Hogere energiekosten. Is er een uitweg?, FORWARD, Opener, het VBO-magazine, april 2011

8/7/2019 Hogere energiekosten. Is er een uitweg?, FORWARD, Opener, het VBO-magazine, april 2011

1/13

OPENER Duurdere energie

24 APRIL 2011


2/13

OPENERDuurdere energie

IJsland onderzoekt de aanleg van de langste onderwater-

kabel ter wereld om geothermische en hydrothermische

energie afkomstig van de vulkanische activiteit op het

eiland aan Europa te verkopen. Zal deze elektriciteit op

een dag bij de Belgische verbruiker het licht laten bran-

den? Het voorbeeld is niet helemaal denkbeeldig wan-

neer we de conclusies lezen van het recente rapport

van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) over

de energiesituatie van ons land. Dit rapport wijst op

het toegenomen risico om grote hoeveelheden

stroom te moeten invoeren indien de uitstap uit

kernenergie defi nitief bekrachtigd wordt en in-

dien de volgende jaren niet bijkomend gen-

vesteerd wordt in nieuwe productiecapaciteit.

Een stijging van de import die ook onverbid-

delijk zou leiden tot een stijging van de eind-

factuur van de verbruiker.

En al wijken ze niet enorm af van het ge-

middelde in de buurlanden, laag zijn

de Belgische elektriciteitsprijzen zeker

niet. Met de gekende impact op de

index en de productiviteit van de be-

drijven. De energieprijzen, de tarie-

ven van de transmissienetbeheer-

der (hoogspanning), de tarieven

van de distributienetbeheerder

(midden- en laagspanning) en

de heffi ngen zijn de belang-

rijkste variabele componen-ten die de elektriciteitsprijs

benvloeden. Volgens een

studie van eind 2010 door

de CREG, de Commis-

sie voor de Regulering

van de Elektriciteit en

het Gas, wegen de com-

ponenten energieprijs en de

distributienettarieven het zwaarst

door in de factuur van de zowel de particuliere als

professionele verbruiker. De tweede factor speelt echter niet mee in de

factuur voor industrile verbruikers die rechtstreeks aangesloten zijn op

het netwerk van Elia.

De energieprijs wordt op zijn beurt bepaald door de evolutie van de

prijs van de ruwe olie en aardgas, de werking van de elektriciteitsbeur-

zen voor industrile verbruikers, het indexatiemechanisme dat door de

leveranciers wordt gebruikt (en waarvoor de regering zeer recent een

controlesysteem uitwerkte), maar ook het concurrentieniveau op de

markt. We kunnen daarbij alleen maar vaststellen dat we nog een heel

eind verwijderd zijn van de liberalisering zoals ze door de Europese

Commissie werd beoogd. En van de redenen hiervoor is ongetwijfeld

het gebrek aan visie van de sector inzake de technologien waarop

een beroep kan worden gedaan. De uitstap uit de kernenergie en de

ontwikkeling van de productie van hernieuwbare energie vormen de

centrale inzet van het vraagstuk. Ook de Europese 2050-doelstellingen

voor een koolstofvrije economie spelen daarbij een rol. Net zoals ook

de ramp van Japan een invloed zou kunnen hebben. Welke ook de ge-

nomen beslissingen zijn, de weg naar hernieuwbare energie ligt meer

dan ooit open, en de vragen rond een systeem voor een duurzame

fi nanciering van de steunmaatregelen voor de productie van winde-

nergie worden steeds crucialer. Zonder de technische evoluties van de

sector en de bestaande investeringsplannen uit het oog te verliezen,

hebben de federale en regionale overheden de taak om te waken over

de onderlinge samenhang van hun steunmaatregelen, tegen voor de

samenleving aanvaardbare kosten.Welke zijn, in het licht van deze vaststellingen, de manieren die een

bedrijf kan benutten om haar elektriciteitskosten terug te dringen, met

een garantie op bevoorrading? Enerzijds natuurlijk aandacht voor de

verbruikte hoeveelheden, via maatregelen voor een hogere energie-

effi cintie. En anderzijds prijsgerichte maatregelen, door verschillende

vormen van partnerships met producenten te ontwikkelen. Installaties

voor warmtekrachtkoppeling vormen in dat opzicht een van de meest

interessante partnerships voor industrile verbruikers. Aankoopgroe-

peringen of zelfproductie, hoofdzakelijk op basis van hernieuwbare

grondstoffen, zijn twee andere interessante pistes die kunnen bijdra-

gen tot de doelstelling van elk bedrijf.

Deze aspecten komen aan bod tijdens een debat met de verschillendespelers uit de energiesector dat u op de volgende paginas kunt lezen.

We beperken ons tot het gedeelte elektriciteit op de energiefactuur.

Daarnaast behandelen we de Europese afhankelijkheid ten opzichte

van Russisch aardgas. l

Florence Delhove

Duurdere energie

Is er een uitweg?

IN DIT DOSSIER26 Partnerships, energie-effi cintie en een stabielregelgevend kaderDe energiesector en de minister van Energie debatteren

38 De kosten van hernieuwbare energieDe gewesten nemen steunmechanismen opnieuw onder de loep

40 Gazprom en de Europese Unie spelen kat en muis

25APRIL 2011


3/13

C

ijfers over de evolutie van het aangesloten verbruik

op het Elianet (het Belgische hoogspanningsnet

voor de transmissie van elektriciteit) geven aan dat

het verbruik bij de grote industrien sinds de economischecrisis is gedaald. Tegelijk kwamen er meer zelfproductie-

installaties. Groeide zelfproductie uit tot een belangrijke

trend in de industrie?

P. Claes: Sinds de liberalisering hebben veel bedrijven hun

make or buy-beslissing herbekeken en genvesteerd in hun

eigen productiecapaciteit. Deze evolu-

tie naar meer decentrale productie komt

voort uit de aangekondigde nucleaire

uitstap - de katalysator bij uitstek voor

een centrale productie - en het stimule-

ren van warmtekrachtkoppeling en hernieuwbare energie.

S. Dutordoir: Daarnaast gaan bedrijven ook op zoek naar la-

gere kosten voor het transport en de distributie. We zien in

feite vooral een trend naar partnerships tussen producenten

en verbruikers, om de investeringsrisicos te spreiden en te

kunnen werken binnen een stabieler kader. Deze partnerships

kunnen diverse vormen aannemen: een consortium voor een

gezamenlijke investering, een uitwisseling van technologie of

een installatie voor warmtekrachtkoppeling. Warmtekrachtkop-

De energiesector in debat

Op 3 maart nodigde FORWARD vertegenwoordigers van de verschillende schakels uit de energiesector uitvoor een rondetafel. We verwelkomden zowel producenten/leveranciers, transporteurs en distributeurs alsgrote verbruikers. Op de volgende paginas brengen we dit debat via drie themas: Decentrale productie enzelfproductie, de toekomst tegen lagere kosten?, Heeft de liberalisering nog zin? en Hernieuwbare ener-gie: naar een duurzame fi nanciering op lange termijn? Over de twee laatste themas vindt u in dit dossier

ook de opinie van de minister van Klimaat en Energie, Paul Magnette.

peling is een bijzonder interessante formule omdat deze in het

industrieel proces van de klant gentegreerd kan worden.

C. Degrez: Ook onze strategie is opgebouwd rond partnerships.Wij gaan uit van een model dat steunt op een duurzame en

gedecentraliseerde productie. Deze vindt zo dicht mogelijk bij

de klant plaats, op de bedrijfssite zelf, en met hernieuwbare

energiebronnen. Hiermee optimaliseren we de energiefactuur

en de energie-effi cintie. Er is inderdaad een dubbele tendens:

meer energie-effi cintie en meer eigen productie.

