria en evaluatie-descriptoren zijn gelinkt aan het Common European Framework of Reference for Languages-kader. Verder is SeaTALK gebaseerd op het EQF (European Qualification Framework) dat ruimte laat voor erkenning van lokaal verkregen competenties. SeaTALK maakt ook gebruik van het ECVET-model (European Credit System for Vocational Educational Training), dat in sterke mate gebaseerd is op leerresultaten en competenties verworven via alternatieve leermethodes. De Hogere Zeevaartschool is een van de vele EU-partners in dit project, dat gesteund wordt door het Lifelong Learning Programme van de Europese Commissie. ■

http://seatalk.pro/


“Er bestaan geen feiten over de toekomst.” Dat wist Wendel Bell al, één van de grondleggers van

Futures Studies. Dit heeft gevolgen voor de studie van de toekomst. Toekomstdenkers werken in een context van voorwaardelijkheid, onzekerheid, beperkte kenbaarheid. Je hebt niet één enkele voorspelbare toekomst, maar vele toekomstmogelijkheden.

Onderzoek over de toekomst wordt dan ook steeds gespecialiseerder en professioneler. Consultants, nationale en internationale denktanks, onderzoeks-centra en instellingen, vakgroepen en individuele onderzoekers, voeren - elk met hun eigen uit-gangspunten en werkwijzen - systematisch toekomst-onderzoek uit. Open Time onderzoekt deze evolutie

en ontwikkelt in de schoot van het Departement Management, Media en Maatschappij van de Erasmus-hogeschool kennis, expertise en instrumenten voor toegepast toekomstonderzoek.

NOODZAAK

Steeds meer organisaties beseffen dat toekomst- denken geen luxe is, maar een noodzaak. Toekomst- onderzoek biedt ze de kans om het heden beter te begrijpen en vaste denkpatronen te doorbreken. Het sterkt het inzicht, het aanpassingsvermogen, de ver-beelding en de creativiteit die je nodig hebt om te ge-dijen in complexe hedendaagse contexten. Daarom is het nuttig toekomstbeelden te begrijpen, onderzoe-ken, expliciet te maken en nieuwe toekomstbeelden uit te werken. Dát is de rol van toekomstonderzoek. Toegepast toekomstonderzoek maakt toekomstbeel-den in de praktijk inzetbaar en bruikbaar. Het kan zo strategie, ontwerp en ontwikkeling, beleid en actie ondersteunen.

ER ASMUSHOGESCHOOL BRUSSEL

Onderzoek de toekomst—Op 16 september 2015 stelde de Erasmushogeschool haar ‘Kenniscentrum

Applied Futures Research – Open Time’ voor aan het publiek. Zo gaat de hogeschool in op een trend waarbij steeds meer bedrijven, overheden, organisaties, gemeenschappen en collectieven vragen over de toekomst willen laten onderzoeken. Het kenniscentrum staat open voor open vragen over open toekomsten en open (vrije) tijd.


VERBEELDING

Opdat voorstellingen van de toekomst niet abstract blijven, werkt toekomstonderzoek met beelden, scenario’s en verhalen. Het is een discipline die niet louter op observatie en analyse stoelt. Ook verbeelding heeft een plaats. Methoden uit rollenspelen, design, fictie en gaming spelen hier direct op in. Het kenniscentrum Open Time onderstreept dit belang van verbeelding voor toekomstonderzoek. Tijdens de studiedag waarmee Open Time het nieuwe academiejaar startte, vonden enkele korte workshops plaats die dit demonstreerden. Zoals een deelnemer zei: “Het is verrassend hoeveel toekomstmogelijkheden je op korte tijd kan bedenken met een eenvoudig hulpmiddel.”

Open Time wil dit soort hulpmiddelen ter beschik-king stellen van studenten, docenten en professionals uit het werkveld van de drie opleidingen die samen het kenniscentrum opstartten: Toerisme- & recrea-tiemanagement, Communicatiemanagement, Idea & Innovation Management. Het kenniscentrum maakt het toekomstonderzoek voor hen meer zichtbaar en toegankelijk en neemt samen met hen vragen over de toekomst en de methoden van toekomstonderzoek onder de loep. ■


Ingericht als een buurtpark met groene sport- en spelzones, gebruiken vooral pendelaars en passan-

ten het park, als lunchplek of snelle doorsteek naar het Noordstation. Hoewel de nood aan verkeersvrije buitenruimte hier erg hoog is, blijven buurtbewoners er weg. De reden? Ze beschouwen het park als ‘al toegeëigend’. Daarom vermijden ze contact met de – vaak bevooroordeelde – externe gebruikers zoveel mogelijk. Dit gebruikersconflict vormde de insteek voor ontwerpopdrachten in het tweede en derde jaar Interieurvormgeving.

Ondersteund door de dienst Hogeschool Buurtwer-king van LUCA School of Arts en enkele buurtorga-nisaties, onderzochten laatstejaarsstudenten in het kader van hun bachelorproef de reële noden van buurtbewoners. De rode draad bleek de vraag naar een plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Hiermee gingen studenten aan de slag voor een indi-vidueel project.

