Hoestsiropen en Kruidendampen

Heemkundige kring Lint

Hoestsiropen en kruiden-

dampen Natuurlijke behandeling bij winterse kwalen

Door Meesterherboriste Ongena Martine

Ongena Martine Kruidendampen en hoestsiropen 10/12/10

2 | P a g e

Inleiding

Het gebruik van kruiden dateert reeds van lang voor het begin van onze tijdrekening. Men heeft in

verschillende culturen en beschavingen gebruik gemaakt van kruiden en specerijen voor de

behandeling van allerlei ziekten en epidemieën, ook deze van de luchtwegen. Verkoudheden, gripale

toestanden, longinfecties en de daarmee gepaard gaande lichamelijke verzwakking en verminderde

weerstand zijn van alle tijden. In de oudheid stierf men dikwijls aan de complicaties van, om één of

andere reden onverzorgde, luchtwegeninfectie.

In de volksgeneeskunde werden reeds een aantal remedies gebruikt zoals:

mosterd-, gember- en andere voetbaden

inwrijvingen met kruidenappelazijn

warme kruidenwijnmaceraten (zoals bij ons de “glühwein”)

kruidenthee‟s of afkooksels van planten in oa badwater

hete wikkels en brijomslagen (wikkels van warme aarde, stro, kruiden, ajuin)

warme kruidenmelken met honing

boterzalven met kruiden en ajuin- en/of andere sappen

De behandeling in de volksgeneeskunde bestond uit de simpele dingen die men in huis had of die

men rond het huis kon vergaderen. Meestal stond er een vlier naast de huisdeur (als bescherming

tegen demonen en blikseminslagen) en stonden er struiken, bomen en planten waarvan men de

bladeren tot in de herfst geplukt en gedroogd had. Wortels werden in het late najaar verzamelt.

Nog steeds hebben we baat bij deze soort volks- en natuurgeneeskundige behandelingen.

Bij griep en verkoudheden zijn er verschillende remedies die een grote hulp kunnen bieden bij het

overmeesteren van deze winterse kwalen.

Het voordeel van een snelle en natuurlijke behandeling op basis van deze ingrediënten is:

de bereiding is gemakkelijk zelf te maken

het natuurlijk zelfgenezingsvermogen en de weerstand worden gestimuleerd

men kan afwisselen van bereiding afhankelijk van het gewenste resultaat

er is geen gewenning

geen neveneffecten of bijwerkingen en dus goed verdraagbaar (rekening houdend met

allergieën, medicatie en de graad van de aandoening)

snelle behandeling mogelijk en complicaties worden erdoor gelimiteerd

niet duur

Bij infectietoestanden die van virale oorsprong zijn, wordt er de laatste jaren veel antibiotica

voorgeschreven, daarbij is het soms veel te vlug en niet echt nodig.

Er zijn voldoende natuurlijke producten die hetzelfde effect geven en kiembestrijdend,

ontstekingswerend, koortswerend, ontsmettend, versterkend en stimulerend op het lichaam en de

organen werken.

Behalve een gezonde, vitaminenrijke, gevarieerde voeding (oa prei, ajuin, selder, rapen, venkel, fruit,

kippebouillon die sterkend zijn voor longen en afweersysteem), heeft men voldoende rust en slaap,

extra vocht (water), warme dranken (thee, warme wijn en melk) en beweging (wandeling) nodig.

Bovendien kan men dit aanvullen met verschillende andere behandelingsmethoden.


3 | P a g e

1. KRUIDENDAMPEN EN VERSTUIVEN:

Gebruik van etherische olie:

in een verstuiving: door enkele druppels op een aromasteen, in een electrische verstuiver, een

schaaltje boven een theelichtje, water met etherische olie op verwarmingstoestellen (in de

ruimten waar men veel vertoeft of in de slaapkamers)

verdampingen met inhalatie via de neus: enkele druppels (max 6 van een mengeling, anders

zijn 4 dr voldoende) etherische olie in een kom met gekookt en licht afgekoeld water (om

verbranding van de luchtwegen en het gezicht te vermijden) druppelen en inhaleren. Met een

handdoek over het hoofd gaat er minder damp verloren en is de inhalatie effectiever.

Enkele gebruikte etherische oliën bij luchtwegenaandoeningen:

Wierook ++ : Gebruik Wierook o.a. bij; slijmvliesontsteking, blaasontsteking, aambeien, onregelmatige

menstruatie, witte vloed, zweren, bloedingen, bloedneus, reinigen van wonden, verkoudheid, griep,

astma, bronchitis, laryngitis, littekens, snijwonden, puistjes, angst, depressiviteit, nerveuze

spanningen, ontstekingen, pijnlijke borsten, vette onreine huid, rimpels. Wierook is goed te

combineren met alle Citrus oliën.

Cypres +++ : Cypres kan gebruikt worden voor o.a. couperose, heesheid, hoest, kramp, griep, astma,

bronchitis, hooikoorts, pijnlijke menstruatie, stress, overgangsklachten, aambeien, cellulitis,

spataderen, spierpijn, bedplassen bij kinderen, zweetvoeten, oedeem, zware benen, gewrichts reuma,

ernstige haaruitval en om vocht af te drijven. Cypres is ook een goede insectenverdrijver.

Eucalyptus Globulus +++ : Blauwgom Eucalyptus wordt o.a. gebruikt bij: blaren, brandwonden,

huidinfecties, insectensteken/beten, astma, bronchitis, catarre, keelpijn, keelinfecties, sinusitis, artritis,

spierpijn, reumatische aandoeningen, verstuikingen, cystitis, leukorroe, griep, koorts, waterpokken,

gordelroos, verkoudheid, infectieziekten bijv. mazelen, hoofdpijn, zenuwpijn.

Venkel ++ : Venkel wordt o.a. gebruikt bij : kneuzingen, etterende wonden, vette huid, cellulitis,

oedeem, reuma, astma, bronchitis, anorexia, misselijkheid, problemen met menopauze, vastzittende

hoest, verkoudheid, buikpijn, blauwe plekken, maag- en darmkrampen, gal koliek, pijnen ter hoogte

van de nieren. Bevordert melkafscheiding bij borstvoeding. Doordat venkel stimuleert en nieuwe

kracht geeft, verhoogt ze de zelfmotivatie en verlevendigt ze de persoonlijkheid.