L. Sterckx: Bij deze vormen van partnerships is

het vooral belangrijk om wederzijds vertrouwen

en respect aan de dag te leggen. Onze sector

ligt onder vuur en enkel door transparant samen

te werken, kunnen we het wantrouwen wegwer-ken. We mogen daarnaast ook niet vergeten dat

men in het geval van een decentrale productie

altijd een back-upsysteem (nvdr: via centrale

productie-eenheden) moet voorzien voor het geval de instal-

latie tekortschiet. Ook om die reden is het noodzakelijk om te

werken aan een goede en nauwe samenwerking tussen produ-

centen en industrile verbruikers.

Bij zelfproductie moet je rekening houden met de inves-

teringskosten, de operationele kosten, de kosten voor de

bevoorradingszekerheid, enz. Wanneer we een kosten-ba-

tenanalyse maken, is deze optie dan uiteindelijk interessan-

ter dan het aankopen van energie op de markt?

P. Claes: Praten we hier over de kosten in vergelijking met een

gasgestookte centrale of in vergelijking met een afgeschreven

kerncentrale? Een bedrijf dat beslist te investeren in eigen pro-

26 APRIL 2011

Decentrale productie en zelfproductie, de toekomst tegen lagere kosten?

Sinds de liberalisering hebben veelbedrijven genvesteerd in hun eigen

productiecapaciteitPeter Claes (Febeliec)

Partnerships, energie-effi cintie envoor zowel producenten als verbruikers


D.Rys


4/13

ductie zal daar zeker ook een economische reden voor

hebben. In welke technologie kan een bedrijf investe-

ren? Kernenergie is uitgesloten door het moratorium,

steenkoolcentrales kunnen, maar probeer in Belgi

hiervoor maar eens een bouwtoelating te krijgen. Dan

blijven er enkel nog hernieuwbare grondstoffen en gas

over. Bij een gasgestookte centrale heb je de eerste

jaren zeer zware afschrijvingskosten en ben je afhanke-

lijk van je gascontract. Het is weinig waarschijnlijk dat

je goedkoper zult kunnen produceren dan wanneer je

inkoopt op de markt.

Zijn er nog andere redenen om zelf energie te pro-

duceren?

C. Degrez: Imago kan een rol spelen bij

de beslissing om te starten met een de-

centrale, groene productie. Bij kleinere

bedrijven weegt het directe fi nancile

voordeel door, bij grotere bedrijven kun-nen ook marketingredenen doorslagge-

vend zijn.

P. Claes: Voor bepaalde investeringen

krijg je overheidssteun, zoals de groene

certifi caten voor warmtekrachtkoppeling

of voor andere hernieuwbare energiebronnen. Daarnaast zijn er

ook nog de eigen beleidskeuzes van een bedrijf, bijvoorbeeld

om onafhankelijk te zijn of de intentie om zelf ook stroom te

verkopen aan de markt, enz. Soms kan dat dan wel duurder zijn

op korte termijn, onder meer vanwege de vereiste investerin-

gen, maar op lange termijn kan het wel interessanter zijn

om zelf te produceren. Alles hangt af van de strategie en

de doelstellingen van het bedrijf.

L. Sterckx: Daarnaast zijn er ook de thermodynamische

aspecten en de energiebalansen bij dergelijke investeringen in

eigen elektriciteitscentrales ten opzichte van een klassieke cen-

trale. Meer nog dan alleen maar de prijsevoluties in de markt. In

een context waar de brandstoffen duurder zullen worden, moe-

ten we dergelijke investeringen vooral zien op lange termijn.

27APRIL 2011

Sophie Dutordoir, bestuurder directeur-generaal van Electrabel en CEO van de

divisie Benelux-Duitsland van de groep GDF-Suez; Luc Sterckx, CEO (tot 1 april 2011)

van SPE-Luminus (de tweede grootste producent in Belgi); Christophe Degrez, alge-

meen directeur van Eneco Belgi (specialist in de productie van hernieuwbare energie

en de levering van elektriciteit, aardgas en duurzame energieprojecten aan bedrij-

ven); Guy Peeters, algemeen directeur van Eandis en van het uitvoerend bureau vanSynergrid (de federatie van de elektriciteits- en gasnetbeheerders in Belgi); en Peter

Claes, bestuurder van Febeliec (de federatie van industrile elektriciteitsverbruikers)

debatteerden onder leiding van moderator Luc Dufresne, adviseur van de directie van

de Nationale Bank en voormalig voorzitter van de Commissie Gemix, die in 2008 door

de regering werd belast met de uitwerking van scenarios voor de ideale energiemix.

Er is een dubbele tendens: meerenergie-effi cintie en meer eigenproductieChristophe Degrez (Eneco Belgi)

Tal van ondernemingen proberen te investeren in

eenheden voor de productie van hun eigen groene

energie of in warmtekrachtkoppeling, al was het maar

om hun CO2-uitstoot terug te dringen. Biomassa is de

enige bron van continu beschikbare hernieuwbare

energie, maar het biomassapotentieel van Belgi isbeperkt

S. Dutordoir: Er bestaan geen mirakeloplossingen om

de 2020-doelstellingen te realiseren. Naast windenergie

en in mindere mate zonne-energie, vormen installaties

op biomassa de beste oplossing. We weten allemaal

dat we er 7 tot 8 hele grote nodig zullen hebben om de

doelstelling van 20% hernieuwbare energie te kunnen

invullen tegen economische voorwaarden die maatschappelijk

aanvaardbaar zijn. Er blijven

echter vragen, zoals

de oorsprong van het

hout. Het mag niet

Wie zit er rond tafel?

een stabiel regelgevend kader:d kernpunten


D.Rys


5/13

de bedoeling zijn de hout- en papierindustrie te kortwieken door

hun primaire bronnen in te pikken. Ook de regelgeving speelt

een rol. De Vlaamse regering heeft recent de groenecertifi caten-

regeling herzien voor de installaties op biomassa terwijl de ren-dabiliteit van dergelijke installaties afhangt van die certifi caten.

Daarom pleit ik voor een stabiel regelgevend kader zodat de in-

vesteerders weten waar ze aan toe zijn als ze

willen investeren in hernieuwbare energie.

C. Degrez: Ik sluit me volledig aan bij

het antwoord van Sophie Dutordoir over

het regelgevend kader. Ik zou er nog aan

willen toevoegen dat we er niet helemaal

van overtuigd zijn dat de pogingen van de

Vlaamse regering om het systeem te veran-

deren, zonder segmentatie, de meest aan-

gewezen manier is.

L. Sterckx: Biomassa zal zeker een stuk van de oplossing zijn.

Maar onderschat niet de logistieke kant erachter in vergelijking

met een klassieke centrale. En dan zijn er nog de ethische kwes-

ties over de herkomst van de grondstoffen. Er kan geen sprakevan zijn dat we de basisvoedselketen in gevaar brengen voor de

productie van energie.

P. Claes: Alle Europese lidstaten zeg-

gen dat ze hun 2020-doelstellingen

inzake hernieuwbare energie groten-

deels zullen bereiken via biomassa.

Alle landen zeggen ook dat ze

die massa zullen importeren,

niemand zal exporteren, dat

belooft dus een leuk ge-

vecht om afval Toch sluit ikme aan bij wat eerder gezegd

werd: er is nood aan een duide-

lijk kader om de hernieuwbare ener-

gie te stimuleren.

Is een consortium van het type Blue-

sky voor een grootindustrieel inte-

ressanter dan zelfproductie?