POSITIEF POTENTIEEL

‘Multifence’ van Brusselaar Zakaria Sghiar is één van de projecten die van de gemeente Schaarbeek groen licht kreeg. Sghiar, een Brusselaar die in een soortgelijke buurt opgroeide, herkent de situatie van ‘gerateerde goede bedoelingen’. Toch benadrukt hij ook het positieve en dynamische potentieel van de zogenaamde transitwijken. De bevolkingssamenstelling is er uitzonderlijk jong en de woonomstandigheden niet ideaal. Kinderen en jongeren brengen nogal wat tijd samen op straat door

LUCA SCHOOL OF ARTS

Buurtproject brengt leven in het park—De Brabantwijk is één van meest dichtbevolkte en diverse wijken van

onze hoofdstad. In het hart van de wijk ligt de campus Sint-Lukas Brussel van LUCA School of Arts naast het onbekende, en bijgevolg onbeminde, Koningin Groenpark. Met het buurtproject ‘Queen Green’ willen studenten Interieurvormgeving hier iets aan veranderen.


en daar is niets mis mee, integendeel. Als de publieke ruimte hier positief en stimulerend op inspeelt, komt dat de verstandhouding en sfeer binnen een wijk net ten goede.

Het ontwerp van Shgiar bestaat uit een serie modulaire extensies die je aan de hekken van het pleintje kan hangen. Ze haken letterlijk in op de omgeving en maken haar zo bruikbaarder, handiger, comfortabeler, interessanter. Tegelijkertijd dagen de toegevoegde elementen de gebruikers uit om te improviseren en nieuwe mogelijkheden of combinaties uit te proberen. Drie ontwerpen worden ook echt geproduceerd: zitbankjes voor het publiek en supporters van de voetballers, haakjes om jas en boekentas aan op te hangen en een scorebord. Je kan de serie nog uitbreiden met een barbecue, een regenwaterreservoir (douche), fitnessaccessoires … De meest waardevolle input kan van de gebruikers zelf komen.

GEEN STUNTPROJECT

Multifence is niet meteen een stuntproject en ook geen eyecatcher. Het opzet is bescheiden maar het werkt. Toch is het een innovatief en toekomstgericht project, omdat een vormgever bottom-up tege-moetkwam aan een paar hardnekkige sociaal-maatschappelijke gevoeligheden. De uitdaging mag voor ontwerpdisciplines niet liggen in gangbare op-lossingen actualiseren en opfleuren. Als creatieve denkers én makers kunnen ontwerpers een belangrijke bijdrage leveren aan de toekomstige wereld. ■


“De schat van je leven” ontstond vanuit een nood binnen de mantelzorg. Onderzoekster Herlinde

Dely merkte dat mantelzorgers te weinig informatie krijgen van zorgverleners en daarom zelf op zoek gaan naar tips over hoe ze moeten omgaan met de ziekte van hun mama of papa. Dit boek bundelt zowel praktische informatie als kant-en-klaar materiaal om zelf mee aan de slag te gaan. Het is het eerste boek dat focust op de wereld van mantelzorgers, maar het is ook heel bruikbaar voor professionele zorgverleners en vrijwilligers.

LEVENSBOEK

Het boek bestaat uit drie aparte delen. Ze vormen samen één geheel. Het eerste deel bevat alle informatie over de aandoening en het belang van herinneringen. Het tweede deel behandelt negen thema’s, van ‘kindertijd’ tot ‘beroep en vrije tijd’ en

‘radio en televisie’ en staat vol foto’s, gespreks-materiaal en activiteiten om samen aan de slag te gaan. Het derde deel is een levensboek waarmee je samen het levensverhaal van de persoon met dementie kan optekenen.

De bijbehorende website deschatvanjeleven.be geeft je toegang tot honderden foto’s, bewegend beeldmateriaal en filmpjes die je zin geven om onmiddellijk aan de slag te gaan. Begin februari was er ook een congres rond de thematiek. Naar aanleiding van het boek creëerde het museum ‘Huis van Alijn’ in Gent zelfs een nieuw aanbod voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. In ‘Marcel en Madeleine’ vormt de museumcollectie de schatkamer om samen herinneringen op te halen.

HOGESCHOOL WEST-VL AANDEREN

Een schat voor mensenmet dementie— ‘Ze kunnen zich vaak de naam van hun meester uit de lagere school

herinneren, maar weten niet meer wie ze gisteren op de koffie kregen.’ Voor wie werkt met mensen met dementie, is deze uitspraak erg herkenbaar. Ze vergeten veel. Maar tezelfdertijd lijken sommige herinneringen in hun geheugen gebeiteld. Het werkboek ‘De Schat van je Leven’, het resultaat van een onderzoeksproject van de opleiding Verpleeg-kunde van de Hoge-school West-Vlaanderen (Howest) met het hele werkveld actief op dit domein, bundelt deze herinneringen nu.