Hyssop +++ : Gebruik Hysop o.a. bij : kneuzingen, blauwe plekken, eczeem, wonden, lage- en hoge

bloeddruk, hoest, griep, verkoudheid, astma, slijmvliesontsteking, tonsillitis, bronchitis, vastzittende

hoest, hooikoorts, koortsuitslag, keelpijn, maagkrampen, indigestie, witte vloed, trage spijsvertering,

reumatische aandoeningen, (over)vermoeidheid, angst, stress, hysterische aanvallen en winderigheid.

bij bronchitis; 6 druppels Hysop mengen in een eetlepel basis olie en hiermee borst en rug insmeren.

Cajeput ++ : Cajeputi of Kajapoeti wordt o.a. gebruikt bij: verkoudheid, keelinfecties, astma,

bronchitis, slijmvliesontsteking, hoesten, sinusitis, griep, kiespijn, oorpijn, hoofdpijn, spierpijn,

reumatische pijnen, zenuwpijnen, artritis, krampen, mentale vermoeidheid, acne, vette huid,

insectensteken, blaasontsteking, infecties urinewegen, virusinfecties, puistjes, laryngitis en

rondwormen.

Bij keelontsteking, astma, bronchitis, verkoudheid, griep, ontstekingen aan de luchtwegen,

tuberculose: 6 à 8 druppels Cajeput aan een schaaltje heet water toevoegen en 2 tot 3 keer per dag

inhaleren.


4 | P a g e

- bij hoest, verkoudheid, ontstekingen aan de luchtwegen en slijmoplossend, voeg 4 druppels Ceder

toe aan een schaal heet water en damp hiermee naar behoefte.

Niaouli +++ : Niaouli wordt o.a. gebruikt bij: acne, steenpuisten, griep, hoesten, koorts, sinusitis,

astma, bronchitis, ontstekingen, zweren, verbrandingen, fistels, keelpijn, kinkhoest, blaas-ontsteking,

infecties urinewegen, diarree, spierpijn, slechte bloedsomloop, reumatische klachten en acute

verkoudheid. Werkt ook wormafdrijvend, pijnstillend.

Bij bronchitis; 20 druppels Niaouli, 10 druppels Mirte en 5 druppels Citroen mengen met 50 ml. basis

olie. Met dit mengsel de rug en borst insmeren.

Verdampen in de sauna, 15 tot 20 druppels Niaouli in het water doen wat over de stenen wordt

gegoten. Bevordert een gezonde ademhaling. Etherische oliën nooit puur op de hete stenen gooien,

ze zijn brandbaar.

Grove Den +++ : Den kan gebruikt worden bij o.a.: scabiës, open zweren, verkoudheid, griep,

sinusitis, catarre, hoesten, bronchitis, astma, artritis, jicht, reumatische klachten, zenuwpijn,

zweetvoeten, overmatige transpiratie, aandoeningen aan de lucht- en urinewegen, blaasontsteking,

neuralgie, stress. Den is antiviraal, bacteriedodend en wormdrijvend. Deze olie zou ook de gevreesde

ziekenhuisbacterie doden.

Bij bronchitis, astma: 5 druppels Berg Den oplossen in een schaaltje heet water en 2 keer per dag

dampen

Verdampen: 6 druppels Den in de aromalamp zorgen voor een frisse, gezonde atmosfeer en werken

zuiverend in een ruimte en zijn verlichtend bij griep, verkoudheid, bronchitis en astma. Verdrijft

bovendien nare luchtjes.

Bonenkruid ++ : Gebruik Bonenkruid o.a. bij: diarree, kolieken, verkrampte spieren, maag- en

darminfecties, bronchitis, zwak libido, insectenbeten, keelpijn, slecht helende wonden, darmkrampen,

darmgassen en vermoeidheid. Bonenkruid werkt stimulerend op de spijsvertering en bevordert de

menstruatie. Doodt bacteriën, schimmels, en wormen. Is bovendien jeukstillend.

Bij bronchitis: 5 druppels Bonenkruid mengen met een schaaltje heet water en dagelijks inhaleren.

E.O.'s en hun werking:

Hier enige toepassingen:

meng 3-6 druppels Terpentijn met een schaaltje heet water en inhaleer dagelijks 10 minuten.

'' 6 druppels Hysop in een eetlepel basis olie en hiermee borst en rug insmeren.

'' 5 druppels Balsemspar in een kom heet water en 2 keer per dag dampen. Verdiept de

ademhaling.

'' 1-2 ml. Balsemspar in 10 ml basisolie, met dit mengsel borst en rug inwrijven

“ 2 druppels Roomse Kamille en 4 druppels Helicryse in een kom heet water en damp 1 à 3x

per dag.

“ 15 druppels Ravensara in 50 ml basisolie en wrijf hiermee borst en rug in.

'' 5 druppels Eucalyptus Globulus in een kom heet water en hiermee dagelijks dampen.

'' 20 druppels Salie, 20 druppels Rozemarijn en 20 druppels Eucalyptus mengen. Van dit

mengsel enige druppels op een tissue of zakdoek doen en dit diep inhaleren (dagelijks naar behoefte).


5 | P a g e

'' 5 druppels Hysop in een kom heet water en hiermee dampen.

“ 10 druppels Engelwortel, 20 druppels Eucalyptus en 20 druppels Rozemarijn. Van dit mengsel

5-8 druppels in een kom heet water doen en naar behoefte inhaleren.

“ 2 druppels Balsemspar, 2 druppels Citroen en 2 druppels Eucalyptus mengen in een kom heet

water en 2 à 3 keer per dag dampen.

Inhaleren van thee of afkooksels van kruiden is gemakkelijk (thee heeft men meestal in huis) en

gebeurt op dezelfde manier (dit kan men ook als cosmetische verdamping doen om de gezichtshuid te

behandelen).

