Hoe financiële opvoeding integreren in een (overvol) curriculum?

1

Wie is wie?

Pat

Pieter

Vera

Alberik

2

Overzicht workshop

1. Comeniusproject – Werkwijze Comeniusproject: doel en fasen – Invulling door internationale partners: Graz, Riga en

Zweibrücken – Project vertaald naar België

• Waarom? • Inhoud & werkwijze • Resultaten

2. Duurzaamheid van het project 3. Discussieronde

3

Doel van Comeniusproject

• Stelling: Leerlingen die de humaniora verlaten moeten een notie hebben van financiële thema’s gezien de crisis van 2008

• Vaststelling: leerlingen binnen het ASO missen financiële kennis. (internationaal gegeven)

• Doel van het Comeniusproject:

– Zoeken naar methodes om financiële geletterdheid te integreren in het curriculum bij ASO leerlingen

– Schoolmanagers en leerkrachten steunen bij het invoeren van werkmethodes om dit gesteld doel te realiseren

4

Bewust van de noodzaak

Beschikbaar materiaal

Financiële geletterdheid

?

5

6

Leuven

Zweibrücken

Riga

Graz

Academic Partner Grammar School

7

vanaf 2014

Opbouw van project

Graz

• Kick-Off : Kennismaking, bespreking verwachtingen van het project, budgetbeheer & tijdspad

• Opdracht: Needs & gaps analysis bij financiële vorming in eigen land

Zweibrücken

• Bepalen van de financiële thema’s die minstens aan bod moeten komen

• Thema’s: begrip geld, sparen, budgetbeheer, verzekeringen, pensioenen

• Opdracht: Lesmateriaal uitwerken voor eigen land

Leuven

• Samenkomst met alle partners (schooldirecties & leerkrachten)

• Bespreking van het ontwikkelde lesmateriaal

• Opdracht: zoeken naar methodes om ontwikkeld lesmateriaal te implementeren (pilootfase)

8

Opbouw van project

Riga

• Reflecteren op de pilootfases in de verschillende landen

• Reacties van leerkrachten en leerlingen in beeld brengen

• Opdracht: mogelijkheden voor disseminatie onderzoeken

Graz • Slotconferentie met alle partners

• Evaluatievergadering + budgetbespreking

Graz

• Congres:

• Nut van project toegelicht door lid van de Nationale Bank van Oostenrijk

• Panelgesprek met leerlingen van het Gymnasium in Graz

• Voorstelling van de resultaten van de verschillende landen/partners

9

Slotconferentie te Graz

10

Resultaten partners

Graz

• Cursusmateriaal ontwikkeld voor integratie in verschillende vakken: Duits, Geschiedenis, Geografie en Filosofie

Riga

• Lesmateriaal (CD rom) ontwikkeld samen met Bank of Letland, commerciële banken, centrum voor educatie

• Medewerking van 4 humaniora’s en een hogeschool.

• Test afgenomen voor en na het doceren van lesmateriaal

• Opm: invoering van € in 2014 als focus

Zweibrücken

• Ingezoomd op het thema ‘sparen’ in functie van pensioenen

• Concrete opdrachten

• Bezoek aan een financiële instelling

11

Leuvense aanpak

12

Doelgroepen:

• De 12- tot 18-jarige leerlingen die geen financiële opvoeding in hun opleidingsprogramma hebben.

• Leerkrachten zonder economische opleiding

13

Pilootfase deel 1: Leerlingen van de eerste graad (12-13 jaar) Pilootfase deel 2: Leerlingen van de derde graad (16-18 jaar)

14

Pilootfase deel 1 (november 2013)

Leerlingen van de eerste graad 2de jaar Latijn (12-13 jaar) Leerkrachten (titularissen) Latijn, Nederlands, Technologie

15

1

• CRASH COURSE ontwikkeld door KHLeuven met St. Pieterscollege

• Inhoud: verschillende thema’s: sparen, uitgaven, aankopen van specifieke producten , de geschiedenis van het geld….

2

• Verschillende werkvormen geïntroduceerd: kennis, feiten en cijfers, opdrachten voor thuis en op school, een kwis, actuele artikels ivm financiën, filmpjes, ...