http://deschatvanjeleven.be/


MULTIMEDIALE AANPAK

Deze verschillende toepassingen getuigen van de vernieuwende, multimediale aanpak van Howest. De hogeschool verkent heel sterk de digitale mogelijkheden als aanvulling op het menselijke, persoonlijke verhaal. Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw, de Alzheimer Liga Vlaanderen, Rode Kruis Vlaanderen en de provincie West-Vlaanderen zijn slechts enkele van de partners die hun schouders zetten onder dit waardevolle project. Het duidt op het brede netwerk dat de hogeschool intussen opbouwde in de sector en dat mee het DNA bepaalt van de hogeschool die sterker dan wie ook inzet op praktijkgericht onderwijs. ■


De competentiegroeimeter geeft docenten feedback over de resultaten die ze bereiken

met hun studenten. Onderzoek toonde aan dat deze resultaatsgerichte feedback het studentgecentreerd handelen van docenten versterkt. Dit is in de eerste plaats een onderwijsstijl gefocust op het verhogen van de mate van begrijpen en het veranderen van conceptuele denkkaders van studenten. Ze speelt een grote rol in hun leren. Docenten met een studentgecentreerde aanpak, versterken ook een diepere leerstijl bij studenten. Procesgerichte feedback versterkt eerder het docentgecentreerd denken.

De competentiegroeimeter bestaat uit een vaste vragenlijst voor studenten en een vaste vragenlijst voor docenten. Ze zijn beide opgebouwd rond acht competenties die voor elke professionele bachelor relevant zijn. Ook bevragen we studielast, kwaliteit van studiemateriaal en stellen we drie open vragen aan studenten over de sterke punten van het vak en eventuele gemiste leerkansen.

K AREL DE GROTE HOGESCHOOL

Competentiegroeimeter stimuleert onderwijs-kwaliteit— In 2013 beslisten de opleidingen van de Karel de Grote Hogeschool om

op een andere, betere manier structureel zinvolle feedback te verzamelen bij studenten. Het doel? Docenten stimuleren om de onderwijskwaliteit verder te verbeteren. Daarvoor baseerde de hogeschool zich op het Duitse instrument BEvaKomp, dat ze omdoopte tot competentiegroeimeter. Die meet de zelf-ingeschatte competentiegroei van studenten. Dus niet het onderwijsproces, maar het onderwijsresultaat.


ZINVOLLE FEEDBACK

De opleidingen bepalen zelf volgens welke systema-tiek en timing ze een opleidingsonderdeel bevragen. Daarbij bewaken we steeds de balans tussen de over-bevraging van studenten en of docenten voldoende feedback ontvangen. De feedback moet in de eerste plaats zinvol zijn.

Ieder speelt zijn rol in het proces. Studenten geven feedback. Docenten motiveren studenten om de bevraging in te vullen en zetten feedback om in ver-beteracties. Zij krijgen hiervoor begeleiding van hun beleidsmedewerker Onderwijs in de opleiding. Die analyseert samen met de docent(en) de feedback van studenten, vergelijkt ze met andere informatiebronnen en ondersteunt verbeteracties. Ook het opleidings-hoofd is betrokken. Elke docent(e) licht tijdens het functioneringsgesprek de positieve elementen uit de studentenfeedback toe, samen met de aangegeven en opgepakte verbeterpunten.

CONSTRUCTIEVE DIALOOG

Waar mogelijk krijgt de docent(e) het feedbackrapport al voor de laatste les. Zo bieden we zoveel mogelijk docenten de kans om met de eigen studenten te spreken over de kwaliteiten en verbetermogelijkheden van een opleidingsonderdeel. Wanneer dit niet lukt, organiseert de beleidsmedewerker met en voor de docent een gesprek met studenten of informeert de docent de studenten via e-mail of Blackboard over de conclusies van de feedback. Het opleidingshoofd deelt de verbeteracties van de gehele opleiding met de studenten. Bij de start én tijdens het academiejaar. Zo voeren docent, student, beleidsmedewerker en opleidingshoofd een boeiende en constructieve dialoog over de onderwijskwaliteit van onze oplei-dingen. ■


Het experiment, dat de hogeschool ‘PXL breekt uit’ doopte, werd drie weken op voorhand collectief

meegedeeld aan studenten en lectoren. Het zorgde voor een wervelwind in de hogeschool. Aanvankelijk met wenkbrauwgefrons, maar al snel kwam er een positieve dynamiek op gang bij de studenten, de lectoren en de partners uit het werkveld.

BLENDED LEARNING

Concreet vonden tijdens het experiment sommige lessen volledig digitaal plaats, of in co-creatie met het werkveld. De laptops draaiden op volle kracht en vele organisaties zetten hun deuren open voor studenten

en lectoren. Zij gingen samen met professionals in co-creatie aan de slag in uitdagende projecten uit de beroepspraktijk. Dit sluit naadloos aan bij het onderwijsconcept van de hogeschool, waarin blended learning en authentiek onderwijs tot de centrale pijlers behoren. Het onderwijsconcept is zo voor iedereen in de verf gezet.