Enkele gebruikte plantendelen, groenten en andere middelen, van vroeger en nu, bij

luchtwegenaandoeningen:

tijm, anijs (ook steranijs) en venkel, heemst (wortel), sparre- en dennenaalden, hoefblad,

kamille, kruidnagel, kaasjeskruid, smalle weegbree, dovenetel, jeneverbes, hysop, ajuin,

selder, raap, vlierbloesem en bessen, hondsroos, linde, pepermunt, engelwortel, gember, klei,

mosterd, warme koolbladeren, kastanjes, heermoes, fenegriek...

Enkele voorbeelden van luchtwegen- en versterkende kruiden:

Astma, astma aanval, chronische astma, astma: venkel, marjolein, heemst

Benauwdheid: venkel

Bronchitis (acuut en chronisch): marjolein, tijm

Emfyseem: heemst

Hoest: tijm, heemst, venkel, kamille

Droge hoest: hyssop, anijs, (vroeger longkruid)

Kinkhoest of prikkelhoest: tijm, zwarte bes, marjolein, venkel

Te veel slijmen en lopende neus: salie

Opgeven slijm bij hoesten: venkel

Enkele kruiden in de kijker:

Heermoes - (Equisetum arvense) - Paardestaartfamilie:

Heermoes of paardenstaart is net als de mossen en varens een oerplant. In de volksmond wordt hij

ook wel schaafstro of tinkruid genoemd omdat hij gebruikt werd voor het schuren van potten en

pannen. Hij verraadt ons door zijn bouw al wat zijn gave is. Heermoes vormt duidelijk overeenkomsten

met de harde en structuurgevende elementen van ons lichaam, het skelet. Hij bevat meer mineralen

dan de meeste andere planten en is bijzonder rijk aan kiezelzuur, dat ons lichaam nodig heeft voor de

opbouw van botten, haren, nagels en kraakbeen. Ook voor de huid en de genezing van wonden is

kiezelzuur belangrijk. Ook uitwendig kent Heermoes vele toepassingen bijvoorbeeld bij

zwemmerseczeem en zwerende wonden en als zitbad bij ontstoken en gevoelige nieren. Het aftreksel

van heermoes is ook prima geschikt als plantenwater voor zwakke planten met roest of meeldauw. Als


6 | P a g e

enige groene plant mag Heermoes lang trekken (circa 20 minuten) of gekookt worden, dit om de

oplossing van het kiezelzuur mogelijk te maken. We gebruiken van de Heermoes het hele kruid (alle

bovengrondse delen).

Werking; versterkend, aanvullend, weerstandsverhogend, bloedzuiverend. Bij chronische bronchitis,

emfyseem, zwangerschap

Hondsdraf (Glechoma hederacea):

Deze altijd groene plant groeit het beste in de schaduw en wordt ook wel 'kruip door de tuin' genoemd.

Hedera betekent klimop en in het engels heet hij ground ivy, grondklimop. Het is een kruipende plant,

die zich opricht als hij gaat bloeien. Bij niet te veel zonlicht is hij op zijn mooist. De blauw-paarse

bloemen duiden op zenuwen en psyche (versterkt het zenuwstelsel). De plant bevat veel mineralen

waaronder calcium en silicium en werkt sterk ontzurend. Gebruik de hele plant aan het begin van de

bloei, blaadjes over de salade.

Luchtwegen; voert vocht en slijm af uit de longen, werkt desinfecterend, bij hoest en bronchitis,

preventief bij hooikoorts, kriebelhoest.

Hysop (Hyssoppus officinalis) Lipbloemigen:

Hysop is een oud oosters kruid. De naam betekent in het Arabisch heilig kruid. De houtige plant heeft

een vierkante stengel en hoekige bladeren. De blauwpaarse bloemen groeien aan één kant van de

stengel. Dit verwijst naar onevenwichtigheid, evenwichtsstoornissen en duizelingen. Bloemen en blad

geuren sterk. De blauwpaarse kleur symboliseert de werking op luchtwegen en zenuwgestel. Met

name bij nerveuze verkrampingen van de longen. Een goed kruid voor kinderen die gevoelig zijn voor

vocht. Verder wekt de plant de eetlust op en bevordert de Luchtwegen; bij droge en diepe hoest en

longontsteking, bronchitis, benauwdheid. Desinfecteert en voert slijm en vocht af uit de longen.

Vlier (Sambucus Nigra) Kamperfoeliefamilie:

Als de vlier bloeit in mei, juni doet ze dat met crèmekleurige vijftallige bloemetjes die in

schijnschermen bijeen staan. Ze verspreidt een indringende, soms onaangename geur die licht

bedwelmend is. De kleur crème bevat geel en wit en heeft daardoor een kalmerende, opwekkende en

bemoedigende werking in zich. In augustus krijgt de vlier bessen die, als ze rijp zijn, zwart van buiten

en rood van binnen zijn. Het zomerse uiterlijk van de vlier is vriendelijk, vrolijk en zacht. In de herfst

toont de vlier ons zijn andere kant, het hout is dan taai en de struik lijkt veel strenger en statiger (zo

kan de vlier enerzijds de strenge, starre mens zachter maken en anderzijds de te zachte en

meegaande mens leren structureren en afbakenen zegt men). De vlier reinigt het bloed en vult aan bij

tekorten. Vliersap met citroen is een uitstekend middel bij griep. Voor de thee gebruiken we de

bloesems.

Luchtwegen: verhoogt de weerstand, bij griep, verkoudheid, keelpijn, amandelontsteking, hoest,

bronchitis en astma.

Klein Hoefblad (Tussilago Farfara)

De naam Tussilago hangt samen met het Latijnse woord 'tussis' (= de hoest), welke naam

kruidkundigen in vroeger tijden aan deze plant gaven. Klein hoefblad is een van de eerste

lentebloeiers. Hij groeit bij voorkeur in vochtige wegbermen en op zanderige en kleiige plaatsen in de

buurt van gebouwen en puin van het laagland tot in middelhoge bergstreken.