S. Dutordoir: Bluesky is een groep

van zeven bedrijven die samen met

Electrabel gaan investeren in een ge-

mengd productiepark met aardgas-,

steenkool- en kerncentrales. Als we

met Bluesky na vijf jaar onderhandelen

tot een akkoord zijn gekomen, dan is

dat omdat elk van de partijen daar een

voordeel bij heeft. Industrilen zien in dat het consortium toe-

gang biedt tot productiecapaciteit tegen een kostprijs die hen

nieuwe perspectieven biedt. Het akkoord moet wel nog wor-

den voorgelegd aan de mededingingsautoriteiten. We hopentegen eind mei, begin juni 2011 te landen.

P. Claes: Consortium of zelfproductie? Het is een keuze die elk

bedrijf moet maken in functie van zijn specifi eke energiebe-

hoeften, rekening houdend met onder meer factoren als prijs

en bevoorradingszekerheid.

Zou, gezien de huidige prijzen, dit samenwerkingsmodel

ook mogelijk zijn voor kleinere ondernemingen?

C. Degrez: In Europa zijn er al veel industrieparken die veel be-

ter op dat model zijn ingericht dan wat we in Belgi doen. We

zien dus inderdaad een groeiende vraag van kleinere bedrijven

en industrien om zich te verenigen in een productie-entiteit

waar hun industrile processen kunnen worden gecombineerd.

L. Sterckx: Het is een optimalisatiekwestie. De oprichting van

een aankoopconsortium zal ook kosten genereren. Het komt

erop aan om een optimaal evenwicht te vinden tussen voor- en

nadelen. Als producent durf ik te beweren dat we dankzij onze

schaalgrootte een heel goed evenwicht bieden.

Hoe zit het met het energieaandeel dat een bedrijf pro-

duceert, maar zelf niet consumeert? Smartgrids* maken

energiebevoorrading en -verbruik fl exibeler. Is dat voor

een onderneming of groep van ondernemingen eentechnisch rendabele oplossing?

28 APRIL 2011

Omdat voor kmos van lever-

ancier veranderen geen

oplossing is om hun ener-

giefactuur te laten dalen,

moeten ze inzetten op

een lager verbruik. De

goedkoopste kilowatt isdeze die je niet verbruikt.

De voorbije jaren hebben we

veel genvesteerd in het sensibilise-

ren rond rationeel energieverbruik en/of

het verbruik van hernieuwbare energie,

verklaart Michel Van Gorp, energie-

consulent bij UNIZO. Het accent ligt

op een reeks kleine, niet noodzakelijk

erg dure initiatieven, die de energiefac-

tuur toch snel omlaag kunnen halen.

Bijvoorbeeld alles wat te maken heeft

met het verlichtingssysteem. Zodra

men ziet welke besparingen dankzij

deze initiatieven gerealiseerd worden,is een eerste stap gezet naar grotere

investeringen. We moeten echter alles

in verhouding zien. Het klopt wel dat er

steeds meer bedrijven zijn die interesse

hebben om zelf hun elektriciteit te

produceren, vooral via zonnepanelen,

maar we moeten dit type initiatieven

niet overschatten. Dit zal een zeer

beperkt aandeel van het totale verbruikaan energie door kmos blijven verte-

genwoordigen.

En wat met groepsaankopen?We zien daar zeker geen afgetekende

trend en UNIZO neemt geen initiatie-

ven op dat vlak. Het gebeurt dat be-

drijfsleiders rond de tafel gaan zitten of

deelnemen aan een systeem dat door

een externe instantie werd ontwikkeld

zoals in het geval van de actie door de

POM (Provinciale Ontwikkelingsmaats-

chapij) in West-Vlaanderen , maar dat

zijn eerder uitzonderlijke initiatieven.FD

Kmos mikken op energie-effi cintie.

-

an

d

De v


Er bestaan geen mirakeloplossingen omde 2020-doelstellingen te realiseren

Sophie Dutordoir (Electrabel)

D.Rys


6/13


G. Peeters: We bereiden

ons voor op de smart-

grids. Twee jaar geleden

hebben we hiervoor al ge-

investeerd in het midden-

spanningsnet. We stellen ons

echter de vraag in welke mate deze

investeringen de komende jaren op de

nettarieven zullen wegen. In Vlaanderen wordt de ondersteuning

van de decentrale productie gefi nancierd via open-

baredienstverplichtingen ten laste van de distributie-

nettarieven. Wij riskeren in een debat over het niveau

van onze tarieven en de draagkracht voor de klanten,

dat de noodzakelijke inves-

teringen om decentrale pro-

ductie mogelijk te maken, in

vraag gesteld worden. Zonder deze in-

vesteringen kunnen evenwel de klimaat-

doelstellingen niet gehaald worden. De

investering in decentrale productie is

echter even noodzakelijk als het berei-

ken van de 2020-doelstellingen, want

het ene is pas mogelijk als ook het an-

dere gerealiseerd wordt.

L. Sterckx: Het hele model is aan het veranderen. Vroeger was

het vrij eenvoudig: je had een bepaalde vraag naar elektriciteit

en die schommelde, maar op een vrij voorspelbare manier. Pro-

ducenten moesten in de eerste plaats de bevoorrading managen.

Maar nu beginnen de verbruikers ook zelf elektriciteit te produceren

en daardoor komt er voor de producenten ook demand manage-

ment bij, we zullen meer en meer de vraag moeten sturen via intel-ligente tellers (aanzetten van de wasmachine, starten van het laden

van de auto). Er is nood aan een nieuw economisch model dat deze

twee aspecten integreert. Met een ding altijd in ons achterhoofd:

het licht moet blijven branden. Op papier is immers alles mogelijk, in

de praktijk moet het ook nog technisch en economisch haalbaar zijn.

P. Claes: Ik heb het gevoel dat onze overheid

met geld gooit naar elk idee dat iets doet voor

het klimaat. Niets tegen een klimaatbeleid,

maar ik denk dat er toch een beetje mag wor-

den gerationaliseerd. De smartgrids kunnen wel onze CO2-uitstoot

drukken, maar zijn die gigantische investeringen wel de meest inte-

ressante optie om die doelstelling te bereiken? Er dringt zich een

rationalisatie op willen we gigantische kostensituaties vermijden.

C. Degrez: Ja, maar laten we dan alle schakels van de keten ratio-

naliseren. We moeten breder gaan, ook op het vlak van kostensprei-

ding. De trend naar een decentrale productie dwingt de leverancieroverigens in een positie van energieregisseur in plaats van energie-

leverancier. En daartoe heb je een aantal middelen om dat mogelijk

te maken, waaronder de smartgrids. l

Florence Delhove en Johan Van Praet

* Intelligente elektriciteitsdistributienetwerken laten toe om (via infor-

matica) aanbod en vraag tussen producten en consumenten beter op

elkaar af te stemmen

i

spa

echter

D.Rys

Er kan geen sprake van zijn dat wede basisvoedselketen in gevaar bren-gen voor de productie van energie

Luc Sterckx (SPE-Luminus )

De investering in decentrale productie iseven noodzakelijk als het bereiken van de2020-doelstellingen Guy Peeters (Eandis en Synergrid)

Is de centrale productie

de toekomst?

D.Rys


7/13


Kunnen challengers door de liberalisering een inte-

ressante prijs bieden aan ondernemingen en hen

tegelijk een optimale bevoorradingszekerheid

bieden?

C. Degrez: Welke liberalisering? Zolang de productie in een

duopolie gebeurt, heb je op dat vlak geen echte liberalisering

van de energiemarkt. Uiteraard moet de bevoorradingsze-

kerheid gegarandeerd worden, en concreet betekent dat dat

er een zekere centrale productie nodig is om die continuteit

te garanderen. Tegelijkertijd is er nood aan een consistent, co-

herent en transparant beleid dat het voor eenieder mogelijk

maakt om met dezelfde wapens te strijden. Want momenteel

is de situatie allesbehalve eenvoudig voor een kleine speler,

zoals Eneco, die in een verticaal gentegreerd model wil wer-

ken. We vragen politici om een beleid uit te werken waarbijiedereen met gelijke wapens strijdt. De vervuilende kolen-

centrales kunnen bijvoorbeeld ontmanteld worden tegen een

fractie van de normale kosten van een

investering in hernieuwbare energie. We

kunnen hier spreken van indirect oneer-

lijke concurrentie.