3 • Workshop georganiseerd bij collega’s niet economisten die de cursus

zouden geven

16

OPBOUW PILOOTFASE 1

Voorbeeld workshop

17

Lesmateriaal

18

Pilootfase: deel 1

Inhoud van crash course

opdrachten en theorie: overleg met thuis

zowel klassikale als individuele taken

I. Vooronderzoek .................................................................................................................................. 4

I.1 Inkomsten ....................................................................................................................................... 4

I.2 Uitgaven .......................................................................................................................................... 5

II. Definities, functies en soorten van geld ........................................................................................... 6

I.1 Definitie van geld ........................................................................................................................ 6

I.2 Functies van geld ......................................................................................................................... 8

I.3 Soorten van geld .......................................................................................................................... 8

I.4 Actualiteit .................................................................................................................................. 12

III. Budget = een overzicht van alle inkomsten en alle uitgaven ....................................................... 14

II.1 Inkomsten ................................................................................................................................ 14

II.2 Uitgaven ................................................................................................................................... 14

IV. Sparen ........................................................................................................................................... 18

III.1 Definitie van sparen ................................................................................................................ 18

III.2 Vormen van sparen ................................................................................................................. 19

V. Kredieten = leningen ...................................................................................................................... 24

IV.1 Consumptiekrediet ................................................................................................................. 24

IV.2 Hypothecair krediet ................................................................................................................ 25

IV.3 Actualiteit ................................................................................................................................ 28

VI. De werking van de bank als persoon tussen spaarders = investeerders en kredietnemers ......... 30

VII. TEKST voor discussie .................................................................................................................... 31

VIII. GELDTEST: Welk geldtype ben jij? .............................................................................................. 32

IX. BIBLIOGRAFIE ................................................................................................................................ 37

BIJLAGE 1 Financieel dagboek ......................................................................................................... 38

BIJLAGE 2 Quiz: De slimste leerling in geldzaken

19

4

• Crash course onderwezen gedurende 3 uren

• Organisatie van een event voor geïnteresseerden van het werkveld met getuigenissen van leerkrachten, partners project, leerlingen

5 • Evaluatie van de crash course bij leerlingen & leerkrachten & het

management

20

Opbouw pilootfase 1

Reacties leerlingen

Reacties leerkrachten

21

Pilootfase deel 2: Leerlingen van de derde graad 6de jaar Humane wetenschappen (17-18 jaar)

Titularis (gedrags- en cultuurwetenschappen) met steun van leerkracht economie

22

23

GESELECTEERDE CASUSSEN: Sparen en kosten financiële instelling

Cardstop Studentenarbeid - arbeidsovereenkomst afsluiten

Van brutoloon naar nettoloon (studentenjob) Consumentenkrediet

Zoomit Pensioensparen

Tax-on-Web

24

EXTRA OPDRACHTEN Groepswerk Presentatie Discussie (actuele artikels)

THEMA’S Aankoop auto met beperkt budget Pensioensparen Studentenarbeid

25

+ - • Actueel thema • Veel informatie/aandacht voor

thema • Goede samenwerking hoger

onderwijs en secundair onderwijs

• Positieve reacties van leerlingen, van niet-economisch geschoolde leerkrachten voor dit project

• Stabiliteit medewerkers • Afhankelijkheid van goodwill

schoolpartner

Reflectie op het project

26

DUURZAAMHEID VAN HET PROJECT …

Sint-Pieterscollege

KSLeuven

Andere scholen

Verplichting (leerplan)

? ? ?

?