Thee bij bronchitis: giet 1 kop kokend water over 1-2 theelepels bloesems en of bladeren laat 5-10

minuten staan, 3-4 maal per dag zo heet mogelijk eventueel gezoet met honing (dit is ook zo met de

vorige besproken kruiden)


7 | P a g e

Sleutelbloem (Primula veris):

Sleutelbloemen zijn voorjaarsboden en geneeskrachtige kruiden. Men kan hen aantreffen in vochtige

weiden, bossen en open struikgewas en langs wegbermen tot een hoogte van 2000 m boven de

zeespiegel. De goudgele soort (Primula veris) geeft de voorkeur aan drogere plaatsen, de grotere

zwavelgele soort (Primula elatior) groeit liever in vochtige weilanden en open bos.

Thee bij bronchitis:

-Meng 1 theelepel wortel met 1 kop koud water laten trekken, 2-3 minuten opwarmen, 10 minuten

laten staan 3 maal per dag warm gezoet met honing.

-Meng gelijke delen sleutelbloemwortel (of bloemen), klein hoefbladbloemen en anijszaadjes. Neem 2

theelepels hiervan doe het in 1 kop water tot sudderen. Laat 25-20 minuten staan. Opwarmen voor

gebruik 2-3 maal per dag zo heet mogelijk gezoet met honing.

-Meng 1-2 theelepels bloemen (met kelk) met 1 kop koud water. Breng het tot sudderen laat 5-10

minuten staan 3 maal per dag gezoet met honing.

Eucalyptus {blauwe gomboom} - (Eucalyptus Globulus):

Thee: giet 1 kop kokend water op 1-2 theelepels gedroogde bladeren laat 5-10 minuten staan en

neem 2-3 maal per dag een kop met honing

Bad: neem gelijke delen eucalyptus- en tijm 4-5 eetlepels giet er 1 liter kokend water over laat 30

minuten staan filter en voeg dit filtraat bij het badwater. 10-15 minuten baden bij 38°C

Smeersel: smelt 2 lepels vaseline, doe er 2 lepels eucalyptusblad bij, laat een nacht na verhitting

trekken, s‟morgends de zalf opwarmen en zeven. Doe er eventueel nog 7 dr EO bij van eucalyptus,

den, niaouli, ravensare of cajeput (kan ook in mengeling van verschillende EO samen). Wrijf borst en

rug enkele keren per dag hiermee in vooral 's avonds.

Driekleurig viooltje (Viola Tricolor):

Het driekleurig viooltje kan beschouwd worden als de stam vader van de grootbloemige tuinviooltjes of

pensees. Het is een van de adventieve planten die het eerst verschijnen op braakliggende terreinen.

Het komt algemeen voor op akkers, duinen en heidegronden. In berggebieden(800-1300 m) komt het

veel voor zowel op vochtige als op droge bergweiden.

Thee:

- Meng 1 theelepel wortel met 1 kop koud water kook 2-3 minuten laat 10 minuten staan.

- Giet 1 kop kokend water over 2 theelepels verse of gedroogde blaadjes en bloemen. Laat 5-10

minuten staan. 2 maal per dag zo heet mogelijk gezoet met honing.

Smalle Weegbree (Plantago lanceolata):

Smalle Weegbree bevat niet alleen veel slijmstoffen die de slijmvliezen beschermen en genezen,

maar is ook zeer actief werkzaam tegen allerlei ziekteverwekkers die voor ellende kunnen zorgen in

de luchtwegen, na wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het kruid succesvol in de aanval gaat

bij ziekten veroorzaakt door o.a. strepto - en stafylokokken. Naast deze antisceptische werking,

versterkt de Smalle Weegbree ook het longweefsel omdat de plant veel silicium bevat en voert het

slijm af en verzacht het door de slijmstoffen die de plant bezit. De thee en de tinctuur kan dan ook

worden gebruikt bij (chronisch) hoesten, bronchitis, astma, kinkhoest. Vooral binnen de homeopathie


8 | P a g e

wordt Smalle Weegbree ook gebruikt bij allerlei allergische klachten. Voor klachten van de luchtwegen

wordt meestal de thee of de tinctuur gebruikt.

Zoethout (Glycyrrhiza glabra):

Omwille van de corticosone-achtige werking kan zoethout ook zinvol zijn bij de behandeling van

allergische aandoeningen, zoals hooikoorts, allergische neusverkoudheid en eventueel allergische

astma.

Anderzijds is er echter ook de antivirale activiteit, waardoor het kruid ook een rol kan spelen bij een

aantal infectieuze aandoeningen van de bovenste luchtwegen, zoals bronchitis, laryngitis

(strottenhoofdontsteking, met heesheid en ev stemverlies - hierbij speelt ook de demulcerende

werking een rol), angina en faryngitis (keelontsteking), Stomatitis (Mondslijmvliesontsteking).

Tenslotte kan zoethout hoestbedarend zijn, en vindt dus ook daar een toepassing.

Tijm:

Bij bronchitis, kinkhoest, catarre van de bovenste luchtwegen. Om te spoelen of te gorgelen bij

ontstekingen van de mond -en keelruimte. Ook als gezicht dampbad. Als volksmedicijn als

maagmiddel en bij winderigheid.

Bij verkoudheden, holteontstekingen, astma en kinkhoest. Spijsvertering: bij nerveuze maag en

darmstoornissen, diarree, winderigheid, vergiftigingen en krampen. Als thee: krampstillend, in het

bijzonder op de bronchiën, slijmoplossend, ophoest bevorderend,. Spoelingen en gezicht dampbad:

remmend op bacteriegroei, deodoriserend en doorbloedings bevorderend.

Ze groeit op een rotsachtige grond en staat het liefst in de felle zon. De plant toont ons daarmee zijn

wilskracht en weerstand.

Tijm bevat veel etherische olie en een sterke geur. Deze sterke geur werkt direct in op het

gevoelsleven, psyche en op de thymus, de klier die zorgt voor de natuurlijke afweer. De kleur van de

bloemen, lila, licht paars, rosé en is de kleur van de ziel. Het zenuwstelsel wordt gekalmeerd en

versterkt, bijv. bij overbelasting.