S. Dutordoir: De liberalisering? Ieder-

een die de middelen heeft en zin heeft

om te bouwen, kan en mag bouwen

waar hij wil, mits hij de juiste toelatingen

krijgt. Alles hangt af van het wettelijkekader. Electrabel was altijd voor-

stander van een liberalisering

van de productie- en verkoop-

activiteiten voor industrile

klanten. Dat was een noodza-

kelijke voorwaarde voor onze

ontwikkeling buiten Belgi

en hierdoor konden bepaalde

klanten tegen aanvaardbare kos-

ten toegang krijgen tot de markt. Met

betrekking tot de particuliere klant

moeten we eerlijk erkennen dat de libe-

ralisering ook veel complexiteit en extra

kosten met zich meebracht. De overheid

rechtvaardigde de liberalisering in het

retailsegment met het argument dat de

prijzen zouden dalen, maar die prijsdalingen zijn er niet ge-

komen. Ik wil daarnaast beklemtonen dat de referentiemarkt

waarbinnen wij actief zijn vandaag niet meer beperkt is tot Bel-

gi, maar wel Noordwest-Europa. De Benelux, Duitsland en

Frankrijk zijn onderling verbonden met convergerende prijzen

in die vijf landen. Wanneer je het over liberalisering hebt, moet

je die markt bekijken. Hier zijn 10 tot 15 grote spelers actief.

Het aandeel van Electrabel in die markt bedraagt 8%, SPE bezit

35% via EDF, en het grote Duitse RWE/E.ON heeft 10%.

P. Claes: Ik bewonder het enthousiasme waarmee u uw stel-

ling verdedigt. De referentiemarkt voor een grootverbruiker is

vandaag niet Noordwest-Europa, maar wel Belgi. Kijk naar de

jaarverslagen van de CREG, de Commissie voor de Regulering

van de Elektriciteit en het Gas. De voorbije vier jaar is geen en-

kele van de 70 sites die aangesloten zijn op het transmissienet

van Elia van leverancier veranderd. Omdat ze geen keuze heb-

ben. Omdat de nummer 2 in Belgi het niet aankan om bedrij-

ven met een vraag naar 150 megawatt in portefeuille te nemen.

S. Dutordoir: Electrabel heeft op vijf jaar tijd haar aandeel in

de productiecapaciteit in Belgi teruggebracht van 90 tot 60%.Die is deels aan SPE verkocht, deels met E.ON geswapt. Waar-

om maken zij geen offertes voor die grote industrile klanten?

32 APRIL 2011

Heeft de liberalisering nog zin?

Waarom zijn bedrijven, als ze zotevreden zijn, vragende partij voor hetoprichten van Bluesky? Peter Claes (Febeliec)

Paul Magnette, minister van

Klimaat en Energie, betreurt

dat de Europese Commissie

de last voor de verantwoor-

delijkheid voor de liberalise-

ring heeft afgewenteld op

de nationale regeringen. De

Commissie gaf de overheden

niet de bijbehorende middelen om

te kunnen evolueren in de richting van

haar uitgesproken ideologische plan

voor het openen van de markten en de

marktaandelen anders te verdelen. Dehuidige onvolmaaktheden van de markt

onvoldoende concurrentie, rente-effecten,

onvoldoende gecontroleerd prijsniveau,

enz. dwingen de minister tot voorstellen

voor de invoering van een hele reeks corri-

gerende mechanismen zoals het belasten

van de nucleaire rente, het uitwerken van

een vangnetmethodiek naar Nederlands

model, of aanbestedingen voor productie-

capaciteit. Je hebt een vrije markt nodig

zodra deze kan functioneren. In afwachting

daarvan is regulering nodig. We kunnen

niet met de armen gekruist toezien, de

overheid zit immers geklemd tussen de

hamer van de producenten en het aam-

beeld van de verbruikers. Paul Magnette

beklemtoont echter het voorlopige karak-

ter van deze mechanismen. De vangnet-

methodiek waarover de regering op 18maart een overeenkomst bereikte, zou b.v.

voor vijf jaar kunnen gelden. Gedurende

die periode zouden producenten verplicht

zijn om prijsverhogingen te melden en te

motiveren. De CREG zou deze opvolgen

en eventueel sanctioneren.

De opinie van minister Magnette

De vingers gekruist houden en wachten tot deconcurrentie vruchten afwerpt, dat is niet echt dehouding die men van een regering verwacht

or-

s-

Pa

niet


8/13


zen worden bepaald voor een

op voorhand vastgelegd leve-

ringscontract op lange termijn.)Die forwardprijzen converge-

ren voor de verschillende lan-

den, maar niet volledig.

S. Dutordoir: Neem nu de

forwardprijzen voor 2012, die

schommelen allemaal rond

54 euro per megawatt/uur.

Klanten vragen een offerte

bij wie ze willen. Het is aan

degene die offreert om te

beslissen of ze al dan niet

interesse hebben in een

bepaald klantensegment.

Verkiest u prijzen die gen-

dexeerd zijn op de Duitse

forwardprijzen, dan moet u

die vragen.

P. Claes: We kunnen hier nog uren over

discussiren, maar er is nog altijd geen totale prijsconvergen-

tie. Die kleine verschillen blijven nog altijd heel relevant. De

markten zijn niet eengemaakt, we hebben marktkoppeling,

maar geen marktintegratie. En dat is een eerste reden waarom

wij ontevreden zijn. We willen een offerte kunnen aanvragenzonder dat we moeten vermelden voor welk land de elektrici-

teit bestemd is. En je kunt dan misschien als nieuwe speler een

L. Sterckx: Dat doen we wel.

P. Claes: Waarom stapt er dan niemandover? Waarom zijn bedrijven, als ze zo te-

vreden zijn, dan vragende partij voor het

oprichten van Bluesky (nvdr: consortium

van zeven industrile bedrijven die samen

met Electrabel investeren in productieca-

paciteit)?

L. Sterkcx: Dat is de markt. Die vraag

moet je aan de klanten stellen.

S. Dutordoir: Grote klanten, dat zijn grote

volumes. Misschien verkopen onze concur-

renten de grote volumes die aan hen wer-

den afgestaan liever aan andere klanten-

segmenten met grotere marges.

P. Claes: En waarom biedt EDF haar elektri-

citeit in Belgi tegen een andere prijs aan

dan in Frankrijk? Waarom biedt u aan Franse

of Duitse klanten een andere prijs dan aan

Belgische klanten?

S. Dutordoir: Wij bieden aan al onze klanten prijzen die ge-

baseerd zijn op de marktprijs.

P. Claes: Welke marktprijs? De forwardprijzen van dat land?

(nvdr. de forwardprijzen zijn de prijzen die op de energiebeur-

De energiemix: welke voorspelbaarheidop lange termijn?Waarom werd beslist om de levensduur van

de drie oudste kerncentrales te verlengen tot

2025, maar werd er geen beslissing genomen

over de periode daarna en over de andere

centrales? Het was te vroeg om dat typebeslissing te nemen. Ik heb ervoor gekozen

om te wachten tot er een globale visie is voor

de Europese energiemix op lange termijn. De

besprekingen over de Europese Roadmap

2050 starten nu onder het Hongaarse voorzit-

terschap. In functie van dat plan zal Belgi zijn

eigen Roadmap 2050 uitwerken. Daarnaast

vermeldt de minister de problemen met be-

trekking tot concurrentie die deze beslissingen

met zich meebrengen. Het openhouden van

drie centrales die 2.000 MW vertegenwoor-

digen en tegelijkertijd de eigendomsrechten

op deze centrales onveranderd laten, heeft de

concurrentieomstandigheden niet funda-menteel veranderd. Maar alle centrales 20 jaar

langer openhouden ten gunste van de huidige

eigenaars, zou hebben gelijkgestaan met een

sluiting van de markt, en wel voor lange tijd.