27

Duurzaamheid in het St. Pieterscollege

• Anno 2014-15: herhaling van fase 1 bij leerlingen van de eerste graad – tweede jaar Latijn

• Lichte aanpassing van de crash course

• Medewerking van de meeste leerkrachten uit de pilootfase

28

Evaluatie van crash course

2de jaargang van het project

anno 2015

29

Enquête: leerlingen (13-14j) (n=67) – geen leerkrachten • TOEPASSING/NUT van de cursus

• INTERESSE voor de financiële wereld

• INHOUD van de cursus

• KWALITEIT van de cursus

DOELSTELLINGEN

1. Financiële kennis overbrengen

2. Financiële actualiteit beter leren begrijpen

3. Veiliger en doordachter beslissingen nemen

4. Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren

5. Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties

21 VRAGEN 21 VRAGEN

30

NUT

10%

72%

13% 4%

0%

20%

40%

60%

80%

Helemaal eens Eens Oneens Volledig oneens

Vraag 1: Ik heb het gevoel dat ik nu meer weet over: sparen, beleggen,

inkomen, ….

6%

40% 45%

9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Helemaal eens Eens Oneens Volledig oneens

Vraag 2: Nu kan ik het financiële nieuws beter volgen

10%

42% 45%

3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Helemaal eens Eens Oneens Volledig oneens

Vraag 3: Ik durf nu zelf ook geldverrichtingen te doen

4%

63%

28%

4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Helemaal eens Eens Oneens Volledig oneens

Vraag 5: Ik heb iets geleerd voor het leven

31

NUT • 82% geeft aan nu meer te weten over …

• 46% kan het nieuws BETER volgen

• 52% durft zelf ook verrichtingen te doen

• 67% heeft iets geleerd voor het leven

DOELSTELLINGEN

1. Financiële kennis overbrengen

2. Financiële actualiteit beter leren begrijpen

3. Veiliger en doordachter beslissingen nemen

4. Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren

5. Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties

32

INTERESSE

DOELSTELLINGEN

1. Financiële kennis overbrengen 2. Financiële actualiteit beter leren begrijpen 3. Veiliger en doordachter beslissingen nemen 4. Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren 5. Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties

1%

31%

49%

18%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Helemaal eens Eens Oneens Volledig oneens

Vraag 8: Nu vind ik deze financiële onderwerpen interessanter dan voorheen

33

INHOUD

• 75% van de inhoud is nieuw NUT!!

• 90% van de leerlingen begrijpt de inhoud

• 73% van de leerlingen vindt de cursus compleet

DOELSTELLINGEN

1. Financiële kennis overbrengen

2. Financiële actualiteit beter leren begrijpen

3. Veiliger en doordachter beslissingen nemen

4. Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren

5. Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties

34

KWALITEIT

• 73% vindt cursus overeenstemmen met voorkennis • 73% vindt vooropdrachten goed geformuleerd • 81% vindt instructies duidelijk • 33% meer interesse in financiën na de cursus Is dit voldoende?

Hoe meer prikkelen? Moet dat? Is kennis op zich geen doel?

35

CURSUS IN DE SCHOOL

• Nut van andere vakken: waarvoor dienen wiskunde, Nederlands, geschiedenis, …

• Tijd en omvang van cursus voor leerlingen. Als voldoende ervaren (85%)

4%

55%

31%

7%

1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Helemaal eens Eens Oneens Volledig oneens (leeg)

Vraag 18: Nu versta ik beter het belang van bv. Berekenen van %, geschiedenis van geld, de werking van markten … omdat het

verband werd gelegd met financiële topics

36

ALGEMEEN BESLUIT van enquête 2015

• NUT • INTERESSE • INHOUD • KWALITEIT

DOELSTELLINGEN

Financiële kennis overbrengen Financiële actualiteit beter leren begrijpen Veiliger en doordachter beslissingen nemen Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties

37

Toekomst project?

• Crash course

• 2013-2014 Pilootfase

• Aangepaste crash course in 2 Latijn

• 2015

Vervolg

• Vast topic als crash course?

• OF

• Integreren in de week van het geld?

• 2016

Integreren in

curriculum?

38

Algemeen besluit

• Financiële geletterdheid zeker een plaats geven in het curriculum & leerlingen bewust maken van hoe ze moeten omgaan met geld.

• Financiële topics zijn verwant met andere inhouden van vakken => linken bekijken en maken

• Alternatief : deelname aan ‘de week van het geld’ en dit als een vakoverschrijdend project.

39

http://financial-education.fh-joanneum.at/

40

Dank voor jullie aandacht

en tijd voor discussie en vragen!

41