Het werkt ontsmettend en slijmverdunnend.Thee van tijm drinkt u best als u verkouden bent en veel

moet hoesten. Men kan het afkooksel ook in een dampbad met pepermunt of eucalyptus gebruiken.

Heemstblad en wortel:

Een buitengewoon goed middel bij alle klachten van de luchtwegen, hoest, kriebelhoest, bronchitis,

astma, longontsteking. Stilt de hoestprikkel, een zeer goed middel bij kinderen met deze klachten,

beter in zijn werking dan Kaasjeskruid. Voor klachten aan de luchtwegen gebruikt men hoofdzakelijk

het blad. De wortel kan ook gebruikt worden wegens het gehalte aan slijmstoffen en wordt dan eerst

enkele uren in koud water getrokken vooraleer men het vocht ervan verwerkt in verdere bereidingen.

Groot Kaasjeskruid (Malva Silvestris):

Heeft een hoog gehalte aan slijmstoffen en een ontstekingsremmende werking. Wordt vooral

toegepast bij verkoudheid met hoest. Vooral werkzaam bij droge prikkelhoest. Thee kan ook ingezet

worden bij ontstekingen in het maag- darmkanaal.

Bij ontstekingen van de luchtwegen.

kaasjeskruid is in zijn geheel te gebruiken maar het meeste gebruiken we nog de bloemetjes en de

blaadjes.


9 | P a g e

Eucalyptus:

Prima bij aandoeningen van de bovenste luchtwegen. Maakt vastzittend slijm vloeibaar en heeft een

licht antiseptische werking.

Salie

Het woord salvia komt van het Latijnse salvere (= redden). Salie lost het slijm in darmen en

luchtwegen op. Op die manier verlost salie je lichaam van een heleboel troep. Salie verdroogt het

teveel aan vocht en slijmen op de slijmvliezen, waardoor het niet gebruikt wordt bij droge hoest of met

kruiden die het zweten stimuleren (met koorts gepaard gaande) bvb vlier en linde.

Het is een natuurlijk ontsmettingsmiddel voor mond en ademhalingsorganen. Saliethee helpt bij

verkoudheden en zweertjes in de mond. Ook bij moeilijke spijsvertering en krampen verlicht salie

ongemakken.

In een dampbad helpt het tegen hoofdpijn en een verstopte neus door zijn slijmoplossende werking.

Een afkooksel van enkele gehele blaadjes in melk levert de bekende saliemelk, een gezonde drank

voor een verkwikkende nachtrust. Het heeft een fyto-oestrogene werking en is daarom goed bij

menopauzale symptomen (oa zweten en hartkloppingen).

Pepermunt:

In de keuken gebruikt u best kruizemunt, maar als u munt wil gebruiken voor uw gezondheid, kiest u

beter pepermunt. Muntthee is een goede remedie tegen maagpijn. Bovendien werkt het ook tegen

mond- en keelontstekingen. Een dampbad met munt verhelpt kriebelhoest en verstopte neus.

Kamillebloempjes:

Neem 3 eetlepels kamillebloempjes op een kom kokend water en ga 5 minuten stomen. Kamille is

ontsmettend, ontkrampend, verzachtend en is goed voor het gezicht en de slijmvliezen.

Een bijkomende behandeling van winterkwalen zijn de siropen die een hoestremmende,

slijmoplossende en ophoestende, versterkende, koortswerende, pijnverzachtende en stimulerende

werking kunnen hebben afhankelijk van de ingrediënten die men gebruikt bij de samenstelling en

bereiding ervan.

Siropen worden gemaakt op basis van kruidenthee‟s, afkooksels, tincturen en maceraten vermengd

met een suiker- en/of honingsiroop, die men eventueel kan afwerken met enkele druppels etherische

olie om het beoogde effect te versterken.

Men gebruikt daarvoor minstens evenveel suiker als vloeistof dus:

2. HOESTSIROPEN:

Dennensiroop:

Opgelet : voor de kruidendrank gebruiken we scheuten van de gewone groene fijnspar (Picea abies)

of de groene denneappels van de den (Pinus Sylvestris).


10 | P a g e

Ingrediënten :

• Jonge lichtgroene scheuten

• Rietsuiker , kandijsuiker of een andere suiker (ook honing kan)

Bereidingswijze :

Spoel vers geplukte, jonge (lichtgroene) scheuten van de dennenboom, in de vrije natuur of gewoon in

de tuin geplukt . De jonge scheutjes mogen niet volgroeid zijn (begin mei tot rond 15 mei). Neem een

steriele bokaal (confituur, conserven,…) met een goed sluitend deksel. Leg eerst een laag suiker,

vervolgens een laag dennenscheuten. Herhaal dit tot de bokaal vol is, eindig wel met een laag suiker.

Druk alles zeer goed aan.

Plaats de goed gesloten pot op een donkere, koele plaats. Na enkele dagen nog wat suiker toevoegen

tot de pot terug goed gevuld is. Na een drietal maanden zal de suiker een dikke kleverige siroop zijn

doordrongen van harsachtige geuren en geneeskrachtige stoffen van de dennenscheuten.

Indien rietsuiker of kandijsuiker gebruikt zal de stroop zwart van kleur zijn. Men kan de scheuten

verwijderen maar dat hoeft zeker niet, ze mag ook zo gebruikt worden.

Hoe en waarom gebruiken?

Dennensiroop versterkt de longen en is daarom aangewezen bij bronchiale hoest door zijn

bronchiënverwijdende eigenschappen. Ook bij hoestbuien, verkoudheden, astma kan deze siroop

verlichting brengen.

De siroop werkt slijmoplossend en heeft een hoog gehalte aan vit C (weerstandverhogend), ze is

tevens bloedzuiverend.

Gebruik :

4 maal daags na de maaltijd een theelepel dennensiroop – dit bij de eerste symptomen van ziekte-

kan helen en verlichten, ook kinderen mogen deze siroop gebruiken.

De siroop kan na 4 maanden gebruikt worden. Steeds het deksel goed sluiten na gebruik. De

houdbaarheid van de siroop is beperkt (max. 1 jaar), dus ieder jaar opnieuw dennensiroop maken!