NIEUWE WERKEN

Onderzoeken wijzen uit dat flexibel werken, waar-onder digitaal thuiswerken en werken met glijdende uren, leidt tot meer werkplezier, meer betrokkenheid én meer productiviteit. Daarom konden ook het admi-

HOGESCHOOL PXL

Sociaal experiment lokt co-creatie uit—Op 19 en 20 mei 2015 hield PXL een sociaal experiment met ruim 9000

studenten en personeelsleden van de hogeschool. Alle gebouwen werden hermetisch afgesloten, maar de geplande lessen, onderzoeks- en dienstverleningsactiviteiten moesten wel blijven plaatsvinden. Het doel van dit experiment? De volledige hogeschool én haar omgeving in beweging krijgen, de visie van de hogeschool laten beklijven bij alle betrokkenen én alle stakeholders bewustmaken van de nood tot innovatie.


nistratief en technisch personeel en de onderzoekers tijdens PXL Breekt uit proeven van dit nieuwe werken. Het succes en het draagvlak voor deze flexibele vormen van werken is heel groot, zo blijkt uit het experiment.

Het experiment blijft niet beperkt tot een eenmalig gebeuren, integendeel. Op 20 en 21 april 2016 sluit de hogeschool opnieuw de deuren. Naast de digitale vormen van leren en het authentiek onderwijs in co-creatie met het werkveld, zullen we nu sterker inzetten op de multidisciplinaire samenwerking over de opleidingen en beroepenvelden heen. De hoge-school is ervan overtuigd dat de multidisciplinaire samenwerking een essentiële 21st century skill is die iedere PXL-er in zijn DNA moet hebben. ■


Odisee wil voor studenten en personeelsleden de juiste context creëren waarin ze hun talenten

kunnen ontwikkelen en inzetten en waarin ze hun professionele identiteit verder kunnen vormgeven. Die ambitie vertaalt zich in een competentiegericht en talentontwikkelend onderwijsmodel. Opleidings-specifieke leerresultaten koppelt de hogeschool aan persoonlijke ontwikkelingsdoelen. Studenten zoeken zo de verbinding tussen hun persoonlijke talenten en hun toekomstige professionele identiteit.

Via innovatieve pilootprojecten in al onze studie-gebieden bouwen we aan leeromgevingen die studenten zelf mee inkleuren en die groeikansen

bieden op hun maat. Het zijn leeromgevingen waarin docenten en talentcoaches waarderende en uitdagende feedback geven en waarin studenten en docenten leren over en van elkaars kwaliteiten.

ONDERWIJSTEAMS

De pilootprojecten van de hogeschool beperken zich niet tot de onderwijsomgeving. Odisee zet ook in op een talentgericht personeelsbeleid. Tijdens vormingsinitiatieven gaan personeelsleden aan de slag met de eigen talenten. Functionerings-gesprekken zijn bij de hogeschool talentgericht. Talentenkaarten maken de sterktes van een team

ODISEE

Talentbeleid laat ook docenten groeien—Odisee zet volop in op groeikansen van studenten én personeel. Een integraal

talentbeleid is daarom een van de strategische speerpunten. De hogeschool benoemt en ontwikkelt wat mensen passioneert, energie geeft en motiveert. Zo geven we ze hefbomen om hun doelen te bereiken, en komen we tot bezield en duurzaam leren.


zichtbaar. We kiezen ook voor oriëntering op basis van de sterktes van studenten, werken een vormingsaanbod uit om het secundair onderwijs mee te nemen in ons talentverhaal en experimenteren met onderwijsteams waarin docenten samen aanwezig talent bij elke student benoemen.

EIGEN STERKTES

Zo’n integraal talentbeleid creëert veel uit-dagingen voor een hogeschool. Hoe ver kun je gaan in taakdifferentiatie bij personeel? Zijn er mogelijkheden voor jobrotatie? Moeten we gedifferentieerd gaan evalueren als we nog meer inzetten op leeromgevingen op maat? Wat met studenten die de geboden kansen niet grijpen? Is het haalbaar om elke student persoonlijk te coachen in zijn talentontwikkelingstraject?

Tezelfdertijd plaatst het integraal talentbeleid een aantal bestaande initiatieven in een nieuw daglicht. Goede praktijken worden zichtbaar gemaakt en verbinden de expertise. Pionier-docenten laten het Pygmalion-effect op een positieve manier spelen. Opleidingen kiezen voor minder en breed evalueren. Ervaren trajectbegeleiders worden talentcoaches. Stages en bachelorproeven spelen sterk in op de persoonlijke interesses en talenten van studenten. Opleidingshoofden brengen ten slotte de talenten van hun team in kaart en benutten ze. Kortom: duurzaam innoveren vertrekt bij Odisee van de eigen sterktes. ■


Innovatie is een belangrijke voorwaarde om te overleven en zich te onderscheiden in de markt.

Dit geldt nog meer voor noodzaakondernemers: zij die uit noodzaak ondernemen omdat ze geen of geen geschikte job vinden. Innovatie betekent ook meer winstmarge kunnen creëren door het net iets anders te doen, en dus meer kans op een duurzame onderneming.

