HOE BRENG JE VLOEIEND LEZEN

TOT STAND?

Resultaten van het LeesInterventieproject voor

Scholen met een Totaalbenadering (LIST)

Onderwijs Researchdagen

Wageningen, juni 2012

Thoni Houtveen

Saskia Brokamp

Aanleiding LIST project

• Optimisme over preventie van leesproblemen, maar

• % lln dat doelen op AVI (oud) niet haalt ligt rond

30% (Houtveen, Kuijpers & Vernooy, 2005;

Houtveen & Van de Grift, 2012)

• Leesvaardigheid niet afhankelijk van IQ en milieu

• Onderzoek over vloeiend lezen beschikbaar om tot

aanscherping van aanpak te komen (Hiebert, 2006;

Samuels & Farstrup (Eds.), 2006)

Onderzoek laat zien:

• Geen evidentie voor transfer oefenen woordrijen

• Wel evidentie voor transfer oefenen op tekstniveau

• Belangrijke rol motivatie en leesbeleving

• Stillezen effectiever dan hardop lezen

• Hardop lezen noodzakelijke fase

• Zwakke lezers hebben meer oefentijd nodig

In de praktijk:

• Accent op technische vaardigheid

• Hoeveelheid gelezen tekst zeer gering

• Alleen hardop lezen

• Weinig aandacht voor motivatie en leesbeleving

LIST-inhoud Geen methode, maar lezen in leeftijdsadequate boeken

naar eigen keuze.

Basisaanpak, laag 1(alle leerlingen, 180 min.)

• Hardop lezen (AVI E3-M4); óf

• Stillezen (vanaf AVI E4)

Extra interventie, laag 2 (20-30% zwakste leerlingen, 100 min.

extra)

• Ralfi (bovenop hardop lezen); óf

• Ralfi light (bovenop stillezen)

Extra interventie, laag 3 (3-5% zwakste leerlingen, 100 min.

extra)

• Individuele aanpak (bovenop hardop lezen)

Rol van de leerkracht

• Model zijn (minilesjes)

• Ondersteunen bij de boekkeuze

• Motiverende leesgesprekjes voeren met leerlingen

• Met leerlingen praten over wat hen bezighoudt

• Met leerlingen praten over boeken

Opzet van het LIST-project (1)

Implementatie strategie bestaande uit:

• Het LIST-programma

• Professionaliseringsbijeenkomsten voor begeleiders

• Instellen regiegroep op school en aanstellen kartrekker

• Data-feedback

Organisatie

• Groepsoverstijgende indeling in aanpakken

• Aanwezigheid 7 leeftijdsadequate boeken per leerling

• Verplicht 180 minuten per week voor basisaanpak (laag 1) en 100

minuten extra voor extra interventie (laag 2 / 3)

• Tweemaal per jaar klassenobservaties

• Na elk toetsmoment nagaan in welke aanpak / lagen de lln moeten

worden geplaatst

Opzet van het LIST-project (2)

• Implementatieperiode van drie jaar

• 80 scholen in het project betrokken

• 21 scholen voor regulier basisonderwijs hebben

het project afgerond

Doelen in het LIST-project (1)

Implementatie:

• Voldoende leeftijdsadequate boeken aanwezig

• Werken met de evaluatieve cyclus

• Uitvoeren LIST-aanpakken

• Voldoende tijd op het rooster

• Effectieve tijdsbesteding

• Hoog percentage taakgerichte leertijd

• Kwaliteit leerkrachtgedrag

Doelen in het LIST-project (2)

Leerlingniveau:

• Aantal gelezen boeken:

25 (door lln. zelf gekozen) gelezen boeken eind

van het schooljaar

• AVI:

80% van de lln. haalt de doelen die bij de AVI

van dat moment horen

• Stilleestoets:

80% van de lln. haalt de doelen op de stilleestoets

(afgeleid van hardopleestempo)

Onderzoeksvragen

• In welke mate is het LIST-project

geïmplementeerd?

• Zijn de projectdoelen op leerling-niveau

gerealiseerd?