Hoestsiroop op grootsmoeders wijze:

a) Ramenassiroop:

Vul een diep bord met schijfjes rammenas. Strooi er bruine rietsuiker over en zet er een ander bord

bovenop (geen plastieken). Laat 24 uur trekken. Zeef en doe de inhoud in een flesje. Bewaar dat op

een donkere plek. Kinderen krijgen 3 keer per dag een theelepel, volwassenen drie keer een eetlepel.

b) Uiensiroop:

Snij een grote ui in ringen en leg die in een grote kom.

Doe er een laagje zuivere natuurlijke honing over en laat een nachtje staan.

Zeef „s anderendaags het hoestdrankje en neem hiervan 4 tot 5 soeplepels per dag.

Als je taai slijm niet weg krijgt kan ui echt wel helpen. Ui is net als prei, bieslook en knoflook een telg

uit de “Alium-familie”. Ze werken desinfecterend en zuiveren je keel, luchtwegen en ingewanden.


11 | P a g e

c) Tijmsiroop

50 g verse of 25 g gedroogde tijmblaadjes

600 ml kokend water

300 g vloeibare honing

250 g kandijsuiker

Giet het kokend water over de tijm en laat 20 minuutjes trekken. Zeef de tijm er dan uit. Doe het

aftreksel bij de honing en de suiker en verwarm alles (liefst in een roestvrij stalen, of geëmailleerde

kookpot). Warm alles op tot de brij begint te schuimen. Schep het schuim eraf en laat inkoken op een

zacht vuurtje tot je siroop de gewenste dikte heeft. Giet alles kokend heet in kleine potjes, boordevol,

zet het metalen schroefdeksel erop en laat omgekeerd afkoelen.

Deze siroop kan het ganse jaar bereid worden maar van juni tot september is tijm wel het meest

aromatisch !

Hoe en waarvoor gebruiken ?

• Tijmsiroop is overheerlijk om drinken en helpt uitstekend bij winterse kwaaltjes zoals

ontsteking van de luchtwegen. Tijm bevat « thymol » , een prima ontsmettingsmiddel met

antibacteriële eigenschappen .

• Tijmsiroop versterkt de longen en is daarom aangewezen bij bronchitis door zijn

bronchiënverwijdende eigenschappen. Ook bij hoestbuien, verkoudheden, griep en keelpijn kan deze

siroop verlichting brengen.

• In de Middeleeuwen werd het gebruikt als « het » medicijn tegen kinkhoest bij kinderen en bij

droge hoest.

• Ook ons afweersysteem reageert prima op tijmpreparaten die de verhoogde aanmaak van

witte bloedlichaampjes bevorderen.

Gebruik :

4 maal daags na de maaltijd een eetlepel tijmsiroop -dit bij de eerste symptomen van ziekte- kan

helen en verlichten, ook kinderen mogen deze siroop gebruiken.

Als je hoest echt acuut is neem je best elke twee uur een soeplepel.

d) Honing:

Honing is een slijmoplossend middel. De suikers in honing trekken vocht aan. Hierdoor vermindert de

slijmvorming. Honing bevat ook etherische oliën die het slijm verdunnen en de hoestprikkel

verminderen.

Honing werkt geneeskrachtig bij een zere keel en verkoudheid. Honing heeft een boel

bacterieremmende eigenschappen. Dat komt door de enzymen en andere stoffen die desinfecterend

werken. Al die eigenschappen verdwijnen als sneeuw voor de zon als je de honing in kokend hete

thee doet. Wacht daarom tot je thee drinkklaar is en doe er dan een lepel honing bij. Bij een

verkoudheid kies je best voor tijm- of eucalyptus honing. Als je de pot goed afsluit, blijft honing lang

goed. Vloeibare honing zal na een tijdje versuikeren. Daar is niks mis mee. Het betekent niet dat je de

honingpot in de vuilbak moet kieperen want de kwaliteit en de smaak blijven hetzelfde. Je kan de

honing weer vloeibaar maken door je pot op te warmen au bain marie op een temperatuurtje van 40

graden. Beslist niet meer. Sommige honingsoorten versuikeren vlug, andere doen er een jaar over. Je

voorkomt versuikering door regelmatig in de pot te roeren.

e) Seldersiroop:

Selder in combinatie met tijm, blokdrop en rum: een uitstekend en lekker hoestdrankje.


12 | P a g e

Op een koude winteravond, voor het slapengaan , bij een winters griepje, een zware verkoudheid:

seldersiroop verlicht en heelt!

Een emmer gesneden bladeren van de selder

( bladeren van knolselder zijn ook goed)

100 g verse tijm

3,25 l water

Blokdrop

riet – of kandijsuiker

rum

Spoel de selder en snij hem in stukken van 3cm. Doe hem samen met de vers gespoelde tijm in een

grote ketel en giet er het water bij. Laat nu alles gedurende anderhalf uur op een zacht vuurtje

inkoken. Giet daarna het ingekookte sap door een fijne zeef of neteldoek, doe het in een kookpot en

doe er per liter sap 2 blokken blokdrop (van 100 g) en 1 kg suiker bij.

Laat alles koken tot een vloeibare massa. Voeg na afkoeling « eventueel » een halve liter rum van

40° toe en giet alles in steriele flessen, dicht ze en bewaar op een donkere, koele plaats.

Seldersiroop is een uitstekende siroop tegen de winterse kwaaltjes.

De ingrediënten samen maken dat er een lekkere siroop tevoorschijn komt die nog helend is bij hoest

en bronchitis. Dit laatste door de slijmoplossende, ophoestbevorderende, ontstekingsremmende en

vochtafdrijvende eigenschappen.

Bij keelpijn en griep verlicht het de ongemakken.

De siroop kan puur ( 1 soeplepel 3 x daags) ofwel met warm water aangelengd (1 op 4) vóór het

slapengaan gedronken worden.

f) Zoethoutwortel en Blokdrop

Zoethoutwortel die vroeger veel gebruikt werd als kauwsnoep is afkomstig van de subtropische struik

Glycyrrhiza glabra . Het bevat saponinen, stoffen die 50 maal zoeter zijn dan rietsuiker.