Indien we de andere centrales ook langer

zouden openhouden, moet er een debat

komen over de voorwaarden waartegen dat moet

gebeuren om de concurrentie te stimuleren.

In afwachting van een duidelijk standpunt in ver-

band met de kernenergie, wil Paul Magnette voor

de sector een zekere voorspelbaarheid op lange

termijn verzekeren door jaarlijks de energiemixte evalueren, bovenop vijfjaarlijkse prospectieve

studies. Elk jaar zouden we een onderzoek

doen naar de stand van zaken met betrekking

tot de vraagcurve, de energie-effi cintie, de

situatie van ons productiepark, het aandeel

hernieuwbare energie in dit park en de investe-

ringen tijdens het daaropvolgende jaar. Hierdoor

zouden we duidelijk kunnen bepalen welke

productiekloof moet worden gedicht en aanbeste-

dingen lanceren voor die hoeveelheid megawatt,

en daarbij al dan niet de bron voor deze productie

preciseren. De minister verduidelijkt dat het

relatieve gebrek aan voorspelbaarheid niet

enkel het gevolg is van Belgische beslissingen.Hij haalt als voorbeeld het consortium Bluesky

aan. Een van de factoren die de totstandkoming

van dit consortium met zeven grote verbruikers en

Electrabel vertraagde, was precies de aanhou-

dende onzekerheid over het al dan niet aanvaar-

den ervan door de Europese Commissie.

Decentrale reservecapaciteit?Paul Magnette meent dat de piekcapaciteit

die dienst doet als reservecapaciteit be-

schouwd kan worden als een openbare dienst.

Deze capaciteit is immers noodzakelijk voor

het evenwicht van het net en alle operatoren

hebben die nodig. Het feit dat een van de

operatoren deze piekcapaciteit bezit, zorgt

voor een scheeftrekking van de concurrentie-

voorwaarden. Om die reden stelt hij in het

voorontwerp van wet dat ook de beslissing

bevat om de drie oudste kerncentrales open te

houden tot 2025, voor om publieke operatorente creren voor het beheren van deze reser-

vecapaciteit, of om deze te nationaliseren, of

er toch minstens de tarieven van te reguleren.

Dat is in het belang van de Belgische markt,

van de concurrentie en van de verbruiker.

FD

Alle centrales 20 jaar langeropenhouden, zou hebben gelijk gestaanmet een sluiting van de markt

z


9/13


kerncentrale bouwen, je kunt geen afgeschreven kerncentrale

bouwen. Dat voordeel blijft voorbehouden voor Electrabel,

en dat is geen verwijt. Ik zeg alleen dat het aan de politiek isom te beslissen of we dat voordeel consolideren bij de histo-

rische producenten. De kosten werden verdeeld, maar niet de

voordelen. Als wij als verbruiker hebben mogen bijdragen tot

de versnelde afschrijving van deze centrales, dan is het ook

logisch dat wij dat aan Electrabel toegekende voordeel willen

recupereren.

S. Dutordoir: Dat voordeel is volledig teruggegaan naar de

klant. De cijfers liegen niet.

C. Degrez: Ik ben blij dat Peter Claes me bijtreedt in mijn visie

dat we niet met gelijke wapens kunnen strijden. Ik heb het

over de kerncentrales die met de bijdragen van ons allemaal

versneld werden afgeschreven en waar Electrabel nu nog de

vruchten van plukt.

S. Dutordoir: En waar we 40 jaar geleden in hebben durven

investeren.

P. Claes: Maar wel met garanties op rendement!

We gaan hier niet het debat van de nucleaire rente voeren...

L. Sterckx: De initile doelstelling van de liberalisering was

het laten spelen van de vrije concurrentie, wat moest leiden tot

een hogere effi cintie en op het einde van de rit dus tot lagere

kosten voor iedereen. Dat was het credo. Maar bij de uitvoe-

ring is men op een hele resem problemen gestuit. Er blijven

grote vraagtekens. Waar gaan we nu naartoe? Wat wordt het

model voor de toekomst? Gaan we naar gelimiteerde prijzen?

Of niet? De antwoorden op die vragen zijn cruciaal als we een

klimaat willen creren waarin investeringen kunnen gedijen.Er is nood aan een stabiel kader dat investeringen mogelijk

maakt. Investeerders springen niet op een trein waarvan ze

niet weten in welke richting hij rijdt.

Toen de markt nog gereguleerd was, benadrukte men de

noodzaak van grotere groepen om schaalvoordelen te be-

reiken. Toen kwam de liberalisering. We zien dat we evo-

lueerden van een duopolie op Belgisch niveau naar een

oligopolie op Europees niveau. Dat overstijgt dus heel

duidelijk het beslissingsniveau van ons land. Was dat de

doelstelling van de Europese autoriteiten toen de liberali-

sering op gang werd getrokken?

S. Dutordoir: Het is niet het aantal spelers dat de prijzen be-

paalt. Iedereen weet dat er andere drivers zijn die de prijs van

elektriciteit bepalen, in eerste instantie de brandstofprijzen,

waarop de elektriciteitsprijs met vertraging reageert.

34 APRIL 2011

Investeerders springen niet op eentrein waarvan ze niet weten in welke

richting hij rijdt Luc Sterckx (SPE-Luminus)

P. Claes: Ondanks de specifi citeit van de commodity elektri-

citeit blijf ik geloven dat liberaliseren een beter model is dan

reguleren. Maar je moet het ook doortrekken tot het einde,mits er overgangsmaatregelen komen. Balancing en back-up

blijven een grote belemmering om in Belgi te investeren. Om

historische redenen zitten in Belgi de balancing- en back-up-

capaciteit nog steeds bij dezelfde speler (nvdr. het betreft de

bijkomende capaciteit die nodig is om het aanbod en de vraag

op het net opnieuw in evenwicht te brengen en de bijkomende

capaciteit die nodig is bij een panne van het systeem of bij een

plotse toename van de vraag naar energie). Ik roep de politiek

dan ook op om de markt zijn werk te laten doen en de maatre-

gelen te nemen die nodig zijn om de integratie van de markt te

bereiken en iedereen gelijke kansen te geven. Ook een oligo-

polie kan goed werken als aan de voorwaarden is voldaan om

echt met elkaar in concurrentie te treden.

Ook in de bankensector is er een sterke concentratie. Zou

men het principe van een centrale bank kunnen overzetten

naar de energiesector? Men zou bijvoorbeeld een onafhan-

kelijk orgaan kunnen oprichten waarbij iedere speler op de

markt reservecapaciteit kan boeken tegen een vast tariefP. Claes: Concurrentie vormt nog altijd de beste waarborg

voor bevoorradingszekerheid. Als er concurrentie is, zal de

leverancier alles op alles zetten om ervoor te zorgen dat zijn

klant zijn product krijgt. Het is alleen in concurrentieloze mark-

ten of op plaatsen waar de overheid de zaken opnieuw op zich

neemt, dat de bevoorradingszekerheid in het gedrang komt.

We maken ons geen zorgen over voldoende voedsel of kle-

ding. Wel over energie, omdat de concurrentie in deze sector

onvoldoende werkt.