PEER LEARNING

Met de Allo Inno toolbox kunnen prestarters vertrekkende vanuit hun eigen sterktes, competenties en (in)formele netwerken, via creativiteitsstimulatie komen tot duurzaam innovatief ondernemerschap. Zo zitten er trend- en competentiekaarten in de box, maar ook Pinterest-inspiratieborden en enkele verhalen van allochtone ondernemers. Je kunt de toolbox inzetten in workshops waar prestarters elkaar via peer learning stimuleren en inspireren. Coaches kunnen met de toolbox aan de slag om individueel te verdiepen of te remediëren. Het Allo Inno Business Model Canvas is de rode draad doorheen de Allo Inno toolbox. De andere tools zetten als kleine radars het oorspronkelijke businessconcept in het canvas in beweging richting innovatie.

ARTEVELDEHOGESCHOOL

Allo Inno helpt allochtone starters innoveren—Starterslabo West-Vlaanderen en Steunpunt Buurtopbouwwerk Stebo begeleiden al

jaren allochtone ondernemers om hun eigen zelfstandige zaak op te starten. Toch hadden de starterscoaches niet altijd de juiste instrumenten om innovatie bij deze prestarters te stimuleren. Daarom ontwikkelde de Arteveldehogeschool voor deze partners en met de steun van het Europees Sociaal Fonds de Allo Inno toolbox: een verzameling methodieken die allochtone prestarters motiveert om vernieuwend uit de hoek te komen.


LAAGDREMPELIG

Tijdens de testfase testten de ontwikkelaars de tools uitgebreid met de doelgroep in verschillende contexten. Ook de student-ondernemers van de Arteveldehogeschool probeerden de toolbox uit. Hieruit bleek dat de hogeschool een laagdrempelig hulpmiddel ontwikkeld heeft dat je ook generiek kan inzetten. Vandaag wordt de toolbox gebruikt bij Stebo en Starterslabo West-Vlaanderen maar ook door docenten op de hogeschool zelf.

Zo gebruiken de studenten van de opleiding Bedrijfs-management, afstudeerrichting KMO-management de toolbox wanneer ze hun eigen onderneming uit de grond stampen. Ook in de module ondernemen van de bacheloropleiding Pedagogie van het jonge kind -

die studenten voorbereidt op een zelfstandige activiteit in de kinderopvang - of bij het ondernemersproject van studenten bachelor in Grafische en digitale media worden tools uit deze box gebruikt. Ten slotte implementeerde de bacheloropleiding Sociaal werk de netwerkspin als methodiek om te werken aan de professionele netwerkontwikkeling van studenten.

De individuele tools en handleidingen van de Allo Inno toolbox vind je op de website alloinno.be, net als tips en tricks om met de doelgroep van allochtone starters te werken. ■

http://alloinno.be/


Studenten optimaal ondersteunen om een diploma te behalen, is een kernopdracht van de hogeschool.

Daarom zet VIVES heel wat extra middelen in voor studenten die het om de een of andere reden moeilijker hebben. In het kader van differentiatie is het evenwel belangrijk om ook excellente studenten die een extra uitdaging bovenop hun bachelordiploma willen, te prikkelen om hun talenten maximaal te ontwikkelen. Het Honours Degree – waarbij studenten hun ondernemerszin moeten tonen en leren out-of-the-box denken – komt tegemoet aan deze nood.

Op basis van een aantal assessments selecteert de hogeschool per studiegebied twee studenten voor dit degree. De groep van 12 studenten wordt nog eens verdeeld in twee teams van zes studenten. Elk team kiest zijn eigen challenge. Wie het project tot een goed einde brengt, verdient een credit van 5 extra studiepunten. De student krijgt een extra getuigschrift en een Honours Bull, die de externe partners mee ondertekenen. Bovendien schrijft de algemeen directeur van de hogeschool nog een referentiebrief. VIVES werkt voor dit project nauw samen met de provincie West-Vlaanderen, VOKA en Vlajo.

ALLERGIE-APP

De studenten van het honours degree werken dit jaar rond het thema voeding. Zo lanceerden zes van hen al de app MyFood, waarmee mensen met een voedselallergie of intolerantie snel weten of een bepaald product geschikt en veilig is voor hen of niet. Om hun challenge voor te bereiden, trokken ze voor een intensieve week naar Athene. De Griekse hoofdstad is niet alleen de bakermat van onze moderne samenleving, maar ook van de Griekse agro-industrie. Daarnaast dwingt de politieke en financiële crisis Griekenland tot creatieve oplossingen en ondernemerszin. Kortom, een mooie leeromgeving en voedingsbodem voor onze studenten om seminaries te volgen, te brainstormen en zich te laten onderdompelen in diverse vaardigheden van de eenentwintigste eeuw.

VIVES

Honours Degree beloont excellente studenten—Hogeschool VIVES organiseert dit academiejaar voor het eerst een Honours

Degree. Dit programma daagt een groep van 12 topstudenten uit om voor een credit van 5 extra studiepunten een maatschappelijk relevant vraagstuk op te lossen. Het eerste concrete resultaat – een app die het leven van mensen met een allergie makkelijker moet maken – werd alvast enthousiast onthaald.