Blokdrop, misschien beter gekend als: « Klissenbrood » is het ingedikte extract van de zoethoutwortel

die bij verwerking in blokken gegoten wordt.

Behalve zijn zoete smaak bevat het ook geneeskrachtige eigenschappen. Blokdrop is tevens het

voornaamste ingrediënt van drop. Stukken blokdrop verkrijgbaar in blokken van 50 g en 100 g kan

men vinden in snoepwinkels, bij drogisten en in bepaalde reformzaken.

g) Vlierbessensiroop:

rijpe vlierbessen

suiker (kristal-, riet-, of kandijsuiker)

4 à 5 kruidnagels

Eventueel 1 citroen en wat tijm

Pluk de verse en rijpe vlierbestrossen. Ontdoe ze van de onrijpe en eventueel beschimmelde en

beschadigde bessen. Met een vork kan men de zwarte (rijpe) bessen van de trossen afritsen. Kook

de bessen (doe er eventueel een citroen en tijm bij) op een zacht vuurtje in wat water, wanneer ze

zacht en opengebarsten komt het sap vrij en kunnen we het uitpersen en zeven door een neteldoek of

fijne zeef.

Kook het gezeefde vlierbessap vervolgens in een kookpan samen met de toegevoegde suiker en de

kruidnagels tot de massa een geleiachtig geheel vormt (verhouding : 1 liter sap op 1 kg suiker).

Schep op het einde het schuim met een schuimspaan weg.


13 | P a g e

Giet de gelei over in voorverwarmde, steriele flessen, sluit ze daarna onmiddellijk af. Bewaren op een

donkere en koele plaats.

Hoe en waarvoor te gebruiken ?

De vlierbes heeft een reinigende en genezende werking. De immuniteit wordt versterkt, bij griep en

verkoudheden verlicht het de ongemakken en versnelt het de genezing.

Ideale verhouding bij verkoudheid is: de helft vlierbessiroop en de helft water tot aan het kookpunt

brengen en dit drankje zo heet mogelijk uitdrinken. Zo gaat men zweten waardoor de giftige stoffen

uit het lichaam verdwijnen. Vlierbessiroop is ook lekker in een kopje thee.

De toevoeging van kruidnagel aan de siroop heeft behalve zijn conserverende eigenschap ook nog

het voordeel dat het antiseptisch werkt en zo ook bijdraagt tot de genezing van griep en

verkoudheden.

h) Mierikswortelsiroop :

Hoewel de mierikswortel populair is in de moderne keuken werd hij oorspronkelijk gebruikt als

medicinale plant. Het is vooral het sap van de wortel die in de siroop gebruikt wordt.

1 stuk mierikswortel

kandij - of rietsuiker

Was de vers geoogste mierikswortel grondig schoon en rasp hem zeer fijn. Doe er suiker bij naar

eigen smaak en meng alles goed door elkaar. Doe dit mengsel in een kommetje en laat gedurende

een nacht in de koelkast trekken. De suiker zal nu oplossen in het mierikswortelsap en zo krijgen we

mierikswortelsiroop.

Pers de volgende dag het gezoete sap uit - met behulp van een zeef of neteldoek- en doe de siroop

in een flesje (bewaren in de koelkast).

Aangezien mierikswortel bij opwarming zijn geneeskrachtige werking verliest (de vluchtige olie

verdampt) is enkel koude bereiding mogelijk, daardoor is een lange houdbaarheid van de siroop niet

mogelijk (max. 5 dagen) en is men verplicht de siroop telkens opnieuw vers te bereiden bij langdurig

gebruik.

Hoe en waarvoor te gebruiken ?

Mierikswortelsap is koortswerend en heeft een antibiotische werking. Daarom is het een prima hulpje

bij bronchitis en hoest.

Door zijn antibacteriële werking is het ook een goede remedie bij ontstoken amandelen - en/of

keelontsteking. Bij deze aandoeningen 3 maal daags een soeplepel gebruiken.

3. SUIKERVERVANGERS:

• Agave

Agavensiroop is een uitstekende energiebron. Hij is gemaakt van biologisch geteelde agaveplanten.

Er zijn geen kleur- of bewaarstoffen aan toegevoegd. De planten hebben ongeveer 10 jaar nodig voor

ze oogstrijp zijn. De buitenste bladeren verwerken ze tot één van de hoger besproken producten. De

kern, die een beetje op een ananas lijkt blijft over. Zo‟n „pinã‟ (Spaans voor ananas) weegt zomaar

eventjes 25 tot 70 kg. Je kan je voorstellen dat je daar heel wat sap kan uitpersen. Daarvan maken ze

siroop.


14 | P a g e

Deze zoete stof kan je in allerlei koude of warme gerechten verwerken. De siroop laat zich

gemakkelijk vermengen met alle voedingswaren en dranken. De oorspronkelijke smaak van je gerecht

zal niet veranderen en je hebt geen suikernasmaak. De zoetkracht van deze siroop is zo groot dat je

er minder moet van gebruiken dan suiker om hetzelfde resultaat te krijgen.

Deze siroop doet geen aanslag op je tanden. Die blijven dus langer gespaard.

• Ahorn (Acer saccharinum, suikeresdoorn, Canadese Esdoorn):

De Indianen overwonnen barre tijden door op een zinvolle, magistrale manier de natuur in te

schakelen.

De eerste Jezuïeten, die in 1623 voet aan wal zetten op Amerikaanse bodem, hadden de mond vol

over gesuikerd sap van de ahornboom (Acer saccharinum). Omzichtig slopen ze bij en observeerden

de Indianen bij het bereidingsproces. Ze zagen hoe de Irokezen en Hurons bij de gesuikerde maan

met hun tomahawk een inkeping in de esdoornschors maakten. Onderaan de gleuf sloegen ze een

klein geultje. Druppel na druppel sijpelde het heerlijke goedje in een schaal. Om de siroop te

verdikken gooiden ze hete stenen in het sap. Daarna kookten ze het sap in schalen en stilaan dikte

het in tot een stevige stroop.