C. Degrez: Ik ben er eveneens van overtuigd dat vrijmaking

concurrentie induceert en leidt tot een goede marktwerking.Dankzij de oligopolievorming op Europese schaal ontstaan er

kansen voor andere groepen, in het

bijzonder spelers die actief zijn

op het vlak van decentrale pro-

ductie. Deze spelers kunnen

challengen in de periferie

van de grootschalige

productie. l

Interview door FD en JVP

Het is niet het aantal spelers datde prijzen bepaalt

Sophie Dutordoir (Electrabel)


10/13

Het systeem van federale heffi ngen

raakt stilaan buiten adem, gezien de

vrijstelling op de federale bijdrage*

die ondernemingen met groene contracten

genieten en gezien het groeiend aantal van

deze contracten. Moeten de ondernemin-

gen vrezen dat die vrijstelling zal wegval-

len, met alle gevolgen vandien voor hun

concurrentievermogen?

P. Claes: Het systeem is effectief aan het

verzanden. We moeten deze kwestie echter

binnen een ruimer kader bekijken. Er moet

een debat komen over wat je precies wilt fi nan-

cieren met de bijdragen van de elektriciteitsver-

bruiker. Is het bijvoorbeeld noodzakelijk dat we

een deel van het sociale en het milieubeleid via

deze bijdrage blijven fi nancieren? Zodra deze vragen beantwoord

zijn, moet je nadenken over stabiele fi nanciering en een systeem dat

niet leidt tot onoverkomelijke meerkosten voor sommigen. Ik denk

hierbij aan de anomalie van het zogenaamde plafond. Bepaalde be-

drijven betalen 750.000 euro aan federale bijdragen, terwijl ze als

ze jaarlijks 1.000 MWh meer zouden verbruiken, zouden genieten

van de begrenzing van 250.000 euro die in de wet is voorzien voor

bepaalde verbruikers.

C. Degrez: Ik volg Peter Claes helemaal, we moeten eerst bepalen

wat we willen fi nancieren en vervolgens een systeem op lange ter-

mijn uitwerken. Er moet ook een vervangingsmechanisme komen.

Technologien die in de maturiteitsfase zijn gekomen moeten de

subsidie overnemen. Met betrekking tot bijvoorbeeld zonne-ener-gie zijn we het eens met de Vlaamse regering dat het subsidiestelsel

hervormd moest worden. Men mag daarbij echter niet overhaast

tewerk gaan en goed nadenken over de manier waarop dit stelsel

moet worden aangepast.

U brengt me bij de volgende vraag. Tot nu toe kwam de markt

van hernieuwbare energie tot ontwikkeling dankzij een aanzien-

lijk subsidiringsbeleid. Is deze markt vandaag rijp genoeg om

volgens een traditioneel industriemodel te kunnen werken?

C. Degrez: Er is behoefte aan een gesegmenteerde aanpak. Be-

paalde technologien hebben nog nood aan ondersteuning. An-

derzijds moet de afbouw van subsidies voor rijpe technologien

zo gebeuren dat de door de industrie gemaakte business cases

overeind kunnen blijven. Zo heeft men gelukkig het initile voorstel

om de steun aan zonne-energie sneller af te bouwen, toch meer

gespreid.

Minister van Klimaat en Energie Paul Magnette erkent dat het huidige

systeem voor de federale bijdrage geen bestaansreden meer heeft en stelt

voor om het vrijstellingsprincipe voor bedrijven met groene bevoorradings-

contracten geleidelijk af te schaffen. Wat zal hiervan de impact zijn voor de

bedrijven? Het is een neutrale maatregel. De bedrijven die van het systeem

genoten hebben, kunnen zich die vraag stellen. Maar er zijn ook alle andere

die er niet van genoten hebben en tot nu toe de meerkosten betaalden.

De opinie van minister Magnette

De groene certifi caten moeten worden herbekeken, zon-der de investeringsplannen in het gedrang te brengen

-

n-

Mi

di

L. Sterckx: Zowel de overheid als de industrie hebben belang bij

een goed en stabiel beleid. Het energiebeleid moet oog hebben

voor drie kernelementen. Ten eerste bevoorradingszekerheid, met

andere woorden ervoor zorgen dat er voldoende productie is. Ten

tweede aandacht voor het economische optimum. Het realiseren

van de ecologische doelstellingen is een goede zaak, maar het geld

moet ook optimaal gespendeerd worden. Ten slotte het nakomen

van de milieuverplichtingen. Die drie aspecten moeten worden ge-combineerd in een langetermijnbeleid en dat is vandaag nog niet

helemaal gerealiseerd.

De kosten voor het realiseren van de Europese doelstellingen

inzake hernieuwbare energie zullen ook worden afgewenteld

op de maatschappij. Welke schouders in het bijzonder?

S. Dutordoir: Iedereen moet beseffen dat de 2020-doelstellingen

kosten hebben die de maatschappij zal moeten dragen. Denk daar-

bij aan de kosten van de groene subsidies die verhaald worden via

de nettarieven. Het zou bijvoorbeeld goed om weten zijn hoe de

Elia- en distributienettarieven de komende jaren zullen evolueren

als gevolg van die subsidiringsmechanismen.

Een recente studie van het bureau Van Dijck stelde ter zake de

post distributie in de vorming van de Belgische energieprijzen

aan de kaak. Waarom is deze post hier hoger dan bij onze buren?

G. Peeters: Je moet nagaan wat bij ons in die prijs is inbegrepen

en wat bij de buren. Koken kost geld als je een beleid wil voeren

via de distributienettarieven. Met betrekking tot de afbouw van de

subsidies voor zonne-energie zou ik willen opmerken dat, ook al

mocht men het beleid voor de subsidiring van zonne-energie dras-

tisch bijsturen, er vandaag engagementen lopen met betrekking tot

bedragen voor de volgende 20 jaar. Een bijsturing op dit moment

zal geen impact hebben op het totale kostenplaatje dat via de dis-

tributienettarieven moet worden aangerekend.

Hebt u cijfers om de impact van dit beleid op de distributienet-

tarieven te illustreren?

36 APRIL 2011

Hernieuwbare energie: naar een duurzame financiering op lange termijn?

Er moet een debat komen over wat jeprecies wilt fi nancieren met de bijdragen vande elektriciteitsverbruiker Peter Claes (Febeliec)



11/13

Om de globale kosten door de groene certifi ca-

ten terug te dringen, stelt Paul Magnette voor

om dit mechanisme regelmatig te laten evalueren

door de CREG, in functie van de specifi eke exploi-

tatievoorwaarden voor elk windpark, in het bijzon-

der op zee. Om te voorkomen dat er rond deze

parken windfall profi ts ontstaan. Ik beklemtoon

daarbij wel dat het niet de bedoeling kan zijn

om de fi nancile leefbaarheid van de projecten,

waarvan de investeringsplannen werden bepaald

op basis van het bekende niveau van de groene

certifi caten, in gevaar te brengen. De windparkenop de Noordzee vormen het tweede grootste

industrile project van het land, na de uitbreiding

van de haven van Antwerpen.