TRENDSETTER

In de huidige complexe kennis- en innovatie-maatschappij verwachten we van studenten dat ze naast de beroepsspecifieke vaardigheden ook leren om zich te blijven ontwikkelen, dat ze proactief omgaan met veranderingen, dat ze zich kennis eigen maken én dat ze deze kennis autonoom in nieuwe situaties kunnen toepassen. Daarom hecht de hogeschool extra belang aan de ontwikkeling van de competenties van de eenentwintigste eeuw zoals internationale competenties, duurzaam handelen, interdisciplinair werken, ondernemerszin, ethisch handelen, media-wijsheid en diversiteit. Met het Honours Degree wil de hogeschool zowel binnen de organisatie als naar de buitenwereld een duidelijk signaal geven dat ze haar ambitie om trendsetter en een innovatieve hogeschool te zijn, verder kracht wil bijzetten. ■


GEERT BOURGEOIS

MINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING

”

“De vierde industriële revolutie is begonnen. “Industrie 4.0” –

niet toevallig het thema van het jongste World Economic Forum in Davos – zal onze economie en onze arbeidsmarkt ingrijpend veranderen. Ze zal ook gevolgen hebben voor de hele samenleving. Vlaanderen mag en wil de trein niet missen. Omdat kennis en innovatie de drijvende krachten van de vierde industriële omwenteling zijn, is ons tertiair onderwijs van cruciaal belang. Wij rekenen op de hogescholen om degelijk onderwijs te (blijven) verstrekken en om, meer nog dan voorheen, optimaal in te spelen op opleidingsvragen vanuit onze industrie en door praktijkgericht onderzoek onze (kleine en middelgrote) bedrijven snel inzetbare toepassingen aan te bieden.


HILDE CREVITS

VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE

REGERING EN MINISTER VAN ONDERWIJS

“Vlaanderen kent sterke hogescholen met een duidelijk profiel en veel ambitie. Enten, niet

op wat is, maar net op wat komen zal, maakt hen tot huizen van excellentie en vertrouwen. Ze combineren ondernemingszin met creativiteit en vormen zo de professionals én kunstenaars van de toekomst. Klaar om de samenleving mee vorm te geven. Tegelijkertijd is het de voedingsbodem voor maatschappelijk bijzonder relevante beroepen: leraren, logistieke managers, verpleegkundigen of ICT-analisten. 20 jaar samenwerking maakt hogescholen tot een ‘sterk merk’ waarnaar de helft van de studenten in Vlaanderen en ook heel wat bedrijven en organisaties hun weg vinden.”


Facts & figuresover de hogescholen


F A C T S & F I G U R E S

120.000

110.000

100.000

90.000

80.000

7.000

6.500

6.000

5.500

5.000

4.500

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Evolutie aantal hogeschoolstudenten Evolutie middelen per hogeschoolstudent

De hogescholen blijven meer studenten aantrekken. 118.697 jongeren studeren dit aca-

demiejaar aan de hogescholen in opleidingen tot professionele bachelors, academische bachelors en academische masters. Daarmee zijn er weer meer studenten ingeschreven aan de hogescholen dan aan de universiteiten.

De stijging van de studentenaantallen in de hogeschoolopleidingen over de afgelopen tien jaar blijft spectaculair en constant. In die tijd groeiden de opleidingen met 40 procent en zijn er 33.500 studenten bijgekomen. Maar ook in de afgelopen vijf jaar kwamen er in deze opleidingen nog 15.000 studenten bij.

Helaas krijgen de hogescholen steeds minder middelen per student. In 2015 daalde het gemiddelde bedrag zelfs onder de 5.000 euro per student. In 2008, toen het water de hogescholen al aan de lippen stond, was dit nog 6.801 euro per student.

Het verminderen van het gemiddeld beschikbare bedrag per student maakt de situatie echt precair. Een vergelijking toont aan dat de noodzaak aan een betere financiering bij de hogescholen ontegensprekelijk het hoogst is. Steeds meer studenten bedienen met steeds minder centen is niet langer vol te houden! Extra investeringen door de Vlaamse overheid om dit bedrag per student terug op te krikken naar het niveau van 2008 zijn noodzakelijk.



Verhouding man/vrouw Meest vrouwelijke studiegebieden

Meest mannelijke studiegebieden

2010 2015 60

50

40

30

20

10

0

Gezondheidszorg

Muziek enpodiumkunsten

Sociaal-agogisch werk

Industriële wetenschappen

Lerarenopleiding

Nautische wetenschappen

STEM

80 70 60 50 40 30 20 10 0

80 70 60 50 40 30 20 10 0

In totaal bestaat de hogeschoolpopulatie voor 57 procent uit vrouwelijke studenten. Er is de jongste

jaren nog een stijging merkbaar van het aandeel vrouwelijke studenten. De studiegebieden met het meeste aandeel vrouwelijke studenten zijn Gezondheidszorg (82 procent vrouwen), Sociaal-agogisch werk (79 procent vrouwen) en Onderwijs (70 procent vrouwen).

Omgekeerd zijn er (veel) meer mannelijke studenten in de studiegebieden Nautische wetenschappen (89 procent mannen) Industriële wetenschappen en technologie (84 procent mannen) en Muziek en podiumkunsten (60 procent mannen).In de STEM-richtingen (die over verschillende studie-gebieden verspreid zitten) zitten 27 procent vrouwelij-ke studenten.