De eerste ahornsiroop was dan ook een symbool. Het was de natuur die een cadeautje schonk om de

lente te verwelkomen.

De Canadezen hebben het esdoornblad zelfs een plekje op hun vlag gegeven.

Ahorn is voor vele Canadezen een belangrijk product. Ze houden de natuur goed in de gaten en als

het 'ahornmoment' aanbreekt gaan ze aan de slag. Ze roepen hun paarden, die een grote slede

trekken, en zetten er grote vaten van 400 liter op. De moderne ahornsiroopboeren reizen per 'skido',

dat is een soort sneeuwbrommer. Ze nemen hun zwengelboor en gaan naar de suikerhut, die tussen

de ahornen weggedoken is. Ze maken gaatjes van 3 cm diep en 1 cm breed in de ahornbomen. In die

gaatjes plaatsen ze een kleine goot, die ze 'goudrelle' noemen. Het ahornsap druppelt via dat gootje in

een ketel met deksel. Zo kunnen er geen ongewenste snoepers aan en voorkomen ze regenwater in

het sap. Als ze daarmee klaar zijn, kunnen ze alleen nog maar hopen dat de temperatuur zich conform

hun wensen gedraagt. Dat betekent 's nachts dalen tot onder en overdag opnieuw stijgen tot boven

het nulpunt. Als dat zo gaat, 'oogsten' ze per middelgrote boom ongeveer 40 liter sap.

Tegenwoordig gaat het sap dan via een pijpleiding naar een kookruimte. Daar moet je het vuur onder

de siroopketel op constante temperatuur houden. Gevolg is wel dat het hele woud naar het heerlijke

gesuikerde ahornaroma gaat ruiken. De siroop moet 9 uur koken vooraleer hij de gewenste dikte

heeft. Voor 1 liter siroop heb je 40 liter ahornsap nodig.

Als je ahornsiroop verder laat inkoken kristalliseert hij en vormen er zich dikke, lichtbruine

suikerklompen. Deze worden fijn gestampt. De kristallen hebben een lekkere ahornsmaak. Dit product

geeft eerder smaak aan je gerechten net zoals vanillesuiker. Het vervangt de suiker niet.

Ahornsiroop is heel rijk aan mineralen. Het is een van de belangrijkste onderdelen van de

citroensapkuur.

Tip: er zijn verschillende soorten ahornsiroop. Voor pannenkoeken kies je best voor extra light, light en

medium. Deze siropen zijn niet te sterk en dun.

Dan is er nog amber. Deze siroop is dikker en heeft een meer geconcentreerde smaak. Deze siroop

verwerk je beter in gerechten zoals bijvoorbeeld bij bonen of vleesstoofschotels.


15 | P a g e

• Granen

Granensiropen staan nog dicht bij de natuur. Ze zijn iets meer bewerkt dan honing.

Onder granensiroop hoort ook gerst. Gerst is rijk aan mineralen, vooral ijzer. Vitamine B komt ook veel

voor.

Maïs is ook een belangrijke leverancier voor stroop. Maïs herbergt vetten, etherische olie, gom, hars,

glycosiden, alkaloïden, vitaminen C en K, sterolen, plantenzuren, tannine, kalium en calcium.

Het klinkt voor ons misschien gek in de oren, maar maïs is na rijst het voornaamste graangewas ter

wereld. Derde in de rij is graan zelf.

En dan is er nog rijststroop.

Al deze siropen bevatten sporen van mineralen en vitaminen. Meestal zoeten ze natuurlijk snoepgoed

met granensiropen.

• Cichorei (Cichorium intybus)

Deze plant bevat bitterstoffen, glycosiden, inuline, vetten en spoorelementen. Het heeft een gunstige

invloed op de spijsvertering, lever en gal (zuivert ook de lever). Het drijft zweet en urine af waarbij de

afvalstoffen mee uitgescheiden worden; het versterkt zenuwen, spieren en botten.

Cichoreisiroop

In de handel is er een zoetmiddel verkrijgbaar op basis van cichorei. Het zoet net als suiker, maar

heeft niet de schadelijke gevolgen.

Cichoreisiroop maken ze van de cichoreiwortelsap. De heldere zoetstof krijg je door verdamping en

filteren. De siroop is zoeter dan suiker. Je hebt er dus niet zoveel van nodig (70 g cichoreisiroop = 1

kg gewone suiker).

Deze siroop kan je in allerlei gerechten verwerken. Gebak, thee, koffie, frisdranken, jam en noem

maar op

4. TEN SLOTTE NOG ENKELE TIPS uit grootmoeders kruidenboekje:

Bij een verstopte neus helpt druppelen met warme olijfolie, of een andere olie die voorhanden is, al is

het zonnebloemolie. Dat werkt zelfs al beter dan een neusspray van de apotheek. En in iedere keuken

is wel knoflook te vinden. Deze kunnen dan geperst worden: doe 50 milliliter kokend water op 3

fijngemalen teentjes knoflook en laat dit 2 uur staan. Enkele malen per dag in de neusgaten

druppelen.

Uien zijn ook een uitstekend huismiddel tegen een dichte neus: rasp 1 ui heel fijn en druk dit papje

door een verbandgaasje. Doe 1 druppel van dit uiensap op 1 eetlepel water en druppel dit om het uur

in de verstopte neus.

Ook goed is een eetlepel zout oplossen in een liter water koken, deze laten afkoelen en dan met een

watje met zoutwater doppen en een klein beetje opsnuiven langs de neus, je zal wel zien dat de neus

wel vlug zal openen.

Echt snel herstellen doe je pas na een mosterdbad. Doe 250 - 400 gram mosterdpoeder in zoveel

water dat een substantie ontstaat met de dikte van zure room, roer tot er een scherpe mosterdgeur

ontstaat en giet dan het mengsel in het bad. Weer goed roeren. Ga hier 5 á 6 minuten in liggen, snel

afdouchen en meteen onder de warme dekens!

Groetjes, Martine

Hoestsiropen en Kruidendampen

Documents

Transcript of Hoestsiropen en Kruidendampen