Implementatie: boekenaanbod

Nov ‘08 Nov ’10 ES

Aanwezigheid 7 leeftijds-

adequate boeken per

leerling

24.3 % 94.4%** 4.38

Implementatie: evaluatieve cyclus

Nov. ‘08 Nov. ‘10 ES

1. Doelen stellen (7) .51 (.36) .89 (.21)** 1.33

2. Signaleren

2a. Toetsafname 1.0 1.0 .00

2b. Bijhouden hoeveel boeken

elke ll. leest (1) .00 (.00) .94 (.24)** 5.54

3. Reflectie op gegeven

onderwijs (9) .75 (.20) .79 (.13)* .24

4. Interventies

4a. Opstellen groepsplan 80.85 % 84.20% .08

4b. Kwaliteit groepsplan (16) .82 (.14) .82 (.19) .00

Implementatie: uitvoeren LIST-aanpakken

Nov. ‘08 Nov. ‘10 ES

1. Laag 1 wordt uitgevoerd

zoals bedoeld (4)

.00 (.00) .79 (.24)** 6.58

2. Laag 2 wordt uitgevoerd

zoals bedoeld (6)

.00 (.00) .50 (.24)** 4.17

Implementatie: tijd op het rooster

Nov ’10

Gem. (sd)

Hardop lezen (Laag 1) 186 (38)

Stillezen (Laag 1) 180 (37)

Ralfi (laag 2 bij hardop lezen) 79 (34)

Ralfi light (laag 2 bij stillezen) 90 (73)

Implementatie: effectieve tijdsbesteding

Aantal minuten dat er gelezen

wordt bij: Nov. ‘08 Apr. ‘11 ES

Hardop lezen (laag 1) 18 (6) 20 (6) .33

Stillezen (laag 1) 20 (6) 23 (6)** .50

Ralfi (laag 2) 18 (5) 18 (9) .00

Implementatie: % taakgerichte leertijd

Gem. % lln dat leest tijdens: Nov. ‘08 Apr. ‘11 ES

Laag 1: Hardop Lezen 68.8 89.3** 1.25

Laag 1: Stillezen 86.2 91.9** .48

Laag 2: Ralfi 70.0 93.1** 2.09

Implementatie: kwaliteit van leerkrachtgedrag

Nov. ‘08 Apr. ‘11 ES

Laag 1: Hardop Lezen .57 (.18) .70 (.15)** .79

Laag 1: Stillezen .62 (.15) .74 (.13)** .86

Laag 2: Ralfi .68 (.11) .87 (.09)** 1.9

Conclusies

De volgende aspecten zijn voldoende (.70 of meer)

geïmplementeerd:

• Boekenaanbod

• Werken met de evaluatieve cyclus

• Uitvoeren basisaanpak (laag 1)

• Tijd op het rooster voor basisaanpak (laag 1)

• Effectieve tijdsbesteding

• Taakgerichte leertijd

• Kwaliteit van het leerkrachtgedrag

Leerlingresultaten: aantal gelezen boeken

Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8

Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11

Gem.

(sd) 36 (26) 36 (18) 21 (10) 21 (10) 24 (9)

Leerlingresultaten: AVI

Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8

Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11

Doel AVI E4

(4)

AVI E5

(6)

AVI E6

(8)

AVI E7

(10)

AVI Plus

(11)

Gem.

(sd) 5.30 (2.16) 7.85 (2.38) 9.69 (1.85) 10.64 (.97) 10.84 (.63)

% doel

behaald 84.2% 89.4% 87.0% 91.3% 90.0%

Leerlingresultaten: % lln. functioneel geletterd

Aan het eind van het project verlaat slechts

0.9% van de leerlingen de school functioneel

ongeletterd (< E6)!

Leerlingresultaten: Stilleestoets

Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8

Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11

Doel (wpm) E5 / 120 E6 / 130 E7 / 148 Plus / 187

Gem. (sd) 204 (92) 214 (76) 234 (85) 247 (96)

% doel

behaald 88.7% 88.8% 89.1% 68.0%

Conclusies

• Eerste keer resultaten op nieuwe AVI in dergelijk

project

• Gemiddeld hebben de leerlingen de projectdoelen

ruimschoots bereikt

• Slechts 0.9% van de lln verlaat de school functioneel

ongeletterd

• 9-16% van de leerlingen behaalt het projectdoel op de

AVI niet

Discussie

• Plannen om uitsplitsing te maken naar goed

implementerende scholen en zwak implementerende

scholen

• Randomised quasi-experiment nodig voor zuivere

vergelijking andere aanpak / methode.

Implicaties

1. Investeren in rijk boekenaanbod/collectie

2. Implicaties voor leerkrachtgedrag:

- zelf kinderboeken lezen

- zelf enthousiaste lezer zijn

- weet wat er speelt bij de leerlingen

- praat met de leerlingen

3. Zodra het kan, stillezen