Knelpuntberoepen, knelpuntopleidingen en STEM-opleidingen

Knelpuntberoepen, knelpuntopleidingen en STEM-opleidingen

Overige opleidingen

Knelpuntberoepen en knelp

un

topleidingen

STEM-opleidingen De afgestudeerden van hogeschoolopleidin-gen vinden uitstekend hun weg op de veran-

derende arbeidsmarkt. Over de jaren heen sco-ren de hogeschoolopleidingen (meer bepaald de pro-fessionele bacheloropleidingen) het sterkst in de schoolverlatersstudie van de VDAB. Dit is niet verwonderlijk omdat meer dan 100.000 van de hogeschoolstudenten (86 procent) een STEM-op-leiding (24%) en/of een opleiding tot knelpuntbe-roep volgen. Meer dan vier op de vijf hogeschool-studenten kiest dus voor dergelijke opleiding en één op de vier volgt een STEM-opleiding!



Regionale inbedding

APHZSKdGTMMAANTWERPEN

TMKGEEL

TMKLIER

TMMAMECHELEN

TMMASINT-KATELIJNE-WAVER

TMKTURNHOUT

TMKVORSELAAR

UC LimburgLUCAPXLGENK

AhsHoGentOdisee

LUCAGENT

HoGentOdiseeAALST

OdiseeSINT-NIKLAAS

UC LeuvenDIEST

UC LeuvenLUCALEUVEN

HowestVIVES NoordBRUGGE

HowestVIVES ZuidKORTRIJK

HowestVIVES Noord

OOSTENDE

VIVES ZuidTORHOUT VIVES Zuid

TIELT

UC LimburgPXLDIEPENBEEK

UC Limburg PXL

HASSELT

EhBOdiseeLUCABRUSSEL HOOFDSTAD

VIVES ZuidROESELARE

OdiseeDILBEEK

Ahs ArteveldehogeschoolAP Artesis Plantijn Hogeschool AntwerpenEhB Erasmushogeschool BrusselHoGent Hogeschool GentHowest Hogeschool West-VlaanderenHZS Hogere ZeevaartschoolKdG Karel de Grote HogeschoolLUCA LUCA School of ArtsOdisee OdiseePXL Hogeschool PXLTMMA Thomas More Mechelen-AntwerpenTMK Thomas More KempenUC Leuven UC LeuvenUC Limburg UC LimburgVIVES Noord Katholieke Hogeschool VIVES NoordVIVES Zuid Katholieke Hogeschool VIVES Zuid

> 20.000 studenten

5.000 - 10.000

10.000 - 15.000

< 1.000 studenten

1.000 - 5.000

15.000 - 20.000

De 16 hogescholen hebben een gespreid oplei-dingsaanbod in 23 studentensteden verspreid

over het Vlaamse land. De grootste concentraties ho-geschoolstudenten vinden we in Antwerpen, Brussel en Gent met telkens meer dan 20.000 hogeschoolstu-denten, ingeschreven aan verschillende hogescholen.

Vijf studentensteden verwelkomen tussen de 5.000 en 10.000 hogeschoolstudenten (Brugge, Hasselt, Kortrijk en Leuven). Maar de kracht van de hogescholen zit ook in de nabijheid van de 16 overige campussen waar telkens tot 5.000 hogeschoolstudenten hun opleiding volgen.


Facts & figuresonderzoek in deprofessionele bachelors


2000

1500

1000

500

0


Aantal onderzoekers (m/v) aan de hogescholen

Financiering van het onderzoek: overzicht onderzoeksmiddelen aan de hogescholen

1.640

1.688

1.597

201420132012

eigen werkingsmiddelen 2.311.623,75

extern competitief verworven middelen 16.998.087,53

PWO middelen 16.329.461,72

1 Voor alle duidelijkheid betekent dit dat in deze grafieken geen onderzoekgegevens zijn opgenomen uit de academische opleidingen van de hogescholen, met name deze van de Schools of Arts en de Hogere Zeevaartschool.

In totaal verrichten in deze professionele bachelors 1.640 personeelsleden onderzoek

in samenwerking met het werkveld. Het gaat hier zowel om lectoren en docenten met een onderzoeksopdracht als om wetenschappelijk medewerkers met een totale onderzoeksopdracht van 534 VTE. Aangezien onderzoek aan de hogescholen wezenlijk verbonden is met de beroepspraktijk en het onderwijs, werd geconcludeerd dat 8 procent van de personeelsleden met een lesopdracht (exclusief contractueel wetenschappelijk per-soneel) gemiddeld minstens één dag per week wetenschappelijk onderzoek verricht.

Alle onderstaande cijfers en grafieken geven enkel een beeld van het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek aan de professionele bacheloropleidingen (PBA) van de Vlaamse hogescholen in 2014.1

De middelen die door de Vlaamse overheid voor praktijkgericht wetenschappelijk

onderzoek (PWO) in de professionele bacheloropleidingen worden vrijgemaakt, bedroegen 16,3 miljoen euro in 2014. Daarnaast verwierven de onderzoekers aan de hogescholen in antwoord op Europese en Vlaamse calls voor hun grensverleggende innovatieprojecten nog bijkomende steun van bijna 17 miljoen euro.