Verschuiving naar de gewestenWanneer we de minister de vraag naar een sta-

bieler regelgevend kader voorleggen, verwijst hij

naar de gewesten. Het nationaal actieplan voor

hernieuwbare energie biedt een duidelijke visie

op de te bereiken doelstellingen, de termijnen en

de manieren waarop. De enige open vraag voor

de producenten zijn de eventuele herzieningen

van de steunmechanismen door de gewesten.Met het oog op een grotere samenhang zou de

minister ook graag zien dat de gewesten evenveel

fi scale inkomsten zouden ontvangen als er wordt

uitgegeven via de bestaande maatregelen voor

steun aan energiebesparingen en hernieuw-

bare energie. Dit luik van de fi scaliteit hangt

immers voor 100% af van de richtingen die de

verschillende gewesten inslaan. Vanuit diezelfde

gedachtengang zouden ook de nettarieven gere-

gionaliseerd moeten worden. Deze tarieven han-

gen af van de beslissingen die door de gewesten

worden genomen. Het zou logischer zijn indien

deze niet meer door de CREG, maar door degewestelijke regulatoren worden vastgelegd. FD

G. Peeters: Ik pleit er persoonlijk sterk voor om een gemengd

overheidsbedrijf te worden, met inbreng van privkapitaal. Zo kan

er onder meer een einde komen aan de discussie over wat een

marktconforme vergoeding is. We zullen dan wel zien wie onder

de voorwaarden van de regulator zin heeft om te investeren. Ik ben

er ook van overtuigd dat de privbetrokkenheid zal bijdragen tot

een beter bestuur. Maar ik vind het onaanvaardbaar dat men voort-

durend laat horen dat de distributiesector slecht bestuurd zou wor-den. Volgens de normen van de CREG scoren we beter dan dat

de wetgever voorziet. We krijgen dat verwijt vaak

op het moment dat er verantwoordelijkheid moet

worden opgenomen voor de kosten. Men moet

echter coherent zijn. Wanneer men via tarieven een

bepaald beleid wil doorvoeren, in het bijzonder

het realiseren van de 2020-milieudoelstellingen,

dan moet men de verantwoordelijkheid voor die

tarieven durven toewijzen aan de overheid die

dit beleid heeft vastgelegd. Nu is de federale

overheid verantwoordelijk voor de tarieven (nvdr.

de transmissie- en distributienettarieven wordenvoor een periode van 4 jaar vastgelegd door de

CREG, de federale autoriteit voor de regulering

van de Belgische elektriciteits- en gasmarkt), het

regionale niveau voor het distributiebeleid en de

lokale overheid voor de uitvoering ervan...

P. Claes: Een laatste vraag over dat onderwerp: waarom moeten

in Belgi alleen de verbruikers de tarieven betalen? Waarom beta-

len de partijen aan de andere kant van de keten, de producenten,

geen bijdrage? Er zijn landen waar een deel van de kosten voor het

netwerk verhaald wordt op de producenten. l

Interview door FD en JVP

*Er wordt bij de eindverbruiker een federale bijdrage geheven voor de

fi nanciering van bepaalde openbaredienstverplichtingen en de kosten

voor de regulering en de controle van de elektriciteitsmarkt.

G. Peeters: Ik heb enkel detailcijfers voor het bedelingsgebied

dat door Eandis wordt beheerd, dat is ongeveer 80% van het dis-

tributienet in Vlaanderen. Voor 2010 kostten de installaties met

zonnepanelen ons 115 miljoen euro aan subsidies. Dat bedrag aan

subsidies zullen we 20 jaar lang elk jaar betalen. Als we de cijfers

doortrekken naar 2013, krijgen we een raming van 232 miljoen

euro/jaar, om in 2017 uit te komen bij 237 miljoen euro/jaar. Voor

de offshore windenergie ramen we de ondersteuning in 2013 op124 miljoen euro, een bedrag dat via Elia verrekend zal worden. In

2017 loopt dit bedrag al op tot 213 miljoen

euro. Maak je de som voor de beide steun-

maatregelen, voor zonne-energie (Eandis-

gebied in Vlaanderen) en offshore windpar-

ken, dan kom je voor 2013 op 350 miljoen

euro/jaar en 450 miljoen euro in 2017. Het

aandeel van die subsidiring in onze totale

kosten voor de distributie bedroeg voor 2010

8%. In 2013 zal dat 20% zijn. Er moet dus heel

snel een beslissing genomen worden over

het toekomstige ondersteuningsbeleid (nvdr.op blz. 38 leest u de reacties van de gewes-

ten, die verantwoordelijk zijn voor dit beleid).

De distributie-intercommunales worden

vaak met de vinger gewezen omdat ze ge-

bruikt zouden worden voor het recupereren van de verloren

inkomsten door de liberalisering

G. Peeters: Dat debat ligt achter ons. Het thema van de discussie

is dus niet langer de compensatie als dusdanig, maar wel de vraag

van de gemeenten om op een marktconforme manier vergoed te

worden voor de gedane investeringen in het net. Volgens de re-

gels die door de CREG werden uitgevaardigd.

P. Claes: Akkoord. Maar wie bepaalt wat marktconform is en wie

bepaalt wat de vergoeding is? De politieke wereld is hier zowel

rechter als partij.

37APRIL 2011



12/13


Welke impact hebben de kosten van de steunmaatre-

gelen voor hernieuwbare energie in het bijzonder

de groene certifi caten op de verbruikers en meer

specifi ek de bedrijven?

Vlaams Gewest: Volgens de VREG (de Vlaamse Regulator voor de

Elektriciteits- en Gasmarkt) hadden de groenestroomcertifi caten in

2010 een impact van 148 miljoen euro op de distributienettarieven.

Dat is ongeveer 12,5% van de totale distributiekosten. Hoe dat ver-

der zal evolueren, is moeilijk in te schatten, omdat de regels recent

werden aangepast.

Brussels Gewest: In tegenstelling tot in het Vlaamse Gewest is de

steun voor de productie van groene stroom niet verwerkt in de dis-

tributienettarieven. Het zijn de leveranciers die deze kosten, de zo-

genaamde bijdrage groene energie doorrekenen in de leverings-tarieven. Dat onderscheid is belangrijk want deze kosten kunnen

worden onderhandeld tussen leveranciers en industrile klanten,

wat niet het geval is wanneer de bijdrage in de distributienettarie-

ven is verwerkt. Deze kosten staan rechtstreeks in verhouding tot de

verplichte quota aan groenestroomcertifi caten voor de leveranciers

(3% in 2011, 3,25% in 2012) en de kosten van een groen certifi caat.

Waals Gewest: Ook in Walloni hebben de groene certifi caten

geen impact op de distributiekosten voor elektriciteit. De elektri-

citeitsleveranciers rekenen hun aankopen van groene certifi caten

door aan industrile en residentile gebruikers. Wij zien de ontwik-

keling van hernieuwbare energie als een investering voor de ver-bruikers, niet als kosten. Die ontwikkeling bepaalt mee onze ener-

gie-onafhankelijkheid en onze energiebevoorrading tegen relatief

stabiele prijzen. Dankzij deze ontwikkeling betreden er trouwens

nieuwe spelers de energiemarkt, wat de prijzen neerwaarts kan

benvloeden.

Welke aanpak hanteert het gewest om de kosten te beperken?

Vlaams Gewest: We zijn ons bewust van de impact van de groene

certifi caten op de tarieven, maar willen de groene stroom blijven

ondersteunen. Deze zoektocht naar een evenwicht stond trouwens

centraal bij de besprekingen over de aanpassingen van het systeem

in december vorig jaar. Zonnepanelen zullen bijvoorbeeld voor-

taan minder steun krijgen, omdat de technologie ingeburgerd is

en goedkoper wordt. Andere technologien zullen iets meer steun

krijgen. Tegelijk startte in maart dit jaar een grote evaluatie van het

steunmechanisme. Moet het certifi catenysteem behouden blijven

De kosten van hernieuwbare energie

De regionale steunmechanismen voor de productie van groene energie hebben een kostprijs, die onvermij-delijk op de gemeenschap wordt afgewenteld. Maar zullen deze kosten blijven meestijgen naarmate ook hetaandeel groene energie binnen het productiepark blijft stijgen? We legden de vraag voor aan de kabinettenvan de gewestministers belast met energie, Freya Van den Bossche voor het Vlaamse Gewest, Jean-MarcNollet voor het Waalse Gewest en Evelyne Huytebroeck voor het Brusselse Gewest.

of moeten we eerder naar een feed-intarief, zoals in sommige an-

dere landen? Hoe zorgen we voor een optimale afstemming van

de steun op de rele noden in een steeds wijzigende markt, zon-

der de investeringszekerheid aan te tasten? Dat is het soort vra-

gen dat zal worden onderzocht, waarbij de bekommernis dubbel

blijft: hernieuwbare energie zo goed mogelijk ondersteunen, te-

gen maatschappelijk aanvaardbare kosten.