0

0

100

100

200

200

300

300

400

400

500

500

600

600

700

700

aantal publicaties in vaktijdschriften of boeken

aantal lezingen of posterpresentaties

aantal zelfgeorganiseerde studiedagen

aantal lezingen of posterpresentaties

aantal publicaties in wetenschappelijk tijdschrift/boek

469731


Onderzoeksoutput

Gerichtheid op het werkveld

Gerichtheid op wetenschappelijk netwerk

236

428297

2.160

1.184

hogescholen

Externe partners ingeschreven in het onderzoekscontract

Unieke samenwerkingen met externe organisaties, ingeschreven in onderzoekscontract

Interactie met het werkveld

Met het praktijkgericht onderzoek willen de ho-gescholen in eerste instantie concrete innovatie

naar het werkveld brengen. Zo maakten de onder-zoekers aan de hogeschool hun resultaten en vin-dingen bekend in 469 publicaties in vaktijdschriften die leiden tot professionalisering van het werkveld en/of het beroep. Om deze innovatieve kennis nog diepgaander en structureler te verspreiden naar het werkveld, gaven de onderzoekers uit de professio-

De grafiek schetst de interactie van de ho-gescholen met het Vlaamse werkveld,

het wezenskenmerk van praktijkgericht we-tenschappelijk onderzoek in de professione-le bacheloropleidingen. In 2014 betrokken de Vlaamse hogescholen in totaal 2160 bedrijven en non-profitorganisaties (zoals ziekenhuizen, overheden, universiteiten, …) bij het onder-zoek in de professionele bacheloropleidingen. Praktijkgericht onderzoek in de hogescholen is immers gekenmerkt door interdisciplinariteit en co-creatie wat betekent dat bij vrijwel alle onderzoeksprojecten meerdere actoren uit het werkveld worden betrokken in adviescomités of begeleidingscommissies. In totaal sloten de Vlaamse hogescholen met 1.184 unieke Vlaam-se bedrijven en non-profitorganisaties onder-zoekscontracten af.

nele bacheloropleidingen 731 lezingen en organiseer-den ze 236 studiedagen voor professionals. In tweede instantie focust het onderzoek aan de hogescholen op de wetenschappelijke wereld met 428 publicaties in wetenschappelijke tijdschriften en werden aan col-lega-wetenschappers van hogescholen, universiteiten en andere kennisinstellingen in totaal 297 lezingen gegeven.


2 0 J A A R V L H O R A

2 V E R H U I Z I N G E N

K O N I N G S T R A A TW O L V E N G R A C H TRAVENSTEINGALERIJ

⊳ 8 voorzit ters

1 9 9 6

29 HOGESCHOLEN

2 0 1 6

1 6 HOGESCHOLEN

RAAD VAN BESTUUR6 werkgroepen6 over leggroepen1plat form1 s tuurgroep

AANTAL STUDENTEN

96.841→117.262

41 erealgemeendirecteurs ⊲

68 professionele bacheloropleidingen6 academische bacheloropleidingen10 masteropleidingen33 bachelor- na bacheloropleidingen4 master- na masteropleidingen

AANTAL VISITATIERAPPORTENE E R S T E R E E K S 2 0 0 3 - 2 0 0 4

65opleidingen1 8 9 v i s i t a t i e sT W E E D E R E E K S 2 0 0 5 - 2 0 1 3

289opleidingen 6 3 6 v i s i t a t i e s

OVERHEIDSMIDDELEN ONDERZOEK H O G E S C H O L E N 2 0 1 6

PWOmiddelen

16.900.542,90 €Aanvullende onderzoeksmiddelen

12.342.344,29 €

20 jaar

13 ALGEMEEN DIRECTEURS

Ravensteingalerij 27/3, 1e verdieping, B-1000 Brussel

+32 (0)2 211 41 95

[email protected]

@VLHORA_nieuws

www.vlhora.be

mailto:[email protected]

http://www.vlhora.be/


© 2016, Vlaamse Hogescholenraad

Deze uitgave kwam tot stand in samenwerking tussen het VLHORA-secretariaat en de VLHORA-leden.

Fotomateriaal: dank aan de hogescholen voor het aangeleverde materiaal

Foto’s: blz 2: Stefan Dewickere, blz 6: Sepp Van Dun, blz 7: Kristien Daem, blz 8-9: Brian De Geest en Ruben Segers,

blz 14: Bram Goots, blz 16-17: Zakaria Sghiar

Eindredactie: Kris Vanhemelryck

Vormgeving: Erik Desombere

Druk: Lannoo Drukkerij

Verantwoordelijke uitgever: Marc Vandewalle

Wettelijk depot: D/2016/12.784/1

ARTESIS PLANTIJNHOGESCHOOL ANTWERPEN

Hogere Zeevaartschool

hogescholen, · te volgen, benutten ze de mogelijkheden van de di-gitalisering om het onderwijs van...

Documents

Transcript of hogescholen, · te volgen, benutten ze de mogelijkheden van de di-gitalisering om het onderwijs van...