Brussels Gewest: Er worden momenteel wetswijzigingen door-

gevoerd zodat bedrijven de kosten verbonden aan energiever-

bruik met inbegrip van de meerkost door de bijdrage groene

energie kunnen omzetten in een winst die gelinkt is aan de

productie van groene stroom via het verkrijgen van groene certifi -

caten. Daarnaast moeten we ook beklemtonen dat het zeker niet

de bedoeling is dat de kosten gelinkt aan de steun voor de pro-ductie van hernieuwbare energie exponentieel zullen toenemen.

De toegekende steun is een overgangsmaatregel voor het bevor-

deren van de ontwikkeling van technologien die niet alleen een

milieuwinst opleveren maar ook economisch belangrijk zijn, omdat

ze zorgen voor een lagere energie-afhankelijkheid, in het bijzon-

der ten opzichte van fossiele brandstoffen. Deze steun zal afnemen

naarmate de technologien meer ingeburgerd zijn.

Waals Gewest: We beschikken grosso modo over twee mecha-

nismen om de kosten van de groene certifi caten voor de bedrijven

te beperken. De bedrijven die zich hebben aangesloten bij een

sectorinitiatief voor het verbeteren van hun energie-effi cintieen hun specifi eke uitstoot van CO2 genieten van een verlaging

van de quota voor groene certifi caten in functie van hun verbruiks-

niveau. Daarnaast zijn bedrijven die zelf hun energie produceren

niet onderworpen aan de quota voor groene certifi caten voor het

grootste deel van hun elektriciteitsverbruik. De quota gelden im-

mers enkel voor de verbruikte elektriciteit die via het net is

getransporteerd. Daarnaast worden momenteel meerdere

pistes overwogen om het certifi catensysteem te herzien om

er de effi cintie van te verbeteren. lFD

Gewesten nemen steunmechanismen onder de loep

38 APRIL 2011


13/13

D

e Europese Unie is afhankelijk van Rusland, maar

Rusland is evengoed afhankelijk van de Europese

Unie, die situatie werkt in twee richtingen, verklaart

Catherine Locatelli, onderzoekster bij het Instituut voor econo-

mie en energiebeleid in Grenoble. De Unie hangt wel

af van Rusland voor zijn gasbevoorrading, maar als

afnemer van 70% van de gasexport, kan Rus-

land niet om de Unie heen. Omdat er op

de interne Russische markt relatief lage

en gereguleerde prijzen worden ge-

hanteerd, rekent Gazprom, de Russische

gasgigant, voor het verzekeren van zijn

rentabiliteit vooral op de export naar de

Europese markt.

Zou de ontwikkeling van China en andereAziatische landen de kaarten door elkaar

kunnen schudden? De onderzoekster lijkt

niet overtuigd. De diversifi catie van Gazprom

naar Azi is maar mogelijk op middellange of lange

termijn omdat momenteel de infrastructuur, de pijpleidin-

gen, ontbreekt. In oostelijk Siberi, dat het exportgebied naar

Azi zou zijn, zijn de gasvelden maar zeer weinig ontwikkeld. Ten

slotte is er onenigheid tussen China en Rusland over de indexa-

tieformules van de gascontracten op lange termijn. Catherine

Locatelli preciseert dat zelfs als de tegen 2015 voorziene pijplei-

ding naar China er zou komen, deze export jaarlijks nog maar 30

miljard m zou vertegenwoordigen, terwijl er nu elk jaar ongeveer140 miljard m naar de EU wordt uitgevoerd.

De impact van de klimaatroadmapEind van de jaren 2000 ondervond de EU onderbre-

kingen in de bevoorrading van Russisch gas door de

slechte relaties tussen Rusland en twee doorvoer-

landen: Oekrane en Wit-Rusland. Naast factoren

die verband houden met de Russische langetermijn-

contracten, roept ook deze transitkwestie vragen

op rond de bevoorradingszekerheid voor Europa.

Maar ook aan Russische zijde zit men met vragen.

Rusland meent immers dat het energie- en kli-

maatbeleid van de Europese Unie onzekerheden

inhoudt voor de Europese gasvraag. Dit beleid gaf

aanleiding tot verschillende scenarios voor de gas-

Gazprom en de Europese Unie

Bijna 40% van de Europese aardgasimport komt uit Rusland. De vragen over de Europese energie-afhan-kelijkheid van dit Russische gas zijn echter niet nieuw en zette Europa aan om het project van de Nabucco-pijpleiding te ondersteunen. Maar ook aan Russische zijde heeft deze bevoorradingsrelatie een impact op degasstrategie van het land.

vraag. Er zijn scenarios die voorspellen dat tegen 2030 de vraag

naar gas binnen de EU met 100 miljard m teruggelopen zal zijn.

Dit verklaart mee de afwachtende houding die Rusland mo-

menteel aanneemt met betrekking tot zijn investeringsstrategie

voor de ontwikkeling van de gasvelden en de intentie om

met Europa eerst langetermijncontracten te sluiten

en pas daarna te investeren. Volgens Catherine

Locatelli toont dit goed dat Gazprom zich be-

gint te gedragen als een klassiekbedrijf,

dat rentabiliteitsberekeningen maakt.

Er is voor de gasrelaties tussen de Eu-

ropese Unie en Rusland een duidelijke

evolutie merkbaar ten opzichte van de

Sovjettijd, en dan heb ik het vooral over

het ontstaan van Russische industrile

spelers. Gazprom mag dan wel voor 51%in handen van de overheid zijn, het hanteert

een industrile strategie.

De vaststelling dat Rusland een rem zet op zijn inves-

teringen in de gasvelden, roept bij Europa terecht vragen

op over de toekomstige gasproductie van het land. Deze vraag

was echter de twee laatste jaren iets minder prominent aanwe-

zig omdat er op de Europese markt een aanzienlijk gasoverschot

is. Het is echter niet ondenkbaar dat de gebeurtenissen in Japan

en een herziening van het nucleaire beleid in bepaalde Europese

landen deze situatie doet evolueren. Het snelste alternatief voor

kernenergie is immers gas.l

FD

spelen kat en muis

aar als

us-

p

t

rom

of lange

met Euro

en pa

Loc

gi

sin

een

De vastste

De laatste gascrises tussen Rusland en de Oekrane en Wit-Rusland brachten deEuropese gasbevoorrading in gevaar. Om de bevoorradingsstromen naar Europa

te diversifi ren, werden de projecten Nabucco en South Stream uitgetekend. Beide

zouden Oekrane vermijden. De voortgang van de twee, onderling concurrerende,

projecten loopt echter vertraging op.

Nabucco is een project voor een gaspijpleiding dat door de Europese Unie wordtondersteund. Het moet de Kaspische Zee via Turkije verbinden met Centraal-Euro-

pa. De pijpleiding zou een capaciteit hebben van 31 miljard m aardgas. Momenteel

lopen er besprekingen voor een bevoorrading via Azerbeidzjan.South Stream is een ontwerp voor een pijpleiding die Rusland moet verbinden metWest-Europa, onder de Zwarte Zee door. Dit project, gedragen door Gazprom en

het Italiaanse ENI, zou een jaarlijkse capaciteit hebben van 63 miljard m.

South Stream, Nabucco ?


Hogere energiekosten. Is er een uitweg?, FORWARD, Opener, het VBO-magazine, april 2011

Documents

Transcript of Hogere energiekosten. Is er een uitweg?, FORWARD, Opener, het VBO-magazine, april 2011